klasse voor leraren 13

(advertentie)

4 KLASSE NR.13 MAART '91

(advertentie)

KLASSEMaandblad voor Onderwijs inVlaanderenUitgegeven door het Ministerievan de Vlaamse GemeenschapDepartement Onderwijs

RedactieLeo BormansPatrick De BusscherGaby De Moor

Koningsstraat 1388ste verdieping1000 BrusselTel. redactie 02–211 46 60

02–211 46 61Tel. abonnementen enadministratie 02–211 46 58Telefax 02–210 54 09

ProduktiesecretariaatAnny Lecocq

AdministratieDiana De Caluwé

Verantwoordelijke uitgeverF. De Smul

Voorzitter RedactiecomitéJ. Helincks, directeur–generaal

Foto’s : Luc DaelemansCartoons : Dirk VercamptLay–out : Artefact, Leuven

Gedrukt op de persen van hetMinisterie van de Vlaamse Gemeen-schap en het Ministerie van Open-bare Werken.

Abonnementen–␣ 700 fr. per jaar (10␣ nummers) –␣ Speciaal tarief uitsluitend voorleerkrachten␣ :␣ 450 fr. op rekening-nummer 091–2203004– 66 vanMinisterie Vlaamse Gemeenschap,Departement Onderwijs, Informatieen Bibliotheek, Koningsstraat 150,1000 Brussel, met vermelding vannaam, voornaam en adres.

Uw onderwijsliteratuur :Centrale BibliotheekKoningsstraat 150, 1000 Brussel.Tel. 02–210 53 73Uitlening per post :tel. 02–210 53 80Uw vragen over onderwijs :Dienst Informatie en DocumentatieKoningsstraat 150, 1000 Brussel.Tel. 02–210 54 00

WIE KRIJGT KLASSE ?Vroeger bestonden er twee soorten «inaar alle scholen ging en één dat zespersoneel van het toenmalige rijksoinrichtende macht meer is werd de laMet KLASSE kreeg het Vlaams MinistElke school (van elk net en van elkbedoeling dat die ter beschikking woen andere geïnteresseerden verkiezgoedkoop mogelijk aan want dit bladdat ook. Samen met u.

IN DIT NUMMER KLASSE nr. 13 maart ’91

VIZIER p. 6-15De ouders krijgen meer inspraak in het beheer en het beleid van

de school.

KLASSE legt de structuren en de verschillen tussen de netten uit.

Waar zijn de ouders bevoegd voor ? Wordt de rol van de

directeur verzwakt of versterkt ?

Waarom zien veel leraars de inbreng van ouders niet goed zitten␣ ?

En waarom slaagt ouderparticipatie in de ene school wel en

wordt ze slechts een papieren constructie in de andere ?

ACTIE p.16-19- De Aktiegroep Kritisch Onderwijs : 21 jaar progressief en

alternatief.

- De v.z.w. Onderwijsservice : publikaties uit de basis.

- Met Klassewerk op artistieke safari.

GIDS p.20-23- Anderhalf miljard voor onderwijs aan migranten. Gevraagd

maar nog niet gekregen.

- Méér dan sex : opvoeding tot relatiebekwaamheid.

- Hoe beperken we het aantal bissers in het hoger onderwijs␣ ?

PERS p.24-25Knipsels over deeltijdse directeurs, vervreemde leerlingen

en thuisonderwijs.

FORUM p. 26-29- Er gaan stemmen op voor nationale examens. Een standpunt.

- De maaltijdcheques : niet gevraagd, toch gekregen. De minis-

ter reageert.

- Knelpunt : hoe overleeft u de school ?

IDEE p.30-33Effectief onderwijzen, vredesopvoeding, kunst, cultuur en we-

tenschap… overzichtelijk in één rubriek.

SCHOOLAGENDA p. 35De week van Geert Rombouts, inspecteur.

Ouders en wijzer. Vizier p.6

Méér dan sex. Maar wat ?Gids p. 23

Maaltijdcheques : deminister reageert.Forum p. 28

KLASSE NR.13 MAART '91 ␣ 5

nformatiebladen» : één dat in tweevoud keer per jaar werd verstuurd naar hetnderwijs. Omdat het ministerie geenatste uitgave al eerder stopgezet.erie van Onderwijs in 1990 een nieuw gezicht. niveau) krijgt maandelijks twee gratis exemplaren. Het is derden gesteld van alle personeelsleden. Steeds meer leraarsen echter een persoonlijk abonnement. We bieden dat zo WIL gelezen worden. Op dit ogenblik DOEN tienduizenden


S

VIZIER

Daar komen de

OUDERS

Spreken over lokale inspraak en

participatie is tegenwoordig 'in'.

De discussie woedt in elk onder-

wijsnet. Toch kunnen we duidelijke

verschillen vaststellen tussen de

verschillende netten. Een over-

zicht.

Leerkrachten en ouders

staan wat onwennig naar

de nieuwe affiche over

lokale inspraak te kijken.

Sommige leraars voelen

zich zelfs bedreigd. Gaan

onbevoegden over de

schouder van vakmen-

sen meekijken ? Of er-

ger, krijgen de scholen

binnenkort dagelijks een

stelletje betweters over

de vloer ? Hoe groot wordt

de macht van de ouders ?

Tal van scholen werken al langer samen met ouders. Wat dient er dan te veranderen ? Bestaande

oudercomités blijven de schoolwerking ondersteunen. De vrijblijvende participatie hoeft niet te

verdwijnen. Maar waarschijnlijk krijgen we daarbij andere ouders die mee het beleid willen bepalen.

Van deze groep wordt een zekere deskundigheid over schoolaangelegenheden verwacht.

Opent deze evolutie een poort naar echte ouderparticipatie ? Er is geen garantie, maar ze staat alvast

op een kier. Ouders en scholen kunnen ze nu samen verder open duwen. ❏

AUTONOMIE IN NETTEN
GEVANGEN GEMEENSCHAPSONDERWIJS
De inrichtende macht van het Gemeenschapsonderwijs is verhuisd van het Ministerie vanOnderwijs naar een (beperkte) regelgevende Centrale Raad en 374 schoolraden. Deze schoolradenbeschikken over een grote autonomie en verantwoordelijkheid. Vanaf 1 april zullen zij zelfstandig hetbeleid van hun school of scholengemeenschap uitstippelen.

Deze maatregelen vermijden een te centralistisch beleid en willen de leerkrachten betermotiveren. Krachtlijnen zijn dan ook het verhogen van de stabiliteit van het schoolteam, het strevennaar betere integratie en grotere inspraak van de leerkrachten en het verhogen van de waarderingvoor de rol van het schoolhoofd als manager.

Op dit moment verkeert het Gemeenschapsonderwijs in een overgangsfase. Het beleid gaat uitvan de (voorlopige) Centrale Raad. Wel wordt in bepaalde scholen al gewerkt met ExperimenteleLokale Schoolraden. Hierbij zijn echter allerlei moeilijkheden en knelpunten aan het licht gekomen.Zo bleek het aantal kandidaten voor het lidmaatschap van de lokale raden nogal aan de lage kant teliggen en werd meteen ook duidelijk dat de directie of de afgevaardigd-bestuurder een grote impactheeft op het hele verkiezingsgebeuren. De waarde van de verkiezingen lijkt trouwens recht evenredigte zijn met de energie die er wordt ingestoken.

VIZIER

VRIJ GESUBSIDIEERD ONDERWIJSHet Lentedecreet bepaalt een beperkte inspraakregeling voor het

vrije net. Het onderwijzend personeel en de ouders worden geraadpleegdbij de besluitvorming over de besteding van het lestijdenpakket. Deoprichting van deze «lokale schoolraden» wordt voorzien voor 1 septem-ber. Voor alle overige materies geldt als regel dat de inrichtende machten

in overleg met de Vlaamse Executieve telkensuitmaken welke «geledingen» of «entiteiten» be-voegd zijn en dus geraadpleegd worden.

De vrije scholen worden meestal beheerddoor een onafhankelijke v.z.w. die over eenverregaande juridische beslissingsmacht be-schikt. Zij staat in voor het benoemen en afzettenvan leerkrachten, stelt daden van eigendom enerfpacht, huren en verhuren en is op pedagogischvlak verantwoordelijk voor de eigenheid van de

school. Een centraal opgelegde regeling over lokale autonomie enparticipatie stuit dan ook op enig verzet. Onderhandelingen blijvenimmers steken bij de vraag of de schoolraden een adviserende dan wel eenbeslissende inbreng zullen krijgen. De meeste directies en inrichtendemachten houden het bij consultaties. De vakbonden en ouderverenigin-gen dringen aan op beslissingsbevoegdheid.

Toch bestaan reeds verschillende vormen van «vrijblijvende» participa-tie. Zo zijn er Regionale Coördinatiecommissies met een adviserendebevoegdheid en Diocesane Planificatiecommissies met beslissingsrecht.Telkens gaat het om een schaalvergroting, waarbij participatie ontstaatdoor het terugschroeven van de inrichtende macht naar een hoger niveau.Sommige scholen experimenteren trouwens reeds lang met leerkrachten-raden. Soms worden de leraars effectief verkozen, soms door de directie«gevraagd». Het overleg loopt vaak vrij stroef daar de leerkrachten telkensvragende partij moeten spelen.

De situatie is zelfs nóg ingewikkelder. In het vrij onderwijs geldt immersnog steeds de wetgeving op de Ondernemingsraden en Comités voorVeiligheid, Gezondheid en Verfraaiing van de Werkplaatsen. De vakbon-den zullen dus vertegenwoordigd zijn in een overlappende dubbelstruc-tuur. Enerzijds met verzekerde mandaten in het nieuwe participatieorgaan,anderzijds in de bestaande raden die trouwens veel ruimere bevoegdhedenhebben dan de nieuwe lokale schoolraden krijgen.

ONTWIKKELINGEN TEN GUNSTE VE E N C H R O N O L O G I

vanaf ’80 : Demografische en economische ontwikkelingen versnellen de decentrvanaf ’85 : De mogelijkheid wordt geboden de beschikbare uren/leerkrachten op01.01.85 : De Staatsdiensten voor Afzonderlijk Beheer van het Ministerie van Ond

financieel beheer van de scholen uit het Gemeenschapsonderwijs (toenvanaf ’86 : De mogelijkheid wordt geboden om de reaffectatie van leerkrachten b09.11.88 : Er wordt een politiek gesloten over de decentralisatie en democratiserin19.12.88 : Het Bijzonder Decreet over de Autonome Raad voor het Gemeensc

bevoegdheden van de schoolraden en de raden van bestuur i.v.m.investeringen.

01.01.89 : De ARGO wordt inrichtende macht van het Gemeenschapsonderwijs i15.06.89 : Het Voorstel van Decreet houdende de bevordering van democratischs31.07.90 : De beperkte regeling inzake Lokale Autonomie en Inspraak in het gesub

van het lestijdenpakket) wordt goedgekeurd.01.08.90 : De inrichtende machten uit het gesubsidieerd onderwijs zijn voortaan

aanwending van het lestijdenpakket.20.09.90 : Het kiesreglement voor de democratische samenstelling van de lo

Gemeenschapsonderwijs wordt goedgekeurd.23.11.90 : Ouders van kinderen uit het Gemeenschapsonderwijs kiezen vertegenw

stellen voor deze verkiezingen.01.04.91 : De Lokale Schoolraden in het Gemeenschapsonderwijs treden in werk01.09.91 : Vooropgestelde oprichtingsdatum van de Lokale Schoolraden in het ge01.01.93 : Met de vervanging van de voorlopige Centrale Raad van de ARGO do

Gemeenschapsonderwijs voortaan in handen van de Lokale Schoolrad

PROVINCIAAL EN GEMEENTELIJK ONDERWIJSHier ligt de situatie zeer moeilijk. Een decretale regelgeving over lokale

autonomie en inspraak zal automatisch impact hebben op de gemeente-wetgeving, zodat hier nogal afwachtende posities worden ingenomen.Anderzijds kan men stellen dat hier van oudsher een vorm van (indirecte)inspraak bestaat, vermits de inrichtende machten zijn samengesteld uitdemocratisch verkozenen. Men schrikt er trou-wens voor terug om mensen inspraak te geven dieniet eveneens verantwoordelijkheid helpen dra-gen voor de school in kwestie.

OPVALLENDE VASTSTELLINGENDe discussie over inspraak en participatie

wordt vooral gevoerd in het Gemeenschapsonder-wijs en in het Vrij Gesubsidieerd Onderwijs. In heteerste net zit de participatie trouwens ingebouwdin de structuur van de inrichtende macht zelf. In het Gemeenschapsonder-wijs zal het beleid dus grotendeels worden bepaald door het krachtenspellokaal-centraal : een centraal onderwijsbeleid versus een lokaal schoolbe-leid.

In het vrije net komt een orgaan dat naast de directie en de inrichtendemacht invloed zal uitoefenen op het schoolbeleid. Zo organiseert men opschoolniveau een overleg tussen directie en participanten met de inrichtendemacht als scheidsrechter bij moeilijkheden. Hier spelen dus drie lokalespelers het spel. Dit systeem vertoont veel gelijkenis met het Nederlandsesysteem van Medezeggenschapsraden. Daar blijken de directies deze radenechter vaak te gebruiken als legitimatie voor hun beleid naar de inrichtendemacht toe. Werkelijk participeren aan het schoolbeleid blijft moeilijk. Dediverse geledingen van de Medezeggenschapsraad kennen vaak onvol-doende hun rechten en plichten én zijn ook steeds vragende partij.

De nieuwe formule voor het Vlaamse Gemeenschapsonderwijs is echtnieuw. In één klap wordt dit onderwijs verregaand gedecentraliseerd. Inhet vrij onderwijs heeft de basis daarentegen reeds jaren ervaring in hetnemen van verantwoordelijkheid. In theorie hebben de katholiekeinrichtende machten trouwens perfect het recht om elke inspraak van wiedan ook te weigeren. Minister Coens heeft de betrokken partners nochtansverzocht om zelf verdere voorstellen te doen. Anders zal hij zelf eendefinitieve regeling voorleggen. ❏


AN INSPRAAK EN PARTICIPATIES C H O V E R Z I C H T

alisatie en deregulatie van het onderwijsbestel. een meer zelfstandige manier te herverdelen.erwijs (SABMO’s) worden opgericht, dit met het oog op de decentralisatie van het nog rijksonderwijs).innen het vrij katholiek onderwijs beter af te stemmen op de regionale noden.g van het onderwijs door middel van inspraak en participatie.hapsonderwijs (ARGO) vermeldt de bevoegdheden van de centrale raad, de pedagogische materies, personeelsbeleid, materieel en financieel beleid, en

n de plaats van de Minister van Onderwijs.choolbeheer in het gesubsidieerd onderwijs wordt voorgelegd.sidieerd onderwijs (titel VIII uit het Lentedecreet - raadpleging bij de samenstelling

verplicht de ouders en de leerkrachten te raadplegen bij de discussie over de

kale schoolraden binnen alle scholen of scholengemeenschappen van het

oordigers voor de lokale schoolraden. Eénieder die dat wenst kan zich kandidaat

ing.subsidieerd onderwijs.or een van onderuit verkozen Centrale Raad, berust de inrichtende macht van heten in samenspraak met de Centrale Raad.

O

VIZIER

EINDELIJK : AUTONOMIE○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

G E M E E N S C H A P S -O N D E R W I J S

A.R.G.O. :CENTRAAL ONDERWIJSBELEID

Centrale Raad met 12 leden- 6 aangewezen

- 6 verkozen

Directie (s)

Pedagogische college(s)

Directie (s)

Pedagogische college(s)

N.S.K.O. :CENTRAAL ONDERWIJSBELEID

Géén inrichtende macht

Inrichtende macht vande school of

scholengemeenschap

Scheidsrechter bij conflicten

DIRECTIE (S)

Ondernemingsraad

Comité voor Veiligheid,Gezondheid &

Verfraaiing van deWerkplaatsen

V R I J G E S U B S I D I E E R DO N D E R W I J S

bd ec

gg

bd ec

g

f

H.O.B.U.

Lokale raad van bestuur:lokaal schoolbeleid

15 stemgerechtigde leden- 3 gekozen door ouders en

oud-studenten- 5 gecoöpteerd uit socio-

culturele milieus- 4 gecoöpteerd uit peda-

gogische colleges- 1 schoolhoofd- 2 gekozen door studenten

BASIS- EN SECUNDAIRONDERWIJS

Lokale schoolraad :lokaal schoolbeleid

12 of 15 stemgerechtigde le-den- 3 of 4 gekozen door ouders- 3 of 4 gecoöpteerd uit

socio-culturele milieus- 3 of 4 gecoöpteerd uit pe-

dagogische collegges- 1 schoolhoofd

Op 1 april worden in het Vlaamse Gemeenschaps-

onderwijs in een klap 374 lokale schoolbesturen opera-

tioneel. Vanaf die datum vormen zij zowat de inrichten-

de macht van de lokale gemeenschapsscholen. Op

deze wijze streeft men naar een effectief mede-beheer

en mede-beslissingsrecht van alle onderwijsconsu-

menten en -verstrek-kers. De lokale raden krijgen

immers verregaande bevoegdheden inzake algemeen

beheer, peda-gogische materies, personeelsbeleid, materieel

en financieel beheer en investeringen.

De invloed van de lokale raden blijft echter niet beperkt tot het lokale vlak.Vanaf 1993 zal deCentrale Raad (voorlopig nog met negen leden) bestaan uittwaalf leden. Zes leden worden aangewezen door de politieke fracties van deVlaamse Raad en zes leden verkozen door de verschillende lokale raden.


SAMENSTELLINGEen lokale schoolraad wordt opgericht per onderwijsinstelling of

groep van onderwijsinstellingen die om geografische, pedagogische ofinfrastructurele redenen samen horen. Hij bestaat uit vier soorten leden.Zowel de directie (organisator), als de leerkrachten (onderwijsverstrek-kers), de ouders en studenten (rechtstreekse consumenten) en de lokalesociale, economische en culturele organisaties (onrechtstreekse consumen-ten) zijn vertegenwoordigd. De schoolraad telt twaalf leden in een schoolof scho-lengroep met minder dan duizend leerlingen en vijftien leden bijmeer dan duizend leerlingen.

In eerste instantie hebben de ouders van de rechtmatig ingeschrevenleerlingen vier resp. vijf stemgerechtigde leden verkozen. Afgezien van eenaantal logische (al dan niet politieke) onverenigbaarheden kon iedereenzich hiervoor kandidaat stellen. Een leraar van een ander net kon echtergeen kandidaat zijn. En een leraar kon niet rechtstreeks worden gekozen inde raad van de school waar hij lesgeeft. Hij kon enkel worden gecoöpteerdals vertegenwoordiger van het (ook gloednieuwe) pedagogisch college vanzijn school.

De vier resp. vijf rechtstreeks verkozen leden hebben in een tweede fasevier resp. vijf mensen gecoöpteerd uit de lokale sociale, economische enculturele milieus. En om de trap-structuur helemaal rond te maken hebbendeze acht resp. tien stemgerechtigde leden ten slotte nog drie resp. vier ledenvan het pedagogisch college gecoöpteerd. Het pedagogisch college is devergadering van de verkozen leden van het onderwijzend personeel van een

LOKALE SCHOOLRAAD:beperkte inspraak

Structuur nogin te vullen

VIZIER

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○○

onderwijsinstelling ressorterend onder de lokaleschoolraad of raad van bestuur. Per instelling dieonder zo’n raad ressorteert wordt een pedago-gisch college opgericht.

Hierbij komen dan nog alle schoolhoof-den, met dien verstande dat slechts één school-hoofd ook stemgerechtigd is.

In het H.O.B.U. ligt de situatie iets anders.De lokale raad van bestuur bestaat er steedsuit vijftien leden. Drie leden werden recht-

De lokale raden krijgen verregaande bevoegdh

streeks verkozen door de afgestudeerdeoud-studenten en de ouders van de regelmatigingeschreven studenten. Vijf leden werdengecoöpteerd door de rechtstreeks verkozenen,de instellingshoofden en vertegenwoordigersvan de lokale sociale, economische en culture-le milieus. Vervolgens hebben deze acht nogvier mensen gecoöpteerd uit het pedagogischcollege. Deze twaalf werden aangevuld metéén stemgerechtigd schoolhoofd en twee stem-

gerechtigde studen-ten verkozen dooralle regelmatig inge-schreven studenten.

DE LEERLINGENDe leerlingen van

de laatste twee jarenvan het secundaironderwijs wordeneveneens betrokkenbij de werking vande schoolraad. Deschoolraad is verplichthun standpunt tevragen over wijzigin-gen aan het school-reglement, het vast-leggen van regels voor

eden

de bijschoolse activiteiten, het bepalen van dewijze waarop inspraak wordt georganiseerd enandere zaken die de schoolraad wil vastleggenin zijn werkingsreglement. Daarnaast kunnende leerlingen uiteraard op eigen initiatief voor-stellen formuleren.

SUCCES VERZEKERD ?Voor het welslagen van dergelijk initiatief is

de motivatie van de raadsleden essentiëel.Vandaar de grote nadruk die wordt gelegd opde zgn. gehechtheidsverklaring. Elk raads-lid verklaart formeel zich in te zetten om deprincipes waarop het Gemeenschapsonder-wijs berust te helpen realiseren.

Veel zal daarenboven afhangen van debereidwilligheid van de directies. Via de figuurvan de afgevaardigd-bestuurder kunnen zijhet hele proces controleren. Het stemgerech-tigde instellingshoofd zal immers deze functievervullen. De afgevaardigd-bestuurder verzorgtde continuïteit, neemt in spoedeisende om-standigheden alle nodige beslissingen en kanvan de raad delegatie krijgen van elke materiedie tot de bevoegdheid van de raad behoort. Deafgevaardigd-bestuurder moet wel verantwoordingafleggen voor elke genomen beslissing, maarbekleedt ondertussen wel een sleutelpositie inhet besluitvormingsproces. ❏

DE BEVOEGDHEDENDe 374 lokale raden in het Gemeenschapsonderwijs zijn bevoegd inzake

1. algemeen beheer :- het relatie-model met de leerlingen of studenten binnen het kader van het

algemeen model van de centrale raad- samenwerking met andere diensten van de A.R.G.O.- lokale samenwerking met schoolbesturen van andere inrichtende machten- samenwerking met en integratie in het lokale sociale, economische en culturele

leven- lokale bevordering van het Gemeenschapsonderwijs- adviesverlening aan de centrale raad over de uitbouw van het Gemeenschaps-

onderwijs- adviesverlening aan de centrale raad over het vervoer van leerlingen van het

Gemeenschapsonderwijs- het reglement van orde binnen het kader van het algemeen model van de centrale

raad.De Centrale Raad blijft bevoegd voor o.a. :- oprichting, samenvoeging of afschaffing van organismen (scholen, adviesorga-

nen, pedagogische diensten enz.)- bepalen over welke instellingen de bevoegdheid van een lokale raad zich uitstrekt- beslechten van geschillen tussen schoolraden en/of raden van bestuur- het algemeen model van reglement van orde van de schoolraden of raden van

bestuur.2. pedagogische materies :- goedkeuren van het schoolwerkplan binnen het kader van het pedagogisch

project op voorstel van het pedagogisch college- plaatselijke pedagogische organisatie.De Centrale Raad blijft bevoegd voor o.a. :- het pedagogisch project, het algemeen pedago-

gisch beleid, de algemene planning en de coördina-tie

- de leerplannen- coördinatie van de programmatie van de mogelijke

studierichtingen, dit op voorstel van lokale bestuurs-organen.

3. personeelsbeleid :- tijdelijke aanstelling van personeel voor de betrok-

ken onderwijsinstellingen, onverminderd de bijzondere regels voor het onder-wijs van godsdienst of niet-confessionele zedenleer

- indienstneming van administratief personeel en meesters-, vak- en dienstperso-neel voor de betrokken onderwijsinstellingen

- voordracht aan de centrale raad van kandidaten voor vaste benoeming inwervings-, selectie- of bevorderingsambten in de betrokken onderwijsinstellin-gen, onverminderd de bijzondere regels voor het onderwijs van godsdienst ofniet-confessionele zedenleer.

De Centrale Raad blijft bevoegd voor o.a. :- administratief beheer van de loopbaan van het onderwijspersoneel- benoeming, selectie en bevordering van het personeel werkzaam in het

Gemeenschapsonderwijs- beroepsvervolmaking en permanente vorming, al dan niet in eigen beheer- de bijzondere tewerkstellingscircuits.4. materieel en financieel beheer en investeringen :- aankopen en beheren van materiaal nodig voor de werking en uitrusting en

sluiten van overeenkomsten met het oog op gebruik, huur of leasing vangoederen of levering van diensten

- de wijze van invulling van concrete bouwprojecten, zowel inzake concept alsuitvoering

- de begroting en de jaarlijkse uitvoeringsrekening.De Centrale Raad blijft bevoegd voor o.a. :- de jaarlijkse ontwerpbegroting en jaarlijkse uitvoeringsrekeningen

- de roerende goederen, de centrale ontvangsten enuitgaven van de A.R.G.O.

- de gebouwen en de algemene bouwplanning- de onroerende goederen- oplegging van eenvormige regels inzake het zelf-

standig financiëel en materieel beheer van delokale raden

- goedkeuring van de begrotingen van de lokaleraden en controle op de periodieke toestandsop-gaven en jaarlijkse rekeningen

- toekenning van de globale dotaties voor werkingen uitrusting.


E LOKALE RAAD MAG GEENWORDEN

VIZIER

NIETSdelijke officiëleaams katholiek beestje. Van deie veel gelijke-

eld de Spaansend gebleven.t tot het vastleg-rdeling van hetool en het aan-dair onderwijs.elijke stimulanserken. Het kánr niets over. Alseen maat voor dat er één keer samenkomenaal onderteke-

ng zijn.n elke vorm vann onderhandeltet eindresultaatjs- en schoolbe-d dan doelrea-f of Vlaanderen genoeg is. Wijen plaatsen deer perspectief.»

- Moet dat nu echt : ouderparticipatie ?- Vanderhoeven : Ja. Het is niet alleen zinvol en wenselijk maar ook essentieel voorgoed onderwijs in onze tijd. Enerzijds heeft de school veel taken van de oudersovergenomen, zowel in vorming als in opleiding. Anderzijds zijn er geen duidelijkomschreven waarden meer en moeten we er ons samen over bezinnen waar wij metonze maatschappij naar toe willen. Daardoor wordt in onderwijs overleg steedsbelangrijker, ook met de ouders.- Is dat volgens u ook de motivering van de overheid ?- Vanderhoeven : Dat weet ik niet. Daar kunnen ook heel andere motievenmeespelen. De stelling «wat lokaal kan, moet niet centraal» kan op twee maniereninhoud krijgen. Ofwel staat de overheid reële eigen bevoegdheden af aan het lokaleniveau ofwel mogen participanten wel meedenken maar minder meebeslissen. Indat geval moeten ouders opdraaien voor de ondersteuning van het centrale beleid.De overheid wil bijvoorbeeld besparen, maar durftzelf geen oplossingen voor te stellen. Ze zou daneen afgeslankt urenpakket kunnen geven enzeggen : «trek er uw plan mee».- Is de invoering van het lestijdenpakket geengoede zaak ?- Vanderhoeven : Alles hangt er vanaf hoe men erconcreet mee wil omspringen.We stellen bijvoorbeeld vast dat bijna overal waarhet werd ingevoerd de taakleraars verdwenen.Dan zeg ik dat de vrijheid niet is gebruikt om beleidte voeren. Veel scholen voeren blijkbaar eenoverlevingsstrategie en slaan daarmee de balvolledig mis. Voor hen heeft «Brussel» iets ge-creëerd waar ze zich zo snel mogelijk zonder groteveranderingen vanaf willen maken en eventueelenig snel profijt proberen uit te halen.- Waarom staat de overheid dan verantwoor-delijkheid af ?- Vanderhoeven : Ze kan niet anders. We zien datook in het buitenland gebeuren. De overheid heeftte veel taken toegeschoven gekregen en is vaakonhandelbaar bureaucratisch geworden. De con-crete aanleiding moeten we zeker niet zoeken ineen plotse democratische bevlogenheid van deoverheid. We moeten die plaatsen in een econo-mische context. Het is allemaal te duur gewordenen het werkt niet eens goed. Maar om te slagenmoet er wél een democratische component zijn ofde hele opzet faalt. En we moeten duidelijk stellenof de verschillende geledingen in het onderwijs

EEN MAAT VOORVanderhoeven : «De uiteinparticipatieregeling in het Vlonderwijs is maar een mageroorspronkelijke voorstellen, dnis vertoonden met bijvoorbewetgeving, is niet veel overeiNu is de bevoegdheid beperkgen van de criteria voor de velestijdenpakket in de basisschtal uren leerkracht in het secunHet decreet biedt geen inhoudom aan het schoolbeleid te wwel maar het decreet zegt daahet bij deze tekst blijft is het niets en is het perfect mogelijkper jaar ergens wat mensendie pro forma een proces-verbnen. Dat kan niet de bedoeliBovendien ligt de essentie vaparticipatie in het feit dat mebinnen een proces waarvan honvoorspelbaar is. Onderwileid is altijd meer doelzoekenliserend. Maar ik vraag me avoor zo’n aanpak wel grootzijn vaak zo pietluttig bezig zaken niet graag in een grot


mogen deelnemen aan het beheer of aan hetbeleid. Of met andere woorden : mogen ze dekleur van de verf op de muren kiezen of mogenze mee beslissen over de opties voor morgen ?- Pleit u voor sterk vastgelegde structuren␣ ?- Vanderhoeven : Stevige structuren, ja. Maardie moeten soepel genoeg zijn om lokalebehoeften ruimte te geven. Participatiebewe-gingen hangen sterk met het project van deschool samen. En dat verschilt enorm. In de eneschool staat bijvoorbeeld alles in het teken vaneen bouwproject, in de andere staat de vernieu-wingsgedachte centraal. Zulke scholen functio-neren volledig anders.- Wat is de rol van de leraar daarin ?- Vanderhoeven : Leraars zullen nog meer danvroeger beslissingen moeten nemen over hetschoolwerkplan. Zij zijn managers. Hun taak inde klas maakt hen in feite verantwoordelijk

In het Centrum voor Onderwijsbeleid en -vernieuwing (K.U.L.)

buigt Johan Vanderhoeven zich over de participatiestructuren

in het nieuwe Vlaamse onderwijsbeleid. Hij vreest dat de lokale

DK

raden her en der

slechts rustige kerk-

fabrieken zullen wor-

den of papieren con-
I ERKFABRIEK structies omdat ''ze in Brussel weer iets verzonnen hebben.''
Daarom pleit hij voor een dynamische aanpak waarbij alle

betrokkenen de kans krijgen in een open dialoog hun verant-

woor-delijkheid te nemen.

VIZIER

voor een groot deel van het dagelijkseschoolbeleid. De leraar is in ieder geval eenbelangrijke participant in het beleid. Op diemanier deelt de werknemer op school in detaak van de werkgever.- En de ouders zijn dan de consument ?- Vanderhoeven : Ja. Maar hun belangenhoeven niet te botsen. Veel leraars zijn bangvan de ouders en zien hun invloed lieverniet toenemen. Zij vrezen dat hun eigenprofessionaliteit in vraag zal worden ge-steld. Die vrees is ongegrond. We mogenniet vergeten dat ouders óók professioneelzijn, weliswaar op een andere manier vanuithun ouderschap maar men spreekt hoelanger hoe meer over «professional parents».Hun bijdrage kan de leraar juist stimulerenom zijn job uit te oefenen in een breedpedagogisch kader dat verder reikt dankennisoverdracht.- Halen we daarmee niet het paard vanTroje binnen ?- Vanderhoeven : Je mag onderwijs natuur-lijk nooit volledig afhankelijk maken vanexterne controle maar dank zij de ouderskunnen we een gezonde beweging krijgenen meer betrokkenheid van iedereen. Daar-bij moeten we zorgen voor evenwichtigegeledingen op basis van een gemeenschap-pelijk project.- Wat is de rol van de directeur ?- Vanderhoeven : Die dreigt in sommige geval-len tussen de mazen van het net te vallen omdathij zich niet sterk genoeg profileert en bijvoor-beeld te sterk aanleunt bij zijn personeel of bijde inrichtende macht. Hij moet een eigen plaatsverwerven en zijn eigen deskundigheid moetworden erkend. In Nederland heeft men vast-gesteld dat door de lokale schoolraden deimpact van de schoolleider sterk is toegeno-men. Hij beschikt immers over de meest rele-

vante informatie en bepaalt in grote mate wat erop de agenda komt.- Mag een lokale raad over alles beslissen ?- Vanderhoeven : Nee. We moeten geen gede-tailleerde lijst vastleggen van wat wel en nietkan maar we moeten wel taken afbakenen. Eris altijd een gradatie in bevoegdheden want erzijn verschillende verantwoordelijkheden. Wiebeslist draagt ook de verantwoordelijkheidover de beslissing, en andersom.- Mogen ouders hun zeg doen over delibe-raties␣ ?

- Vanderhoeven : Nee. Dat is de taak van deleraars en de directie. Maar ouders moetenwel goed inzicht krijgen in de doelstellingenen de procedures. We stellen vast dat erslechts onenigheid ontstaat als er een ge-brek aan communicatie is. Als ouders in deloop van het jaar tijdig en voldoende klaar-heid krijgen ontstaan er bijna nooit proble-men over deliberaties.- Mogen ze wel leraars benoemen ?- Vanderhoeven : Ik vind wel dat ze daarineen stem moeten krijgen. Ik zeg niet dat zeerover mogen beslissen. Bovendien zou-den we enige garantie moeten inbouwendat die ouders hun eigen belang kunnenoverstijgen. Daarom is het goed dat ze lidmoeten zijn van een lokale vereniging endus enig overleg gewoon zijn.- Toch kunnen ouders moeilijk andereouders vertegenwoordigen.- Vanderhoeven : Het is inderdaad een grootgevaar dat de ouders in de schoolraadgeïsoleerd raken van de achterban. Ouder-participatie kan niet werken zoals een kerk-fabriek waarin de notabelen van het dorpmet een eeuwig mandaat zitting hebben.Dat staat in scherp contrast met de dyna-miek die eigen moet zijn aan elke school.Bekwame ouders moeten voor mij niet

DE BEPERKINGENVanderhoeven : «Opvattingen over ouderparticipatie op school wordenzelden of nooit ontwikkeld in een ontwikkelingsperspectief. Ouderparti-cipatie en oudersamenwerking worden sterk geconcipieerd vanuit hetperspectief van de basisschool. Onvoldoende wordt aangegeven hoe derelaties tussen ouders en school veranderen naarmate de leerling ouderen mondiger wordt. Met andere woorden : men blijft te zeer geconcen-

treerd op leraars, ouders en kleinere kinderen.Ook de sociale achtergrond van de betrokken ouders zal een grote rolspelen. Het gevaar is reëel dat bepaalde categorieën helemaal nietvertegenwoordigd zullen zijn. En vaak zijn net hun problemen belang-rijk. Voorlopig zie ik daar echter geen oplossing voor. Tenzij dat we hetals een probleem erkennen. Dat bewustzijn is al een eerste stap naar deoplossing ervan.»

DE MOEILIJKHEDENIn 1982 werd in Nederland de Wet Medezeggenschap Onderwijs vankracht waardoor elke school een inspraakorgaan kreeg met ouders,leerlingen en personeel. Na vijf jaar werking verschenen belangrijkeevaluatierapporten. Wat leren die ons over de moeilijkheden om oudersbij de school te betrekken ?1. Ze aanvaarden te snel dat leraars professionelen zijn die het beste

inzicht hebben in de problemen van lerende kinderen op school.Medezeggenschap wordt dan ervaren als een gunst in plaats van eenrecht. Leraars zijn wel professioneel maar daar moet niet noodzakelijkeen beroep op worden gedaan om hun alleenrecht van spreken enhandelen te verantwoorden.

2

3

4

5

. De leraar werkt sterk autonoom. Zelfs waar een positieve houding kanworden waargenomen om ouders meer bij de school te betrekken, rijsthet probleem rond welke thema’s dat dan wel zou kunnen.

. De taak en de bevoegdheden van de raden zijn (nog ?) onduidelijkvoor de ouders.

. De belangstelling van de ouders voor alle problemen van het school-beleid is niet even groot. Al is het niet duidelijk wat op dit vlak oorzaaken gevolg is.

. Ouders zijn veel moeilijker te bereiken en te organiseren dan leraars ofleerlingen. Ze zijn immers slechts beperkt en onregelmatig op schoolaanwezig.


VIZIER ON

BEVOE

O U D E R S
plots uit de raad verdwijnen als hun kind nietmeer op die school zit. Elke raad moet eenevenwicht vinden tussen continuïteit en veran-dering.- Wat zijn de grootste gevaren ?- Vanderhoeven : Dat het initiatief slechts eenpapieren constructie wordt «omdat ze in Brus-sel weer eens iets beslist hebben» of dat ieder-een en elke groep alleen de eigen belangengaat verdedigen zonder openheid en begripvoor elkaar. Het kán werken als we de zaakconstructief benaderen. Daarvoor zijn enthou-siasme en openheid nodig. Alle betrokkenenmoeten de dialoog aangaan. Het kan toch nietzijn dat ouders alleen bij de school wordenbetrokken om wafels te kopen of om gauwgauw een rapport af te halen ? ❏ G
D ?

Op de studiedag van de Stichting-Lodewijk de Raet over Participatief

Schoolbeleid kwamen heel wat vragen bovendrijven. De

IN ZES FASENJohan Vanderhoeven : «In de literatuurvind je zes stappen waarin ouderpartici-patie kan verlopen. Voor leerlingen enleraars zijn trouwens gelijkaardige mo-dellen te ontwikkelen.In een eerste fase wordt er gerapporteerd(reporting) : ouders worden geïnformeerdover de ontwikkeling van hun kinderen. Ineen tweede fase wordt de ouders uitlegverschaft (explanation) over wat er opschool inhoudelijk gebeurt (bv. introduc-tie op moderne wiskunde of leesmethodevoor ouders). Vervolgens worden de oudersuitgenodigd om op school het schoollevenvan nabij mee te maken (observation). Ineen vierde fase kunnen de ouders deelne-
Oomzetting van de wettelijke regelingen inzake lokale autono-mie en participatie zorgt alvast voor discussie binnen de netten.
Betekent de inspraak van de ouders een bedreiging of een

verrijking voor de school ?

men aan het schoolgebeuren (participa-tion) als leesouder of bij het ontwikkelenen voorbereiden van allerlei schoolbe-trokken diensten en hulpmiddelen. Tenslotte, als resultaat van een groeiendekennis over het schoolleven worden zijbetrokken bij het nemen van beslissingenover de schoolorganisaie en het leerplan(decision-making). Een eenvoudig mo-del als dit geeft een ruwe indicatie van decomplexe verwachtingen en realiteit dieachter participatie kunnen schuilgaan.»


Het installeren van de lokale schoolraden in het Gemeenschapsonderwijs en de inspraakmoda-liteiten in andere netten hebben niet meteen iets te maken met de echte ouderparticipatie in descholen zelf. Dit werd alvast geconstateerd op de studiedag.

De aanwezigheid van ouders in de lokale schoolraad is dus niet automatisch gekoppeld aandaadwerkelijke inspraak in het dagelijkse reilen en zeilen van een school. Het dagelijks bestuur blijfteen zaak van de directie. Er is een verschil tussen beheer en beleid.

Alles wat rond ouderwerking al bestond blijft voortbestaan. Er is enkel een verschuiving van eenzeker machtselement naar het lokale toe, omdat een te centralistisch beleid de scholen tot sterieleentiteiten maakte.- Wat verandert er wel in de relatie met de ouders ?- Dirk Gombeir, medewerker Onderwijswerking S.L.D.R. : Wellicht krijgen we twee soorten ouders.Aan de ene kant zullen bepaalde ouders werkzaam blijven in de bestaande oudercomités. Meerderescholen hebben trouwens al langer een goedlopende ouderwerking. Zo zijn er leesouders dieleeshalfuurtjes verzorgen in niveaugroepen. Soms worden ouders ingezet voor het klasseren,verzorgen en uitlenen van boeken en naslagwerken. Handwerkouders verlenen tastbare hulp in dehandwerklessen. En voorts mogen we de inzet bij het organiseren van allerlei feesten niet vergeten.Maar dit zijn veeleer vormen van vrijblijvende participatie. Volgens studies in het buitenland

VIZIER

WAT MET HET PROVIN-CIAAL EN GEMEENTELIJK

ONDERWIJS ?Er wordt gesteld dat binnen dit net reedsvan oudsher een vorm van indirecte in-spraak bestaat. De Inrichtende Machtenzijn namelijk samengesteld uit democra-tisch verkozenen. Bovendien schrikt menervoor terug mensen inspraak te gevenals ze niet tegelijkertijd verantwoordelijk-heid helpen dragen voor de school. Meedoor verdeeldheid en versnippering be-schikt dit net nog niet over de nodigemiddelen om de verkozenen van hoger-hand, vanuit een centraal orgaan, tesensibiliseren, voor te lichten en te vor-men.De oprichting van een lokale schoolraadzou implicaties hebben op de gemeente-wetgeving. Blijft de schoolraad een louteradviserend orgaan of wordt hij een paral-lelle macht naast de gemeenteraad en deschepen van onderwijs ? Hoever reikt debeslissingsmacht van de raad op beleids-vlak␣ ? Concreet gesteld : kan een school-raad mee beslissen op financieel vlak,terwijl tal van gemeenten erg krap bij kaszitten ? Sommigen stellen dan ook dat deleden van de lokale schoolraad in princi-pe alleen verkozenen van de gemeente-raad kunnen zijn. Wat niet in tegen-spraak zou zijn met het streven naar meerlokale autonomie.

onderhouden ouders ten andere het liefst informele maar persoonlijke contacten met het schoolteam.Aan de andere kant heb je ouders die minder interesse hebben voor de praktische werking maar

die daarentegen mee willen bouwen aan het beleid. De leden van de lokale schoolraad zullen op eenhoger niveau functioneren, niet meteen in de buurt van het dagelijkse gebeuren. Tussen beidegroepen moet uiteraard communicatie blijven bestaan. Zonder contact met de achterban geraakt detop geïsoleerd en gaat een kans tot daadwerkelijke participatie de mist in.

Het kan best zijn dat er in een school door een schoolraad weinig verandert in de relatie tussenouders en leerkrachten, althans wat de praktische werking betreft.

VERGADEREN- Wat moeten de scholen doen met deverkozen ouders ? Waaruit zal hun taakbestaan ?- Andrea Thienpont, medewerker onderwijs-werking S.L.D.R. : Dat weten we nog nietprecies. Zullen ze in het globale beleid meehel-pen aan het goed functioneren van de school inde maatschappij ? Of zal er een soort samen-smelting gebeuren met de bestaande ouderco-mités ? Hoe zal hun relatie zijn met de gecoöp-teerden uit de socio-culturele sector ? Misschienis voor sommige scholen de verkiezing van delokale schoolraad een aanzet om ouders meerpraktisch te betrekken bij de dagelijkse wer-king. De verkozen ouders mogen natuurlijkgeen rem zijn op de werking van de al bestaan-de en vrijwillige ouderen vriendenkringen.Maar ze kunnen even goed zorgen voor eennieuwe stimulans. Eigenlijk staat nog niets vasten kan de ouderparticipatie alle kanten uit.- Leerkrachten vrezen dat ouders wel eenseen te grote impact zouden kunnen krij-gen op de pedagogische materie, waar-door onbevoegden kunnen oordelen over de vakbekwaamheid van een leraar.- Thienpont : Alle netten kanten zich tegen deze mogelijke evolutie. Bij de A.R.G.O. stelde menvolgende oplossing voor : eerst zou men moeten nagaan wie in de lokale schoolraad kundig is opeen bepaald terrein. Ik denk aan algemeen beleid, personeelsbeleid, de materiële en financiëleorganisatie, wetgeving en dergelijke. Je kunt dus de leden laten handelen naar hun eigen specificiteit.Er kunnen werkgroepen worden opgericht die bepaalde thema’s voorbereiden en die beslissingennemen over een aantal materies waarin ze kundig zijn. Vervolgens dienen hun concrete voorstellente worden voorgelegd aan de voltallige lokale raad. Zo’n werkgroep zal soms op het vertrouwen vande lokale raad moeten kunnen rekenen omdat niet altijd kan worden verwacht dat alle leden van delokale raad even kundig zijn op alle terreinen.- Toch is de schrik voor mogelijke misverstanden over de rol van de ouders nog nietweggeëbd.

- Thienpont : Ik kan me inderdaad voorstellendat hier en daar een ouder met een verkeerdidee speelt : «Wacht maar, als ik in die raadgeraak, dan zal die leraar weten hoe laat het is␣ !».Maar wie vroeger in conflict kwam met de raadvan beheer van een vrije gesubsidieerde schoolmoest in sommige gevallen toch ook oplettenvoor zijn verdere carrière. Daarom dringt menin het katholiek onderwijs aan op het creërenvan een instantie die voor scheidsrechter speelt,een geschillencommissie.

De ouders kunnen het opvoedingsproject,het gezicht van de school, mee helpen bepalen.Samen met de directie en de leerkrachtenkunnen ze het mensen maatschappijbeeld inhun scholengroep profileren. Dit proces kannatuurlijk niet om de haverklap en willekeurigworden veranderd op vraag van één of andereontevreden ouder.

UNIEKE KANS- Wat waren de ervaringen met de experi-mentele lokale schoolraden toen de eersteouders werden binnengehaald ?- Gombeir : «Wat komen ze hier doen ?» was eeneerste reactie. Achter deze vraag ging onrustschuil. Zouden de ouders de pedagogischevrijheid aantasten van leerkrachten die al gerui-me tijd in een school functioneren ? Plotsstapten er vreemde mensen binnen die voor-dien niets met de werking van de school te


VIZIER

EEN LES UIT NEDERLAND

Smit onderzocht in 716 Nederlandse basisscholen hoe het metouderparticipatie is gesteld. De resultaten.Bijna alle leerkrachten schakelen wel eens ouders in bij activiteiten alssportdagen en schoolreisjes. Van de leerkrachten maakt zestigprocent ook gebruik van de assistentie van ouders (vooral moeders)bij het verzorgen van het dagelijkse onderwijs. In het schoolbestuurparticiperen meestal de vaders. Op ruim driekwart van de scholenwillen ouders meedenken en -beslissen over inhoud en organisatievan het onderwijs. Op de helft van de scholen creëert het bevoegdgezag echter nauwelijks voorwaarden, waarmee ouderraden enouderverenigingen een actieve rol kunnen spelen bij de medezeg-genschap op scholen. Op een kwart van de scholen is de ouderpar-ticipatie in de afgelopen jaren wel toegenomen. Dit heeft een gunstigeffect op de leer-lingen.

F. Smit,Ouderpartici-patie in het ba-sisonderwijs, 'sGravenhage,1988

maken hadden. Dat ze hun kinderen er toevallig naartoe stuurden was deenige referentie.

Maar na deze eerste stap ging de eerste vrees voorbij. Men voelde zichopgelucht en er groeiden contacten. Meer zelfs, de werking van deouderparticipatie zorgde voor meer wederzijds begrip. Leerkrachtenvoelden zich meer gesteund omdat ze op hulp konden rekenen. Menstelde zich positief op. Beslissingen wonnen aan kracht. De mentaliteit vanzowel ouders als leerkrachten veranderde nadat duidelijk werd hoe dewerkvlakken konden worden verdeeld. Dit bleek althans uit enkelegetuigenissen op de studiedag.- Hoe kunnen de taken in de praktijk worden verdeeld ?- Thienpont : Het staat de school vrij om een stuurgroep op te richten metvertegenwoordigers van ouders en leerkrachten om binnen de schoolhetzij heel sterk of heel miniem met de oudergroep samen te werken.Daarnaast kan een beleidsgroep werkzaam zijn, met ouders die nietzonodig alle dagen over de speelplaats lopen.

Veel zal afhangen van de directies. Overigens zijn tal van directies nietgewend om beleidsdenkend te werken omdat ze onder een gecentrali-seerd gezag stonden. De decentralisering vergroot hun macht maar zijzullen ze moeten delen. Hoe machtig zal het orgaan zijn dat ze mee helpencreëren␣ ? Hoe zal iemand die weinig inspraak duldt reageren ? Hoe zullende anderen als echte managers de schoolraad motiveren ? Belangrijk isonder meer het laten doorstromen van informatie zonder elementenachter te houden. Ik denk dat omgaan met inspraakorganen eenbewustwordingsproces is waar wel enkele jaren overheen kunnen gaan.- Werden er ook voorwaarden gesteld aan de ouders ?- Gombeir : De ouders die zitting hebben in de lokale schoolraad moetenom te beginnen afstand kunnen nemen van zaken die direct met hun eigenkinderen te maken hebben. Hier duikt echter een ander probleem op : watmet de continuïteit ? Zullen ouders uit de raad stappen als hun kinderen deschool verlaten ?- Thienpont : Je kunt je afvragen of de ouders en de gecoöpteerde ledenvoorbereid zijn op hun taak. Een belangrijke vaardigheid is het efficiëntkunnen vergaderen. Voorts moeten ze inzicht verwerven in de verschillen-de patronen van hoe een school kan functioneren. Tal van organisatiesorganiseren hierover trouwens cursussen.- Een besluit ?- Gombeir : De poort naar ouderparticipatie wordt op een ruime kier gezet.Dit is een unieke kans voor de scholen die er open voor staan. Hetoprichten van lokale schoolraden is evenwel nog geen sluitende garantievoor echte inspraak van de ouders. ❏

HOE KAN EEN SCHOOLRAAD SLAGEN ?Hubert Sanders, onderwijsconsulent N.S.K.O., zet de voorwaarden op een

rijt je voor een succesrijke schoolraad.

1. Nauw samenwerken met directie en bestaande raden en werkgroe-pen. Overlappingen vermijden met andere werkgroepen op school.

2. Gericht zijn op het totaal beleid met een overkoepelende raad. Deschoolraad is een kans om te vereenvoudigen in raden en inspraak-kanalen op school.

3. Functioneel zijn. Uit ongeveer 15 leden bestaan. De raad moet leidennaar concrete maatregelen.

4. De leden moeten zich hoeden voor al te complexe procedures enhanteerbare procedures gebruiken. De spelregels moeten voorafklaar en eenvoudig worden vastgelegd. Zoveel mogelijk bij consen-sus beslissen.

5. Navelkijkerij vermijden. Geen inmenging in de didactiek van deindividuele leraar en geen voortdurende interpellering van hetdagelijks beheer van de directie.

6. De schoolraad moet evenwichtig zijn samengesteld. Vertegenwoor-


diging van alle deelgroepen : administratief, hulpopvoedend enonderhoudspersoneel, P.M.S.-adviseur. Ook het middenkader magniet uit de boot vallen.

7. Mandatering : leden vertegenwoordigen een groep. Laat de groe-pen zelf bepalen wie ze willen afvaardigen, eventueel op basis vaneen eenvoudige kiesprocedure.

8. Geen eilandpositie innemen. Ook samenwerking met andere nabu-rige scholen dient een prioriteit te zijn.

9. De werking moet ingebed zijn in de hele pedagogische visie, hetopvoedingsproject van de school. Dit opvoedingsproject behartigenis de eerste taak van de schoolraad.

10. Belangrijk blijft een arbitrerende instantie die boven het geheelstaat zodat bij een eventueel conflict uit de patstelling wordt geraakt.Voor het vrij gesubsidieerd onderwijs is dit de inrichtende macht.

E

VIZIER

- Participatief Schoolbeleid : Voor-waarden en modellen, verslag van destudiedag, 250 fr., rekeningnummer :425-2087571-33, Stichting - Lodewijk deRaet, Liedtsstraat 27-29, 1210 Brussel.

IN HET VIZIER- Ouderparticipatie van buitenlandse ouders.

Een onderzoek naar betrokkenheid van Turkseen Marokkaanse Ouders, N. van der Veene.a., Rotterdam, 1990

- Ouderparticipatie in het basisonderwijs,F. Smit, ’s Gravenhage, 1988

- Ouderparticipatie in het middelbaaronderwijs, K. Meyer, Brussel, 1987

- The organisation of parent involvement,G. Hornby, School Organisation, 1990

- Hoe speciaal is mijn kind : speciaalonderwijs, de ouders en de deskundi-gen, Vernieuwing, Tijdschrift voor Onder-wijs en Opvoeding, 48-2, 1989

- Using parents as partners, P. Ashdown,Education, Londen, 1987

- Ouderavonden, K. Huiberts, S.B.D. Infor-matief, Den Helder 3-1, 1989

- Ouderparticipatie, M. Aarten, Handboekbasisonderwijs, 1985

- Ouderparticipatie, L. de Kam, Praktijk-boek, 1986

- Mensen, macht en management. Eenonderzoek in schoolorganisaties, P. Mahieu,Leuven, Acco, 1989 ❏

Even kijken in een school waar

de ouderparticipatie goed werkt.

Hoe ervaren leraars er de sa-men-

werking ?

HET WERKT !

L. Meeuws, lerares Vrije School Erps-Kwerps:«De stuurgroep evalueert alle activiteiten van deschool. Bij het begin en het einde van hetschooljaar lichten de verschillende participan-ten onder meer het schoolwerkplan toe. Even-tueel vullen ze het aan. Elke participant bekijktde verschillende onderdelen vanuit zijn of haarhoek. Zo hebben ouders een andere kijk dan demensen van het P.M.S. en V.L.O.-begeleiders.Maar ten slotte komt men tot een afgerond envollediger geheel, waarbij men voorkomt dateen bepaalde groep of persoon een materienaar zich toetrekt. De ouders krijgen meerinzicht in het doen en laten van de school. Zijweten bijvoorbeeld waarom er gedifferentieerdwordt of waarom hun kind nu eens in die groepen dan weer in een andere werkt. Door op dezemanier een schoolwerkplan op te maken weetje als leerkracht precies waar je voor staat en dat

wat je doet ook gewaardeerd wordt.Ook nieuwe projectthema’s worden voor-

gesteld en samen bepalen we mogelijke denk-thema’s. Na een werkweek aan zee wisselen weervaringen uit en kunnen zaken in vraag wor-den gesteld. De stuurgroep kan ook een zingeven aan het kinderwereldatelier, het school-feest, de P.M.S.-werking enz.

Wij hebben het gevoel niet alles alleen temoeten doen, omdat we weten dat er een groepmensen, vertegenwoordigers uit de verschillen-de takken van de schoolgemeenschap, achterons staat die ook mee denkt en plant. Zosupporteren wij voor elkaar. Deze werkingkomt geenzins over als een controle.» ❏



ACTIE

v.z.w. Onderwijsservice

Spoorwegstraat 19

9250 Waasmunster

✆ 052-46 19 62ON

DERW

IJSSE

RVIC

E

Op artissafarisafari

Een kledingexperiment met Peter Verhelst vdan artistiek pootjesbaden.

Een stel enthousiaste leraars heeft de

v.z.w. Onderwijsservice uit de grond

gestampt. Zij publiceren handige gidsjes

die ze gratis naar alle scholen sturen.

Ze brengen ook onderwijsmateriaal

van niet-commerciële organisaties aan

en geven leraars de kans hun lesidee-

en te verspreiden. Voorlopig spreken

ze vooral de basisschool aan.

Voorzitter Koen David : «We werken alle-maal in het onderwijs. Door regelmatig vangedachten te wisselen over het onderwijs,bijscholingen te volgen, aan vernieuwingenmee te werken en extra-muros activiteiten tebegeleiden ondervonden wij enkele tekortenin het onderwijs waar we toch wilden opinspelen. Zo hebben de vele musea heel wat tebieden naar het onderwijs toe. Toch wordt erbijzonder weinig gebruik van gemaakt door deleerkrachten. De oorzaak ligt voor de hand. Eris weinig specifieke informatie beschikbaarvoor de leerkracht. Met onze museumgidswillen we die leemte opvullen.

De meeste extra-muros activiteiten wordentraditioneel opgevat en hebben weinig concre-te resultaten. Het is steeds interessant vancollega’s te vernemen hoe zij het aan boordleggen. Het doorgeven van onderwijsideeënis volgens ons een goed middel om andereleerkrachten te helpen er meer uit te halen.

De culturele activiteiten binnen de school-muren zijn op vele scholen nog vrij beperkt. Wijvinden het nuttig brochures te verspreiden diestimulerend werken in de vorm van gesneden

tieke

an Flair omvat meer

brood.Regelmatig ontdekken we waardevolle uit-

gaven van niet-commerciële organisaties.Die willen met hun ideeën graag naar hetonderwijs stappen maar beschikken vaak nietover voldoende kanalen om iedereen in hetonderwijs te bereiken.

Voor de gewone leerkracht bestaan er ookweinig mogelijkheden om naar buiten te tredenmet lesvoorbereidingen, oefenbladen enlespakketten. Daarom geven we die uit.»

TIJDSCHRIFTEn nu is er ook het nieuwe tijdschrift Klas in

- Klas uit. Het is geen theoretisch, didactisch ofpedagogisch blad. Je vindt er wel praktischetips in en uiteraard alles over de initiatieven enuitgaven van de v.z.w. Onderwijsservice.In de kinderanimatiegids stellen een aantaltheater- en animatiegezelschappen zichzelf voor.Er is een aparte museumgids voor het lager envoor het secundair onderwijs.In Tips voor Trips vindt u voorstellen vooruitstappen.Voor opname in deze uitgaven betalen deorganisatoren zelf advertentieruimte. Het geldmoet tenslotte ergens vandaan komen.Er is ook een gids voor het lager onderwijswaarin de uitgaven van niet-commerciële or-ganisaties worden voorgesteld.Wie lid wil worden van de v.z.w. betaalt 400frank voor twee schooljaren en krijgt alle gidsenen het tijdschrift gratis. ❏

Geeuwt u ook bij het horen van de

term kunstzinnige vorming ? Is er

ook dat bekende gevoel van gelatenheid dat de ruggen

bekruipt in het vooruitzicht van lange lijsten data,

namen en droog geserveerde dia’s. Met Klassewerk

vindt u een remedie voor uw kwaal : van experimentele

mode tot erotische tango’s.

ACTIE

LA TOUR EIFFELVoor de vierde maal organiseert de Didactische Werkgroep

Frans van het Postuniversitair Centrum Limburg i.s.m. de

Economische Hogeschool Limburg en de N.M.K.N. een wed-

strijd Frans voor de leerlingen uit de eindgraad van het

volledige Vlaamse secundair onderwijs. Opnieuw hebben

leraars uit alle netten samengewerkt om voor de drie wed-

strijdcategorieën honderd meerkeuzevragen op te stellen.

La Tour Eiffel-concours de français-IV bestaat uit drie wedstrijdreeksen: A.S.O., T.S.O. (met cursus Frans voor de handel), en overige afdelingen vanT.S.O. en B.S.O. De wedstrijd zelf verloopt eveneens in drie fasen. Elkeschool kan een (niet verplichte)preselectie organiseren. De organi-satoren stellen hiervoor vroegerevragensets en documentatiemate-riaal ter beschikking. De eigenlijkeselectie wordt gelijktijdig georgani-seerd in Diepenbeek (L.U.C.), Leu-ven (K.U.L.) en Kortrijk (K.U.L.C.K.).Deze proef omvat honderd meer-keuzevragen dieper computer worden verwerkt. Devijftig besten worden dan uitgeno-digd in Diepenbeek voor een mon-delinge ondervraging door eenjury van onderwijs- en bedrijfsdes-kundigen.

Alle winnaars ontvangen hetdiploma van «laureaat van La TourEiffel» en mogen gratis deelnemen aan een excursie naar Parijs metontvangst op de Eiffeltoren. De prijzenpot van 350.000 frank omvat verderook nog zomercursussen, trips naar Parijs, boeken- en platenbons,geldbedragen enz. ❏

PRAKTISCH

Een leraar Frans speelt plaatselijk coördinator en neemt zo snel mogelijk

contact op met de organisatoren. Inschrijven kan nog tot

27 maart. De selectieproeven vinden plaats op 19 april om 18u.30

Klassewerk maakt samen met De Verbeelding deel uit van het GentseCentrum voor Jongerenwerk, een nationale en pluralistische jeugddienst,erkend door het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. Beideprojecten werken aan de initiatie van jongeren in de hedendaagsesamenleving en aan de sensibilisering van hun aandacht voor de henomringende cultuur en uitdrukkingen. De Verbeelding organiseert daartoevrijetijdsactiviteiten met socio-culturele inslag. Klassewerk bouwt eenartistiek-esthetisch aanbod uit naar middelbare scholen toe.

Vera Watty (Klassewerk) : «Altijd gaan we uit van het belang datjongeren zelf aan vormgeving toekennen. In dat opzicht betekent initiatiein de kunst voor ons : sensibilisering voor hedendaagse vormgeving,inleiding in de taal van kunst als communicatiemiddel, stimulering vanjongeren in de vormgeving van een eigen belevings- en interpretatiekader.

Omdat we kiezen voor jongeren in hun eigen, moderne tijd, bestedenwe aandacht aan actuele, levende kunstvormen. Tegelijk bouwen wevoort op de klassieke kunstgeschiedenis met een interessant aanbod dataansluit bij wat die jongeren dagelijks omgeeft.»

MEEDOENAan de hand van negen verschillende programma’s brengt Klassewerk

leerlingen tussen 15 en 18 jaar in contact met vreemde volkeren envergeten cultuurgeschiedenis en gidst ze door de adembenemendelandschappen van mode, muziek, film en fotografie, dans, theater,architectuur en plastische kunst heen. Op al deze artistieke safari’s staanactie en participatie in het gekozen medium centraal en stuurt men aanop confrontatie met de kunstenaar en zijn materialen.

Een erotische tango in de armen van Paul Van Assche, radio makenmet Eric Smout van Studio Brussel, wandelen met Ludo Abbicht in hetJoodse kwartier van Antwerpen, kledingexperimenten met Peter Verhelstvan Flair of jiven omtrent reggae met Patrick De Witte van The Skyblastersen Humo, het kan allemaal.

En nog veel meer is mogelijk. Elke Klassewerkdag bestaat uit eenaantal vaste onderdelen : een inleiding rond de gekozen discipline,gesprekken met kunstenaars, workshops, geleide bezoeken aan musea,academies, ateliers of bedrijven.

Vera Watty : «De methodes en technieken die de door ons geselecteer-de begeleiders hanteren, zijn gekozen in functie van een intensievekennismaking met kunst. De initiatie in kunst plaatsen we telkens in eenhistorisch, cultureel en maatschappelijk kader, maar bovenal gaat deaandacht naar de actie en de participatie van de leerlingen.

In dans wordt bijvoorbeeld essentieel gewerkt met de elementen tijd,ruimte en beweging. Hoe kun je dergelijke abstracta beter verstaanbaar éninterpreteerbaar maken dan door die leerlingen er zelf mee aan het werkte zetten ?»

Hoe zet u Klassewerk aan het werk ? Aansluitend bij de lopende lessenkiest u met uw klas een thema (mode, muziek, film…), een plaats (Gentof Antwerpen) en een datum. Ten laatste zes weken voor die datum neemtu contact op met Klassewerk waar u in samenspraak met hen een dag-of halvedagprogramma uitwerkt. Later krijgt u van hen een bevestiging,een contract en een infomapje voor de klasgroep. De prijs van eenKlassewerkdag varieert van 2500 frank voor een halve dag tot 7000 en 9500frank voor een volledig dagprogramma per groep. Een groep bestaat uitminimum 10 en maximum 25 leerlingen.Een interessant lente-idee misschien ? ❏


(in Diepenbeek, Leuven en Kortrijk) en de klassementsproef op 15 mei in

Diepenbeek. De laureatenexcursie ten slotte brengt de winnaars op 29

mei naar Parijs.

Klassewerk

Hoogpoort 50

9000 Gent

✆ 091-24 25 25 of

✆ 091-25 14 40

La Tour Eiffel-concours de français

Maggy Lambrechts

Universitaire Campus

3590 Diepenbeek

✆ 011-22 99 61, toestel 146


ACTIE

De Aktiegroep Kritisch Onderwijs is in haar éénentwintigste

leefjaar. A.K.O. is een uitloper van de maatschappelijke bewe-

gingen aan het eind van de jaren zestig. Aan de staart van mei ’68

hingen begrippen als alternatief en progressief. In het onder-

wijs zetten toen ook een aantal leerkrachten een Lennonbrille-

tje op om de school kritisch te bekijken. Wat is er vandaag de dag

van de beweging overgebleven ?DEA.K.O.-LIETEN

Het Onderwijscentrum van de Aktiegroep Kritisch Onderwijs doet wat alternatief slordig aan. De tafelheeft blijkbaar al veel gesprekken over haar blad heen gekregen. In de rekken staan de brochures kritischte wezen. Hier droomt men van sociaal-rechtvaardige onderwijsvoorzieningen omdat eerlijke en vrijemensen in de marge van de maatschappij dreigen te vallen. Door louter winstbejag gedrevenbedrijfsmanagers verkopen hier weinig alaam. En waar op concurrentie afgestemde prestatienormen onderhet vloerkleed worden geborsteld is gezelligheid veelal in de bediening inbegrepen.

«Onze financiële middelen zijn erg beperkt», verontschuldigtDiane De Laet zich. «Onze werking wordt gedragen door ééngedetacheerde leerkracht, één gewetensbezwaarde en vrijwilligemedewerkers. We komen handen en middelen te kort om al onzeplannen uit te voeren. Een kopje koffie ?»

Leest u even mee over mijn schouder ? Dan kan ik intussen rustigin de koffie roeren. «A.K.O. is een kritische onderwijsbeweging. Zewerd in 1970 in Antwerpen opgericht door een aantal progressieveleerkrachten. Kort daarna smolt A.K.O. samen met de GentseWerkgroep voor Revolutionaire Pedagogiek (W.E.R.P.).

A.K.O. ijvert voor onderwijsvernieuwing door middel van eenpedagogie gericht op sociaal-politieke emancipatie van de meerder-heid. Concreet betekent dit het doorbreken van autoritaire verhoudin-gen. Daarom propageert A.K.O. het invoeren van alternatieve onder-wijsvormen binnen het onderwijs.

Een aantal vernieuwingen zoals projectonderwijs en vooralInstitutionele Pedagogiek en Freinetonderwijs zijn een belangrijkestap in de richting van een andere school, gebaseerd op pedagogischzelfbeheer op alle niveaus.»- Wat is eigenlijk een progressieve leerkracht ?- De Laet : Vanuit onze houding ten opzichte van het onderwijs staanbij progressieve leerkrachten in de eerste plaats de leerlingen centraal.Ze bouwen hun lessen op vanuit de behoeften van de leerlingen,uiteraard in overeenstemming met het leerplan. Ruimer omschrevenhebben ze de emancipatie van arbeiders- en migrantenkinderen voorogen. Een progressief leraar werkt hieraan op alle vlakken, in de klas,op school en in nevenactiviteiten buiten het lesgebeuren.- Op het etiket van A.K.O. staat een linkse maatschappijvisieingevuld. Is dit engagement geen rem voor minder geprofileer-de leerkrachten ?- De Laet : A.K.O heeft, even duidelijk gesteld, een progressieve,niet-kapitalistische maatschappijvisie. Hierin dient het onderwijsdemocratisch te zijn, emancipatorisch te werken en pluralistischgeorganiseerd te zijn. Bijgevolg zijn we voorstander van een pluralis-tische eenheidsschool in plaats van de huidige indeling in apartenetten.Onze aanhangers kunnen individueel ideologisch of politiek geënga-geerd zijn. Maar A.K.O. zelf is niet partij-politiek gebonden. Wehebben trouwens met de meeste politieke partijen en verenigingensamenwerkingsverbanden.

ACTIE

.-K

htekenleeraalgengemn aln p

t ler en jottige

medsm, ex

ERreinjft eissc de ntw

n

TR eeninkeee

och

A.K.O.

alle werkdagen open

van 10 tot 16 u.

en op afspraak

Pacificatiestraat 34

2000 Antwerpen

✆ 03-248 06 98

- Stelt u zich niet automatisch marginaalop als u begrippen als alternatief werkenen progressieve leerkrachten blijft hante-ren␣ ? Mei ’68 is toch al een oorlog geleden.Het stigma dat u zichzelf opkleeft werktwellicht verstarrend.- De Laet : We willen de mensen geen rad voorde ogen draaien. Voorde onderwijsvormen enmethoden zouden wehet woord alternatiefkunnen laten vallen. Maaronze onderwijsaanpakblijft alternatief in diezin dat we zeker nietde grootste stroming inde Vlaamse onderwijs-wereld vertegenwoor-digen.

LESPAKKETTEN- Wat houdt alterna-tief werken in ?- De Laet : Wij trachtende leerkracht op schoolvia twee fronten te be-naderen. We helpen hembij het samenstellen vanleerlinggericht lesmate-riaal. Intussen brengenwe informatie overwerkvormen en anderdidactisch materiaal aan.Volgens ons wordt erveel te weinig gewerktmet nieuwe didactischemethodes. De midde-len zijn er, ook hetmateriaal is te verkrij-gen maar wellicht is ereen hiaat in de oplei-ding. Projectonderwijsen zelfs de geïntegreer-de werkweken gera-ken daardoor eerder lang-zaam ingeburgerd. Freinettechnieken en Insti-tutionele Pedagogiek blijven slechts in eenbeperkte kring ingang vinden.Bij de installatie van de lokale schoolradenvroegen we ons ten andere ook af tot waar devrijheid van de individuele leerkracht zal reikenbij het uitvoeren van een eigen pedagogischproject. Stel dat zijn aanpak niet in overeen-stemming is met de ideeën van mensen die inde schoolraad zitting hebben ! Dit brengt depositie van leerkrachten die het op een anderemanier willen proberen nog meer in gevaar.- Wat zegt de balans na twintig jaar A.K.O.␣ ?- De Laet : A.K.O. is het enige kritische onder-wijscentrum dat het overleefd heeft. Tochhebben we geen reden om te juichen. Enkelejaren geleden veranderden we al van koers.Zonder onze ideeën te verloochenen, zochtenwe andere invalshoeken om tot bij de leer-krachten en de jongeren te geraken.

A.K.O❑ LESPAKKETTENA.K.O. wil leerkracverzamelen, beweren verspreiden van nieuwend lesmateripelijke thema’s. Volgeren immers meer een thema te werkevlakken heeft met hutuatie.Elk lespakket bevavoor de begeleideinfobladen voor demiddelenlijst en nuook bij.Daarnaast zijn er beeldcultuur, arbeionderwijs, racismepen…❑ BASISSCHOOLWDe aandacht voor Fnele Pedagogiek bliDe Werkgroep Baspraktijkwerkers diein de klas (willen) o❑ PUBLIKATIEDe A.K.O.-Berichtemaandelijks.❑ ONDERWIJSCENA.K.O. beschikt overgespecialiseerde ween archief met de mwijstijdschriften, brkranteknipsels enz.

We merkten op dat Vlaanderen nog altijd geen serieuze bank met lespakketten heeft. Er wordenhiervoor te weinig leraars vrijgemaakt. De nodige middelen ontbreken. Daarom begonnen onzemedewerkers zelf lespakketten samen te stellen en beschikbaar te houden voor andere geïnteresseer-den. Vijf jaar geleden hadden we al een lespakket over racisme. Toen vond men dit niet zo belangrijk.Slechts enkele leerkrachten, noem ze voor mijn part alternatievelingen, hadden er belangstelling voor.Nu lopen hele scholen, directies inbegrepen, warm voor het thema.De laatste tijd hebben andere lesmappen, zoals over Nicaragua, Aids en Politieke Vorming veel

succes. Via deze aanpak trachten we werkelijke noden, maar die het officiëlebeleid niet invult, in het daglicht te brengen. Een belangrijk thema in ditverband zijn de rechten van de scholieren.

SIGNAALFUNCTIE- Verdere opties ?- De Laet : Met het gevoelig maken voor bepaalde thema’s willen we inVlaanderen een signaalfunctie blijven vervullen. Meer dan ooit is het nodig dateen kritische onderwijsorganisatie het beleid opvolgt en als tegenwichtvoorstellen formuleert. Een belangrijke optie draait rond de problematiek vande financiering. Wat kan er fundamenteel in het onderwijs veranderen als erniet genoeg middelen vrijkomen ? Kijk naar de belabberde financiële toestandvan veel gemeenten en steden. Intussen verwacht men er van de leerkrachtendat ze met steeds minder middelen steeds beter onderwijs verschaffen.Er schort wat aan de echte democratisering van het onderwijs. Er is geencoherent beleid daarrond. Hoe komt het dat het aantal zittenblijvers zo hoogblijft ? Intussen vallen kinderen van kansarme gezinnen en migrantenkinderenvan in het lager onderwijs al definitief uit de boot.- Hoe ziet A.K.O. de rol van de school ?- De Laet : Ik denk dat een school, in samenwerking met de participanten vanalle niveaus, in staat zou moeten zijn om een eigen profiel op te bouwen. Ditmoet gebeuren op basis van de huidige kennis aan pedagogische inzichten enpersoonlijkheidsontwikkeling én in relatie met de samenleving. De taak vaneen school is immers individuen op te voeden tot zelfstandig handelendeburgers, tot allround gevormde mensen die kunnen functioneren en hunverantwoordelijkheid opnemen in een democratische samenleving. Deschool zou de middelen moeten krijgen om haar pedagogisch project waar temaken, onafhankelijk van de economische conjunctuur. Maar zolang menblijft stellen dat het onderwijs niet verlieslatend mag zijn, zolang men blijftdenken in termen van winst, zonder oog te hebben voor de impact van depedagogie op de toekomst van de maatschappij, zal er helaas weinigveranderen.Er is daarenboven op het ogenblik een terugkeer naar traditionele waarden tebemerken. Concreet betekent dit dat opnieuw prestatiegerichte waardenopduiken die vooral het cognitieve benadrukken. Het produkt is opnieuwbelangrijker dan het proces. Het zou daarentegen beter zijn de jongeren eeneigen persoonlijkheid te laten ontwikkelen. Maar dit is natuurlijk een grotereuitdaging voor het onderwijs dan de wederinvoer van een strakke discipline. ❏

ORT

n steunen met het, zelf ontwerpenlinggericht en ver- rond maatschap-s A.K.O. zijn jon-otiveerd om rond

s de inhoud raak-ersoonlijke leefsi-

svoorbereidingen werkbladen en

ngeren. Een leer- adressen zijn er

nsen actief rondarkt en beroeps-acte wetenschap-

KINGet en de Institutio-en belangrijke as.hool richt zich totFreinettechniekenikkelen.

verschijnen twee-

UM bescheiden maarl. Je vindt er ookst bekende onder-ures allerhande,



GIDS

MEER GELD VOOR ONDERWIJSAAN MIGRANTEN

De Commissie Onderwijs-Migranten bracht net voor Kerstmis

een advies uit over extra voorzieningen voor een betere

integratie van migranten in het onderwijs. In het januari-nummer

van Klasse werd dit plan reeds voorgesteld. Daarbij werden de

principes van onderwijsvoorrang, onderwijs in eigen taal en

cultuur en intercultureel onderwijs uiteengezet. Nu beschik-

ken we ook over de concrete voorstellen én de vertaling

hiervan in Belgische franken. Een overzicht.

BASISONDERWIJSDe middelen zouden gaan naar vestigingsplaatsen met meer dan 5

procent leerlingen van de doelgroep Onderwijsvoorrang of met minstens20 leerlingen van deze doelgroep. O.a. om concentratievorming tegen tegaan krijgen deze leerlingen een differentiële coëfficiënt. Het gewichtper doelgroep leerlingen varieert zo in functie van hun aandeel in de totaleschoolpopulatie per vestigingsplaats. De differentiële coëfficiënten uit hetadvies bedragen resp. 1.5 (eerste schijf van 30 %), 1.7 (tweede schijf van20␣ %), 1.2 (derde schijf van 30 %) en 1 (vierde schijf van 20 %).

In het kleuteronderwijs gaat het om 489 scholen of 10.801doelgroepleerlingen. Via simulaties (met andere coëfficiënten, nl. resp.1.4, 1.6, 1.2 en 1.0) en extrapolaties komt men tot 8052 extra lestijden of 288extra ambten. Dit zou een meer-uitgave betekenen van 221.147.839frank. Daarbij komen nog 118 interculturele werkers (in geco-statuut) :kostprijs 84.948.200 frank.

In het lager onderwijs gaat het om 517 scholen of 20.738 doelgroep-leerlingen. Via dezelfde berekeningen komt men tot 15.640 extra lestijdenof 652 extra ambten. Dat kost 570.271.532 frank. Het voorgesteldeonthaalbeleid zou 1488 extra lestijden of 62 extra ambten betekenen eneen meer-uitgave van 61.200.076 frank.

SECUNDAIR ONDERWIJSDe middelen zouden gaan naar de eerste graad, meer bepaald naar

vestigingsplaatsen met minimum 10 leerlingen van de doelgroep Onder-wijsvoorrang in de eerste graad. De middelen worden berekend op basisvan een extra leerlingcoëfficiënt (elke leerling uit de doelgroep krijgt alsextra coëfficiënt 1) en bijkomend projectcomfort. Elke school diedeelneemt aan het innovatieproject krijgt immers extra ondersteuning :een schoolinterne coördinator (6 u.), een minimum van 20 lesuren perschool (à rato van 4 klassen in de eerste graad en 5 u. per klas) en eenleerkracht met schooloverstijgende opdracht (4 u.).

Men raamt het aantal scholen op 128 en het aantal doelgroepleerlingenop 5000. Met als coëfficiënt 1 betekent dit 5000 extra lestijden, 227 ambtenof een meer-uitgave van 205.488.700 frank. Voor het innovatieprojectvertrekt men van een schatting van 30 scholen per jaar, 900 extra lestijdenof 41 extra ambten. Dit betekent een meer-uitgave van 34.037.585 frank.De budgettaire weerslag van de voorgestelde onthaalklassen is moeilijkerte berekenen. Op basis van het aantal voorrangsgebieden vertrekt menvan 24 onthaalklassen, d.w.z. een basispakket van 24 voltijdse ambtenG.L.S.O. en 24 halftijdse ambten maatschappelijk werker. De variabeleomkadering wordt geraamd op 20 uren per school, 1536 extra lestijden of70 ambten G.L.S.O. Meer-uitgave : 87.999.610 frank.

BUITENGEWOON ONDERWIJSDe commissie adviseert als absoluut minimum een extra omkadering

van 0,5 lestijd per doelgroepleerling voor scholen met meer dan 10 procentdoelgroepleerlingen of minstens 10 doelgroepleerlingen. In het Buitenge-woon Basisonderwijs zouden de extra uren worden toegekend aan eenBijzonder Leermeester Individueel Onderricht aan Migranten. Ook in hetBuitengewoon Secundair Onderwijs moeten B.L.I.O.-activiteiten wordengeorganiseerd.

In totaal gaat het om 49 scholen, 1512 doelgroepleerlingen, 756 extralestijden of 34,4 extra ambten. Meer-uitgave : 33.700.000 frank.

NETGEBONDEN PEDAGOGISCHE BEGELEIDINGNaast extra inspanningen voor de vorming en deskundigheidsbevor-

dering van het bestaande kader vraagt de commissie ook een (tijdelijk)extra begeleidingskader. De bestaffing hiervan zou minimaal bestaanuit vijf centrale coördinatoren per net (één voor resp. basisonderwijs,secundair onderwijs, pedagogisch hoger onderwijs, buitengewoon on-derwijs en P.M.S.-centra), vijf regionale begeleiders per net en per niveau

GIDS

LERAARS NAAR HET BUITENLAND

Deze maand brengen wij u in KLASSE o.a. het tweede deel van een pakket

vormingsstages in Engeland. Uw inschrijving dient binnen te komen ten laatste

twee weken voor de limietdatum van het gastland. Daarenboven moet u uw

aanvraag laten ondertekenen door

uw instellingshoofd én door uw

inrichtende macht. Als uw aan-

vraag wordt goedgekeurd zijn reis

en verblijf in principe gratis.

Inlichtingen en inschrijvingsformulieren :

Ministerie van Onderwijs - Secretariaat-Generaal

(vijf voor resp. kleuter-, lager en secundaironderwijs), één halftijdse begeleider per net enper regio voor het buitengewoon onderwijs enten slotte twee regionale begeleiders per netvoor de P.M.S.-centra. In totaal gaat het hier om73,5 gedetacheerden of 92.046.769 frank.

P.M.S.-CENTRAOm de begeleiding van migranten opti-

maal aan te pakken moeten de P.M.S.-centraextra omkadering krijgen. De commissie advi-seert die niet alleen toe te kennen op basis vanhet aantal doelgroepleerlingen maar ook infunctie van een projectwerking met speci-fieke accenten naar de doelgroep toe. Zokomt men tot één halftijdse betrekking als ertussen 200 en 500 doelgroepleerlingen wordenbereikt en één voltijdse betrekking vanaf 500doelgroepleerlingen.

Cijfermatig betekent dit 28.170.000 frankvoor de uitbreiding van het contingent intercul-turele werkers en 61.056.660 frank voor deextra organieke omkadering (op basis van eenschatting van 36 extra ambten verdeeld over 22halftijdse en 25 voltijdse ambten).

SAMENVATTENDIn totaal komt men zo tot een meer-uitgave

van 1.417.859.386 frank. De kostprijs vooreen kortlopende opleiding (één jaar, 12 uur perweek) voor tweede- en derdegeneratie migran-tenjongeren tot intercultureel medewerker bijde P.M.S.-centra en kleuterscholen is hierin nogniet begrepen. Men schat dat men zo’n 163cursisten nodig heeft.

Als we nu weten dat de huidige uitgavenvoor al deze programma’s 348.000.000 frankbedragen (waarvan het grootste deel onder devorm van geco’s; cijfers van 1 februari 1990) danlijkt het vrij duidelijk dat het bijkomende bedragniet zomaar beschikbaar is. Minister Coensheeft wel benadrukt dat een eerste serie bijko-mende voorzieningen vanaf september 1991,begin volgend schooljaar dus, in werking moettreden. Het geld kan echter onmogelijk wordenweggehaald bij de gewone onderwijsbegro-ting. De Minister zal in zijn beleidsnota over hetonderwijs aan migranten dan ook extra kredie-ten vragen uit de Vlaamse begroting. De Werk-groep Migranten van de Vlaamse Raad heeftdaarvoor reeds haar steun toegezegd. ❏

Het derde rapport D’Hondt is nu ook verschenen.

Het bestaat uit drie delen (Opvolging van de

voorstellen november ’89 en mei ’90;

Financieel-economische aspecten van een

migrantenbeleid in België; Immigranten en

gezondheid in de Franse Gemeenschap) en kost

450 frank (zonder verzendingskosten).

Te bekomen bij INBEL - Kunstlaan 3 - 1040 Brussel

✆ 02-217 11 11

t.a.v. Leen Mortier

R.A.C.-Arcadengebouw - 4de Verdieping - Kantoor 4043

1010 Brussel - ✆ 02-210 52 25

Commissie Onderwijs - Migranten

Koningsstraat 138 - Kantoor 425 - 1000 Brussel

✆ 02-211 45 48

ENGELAND- A501, van 7 tot 10 januari 1992 (limietdatum : 31oktober)Educating adults in FE colleges.- A509, van 25 tot 28 juni (limietdatum : 15 april)Quality assurance in further education.- N503, van 6 tot 10 januari 1992 (limietdatum : 30 september)Guidance 14-19.- N524, van 6 tot 10 januari 1992 (limietdatum : 31 oktober)Modern languages 14-19 : continuity and progression.- N528, van 4 tot 8 november (limietdatum : 31 juli)Curriculum analysis and planning in primary schools(CAPPS).- N529, van 9 tot 13 september (limietdatum : 15 juni)Religious education in the primary years.- N532, van 2 tot 6 september (limietdatum : 30 juni)The changing role of special needs support services followingERA.- INV 36/91, van 25 tot 27 septemberLearning from sites and objects.

IJSLAND- van 24 tot 28 juni (limietdatum : 15 april)Social development in the school : integrating the work ofteachers, counselors and administrators.

NOORWEGEN- van 4 tot 10 augustus (limietdatum : 15 april)Environmental subjects in consumer education.

DUITSLAND- van 2 tot 3 meiNeuere Entwicklungen in der Sicherheitspolitik.- van 24 tot 26 aprilBeiträge der Montessori-Pädagogik zum Heimat- undSachunterricht in der Grundschule.- Nr. 3.1991.2, van 6 tot 8 meiKindsein heute - Konsequenzen für die Erziehungs- undBildungsaufgabe der Grundschule : für Schulräte.- LG. Nr. 110, van 15 tot 19 aprilSchulspiel in Grund- und Hauptschule - Personales Spiel.- LG. Nr. 126, van 22 tot 26 aprilProblemschüler - eine pädagogische Herausforderung fürLehrer aller Schularten.- LG. Nr. 133, van 29 april tot 3 meiMetallplastik im Kunsterziehungsunterricht an Gymna-sium und Realschule.- LG. Nr. 137, van 29 april tot 3 meiTanz- und Bewegungsgestaltung in der Schule.- LG. Nr. 138, van 29 april tot 3 meiMaschinenschreiben an Textsystemen - Aufbaukurs fürberufliche Schulen.- LG. Nr. 149, van 13 tot 17 meiGute Lehrer - gute Schule : für Volksschulen und Sonderschu-len.- LG. Nr. 150, van 13 tot 17 meiInteraktive Arbeitsweisen im Englischunterricht der Mittel-und Oberstufe des Gymnasiums.- LG. Nr. 151, van 13 tot 17 meiSpielzeugphysik.

- LG. Nr. 153, van 13 tot 17 meiIndividualisierung im Unterricht der Grundschule.- LG. Nr. 165, van 21 tot 24 meiMusikalische Pfingst-Akademie für Chorleitung und Ge-sang.- LG. Nr. 167, van 21 tot 24 meiBild und Rolle der Frau gestern und heute.- LG. Nr. 283, van 15 tot 19 aprilDas Jesusbild der Schüler und das Christusbild der Kirche.- LG. Nr. 308, van 15 tot 19 aprilTheologie für Lehrer.- RWS 91/17/001, van 22 tot 26 aprilHandlungsorientiertes Lernen mit Hauptschülern.- RWS 91/17/004, van 22 tot 26 aprilNeugier, Fantasie und Kreativität im Gesellschaftslehreun-terricht der Jahrgangsstufe 5/6.- RWS 91/17/020, van 22 tot 26 aprilVokale und instrumentale Betätigung - Singen und Spielenin der Primarstufe.- RWS 91/20/003, van 13 tot 17 meiEinsatz von Standardsoftware im Unterricht. Vorstellungvon Unterrichtssequenzen und Erarbeitung von kleinerenUnterrichtsprojekten mit Anwendersoftware.- RWS 91/23/001, van 13 tot 17 meiLiteratur und Psychologie - Möglichkeiten und Schwierigkei-ten psychologische Deutungen von Literatur im Deutschun-terricht. Arbeit an Konzepten für den Deutschunterricht inder Sekundarstufe II.- Wel 91/17/654, van 22 tot 26 aprilInformatik in der Jahrgangsstufe 13 - Schwerpunkt : Prolog.- Wel 91/20/651, van 13 tot 17 meiKreativer Umgang mit Geschichte : Leben im Mittelalter.- Wel 91/20/652, van 13 tot 17 meiMathematik in ihrer geschichtlichen Entwicklung.- Wel 91/20.653, van 13 tot 17 meiSachunterricht.- Wel 91/21/652, van 22 tot 24 meiKath. Religion : Entscheidung für das Kind - Konsequenzender Janus-Korczak-Pädagogik für den Religionsunterricht.- van 22 tot 24 aprilJazz im Musikunterricht.

ZWITSERLAND(limietdatum : 30 april)- 91.01.04, van 4 tot 8 augustusRegion Lothringen : Kultur und Wirtschaft.- 91.23.22, van 6 tot 11 augustusHandlungsorientierter naturwissenschaftlicher Unterrichtan Diplommittelschulen. ❏


GIDS

LERAREN-CORRECTOREN

LERAREN-CORRECTOREN

MINDERBISSERS

In hun eerste jaar universiteit slagen

slechts 44 procent van de studenten

(eerste en tweede zittijd samen, acade-

miejaar ’88-’89). Bissen kan niet ieder-

een betalen en het kost ook de over-

heid veel geld. Vanaf volgend school-

jaar treedt een actieplan in werking

waarbij ook het secundair onderwijs

wordt betrokken.

De beweging moet niet alleen uitgaan van hethoger onderwijs. Ook aan de begeleiding van destudiekeuze schort wat.

Naast de P.M.S.-centra spelen de lerarenvan het laatste jaar secundair een belangrijkerol bij de begeleiding van de studiekeuze. Ook zijdienen op de hoogte te zijn van de huidige standvan zaken over inhoud, niveau en praktischeorganisatie van de opleidingen in het hogeronderwijs. Dit wordt als een nieuwe prioriteitingeschreven bij de navorming van de leraars.Wie in het laatste jaar lesgeeft zal zich min of meerverplicht moeten bijscholen i.v.m. de vooroplei-

Bij de Dienst Schriftelijk Onderwijs zijner bij-ambten voor leraren vacant. Kandidaat-leraren-correctoren moeten wel ten minste driejaar effectief onderricht geven of hebben gege-ven in het betrokken leervak én moeten hou-der zijn van de daartoe vereiste studiebewijzen(geaggregeerde voor lager of hoger secundaironderwijs).

Er zijn vacatures voor de volgende leervak-ken␣ : Grieks en Economische Wetenschappen(hoger secundair algemeen onderwijs), Mechani-ca en Technologie van de mechanica (lagersecundair onderwijs) en voor de cursus Vernieuwdwiskunde-onderricht in het basisonderwijs.


EXAMENSDe A.R.G.O. besliste om in het secundair onder

van de evaluatie via summatieve en formatieve toetVolksvertegenwoordiger Francis Vermeiren (P.V

officieel gesubsidieerd onderwijs deze trend zullen Gemeenschapsminister Coens antwoordde dat

vlak autonoom zijn. De evaluatie van regelmatige leautonomie slaat, rekening houdend met een minimvastgelegd.

De invoering van examens is dus een zaak diemachten.

U stuurt uw aanvraag, met een omstandigeopgave van uw studiebewijzen, het uitgeoe-fend ambt en naam van uw school, uiterlijkzestig dagen na publikatie in het BelgischStaatsblad én aangetekend, naar Ministerievan de Vlaamse Gemeenschap - Administratievoor Onderwijs en Permanente Vorming -Dienst Schriftelijk Onderwijs - Kunstlaan 43 -1040 Brussel - ✆ 02-513 74 64, toestel 256. Bijde uiteindelijke selectie zal men voorranggeven aan kandidaten die minder dan 75procent van een normale functie uitoefenen.Niet treuzelen dus en onmiddellijk uw kandida-tuur stellen.␣ ❏

dingseisen in het hoger onderwijs.Alle instellingen voor hoger onderwijs moe-

ten daarvoor per opleiding een syllabus terbeschikking stellen van alle geïnteresseerden(leerlingen, ouders, leraars, P.M.S.…) met alleinformatie over voorkennis, inhoud, doelstellin-gen en praktische organisatie van het eerste jaarhoger onderwijs. Ze moeten per opleiding ookinformatiesessies organiseren in het begin van demaand september. Die moeten kunnen wordengevolgd door alle geïnteresseerden. En ze moetenbevoegd personeel ter beschikking stellen voorverhoogde individuele informatieverstrekking.Elke instelling kan bovendien facultatieve oriënte-ringstesten aanbieden ter ondersteuning van devrije studiekeuze.

In het hoger onderwijs komen ook zelf-evaluatietesten, een betere examenregeling enmeer onderwijsassistenten. Daarnaast mag eeneerste jaar nooit geheel nutteloos zijn als je mislukt.Er moet een vlotte overgang naar andereopleidingen mogelijk zijn. Examens die metvrucht werden afgelegd moeten elders kunnenworden gevaloriseerd via een creditstelsel.

De Vlaamse Onderwijsraad zal een jaarlijksrapport uitbrengen over het toelatingsbeleid ende slaagkansen in het hoger onderwijs. Wijhouden u op de hoogte van de resultaten. ❏

wijs opnieuw examens te organiseren in plaatssen..V.) vroeg in de Vlaamse Raad of ook het vrij en

volgen.de inrichtende machten op het pedagogischerlingen is één van de domeinen waarop dezeum kader dat door de overheid reglementair is

uitsluitend berust bij de betrokken inrichtende❏

GIDS

MÉÉR DAN SEX

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

OPV

OED

ING

TOT R

ELAT

IEBE

KWAA

MHE

ID

De Vlaamse Executieve trekt meer dan 30 miljoen uit voor een

project dat jongeren via het onderwijs beter moet opvoeden tot

relatiebekwaamheid. Dat is méér dan sexuele opvoeding alleen.

Het wordt bovendien niet weggestopt in één vak maar moet het

hele onderwijs doordringen, in elk net en op elk niveau.

Gemeenschapsminister Coens : «Opvoeding is de opdracht van ouders enleraars. De netten mogen hun eigen pedagogisch project aanbieden. Maar deoverheid moet de mogelijkheden scheppen om het educatief proces zo goedmogelijk te laten verlopen. We stellen vast dat sexualiteit wel uit de taboesfeeris gehaald maar zowel ouders als leraars voelen zich hoe langer hoe meeronzeker en soms zelfs onbekwaam om een volwaardige relationele opvoedingte kunnen geven. Jongeren zijn vroeger zelfstandig maar sexuele opvoedingvindt over het algemeen onvoldoende een volwaardige plaats in een geïnte-greerd opvoedingsproject. Geslachtsverkeer maakt steeds meer deel uit van hetrelatiepatroon van adolescenten maar het efficiënt gebruik van anticonceptieblijft bijvoorbeeld vaak achterwege. Opvoeden tot relatiebekwaamheid is óókeen onderwijsopdracht en daar willen wij de middelen voor vrijmaken. Het isechter duidelijk dat niet alle leraars, directies en ouders even gevoelig zijn voorde problematiek. Daarom is er eerst nood aan sensibilisering. Maar daar willenwe ons niet toe beperken.»

TIEN HEFBOMENElk net behoudt uiteraard de eigen pedagogi-sche vrijheid en de ouders moeten er bijworden betrokken. Toch liggen er nu tienhefbomen klaar die tot een geïntegreerderelationele opvoeding kunnen leiden.

1. Elke school moet de problematiek onderogen zien en in alle duidelijkheid de eigenopdracht formuleren.

2. Het ene vak is meer geschikt dan het anderemaar elke leraar moet in zijn persoonlijketaak toevallige situaties creatief kunnen ge-bruiken. Al is het maar voor een opbouwendgesprek.

3. Op elk niveau kunnen er ook specifiekeprojecten en lespakketten worden aangebo-den. Vertrouwensfiguren en titularissen spe-len hierbij een belangrijke rol.

4. In hun opleiding moeten leraars meer infor-matie krijgen over relatievorming en vooralmeer communicatievaardigheid verwervenom de zaken met jonge mensen te kunnenbespreken.

5. Binnen de navorming moet de problema-tiek voorrang krijgen. Er komen specialehandleidingen op een stevige wetenschap-pelijke basis, zowel voor leraars als voorleerlingen. De uitwerking daarvan is netge-bonden.

6. Het medisch schooltoezicht krijgt zowel inhet vrij als in het gemeenschapsonderwijstwee miljoen extra om op dit vlak samen methet P.M.S. beter te kunnen informeren enbegeleiden.

7. Parascolaire activiteiten moeten meer kansenkrijgen. In een informele sfeer is de leraargemakkelijker aanspreekbaar.

8. Er is veel aangepaste en degelijke lectuur.Het onderwijs moet daar open voor staan(ook op het vlak van de jeugdliteratuur) ende jonge lezers in die wereld oriënteren.

9. Jonge mensen groeien op in een beeldcul-tuur. De overheid zal samen met de B.R.T.een videoproduktie uitwerken en clips omdie uitzendingen aan te kondigen.

10. Zwangerschap kan geen reden zijn omiemand van school te sturen. Zwangeremeisjes moeten begeleiding krijgen en hunstudies volwaardig kunnen voltooien.

DE BESTE AANPAKDe actie mag zich niet beperken tot kennis-

overdracht alleen. Zonder hun zelfstandigheidvan handelen en beslissen aan te tasten moetende jongeren een brede vorm van begeleidingkrijgen.

Vanuit het onderwijsbeleid zijn nu drieaandachtspunten prioritair : het wetenschap-pelijk onderzoek naar de beste aanpak, denavorming van de leerkrachten en de ontwik-keling van aangepast lesmateriaal, zowel voorleraars als voor leerlingen. ❏



PERS

POLITIEK MISBRUIKTDemocratische verkiezingen bedriegen niet. Zij brengen iedereen terug tot

de harde realiteit.Kleinzielig en lachwekkend is dus de kritiek op de kiezers die zich vergist

hebben. Gelukkig hebben de Belgische politici geleerd zich bij de uitspraak vanhet kiezerskorps neer te leggen. Toch hebben we het ter gelegenheid van deA.R.G.O.-verkiezingen andermaal moeten beleven dat de verliezers hun neder-laag toeschrijven aan de «onverdraagzaamheid» van de overwinnaars.

Het Algemeen Christelijk Vakverbond heeft uitgebracht dat de socialistischepartij een spectaculaire zege heeft behaald, waardoor zij meer dan de helft van deverkozenen in de lokale schoolraden van het Gemeenschapsonderwijs zal mogenleveren. De liberalen zouden 15 % van de gekozenen krijgen terwijl er slechts 7 %van de gekozenen tot de C.V.P./A.C.V.-strekking zou behoren. De V.U.-strekkingzou met minder dan 1 % vrede moeten nemen.

«Is het dat wat socialisten en liberalen met pluralisme bedoelen ?», zo vragensommige katholieke kranten.

De politisering van de schoolraden heeft de ouders en de leerkrachten zelfverrast. Van een groot aantal kandidaten wist men niet tot welke strekking zijbehoren. De politieke opvatting van de kandidaten heeft hierbij over hetalgemeen niet de doorslag gegeven, wél hun inzet en hun toewijding. De prefectenvan de Gemeenschapsscholen hebben over de politieke interpretatie van hetA.C.V. trouwens hun begrijpelijke verontwaardiging geuit. ❏

(Het Laatste Nieuws)

LINKS - VRIJZINNIG«Als de lokale schoolraden in

het Gemeenschapsonderwijs nog meer,eenzijdig, politiek gekleurd worden,dan zal dit een negatief effect hebbenop de leerlingenaantallen. Men moetzijn kinderen naar het Gemeenschaps-onderwijs kunnen sturen, zonder zichgeminoriseerd te voelen. Wij vrezendat de uitslag van de verkiezingenvan de lokale schoolraden heel watouders zal afschrikken.» Dat zegtJos Luyten, secretarisgeneraal vanCuro, in een reactie op de verkie-zingsuitslag van die lokale raden,die kandidaten van S.P.-strekkingeen ruime meerderheid opleverde.Curo is de A.C.V.-centrale van hetpersoneel van het Gemeenschaps-onderwijs.

«Een uitgesproken links-vrijzinnigstempel zal ons personeel veel scha-de berokkenen,» aldus Luyten. ❏

(Het Volk)

LERAARS ANDERS OPLEIDENEen vereniging van directeurs van het Franstalig katholiek secundair onde

wijs, de FEADI, presenteerde een witboek met maatregelen om een einde te maan de malaise in het onderwijs die aan de basis lag van de voorbije staking in deFranstalige scholen. Hun voorstellen zijn omvangrijk en ingrijpend.

Om te beginnen : de opleiding. Van de regenten is de wetenschappelijke keen het algemeen culturele peil ontoereikend. Bij de licentiaten is de pedagogisvorming beneden peil. Bij beide groepen is de psycho-sociale vorming praktisonbestaande, terwijl die precies belangrijker wordt in het lerarenberoep.

Een verlenging van de studieduur voor de regenten tot vier jaar, vinden ze eminimum. Zij pleiten er ook uitdrukkelijk voor het eerste jaar van de lerarenopleding te veranderen in een filterjaar : alleen de besten mogen verder opgeleid wordentot leraar. ❏

(Het Nieuwsblad)

DEELTIJDS DIRECTEURHet symposium Kwaliteit in Deel-

tijd in het Nederlandse Ede kwam tot devaststelling dat de jaren negentig behoef-te zullen hebben aan een nieuwe vormvan schoolmanagement, namelijk school-leiderschap in deeltijd. Het NederlandseMinisterie van Onderwijs en Wetenschappenwil trouwens voor complexe scholenge-meenschappen de mogelijkheid schep-pen voor een centrale directie of eenmanagement-team, bestaande uit meer-dere, al dan niet deeltijdse, personen.

Deeltijds werkenden hebben meertijd voor andere zaken. Dat is voor deschool, die zich meer op de buitenwereldmoet richten, een verrijking. Het ziekte-verzuim neemt af en een effectieve taak-verdeling is mogelijk. Van de vrouwelij-ke docenten in het voortgezet onderwijswerkt negentig procent in deeltijd, zodathet directeurschap voor hen moeilijk toe-gankelijk is. Deeltijds directeurschap kandus het percentage vrouwelijke direc-teurs (nu vier procent) verhogen.

In de jaren negentig zal in de scho-len een grotere taakdifferentiatie en eenscherpere taakverdeling ontstaan. School-management zal meer geörienteerd wor-den naar beleidsontwikkeling en het in-voeren van eenmaal gemaakte beleids-keuzes. Een «sanering» van de taken vande schoolleider kan deeltijds schoollei-derschap aantrekkelijker maken. De be-trokken schoolleider moet wel kunnendelegeren, d.w.z. anderen de kans gevenzich te ontwikkelen in een management-taak terwijl hij de eindverantwoordelijk-heid behoudt.

Het boek Kwaliteit in deeltijd ver-schijnt deze maand. U kunt het bestellenbij het Algemeen Pedagogisch Studie-centrum - Mevr. Assink - Postbus 7888 -1008 AB Amsterdam. ❏

(Uitleg)

VERVREEMDELEERLINGEN

-

--

t

n

g

r-aken

nnischech

eni-

Leraars hebben de laatste tienjaren met veel succes het hoofdgeboden aan tal van problemen.De meesten bleven overeind, vinden nog plezier in hun werk en eengrote mate van arbeidsvreugde inde omgang met hun leerlingen.Maar misschien is dit wel te ver-klaren door de grote reserve en(verstandige) terughoudendheid vande school tegenover soms provocerende «nieuwigheden». Het hoofdprobleem voor leraren in de ko-mende jaren lijkt dan ook herleid-baar tot een verder afnemendemotivatie van de leerlingen. Er isimmers een opzienbarende schei-ding en zelfs vervreemding tus-sen het werken leefklimaat opscholen en dat van de leerlingenin hun thuissituatie.

De jeugd van 12 tot 18 jaarheeft een levenspatroon dat stoelop twee uitgangspunten : een vol-ledig vrije keuze of een keuze diedoor onderhandelingen tot standkwam. Hun ontspanning, de keu-ze van hun kleding, hoe ze hunvakantie doorbrengen enz. wordtgrotendeels door henzelf of viaonderhandelingen met hun oudersbepaald. De leerlingen zwemmenop school dus in een fuik waareigen keuzes prompt ophouden ewaar zij door onderhandelingennauwelijks een voet aan de grondkrijgen. Zij treffen een groot aan-tal vaste patronen en ijzersterkestructuren aan, waarop ze het nietgemunt hebben. En een oplossinlijkt niet voor de hand te liggen. ❏

(School)

PERS

nd,p de vanhniek

THUISONDERWIJSMeer en meer Amerikaanse ouders zijn de problemen in de (kostelo

publieke scholen grondig beu, terwijl ze niet het geld hebben om hun kindenaar privéscholen te sturen. Daarom onderwijzen steeds meer moeders en vahun kinderen thuis, tot groeiend ongenoegen van de overheid.

Sandy Hall, moeder, lerares en woordvoerster van The National Home-school Association begon haar kinderen zelf les te geven omdat ze bang was dze niet genoeg individuele aandacht zouden krijgen in de veelal overbevolopenbare scholen.

Thuisonderwijs is in alle staten wettelijk toegelaten. Hall zegt dat er ditschooljaar zo’n half miljoen kinderen thuis les krijgen. Dat is slechts een fraktvan de 42,2 miljoen scholieren die ingeschreven zijn in de Amerikaanse publischolen, maar toch is de recente toename van de thuisblijvers spectaculair.❏

(De Morgen)

EIGENWIJSDe Nijmeegse Leef-werkschool Eigenwijs biedt drop-outs uit het gewone

onderwijs een alternatieve onderwijsvorm. De lessen gebeuren er op vrijwillige basDe school werd acht jaar geleden opgericht door een groep studenten, vakdidacticouders die deze jongeren een alternatief wilden bieden.

Eigenwijs bereidt de jongeren voor op de staatsexamens. Elk kiest zijn eigvakkenpakket en bepaalt zijn eigen studietempo. De lessen worden gegeven vijftien bevoegde docenten die allen werken op vrijwillige basis. De groepen zijn nogroter dan acht personen.

Afwezigheid is niet direct een probleem. Alleen het project waarbij groepegedurende zes weken één ochtend in de week aan één onderwerp werken, is verpkost. Als iemand het meer dan twee keer per jaar laat afweten, wordt aan de getrokken, maar dit komt de laatste tijd niet meer voor.

Bernie Drop, medewerkster Eigenwijs : «De meesten gedijen uitstekend in chaos.Wij vragen wel veel verantwoordelijkheid en daarom is Eigenwijs zeker niet vooriedere jongere geschikt. Toch komt vanuit de jongeren steeds meer de vraag ntoetsmomenten. Ze willen zien in hoeverre ze de stof beheersen, want ze willendiploma behalen.»

De gemeente en de inspectie steunen het initiatief. De decanen van middelbscholen hebben er echter nog moeite mee en verwijzen bijna nooit naar Eigenwijs alseen volwaardig alternatief voor het reguliere onderwijs. ❏

(Het Schoolblad)

IS ONS ONDERWIJS VEROUDERD ?De huidige indeling van het secundair onderwijs in algemeen vorme

technisch en beroepsonderwijs is voorbijgestreefd. Een eigentijdse visie obasisvorming vertrekt niet meer van het dualisme tussen de klassieke ideealgemene vorming enerzijds en de nieuwe eisen van wetenschap en tec

is.i en

de Den

nnen

hetdrukn en

re-mge-

endooroit

nlichtebel

aar een

are

anderzijds. Dat schrijven Willy Wielemans en Ilse Vermeerbergen van hetCentrum voor Vergelijkende Pedagogiek van de K.U. Leuven.

De basisvorming omvat in principe alles wat iedere leerling, ongeachtrichting die hij volgt, doorgemaakt moet hebben in het secundair onderwijs.auteurs definiëren dit als de kennis, kunde en persoonlijkheidskenmerken eattituden, noodzakelijk opdat mensen zinvol aan de samenleving zouden kuparticiperen.

De auteurs zijn van oordeel dat niet de traditioneel bekende vakgebiedenuitgangspunt moeten zijn voor de inhoudsbepaling van basisvorming. De namoet liggen op het aanleren van algemene denkmethoden, vaardighedeattituden. Wat primeert is het systematisch observeren, kritisch denken, interpterend beoordelen, technisch ontwerpen, ethisch evalueren, esthetisch vorven en religieus zingeven. ❏

(De Standaard)ze)

HUISWERKDertig procent van het huiswerk wordt

door de ouders gemaakt. Vijftig procenten meer van de kinderen vraagt hulp bihun huistaken. En vijftig procent van deleerlingen zit een keer over. Deze cijfers

j

maakte Francis Croes, coördinator vanhet Limburgse begeleidingsteam voorgemeentelijk basisonderwijs, bekend. Omin deze toestand verbetering te brengenwordt momenteel in zeven scholen inVlaanderen gewerkt aan methodes rondleren leren en communicatie op school.❏

(Belang van Limburg)

renders

at FILOSOFIE IN DE KLAS

-

e

-

n

t

kte

ieeke

Met ingang van dit schooljaar ishet Nederlandse vwo (voortgezet wetenschappelijk onderwijs) een vol-waardig eindexamenvak rijker : fi-losofie. Met dit vak wordt een zeventien jaar durend experiment afgeslo-ten. Het is echter nog maar de vraagof het aantal vwo-scholen met filosofie-onderwijs sterk zal groeien. Een nieuwvak in de lessentabel is voor de andere vakken/leraars een bedreiging.Op de scholen waar filosofie wordtgegeven is het een populair vak. Hetrekt leerlingen -en dus uren- weg bijandere vakken.

Het experiment startte in 1973 ineen beperkt aantal vwo-scholen. Pain 1984 kwam er een minimumleerplanVolgens dit leerplan moet het vakvier leergebieden bestrijken : het re-deneren, het kennen, de waarden e

da:mnvpbp

gnsalaz’Vci

-

-

-

t

s.

n

e mens. Doel is de leerling eenantal vaardigheden bij te bren-gen

analyseren van filosofische proble-en, omgaan met een samen-hagend filosofisch begrippenkader,erbanden leggen tussen filosofischroblemen en het dagelijks leven eneargumenteren van eigen standunten.

Filosofie kan jongeren die op-roeien in een cultuur van homoge-isering en van het platte vlak (beeld-cherm) de «tools of distinction»anbieden, waarmee zij zelfstandig

eren denken. De leerlingen blijkenlleszins enthousiast mee te doen eijn ook verbazingwekkend flexibel.

s Avonds kijken ze vrolijk weer naareronica, terwijl ze ’s middags Mar-use hoorden zeggen hoe slecht das.❏

(Didaktief)


FORUM

NATIONALE EXAMENS ?In Maastricht bogen 200 deelnemers uit veertig landen zich

over de zin van nationale examens op het einde van het

secundair onderwijs of als toegangsexamen voor hoger

onderwijs. Voor het Vlaams Ministerie van Onderwijs bren-

gen de onderwijsconsulenten Laurent Usaer en Rita Dunon

(N.S.K.O.) verslag uit. Zij zijn duidelijk TEGEN zulke exa-

mens. Waarom ?

NATIONALE EINDEXAMENSVan overheidswege zijn er heel

wat redenen te bedenken om teopteren voor een externe evaluatieals aanvulling op de interne evalua-tie door de leraren. De twee belang-rijkste zijn : de kwaliteit meten vanhet verstrekte onderwijs (en even-tueel bijsturen) en studenten selec-teren voor het hoger onderwijs.

1. DE KWALITEIT METENDe overheid kan willen nagaan

of de specifieke algemene doelenvan het secundair onderwijs bereiktworden en of er zich geen discrimi-naties voordoen in de onderwijsmo-gelijkheden voor bepaalde socio-eco-nomische en geslachtsbepaalde groe-pen. Tekorten in het leerproces of deorganisatie van de school kunnendan worden bijgestuurd.

Er liggen duidelijk democrati-sche en pedagogisch-didactische over-wegingen aan de basis van dezestel-ling. We kunnen ons echter devraag stellen of we hiervoor natio-nale examens moeten organiseren.Dezelfde informatie is immers evengoedte verkrijgen door gebruik te makenvan steekproeven. Dergelijke steek-proeven zijn efficiënter en vooralveel goedkoper dan nationale exa-mens.

Een goed analyseverslag van desteekproef met een overzicht vande goede en zwakke kanten van deschool en van de leerlingen geeftzeker een voldoende idee van dekwaliteit van het onderwijs.

2. STUDENTEN SELECTERENDe invoering van een nationaal


eindexamen als selectiemiddel kano.a. bepalen wie al of niet eengetuigschrift secundair onderwijs behaalten besparen op het onderwijsbud-get door het aantal studenten in hethoger onderwijs drastisch te beper-ken.

De overwegingen die aan debasis liggen van een dergelijk eind-examen zijn van een totaal andereaard dan de voorgaande. Hier spe-len economische en elitaire compo-nenten een rol. Om op een correcteen éénvormige manier te selecterenmoet het eindexamen voor alle leer-lingen op dezelfde wijze wordengequoteerd. Bij het rapporteren vande resultaten, behaald op het eind-examen, kan men gebruik makenvan statistische normen. In dit gevalbrengen we een gradatie in de beko-men resultaten en leggen we voorafper graad een norm vast om dan deleerlingen te verdelen over de ver-schillende graden. De betrokkenen(school, leerlingen, ouders) wordenop de hoogte gebracht van de be-haalde relatieve waarde op de afge-legde toetsen. De behaalde graadgeeft aan wie een getuigschrift se-cundair onderwijs krijgt, welke ho-gere studies er door een bepaaldeleerling mogen aangevat worden enhoe goed de leerling is t.o.v. leeftijds-genoten die dezelfde toets aflegden.De graad geeft echter geen informa-tie over wat een leerling precies kanen heeft bijgevolg ook weinig ofgeen voorspellende waarde wat be-treft het slagen in verdere studies. Ditis dan meteen één van de grootsteaan te voeren bezwaren tegen hetinvoeren van nationale eindexamens

als selectiemiddel voor het hogeronderwijs.

OBSTAKELSBij het invoeren van nationale eind-examens zijn er heel wat obstakels tenemen.

1. INFORMATIE GEVENIn beide bovenstaande gevallen moetenalle instanties die op één of anderemanier betrokken zijn bij nationaleexamens zeer goed geïnformeerdworden over de doelen (formatief,selectief). Hierbij denken we aanoverheidsinstanties, secundaire scholen,instituten voor hoger onderwijs, oudersen leerlingen. Maar ook de mediamoeten correct en volledig geïnfor-meerd worden omdat die de publie-ke opinie kunnen en zullen beïn-vloeden. Dezelfde instanties moetenook op de hoogte gebracht wordenop welke wijze de resultaten van heteindexamen moeten geïnterpreteerdworden en welk belang er moet aanworden gehecht.Het geven van degelijke informatieis belangrijk om volgende redenen␣ :

a. Om verwarring vandoelen te voorkomen.

Het is van het grootste belang datselectie en controle op kwaliteit vanonderwijs goed uit elkaar gehoudenworden. Er mag zeker niet gesugge-reerd worden dat selectie door eeneindexamen gebeurt om de kwali-teit van het onderwijs te verhogen.De resultaten op één enkele testkunnen immers «de» kwaliteit vanhet onderwijs in zijn geheel nietbepalen. Het kan hoogstens éénklein aspect ervan belichten. Dat

deze verwarring meestal bewust ofonbewust gebeurt, wordt door detalrijke voorbeelden uit de ons om-ringende landen duidelijk geïllus-treerd. Alleen in Zweden durft of wilmen deze kwestie van kwaliteit enselectie op het allerhoogste niveausteeds weer opnieuw in vraag stel-len.

b. Om te vermijden dat derechtstreeks betrokke-nen en de publieke opinieoverdreven belang gaanhechten aan dezeeindtoets.

Overdreven belang kan immers heelwat excessen met zich meebrengen.De leerstof in de secundaire schoolkan worden toegespitst op het eind-examen, waardoor er geen ruimtemeer is voor creativiteit en eigenaccenten van de leraar. Scholen wordenbeoordeeld op basis van het aantalgeslaagden op het eindexamen. Hier-door krijgen ze het etiket van «goede»of «slechte» school opgeplakt. Allerleiprivé-scholen ontstaan waar menzich tegen betaling individueel of inklasverband kan laten «klaarstomen»voor het examen. Onnodig te zeg-gen dat slechts een kleine groep vangegoede leerlingen hiervan gebruikzal kunnen maken. Bovendien ont-staat er een hele handel in cursussenen handboeken afgestemd op heteindexamen.

c. Om te bekomen dat deresultaten op de eindtoet-sen juist geïnterpreteerdworden.

Bij de meeste interpretaties wordt ergeen rekening gehouden met de

FORUM

DRIE TOETSEN INEUROPA

In Europa zijn de verschillentussen de evaluatie- en exa-mensystemen in het secun-dair onderwijs van de diverselanden erg groot. Geen enkelland heeft hetzelfde systeem.De oorzaak daarvan ligt in degeschiedenis en de ontwikke-ling van het onderwijssysteemvan elk land.Men kan de examensystemenop een continuüm plaatsenvan sterk gecentraliseerdeexamensystemen met een cen-traal examen voor iedereen(Frankrijk, Ierland) en een sterkgedecentraliseerd examensys-teem waarbij alle verantwoor-delijkheid voor het opmakenen verbeteren van examensaan de school toegewezenwordt (België, Spanje, Grie-kenland). Binnen de uiterstenvan het continuüm liggen eenaantal landen die een ge-mengd systeem hebben (En-geland, Duitsland, Nederland).

DUITSWEG

Het is toch sterk dat in hetkatholiek onderwijs het Duits (eenofficiële landstaal !) teruggedrongenwordt nét op het ogenblik dat hetdoor de hereniging van Duitsland ende eenmaking van Europa belangrij-ker is dan ooit. De Guimardstraatschaft het Duits af in het 3de jaar enhalveert het in het 4de jaar. Waaromworden de betrokkenen nooit ge-consulteerd als er zo’n belangrijkebeslissingen worden genomen␣ ? Vroegerwaren het de Vlamingen die er trotsop waren zoveel vreemde talen tekunnen spreken. Wel, de Walenbehouden het Duits wél vanaf hetderde jaar. Ik hoop dat men nu eensrekening houdt met de voorkeurvan de leerlingen én van de ouders,dat men zich niet laat verleiden totcomputer-afgoderij en dat men bij-gevolg aan het Duits zijn rechtmatigeplaats teruggeeft. ❏

Mevr. Menten-Vangeel,Humaniora Virga Jesse, Hasselt

recrutering van een school (intelli-gentie, sociaal milieu,…). Hierdoorkrijgt men een onrechtvaardige ver-gelijking tussen scholen. Om eencorrecte interpretatie te bekomenmoet men ook het aantal bissers,afstromers en uitvallers meereke-nen. Dat kan ook gebruikt wordenals een maatstaf voor de kwaliteitvan het onderwijs in een school.

d. Om te vermijden dat hetprestige van het leraars-ambt nog meer achteruitgaat.

Het gevaar bestaat immers dat mende indruk krijgt nationale eindexa-mens te willen invoeren omdat mentwijfelt aan de beoordelingen enbeslissingen van leraren. Het is tochwel de hoogste tijd dat men de leraarook als een professional gaat zien,als een man/vrouw die niet alleenkan lesgeven, maar ook in staat isover leerlingen te oordelen.

2. DE KOSTPRIJSHet invoeren van een nationaal eind-examen om welke reden dan ook iseen dure aangelegenheid. Wil mentot betrouwbare en valide toetsenkomen dan moet de toetsconstructiemet de grootste zorg gebeuren. Con-creet betekent dit een professioneleaanpak voor het opstellen van detoetsen, het uitproberen van de ge-construeerde toetsen, het opvolgenvan de uitgeprobeerde toetsen enhet op een moderne manier verwer-ken en bijhouden van alle gegevens.Dit alles vraagt hoog gekwalificeerdpersoneel, tijd en veel geld. Zo zoumen een instituut speciaal voor toets-constructie kunnen oprichten. Demeeste landen met eindexamenshebben trouwens dergelijke institu-ten. Het probleem is echter dat zealtijd maar uitbreiding nemen, waar-door de ontwikkelde toetsen steedsduurder worden. Je kan het natuur-lijk ook doen zoals in sommigeCanadese provincies, waar het eind-examen voor een vak door eenvrijgestelde leerkracht wordt opge-steld en door een vakconsulent na-gekeken ! De verbetering van deteksten gebeurt er manueel dooreen 300-tal leraren die hiervoor eenvergoeding krijgen. Dit is een zeergoedkope werkwijze, maar wat doeje dan met de geloofvaardigheid vandeze testen␣ ? Het is zonder meerduidelijk dat het oprichten van cen-tra voor toetsconstructie het onder-wijsbudget flink de hoogte zal inja-gen en dus zeker geen besparing op

het budget zal teweegbrengen.

NATIONALE TOEGANGSEXA-MENS

De enige reden waarom eenoverheid kan beslissen om toegangs-examens in te voeren is om hetaantal studenten die een bepaaldestudie in het hoger onderwijs willenaanvatten drastisch te beperken. Dezebeperking is vanuit economisch stand-punt gezien nodig. Toch zijn er heelwat argumenten te vinden tegen hetinvoeren van toegangsexamens.

Net zoals bij nationale eindexa-mens die gebruikt worden om teselecteren, kunnen er bij toelatings-examens heel wat ondemocratischeexcessen ontstaan (speciale cursus-sen, betaalde bijscholing,…).

Wanneer men toegangsexamenslaat maken door een speciaal insti-tuut, dan gelden dezelfde opmerkin-gen over de kostprijs van de toetsenals voor nationale eindexamens. Ui-teraard is het ook mogelijk de toet-sen te laten opstellen door de be-trokken faculteiten of scholen, maarkan men dan, gezien de Belgischeonderwijssituatie, nog spreken van«nationale» toetsen ?

Het grootste probleem bij toe-gangsexamens is de validiteit. Eentoelatingsexamen zou toch moetenkunnen garanderen dat een selectieook betekent dat het eerste jaar vande hogere studies met succes wordtafgesloten. De vraag is echter of menzo’n examens wel kan opstellen.

Wanneer de overheid, ondanksde vele negatieve en vooral onde-mocratische kanten van een toela-tingsexamen, toch hiertoe zou be-slissen, dan kan het misschien nuttigzijn een «proeftijd» in te lassen. Tij-dens deze proeftijd probeert men teachterhalen wat de houdingen vande geëxamineerden zijn t.o.v. hettoelatingsexamen en op welke wijze

ze zich op het examen voorbereidhebben. De bekomen informatie uitdeze proefperiode kan gebruikt wordenom te bepalen op welke wijze enwelke soort van informatie men aande rechtstreeks en onrechtstreeksbetrokkenen moet bezorgen. Uitervaring weet men echter dat alsmen éénmaal met een toetssysteembegint er een soort eenparig versnel-de beweging ontstaat met, zoals inEngeland, een sneeuwbaleffect totgevolg.

INTERNE EVALUATIEEr zijn heel wat redenen te vin-

den om het huidige systeem vaninterne evaluatie te behouden.1. Door de toenemende decentra-

lisatie worden scholen ertoe aan-gezet zelf hun specifieke onder-wijsdoelen te bepalen en hunonderwijs te organiseren. Onder-wijzen betekent echter ook opbepaalde momenten oordelen,evalueren en beslissen over mo-gelijke studieloopbanen van leer-lingen. Het lijkt dan ook contra-dictorisch dat voor het laatstge-noemde de overheid zou beslis-sen dat dit een «centrale taak» is.

2. De toetsen afgenomen door descholen hebben over het alge-meen een grotere validiteit omdatze nauwer aansluiten bij de kla-spraktijk, omdat ze meer kansengeven voor het toetsen van hoge-re denkniveaus en omdat ze vaar-digheden kunnen toetsen die metnationale examens nooit kunnenworden getoetst (labo-werk, mon-delinge taalvaardigheid,…).

3. Interne toetsen zijn veel goedko-per dan nationale examens.Het is natuurlijk wel begrijpelijk

dat de overheid enig zicht wil heb-ben op het rendement en de kwali-teit van het onderwijs dat ze finan-ciert. De controle op de bestedingvan overheidsgelden en op de kwa-liteit van het onderwijs kan echterook gebeuren via een goed inspec-tiecorps.

Een mogelijk alternatief voor decontroverse tussen externe en inter-ne evaluatie zijn de zogenaamdevorderingstoetsen die momenteel ge-bruikt worden in de Medische Facul-teiten van Maastricht en Kansas City.Dergelijke toetsen moeten ook bruikbaarzijn in het secundair onderwijs. In devolgende KLASSE brengen we daar-over verslag uit.❏


FORUM

MAALTIJDCHEQUESEen brief van een verontwaardigde leraar die, zoals u en ik,

met maaltijdcheques werd opgezadeld en bovendien, zoals u

en ik, een brief van Minister Coens in de bus kreeg over de

herwaardering van het leraarsambt. Dat schoot bij sommi-

gen in het verkeerde keelgat. Hoe reageert de minister ?

DE LERAARToen ik in november de brief vanMinister Coens over de langver-wachte herwaardering in de buskreeg, schoot me onmiddellijkde zinsnede van Herman vanVeen door het hoofd␣ : «Is dit eengrap of om te huilen␣ ?». Daaromeven de volgende bedenkingenop een rijtje.

Uit de brief moet blijken dat nueindelijk de herwaardering eraankomt : zowaar 7 % in drie jaar ! Magik erop wijzen dat die met veelbombarie omgeven 7 % nauwelijkseen compensatie vormt voor de 6 %rechtmatige indexaanpassing die onsjaren geleden werd ontnomen ? Endan laat ik de inlevering van 1maandwedde én de solidariteitsbe-lasting nog buiten beschouwing !

De budgettaire inspanning van16 miljard blijkt slechts mogelijk dankzij de truuk met de maaltijdcheques.Is het deels vervangen van ons recht-matig loon door eenderderangs-betaalmiddel misschieneen onderdeel van deze veelgepre-zen waardering ?

Daarnaast kan men niet om devaststelling heen dat het hier om eengroots opgezette vorm van fiscaalboerenbedrog gaat, waarbij de VlaamseGemeenschap een gelegaliseerdehold-up pleegt op de nationale staatskas.Je zou als rechtgeaarde Vlamingvoor minder gebelgd zijn, want is hetniet diezelfde nationale staatskas dieten langen leste voor de financieringvan onze gemeenschap instaat ?

De vreugde bij de vaststellingdat het nominale bedrag van deeindejaarstoelage merkelijk hogerlag en waarbij -o ironie- sommigeargeloze blagen onder ons wel evende illusie van herwaardering meen-den te onderkennen, was wel vanheel korte duur, toen duidelijk werd


dat het surplus zou worden afge-houden van het vakantiegeld, dataldus zal worden gereduceerd toteen armzalige handvol grijpstuivers.

Allicht is het de bedoeling om,nu de vlucht uit het beroep blijkbaarniet te stoppen valt, tenminste devlucht uit het land in juli en augustus,een halt toe te roepen, tot meerdereeer en glorie van het frigoboxtoeris-me…

Inderdaad, waardering is nietalleen een kwestie van centen. Ge-lukkig zijn er nog de collega’s methun begrip en solidariteit, zijn er ooknog mijn leerlingen met hun belang-stelling, hun kritische zin, hun vriend-schap en hun verfrissend nieuweideeën die mijn job, na vele jaren,nog tot een uitdagende en menselijkverrijkende ervaring maken. Geluk-kig is deze waardering minder dub-belzinnig en futiel dan deze die onsin dit schrijven werd voorgespie-geld. Gelukkig heeft ook die waar-heid nog haar rechten !

Bert Gilles, Mol

DE MINISTERDat hun eindejaarspremie inmaaltijdcheques uitbetaald wordt,heeft nogal wat kwaad bloedgezet bij het Vlaams onderwijs-personeel. Dat is heel begrijpe-lijk, ook ik ben helemaal nietopgezet met het systeem en pleitvoor vervanging door een anderen beter stelsel. Maar daarmeeis niet het hele verhaal verteld.Omdat de waarheid haar rech-ten heeft, volgende gegevens opeen rijtje.

1. Het voorbije najaar heeft deVlaamse Regering met de onderwijs-vakbonden een uniek sociaal ak-koord kunnen afsluiten voor deperiode 1990-1992. Waar iedereen allang over sprak, hebben wij met dit

akkoord ook concreet kunnen waar-maken : een serieuze loonsverho-ging voor het Vlaamse onderwijs-personeel. De Vlaamse Regering ver-bond zich ertoe bovenop de gewo-ne baremieke verhogingenen bovenop de index detotale␣ ␣ weddemassa opd r i e ␣ ␣jaar tijdmet6␣ % tever-

ho-gen.

M e nmag␣ ␣ niet ver-geten dat 1␣ %␣ ␣ loons-verhoging voor 150.000onderwijsmensen meteen1,5 miljard extra kost. Detotale loonsverhoging kost degemeenschap dus 9 miljard, geengering bedrag. Om de meerkostbeperkt te houden zat er niets andersop dan tegelijk het aantal leraars lichtte verminderen. Iets minder le-raars dus, maar die wel beter ver-dienen. Daartoe was met de vak-bonden overeengekomen een der-de van de meerkost (2 % dus) terecupereren door de omkadering teverminderen.

Uiteindelijk heeft de VlaamseRegering van die ingreep kunnenafzien door de eindejaarspremie tevervangen door maaltijdcheques. Menhad de keuze : ofwel was er vooriedereen tijdelijk het kleine onge-mak van de cheques, ofwel moestener tot zo’n 4000 mensen op straatworden gezet. Niet-vastbenoemdeleraars uiteraard, jonge mensen dus,

en dat in een tijd waarin steedsminder jonge mensen zich tot eenonderwijscarrière aangetrokken voelen.

Wie nu klaagt over de maaltijd-cheques, moet goed voor ogen hou-den wat het enige alternatief was :4000 collega’s werkloos maken. Ikblijf ervan overtuigd dat wij de goeie

keuze hebben gemaakt.2. Er zit aan de hele zaak

ook -dit land zou Belgiëniet heten- een com-

munautair aspect vast.De Franse Ge-

meenschap␣ kan haar

onder-wijs

nietbetalen.

␣ Sinds decommunauta-

risering van hetonderwijs wordt het

geld volgens objectievenormen verdeeld over de

twee gemeenschappen, maar aanFranstalige kant volstaat dat geldvolstrekt niet om de eindjes aaneente knopen. Men heeft er nog altijdniet geleerd te zaaien naar de zak.

De Franstaligen doen dus al hetmogelijke om meer nationaal geldbinnen te krijgen. Maandenlang wordter gestaakt en ligt het onderwijsplat, maar de nationale overheidgeeft niet toe. Men besluit dan maar-beproefde methode- «zichzelf tezegenen» : wat men aan belastingenen sociale zekerheid moet betalen,betaalt men gewoon niet. Ook deomzetting van de eindejaarspremiein maaltijdcheques hoort perfect indeze strategie thuis. Voor het Fran-

FORUM

KNELPUNT

KNELPUNT KNELPUNTOver deze strategieën en de

schoolbeleving van leraars en

leerlingen vindt u uitstekende

literatuur in «De school : een kwestie

van overleven ?» van Tjipke van der

Veen (Nijhoff, Leiden, 1989).

HOE OVERLEEFT U DE SCHOOL ?Leraars worden in hun pedagogisch-didactisch handelen t.o.v. leerlingen soms beperkt door de vakkenindeling,

lesroosters, de sfeer op school, allerlei afspraken, collega’s, directies, de leerlingen zelf enz. Ze ontwikkelen dan strategieënom te overleven op school. Welke ?

Leraar A : «Ik geef mijn les en daarmee uit. Als ik mijn vrije tijd ook nog in de school moet steken, overleef ik het niet.»Leraar B : «Ik steun op het ruilprincipe : voor wat hoort wat. Ik geef les en zij letten op. Als ze goed opletten geef ik

bijvoorbeeld minder huiswerk.»Leraar C : «Afstand bewaren is de beste oplossing. Iedereen moet zijn plaats kennen. Ik moet me toch niet voor schut

laten zetten door een stel snotneuzen zeker ?»Leraar D : «Leerlingen zijn voor mij kameraden en ik wil me best een beetje aan hen aanpassen. Meepraten over sport,

muziek… af en toe een grapje. Dat bevordert de sfeer.»Leraar E : «Uiteindelijk moeten ze voor hun punten bij mij zijn. Wie niet meewerkt, zal niet slagen. Als leraar trek ik

aan het langste eind en de leerling mag dat best beseffen.»

De onttrekkingsstrategie (Le-raar A) wordt vooral gebruikt doorleraars die een duidelijk verschilervaren tussen kosten en baten vanhun inspanningen. Ze onttrekkenzich aan buitenschoolse activiteiten,vergaderingen en vernieuwingen.Ze zijn vaker afwezig, verlaten vroe-ger de les en zien veel door devingers. Vaak beroepen ze zich daarvoorop het nodige evenwicht tussen hunberoep en hun privé-leven. Meestaltast dit gedrag echter sterk hun schoolseidentiteit («hun image») aan, vooralals hun leerlingen ook nog slechtpresteren.

De vier andere strategieën heb-ben iets gemeenschappelijks : hettaakgerichte gedrag van de leerlin-gen én de greep van de leraar op deklas maximaliseren.

Met de onderhandelingsstra-tegie (Leraar B) wordt de aandachten medewerking van de leerlingengestimuleerd door opschorting vantaken te beloven, met straffen tedreigen, toetsen aan te kondigen,een pseudo-compromis te sluiten, tebluffen, moraliserende verhalen tevertellen of beroep te doen op eenhogere autoriteit. Met geven en ne-

men blijft de zaak draaien maar deleraar loopt ook voortdurend gevaarzijn gezicht te verliezen.

Leraar C gebruikt de dominan-tie-strategie. Hij creëert een per-soonlijke en emotionele kloof doorstrenge discipline, permanente con-trole, stevige straffen en verbaal ge-weld. Vooral leraars in de laagstkwalificerende vormen van onder-wijs vallen er op terug omdat ze vanmening zijn dat met die leerlingen«toch niet te praten valt.» Door de vrijagressieve aanpak is de kans echtergroot dat de leerlingen in dit gevalverzetsstrategieën ontwikkelen diehet gedrag van de leraar op hunbeurt weer zullen versterken.

Bij fraternizering (Leraar D)kan de leraar zijn stijl, kledij, interes-ses en taalgebruik aanpassen aanzijn leerlingen. In een vriendschap-pelijke sfeer slaagt hij erin de leerlin-gen tot inzet te stimuleren. Daardooraccepteren ze bij hem ook vervelen-de zaken als schoolregels of eensaaie leerinhoud. Toch bestaat hierhet gevaar dat bij de leerlingen degrenzen vervagen en dat ze denkendat alles kan en mag.

Leraar E hanteert de cijferstra-

tegie niet alleen om orde te handha-ven maar ook om zijn leerlingen temotiveren harder te werken. Boven-al geeft ze hem echter de kans zichonfeilbaar boven hen te stellen enmacht uit te oefenen.

Dit kan ook een tegenstrate-gie zijn. Afhankelijk van het per-spectief kan elke strategie immersook als een tegenreactie wordenbekeken. Voor leerlingen zijn acti-viteiten die de les verstoren bijvoor-beeld een tegenstrategie om verve-ling tijdens de les het hoofd tebieden. Leraars beschouwen ze echterals een strategie om de les te ontre-gelen. Ze pakken dan uit met tegen-strategieën als stof dicteren en drei-gen met straf, huiswerk of slechtecijfers. Ook leerlingen proberen echterop school te «overleven» en daarhebben zij zo hun eigen strategieënvoor. ❏

stalig onderwijs betekent dat eenbesparing van 1,5 miljard. Voor deVlaamse Gemeenschap blijft er ge-woon geen andere uitweg over :speelt zij het spel niet mee, danverliest Vlaanderen weer eensmiljarden ten voordele van Fransta-lig België. Daarom beslist uiteinde-lijk ook Vlaanderen noodgedwon-gen dezelfde maatregel in te voe-ren. Geen misverstand dus : ook deFranstalige leraars hebben eind 1990geen eindejaarspremies maar welmaaltijdcheques ontvangen.

3. Zijn wij gelukkig met ditstelsel ? Volstrekt niet. Ook wij zijnbeducht voor neigingen om eentoenemend gedeelte van de lonente onttrekken aan fiscus en socialezekerheid. Ik pleit er zeker nadruk-kelijk voor het experiment metde maaltijdcheques te vervan-gen door een minder omslachtig enbeter systeem. Waarom zou het nietmogelijk zijn de eindejaarspremiegeheel of gedeeltelijk fiscaal vrij testellen ? Ons belastingssysteem isnatuurlijk al ingewikkeld genoegen dus in het voordeel van wiegebruik kan maken van fiscale spits-technologie. Maar een fiscaal voor-deel toekennen aan het personeeldat door de overheid betaald wordten zijn belastingen dus tot de laatstefrank betaalt, zou niet misplaatstzijn. Ik wil mee helpen werken aaneen stelsel dat de nadelen van demaaltijdcheques vermijdt maar hetfinancieel voordeel ervan tenvollebehoudt. Dat stelsel moet er zo snelmogelijk komen.

Conclusie : geen enthousiasmevoor de maaltijdcheques, integen-deel, zowel om principiële als ompraktische redenen. En dringendzoeken naar een beter systeem.Maar laten we vooral verder kijkendan onze neus lang is en ons nietblind staren op klein praktisch on-gemak. Want wat weegt er zwaar-der : misschien wat moeite om hetstapeltje maaltijdcheques besteedte krijgen, of 4000 jonge collega’sdie naar de stempelcontrole moe-ten ? ❏

De Gemeenschapsminister vanOnderwijs, Daniël COENS



IDEE

VORMING VOOR LERAARS
•␣ LERAREN-
OPLEIDING- A.T.E.E. 16th An-

nual Conference : van 3 tot 7 septem-ber.De Association for Teacher Educationin Europe congresseert in het Leeu-wenhorst Congrescentrum van Noord-wijkerhout over New prospects forteacher education in Europe. In hetlicht van de grote Europese verande-ringen wordt hierbij de klemtoon ge-legd op het zoeken naar Europeseantwoorden i.p.v. lokale voor de pro-blemen i.v.m. de lerarenopleidingen -navorming. (Organisatie : A).•␣ DE DIRECTEUR- Schoolbank te koop : op 15 mei.Promotiecampagnes, schoolreclameen public relations passeren de revue.(Organisatie : B).•␣ VAKOVERSCHRIJDEND- Participatie aan het schoolbestuur.Deel 1 : vergaderen met resul-taten : op23 maart en 27 april. Via concreteoefeningen en het uitdiepen van erva-ringen krijgen de deelne-mers meerinzicht in groepsdynamische proces-sen die vergaderingen beïnvloeden.(Organisatie : E).- Hoe inspraak op school bevorde-ren ? : op 27 april.Een studie- en actiedag voor leerlin-gen, leerkrachten, ouders enz. over derechten van scholieren en hun in-spraakmogelijkheden op de middel-bare school. (Organisatie : F).- Ontwikkelend onderwijs : een garan-tie voor integratie in de maatschappijvan de 21ste eeuw : op 14 en 15 juni.Het concept ontwikkelend onder-wijs wordt vanuit verschillende in-valshoeken belicht, waarbij de thema-tiek telkens in praktische sessies wordtuitgediept. (Organisatie : C).- E.H.B.O. voor praktisch gebruik opschool (8 mei), Ik word gepest enniemand doet er wat aan (24 april).

(Organisatie : B).- Suggestopedie : een andere les-aanpak(15 en 22 mei), Dyslexie␣ : herkenningen aanpak (17 en 24 april), Prof. Dr. J.Claes over leer-kracht zijn in deze tijd(25 april).(Organisatie␣ : D).- Hoe kom ik tot een goed oordeelover mijn leerling ? (16 en 23 april, 7mei), Hoe maak ik mijn leerlingensociaal vaardig ? (22 april, 7 en 23mei). (Organisatie : E).•␣ BASISONDERWIJS- Hoe rekenproblemen opsporenen oplossen ? (17 april), W.O. :nieuwe stijl (17 en 24 april).(Organisatie : B).•␣ B.S.O.- Remediërend lezen in het B.S.O.␣ :op 24 april. (Organisatie : B).•␣ NEDERLANDS- Tussen Koning van Katoren enBrief aan Boudewijn : op 22 en 19mei.Is er in de lessen Nederlands in deTweede Graad nog plaats voor jeugd-literatuur ? (Organisatie : B).•␣ INFORMATICA- MS DOS 3.3. en 4.01 (15, 22 en 29mei), Overgang WP 4.2 naar WP 5.0 en5.1 (17 en 24 april).(Organisatie␣ : D).

•␣ VOLWASSENENEDUCATIE- Naar een samenhangend beleid voorde volwasseneneducatie : op 19april.Een schets van de sector en eenpleidooi voor een beleid waarbij alleeducatieve voorzieningen voor vol-wassenen samen worden bekeken.(Organisatie : E).•␣ DE ADRESSENA : Universitaire Lerarenopleiding -V.U. Amsterdam - De Boelelaan 1115- 1081 HV Amsterdam -✆ 0031-20-5485050B : Centrum voor Didactische Ver-nieuwing - VIIde-Olympiadelaan 25 -2020 Antwerpen - ✆ 03-827 78 90toestel 280C : Katholiek Orthopedagogisch Cen-trum «De Lange Munte» - Bad Godes-berglaan 19 - 8500 Kortrijk -✆ 056-21 46 13D : Kempens Instituut voor Onderwijs-begeleiding - Patersstraat 26 - 2300Turnhout - ✆ 014-41 00 92E : Stichting-Lodewijk de Raet - Liedts-straat 27-29 - 1210 Brussel -✆ 02-242 01 11F : Aktiegroep Kritisch Onderwijs -Pacificatiestraat 34 - 2000 Antwerpen -✆ 03-248 06 98 ❏

SCHOOL EN MUSEUM

School en Museum breekt doorde grenzen. Waar het zich jarenlangheeft toegespitst op het verleden ende ziel van het oude en nieuweBrussel, trekt het nu ook de provin-cies in. Een eerste aanzet vormenwandelvoordrachten in Brugge enAntwerpen. Zo lijkt ons het bezoekaan het Antwerpse MuseumPlantin-Moretus op 27 maart al veel-belovend.

Ondertussen werkt School enMuseum aan een aantal info-pak-ketten met items gespreid over hetvolledige Vlaamse landsgedeelte.Daarenboven wordt hard gewerktaan een nieuwe publikatie. De Mu-seumbrief zal de bestaande muur-krant aanvullen om zo tussentijdsalle up-to-date berichten uit de edu-catieve hoek van de museumwereldte bundelen en naar alle scholen testuren. ❏

School en Museum - Ministerie van de

Vlaamse Gemeenschap - Koloniënstraat

31 - 1000 Brussel - ✆ 02-510 36 56

VREDESCENTRUM

Samen met de Vereniging voorde Verenigde Naties, Oxfam en hetCentrum voor Basiseducatie Ant-werpen organiseert het Vredescen-trum een reeks tentoonstellingen,

lezingen en activiteiten. Centraalstaan enerzijds de U.N.E.S.C.O. enhaar programma en anderzijds debestrijding van het analfabetisme.

Het tentoonstellingspakket om-vat o.a. het U.N.E.S.C.O.-programma,het Wereldpatrimonium van land-

schappen en monumenten, het tijd-schrift U.N.E.S.C.O. Koerier, het A.B.C.van de bevrijding (een Oxfam-ten-toonstelling over alfabetiseringsme-thodes in Midden-Amerika) en eendoe-en-voel-gedeelte waar de be-zoeker aan den lijve kan ondervin-den wat het betekent om niet tekunnen lezen en schrijven. Geïnte-resseerden contacteren liefst zo snelmogelijk de organisatoren.␣ ❏

Vredescentrum - Unolaan 1 - 2100 Deurne

- ✆ 03-324 38 24

B.R.T.-SCHOOLTELEVISIE

Elke zaterdag van 10 u. tot 12 u.45.

• BASISONDERWIJS20 april10 u. : Reintjes en Vuiltjens : Vuiltje (1+ 2) [4]10 u.30 : Langs het strand (5 + 6) [1]27 april10 u. : Dag kleine tuiniers (1 + 2) [1]10 u.26 : T.V. - Tam - Tam (5 + 6)

• SECUNDAIR ONDERWIJS20 april11 u. : Afrika : de verwoestijning [1]11 u.25 : Abstracten : wolkenkrab-bers vliegen naar de maan [3]11 u.50 : Chromatografische schei-dingsmethoden (4) : Elektroferese[35]27 april11 u. : Afrika : meer voedsel voor hetland of voedsel voor export ? [2]11 u.25 : Schoolverlaters : salto mortale11 u.50 : Basischemicaliën (1) [36]❏

IDEE

NIEUWEPUBLIKATIES

• PEDAGOGISCH- Baelus trekt ten strijde - Commis-sie Kwaliteitszorg Onderwijs - U.I.A./I.K.Z. - I. Luypaert - Universiteitsplein1 - 2610 Wilrijk - ✆ 03-820 29 83 -500 fr.Baelus, een afstammeling van eendrakendodersgeslacht, is onze gidsbij het aanpakken van draken in hetonderwijs. Probleemoplossendwerken m.a.w.- Denken in kwaliteit … Werkenmet Statistische Proces Controle -Commissie Kwaliteitszorg Onderwijs- U.I.A./I.K.Z. - I. Luypaert - Univer-siteitsplein 1 - 2610 Wilrijk -✆ 03-820 29 83Hoe kunt u aan kwaliteitsverbeteringwerken ? Welke statistische metho-den kunnen hierbij nuttig zijn␣ ? Wat iseen procesgeschiktheidsanalyse␣ ? Eengrondig overzicht waarbij op het eer-ste gezicht onbegrijpelijke begrippentoch duidelijk worden.- Van schooltroep naar school-groep, de institutionele pedago-giek, een alternatieve stroming inhet spoor van Freinet - Sylvia deRidder - A.K.O. - Pacificatiestraat 34 -2000 Antwerpen - ✆ 03-248 06 98Een basiswerk voor democratisch kind-gericht onderwijs met achtergrondin-formatie over C. Freinet en de theorievan de Franse pedagoog F. Oury.- Had ik het geweten… dan had ikhet geweten - Burgerdienst voor deJeugd - Van Elewijckstraat 35 - 1050Brussel - ✆ 02-640 19 98 - 150 fr.Een losbladige map met 12 methodie-ken rond het statuut van de gewe-tensbezwaarde. Zowel het informa-tieve als het motivationele aspect (waaromkies ik voor burgerdienst ?) wordenbelicht.- Wiskundige toelatingsexamens- Dirk Bollaerts - Standaard Educatie-ve Uitgeverij - 537 blz. (752 oefenin-gen, 104 figuren) - 1500 fr.Dit boek geeft een overzicht van dewiskundige problemen gesteld oprecente toelatingsexamens of verschenenin informaticabrochures van de facul-teiten Toegepaste Wetenschappen(R.U.G., K.U.L., V.U.B.), de Koninklij-ke Militaire School en de Burgerlucht-vaartschool. Voor het eerst wordenook duidelijke oplossingen gege-ven.- Het Macintosh Inspiratieboekvoor de leerkracht - Apple Compu-ter - Kolonel Bourgstraat 103 - 1040

Brussel - ✆ 02-741 22 11Leerkrachten vertellen zelf over hunervaringen met de Macintosh P.C. inen buiten de les. De creatieve moge-lijkheden in de klas, eigen didactischeen administratieve toepassingen enz.worden uitgebreid behandeld. Prakti-sche tips voor beginners zetten u opde goede weg. U kunt trouwens ooksteeds met uw vragen terecht bij éénvan de acht Apple Education Centres.• SOCIO-CULTUREEL- Het A.B.C. van de Derde Wereld -A.F. Peeters & J. Smets - Wereldwijd -Arthur Goemaerelei 69 - 2018 Ant-werpen - ✆ 03-216 29 35 - 395 fr. perdeel, 700 fr. voor de twee delen.Een tweedelig naslagwerk i.s.m. Info-dok (Leuven) en BijEEN (Den Bosch).Het eerste deel biedt een schat vaninformatie over allerlei instellingen.Het tweede deel verklaart begrippenen termen die in dit debat regelmatigworden gehanteerd.- De informele economie in deDerde Wereld - Noord-Zuid Cahiers- Wereldwijd - A. Goemaerelei 69 -2018 Antwerpen - ✆ 03-216 29 35Een reeks bijdragen, verspreid overtwee nummers, over allerlei aspectenvan de informele economie in deontwikkelingslanden. Onderwijs, be-roepsopleiding, de financiële sectorenz. komen hierbij aan bod.- Kunstecho’s. Internationaal jaar-boek van beeldende kunst - Kunst-forum - Postbus 629 - 9000 Gent - ✆091-23 38 89 - 336 blz. - 954 fr.Bekende auteurs uit de kunstwereldbecommentariëren de kernpunten vande eigentijdse beeldende kunsteve-nementen. Hierbij worden soms ver-rassende stellingen ingenomen, zoalshet pleidooi van Frans Boenders enBert Popelier voor een volmaakterbeeldend kunstonderwijs. Met ruim900 illustraties.- Handboek Energiebeheer School-gebouwen - Ministerie van Onder-wijs en Wetenschappen - I.C.S. -Postbus 282 - 2800 AG Gouda -✆ 0031-1820-75200 - ± 1000 fr.Een doe-boek met een floppy metvoorgeprogrammeerde tabellen engrafieken. Met concrete praktijkvoor-beelden wordt geïllustreerd hoe eengoed energiebeheer uw budget kanontlasten.• INFORMATIEF- Koopkrachtevolutie in België -Fabrimetal/Instituut van de Onderne-ming - Eendrachtstraat 53 - 1050 Brus-sel - ✆ 02-513 45 80 - 150 fr.De recentste gegevens worden hiergepubliceerd, waarbij wordt reke-

ning gehoudenmet de fiscalehervorming van1989.- Meepratenover monu-menten- enlandschapszorg - Belgica Nostra/Koning Boudewijn Stichting - Jaco-buslei 102 - 2930 Brasschaat -✆ 03-651 76 67 - 125 fr.Dit dossier is de neerslag van eenenquête bij de Belgische bevolking.Centraal staat de vraag naar de be-langstelling van de Belgen voor deproblematiek van ons onroerend erf-goed.

KLASSETIP VAN DE MAAND- Leeswijzer - K.C.L.B. - I.D.E.A.-U.F.S.I.A.- Infodok - Brabançonnestraat 95a -3000 Leuven - ✆ 016-22 87 44 - 192blz. - 445 fr.Jeugdboeken worden steeds vakergebruikt in het onderwijs. Gelukkigwant de jeugdliteratuur is nu een-maal volwaardige literatuur gewor-den. Tussen het grote aanbod dejuiste boeken vinden is echter eenmoeilijke opgave geworden.Leeswijzer biedt een keuzelijst metzo’n 120 titels. Hieruit kunnen leraars,in dialoog of zelfs discussie met hunleerlingen en collega’s, een verant-woorde keuze maken. Daarnaast geeftdit boek ook een reeks werkmodel-len, die vertrekken vanuit de leef- enervaringswereld van de leerlingen. Zezijn gevarieerd, leeractief en trachtenlezen te integreren met andere vaar-digheden. De modellen zijn toege-spitst op de tweede graad van hetsecundair onderwijs, maar kunnenook elders worden gebruikt.Misschien kunt u zo de leesmoeheidvan veel van uw leerlingen overwin-nen ? ❏

EFFECTIEF ONDERWIJZEN

HART - Handreiking aan rela-ties door training - is een v.z.w. diede ideeën van de Amerikaanse pe-dagoog Thomas Gordon verspreidt.Hun cursus Effectief onderwijzenbiedt u een dynamisch onderwijs-model om menselijke relaties meerdemocratisch, succesvol en bevredi-gend te maken én meer rende-ment uit uw lessen te halen. Dezecursus bestaat uit tien sessies van drieuur. De frequentie wordt bepaald inoverleg met de groep.

Wie eens wil kennismaken metdeze methode kan van 10 tot 12 aprildeelnemen aan een intensieve werk-en oefendriedaagse in Haasrode.Gezagsproblemen, omgang met leer-lingen, communicatieve vaardighe-den enz. komen hierbij aan bod.Deze cursus kost 5000 fr. per per-soon. ❏

HART v.z.w. - IJzermaalberg 61 - 2550

Kontich - ✆ 03-457 01 92

EXAMENCOMMISSIE

De Examencommissie van deVlaamse Gemeenschap heeft de juistedata van de inschrijvingsperiodes enzittijden voor 1991 vastgelegd. Eenbelangrijke vernieuwing is de uit-breiding van het aanbod. Vanafde eerste zittijd kan men zich nu ookaanbieden voor het getuigschrift La-ger Secundair Beroepsonderwijs. Vanafde oktoberzittijd kan men ook hetgetuigschrift Hoger Secundair Be-roepsonderwijs behalen. De volgen-de examens worden georganiseerd :* Getuigschrift lager secundaironderwijs : inschrijvingen van 1juni tot 14 juli en van 16 augustus tot13 september (examens van 7 tot 25oktober).Mevr. H. Geerts - Jozef II-straat 68 - 5de

verdieping - 1040 Brussel - ✆ 02-230 69

70, toestel 20

* Getuigschrift hoger algemeensecundair onderwijs, bekwaam-heidsdiploma en diploma voortoelating tot het examen van


IDEE

kandidaat-burgerlijk ingenieur␣ :inschrijvingen van 15 april tot 17mei (examens van 12 juni tot 25 juli)en van 2 tot 27 september (examensvan 23 oktober tot 20 december).De heer W. D’Havé - Moutstraat 24 -

1000 Brussel - ✆ 02-512 18 13

* Getuigschrift hoger technisch,kunsten beroepssecundair on-derwijs en bekwaamheidsdiplo-ma : inschrijvingen van 3 juni tot 14juli en van 16 augustus tot 6 septem-ber (examens van 7 oktober tot 8november).De heer N. Rossel - Jozef II-straat 68 - 5de

verdieping - 1040 Brussel -

✆ 02-230 69 70, toestel 10 ❏

I.V.O.-DATABANK

Kayakvaren in Oostenrijk ? Aard-beien plukken in Italië ? Archeologi-sche opgravingen in Bretagne ?Vanaf deze maand is deI.V.O.-Databank weer open. Zo’n75.000 aanbiedingen voor vakan-tiecursussen en studentenjobszijn hierin opgenomen, zodat zelfsde moeilijkste student iets van zijngading kan vinden.

Dit partnership tussen het Insti-tuut van de Onderneming, I.B.M.,Coca-Cola en de Generale Bankscheert alleszins hoge toppen, aan-gezien in 1990 liefst 26.000 jongereneen aanvraag deden. Daar tal vanbedrijven ook hun stageplaatsenvia de databank adverteren fun-geert dit systeem trouwens als eenbelangrijk extra sollicitatie-kanaal.Raadplegen kan o.a. in elk agent-schap van de Generale Bank. ❏

Instituut van de Onderneming - Een-

drachtstraat 53 - 1050 Brussel -

✆ 02-513 45 88

JOHN FLANDERSPRIJS

De John Flandersprijs voor hetbeste verhaal voor kinderen vanaf10 jaar bedraagt 25.000 frank. Voorde 19de maal reeds organiseertGP-uitgaven deze wedstrijd vooronuitgegeven verhalen.

De omvang van uw verhaal


bedraagt ongeveer 62.000 tekens of32 getikte bladzijden van 32 regels,in voorkeurspelling. Tot 1 mei kuntu uw werk in drievoud inzenden. ❏GP-uitgaven - John Flandersprijs - Post-

bus 54 - 3271 Averbode - ✆ 013-78

0111

JEUGDBELEID

Virus is een spiksplinternieuwtijdschrift voor een aanstekelijk jeugd-beleid. Het wil de lokale jeugd-werking ondersteunen en warmmaken voor allerlei initiatieven vancollega-enthousiastelingen. In heteerste nummer lezen we o.a. overspeelpleinwerking en hoe u zelfeen popconcert kunt organiseren.Het blad zal tweemaandelijks ver-schijnen en een jaarabonnementkost 300 frank. ❏

Virus - Postbus 212 - 1210 Brussel 21 -

✆ 02-216 64 80

KINDERPRET 91

In de Grenslandhallen van Has-selt wordt van 20 tot 25 juni voor devierde keer Kinderpret georgani-seerd. Dat is een manifestatie voorkinderen en jongeren van 3 tot 16jaar. Er is van alles te zien en tebeleven : oude volksspelen, tiental-len vroemtuigen, sporten, klim-,glij- en springtoestanden enz. Intotaal zo’n 55 dolle attracties. Orga-nisaties, verenigingen en cultuur-groepen hebben er een stand enbrengen gerichte activiteiten. Er istheater, dans en animatie.

Het thema is Europa 92. Detwaalf lidstaten zijn aanwezig metinformatie, cultuur, sport en spel.Met het grote Europa 92 spel kanuw klas misschien tienduizendenfranken aan gezelschapsspelen winnen.De ideale schoolreis ? ❏

Limburg Aktief - Begonialaan 35 - 3550

Bolderberg - ✆ 011-22 13 94

MIGRANTEN

Het tijdschrift Onbekend, onbe-mind (KLASSE 11 p. 11) verschijntniet meer. Wie toch iets over mi-granten wil lezen kunnen we op-nieuw verwijzen naar Prikbord, eentrimestrieel gratis tijdschrift voor on-derwijs aan migranten. Elk nummer

bevat bruikbaar materiaal : onder-zoek, interviews, didactiek, recentepublikaties enz. In een middenka-tern zit telkens de nieuwsbrief vanhet E.G.-pilootexperiment Moeder-taal en Cultuur in het secundaironderwijs. ❏

Pedagogisch Didactisch Centrum voor

Migranten - Thonissenlaan 17-19 - 3500

Hasselt - ✆ 011-22 67 11, toestel 496

NEDERLANDSESCHOOLTELEVISIE

De Nederlandse Onderwijs Te-levisie (N.O.T.) stuurt elke voor-middag via Nederland 3 zeer inte-ressante programma’s de ether in.De volledige (gratis) gids en allebegeleidend materiaal kunt u be-stellen bij Infodok - Brabançonne-straat 95 A - 3000 Leuven - ✆ 016-22

87 44Enkele tips :• BASISONDERWIJS- Huisdieren is een reeks (vijfwoensdagen vanaf 10 april om 10u.) voor het tweede en derde leer-jaar. Via populaire huisdieren zoalskat, hond, konijn, cavia, hamster,muis, parkiet en kanarie worden dekinderen zich bewust van hun me-deverantwoordelijkheid. Het leer-lingenboek kost veertig frank, dehandleiding honderd frank.- Prentenboeken is een ronduitschitterende reeks uitzendingen opwoensdag om 9 u.30. In elke uit-zending wordt één jeugdboek be-licht dat specifiek gericht is opeerste- en tweedeklassers. De hand-leiding voor leerkrachten kost 420fr. en een aantal van de besprokenwerken zijn nog (beperkt) voorra-dig.- Vincent (drie dinsdagen vanaf 9

april om 11 u.) werd vorig jaar aldoor zo’n 200.000 vijfde- en zesde-klassers bekeken en hoog gewaar-deerd. Aan de hand van authentiekfotomateriaal krijgen we een beeldvan het leven en werk van deberoemde schilder en van de twee-de helft van de 19de eeuw. Met eenleerlingenboekje (16 blz., 20 frank)en een handleiding voor de leer-kracht (100 frank).- Toen de oorlog begon (viermaandagen vanaf 8 april om 11 u.)belicht de periode van de mobilisa-tie in augustus 1939 tot de februa-ristaking van 1941. Ook deze reeksvoor vijfde- en zesdeklassers werdreeds vroeger uitgezonden. Voorde leerlingen is er een boekje metopdrachten, foto’s en tekeningen(50 frank), voor de leerkrachten eenhandleiding (100 frank).• SECUNDAIR ONDERWIJS- Boeren in Europa (vier woensda-gen vanaf 10 april om 10 u.30) geefteen actueel beeld van de Europeselandbouwproblematiek. VerschillendeEuropese omroepen maakten elkeen T.V.-programma waarin een ei-gen thema wordt belicht. Met eendocentenhandleiding (190 frank).- Geef mij maar een boek II (4maandagen vanaf 8 april om 10u.30) is een nieuwe serie waarin vierjeugdboeken worden behandeld, o.a.met behulp van gedramatiseerdefragmenten. Hasse Simonsdochter(Thea Beckman), Bittere chocola(Mirjam Pressler), Liefdesverdriet (KarelEykman) en Spoorloos verdwenen(Gijs Wanders) sluiten direct aan bijde belevingswereld van de leerlin-gen. Met docentenhandleiding (190frank).- Alcohol. Do you know ? Do youcare ? (twee maandagen vanaf 13mei om 10 u.30) is onderdeel vaneen landelijke jongeren- en onder-wijscampagne. De uitzendingen willenbijdragen tot verantwoord omgaanmet alcohol door jongeren. Met eenleerlingenmagazine (20 frank) enhandleiding (160 frank). ❏

VACATURE BIJ UNESCO

De U.N.E.S.C.O. meldt een va-cature voor een burgerlijk ingenieurarchitect met liefst een specialisatieop het domein van de conserveringvan het cultureel erfgoed. Wie zichgeroepen voelt moet wel zeer snelreageren. Uw sollicitatie wordt im-mers verwacht vóór 24 maart. ❏

IDEE

TENTOONSTELLINGEN

De «Louise-Marie» (1856) iséén van de pronkstukken

op deze tentoonstelling.

Chef de la Division du développement des

ressources humaines - Bureau du person-

nel - U.N.E.S.C.O. - 7 Place de Fontenoy -

75700 Parijs - Frankrijk - ✆ 00-33-1-45 68

10 00

THEATERDAGEN

Het Cultureel Centrum Hasseltorganiseert op 6, 7 en 8 mei een CarteBlanche-driedaagse. Gezelschappenkunnen op die dagen een produk-tie voor kinderen en/of jonge-ren voorstellen aan hun doelgroep.Voor elke voorstelling wordt eenbeperkte publieksgroep van de be-treffende leeftijdscategorie uitgeno-digd, maar alle geïnteresseerden zijnnatuurlijk welkom. Scholen die eengratis try-out of een promotievoor-stelling aan gunsttarief willen bijwo-nen contacteren zo snel mogelijk deorganisatoren. ❏

C.C. Hasselt - Kunstlaan 5 - 3500 Hasselt

- ✆ 011-22 99 31

* Tekeningenen schilderijen

van Chinese kin-deren : tot 10 april.

Een boeiende en zeer verscheidententoonstelling van bekroonde werkenvan Chinese kinderen van 5 tot 14jaar.Vereniging België-China - Middaglijn-

straat 13 - 1030 Brussel - ✆ 02-217 10 62

* Spinnen : van 15 maart tot okto-ber.Spinnen zijn gruwelijk. Het zijntrouwens de bondgenoten van heksen,zwarte magiërs en boze geesten.Toch zijn ze onmisbaar in de na-tuur. Ze werken bovendien veelproperder dan eender welke spuit-bus.Hortusmuseum Michel Thierry - Be-

rouw 55 - 9000 Gent - ✆ 091-25 05 42

* Wilhelm Lehmbruck - George Minne- Joseph Beuys : tot 5 mei.Het werk van de Duitse expressio-

nistische beeldhouwer Lehmbruckwordt in relatie gebracht met datvan Minne en Beuys.Museum voor Schone Kunsten - Citadel-

park - 9000 Gent - ✆ 091-22 17 03

KLASSETIP VAN DE MAAND* Koetsen van het Koningshof vanBelgië : tot 19 mei.

Koetsen, livreien van koetsiers, pos-tiljons, lakeien en pikeurs,gala-uniformen van de Belgischevorsten, uniformen van de konink-lijke escorte geven een beeld van depracht en praal van gala-plechtighedentoen er nog geen auto’s waren. ❏

Koninklijke Musea voor Kunst en Ge-

schiedenis - Koninklijk Museum van het

Leger en van de Krijgsgeschiedenis - Ju-

belpark - 1040 Brussel - ✆ 02-741 72 11

- Gratis toegang.


(advertentie)

SchoolagendaGeert Rombouts (58) was leraar op zowat

alle niveaus en zeven jaar lid van dehomologatiecommissie. Nu is hij docent

vakdidactiek in de aggregatie H.S.O. voorToegepaste Economische Wetenschappenaan het R.U.C.A. en sedert 1974 rijksin-specteur economische en handelsvakken

voor Antwerpen en Limburg.Dit is zijn week.

Naar Brussel. Vergadering

van een werkgroep van de

Hoge raad T.S.O./B.S.O.

Ons voorstel om het archaï-

sche leerplan bedrijfsbeheer

te wijzigen krijgt vaste vorm.

Er is overeenstemming met de middenstand

om het drastisch aan te passen.

’s Namiddags in een gemeenschapsschool ze-

ven leraren gegroet. Met twee een interessant

gesprek gehad. Een jonge leraar -die een

handboek wil maken- aangemoedigd. Mij

geërgerd aan de apathie van een andere. Zeker

teruggaan.

Naar Limburg. In een pro-

vinciale school voor Hoger

Onderwijs vier subsidiërings-

bundels afgehandeld. Met

de docent algemene econo-

mie uitvoerig van gedach-

ten gewisseld over doel, leermiddelen, metho-

diek en evaluatie van dat vak. (Waarmee

wordt aangetoond dat controle en begeleiding

niet te scheiden zijn !)

’s Namiddags in het pedagogisch hoger onder-

wijs een jonge leraar bezocht. Toegewijd, maar

onervaren.

Subsidiëring van een 7de

beroepsjaar in een vrije school.

Geluisterd naar de ervarin-

gen van stageleidster en leer-

lingen. Eén stageplaats doen

wijzigen␣ : de leerling wordt

er misbruikt en leert er niets.

’s Namiddags in een privé-onderneming ver-

gadering met de organisatoren van een scho-

lenwedstrijd. Onderwerp van de op te stellen

verhandeling was al te vrijblijvend. Nieuwe

titel voorgesteld.

Als voorzitter van de Centrale Examencom-

missie licentiaat handelswetenschappen, thuis

twee studenten ontvangen die het in het regu-

liere onderwijs niet meer zien zitten. Hun de

werkwijze uitgelegd.

’s Morgens koerier wat aan-

dachtiger gelezen. Er zijn

zo’n 40 stukken per dag.

Scholen hebben blijkbaar

tijd en geld te veel. Een

vierde van de ontvangen

post had niet verzonden hoeven te worden. Een

even groot aantal zendingen is te hoog gefran-

keerd␣ !

Een 100-tal vragen om vrijstelling van vak-

ken en twee vragen om erkenning van nuttige

ervaring gunstig geadviseerd.

’s Namiddags een subsidiëringsbezoek in de

tweede graad van het beroepsonderwijs

kantoor-verkoop.

Toegewijde leerlingen, alert, spontaan, maar

nooit ad rem. Heerlijke kinderen : lerares

gelukgewenst met het resultaat.

In de vooravond spreekuur op de universiteit.

Twee leraren geadviseerd i.v.m. te gebruiken

handboeken.

’s Avonds nog naar een school voor sociale

promotie Hoger Onderwijs in de buurt. Be-

wondering voor docenten en studenten. Mij

vragen gesteld over de opportuniteit van een

vierde specialisatiejaar met vier studenten van

wie twee aanwezig !

Vergadering van een stuur-

groep onderwijs–universi-

teit. Drie professoren lich-

ten de stand van hun on-

derzoeken toe. Met anderen

aangedrongen opdat de re-

levantie t.a.v. het beleid niet zou worden veron-

achtzaamd.

’s Namiddags privé : post, bank, kapper.

’s Avonds naar een concert. Subliem.

R.U.C.A. Micro-teaching

met video. Vier studenten

behandelen de probleemstel-

lende aanpak van een les-

onderwerp. Eén is schitte-

rend, twee zijn behoorlijk,

één zou best nooit leraar worden.

Op zondag komen de kinderen. Vooral geluis-

terd naar de drie dochters en de evenveel

schoonzoons met hun soms onstuimige beleve-

nissen uit de wereld van de muziek, psychiatrie,

de televisie, een studiedienst, de headhunting

en… het onderwijs. En naar die van de drie

kleindochters met hun aparte kijk op athene-

um en basisschool. Bram, de enige kleinzoon,

is nog onmondig.

’s Avonds de nieuwe werkweek voorbereid. Er is

alvast een leerplancommissie en een bestuurs-

vergadering van de vereniging van leraren

economie.

Heerlijke job !


klasse voor leraren 13

Documents