Ruimte onder deze

hulplijn vrij houden

voor logo

Klimaatadaptatie

Hoe nemen we dat mee in de Aanpak Duurzaam GWW?

Duurzaam GWW café, 25 november 2019

Ruimte onder deze

hulplijn vrij houden

voor subtitel

1

Programma

• Klimaatverandering en – adaptatie: Janette Bessembinder, KNMI

• Hoe doet ProRail het? Handreiking klimaat adaptatie, borging in

DzGWW aanpak: Stefan Jak, ProRail

• Zelf aan de slag met de handreiking

• Meer over klimaatadaptatie en systeemaanpak, Vincent Grond,

GrondRR

• 17:00 uur Borrel

Ruimte onder deze

hulplijn vrij houden

voor logo

Handreiking klimaatadaptatie bij projecten

Voor bepalen ambities, werkwijze Duurzaam GWW

Datum sessie: 25 novenber 2019Presentator: Stefan Jak

VakspecialistKlimaatadaptatie

Ruimte onder deze

hulplijn vrij houden

voor subtitel

3

1. Aanleiding Klimaatverandering is gaande!

• Spoorsysteem ervaart problemen door meer extreme piekbuien,

droogte, hitte, onweer/wind.

• KNMI scenario’s leidend.

• Bij spoorinfra, stations, op en in de treinen.

• Verstoringen (TAO’s), hinder/vertraging, kosten herstel.

EN: spoorsysteem heeft effect op klimaat in de omgeving

4

Ruimte onder deze

hulplijn vrij houden

voor subtitel

Weersextremen

Merkbaar op

en rond het spoor

Meer en heftiger

5

Ruimte onder deze

hulplijn vrij houden

voor subtitel

Opgave vanuit o.a. IenW

IenW wil klimaatbestendig spoor in 2050 (beleids-prio brief/ beheerplan)

MIRT stelt eisen per project; hoe ga je om met klimaatverandering?

Gecombineerde actie AM en LJV: programmaplan in de maak.

Veel interactie met IenW en partners.

Acties op 3 niveaus:

1. Logistiek (het hier en nu), lokale acties en landelijke maatregelen

2. Projecten (voor nu tientallen jaren), lokaal/tracé handreiking

3. Aanpassingen hele netwerk/assets, adaptatie (en acceptatie) als geheel

in t land. O.a. stress-test.

6

Ruimte onder deze

hulplijn vrij houden

voor subtitel

2. Toelichting Handreiking Klimaatadaptatie Projecten

• Onderdeel Aanpak Duurzaam Werken.

• Ingenieursbureau voert alle stappen uit de Handreiking Klimaatadaptatie uit.

• Maakt daarmee inzichtelijk klimaateffecten voor het project en oplossingsrichtingen.

• ProRailers bepalen hiermee met stakeholders de ambitie, voor vervolg project.

Implementatie oplossingsrichtingen valt buiten scope

Handreiking.

Ruimte onder deze

hulplijn vrij houden

voor subtitel

7

Het Ambitieweb

Ruimte onder deze

hulplijn vrij houden

voor subtitel

8

Handreiking Klimaatadaptatie. Zes stappen, ‘zes’ elementen

Stappen Elementen

Bepaal contour plangebied Wateroverlast (regen)

Bepaal impact huidige situatie Overstroming (van oppervlaktewater)

Bepaal impact na realisatie project Hittestress

Oriënteer je op kansen Bliksem- en stormschade

Maak voorstel ambitie klimaatadaptatie Natuur- en bermbranden

Bepaal ambitie klimaatadaptatie

(stakeholders)

Verzakking

Evt. Speciaal effect (denk aan: erosie,

verzilting)

Ruimte onder deze

hulplijn vrij houden

voor subtitel

9

Stap 1 – 3: Bepalen schaalniveau en impact (I)

Ruimte onder deze

hulplijn vrij houden

voor subtitel

10

Stap 1 – 3: Bepalen schaalniveau en impact (II)

A. Check voor 6

aandachtspunten

adhv kaarten uit

Klimaateffect-atlas

Met én zonder

project, anno 2050

WH scenario

Ruimte onder deze

hulplijn vrij houden

voor subtitel

11

Stap 4: oriënteren op kansen

Kansen bij projecten

• Opvang /gebruik regenwater.

• Aanbrengen schaduw.

• Beschermen tegen water(overlast).

• Plek voor groen. Etc.

• Samen met andere maatregelen, ook om energie te besparen (klimaat-mitigatie).

• No-regret opties.

• Handreiking wordt ingevuld voor tal van praktijkprojecten.

• Meer ervaringen beschikbaar verzameling goede voorbeelden, gericht op de Projecttypologieën van

ProRail.

• Bij de voorbereiding de overwegingen goed documenteren!

Ruimte onder deze

hulplijn vrij houden

voor subtitel

12

Stap 5 – 6: ambitiebepaling

Ambitieniveaus:

1. Effecten worden niet verergerd

2. Verminderen overlast of schade van de klimaateffecten

3. Reduceren klimaatschade en bereiken meerwaarde

(ruimtelijk en functies) voor omgeving en/of regio

Ruimte onder deze

hulplijn vrij houden

voor subtitel

13

Klimaatcase Ede-Wageningen > 30 cm water

locatie

Hoog risico op natuur en bermbranden 40 -50 tropische dagen per jaar

Ruimte onder deze

hulplijn vrij houden

voor subtitel

14

Voorbeelden

Handreiking getest voor:

• Waalhaven Zuid

• Spoorverdubbeling Landgraaf

• Fietsenstalling Dordrecht

10

Ruimte onder deze

hulplijn vrij houden

voor subtitel

15

3. Wat levert het op?

Ontzorgt ons van veel vragen bij start project ‘wat is hier nodig vanwege

klimaatverandering?’

Voorkomt moeilijk in te passen maatregelen in een te laat stadium van een

project

Het daagt iedereen uit voor vervolg; maatregelen/ontwerp

• Extra aandacht op dit aspect nodig bij iedereen: tijd en kennis, mogelijk

financiën.

• Klimaatrobuuste projecten (bewuste keuze), vermeden ‘schade’ etc.

Ruimte onder deze

hulplijn vrij houden

voor logo

Stefan Jak, vakspecialist (o.a. Klimaataspecten) LJV, en Programmaleider

Implementatie Omgevingswet, ProRail.

088 231 5820 I 06 31756441

Meer over impact weer op het spoor:

https://www.prorail.nl/reizigers/weersinvloeden

De handreiking klimaatadaptatie is te vinden op website van GrondRR:

https://www.grondrr.nl/handreiking-klimaatadaptatie-prorail/

Aan de handreiking werkten ook mee: ORG-ID en Stichting CAS

4. Meer informatie & contactpersonen

Ruimte onder deze

hulplijn vrij houden

voor subtitel

17

Korte demonstratie digitale handreiking

Ruimte onder deze

hulplijn vrij houden

voor subtitel

18

Zelf aan de slag met de handreiking

• Maak groepjes van ca. 5 personen

• Werk het volgende uit:

1. Bestudeer de kaarten uit de klimaateffectatlas voor de

projectlocatie in Amersfoort (stationsplein / nieuwe fietsenkelder)

2. Beoordeel de aspecten wateroverlast en hitte (keuze: of een van

beiden als de tijd kort is).

3. Vul het scoreboard

• Koppel de bevindingen plenair terug