kolegji universitar globus prishtine, kosove sistemi ... - 2015/finance...kolegji universitar globus...

KOLEGJI UNIVERSITAR GLOBUS PRISHTINE, KOSOVE

Sistemi financiar nderkombetar

Master ne Finance-Kontabilitet

Master ne Menaxhimin Nderkombetar

Cikel leksione

Nga Sherif BUNDO

Profesor, Universiteti i Tiranes

Universiteti Poitiers, France

Tema e pare: Leximi i karakteristikave financiare te nje kompanie

Ne ekonomi ndeshet shpesh karakteri ciklik i nje aktiviteti

Jemi mesuar te trajtojme dhe te diskutojme ciklin dhe fazat e ndryshme te ciklit te jetes se nje produkti

Produkti, ne marketing, lind, rritet, maturohet dhe bie

Produkti lind: produkti krijohet

Produkti rritet, bashke me ndermarrjen

Produkti maturohet, kthehet ne menyre jetese per njerzit, kerkohet gjeresisht nga konsumatori,

Produkti bie, zevendesohet nga nje produkt tjeter,

Edhe ndermarrja eshte nje produkt……

Ndermarrja eshte nje produkt kur e shohim si nje te tere

Ndermarrja eshte nje produkt kur aktivet e saj i shohim si nje teresi unike aktivesh,

Ndermarrja ka nje vlere te vetme

Nje aktiv, nje mall, nje pasuri, nje ndermarrje, … vlen aq sa shitet,

Tregtia me ndermarrjet mjaft interesante

Ndermarrja eshte aktiv i vecante, me vlere dinamike, te ndryshueshme…..

Fazat e ciklit te jetes ne ndermarrje ne kendveshtrimin financiar

Ne kenveshtrimin financiar ndermarrja ka kater faza te ndryshme te ciklit te jetes se vet,

Faza e pare = faza e themelimit (ndermarrja nuk lind ndermarrja themelohet)

Ndermarrjen e themelon pronari, pronaret

Karakteristika e pare financiare e fazes se pare eshte pamjaftueshmeria e fondeve

Ekulibri i brishte, karakteristika e dyte

Aktiviteti financiar ne kushtet e mungeses se fondeve dhe te likujditeteve, karakteristika e trete

Kontroll te repte nga bankat dhe nga pronaret, karakteristika e katert

Ne kenveshtrimin marketing, ne kerkim te tregut, prezanton produktin

Bilanci: kater minuset e fazes se pare -, -, -, -,


Faza e dyte: Faza e dyte: Faza e rritjes

Themelimi

Rritja

maturimi

falimentimi

Koha, vitet

Vlera

Themelimi

Rritja

maturimi

falimentimi

Koha, vitet

Vlera


Faza e dyte: Faza e rritjes

Ne kendveshtrimin marketing ndermarrja ka gjetur rrugen e vet,

Produkti, sherbimi jane mirepritur,

Ndermarrja e suksesshme, produkti mirepritet, klientet kerkojne, ndermarrja nuk ka kapacitete,

Ne fazen e dyte detyrohet te investoje,

Ne dy fazat e para mungojne fitimet,

Karakteristikat:

Bilanci negativ, ose pergjithesisht negativ

Mungon ekulibri financiar, ose ekuliber i brishte,

Faza e dyte….. vijon

Faza e dyte: Faza e rritjes Zgjidhja per plotesimin e mungeses se fondeve:

Ose pronari shton kontribute te reja,

Ose detyrohet te huazoje ne Banke, ose institucione te tjera huadhenieje,

Karakterizimi i rezultatit te fazes se dyte: Minus, -

Minus, -

Plus/ minus, +/-, midis humbjes dhe fitimit, ekuliber delikat, sa andej ketej

Plus +, pika e vdekjes, ose e ekulibrit, e keputjes, eshte kaluar

Ekulibri i brishte,

Mungesa e fondeve, karakteristike kryesore, rritje e shpejte,

Ndermarrja, di cfare duhet dhe cfare duhet bere

Faza e trete: Faza e maturimit financiar


Eshte faza qe justifikon qellimin pse eshte krijuar ndermarrja,

Njerzit gabimet me te medha i bejne kur jane ne kulmin e lulezimit te tyre,

Gabimet me te medha behen ne kulmin e lulezimit, apo duken me shume ne kete moment,

Po ne sektoret e tjere te jetes?

Cili eshte kulmi i lulezimit te nje sipermarresi, te nje menaxheri?

Kjo eshte e lidhur me objektivin e biznesit

Fitimi apo maksimizimi i vleres?



Ndermarrja fillon te fitoje

Dy rregullat e arta dhe kontradiktore:

Gabimet me te medha ne kulmin e lulezimit

Paraja e paperdorur i djeg duart te zotit

Problemi me i madh ne fazen e trete eshte problemi i menaxhimit te likujditeteve, te flukseve financiare,

Financiarisht zmadhimi i ndermarrjes kerkon kualifikim dhe ekspertize profesionale,

Fitimet te mira, te bollshme, vlera e ndermerrjes rritet, rritja jo aq e shpejte sa ne fazen e dyte,

Faza e katert: Faza e falimentimit

Faza e katert: Faza e falimentimit Produkti bie, ndermarrja falimenton

Lidhje e ngushte midis fazave te ciklit te jetes se produktit dhe karakteristikave financiare,

Falimentimi nuk eshte ekspozim e nje gjendjeje te caktuar brenda nje periudhe kohe shume te shkurter,

Falimentimi rrjedhe llogjike e nje procesi te filluar prej kohesh,

Falimentimi rrjedhoje e menaxhimit te gabuar te fazave paraprake,

Falimentimi financiar dhe falimentimi ligjor Financiar = vlera e aktiveve neto negative

Ligjor = pamjaftueshmeria e mjeteve per te shlyer detyrimet

Karakteristikat financiare dhe lopa …..

Ne literature vijne shembuj te ndryshem

Ne kendveshtrimin financiar, fazat e ciklit te jetes te nje ndermarrjeje, mjaft autore i krahesojne me lopen

Faza e pare: blen vicin

Faza e dyte: e ben meshqerre,

Faza e trete: mban lopen per qumesht

Faza e katert: e skarton, e ther

Problemet kryesore qe duhet te zgjidhen:

Tre problemet kardinale te drejtimit financiar te cdo lloj ndermarrjeje:

1. Te shkurtohet, sa me shume qe te jete e mundur koha e qendrimit ne dy fazat e para…….

A eshte e mundur?

Koha e qendrimit ne dy fazat e para – problem financiar dhe ligjor

Shtetet dhe qeverite njohin kohen ne vitet e para te jetes se bizneseve te reja pa tatime

Mbartja e humbjeve nje rrjedhim i ketij rregulli,



2. Te zgjasim, sa me shume qe te jete e mundur kohen e qendrimit ne fazen e trete

Eshte normale, ndermarrja krijohet per te qendruar ne fazen e trete,

Kete objektiv do ta deshironte cdo lloj drejtuesi

A eshte e mundur

Jo vetem nje enderr e bukur



3. Te evitojme renien ne fazen e katert

Te shmangim falimentimin

Shenjat e falimentimit shfaqen qe ne fazen e trete, edhe pse ndermarrja duket sikur fiton, dhe fiton ajo ka veshtiresi dhe shenja financiare, mungese likujditeti, renie te shpejtesise se qarkullimit te aktiveve xhiruese, ulje te normes se kthimit, rritje te kostos se kapitalit, etj,

A eshte e mundur?

Si behet e mundur?

Diversifikimi i aktiviteteve: zgjidhja magjike ne kendveshtrimin strategjik

Zgjidhja fillon te projektohet financiarisht qe ne kohen kur ndermarrja hyn financiarisht ne fazen e trete

Pergjithesisht drejtuesit dhe menaxheret nuk jane koshient per veshtiresite financiare te ndermarrjeve,

C’eshte diversifikimi i aktiviteteve?

Ndermarrja e mendon dhe e fillon diversifikimin qe ne kohen kur ajo kalon piken e vdekjes,

Linjat e dyta dhe fazat e ciklit te tyre:

Themelimi, (-), rritja (+/_), Maturimi (+), falimentimi (-)

Diversifikimi i aktiviteteve dhe diversifikimi financiar

Linja e dyte, ne fazen e pare ka nevoje per fonde qe plotesohen nga faza e trete e linjes se pare

Linja e dyte ne fazen e dyte ka nevoje per fonde, qe plotesohen nga faza e tretet e fazes se pare,

Faza e trete e te dy linjave zgjat kohen e qendrimit ne fazen e trete,

Ne kohen kur linja e dyte kalon ne fazen e trete behet e mundur te ricelet nje linje e re,

Grafikisht

I II III

A

IV

B C

- +/-

+, +, +, +

Dy probleme madhore per tu zgjidhur?

Njerzit, specialistet, drejtuesit, menaxheret, futbollistet, …….. “gabimet me te medha” i bejne kur jane ne kulmin e lulezimit

Parimi i kujdesit

Parate e paperdorura i “djegin duar te zot”

Parimi i domosdoshmerise se investimit

Me rendesi vleresimi i ndermarrjes:

Percaktimi ivleres se ndermarrjes dhe procesi i rritjes se saj mjaft i shpejte,

Ne fazat e ndryshme te ciklit te jetes se saj, kerkesat dhe interesat financiare te ndermarrjes te ndryshme,

Tregtia me ndermarrjet mjaft interesante,

Kater here pyetja kur:

Kur duhet shitur ndermarrja?

Kur duhet blere ndermarrja?

Kur duhet investuar te ndermarrja? (duhen blere aksione)

Kur duhet te largohesh nga ndermarrja?

Me rendesi: ndermarrja dhe fiskalitetet

Ne fazen e pare, ndermarrja ne veshtiresi financiare, shteti duhet te aplikoje politika stimuluese,

Ne fazen e dyte, ndermarrja ne rritje te shpejte te vleres, por jo te rezultatit, shteti duhet te tatoje shitblerjen e ndermarrjeve por jo rezultatin, rritjen e vleres se principalit, jo te dividendit,

Ne fazen e trete, ndermarrja ne produktivitet financiar, ne maturim financiar, shteti duhet te bazoje politiken fiskale,

Ne fazen e katert, ndermarrja ne prag te falimentimit, shteti politika te kujdesshme fiskale

Kater shembuj konkrete:

Shembulli nr. 1: Banka Amerikane e Shqiperise Themeluar aferisht ne vitin 2000, Kapitali fillestar = 10 000 000 $ USD, Kater investitore, me rreth 25 % secili, Ne vitet 2000, 2001, 2002, dhe 2003, nuk ka patur fitim, ose fitimi ka qene shume i ulet, Ne vitin 5/2007, pra mbas afersisht 6 vitesh, kjo banke ju shit per 80 % grupit San Paolo IMI, te e cila eshte Credit Agricole, ne mazhorance aksionere, Blerja e 80 % te aksioneve eshte bere per rreth 160 milione $USD, Kjo do te thote se gjithe banka ne vitin 2007 vlente rreth 200 milione Rritja = rreth 20 here, Pse? Cilet jane faktoret?


Shembulli nr. 2: Kompania SIGMA Themeluar aferisht ne vitin 2000, Kapitali fillestar = 300 000 euro , Ne vitet 2001, 2002, dhe 2003, nuk ka patur fitim, ose fitimi ka qene shume i ulet, Ne vitin 7/2007, pra mbas afersisht 6 vitesh, kjo kompani sigurimi i shiti 75 % te aksioneve te saj nje kompanie sigurimi austriake per 36 milion euro, Kjo do te thote se gjithe vlera e kompanise SIGMA ne vitin 2007 shkon rreth 48 milione euro Rritja =48 000 000 euro/300 000 euro afersisht 160 here, Pse? Cilet jane faktoret?


Shembulli nr. 3: Ndermarrja X KOSOVE

Privatizuar afersisht ne vitin 2010,

Kapitali fillestar = 900 000 euro ,

Ne vitet 2010, 2011, dhe 2012, nuk ka patur fitim, ose fitimi ka qene shume i ulet,

Ne vitin 2012, njeri nga 6 aksioneret ka shitur per 1400 000 euro, aksionet e blera me cmimin 150 000 euro

Rritja afersisht 9.4 here

Qendrimi strategjik i nje investitori te jashtem ndaj nje ndermarrjeje ne rritje

Ndermarrja ne fazen e pare, me humbje ose ekuliber i brishte: mos investo te nje ndermarrje e tille

Ndermarrja ne fazen e dyte: Investo sa me shpejt qe te jete e mundur ne nje ndermarrje ne rritje

Ndermarrja ne fazen e trete: Qendro sa me gjate qe te jete e mundur si investitor

Ndermarrja ne fazen e katert: Shkeputu, largohu, shiti aksionet

Ndermarrja dhe tregu financiar nderkombetar

Njohjen e cdo ndermarrjeje e kerkon tregu

Investitoret ne kerkim te ndermarrjeve ne rritje te shpejte

Kapitalet ne fluturim nga vendet e origjines drejt vendeve ku rritja dhe kthimi eshte i larte

Ne cdo moment drejtimi financiar para sfides se kujdesit maksimal.

kolegji universitar globus prishtine, kosove sistemi ... - 2015/finance...kolegji universitar globus...

Documents