*NURDAN KARAPINAR *2014514004 *

ELEKTROMANYETİK TAYFElektromanyetik spektrum gama ısınlarından radyo dalgalarına kadar bilinen tüm elektromanyetik dalgaları içeren dizilimdir. Şekilde görüldüğü gibi elektro manyetik spektrum içinde dalga boyları 10^10 ile (elektrik dalgaları) 10^-16 metre (kozmik ısınlar) arasında değismektedir. Bundan dolayı, çok düsük elektromanyetik dalga frekansları ile çok yüksek kozmik ısınların frekansları arasında frekanslar değisme gösterirler. En yüksek frekanslı dalgalar, en büyük enerjiye sahiptirler.

Atmosferik Pencere:

Atmosferik pencere atmosferdeki geçireliben dalga

boylarını gösterir.

Gözlemlerde atmosferdeki yutulma nedeni sadece belirli

dalga boylarında algılama yapılabilir. Böylelikle

tasarımcılar algılayıcıları söz konusu kısıtlamaları göz

önünde bulundurarak tasarlarlar.

Yeryüzünden teleskoplarla yapılan gözlemlerde yaşanan problem, alınan ışığın

atmosferimizden geçmemesidir. Açık bir gökyüzü gayet geçirgen görünmesine

rağmen, ışık havadaki moleküller tarafından dağıtılır. Bu da yıldızların göz kırpmasına

neden olan şeydir.

Atmosferimiz, aynı zamanda, X ışınları, ultraviyole ve infrared ışıkları gibi belli farklı

tip ışıkları engeller. Bu etki yeryüzündeki yaşam için faydalıdır ancak yıldızlardan ve

galaksilerden gelen bu tür ışıkları görmemizi engeller. Aşağıda atmosferdeki farklı

yüksekliklere göre verilen dalga boyunun ½ si nin atmosferin yukarı katmanlarında

yutulduğu varsayılmıştır. Pencerede yarı yutulum yüksekliği çok küçük olan alanlar

gösterilmiştir

MORÖTE BÖLGESİ VE ÇALIŞMA ALANLARI

Bilim adamları UV ışınlarını; aynı karakteristiklere sahip olmadıkları ve canlılar

üzerindeki etkilerinin farklı olması sebebiyle UV-A, UV-B ve UV-C olmak üzere üç

kategoriye ayırmışlardır.

UV-A:En yaygın ışınlardır UV ışınlarının %95 ile en yaygın olanıdır. Ozon tabakası bu

ışınların geçmesine izin verir.

UV-B:Oldukça tehlikelidir. Bu ışınların büyük bir kısmı, ozon tabakası tarafından

engellenir. UV ışınlarının %5'ini oluşturur.

UV-C:Sağlık için en tehlikeli ışınlardır. Ozon tabakası bu ışınların bizlere ulaşmasını

önler.Başlıca çalışma alanları:Güneş ve Güneş sistemi,Yıldız kromosferleri,rüzgarlar,Çift sistemlerdeki kütle tranferleri ve top.diskleriYıldızlardaki kimyasal komp.ve Gökada evrimiYıldızlararası toz zerrecikler,Sıcak ISM ve gökada haloları,İleri yıldız evrimi,Büyük kütleli yıldız oluşumu ve gökadaların geçmişiIGM evrimi.

UV gözlemleri:1960'lı yıllar ile 90'lı yıllar arasında ,sonda roketleri,balonlar ve insanlı uzay araçları (apollo,skylab)ile gözlemler yapılmıştır.

Uydu gözlemleri;

Orbiting Astronomical observatory(OAO):İnternational ultraviolet explorer(IEU):Astro-1 ve Astro-2:Far ultroviolet spectroscopic explorer(FUSE):Galaxy evulation explorer mission(GALEX):Hubble space telescope(HST):Extreme ultraviolet explorer(EUVE):

OAO-1966/1972IEU-1978/1996

ASTRO-1 ve ASTRO-2

EUVE-1992/2001

GALLEX- Nisan2003'te beri

Hubble,HST 1990 yılında gözlemlere başlamıştır.

X-ışınları ve Çalışma alanları X-ışınları ya da Röntgen ışınları, 0.125 ile 125 keV enerji aralığında veya buna

karşılık, dalgaboyu 10 ile 0,01 nm aralığında olan elektromanyetik dalgalar veya

foton demetidır. 30 ile 30.000 PHz (1015 hertz) aralığındaki titreşim sayısı aralığına

eşdeğerdir. X ışınları özellikle tıpta tanısal amaçlarla kullanılmaktadırlar. İyonlaştırıcı

radyasyon sınıfına dahil olduklarından zararlı olabilirler.

Başlıca çalışma alanları :AGN'lerSüper nova kalıntılarıNötron yıldızları,beyaz cüceler ve bu yıldızları içeren çift

sistemler,Gökada kümeleri,gökadalarYıldızlar ve aktif yıldızlar,sıcak korona,yıldız rüzgarıyla üretilmiş

şoklar.

X-ışın gözlemleri:1970'lerde UHURU uydusunun uzaya gönderilmesiyle X-ışın gözlemleri başlamıştır.1978 yılında Einstein X-ışın gözlemevi uzaya gönderilmiştir.Küçük alanlarda böylece daha detaylı yüksek çözünürlüklü görüntüler elde edilmiştir.ROSAT (röntgen satellite) 1990'larda yumuşak X-ışın bölgesinde gökyüzü taraması yapmıştır.ROSAt kataloğu 100.000km'nin üzerinde X-ışın kaynağı içermektedir.

Şu anda aktif olarak çalışan gözlem evleri:XMM-Newton;ESANu-StarINTEGRAL;ESAChandra ;(NASA)SwiftRXTESuzaku(Astro-E2)SOHOAGİLE.

INTEGRAL-2002 yılında uzaya gönderilmiştir.

XMM-Newton 1999 yılında gönderilmiştir.

Chandra-1999 yılında uzaya gönderilmiştir.

Swift-2004 yılında uzaya gönderilmiştir.

SOHO-1995 yılında gönderilmiştir.

Gamma ışınları ve Çalışma alanları

Gamma ışınları, diğer elektromıknatıssal ışınlar arasında, en yüksek titreşim sayısına

ve en düşük dalga boyuna sahiptirler. Taşıdıkları enerji (erke) düzeyi nedeniyle

yaşayan hücrelere önemli zarar verirler. Gamma ve X-ışınlarının, alfa ve beta

parçacıklarına göre madde içine nüfuz etme kabiliyetleri çok daha fazla, iyonlaşmaya

sebep olma etkileri ise çok daha azdır. İyonize etme gücünün daha düşük olması,

onun kalın cisimlerden kolayca geçmesini sağlar.

Başlıca çalışma alanları :Gama ışın patlamaları(GRBs)Aktif gökadalarGökada düzlemiAtarcalarSıkışık bileşenli çift yıldızlarArdalan geri zemin ışınımı gibi yüksek erke aralığında gamma-ışını salan

her gök cismi.

Gamma ışın gözlemleri:Gamma ışınları odaklamak (belli bir noktada toplamak) ve yansıtma veya kırınım açıları çok düşük ve zordur.Çünkü belli bir MEV frekansın üstündeki ışınların bir noktada toplamanın etkin bir yolu yoktur.Şu ana kadar uzaya gönderilen en ağırr ve en büyük gözlem uydusu olan COMPTON gamma ray obs.(CGRO) üzerinde taşıdığı ME ve HE teleskopları ile alanları sırasıyla 1600cm^2 ve 5cm^2'dir.

Başlıca gözlem araçları;ME ve HE teleskoplarıVHE teleskopları

Uydu gözlemleri;Compton gamma ray obs.INTEGRALSwiftFermi gamma ray space telescope(FERMİ)Light imaging detector for gamma ray ast.(AGILE)

Electronic Journal of Textile TechnologiesVol: 3, No: 1, 2009 (87-101)http://www.cnr.berkeley.edu/~gong/textbook/chapter2/html/sect24.htmlhttp://www.cas.sc.edu/geog/rslab/751/index.htmlhttp://phet.colorado.edu/sims/radiating-charge/radiating-charge_en.htmlhttp://ngst.gsfc.nasa.gov/http://en.citizendium.org/wiki/Radiation/Gallery