komunikacja międzykulturowa w praktyce -...
TRANSCRIPT
Coaching relacji międzykulturowych - Indie
Bożena Wujec
Czy kultura ma znaczenie w coachingu?
• Charakterystyka typów ludzkich i ich problemów jest uniwersalna, a kultura jest jedynie dodatkowym czynnikiem różnicującym
(Peterson, 2007)
• Coaching wielokulturowy opiera się na generalnych zasadach coachingu a jedynie wyzwania których dotyczy mają podłoże międzykulturowych różnic (Rosinski, Abbott, 2006; Lowman 2007)
Chociaż menadżerowie postrzegają wyzwania biznesowe poprzez kraj i kulturę w której funkcjonują, nie jest to podstawą do tworzenia z coachingu kulturowego nowej, oddzielnej jego formy.
Jednakże kwestia kultury, która oddziałuje na kontekst klienta może
zdecydowanie wpłynąć na efekty interwencji.
Obszary coachingu wielokulturowego
• Obszarami biznesowymi, w których kultura jest podstawą lub kontekstem coachingu są często korporacje wielokulturowe, międzynarodowe firmy typu joint venture i wielokulturowe zespoły projektowe.
• W obszarach wychodzących poza biznes są to międzykulturowe naukowe projekty badawcze, projekty charytatywne i humanitarne a także projekty międzykontynentalne z zakresu ochrony środowiska i dziedzictwa naturalnego.
• W Europie dość często spotyka się expatriat coaching, który dotyczy obcokrajowców w polskiej kulturze biznesowej lub Polaków pracujących za granicą.
Cykl życia coachingu
European Coaching Survey, 2008. (Tulpa, Bresser, 2009)
Belgia Czechy Dania Francja Niemcy Irlandia Litwa Luksemburg Portugalia Słowacja Hiszpania Szwecja Wielka Brytania Szwajcaria
Estonia Łotwa Macedonia Rosja
Sprzedaż
Wprowadzanie Rozwój Dojrzałość Schyłek Czas
Rozwój
Bułgaria Cypr Finlandia Grecja Węgry Malta Polska Rumunia Słowenia Chorwacja Turcja Islandia Ukraina
Norwegia
Holandia Austria Włochy
W żadnym z 35 badanych krajów coaching nie jest w fazie schyłkowej
Początek podróży
„Lepiej nie wychodź za próg, bo nigdy nie wiesz gdzie Cię nogi poniosą” Bilbo Baggins (Tolkien) „Władca pierścieni”
.
Coaching w Indiach
• 5 tys. lat tradycji samopoznania (Swadyaya)
• Wedy: Upaniszady, Bhagawadgita
• Tradycja mentora, coacha (Guru, Sadhu, Swami) - przekazywanie mądrości i rozumienia doświadczeń życiowych
Traditional Knowledge
Traditional knowledge –– starożytne praktyki różnych regionów, kultur i społeczności świata. Obejmuje mądrość, wiedzę i nauki tych społeczności najczęściej przekazywane ustnie. Niektóre formy tradycyjnej wiedzy są wyrażone poprzez mity, legendy, folklor, rytuały, utwory a nawet prawa.
Konwencja w Brazylii 1992 United Nations Conference on Environment and Development (UNCED)
Traditional Knowledge
Projekty charytatywne – infrastruktura, przedsiębiorczość, mikropożyczki
Rodzaje różnic kulturowych
• Jednym z najbardziej znanych i użytecznych jest podział kultur na kultury wysokiego i niskiego kontekstu (Hall 1976)
• W praktyce Coachingu pomocny jest także Model Rosinskiego -Siatka Orientacji Kulturowych (2003) wyznaczający następujące kategorie różnic kulturowych:
1. Władza i odpowiedzialność
2. Zarządzanie czasem
3. Tożsamość i cel
4. Organizacja
5. Terytorium i granice
6. Komunikacja
7. Style myślenia
Niski kontekst kulturowy E.T. Hall
W kulturze niskiego kontekstu, przyjmuje się, że to słowa przekazują znaczenia, język ciała ma drugorzędne znaczenie, dlatego preferuje się dosłowny styl komunikowania się. Do kultur niskiego kontekstu należą: Australia, Ameryka Północna, Skandynawia, Niemcy, Szwajcaria.
Wysoki kontekst kulturowy E.T. Hall
Wysoki kontekst kulturowy to taki, w którym zwraca się szczególną uwagę na niewerbalne formy komunikacji i przyjmuje istnienie wspólnego kontekstu dla interakcji pomiędzy ludźmi – wspólnej historii i zbioru postaw. Do kultur wysokiego kontekstu należą min.: Bliski i Daleki Wschód, kraje śródziemnomorskie, Afryki, Ameryka Łacińska, Europa środkowo-wschodnia
Władza i odpowiedzialność
Kontrola/Harmonia/Pokora
Kategoria ta odnosi się do poczucia w różnych kulturach tego,
za co ludzie są odpowiedzialni, na co mają wpływ a na co nie.
Zarządzanie czasem
Ograniczoność/Zasobność
Przeszłość/Teraźniejszość/Przyszłość
Kategoria ta odnosi się do różnic w rozumieniu czasu, postrzeganiu go jako kontinuum,
czy też liniowego, ograniczonego odcinka.
Tożsamość i cel
Bycie/Działanie
Indywidualizm/Kolektywizm
Kategoria ta określa różnice pomiędzy byciem i działaniem, koncentracją na
osobistych osiągnięciach, lub na działaniu zbiorowym.
Terytorium i granice
Oddzielenie/ Łączenie
Kategoria ta określa to, w jaki sposób w różnych kulturach ludzie dzielą się lub nie fizyczną i
psychologiczną przestrzenią z innymi.
Komunikacja Wysoki kontekst/Niski kontekst
Bezpośrednia/Pośrednia
Emocjonalna/Neutralna
Formalna/Nieformalna
Kategoria komunikacji odnosi się do cech charakterystycznych
w porozumiewaniu się ludzi w danej kulturze.
Style myślenia
Dedukcyjny/Indukcyjny
Analityczny/Systemowy
Kategoria ta określa charakterystyczne dla danej kultury
organizowanie informacji.
Organizacja
Hierarchiczność/Równość
Stabilność/Zmiana
Współzawodnictwo/Współdziałanie
Kategoria ta określa sposób organizacji społecznej i jego dynamikę.
Rodzaje różnic P. Rosinski (2003)
Kategoria Wymiar Opis
Władza i odpowiedzialność
Kontrola/ Harmonia/ Pokora
Kontrola: Człowiek ma określoną władzę i ponosi odpowiedzialność za rozwój.
Harmonia: Dążenie do równowagi i harmonii z naturą.
Pokora: Akceptacja nieuchronnych naturalnych ograniczeń.
Zarządzanie czasem Ograniczoność/ Zasobność
Ograniczoność: Czas jest poszukiwanym zasobem. Ostrożnie zarządzaj czasem!
Zasobność: Czasu jest pod dostatkiem. Odpoczywaj!
Monochroniczność/ Polichroniczność
Monochroniczność: Koncentracja na jednym zadaniu i/lub związku.
Polichroniczność: Równoczesna koncentracja na wielu zadaniach i/lub ludziach.
Przyszłość/ Teraźniejszość/ Przyszłość
Przeszłość: Ucz się ze swojej przeszłości. Teraźniejszość jest kontynuacją albo powtórzeniem przeszłości.
Teraźniejszość: Skupiaj się na tym co tu i teraz oraz na krótkoterminowych korzyściach.
Przyszłość: Nastaw się na długoterminowe korzyści. Nagradzaj się za każde osiągnięcia.
Definicje tożsamości i celu
Bycie/ Działanie Bycie: Sensem życia jest życie, zarządzanie relacjami i zdolnościami
Działanie: Koncentracja na dokonaniach i widocznych osiągnięciach.
Indywidualizm/ Kolektywizm
Indywidualizm: Podkreślanie indywidualnych zdolności i projektów.
Kolektywizm: Podkreślanie przynależności do grupy.
Kategoria Wymiar Opis
Organizacja Hierarchiczność/ Równość
Hierarchiczność: Społeczeństwo i organizacje muszą być rozwarstwione społecznie aby sprawniej funkcjonować.
Równość: Ludzie są równi pomimo, że pełnią różne role.
Uniwersalizm/ Partykularyzm
Uniwersalizm: Wszystkie sytuacje powinny być traktowane w taki sam sposób. Ekonomia skali.
Partykularyzm : Podkreślanie możliwości różnych rozwiązań. Wartością jest decentralizacja i rozwiązania szyte na miarę.
Stabilność/ Zmiana
Stabilność: Wartością jest statyczne i uporządkowane środowisko. Wspieranie efektywności poprzez systematyczną i zdyscyplinowaną pracę. Ograniczanie zmian i niejasności.
Zmiana: Wartością jest dynamiczne i elastyczne środowisko. Promowanie efektywności poprzez dostosowanie i innowacje. Unikanie rutyny.
Współzawodni-ctwo/ Współdziałanie
Współzawodnictwo: Promowanie sukcesu I rozwoju poprzez wspieranie konkurencyjności
Współdziałanie: Promowanie sukcesu I rozwoju poprzez wzajemne wspieranie się, dzielenie najlepszymi praktykami i solidarność.
Terytorium i granice Ochrona/Łączenie Ochrona: Ochrona siebie poprzez dbanie o swoją prywatność (granice psychiczne) i minimalizowanie zakłóceń w przestrzeni fizycznej (granice fizyczne).
Łączenie: Budowanie bliskich relacji poprzez dzielenie się psychologiczną i fizyczną przestrzenią.
Rodzaje różnic P. Rosinski (2003)
Kategoria Wymiar Opis
Komunikacja Wysoki kontekst/ Niski kontekst
Wysoki kontekst: Polega na komunikacji niewerbalnej. Docenia znaczenie gestów, postawy, tonacji i kontekstu.
Niski kontekst: Polega na jasnej komunikacji. Docenia jasność i szczegółowość instrukcji.
Bezpośrednia/ Pośrednia
Bezpośrednia: W konfliktach albo przy przekazywaniu trudnych informacji, bezpośrednie przejście do sedna sprawy, pomimo ryzyka urażenia kogoś.
Pośrednia: W konfliktach albo przy przekazywaniu trudnych informacji, zachowanie miłych, serdecznych relacji, pomimo ryzyka niezrozumienia.
Emocjonalna/ Neutralna
Emocjonalna: Okazanie emocji i serdeczności w komunikacji. Nawiązywanie i utrzymywanie związków osobistych i społecznych.
Neutralna: Istotą jest zwięzłość, precyzja I brak emocjonalnego zaangażowania w komunikacji.
Formalna/ Nieformalna
Formalna: Przestrzeganie surowych procedur i rytuałów.
Nieformalna: Korzystne są bliskie znajomości i spontaniczność.
Style myślenia Dedukcyjny/ Indukcyjny
Dedukcyjny: Podkreśla pojęcia, teorie i ogólne zasady. Następnie poprzez logiczne rozumowanie wyciąga z nich praktyczne wnioski i buduje zastosowania.
Indukcyjny: Zaczyna od doświadczeń, konkretnych sytuacji i przykładów. Następnie, używając intuicji formułuje ogólne modele i teorie.
Analityczny/ Systemowy
Analityczny: Rozdzielenie całości na składniki pierwsze. Rozebranie problemu na małe kawałki.
Systemowy: Połączenie części w jedną całość. Badanie połączeń pomiędzy elementami i skupienie na jednym systemie.
Rodzaje różnic P. Rosinski (2003)
Kulturowa Inteligencja Emocjonalna
J. Passmore (2009)
Kompetencje zawodowe
Kompetencje kulturowe
Kompetencje społeczne
Kompetencje osobiste
Kompetencje osobiste (sposób zarządzania sobą). Składa się z dwóch elementów: • Samoświadomość – akceptacja i szacunek do siebie, świadomość emocji własnych i
innych osób a także poznania, zasobów i intuicji. • Autoregulacja - zdolność zarządzania własnymi emocjami i motywacją. Kompetencje społeczne (sposób zarządzamy relacjami). Składa się z dwóch elementów: • Empatia – świadomość uczuć, potrzeb i obaw innych osób. • Umiejętności społeczne – wpływanie na innych, współpraca, bycie liderem, zarządzania
duchem zespołu, rozwiązywanie konfliktów. Kompetencje kulturowe (sposób zarządzania zmiana organizacyjną). Składają się z: • Świadomość innych kultur (Oświecenie) • Zarządzanie kulturami organizacyjnymi (Mistrzostwo) Kompetencje kulturowe określają zarówno poziom otwartości na inne kultury, ich
wartości i idee, jak i gotowość do analizy założeń własnej kultury. Kompetencje zawodowe (wiedza i podejście coacha). Zawierają w sobie: • Refleksja nad własną praktyką - dawanie i odbieranie informacji zwrotnych. • Stały rozwój zawodowy.
Kulturowa Inteligencja Emocjonalna
J. Passmore (2009)
Model Strategii Rozwoju Wielokulturowego
B. Wujec (2010)
• Rozpoznanie sytuacji (czy mamy do czynienia z różnicami kulturowymi)
• Rozpoznanie różnic (opisanie różnic oraz wyzwań przed jakimi stawiają)
• Wzajemna edukacja kulturowa
• Opracowanie strategii (podejścia, komunikacji, sposobu działania)
• Głębokie zrozumienie obcej kultury
Dalsza podróż
• Kwestia etyki mówienie prawdy
• Komunikacja - feedback, informacja zwrotna, luki w kompetencjach
• Diversity – różnice, które wynikają z innych czynników: gender, orientacja seksualna, wieku, różnice wyznaniowe, wykształcenie. Określa się je mianem różnorodności (Magala, 2005)
Dziękuję za uwagę! Dalsze pytania i kontakt:
Komunikacja międzykulturowa w praktyce
Bożena Wujec [email protected]
03-736 Warszawa ul. Ząbkowska 39 lok.33