kino szwedzkie 1945 – 1980

4
Kino szwedzkie 1945 – 1980 - na czele Svensk Filminudstri stał Victor Sjostrom (jako pewien element kontynuacji szkoły szwedzkiej) i zachowanie ciągłości instytucjonalnej, - 1951 – Złota Palma dla Panny Julii Alfa Sjoberga - eksportowy sukces Ona tańczyła jedno lato Arne Mattsona (erotyczny melodramat, jednak ) - zmiana tematyki. Surowość i hardość charakterów jest ciągle widoczne, jednak w mniejszym stopniu mamy relację człowiek-natura, a bardziej człowiek-bóg-człowiek, co wynika z budowy socjaldemokratycznego raju (który osłabia inicjatywę człowieka, stąd w kinie wiele osób słabych i nieradzących sobie ludzi). Polepszenie warunków bytowych po II WŚ, jednak z drugiej strony wiele psychoz, neuroz i problemów społecznych, - wiele filmów było zaanagażowanych w opowiadanie historii. Na planie pierwszym był oczywiście XIX wiek (nacjonalizm, marksizm z lewicową powłoką) Ingmar Bergman – symbol kina autorskiego, dlatego iż nie da się skanalizować w żadne nurty artystyczne - pisarz, dramaturg, scenarzysta, reżyser filmowy i teatralny, - debiutuje w 1944 roku opowiadaniem o dzieciństwie Kuby Rozpruwacza - nakręcił 48 filmów, zrealizował 125 spektakli, 40 słuchowisk radiowych, - tradycja Strindberga i Ibsena (tradycja teatru realistycznego, drastyczne relacje na pierwszym planie), Prousta i Kafki (czyli europejska tradycja. Proust, czyli instrospekcyjność – detaliczne rozstrząsanie szczegołów z własnej biografii) - Aktorki: Liv Ullmann, Bibi Anderson - dwie książki autobiograficzne: Laterna Magica i Obrazy, - w latach 70tych oskarżony o oszustwa podatkowe, na kilka lat wyjeżdżą do Niemiec, - po 1982 roku (Fanny i Aleksander) oddał się wyłącznie teatrowi i telewizji Trzy okresy: wczesny (lata 50) / średni (lata 60) / późny (lata 70 – filmy wysokobudżetowe, bardzo popularne, epickie, co wynika z wcześniej wspomnianych jego

Upload: marcinluczaj

Post on 03-Jul-2015

257 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Kino szwedzkie 1945 – 1980

Kino szwedzkie 1945 – 1980- na czele Svensk Filminudstri stał Victor Sjostrom (jako pewien element kontynuacji szkoły szwedzkiej) i zachowanie ciągłości instytucjonalnej, - 1951 – Złota Palma dla Panny Julii Alfa Sjoberga - eksportowy sukces Ona tańczyła jedno lato Arne Mattsona (erotyczny melodramat, jednak )- zmiana tematyki. Surowość i hardość charakterów jest ciągle widoczne, jednak w mniejszym stopniu mamy relację człowiek-natura, a bardziej człowiek-bóg-człowiek, co wynika z budowy socjaldemokratycznego raju (który osłabia inicjatywę człowieka, stąd w kinie wiele osób słabych i nieradzących sobie ludzi). Polepszenie warunków bytowych po II WŚ, jednak z drugiej strony wiele psychoz, neuroz i problemów społecznych, - wiele filmów było zaanagażowanych w opowiadanie historii. Na planie pierwszym był oczywiście XIX wiek (nacjonalizm, marksizm z lewicową powłoką)

Ingmar Bergman – symbol kina autorskiego, dlatego iż nie da się skanalizować w żadne nurty artystyczne- pisarz, dramaturg, scenarzysta, reżyser filmowy i teatralny, - debiutuje w 1944 roku opowiadaniem o dzieciństwie Kuby Rozpruwacza- nakręcił 48 filmów, zrealizował 125 spektakli, 40 słuchowisk radiowych, - tradycja Strindberga i Ibsena (tradycja teatru realistycznego, drastyczne relacje na pierwszym planie), Prousta i Kafki (czyli europejska tradycja. Proust, czyli instrospekcyjność – detaliczne rozstrząsanie szczegołów z własnej biografii) - Aktorki: Liv Ullmann, Bibi Anderson- dwie książki autobiograficzne: Laterna Magica i Obrazy, - w latach 70tych oskarżony o oszustwa podatkowe, na kilka lat wyjeżdżą do Niemiec, - po 1982 roku (Fanny i Aleksander) oddał się wyłącznie teatrowi i telewizji

Trzy okresy: wczesny (lata 50) / średni (lata 60) / późny (lata 70 – filmy wysokobudżetowe, bardzo popularne, epickie, co wynika z wcześniej wspomnianych jego problemów finansowych)Wczesny- w gruncie rzeczy realistyczna twórczość. Realizm czasu i miejsca wzbogacony wyraźnie tłem społecznym, - bohaterowie są wędrowcami, ich podróż przybiera wyraźne rysy egzystencjoalne, - zawsze rama narracyjna (bohater coś wspomina, sytuacja wyjściowa która dokądś prowadzi), - pierwszy samodzielny film Więzienie (1948) - motyw sztuki i artysty Wieczór kuglarzy (1953) i Twarz (1958), - psychologia relacja damsko-męskich Wakacje z moniką (1952) i Uśmiech nocy (1955), - moralitetey o nieuchronności śmierci Siódma pieczęć (1956) i Tam, gdzie rosną poziomki (1957)

Lata 60- sytuacje zarysowane i szkicowe, niedopowiedzenia, widz musi dopowiadać sobie, - minimalizacja liczby boahterów (brak scen zbiorowych, maks 4 os)- świat składa się z cierpienia, hipoteza że świat taki ma swoją logikę jest niemoralna- to są filmy pionowe (przymiotnik ukryty specjalnie dla Bergmana, przede

Page 2: Kino szwedzkie 1945 – 1980

wszystkim dla trylogii wertykalnej Jak w zwierciadle, Goście wieczerzy pańskiej, Milczenie) dlatego iż chodzi o relację człowiek-bóg, ich życie jest przepełnione cierpieniem, - świat składa się z cierpienie, hipoteza iż świat taki ma swoją logikę, tak ma być, choć jest to niemoralne, - konflikt mowy i milczenia, co się bierze z relacji człowieka z bogiem, bo skoro jest zło na świecie, a boga nie ma, to zło się bierze od człowieka stąd utrudniona komunikacja- Szepty i krzyki (1971) – zapowiedź nowego rozdziału. Film z o wiele bardziej bujną wyobraźnią wizualną. Najbardziej psychoanalityczny film w twórczości Bergmana. Jeden z ost filmów kiedy Bergman koncentruje się na relacjach między kobietami. Paradygmatyczny film odczytywany w dyskursie feministycznym, że boahterki są więźniami swoich ciał, są ograniczone przez fizyczny kształt. Cielesność bohaterów jest ciągle podkreślana np. przez plamy krwi na ciuchach, żółte zęby etc- Persona -

Późny Bergman- sukces komrcyjny, bergmanowskie soap opery Sceny z życia małżeńskiego, a także Twarzą w twarz, takie obyczajowe melodramaty, które trafiły w zapotrzebowanie społeczne, która pokazywały nowe zjawiska w ówczesnym społeczeństwie szwedzkim, - międzynarodowa superprodukcja Jajo węża (1976) – geneza nazizmu w tonacji ekspresjonistycznej, - Jesienna sonata (1977) z Liv Ullmann i Ingrid Bergman – traumatyczne relacje matki z córką w żółwim tempie był bardzo popularny na fali przemian społ- Fanny i Aleksander (1981) – epicki styl narracji, nostalgiczność wynikająca z wątków autobiograficznych. Film, który mógłby zrealizował Tornatore, film o lepszym jutrze.

Nowe kino szwedzkie- 1963 – zostaje powołane państwowy Szwedzki Instytut Filmowy, który obarcza ogromnym podatkiem kino, - grupa antybergmanowska: Bo Widerberg. Młodzi twórcy nie buntują się przeciwko kinu papy, a wobec Bergmana. Mówi, iż Bergman robi filmy pionowe, a Szwecja potrzebuje filmów poziomowych. - Miłość Elwiry Madigan (bardzo często analizowany na wydziałach operatorskim, absurdalna historia o dezertującym generale, który zakochuje się w młodej kobiecie pracującej w cyrku. Historyczny film kostiumowy o zacięciu lewicowym)- Adelen 31 (1969) – przesunięcia problemów współczesności w przeszłość, podobnie jak w kinie polskim. Grand prix w Cannes.- Joe Hill (1971) – historia szwedzkiego anarchisty, który padł ofiarą niewyjaśnionego mordu- w przeciwiństwie do francuskiej, szwedzka nowa fala nigdy nie zamieniła się w morską kipel

Vilgot Sjoman- ukończył szkołe filmową w Los Angeles, wydał tom Hollywood, fascynacja kinem amerykańskim tak jak u Trauffaut czy Andersona, - z Bergmanem łączy go przyjaźń jeszcze od lat szkolnych, asysteował u niego, napisał książke o tej przyjaźni, debiutował pod artystyczną opieką Bergmana,

Page 3: Kino szwedzkie 1945 – 1980

- erotyka, nie tak jak u Bergmana, nie jest przedstawiana jako grzech, a raczej jako wesoła dewiacja, ale na pewno nie problem, - 1964 – 491 – wielki skandal, adaptacja powieści o wykolejonej młodzieży. Cenzura szwedzka zakazała wyświetlania tego filmu, co było niebywałe jak na skandynawską kulturę. Co było dziwne ze względu na fakt, iż film opowiadał o problemie. W końcu dogadano się i wycięto scenę seksu z psem.- 1966 – Moja siostra, moja miłość – skandal, film historyczny o związku kazirodczym w szwedzkiej rodzinie królewskiej- 1968 – Jestem ciekawa w kolorze żółtym – niezobowiązująca zabawa z formą. Młoda dziewczyna zaanagażowana politycznie. Z jednej strony kolaż, cinema verite, znaki zapytania w kadrze,

Jan Troell- reżyseria, zdjęcia, montaż – Jan Troell, uchodzi za klasyka kina szwedzkiego ze względu na Emigrantów (1971) o szwedzkim emigrantach w stanach zjedonocznych i Osadnicy (1972)- indywiudalny bunt przeciw rutynie kolektywnego życia, - bohaterowie podejmują ryzyko samostanowienia w celu poprawy losu, płacąc wysoką cenę, -