klinik biyokimya laboratuvarında yapılan analizler
DESCRIPTION
Klinik Biyokimya Laboratuvarında Yapılan Analizler. Yrd.Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜ Tıp Fakültesi Biyokimya AD. Klinik Biyokimya Laboratuvarında Yapılan Analizler. Serumda yapılan analizler Plazmada yapılan analizler Tam kanda yapılan analizler İdrarda yapılan analizler - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Klinik Biyokimya Laboratuvarında Yapılan Analizler
Yrd.Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK
ADÜ Tıp Fakültesi
Biyokimya AD
Klinik Biyokimya Laboratuvarında Yapılan Analizler
• Serumda yapılan analizler• Plazmada yapılan analizler• Tam kanda yapılan analizler• İdrarda yapılan analizler• Feçeste (gaitada, dışkıda) yapılan analizler• Ponksiyon sıvılarında yapılan analizler• Sinovyal sıvıda yapılan analizler• BOS’ta yapılan analizler• Amniyotik sıvıda yapılan analizler
Serumda yapılan analizler 1
Asit fosfataz
Prostatik asit fosfataz (PAP)
Adenozin deaminaz
RT’de 6-12 sa
4oC’de 1 hf
-70oC’de 6 ay
Alanin amino transferaz (ALT, SGPT)
Albümin (Alb)
Serumda yapılan analizler 2
Aldolaz (ALD)
RT’de 8 sa
4oC’de 5 gün
-15oC’de 15 gün
Alkalen fosfataz (ALP, AP) ve izoenzimleri
Amilaz
Serum amiloid A protein (SAA)
4oC’de 72 sa
-20oC’de 6 ay
-70oC’de
Serumda yapılan analizler 3
AndrostenedionHemen buz üstüne
Dondurarak saklanabilir
Anjiotensin konverting enzim (ACE)
4oC’de 1 hf
-20oC’de 6 ay
1-Antitripsin4oC’de 1 hf
-70oC’de 3 ay
Apolipoprotein A-1 (ApoA-1)
4oC’de 4 gün
-20oC’de 6 ay
Apolipoprotein B (Apo B)4oC’de 1 hf
-20oC’de 3yıl
Serumda yapılan analizler 4
Aspartat amino transferaz (AST, SGOT)
Total bilirubin Işıktan korumalı
Konjuge bilirubin Işıktan korumalı
Kalsitonin (CT)Hemen dondurarark -20oC’de saklanabilir
İyonize kalsiyumHemen buz üstünde laboratuvara
Serumda yapılan analizler 5Total kalsiyum
Karsino embriyonik antijen (CEA)
2-8oC’de 24 saat
-20oC’de
Seruloplazmin (Cp, bakır oksidaz)
4oC’de 3 gün
-20oC’de 4 hf
Klorür (Cl)
Total kolesterol
Kolin esteraz (S-psödokolinesteraz, SChE)
RT’de 6 saat
4oC’de 1 hf
-70oC’de 6 ay
Serumda yapılan analizler 6
Koriyonik gonadotropin (hCG)
2-8oC’de 24 sa
-20oC’de
Bakır (Cu)
Total kolesterol
C-Peptid -70oC’de 30 gün
Kreatin kinaz (CK) ve izoenzimleri
Kreatinin Klirens testi
Serumda yapılan analizler 7
Dehidroepiandrosteron (DHEA)
2-8oC’de 2 gün
-20oC’de 2 ay
Dehidroepiandrosteron sülfat (DHEA-S, DHEA-SO4)
4oC’de 2 gün
-20oC’de 2 ay
Dihidrotestosteron (DHT)
Dondurarak saklanabilir
Enolaz
RT’de 6-12 sa
4oC’de 2 gün
-20oC’de 6 ay
Nöron spesifik enolaz (NSE)
2-8oC’de 2 gün
-20oC’de uzun süre
Serumda yapılan analizler 8
Estradiol (E2) -20oC’de saklanabilir
Serbest estriol ((FE3)
Total estriol (E3)
Estron (E1) -20oC’de saklanabilir
Ferritin2-8oC’de 7 gün
-20oC’de 6 ay
-Fetoprotein (AFP)2-8oC’de 2 gün
-20oC’de 2 ay
Serumda yapılan analizler 9
Folat4oC’de 24 sa
-20oC’de 2 ay
Fruktozamin -70oC’de saklanabilir
GastrinHemen dondurarak
-70oC’de saklanabilir
GlukozAçlıkToklukOral glukoz tolerans testi
-Glutamil transferaz (GGT, glutamil transpeptidaz)
Serumda yapılan analizler 10Total Heksozaminidaz (-N-Asetil glukozamin, NAG)
Kan 3oC’de pıhtılaştırılmalı ve santrifüj edilmeli
-20oC’de saklanabilir
Heksozaminidaz AKan 3oC’de pıhtılaştırılmalı ve santrifüj edilmeli
-20oC’de saklanabilir
Heksozaminidaz BKan 3oC’de pıhtılaştırılmalı ve santrifüj edilmeli
-20oC’de saklanabilir
Yüksek dansiteli lipoprotein kolesterol (HDL-C)
17-Hidroksi progesteron (17-OHP)
4oC’de 4 gün
-20oC’de 1 ay
Serumda yapılan analizler 11
Serbest insülinKan hemen santrifüj edilmeli
Dondurarak saklanabilir
Demir (Iron, Fe)
Total demir bağlama kapasitesin (TIBC)
İzositrat dehidrojenaz (ICD)
RT’de 6 sa
4oC’de 2 hf
Laktat dehidrojenaz (LD, LDH) ve izoenzimleri
Serumda yapılan analizler 12
Lösin amino peptidaz (LAP)
-20oC’de 7 gün
Lipaz
Lipoprotein (a) [Lp(a)]
4oC’de 1 hf
-20oC’de 3 yıl
-70oC’de uzun süre
Düşük dansiteli lipoprotein kolesterol (LDL-C)
Magnezyum (Mg)
Serumda yapılan analizler 13
Miyoglobin (Mb) -15oC’de 2 yıl
5‘-Nükleotidaz (5‘-NT)
4oC’de 4 gün
Dondurarak 4 ay
OsteokalsinHemen dondurulursa -20oC’de 14 ay
Paratiroid hormon (Paratirin, PTH)
Kan tüpü buz üzerine konmalı ve soğukta santrifüj edilmeli
-20oC’de ve -70oC’de saklanabilir
Serumda yapılan analizler 14
İnorganik fosfor (Pi)
Plasental laktojen (PL)
Hemen dondurarak saklanabilir
Potasyum (K)
Pregnenolon -20oC’de saklanabilir
Progesteron (P4)4oC’de 7 gün
-20oC’de 3 ay
Serumda yapılan analizler 15Prolaktin (PRL)
Prostat spesifik antijen (PSA)
2-8oC’de 2 hf
-20oC’de uzun süre
Total protein
Protein elektroforezi
4oC’de 72 sa
-20oC’de 6 ay
Pirüvat kinaz (PK) Kan hemen satrifüj edilmeli
Sodyum (Na)
Serbest testosteron
4oC’de 2 gün
-20oC’de 2 ay
Serumda yapılan analizler 16
Total testosteron4oC’de 1 hf
-20oC’de 6 ay
Tirotropin (Tiroid stimülan hormon, TSH)
4oC’de 1 hf
Dondurarak 1 ay
Serbest tiroksin (FT4)
4oC’de 1 hf
Dondurarak 1 ay
Total tiroksin (T4)4oC’de 1 hf
Dondurarak 1 ay
Transferrin (siderofilin)
4oC’de 72 sa
-20oC’de 6 ay
Trigliseridler (TG)
Serumda yapılan analizler 17Serbest triiyodotironin (FT3)
RT’de 1 hf
Dondurarak 1 ay
Total triiyodotironin T3)
RT’de 1 hf
-20oC’de 1 ay
Troponin-I (kardiyak spesifik)
-25oC’de 6 ay
Troponin-T (kardiyak spesifik)
-20oC’de 3 ay
Üre azotu (BUN)
Ürik asit
Serumda yapılan analizler 18Vitamin B12
Işıktan korumalı
-20oC’de 8 hf
Vitamin A (Retinol)4oC’de 4 hf
-20oC’de 2 yıl
Vitamin C
1,25-Dihidroksi Vitamin D (1,25-Dihidroksi kalsiferol)
-20oC’de stabil
Vitamin E (-Tokoferol)4oC’de 4 hf
-20oC veya –70OC’de 1 yıl
Plazmada (EDTA’lı) yapılan analizler 1
Adrenokortikotropik hormon (ACTH)
Kan soğuk tüpe alınmalı
Saklanacaksa plazma 15 dakika içinde plastik tüplerde –70oC’ye konmalı
Aldosteron -20oC’de 2 yıl
Amonyak (NH3)Alınan örnek buz üzerine konmalı ve hemen çalışılmalı
Antidiüretik hormon (ADH)
Plazma soğutuculu santrifüjde hemen ayrılmalı-20oC’de stabil
Anti-DNA -20oC’de saklanabilir
Antimitokondriyal antikor
-20oC’de saklanabilir
Plazmada (EDTA’lı) yapılan analizler 2
Antinötrofilsitoplazmik antikor (ANCA)
-20oC’de saklanabilir
Antinükleer antikor (ANA)
-20oC’de saklanabilir
GlukagonHemen dondurulursa -20oC’de 74 gün stabil
Plazma renin aktivitesi (PRA)
Örnek tüpü hemen buzlu suya konmalı ve plazma 4oC’de hemen ayrılmalı-20oC’de 1 ay stabil
Plazmada (Na sitratlı) yapılan analizler 1
Antitrombin III (AT-III) -25oC’de 2 hf
Protein S -20oC’de 1 ay
Protein C -20oC’de 1 ay
Faktör II, V, VII, X Kan hemen buz üzerine konmalı
Faktör VIII, IX, XI, XII Kan hemen buz üzerine konmalı
Protrombin zamanı (PT)RT’de 2 sa
4oC’de 4 sa
Plazmada (Na sitratlı) yapılan analizler 2
Fibrinojen -20oC’de birkaç ay
Plazminojen (PMG)RT’de 8 sa-20oC’de 1 ay
Plazminojen aktivatör inhibitör (PAI-1)
Kan hemen 4oC’de santrifüj edilmeli
Plazmada (heparinli) yapılan analizler
Hidroksiprolin (Hyp)
Kan tüpü hemen buzlu suya konmalı, 1 saat içinde santrifüj edilmeli-20oC’de 1 hf stabilDeproteinize edilirse -70oC’de uzun süre stabil
Tam kanda (Na sitratlı) yapılan analizler
Aktive edilmiş parsiyel tromboplastin zamanı (APTT)
Eritrosit sedimantasyon hızı (ERS, Sed. Hızı)
RT’de 2 sa4oC’de 12 saat stabilBazı yöntemlerde EDTA’lı kan da kullanılıyor.
Tam kanda (EDTA’lı) yapılan analizler
Hemogram: Eritrosit sayısı (RBC)
Hematokrit (HCT)
Total hemoglobin (Hb)
Ortalama hücre hemoglobini (MCH)
Ortalama hücre hemoglobin konsantrasyonu (MCHC)
Ortalama hücre volümü (MCV)
Lökosit sayısı (WBC)
Platelet sayısı (trombosit sayısı, PLT)
Oda sıcaklığında 24 sa4oC’de 48 sa
Serotonin Hemen dondurarak saklanabilir
Sickle Cell testi 4oC’de 20 gün stabil
Tam kanda (heparinli) yapılan analizler
L-Laktat (Laktik asit) Kan hemen proteinsizleştirilmeli
Osmotik frajilite testi (OF)
Nitritler
Kan gazları ve pH
Heparinli enjektöre alınan arteriyel kan hemen buz üzerine konmalı ve hemen laboratuvara gönderilmeli
Fenil alanin
Doğumdan sonraki 2-5.günde filtre kağıdına emdirilen tam kanda
30oC’de 10 gün
4oC’de 2 ay stabil
Hemolizatta yapılan analizler
Glukoz-6-Fosfat Dehidrojenaz (G6PD)
ACD, EDTA veya heparinli kandan yıkanmış eritrosit hemolizatlarında4oC’de 20 günden fazla stabil
Redüe glutatyon (GSH)
ACD, EDTA veya heparinli kandan yıkanmış eritrosit hemolizatlarındaACD’lu ise 4oC’de 20 günden fazla stabil
Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)
EDTA kandan yıkanmış eritrosit hemolizatlarında4oC’de 20 gün stabil
Glutatyon redüktazACD, EDTA veya heparinli kandan yıkanmış eritrosit hemolizatlarında4oC’de 20 günden fazla stabil
Glikolize hemoglobin (Hemoglobin A1C)
EDTA, heparin veya oksalatlı kandan yıkanmış eritrosit hemolizatlarında4oC’de 4-7 gün-70oC’de 30 gün
Hemoglobin elektroforezi EDTA’lı, sitratlı veya heparinli kandan yıkanmış eritrosit hemolizatlarında
Random idrar örneğinde yapılan analizler 1
Rutin idrar analizi: Spesifik gravite (dansite)
pH
Glukoz
Albumin (protein)
Bilirubin
Ürobilinojen
Aseton (keton cisimleri)
Nitrit
İdrar sedimenti
Mikroalbuminüri testi Bir haftada toplanan üç örnekte8oC’de 14 gün stabil
Koriyonik gonadotropin (hCG)
Total Heksozaminidaz (NAG)
-20oC’de 1 ay stabil
Random idrar örneğinde yapılan analizler 2
Mukopolisakkaridler (MPS) Sabah idrarından başka örnekte
Porfobilinojen (PBG)
Örnek abdominal ağrı epizotları sırasında veya hemen sonra alınmalı4oC’de 1-2 hf-20oC’de birkaç hafta stabil24 saatlik idrarda da
Porfirinler Örnek 4-8oC’de karanlıkta saklanmalı
Osmolalite 24 saatlik idrarda da
Hemoglobin (gizli kan)
24 saatlik idrarda yapılan analizler 1
AlbüminKoruyucu konmamalıToplama kabı 2-4oC’de tutulmalıDondurularak saklanabilir
AldosteronKoruyucu olarak %50’lik asetik asit konurDondurularak saklanabilir
Amino asidler (total) Toplama kabı 2-4oC’de tutulmalı-70oC’de stabil
-Aminolevulinik asit (-ALA, ALA)
Karanlıkta tutulmalıKoruyucu olarak 10 ml HCl (6mol/L) gerekir4oC’de 2 hf stabil
Amilaz 1, 2, 4 saatlik idrarda dapH alkali olmalı
Klorür (Cl)
Serbest kortizol Koruyucu olarak 1 g borik asitDondurularak uzun süre saklanabilir
24 saatlik idrarda yapılan analizler 2
Kreatinin Buz dolabında 4 günDondurularak saklanabilir
Dehidroepiandrosteron (DHEA)
Koruyucu olarak 1 g borik asit
Dihidrotestosteron (DHT)
Estradiol (E2) Koruyucu olarak 1 g borik asit
Estriol (E3) Koruyucu olarak 1 g borik asit
Homovanilik asit (HVA) Koruyucu olarak 20 ml HCl (6mol/L)
17-Hidroksikortikosteroidler (17-OHCS)
Koruyucu olarak 1 g borik asit-20oC’de uzun süre saklanabilir
5-Hidroksiindolasetik asit (5-HİAA)
Koruyucu kullanılmazpH 6mol/L HCl ile 2-3’e ayarlanır4oC’de 2 hf-20oC’de uzun süre saklanabilir
24 saatlik idrarda yapılan analizler 3
17-Hidroksipregnenolon Koruyucu olarak 1 g borik asit
Serbest hidroksiprolin (Hyp)
Koruyucu olarak 20 ml toluen veya toplama kabını buz dolabında tutma-20oC’de uzun süre saklanabilir
Total hidroksiprolin (Hyp)
Toplama kabını buz dolabında tutmalı30 ml HCl (6mol/L) ile pH<2 yapılmalı
17-Ketojenik steroidler (17-KGS)
Koruyucu olarak 1 g borik asit4oC’de 2 hf-20oC’de uzun süre saklanabilir
17-Ketosteroidler (17-KS)Koruyucu olarak 1 g borik asit4oC’de 2 hf-20oC’de uzun süre saklanabilir
Magnezyum (mg) Metal içermeyen plastik kapta
Osmolalite Random idrar örneğinde de
Fenil alaninKoruyucu olarak 20 ml toluen veya toplama kabını buz dolabında tutma-20oC’de uzun süre saklanabilir
24 saatlik idrarda yapılan analizler 4
İnorganik fosfor (Pi) Asitle yıkanmış deterjansız kapta
Porfobilinojen (PBG)Random idrar örneğinde de5 g Na2CO3 içeren kaptaKaranlıkta saklanır.
PorfirinlerRandom idrar örneğinde de5 g Na2CO3 içeren kaptaKaranlıkta saklanır.
Potasyum (K)
Pregnanediol Koruyucu olarak 1 g borik asit
Pregnenolon Koruyucu kullanılmaz
Piridinium kollajen çapraz bağları
Koruyucu olarak 25 ml HCl (6mol/L)
Sodyum (Na)
24 saatlik idrarda yapılan analizler 5
Total testosteron
Üre azotu
Ürik asit Koruyucu olarak NaOH kullanılırToplama kabı buz dolabında tutulmalı
Vanililmandelik asit (VMA)Koruyucu olarak 20 ml HCl (6mol/L)Toplama kabı buz dolabında tutulmalı2 hf stabil
Feçeste (gaitada, dışkıda) yapılan analizler
Kalitatif yağ analizi
Kantitatif yağ tayini 72 saatlik dışkı
Gizli kan
Plevral ve peritoneal sıvıda yapılan analizler
Dansite
Protein
Rivalta testi
Glukoz
Total lipid
LDH
Bakır
Transüda-eksüda karakterini saptamak önemlidir.
Sinovyal sıvıda yapılan analizler
Glukoz
Protein
Na ürat kristalleri varlığını araştırma
Müsin pıhtı oluşumu testi
pH
BOS’ta yapılan analizler
Klorür
Glukoz
Laktat Dehidrojenaz (LD, LDH)
Magnezyun (Mg)
pH
Potasyum (K)
Sodyum (Na)
Protein Pandy reaksiyonu...
BOS, berrak ve kansız olmalı...
Amniyotik sıvıda yapılan analizler
Total bilirubin Işıktan korumalı
Estradiol (E2)
Serbest estriol (FE3)
Total estriol (E3)
Köpük stabilite testi
Lesitin/Sfingomiyelin oranı (L/S)
Plasental laktojen (PL)
pregnanediol
17-Ketosteroidler (17-KS)