kimikako gradua zientzia eta teknologia fakultatea ... · 3 1. kimikako gradua aintzat hartu dugun...

KimikakoGradua

ZientziaetaTeknologiaFakultatea

Ikaslearenikasturte-gida

Graduko1.maila

2017/2018

Edukiak

2

1.KimikakoGradua....................................................................................................................3

Ikasketenantolaketa.........................................................................................................................3

OinarrizkoModulua...........................................................................................................................3

Irakaste-orduenbanaketa.................................................................................................................5

Ebaluazioarengidaorokorra.............................................................................................................5

Bestezehaztasunbatzuk...................................................................................................................6

Taldehonenirakasleak......................................................................................................................72.Lehenmailako irakasgaiak …………………………………………………………………………………………………….….8

KimikaOrokorraI...........................................................................................................................…9

LaborategikoOinarrizkoOperazioak ............................................................................................…12

Geologia...........................................................................................................................................16

MatematikaI.................................................................................................................................…19

KimikaOrokorraII...........................................................................................................................21

MetodologiaEsperimentalaKimikan..............................................................................................25

Biologia............................................................................................................................................28

MatematikaIIetaEstatistika...........................................................................................................31

Fisika..............................................................................................................................................…32

3

1. KimikakoGradua

AintzathartudugunhelburuaKimikakoformaziointegralada,zeinakberegainhartzendituenhainbat gertakizun fisiko-kimiko ulertzea eta erabiltzea materialen eta produktuen ezaugarritzea,sintesiaetaanalisiaeginahalizateko.

Izan ere, kimikako graduatua gai izango da kimikaren esparruko lan-jarduera teknikoak etazientifikoakgauzatzeko,industriajardueretakoproiektuakbarne.Ikasketenantolaketa

1. Taulan ikus dezakezun bezala, ikas-materiak hiru modulutan antolatu ditugu: oinarrizkoa (lehenmaila), funtsezkoa (bigarrenetahirugarrenmailetannagusiki)etaaurreratua (laugarrenmaila),nongraduamaierakolanadagoen.

Oro har, Kimikako Graduak esperimentazio maila altua (laborategiko lana) eskaintzen du, %30koahain zuzen, eta horrez gain, gradu amaierako lanari ukitu esperimentala eta aplikatua emandiogu.Azkenik,hautazkojardueragisa,enpresetanpraktikakegiteaaintzathartuduguzeinakgehienezko12krediturekinamortizatudaitezkeen.OinarrizkoModulua

Lehen mailan Oinarrizko Modulua emango duzu eta bertan jakintza zientifikoaren oinarrizkomateriak sartu dira. Beraz, Kimikako oinarrizko ezaguera teorikoez eta praktikoez gain,Matematikaren eta estatistikaren, Fisikaren, Biologiaren eta Geologiarenak jasoko dituzu geroanerabiliahalizateko.

1Taula.KimikakoGraduarenbanaketamoduluetanetamateriatan

Modulu Materia Kredituak

Kimika 24

Matematika 12Oinarrizkoa

Orokorra

Fisika 12

Natur-Zientziak 12

KimikaAnalitikoa 24

KimikaFisikoa 24

KimikaEz-organikoa 24

KimikaOrganikoa 24

KimikarenOsagarriak(Ingenieritza Kimikoa, 24BiokimikaetaMateriaZientziak)

Aurreratua

Graduamaierakolana 18

Hautazkomateriak 42

4

Horrenbeste, oinarrizko moduluari dagozkion gaitasunak eta trebetasunak egoki landuz gero zeraegitekogaiizangozara:

Natur-ZientzienetaZientziaesperimentalenoinarriakezagutukodituzu.Baitaerekonposatukimikoensailkapena,haienezaugarrifisiko-kimikomakroskopikoaketaerreaktibitatea.

Aiseerabilikodituzu laborategikimikobatenoinarrizko teknikaketaganorazemangodituzulaborategianlortutakoemaitzaktxostenteknikobatengisan.

Metodologiazientifikoarenfuntsezkoestrategiakerabilikodituzuauzisinpleeiaurreegiteko.Bide batez, terminologia zientifikoa erabiliko duzu hipotesiak lantzeko eta emaitzaesperimentalakaztertzeko.

Kimikaren oinarrizko materiari dagozkion ezaguerak, prozedurak eta baliabideak erabilikodituzuetahaieiburuzadieraztekogaiizangozara.

Oinarrizkomoduluaridagozkiongaitasunak2.Taulanbilduditugu.Tabla2.KimikaGraduarenoinarrizkogaitasunak(E:espezifikoa;Z:zeharkakoa)

Mota Kode GaitasunaE M01CM01 Hizkerakimikoarenetasubstantziakimikoenformulaziorakoaraudiaren

ezagutza,ulermenetaohizkoerabilera.E M01CM02 Substantzia-motaaskorenerreakziokimikoetanaplikagarriakdiren

printzipioetaoinarrizkoteoriarenulermenetaerabilpena.E M01CM03 Laborategikolanabesetateknikaarruntenerabilerasegurua.E M01CM04 Lanabesmatematikoetainguruzientifikoandatuanalisirakoprozesuen

ulermenetaerabilpena.E M01CM05 Behaketarako,analisirakoetaemaitzenaurkezpenerakogaitasuna

kimikarenarloanzeinbesteesperimentazio-zientzietan.E M01CM06 Fisikarenmagnitudeetaoinarrizkoprintzipioenulermena,etabereziki

kimikarekikoerlazionaturikoak.E M01CM07 Prozesubiologikoenoinarrikimikoarenulermena,baitazelulen

organizazioanetagenetikandutenisladapenaere.E M01CM08 Lur-zientzienoinarrizkoprintzipioakjakitea,baietasubstantziakimikoen

ezaugarriekikoetajatorriarekikoerlazioaere.Z M01CM09 GertakarikimikoakulertzekoEsperimentazio-zientzienerabilpena.Z M01CM10 Zientziareniturribibliografikoenetaberenestiloarenulermenaeta

erabilpena,baiahozkokomunikazioanbaitaidatzizkoanere.Z M01CM11 Esperimentazio-zientzietakoinformazio-iturriarruntakezagutzeaeta

erabiltzea.

5

Irakaste-orduenbanaketaAzaldutako helburuei aurre egiteko eskolen jarduera bertaratua (aurrez-aurre egiten duguna)hainbat eratan banatu da: eskola magistrala (M), gelako lanak (GA), konputagailuko lanak (GO),laborategiko lana (PL) eta mintegiak (S). Ikasturterako ordutegian ikasgaien izenak ez bakarrikirakaskuntza motak ere agertuko dira. Oinarrizko moduluari dagozkion irakasgaien banaketa etairakaskuntzamotak3eta4tauletanlaburbildudira.

Bertaratutakoordubakoitzakbatezbesteko1.5ordukolanadakarrelakontuanizanbeharkoduzu.3.Taula.Lehensei-hilabetekoirakas-orduenbanaketa(bertaratutakoorduak)Ikasgaia M GA GO S PLKimikaOrokorraI 30 25 5 Laborategiko 5 5 50Oinarrizko operazioak MatematikaI 30 18 6 6 Geologia 40 11.5 1 7.5Fisika 30 16 4 10

Osoa 130 75.5 7 20 67.5

4.Taula.Bigarrensei-hilabetekoirakas-orduenbanaketa(bertaratutakoorduak)Ikasgaia M GA GO S PLKimikaOrokorraII 30 20 5 5 Metodologia 6 14 4 36esperimentala kimikan MatematikaIIeta 30 18 6 6 estatistika Biologia 30 12 2 8 8Fisika 30 16 4 10

Osoa 120 72 27 27 54Ebaluazioarengida orokorra

Ebaluazioarenasmoalehenaipatuditugungaitasunakeskuratuizanazehazteada.Orohar, irakasgaibakoitzaberariazkobaliabideakizangodituenarren,helburueihoberenlotzenzaizkienestrategiarenarabera, gida orokor bat eman ahal dugu, non ebaluazio jarraituarekin batera froga espezifikoaksartzendiren.

Teorikoak diren irakasgaietan, ebaluazioak froga teorikoak eta teoriko-praktikoak kontuan hartzenditu, ahozkoakzein idatzizkoak, eta bestelako zeregin ebaluagarriak, zeinaknahitaezkoak izangodiren. Lehengo atalak gehienez azken emaitzaren%75eko balioa izango du eta bigarrenak, berriz,%25ekoagutxienez.

6

Irakasgaiesperimentaletan,aldiz,nonbertaratzeanahitaezkoaden,azkenemaitzabiatalenondorioada: alde batetik, laborategiko lanei dagozkion zereginak, eta bestetik, froga teoriko-praktiko bat.Lehenatalari dagokionez, zera aurki daiteke: laborategiko zereginenprestatze-lana, segurtasunarenaraberako lana, lortutakoemaitzenegokitasuna, laborategiko koadernoaeta lanen txostenak, etab.Bigarren atalari dagokionez, idatzizko edo ahozko froga bat izan daiteke irakasgaiaren edukiarenaraberakoa,etaaurretiazegindakolaborategikolanbatberrizegitea.Atalbakoitzekopisua%50eta%60bitartekoaizangoda.

Gainontzeko irakasgaietan, zeregin praktikoak eta teorikoak dituztenak hain zuzen, ebaluazioakzereginguztiakhartukoditukontuanbakoitzarenpisuarenarabera.Atalbakoitzekoemaitzaaurrekoirizpidearenaraberaemangoda.

Beste zehaztasunbatzuk

Jarraian, gida honetan bertan, irakasgai bakoitzeko xehetasunak aurkituko dituzu. Izan ere, gureintentzioa ez da izan edukiak soilik ematea baizik eta irakasgai bakoitzak proposatuko duenmetodologiarenetaprogramazioarenberriematea,ebaluazioarennabardurakbarne.

UPV/EHUko,ZientziaetaTeknologiaFakultatearenedoKimikaGradukoorokortasunaketabestelakoxehetasunakestekahauetanaurkitukodituzu:

http://www.ehu.eus

EuskalHerrikoUnibertsitatekoweborria

http://www.ehu.eus/eu/web/ztf-fct/home

ZientziaetaTeknologiaFakultatekoweborria

http://www.ehu.eus/eu/web/ztf-fct/grado-quimica

Kimikako Graduko web orria. Orri honetan eguneratutakoordutegia egongo da. Dagozkizun mintegiak, laborategi edoordenagailutaldeaketaturoreaereaurkitukodituzu

Horrezgain,Kimikako irakasleenarteantutorebatesleituzaizula jakinarazinahidizugu.Tutorearenirudiaberri samarradaUPV/EHU-n,Kimikako ikasketan,berriz,eskarmentuabaduguere,hemendikaurrerasendotunahidugu.Gureasmoenarteantutoreazuenganerreferentzibatizateanahigenuke, Kimikako Graduaren zehar edozein zalantza izanez gero harengana jotzeko aukera izateahainzuzen. Ikasturteahasibezainlastertutoreakzurekinbategingodulehendabizikohartu-emanakizateko.Egiozukasuetaaprobetxaezazuirudihonekemandezakeenaz,zureonerakobaita.

Azkenik, ikaste-irakaste jarduerak koordinatzeko Graduko koordinatzaile bat eta maila bakoitzekokoordinatzaileadaude.

7

Talde honen irakasleak

Ikasgaia Irakaslea e-maila Saila

KimikaOrokorraIIdoiaRuizdeLarramendi

[email protected] K.Ez-organikoa

EneritzAnakabeSoniaArrasate

[email protected]@ehu.eus

K.OrganikoaII

KimikaOrokorraII TeresaArbeloa [email protected] K.Fisikoa

IrantzuMartínez [email protected] K.Analitikoa

LaborategikoOinarrizkoOperazioak

MaiteInsausti [email protected] K.Ez-organikoa

MaiteHerrero [email protected] K.OrganikoaII

MetodologiaEsperimentala

Kimikan

TeresaArbeloa

[email protected] K.Fisikoa

KepaCastroOskarGonzalezMireiaIrazola

[email protected]

[email protected]

K.Analitikoa

MatematikaI JosuJonArroyo [email protected] Matematika

MatematikaIIeta

Estadistika

JosuDoncelFranciscodelaHoz

UsueMori


[email protected]

MatematikaAplikatua,

EstatistikaetaIkerkuntzaOperatiboa

Fisika AritzLeonardo [email protected] FisikaAplikatuaII

Geologia

AinhoaAlonsoMirenKarmeleUrtiaga


MineralogiaetaPetrologia

MartinArriolabengoa

[email protected]

Geografía,PrehistoriayArqueología

Biologia

KepaAltonaga

[email protected]

ZoologiaetaAnimaliaZelulenBiologia

8

2Lehenmailakoirakasgaiak

Or.:ofdr0035

1 / 3

IRAKASGAIA

26111 - Kimika Orokorra I 6ECTS kredituak:

Plana

Zikl.

Ikastaroa

Ikastegia

IRAKASKUNTZA-GIDA 2017/18

310 - Zientzia eta Teknologia Fakultatea

GQUIMI30 - Kimikako Gradua

Zehaztugabea

1. maila

IRAKASGAIAREN AZALPENA ETA TESTUINGURUA ZEHAZTEA

Ikasgai honetan elementu eta konposatu kimikoen propietate mikroskopiko eta makroskopikoak, lotura ereduak eta erreaktibotasuna aztertzen dira. Konposatu organiko eta ezorganikoen formulazioa eta nomenklatura ikasten da. Konposatu organikoen isomeria eta talde funtzionalen erreaktibotasuna ere aztertzen da.Ikasgaia derrigorrezkoa da Kimika Graduko lehen mailako ikasleentzat, eta lehenengo lauhilekoan irakasten da.

GAITASUNAK / IRAKASGAIA IKASTEAREN EMAITZAK

Ikasgai honi esker ikasleak:

1. Elementuak eta konposatu kimikoak formulatzeko eta izendatzeko erabiltzen den hiztegia ezagutuko eta ikasiko du.

2. Erreakzio kimikoen estekiometriarekin eta lege ponderalekin erlazionatutako kimikaren oinarriak ikasiko ditu.

3. Materiaren konposizioari, egiturari eta loturari buruzko kontzeptuak menderatuko ditu.

4. Konposatu ezorganiko eta organikoen egiturari eta erreaktibotasunari dagozkion oinarrizko kontzeptuak erabiliko ditu.

5. Zientzia esperimentalez baliatzen ikasiko du prozesu kimikoak ulertzeko.

6. Zientzia esperimentaletako ohiko dokumentazioa eta iturriak erabiltzen ikasiko du.

EDUKI TEORIKO-PRAKTIKOAK

1. GAIA: Egitura atomikoa.Mekanika kuantikoaren hastapenak. Uhin/partikula dualtasuna. Ziurgabetasunaren printzipioa. Schrödingeren ekuazioa. Zenbaki kuantikoak. Orbital atomikoak. Atomo polielektronikoak. Pauliren esklusio printzipioa eta orbitalen okupazioa. Hunden arauak.

2. GAIA: Elementuen taula periodikoa. Propietate atomikoak.Elementuen sailkapen periodikoa. Sistema periodikoa. Atomo eta ioien tamainua. Ionizazio-energia. Afinitate elektronikoa. Elektronegatibotasuna.

3. GAIA: Konposatu ezorganikoen nomenklatura.Metal eta ez-metalen konposatu bitarrak. Azidoak. Oxoazidoak. Gatzak. Oxigatzak. Koordinazio-konposatuak.

4. GAIA: Konposatu organikoen nomenklatura.Hidrokarburoak. Alkoholak eta eterrak. Aldehidoak eta zetonak. Azido karboxilikoak eta deribatuak. Nitrogenodun konposatuak. Heterozikloak.

5. GAIA: Lotura kimikoa: teoriak eta lotura-motak.Lotura kobalentea: Lewisen teoria eta eredu geometrikoak; balentzi loturaren teoria; hibridazioa; erresonantzia; orbital molekularren teoria. Lotura metalikoa: banda-teoria. Lotura ionikoa: sare-energia eta Born-Haberen zikloak; polarizazioa.Molekulen arteko loturak: dipoloen arteko elkarrekintzak; hidrogeno lotura.

6. GAIA: Materiaren agregazio-egoerak.Solidoak: propietateak, sailkapena eta egitura-ereduak. Gasak: gas idealak, teoria zinetiko/molekularra, Maxwell/Boltzmannen banaketa, gas errealak. Likidoak: propietateak, mugimendu Browniarra, teoria zinetikoa, garraio-propietateak.

7. GAIA: Erreakzio kimikoen estekiometria. Pisu atomikoen eta formula molekularren determinazioa. Molaren kontzeptua. Ekuazio kimikoa. Estekiometria kalkuluak.

8. GAIA: Erreaktibotasun kimikoaren oinarriak.Disoluzioan egiten diren erreakzio kimikoak. Erreakzioen sailkapena: erredox, azido/base, prezipitazio eta konplejazio-erreakzioak.

9. GAIA: Isomeria konposatu organikoetan.Kontzeptua eta sailkapena. Konstituzio-isomeria, Konfigurazio-estereoisomeria. Kiraltasunaren kontzeptua. Enantiomeroak. Aktibitate optikoa. Molekula kiral motak. Molekula organikoen projekzioak Konfigurazio absolutua:

Or.:ofdr0035

2 / 3

KALIFIKAZIOKO TRESNAK ETA EHUNEKOAK

sekuentzia-arauak. Diastereoisomeroak. Errazematoak.

10. GAIA: Talde funtzional organiko nagusien erreaktibotasuna.Erreakzio organiko motak. Loturen apurketa homolitikoa eta heterolitikoa. Efektu induktiboa eta mesomeroa. Erreakzio bitartekariak. Konposatu organikoak azido eta base moduan. Nukleozalea eta elektroizalea.

METODOLOGIAIkasgai honetan, klase magistralak (30 ordu), gela-praktikak(25 ordu)eta mintegiak(5 ordu)egiten dira. Gela-pratikak ariketak egiteko eta galderak zein problemen ebazpena argitzeko erabiltzen dira. Mintegietan ikasgaiaren gako nagusiak sakonago aztertzen dira.

IRAKASKUNTZA MOTAK

Legenda: M: Magistrala S: Mintegia GA: Gelako p. GL: Laborategiko p. GO: Ordenagailuko p.

GCL: P. klinikoak TA: Tailerra TI: Tailer Ind. GCA: Landa p.

M S GA GL GO GCL TA TI GCA

30 5 25

45 7,5 37,5

Eskola mota

Ikasgelako eskola-orduak

Ikaslearen ikasgelaz kanpoko jardueren ord.

EBALUAZIO-SISTEMAK

- Ebaluazio jarraituaren sistema - Azken ebaluazioaren sistema

Ebaluaziorako baliabideak ondokoak izango dira:- Gelan eta gelatik kanpo garatutako lana: galderak eta ariketak. Azken notaren %30. Gutxiengo nota: 4,0.- Idatzizko azterketa. Azken notaren %70. Gutxiengo nota: 4,0.

Balorazio irizpideak hauek izango dira:

1. Galderen plateamendu egokia2. Erantzunen zehaztasuna eta koherentzia.3. Argitasuna eta laburtasuna

Ebaluazio-sistema honetan (30/70) irakasleak kurtsoan zehar proposatutako ariketak eta lanak egitea derrigorrezkoa da.Ikasleak ez badu sistema honen bidezko ebaluazioa bete nahi, uko egiteko eta urtarrileko deialdian azken proba (%100) egiteko eskubidea dauka. Uko egiteko irakasleari jakinarazi beharko dio idatziz 9. astea baino lehen.Formulazio-proba bat ere egongo da, irakasgaia gainditzeko formulazioa ere derrigorrez gainditu beharko da.

Azken azterketara ez bertaratzea deialdiari uko egitea da.

OHIKO DEIALDIA: ORIENTAZIOAK ETA UKO EGITEA

- Garatu beharreko proba idatzia % 70 - Praktikak (ariketak, kasuak edo buruketak) % 30

EZOHIKO DEIALDIA: ORIENTAZIOAK ETA UKO EGITEA

Deialdi honen kalifikazioa azterketaren nota da (%100 azterketa).

NAHITAEZ ERABILI BEHARREKO MATERIALAK

Or.:ofdr0035

3 / 3

BIBLIOGRAFIA

- R.H. Petrucci, W.S. Harwood y F.G. Herring. "Química General", (10ª Ed.), Prentice Hall, Madrid, 2011.- P. Atkins y L. Jones. "Principios de Química", (5ª ed.), Ed. Panamericana, Buenos Aires, 2012.- T. Arbeloa. "Kimikaren oinarriak" Euskara eta Eleaniztasuneko Errektoretzaren Sare Argitalpena, 2010

http://webbook.nist.gov/chemistryhttp://www.chem.ox.ac.uk/vrchemistry/http://www.800mainstreet.com/1/0001-000-TOC.htmlhttp://www.webelements.com/

Oinarrizko bibliografia

Interneteko helbide interesgarriak

- R. Chang. "Química" (9ª Ed.), McGraw-Hill, México, 2007.- "QUÍMICA. Un proyecto de la American Chemical Society". Reverté, Barcelona, 2005.- D.W. Oxtoby y N.H. Nachtrieb. "Principles of Modern Chemistry", (5th ed.), 2002.- J.C. Kotz, P.M. Treichel y J.M. Townsend. "Chemistry and Chemical Reactivity" (7th ed.), 2009.- M.S. Silberberg. "Química General" McGraw-Hill, México, 2002- J. Casabó. "Estructura atómica y enlace químico". Reverté, Barcelona, 1996.- K. P. C. Vollhardt. "Química Orgánica" 5ª ed., Omega, 2008. - L. G. Wade. "Química Orgánica" 5ª ed, Pearson Prentice Hall, 2004.- L. Smart y E. Moore, "Química del estado sólido, una introduccion". Addison-Wesley, 1995. - UEUko Kimika Saila. "Kimika Orokorra". Udako Euskal Unibertsitatea, 1996.- I. Urretxa y J. Iturbe. "Kimikako Problemak". Udako Euskal Unibertsitatea, 1999.- W.R. Peterson. "Nomenclatura de las sustancias químicas", Reverté: Barcelona, 2011.- A. Arrizabalaga Saenz y F. Andrés Ordax. "Formulazioa eta Nomenklatura Kimikan. IUPAC Arauak". Euskal Herriko Unibertsitatea, 1994.

Gehiago sakontzeko bibliografia

Journal of Chemical Education

Aldizkariak

OHARRAK

Or.:ofdr0035

1 / 4

IRAKASGAIA

26695 - Laborategiko Oinarrizko Eragiketak 6ECTS kredituak:

Plana

Zikl.

Ikastaroa

Ikastegia




Zehaztugabea

1. maila


Irakasgai honetan hainbat laborategiko praktikak burutzen dira eta horien helburua da ikasleak ezagutzea laborategi kimiko batean dauden oinarrizko segurtasun-arauak, honako oinarrizko eragiketetan trebetasuna hartzea: disoluzioen prestakuntza eta balorazioa, solido/likido eta likido/likido banatze teknikak, gasen eta solido ezorganiko eta organikoen purifikazio eta manipulazio teknikak. Horretaz gain arreta berezia jarriko da laborategiko koadernoan eta txostenetan.


Irakasgai honetan laborategiko praktika multzo bat garatuko da, ikasleak laborategi kimikoan lan egiteko oinarrizko segurtasun-arauak ezagu ditzan eta jarraian aipatutako oinarrizko operazioak egiten trebetasuna har dezan: disoluzioen prestakuntza eta balorazioa, solido/likido eta likido/likido banatze teknikak, gasen eta solido ezorganiko eta organikoen purifikazio eta manipulazio teknikak. Izan ere, irakasgai honi esker ikasleak ondorengo gaitasunak lortuko ditu:M01CM03- Kimikako laborategian gehien erabiltzen den materiala, aparatuak eta teknika esperimentalen erabilera modu seguru eta egokian.M01CM05- Kimikako eta beste zientzia esperimentalen eremuetako emaitzen aurkezpena, analisia eta behatze ahalmena.M01CM09- Zientzia esperimentalez baliatzea prozesu kimikoak ulertzeko.M01CM11- Zientzia esperimentaletako ohiko dokumentazioa eta iturrien ezaugera eta erabilera.


PROGRAMA TEORIKOA1.-Laborategian lan eta segurtasun arauak. Laborategiko oinarrizko segurtasun-arauak. Babespen pertsonala. Laborategiko materialaren deskribapena eta erabilera. Beirazko materialaren garbiketa eta lehortze-prozesua. Erreaktibo kimikoen manipulazioa. Ohizko substantzia toxiko eta arriskutsuak. Bitrinen erabilera. Hondakinen gestioa. Laborategi kimikoaren gestioa. Laborategiko koadernoa zelan egin. Datuen tratamendua. Bibliografiaren erabilera. Txostenak idazteko modua.2.- Oinarrizko operazioak.Pisaldi metodoak. Kontzentrazio unitate erabilienak. Disoluzioen prestakuntza eta balorazioa. Likido/likido eta solido/likido disoluzio urtsuen prestakuntza. Azido-base eta redox bolumetria.3.- Erreaktibotasun kimikoa.Azido-base erreakzioak. pH neurtzeko metodoak. Redox erreakzioak. Gasen askatzearekin gertatutako erreakzioak. Erreakzio itzulgarria eta itzulezina. Hauspeatze-erreakzioak. Hauspeakinen banaketa. Konplexuen eraketa. Erreakzioarenetekina. Erreakzioak egoera solidoan: deskonposizio termikoa.4- Banatze eta purifikazio teknikak.Kristalizazioa: Oinarria. Kristalizazio motak. Disolbatzailearen lurrunketaren bidezko, disolbatzailearen adizioaren bidezko,tenperaturaren bidezko eta sublimazioren bidezko kristalizazioa. Kristalen banaketa.Konposatu organikoen birkristalizazioa: disolbatzailearen hautaketa, iragazketa eta lehorketa. Fusio puntuak. Materiala eta prozedura.Erauzketa: Oinarria. Banatze-koefizientea. Likido-likido eta solido-likido erauzketa. Materiala eta prozedura. Agente lehorgarriak. Azido-base erauzketa.Destilazioa: Oinarriak. Motak eta erabilerak. Irakite puntuak. Destilazio sinplea, zatikatua, hutsean eta lurrun-arrastearen bidezko destilazioa. Nahaste azeotropikoak. Materiala eta prozedura.Kromatografia: Oinarriak. Kromatografia motak. Erabilerak. Fase geldikorra: adsorbatzaile motak. aFase mugikorra. Geruza fineko kromatografia teknika. Erretentzio-faktorea.

PROGRAMA PRAKTIKOA1. praktika: KRISTALIZAZIOALaborategiko materialaren identifikazio eta erabilera: laborategiko oinarrizko materiala. Pisatzeko metodoak: laborategiko balantza-motak. Kristalizazioa. Kristalen banaketa, garbiketa eta lehorketa. Erreakzioaren etekina.2. praktika: DISOLUZIOEN PRESTAKETA ETA BALORAZIO BOLUMETRIKOALikidoen bolumen-neurketa: material bolumetrikoa. Disoluzioen prestakuntza kontzentrazio-unitate desberdinak erabiliz: oinarrizko kontzeptuak, kontzentrazio-unitate erabilienak. Azido/base bolumetria.3. praktika: GASEN ASKAPENAGasen askapena. Gasen sorkuntza eta identifikazioa. Gasak bideratzeko beirazko materialen prestakuntza.4. praktika: ERREAKZIOAK SAIODIETANErreaktibotasun kimikoa: pH aldaketa, kolore-aldaketa, gasen askapena, erreakzio itzulgarriak eta itzulezinak, konplexuen

Or.:ofdr0035

2 / 4


eraketa, truke ionikoa, erredox erreakzioak. Laborategiko oxidatzaile ohikoenak. Erreakzioak solido egoeran: deskonposizio termikoa.5. praktika: HAUSPEATZE-ERREAKZIOAKHauspeatzearen bidezko solidoen prestakuntza. Solidoen banaketa iragazketa/zentrifugazioren bidez. Garbiketa eta lehorketa.6. praktika: ERAUZKETA I. Tearen kafeinaren erauzketa.Birfluxutan berotu, erauzketa, lehortze prozesua, iragazketa, disolbatzailearen lurrunketa.7. praktika: ERAUZKETA II. Azido-base erauzketa. Etil-4-aminobentzoato, azido bentzoiko eta fluoreno nahastearen bereizketa.Erauzketa, lehortze prozesua, iragazketa, disolbatzailearen lurrunketa.8. praktika: KRISTALIZAZIOA. Zenbait solidoren purifikazioa. Azido bentzoikoaren eta fluorenoaren kristalizazioa.Birfluxutan berotu, iragazketa, kristalizazioa. 9. praktika: DESTILAZIOA. Destilazio sinplea eta zatikatua. Likido baten purifikazioa eta likidoen bereizketa.Destilatu, irakite-puntua aztertu, bi likido bereiztu.10. praktika: KROMATOGRAFIA. Geruza fineko kromatografia. analgesikoen identifikazioa: ibuprofenoa, parazetamola, aspirina, kafeina.Geruza fineko kromatografia, Rf -aren kalkulua, konposatuen identifikazioa.

METODOLOGIAMintegietan (2 ordu) irakasgaiaren zehaztasunak aipatzen dira, gelako praktiketan (14 ordu) praktikak azaldu eta praktikekin erlazionatutako ariketak ebazten dira eta horretaz gain laborategiko praktikak daude (44 ordu).

IRAKASKUNTZA MOTAK




2 14 44

3 21 66

Eskola mota



EBALUAZIO-SISTEMAK


OHIKO DEIALDIRAKO EBALUAZIOA:

A EBALUAZIO JARRAITUA.

1. PRAKTIKEN BURUTZEA- Derrigorrezkoa.- Erreaktiboen eta laborategiko materialaren erabilera egokia ebaluatuko da.- Atal honen pisua: %30. Gutxieneko nota: 4.

2. BANAKAKO LANAK- Derrigorrezkoa.- Oinarrizko teknikak ezagutzea eta gertakariak eta prozesuak era ulergarrian azaltzeko ahalmena ebaluatuko dira.- Derrigorrezkoa da praktika guztiei dagozkien galderen erantzunak entregatzea. - Atal honen pisua: %25. Gutxieneko nota: 4.

3. AZTERKETA TEORIKOA- Derrigorrezkoa.- Planteamendu egokia eta erantzunen zehaztasuna eta koherentzia ebaluatuko dira.


- 1.Praktiken burutzea. %302. Banakako lana. %253. Azterketa teorikoa. %204. Azterketa praktikoa. %25Guztira % 100

Or.:ofdr0035

3 / 4

- Atal honen pisua: %20. Gutxieneko nota: 4.

4. AZTERKETA PRAKTIKOA.- Derrigorrezkoa.- Laborategiko oinarrizko tekniketarako trebetasuna eta segurtasun arauak errespetatzea eta betetzea ebaluatuko dira.- Ikasleak koadernoa soilik erabil dezake azterketa egiteko. Koaderno hori,DIN A4 tamaina duena, ikasleak praktikak egiterakoan idatzitakoa eta irakasleagatik sinatutakoa izango da. -Atal honen pisua: %25. Gutxieneko nota: 4.

UKO EGITEA- Ebaluazio jarraituari uko egiteko idatziz jakin arazi behar zaie irakasgaiko irakasleei 9. astea baino lehen.

B. AZKEN EBALUAZIOA.

1. AZTERKETA PRAKTIKOA.- Derrigorrezkoa.- Erreaktiboen eta laborategiko materialaren erabilera egokia, oinarrizko teknikak ezagutzea eta gertakariak eta prozesuak era ulergarrian azaltzeko ahalmena eta laborategiko oinarrizko tekniketarako trebetasuna ebaluatuko dira. Era berean segurtasun arauak errespetatzea eta betetzea ere ebaluatuko dira.-Atal honen pisua: %80. Gutxieneko nota: 4.

2. AZTERKETA TEORIKOA- Derrigorrezkoa.- Planteamendu egokia eta erantzunen zehaztasuna eta koherentzia ebaluatuko dira.- Atal honen pisua: %20. Gutxieneko nota: 4.

UKO EGITEA- Azterketara ez aurkeztearekin nahikoa da ohiko deialdiari uko egiteko.


EZ-OHIKO DEIALDIRAKO EBALUAZIOA:

1. BANAKAKO LANAK- Derrigorrezkoa.- Oinarrizko teknikak ezagutzea eta gertakariak eta prozesuak era ulergarrian azaltzeko ahalmena ebaluatuko dira.- Derrigorrezkoa da praktika guztiei dagozkien galderen erantzunak entregatzea. - Atal honen pisua: %25. Gutxieneko nota: 4.

2. AZTERKETA PRAKTIKOA.- Derrigorrezkoa.- Laborategiko oinarrizko tekniketarako trebetasuna eta segurtasun arauak errespetatzea eta betetzea ebaluatuko dira.- Ikasleak koadernoa soilik erabil dezake azterketa egiteko. Koaderno hori, DIN A4 tamaina duena, ikasleak praktikak egiterakoan idatzitakoa eta irakasleagatik sinatutakoa izango da. -Atal honen pisua: %55. Gutxieneko nota: 4.

3. AZTERKETA TEORIKOA- Derrigorrezkoa.- Planteamendu egokia eta erantzunen zehaztasuna eta koherentzia ebaluatuko dira.- Atal honen pisua: %20. Gutxieneko nota: 4.

UKO EGITEA- Azterketara ez aurkeztearekin nahikoa da ezohiko deialdiari uko egiteko.

Mantala. Segurtasun betaurrekoak. Laborategiko eskularruak. Espatula. Koadernoa, DIN A4 tamainakoa.


Or.:ofdr0035

4 / 4

BIBLIOGRAFIA

1. M. Fernández González, Operaciones de laboratorio en Química, Anaya, Madrid, 2004.2. M. J. Insausti, E. Charro, P. Redondo, Manual de experimentación básica en Química, Universidad de Valladolid, Valladolid, 2000.3. J. Martínez Urreaga, Experimentación en química general, Thomson, Madrid, 2006.

1. http://webbook.nist.gov/chemistry2. http://testubiltegia.ehu.es/Esperimentazioa-sintesi-13. Quiored. Recursos educativos en Química Orgánica:(http://www.ugr.es/~quiored)



1. M. A Martínez, Técnicas experimentales en síntesis orgánica, Síntesis, Madrid, 2.Edizioa, 2014. 2. J. Tanaka y S.L. Suib, Experimental Methods in Inorganic Chemistry. Prentice Hall (1999).3. J.D. Woollins, Inorganic experiments. 2ª ed., VCH Publishers: Nueva York (2003).



Aldizkariak

OHARRAK

Or.:ofdr0035

1 / 3

IRAKASGAIA

25227 - Geologia 6ECTS kredituak:

Plana

Zikl.

Ikastaroa

Ikastegia




Zehaztugabea

1. maila


Geologia eta Kimika Gai-Zientziaren talde berekoak dira eta, hortaz, jakintza-arlo berdin eta osagarrietan parte hartzen dute. Arroka, mineralak, urak, hidrokarburoak eta abar ekoizkin askotarako funtsezko lehengaiak dira eta gizartearen ongizatea laguntzen dute. Gai hauetaz Geologiak ematen duen ikuspuntua eta erabiltzen diren metodologia espezifikoak lehengaien ustiapenaren eta kudeaketaren oinarriak finkatzeko ezinbesteko tresnak ditugu. Halaber, ingurugiroaren jasangarritasuna bermatzen dute.

Irakasgai honetan Lurraren ikerketaren garrantzia erakutsiko da, hartan garatzen diren barne- eta kanpo-prozesuak eta historia geologikoan zeharreko bere bilakaera ulertu ahal izateko. Plaken tektonikaren teoriaren oinarrizko printzipioen azalpenak baimenduko du marko geologiko orokorrean prozesu horiek testuinguruan jartzea.Teoria erretikularraren printzipioak adieraziko dira. Baita ere, bai molekulen bai materia kristalinoaren azterketa eta sistematizazioa baimentzen duten simetria operazio desberdinak azalduko dira. Guzti honek bere espazio-ikuspegiaren eta abstrakziorako ahalmenaren garapenean aurrera egitea baimenduko dio ikasleari. Geologiaren oinarriak erabiliko dira arrokak eta mineralak desberdintzeko. Azkenik, lurzoruaren eta uraren zikloaren (bai gainazaleko bai lur azpikoa) ezaguerarako sarrera egingo da.

Ikasgai hau Geologiarako oinarrizko sarrera da. Bertan landuko diren kontzeptu asko Kimikako Graduaren hainbat irakasgairen garapenerako interesgarriak dira, besteak beste bigarren mailako Kimika Analitikorako (enborrekoa) edota Ingurugiro Kimikarako (hirugarren mailako hautazkoa).


ZEHARKAKO GAITASUNAK: M01CM11.Zientzia esperimentaletako ohiko dokumentazioa eta iturrien ezaugera eta erabileraESPEZIFIKOA GAITASUNAK: M01CM08. Lur zientzien oinarrizko printzipioen ezaugera eta haien erlazioa konposatu kimikoen osaera eta ezaugarriekin.

IKASTEAREN EMAITZAK.Lortu nahi diren emaitzak:- Molekulen simetria aztertzeko gai izatea, eta horren arabera, molekula sailkatzea.- Mineralen formula kimikoa kristal-egiturarekin eta propietatekin erlazionatzeko gai izatea. Aldi berean, funtsezko mineralbatzuk errekonozitzeko gai izatea.- Elementu geomorfologiko nagusiak, arrokak eta baliabide mineralak kokatzea bere testuinguru geologikoan eta izakientzako eta ondaretarako kaltegarriak izan daitezkeen prozesu geologikoak ezagutzea.- Sistema edafiko eta hidrikoen dinamikak ulertzea.eta beraien kudeaketa egokiaren garrantziaz jabetzea.


1. GEOLOGIAREN OINARRIZKO KONTZEPTUAK. (1 ECTS)Lurraren jatorria. Egitura eta osaera kimikoa. Lurrazalaren dinamika. Plaken tektonika. Arroka eta mineralaren kontzeptua.Arroka motak. Arroken zikloa. Energia-baliabideak. Arroken identifikazioa.2. KRISTALOGRAFIA GEOMETRIKOA ETA KRISTALOKIMIKA (2.25 ECTS)Sarrera. Objektu finituen simetria. Objektu infinituen simetria. Kristalokimikaren oinarrizko kontzeptuak, paketatzeak eta hutsuneak. Molekulen azterketa morfologikoa.3. MINERALOGIA (1.75 ECTS)Sarrera. Mineralen ezaugarri kimikoak eta formula. Mineralen propietate fisikoak. Mineralen sailkapena: silikatoak eta ez-silikato garrantzitsuenak. Baliabide mineralak: metalikoak eta ez-metalikoak. Mineralen identifikazioa.4. EDAFOLOGIA ETA HIDROGEOLOGIAREN SARRERA.(1 ECTS)Meteorizazioa eta lurzoruaren sorrera. Lurzoruaren profila. Lurzoruen sailkapenaren sarrera. Gainazaleko hidrologiari eta lurrazpikoko hidrologiaren sarrera. Lurrazpiko uren banaketa eta zirkulazioa. Uraren konposizioa. Gainazaleko eta lurrazpiko uren kutsadura.

METODOLOGIA

KLASE MAGISTRALAKGelan garatutako diren eskoletan ikuste-baliabideak (transparentziak, ordenagailu aurkezpenak) erabiliko dira. Irakasgaiarekin lotutako hainbat gairen buruzko eztabaidak pizten saiatuko da. GELAKO PRAKTIKAK Hainbat jarduera egingo dira, denak ikasgaiaren atal bakoitzarekin erlazionatzen direnak. Ikasleek modu autonomo batez

Or.:ofdr0035

2 / 3


aztertu beharko dituzte hainbat material: molekulak, mineral, arrokak, beti ere irakaslearen laguntzarekin. Esatebaterako:- Molekula-simetria eta kristalen simetria azterketa- Kristalokimika eta mineralogia ariketak - Powerpoint bidezko mineralogia buruzko lanen aurkezpena- Lurzoruei buruzko ariketakLABORATEGIKO PRAKTIKAK- Mineralen errekonozimendu buruzko praktikak- Arroken errekonozimendu buruzko praktikak- Lurzoru eta hidrogeologiari buruzko praktikakORDENADORE PRAKTIKAK- Molekulen simetriaz aritzeko hainbat programa informatikoen erabiliko dira Kurtsoaren zehar hainbat txosten edo ariketa aurkeztu beharko dira.

Irakasgaia garatzeko behar den informazio guztia e-gela plataformaren bidez kudeatuko da.

IRAKASKUNTZA MOTAK




40 11,5 7,5 1

60 17,25 11,25 1,5

Eskola mota



EBALUAZIO-SISTEMAK

- Azken ebaluazioaren sistema

Irakasgaiaren gai-zerrenda osatzen duten lau atalak kontutan hartuta:

GEOLOGIAREN OINARRIZKO KONTZEPTUAK: %16aKRISTALOGRAFIA GEOMETRIKOA ETA KRISTALOKIMIKA: 36%MINERALOGIA: %29aEDAFOLOGIA ETA HIDROGEOLOGIA: %19a

Irakasgai hau gainditzeko atal bakoitzean 3/10 puntu lortu behar dira gutxienez.

Orokorren, atal bakoitzaren balio hauek mantenduko dira, baina azterketa-tresnak eta beraien balioak alda daitezke garatutako jardueren arabera.


- Garatu beharreko proba idatzia % 72 - Test motatako proba % 13 - Praktikak (ariketak, kasuak edo buruketak) % 6 - Banakako lanak % 4 - Talde lanak (arazoen ebazpenak, proiektuen diseinuak) % 5


Aparteko deialdia proba bakarrekoa izan liteke, eta proba horrek irakasgaiaren atal guztiak kontsideratuko ditu, eta notaren %100 lortzeko aukera eman ahalko dio ikasleari

Amantala, betaurrekoak eta laborategiko koadernoa


Or.:ofdr0035

3 / 3

BIBLIOGRAFIA

Bloss, F.D. Crystallography and crystal chemistry. An introduction, Mineralogical Society of America, Washinton, 1994.Klein, C., Hurlbut, C.S. Manual de mineralogía, Ed. Reverté, Barcelona, 1997.Monroe, J.S.; Wicander, R. y Pozo, M. Geología. Dinámica y evolución de la Tierra. Ed. Paraninfo, Madrid, 2008.

http://geology.com/http://www.uned.es/cristamine/cristal/crist_mrc.htmhttp://symmetry.otterbein.edu/index.htmlhttp://crystals.otterbein.edu/index.htmlwww.mindat.org/http://webmineral.com/http://edafologia.ugr.es/comun/enlaces.htmhttp://hidrologia.usal.es/hidro.htm



Borchardt-Ott, W. Crystallography, Springer Verlag, New York, 1995.Cuevas, M.A. et al., Problemas de Cristalografía. Publicaciones Universitat de Barcelona, 2002.Llamas, J. Hidrología general. Principios y aplicaciones. Servicio Editorial de la Universidad del País Vasco, 1993.Nesse, W.D. Introduction to Mineralogy. Oxford University Press, Oxford, 2000.Porta, J., López-Acevedo, M., Roquero, C. Edafología para la agricultura y el medio ambiente.2a ed. Ediciones Mundi-Prensa, Madrid, 1999.Pulido, A. Nociones de hidrogeología para ambientólogos. Universidad de Almería, Almería, 2007.


Aldizkariak

OHARRAK

Komenigarria da oinarrizko programa informatikoen (Word, Excel, Power Point) erabilera ezagutzea.

Or.:ofdr0035

1 / 2

IRAKASGAIA

25824 - Matematika I


6ECTS kredituak:

Plana

Zikl.

Ikastaroa

Ikastegia




Zehaztugabea

1. maila


Matematika I irakasgaia oinarrizko irakasgaien multzoan dago kokatuta, funtsezko eta ezinbestekoa beraz Geologia Gradurako zein Ingeniaritza Kimiko edota Kimika Graduetarako ere.

Irakasgai teoriko-praktikoa da, oinarrizko printzipio zientifikoak ezagutu eta beharrezkoak diren dimentsio matematikoak behatuko direlarik unibertsoko prozesuak ulertzeko, batez ere, prozesu kimiko eta geologikoak.

Edozein zientzia-arloko ezaguera zimendatzen den irakasgaia izateak ikasketen hasieran ipinarazten dio.


Analisi eta sintesi gaitasuna. Arazoak konpontzeko gaitasuna. Informazioa bilatzeko eta kudeatzeko gaitasuna. Ezagutzakpraktikan aplikatzeko gaitasuna. Ikaskuntza eta lan autonomoa eta sortzailea.Ahozko eta idatzizko komunikazioa bere hizkuntzan. Tresna matematikoen eta inguru zientifikoetan erabilitako datuak eta analisi prozesuen ulermena eta erabilera.Literatura zientifikoaren erreferentzia-estiloen ezaugera eta erabilera ahozko eta idatzizko komunikazioan.

Esanahia ezagutzea eta oinarrizko funtzio matematikoak erabiltzeko gaia izatea


Aztergaiak:1.Zenbakiak eta funtzioak. Zenbaki konplexuak. Desberdintzak. Oinarrizko funtzioak.2. Jarraitasuna. Aldagai bateko funtzioak. Limiteak eta jarraitasuna. Jarraitasunen Teorema nagusiak.3. Kalkula Diferentizala. Deribazio-erregelak. Optimizazioa. Funtzioen irudikapen grafikoa. Taylor polinomioa.4. Kalkulu integrala. Aldagei bateko funtzioen integrazio teknikak. Integral mugatua: integrala azalera gisa.Kalkulu integralaren teorema nagusia. Aplikazioak.5. Aljebra lineala eta aplikazioak. Espazio bektorial errealak. Aplikazio linealak. Matrizeak. Kalkulu matriziala. Determinanteak. Autobalioak eta autobektoreak.Matrizeen diagonalizazioa.

METODOLOGIAAktibitate presentzialak ikasgelan egingo dira eta irakasgaiari ekoizpen maximoa ateratzeko aktibitate horietara asistentziajarraitua izatea eskatzen da. Bereziki problemen ebazpenerako beharko den ezaguera teorikoa sustatuko da.

IRAKASKUNTZA MOTAK




30 6 18 6

45 9 27 9

Eskola mota



EBALUAZIO-SISTEMAK


Azken frogara ez aurkeztearekin nahikoa da. Kalifikazioa: EZ AURKEZTUA izango da.


- Garatu beharreko proba idatzia % 100


Azken frogara ez aurkeztearekin nahikoa da. Kalifikazioa: EZ AURKEZTUA izango da.


Or.:ofdr0035

2 / 2

BIBLIOGRAFIA

Calculus. Vol I y Vol II. S. Salas, E. Hille y G. Etgen. Editorial Reverte.Algebra Lineal. H. Antón. Editorial Limusa.Kalkulu diferentziala eta integrala. N. Piskunov. Editorial U.E.U.

http://ocw.ehu.eshttp://www.wiris.net/demo/wiris/es/index.html




Aldizkariak

OHARRAK

Or.:ofdr0035

1 / 4

IRAKASGAIA

26135 - Kimika Orokorra II 6ECTS kredituak:

Plana

Zikl.

Ikastaroa

Ikastegia




Zehaztugabea

1. maila


"Kimika Orokorra II" irakasgaia Kimikako Graduko eta Ingeniaritza Kimikoko Graduko lehen mailako adarraren oinarrizko irakasgaietatik bat da. Oinarrizko moduluan kokatzen da eta maila bereko "Kimika Orokorra I"-aren (lehen lauhilabetekoa)osagarria da. Bi irakasgai hauek modulu orokorreko kimika arloko irakasgaien oinarriak dira.

"Kimika Orokorra II" irakasgaiaren oinarrizko eduki teorikoak praktikara eramaten dira Kimikako Graduko lehen mailako "Metodologia Esperimentala Kimikan" irakasgaian.

Irakasgaiaren lehenengo zatia Kimikaren eremu nagusietariko bi ikasten dira: Zinetika eta Termodinamika. Zinetikaz baliatuz erreakzioen abiadurari buruzko ezaguerak lortzen dira, ondorengo ikasketa esperimentalak burutzeko behar direnak. Termodinamikari esker prozesu kimikoetan eta fisikoetan ematen diren energia-aldaketak, prozesuen espontaneitatea eta oreka-egoera ikasten dira. Izanez, oreka sakonki ikasiko da, bai kimikoa bai osagai bakarreko sistemen faseen arteko oreka. Ikuspuntu profesionaletik, tresna hauekin, adibidez produktu bat lortzeko industria kimikoanerabiltzen den prozesua zein abiadurarekin emango den, zein den behar den energia eta lor daitekeen etekina ez ezik, parametro horiek hobetzeko baldintzak ere ezagutu daitezke.

Irakasgaiaren bigarren zatian oreka kimikoak disoluzioan ikasten dira. Hasteko oreka-konstantearen indar ionikoaren menpekotasuna deskribatzen da, kontzentrazio-konstanteak sartzen dira eta halaber orekan parte hartzen diren erreakziomota desberdinen terminologia. Ondoren disoluzioan ematen diren prozesu kimikoen lau zutabe nagusienak deskribatzen dira: azido-base erreakzioak, konplexuen formazio-erreakzioak, hauspeatze-erreakzioak eta oxidazio-erredukzio erreakzioak. Lau erreakzio motetarako zenbaki-metodologia eta metodologia grafikoa azaltzen dira, zeinek disoluzioan gertatzen diren oreka kimikoaren problemak ebaztea baimentzen duten.

"Kimika Orokorra II" goi mailako beste irakasgai batzuen abiapuntua da. Zehazki, Kimikako Graduan modulu orokorraren bigarren mailako hiru irakasgai derrigorrezko: "Kimika Fisikoa I", "Esperimentazio Kimika Fiskoan" eta "Kimika Analitikoa I"eta hirugarren mailako hainbat irakasgai. Ingeniaritza Kimikoko Graduan "Kimika Orokorra II"-an emandako eduki teorikoak zein praktikoak menperatzea garrantzi handikoa da "Termodinamika Aplikatua" eta "Prozesu Kimikoen Zinetika" irakasgaiak ondo garatzeko.

"Kimika Orokorra II" gainditzeko 2. batxilergoko Kimika eta Matematika irakasgaietan lortutako oinarrizko ezaguerak beharrezkoak dira, eta baita "Kimika Orokorra I" irakasgaian lortutakoak ere.


Irakasgai honetan Zinetikaren eta Termodinamika Kimikoaren oinarriak ikasten dira, eta halaber Oreka Ionikoak disoluzioan.

GAITASUNAK Irakasgai honetan nahi da ikasleek beherago deskribatzen diren gaitasunak garatzea.1. Substantzia mota desberdinen erreakzio kimikoaren teoria basikoaren eta printzipioen ulermena eta erabilera. 2. Tresna matematikoen eta inguru zientifikoetan erabilitako datuen analisi prozesuen ulermena eta erabilera. 3. Kimikako eta beste zientzia esperimentalen eremuetako emaitzen aurkezpena, analisia eta behatze ahalmena. 4. Literatura zientifikoaren erreferentzia-estiloen ezagumendua eta erabilera ahozko eta idatzizko komunikazioan.5. Zientzia esperimentaletako ohiko dokumentazioa eta iturriak ezagutu, eta haien erabilera eraginkorra frogatu.

IKASTEAREN EMAITZAK Ikasleak gaitasun horiei dagozkien ikastearen emaitza hauek lortzen ditu:

Zinetika kimikoa- Erreakzio kimikoaren datu esperimentalak egoki interpretatzen ditu erreakzio-abiadura kuantifikatzeko eta erreakzio-mekanismoa aurresateko.

Termodinamika- Prozesu kimikoan gertatzen diren energia-aldaketak analizatzen, kalkulatzen eta interpretatzen ditu- Entropiaren bitartez, aldaketa kimikoak zein fisikoak gertatzeko norabidea aurresaten du.

Oreka kimikoa/fisikoa- Kontzeptu termodinamikoak erabiliz oreka kimikoa eta horren gaineko kanpoko eraginak kualitatiboki eta kuantitatiboki

Or.:ofdr0035

2 / 4

deskribatzen ditu - Substantzia puruen fase-aldaketak gertatzeko baldintzak ebaluatzen ditu fase-egoerak orekan egoteko baldintzak analizatzen ditu- Oreka kimiko ezberdinen arteko erlazioak eta oreka baldintzak aldatu ditzaketen aldagaiak identifikatzeko gai da- Oreka kimiko ezberdinetan parte hartzen duten espezieen kontzentrazioak numerikoki zein grafikoki kalkulatzen daki - Substantzia desberdinak disoluzioan nahastean gerta daitezkeen erreakzioak (neutralizazioa, balorazioa, maskaratzea, ko-hauspeatzea, ...) eta orekan daude espezie nagusienak aurresaten daki. - Disoluzioan gertatzen diren oreka kimikoen problemak numerikoki zein grafikoki ebazteko metodologiak erabiltzen badaki.


"Kimika Orokorra II" irakasgaiaren edukiak teorikoak dira, eta problemen ebazpenaren bidez aplikatuko dira. Kimikako Graduan eduki teoriko hauei dagozkien laborategiko praktikak, berriz, "Metodologi Esperimentala Kimikan" irakasgaian jorratzen dira.

I.ZINETIKA KIMIKOA. ERREAKZIO-ABIADURA. Erreakzio-abiaduran eragina duten faktoreak. Abiadura-ekuazio diferentziala. Erreakzioaren ordena. Abiadura-ekuazio integratuak. Erdibizitza. Erreakzio-abiadura determinatzeko metodo esperimentalak. Abiadura-ekuazioa determinatzeko metodoak: integrazio-metodoa, hasierako abiaduraren metodoa eta erdibizitzaren metodoa. Erreakzio-abiaduraren gaineko tenperaturaren eragina.

II.ZINETIKA KIMIKOA. ERREAKZIO KIMIKOEN MEKANISMOAK. Prozesu elementalak: sailkapena, orden zinetikoa eta molekularitatea. Prozesu korapilatsuak. Erreakzio itzulgarriak. Ondoz ondoko erreakzioak. Aldibereko erreakzioak edo erreakzio paraleloak. Mekanismo bati egokitzen den abiadura-ekuazioaren lorpena: urrats mugatzailearen hurbilketa; egoera geldikorraren hurbilketa. Prozesu konplexu baterako abiadura-konstanteen eta oreka-konstantearen arteko erlazioa. Kolisio-teoria: aktibazio-energia. Trantsizio egoeraren teoria. Erreakzio elementalaren eta korapilatsuaren energia-profila. Katalisia. Katalizatzailearen mekanismoa.

III.TERMODINAMIKA KIMIKOA. TERMOKIMIKA. Sistema-mota. Sistemaren egoera. Prozesu itzulgarriak. Prozesu itzulezinak. Lana. Bero. Termodinamikaren lehen printzipioa. Barne-energia eta entalpia. Barne-energiaren interpretazio molekularra. Lehen printzipioaren aplikazioak. Erreakzio funtzio termodinamiko normalak. Erreakzio-entalpia eta formazio-entalpia estandarrak. Disoluzio-entalpia eta diluzio-entalpiak. Atomo gaseosoen formazio-entalpia. Ioien formazio-entalpia disoluzioan. Erreakzio-entalpiaren gaineko tenperaturaren eragina. Lotura-energia. Erreakzio-beroaren determinazio esperimentala. Kalorimetria.

IV.TERMODINAMIKA KIMIKOA. ENTROPIA ETA ENERGIA ASKEA. Entropiaren kontzeptua. Entropiaren kalkulua. Termodinamikaren bigarren printzipioa. Sistema itxiaren espontanietatearen eta orekaren irizpidea. Prozesu batzuen entropiaren kalkulua. Espontanietatearen eta orekaren baldintza orokorra: Gibbs-en energia askea; Helmholtz-en energiaaskea. Entropia molekula-mailan. Hirugarren printzipioa. Erreakzio-Gibbsen energia askearen aldaketa.

V.OREKA KIMIKOA. Potentzial kimikoa eta materia-oreka. Oreka-konstantea. Oreka-konstantearen gaineko tenperaturaren eragina. Oreka-egoeraren aldaketa. Oreka kimikoa ez-elektrolitoen disoluzioetan. Oreka kimikoa elektrolitoen disoluzioetan. Erreakzio akoplatuak.

VI.SUBSTANTZIA PURUEN FASEEN ARTEKO OREKA. Likido-bapore oreka. Lurrun-presioa. Lurrun-presioaren tenperaturarekiko menpekotasuna. Solido-bapore oreka. Solido-likido oreka. Fase-orekaren tratamendu termodinamiko. Fase-diagrama. Egoera kritikoa. Fase-araua.

VII. DISOLUZIOAK. Disoluzio motak. Propietate molar partzialak. Osagai anitzeko sistemak eta potentzial kimikoa. Disoluzio idealen propietate termodinamikoak. Disoluzio ez- idealak. Elektrolitoen disoluzioak. Propietate koligatiboak

VIII. OREKA IONIKOAK DISOLUZIOAN. Oreka konstante motak. Disoziazio eta formazio konstanteak.Erreakzioen konbinaketa. Indar ionikoa. Aktibitate koefizienteak eta kalkulua. Debye-Hückel-en teoriak.

IX. AZIDO-BASE OREKA. Sarrera. Disolbatzailearen papera. Uraren azido-base izaera. Azido eta baseen indarra. pH-ren eskala. Azido-base oreken kalkulua. Masa balantzeak. Elektroneutralitate ekuazioa. Protoi balantzea. Azido-base Azido-base orekaren ebazpen numeriko eta grafikoa. Protolito ahul monoprotiko eta poliprotikoak. Disoluzio indargetzaileak. Tanpoi-ahalmena. Aplikazioak

X. KOMPLEXUEN FORMAZIO-OREKA. Orekaren deskripzioa. Konplexu motak. Hortz bakarreko eta anitzeko ligandoak.Adizio konplexuak eta kelatoak. Egonkortasuna. Oreka konstantea jarraituak eta osoak. Masa balantzeen ekuazioak. Oreka kalkuluak. Diagrama logaritmikoak. pH-ren eragina. Maskaratzea. Aplikazioak.

Or.:ofdr0035

3 / 4


XI. DISOLBAGARRITASUN OREKA. Orekaren deskripzioa. Disolbagarritasun biderkadura. Disolbagarritasuna. Disolbagarritasunean eragina duten faktoreak: gatz efektua. Ioi komunaren efektua. Diagrama logaritmikoak Hauspeatze zatikatua. pH-ren eragina. Beste oreken eragina. Aplikazioak.

XII. ERREDOX OREKA. Sarrera. Elektrodo potentzial estandarra. Erredox prozesu motak. Nernst-en ekuazioa. Oreka konstantea. Orekako potentziala. Uraren erredox sistema. Diagrama logaritmikoa. Elektrodo potentzialean eragina duten faktoreak. Beste oreken eragina. Dismutazioa. Aplikazioak.

METODOLOGIAEskola magistralean (M) gai bakoitzari dagozkion kontzeptuak landuko dira baina hainbat jarduerak erabiliko dira ikasleek parte hartzeko. Normalean talde lanean eta batzuetan bakarkakoan ere arituko da edukiei eztabaidatzeko.

Ikaskuntza emaitzak lortzeko problemak ebatziko dira gelako praktiketan (GA). Gaiaren alde desberdinak sakonduko dira problemen ebazpena arrazonatuz eta analizatuz. Problemak emango dira eta banaka edo taldeka ebatziko dira. Ebazpenaren emaitza guztion artean (irakasleak bideraturik) eta pausoka ematen da. GA-etan garatutako problema-ereduekin, ikasleek hainbat problema ebatziko dute taldeka edo banaka, eta hau ebaluagarria izan daiteke.

Mintegietan (S) hainbat egoera ez-ezagunei buruz eztabaidatuko eta ebaluatuko dira. Gai bakoitzeko edukiez baliatuz etaideia arrazonatuz egoera berri horiek azalduko dira. Mintegietan egindako lana ebaluatuko da.

Irakasgaiaren bigarren zatian informatika-geletan ere klaseak emango dira (GO), MEDUSA programaren bidez azido-base, konplexuen eraketa, hauspeatze eta oxidazio-erredukzio orekako ariketak grafikoki ebazten dira.

IRAKASKUNTZA MOTAK




30 5 20 5

45 7,5 30 7,5

Eskola mota



EBALUAZIO-SISTEMAK


Funtsean ondoko ikuspegiak aintzat hartuko dira:- Edukien ezagutze maila - Zeregin desberdinetan lortutako emaitzen analisi eta kritikarako ahalmena- Argitasuna arrazonamenduetan

Horretarako, ondoko aktibitateak aintzat hartuko dira:- Asistentzia eraginkorra zeregin presentzialetan - Zeregin ez presentzialen egitea- Planteatutako problemen ebazpena- Agindutako lanen aurkezpena- Azterketak burutzea

Gainditzeko 10 puntutik 5 lortu behar dira, eta azken proban beharrezkoa izango da 10 puntutik gutxienez 4 lortzea.- Azken proban gutxieneko nota lortzen ez bada, irakasgaiaren nota proba horretan lortutakoa izango da. - Azken probaren kalifikazioa handiagoa edo berdin gutxieneko nota bada, irakasgaiaren nota finala probaren %70 eta kurtsoan zehar egindako ekintzen notaren %30 izango da.- Ikasleren baten batek ezin baditu kurtsoan zehar programatutako zereginak egin, irakasgaiaren nota azken proban lortutakoa izango da. Kasua bada, irakasleari idatziz jakinarazi behar zaio lehenengo zeregin ebaluagarria egitean.- Azken probara ez aurkeztea deialdiari uko egitea da.


- Garatu beharreko proba idatzia % 70 - Praktikak (ariketak, kasuak edo buruketak) % 30

Or.:ofdr0035

4 / 4


Azken proba idatzia osatuta dago eta beharrezkoa izango da 10 puntutik gutxienez 5 lortzea.Kurtsoan zehar lortutako emaitzak positiboak badira kontutan hartuko dira eta azken kalifikazioa probaren %70 eta zereginen %30 izango da. Kontrara, zereginen emaitzak negatiboak badira, kalifikazioan ez dira kontutan hartuko eta proba idatziaren nota ezohiko deialdiaren notaren %100 izango da.


BIBLIOGRAFIA

- R.H. Petrucci, W.S. Harwood ,F.G. Herring, "Química General", (8. ed.), Prentice Hall, Madrid, 2003- UEUko Kimika Saila, "Kimika Orokorra", Udako Euskal Unibertsitatea, 1996.- P. Atkins, L. Jones, "Principios de Química. Los caminos del descubrimiento", (3. ed.), Médica Panamericana, 2009.

http://webbook.nist.gov/chemistry/http://www.chem1.com/acad/webtext/virtualtextbook.htmlhttp://www.buruxkak.org



- D.W. Oxtoby, H.P.Gillis, N.H. Nachtrieb, "Principles of Modern Chemistry", (5. ed.), Brooks Cole, 2002- R. Levine, "Fisicoquímica", 1 eta 2 liburukiak, (5. ed.), Mac Graw Hill, 2004.- M. Silva, J. Barbosa, "Equilibrios Iónicos y sus Aplicaciones Analíticas", Síntesis, 2002.- R.J.Silbey, R.A.Alberty, "Kimika Fisikoa", Argitalpen serbitzua UPV/EHU, 2006.- M.S.Silberberg, "Química General", McGraw Hill, México, 2002.- I.Urretxa , J.Iturbe, "Kimikako Problemak", Udako Euskal Unibertsitatea, 1999.



Aldizkariak

OHARRAK

Or.:ofdr0035

1 / 3

IRAKASGAIA

26134 - Metodologia Esperimentala Kimikan 6ECTS kredituak:

Plana

Zikl.

Ikastaroa

Ikastegia




Zehaztugabea

1. maila


“Metodologia Esperimentala Kimikan” irakasgaia Kimikako Graduko lehen mailako adarraren oinarrizko moduluan kokatzen da eta maila bereko ”Laborategiko Oinarrizko Operazioak” -aren (lehen lauhilabete) osagarria da. “Metodologia Esperimentala Kimikan” irakasgai praktikoa eta kurtso bereko ““Kimika Orokorra II” irakasgai teorikoa batera doaz; bigarrenak oinarrizko eduki teorikoak irakastenditu eta lehenengoan laborategira eramaten dira.

Irakasgaiaren lehenengo zatian Kimikaren bi eremu nagusietako, Zinetika eta Termodinamika, laborategiko praktikak egiten dira: bi erreakzioen abiadura esperimentalki determinatzen dira eta prozesu kimikoetan eta fisikoetan ematen diren energia-aldaketak ere laborategian neurtzen dira. Gainera, oreka kimikoa zein fisikoa laborategian kuantifikatzen da oreka zehatz baten oreka-konstantearen determinazioaren eta konposatu baten lurrun prozesuaren konstante termodinamikoen determinazioaren bidez.

Irakasgaiaren bigarren zatian oreka kimikoak disoluzioan ikasten dira, bai laborategian bai ordenagialuz (MEDUSA programa), eta uraren hainbat parametro interesgarriak determinatzeko analisi metodologia praktikan jartzen da oreka kimikoak landuz. Adibidez, uraren alkalinitatea, gogortasuna, kloruroen edukia eta kromo (VI) edukia determinatzen dira, azido-base-oreka, konplexuen formazio-oreka, hauspeaketa-oreka eta erredox-oreka erabiliz urrenez urren. Gainera, laborategian lortutako emaitzak oinarrizko estatistika erabiliz aztertzen dira (EXCEL).

“Metodologia Esperimentala Kimikan” modulu orokorraren bigarren mailako “Esperimentazio Kimika Fisikoan” eta hirugarren mailako “Esperimentazio Kimika Analitikoan” irakasgai derrigorrezkoen abiapuntua da. Bi irakasgai hauek ondo garatzeko “Metodologia Esperimentala Kimikan” -an emandako eduki praktikoak menperatzea garrantzi handikoa da.

“Metodologia Esperimentala Kimikan” zailtasun handirik gabe gainditzeko “Laborategiko Oinarrizko Operazioak”-an eta “Kimika Orokorra II”-an lortutako ezaguerak eta ekuazio matematikoak ebazteko oinarrizko metodologia (2. batxilergo matematika maila) beharrezkoak dira. Batxilergoan “Kimika”ikastea derrigorrezkoa ez den arren, irakasgai horretan ikasitakoa oso lagungarria da.


GAITASUNAKM01CM01 Hizkuntza kimikoa eta konposatu kimikoen izendatzeko eta formulatzeko printzipioen ulermena, ezaugera eta erabileraM01CM02 Substantzia mota desberdinen erreakzio kimikoaren teoria basikoen eta printzipioen ulermena eta erabileraM01CM03 Kimikako laborategian gehien erabiltzen den materiala, aparatuak eta teknika esperimentalen erabilera modu seguru eta egokianM01CM04 Tresna matematikoen eta inguru zientifikoetan erabilitako datuak eta analisi prozesuen ulermena eta erabileraM01CM05 Kimikako eta beste zientzia esperimentalen eremuetako emaitzen aurkezpena, analisia eta behatze ahalmenaM01CM09 Zientzia esperimentalez baliatzea prozesu kimikoak ulertzekoM01CM10 Literatura zientifikoaren erreferentzia-estiloen ezaugera eta erabilera ahozko eta idatzizko komunikazioanM01CM11 Zientzia esperimentaletako ohiko dokumentazioa eta iturrien ezaugera eta erabilera

Ikasleak gaitasun horiei dagozkien ikastearen emaitza hauek lortzen ditu:

-Erreakzio kimikoaren datu esperimentalak laborategian lortzen eta egoki interpretatzen ditu erreakzio-abiadura kuantifikatzeko.-Prozesu kimikoan zein fisikoan gertatzen diren energia-aldaketak neurtzen, analizatzen, kalkulatzen eta interpretatzen ditu-Oreka kimikoa eta substantzia puruen fase-aldaketa esperimentalki kuantifikatzen ditu-Oreka kimikoa erabiltzen du uraren parametroak determinatzeko-Laborategian lortutako emaitzak analizatzen eta interpretatzen ditu ondorioak ateratzeko-Laborategian egindako lana eta lortutako emaitzak txosten batean azaltzen eta deskribatzen ditu.

Or.:ofdr0035

2 / 3



Eduki teorikoak:

-Kalkulu-orrien erabilera. Taulak eta grafikoak Excelen. Oinarrizko kalkuluak Excelen. Aplikazio estatistikoak (estatistika deskriptiboa, emaitzen konparaketa).-Oreka kimikoen simulazioa (MEDUSA)

Praktikak:

-Tiosulfatoaren eta azido klorhidrikoaren arteko erreakzioaren zinetika. Tenperaturaren eragina.-Ioduro eta persulfato ioien arteko erreakzioaren zinetika. Aktibazio-energia.-Neutralizazio- eta disoluzio-entalpia.-Erreakzio baten oreka-konstantea. Fenolftaleinaren pKa-a.-Likido puruen bapore-presioa eta baporatze-entalpia.-Uraren alkalinitatearen determinazioa azido-base balorazioen bidez.-Uraren gogortasunaren determinazioa konplexuen formazio balorazioen bidez. -Kloruroaren determinazioa Mohr metodoaren eta eroaletasun-balorazioen bitartez.-Dikromatoaren determinazioa erredox balorazioen bidez.

METODOLOGIALaborategiko praktikak (derrigorrezkoak) eta saioak ordenagailuen gelan konbinatuko dira, esperimentazio kimikoan oinarrizkoak diren operazioak lantzeko praktikak egin baino lehen gelan azalduko dira. Laborategian egin ondoren lortutako emaitzen tratamendua mintegian lantzen da. Praktikak binaka egingo dira eta emaitza finala bikote guztiek lortutakoarekin analizatzen da ikaslearen lan-talderako jarrera positiboa eta espiritu kritikoa bultzatzeko asmoz. Informazioaren erabilerarekin eta emaitzen komunikazioarekin zerikusia duten ahalmenak landuko dira.

IRAKASKUNTZA MOTAK




9 5 36 10

13,5 7,5 54 15

Eskola mota



EBALUAZIO-SISTEMAK


Ebaluazio Sistema:

Ikaskuntza emaitzak ebaluatzeko ebaluazio mistoa erabiliko da: %60 ebaluazio etengabea eta %40 bukaerako proba, teorikoa zein praktikoa.

Irakasgaiaren ebaluazioa mistoa denez atal hauek izango ditu:

1. Etengabeko Ebaluazioa (irakasgaiaren notaren %60) - Laborategiko lana, Laborategiko koadernoa, Aldez aurretiko galderak, ariketak (20%) - Laborategiko txostenak (%40 )2. Amaierako proba idatzia (irakasgaiaren notaren %20) 3. Amaierako proba praktikoa (irakasgaiaren notaren %20)

Azken kalifikazioa lortuko da kalifikazio horien bataz bestekoa eginez, baina 3 ataletan gutxienez 4 –hamarretik- ateratzea ezinbestekoa da. Gainditzeko, bataz bestekoan, gutxienez 5 -hamarretik- ateratzea ezinbestekoa da.

Deialdiari uko egiteko azken probara ez aurkeztu besterik ez da egin behar.


- Garatu beharreko proba idatzia % 20 - Praktikak (ariketak, kasuak edo buruketak) % 20 - Banakako lanak % 40 - Azterketa praktikoa % 20

Or.:ofdr0035

3 / 3

Hemen ikaskuntza emaitzak ebaluatzeko irizpide nagusiak bakarrik adieraziko dira:

1. Laborategian ohikoak diren baliabideak eta teknikak modu seguruan erabiltzea2. Zientzia munduan ohikoak diren erreminta matematikoak eta datuen analisirako prozesuak ulertzen eta erabiltzea3. Kimikaren zein beste zientzia esperimentalen arloan emaitzak behatzeko, aztertzeko eta aurkezteko ahalmena bereganatzea4. Ahozko zein idatzizko komunikazio zientifikoan ohikoak diren estiloak ezagutzea eta erabiltzea5. Zientzia esperimentaletan ohikoak diren informazio- eta dokumentazio-iturriak ezagutzea eta erabiltzea

Ebaluazioa hezigarria izango da ikasleari emango zaion feedbackari esker txosten hobeagoak lor ditzake. Irakasgaia garatu ahala.

Ikasleren batek ezin baditu ebaluazio mistoaren baldintzak bete edota uko egiten badio (UPV/EHU-ko arautegian agertzen dira salbuespenak eta epeak) bukaerako proba bakarra egingo zaio. Proba horrek irakasgaiko notaren %60 balio du, eta gainontzeko %40-an praktikak eta txostenak kontutan hartuko dira. Proba finalak hurrengo atalak izango ditu: 2 praktika (%25), 2 praktika hoien txosten osoak (%20) eta ad hoc idatzizko azterketa (%15). Azken kalifikazioa lortuko da kalifikazio horien bataz bestekoa eginez, baina 3 ataletan gutxienez 4 –hamarretik- ateratzea ezinbestekoa da. Gainditzeko, bataz bestekoan, gutxienez 5 -hamarretik- ateratzea ezinbestekoa da.


Ez-ohiko deialdiaren azken proba azterketa idatziaz eta laborategiko azterketaz osatuta dago

Proba finalak hurrengo atalak izango ditu: 2 praktika (%40), 2 praktika hoien txosten osoak (%20) eta ad hoc idatzizko azterketa (%40). Azken kalifikazioa lortuko da kalifikazio horien bataz bestekoa eginez, baina 3 ataletan gutxienez 4 –hamarretik- ateratzea ezinbestekoa da. Gainditzeko, bataz bestekoan, gutxienez 5 -hamarretik- ateratzea ezinbestekoa da.

Etengabeko ebaluazioa jarraitu bada (%60), ebaluazio horren emaitzak kontutan hartuko dira positiboak izan badira, eta ikasleak bakarrik egin beharko du idatzizko azterketa (%20) eta azterketa praktikoa (%20).

Laborategiko materiala: amantala, seguritatezko betaurrekoak, laborategiko koadernoaKalkulagailua


BIBLIOGRAFIA

1. J.N. Miller, J.C. Miller, Statistics and chemometrics for analytical chemistry, Prentice Hall, Harlow, (2005)2. E.J. Billo, Excel for Chemists, John Wiley & Sons, (2001)3. A.M. Halpern, G.C. McBane, Experimental Physical Chemistry. A laboratory textbook (3rd ed), W.H. Freeman, (2006)4. R.B. Thompson, Illustrated guide to home chemistry experiments, O¿Reilly, (2008).5. G. Arana, A. de Diego, N. Etxebarria, I. Martinez-Arkarazo, A. Usobiaga, O. Zuloaga, Kimika analitikoaren esperimentazioa, EHUko Euskara Institutoko argitalpen-zerbitzua, (2011) (http://testubiltegia.ehu.es/Kimika-analitikoaren-esperimentazioa/kimika-analitikoaren-esperimentazioa.pdf)

1. webbook.nist.gov/chemistry2. http://www.chem1.com/acad/webtext/virtualtextbook.html



1. M. Maeder Practical Data Analysis in Chemistry, Elsevier, Amsterdam, (2006)2. R.H. Petrucci, W.S. Harwood y F.G. Herring, Química General (8ª ed), Prentice Hall, Madrid, 20033. UEUko Kimika Saila, Kimika Orokorra, Udako Euskal Unibertsitatea, (1996)4. P. Atkins, L. Jones, Principios de Química, Los caminos del descubrimiento (3ª ed), Ed. Médica Panamericana, (2009).


1. Journal of Chemical Education2. Ekaia3. Elhuyar

Aldizkariak

OHARRAK

Or.:ofdr0035

1 / 3

IRAKASGAIA

25139 - Biologia 6ECTS kredituak:

Plana

Zikl.

Ikastaroa

Ikastegia




Zehaztugabea

1. maila


BIOLOGIA oinarrizko da Kimikan, zeren bizidunetan gertatzen diren prozesu metabolikoetaz arduratzen baita. Irakasgai honetan bizidunen ezaugarriak aztertuko dira, eta bai haien antolakuntza-mailak, oinarri molekularrak, antolakuntza zelularra eta aplikazio industrialak. Horretarako, zelula-ereduaren oinarri nagusiak erakutsiko dira, eta, bestalde, bizidunen azterketarako teknikak ere.Landuko diren edukiak era integratu batean azalduko dira, hala nola, kimika inorganikoarekin, kimika organikoarekin eta biokimikarekin. Irakasgaia ezinbestekoa da Biozientzietan graduaturiko edozein pertsonaren trebetasun laboralerako.


GAITASUN ESPEZIFIKOAK1- Ikastea segurtasunez erabiltzen laborategiko ohizko baliabide eta teknikak.2- Ezagutzea sistemen eta prozesu biologikoen oinarrizko aspektuak.3- Ezagutzea eta ulertzea prozesu biologikoen oinarri kimikoa eta bai bere islada antolakuntza zelular eta genetikan ere.4- Ezagutzea Lurraren Zientzien oinarrizko printzipioak eta haien erlazioa substantzia kimikoen jatorri eta ezaugarriekin.5- Ezagutzea eta erabiltzea Zientzia Esperimentaletan maiz erabiltzen diren informazio- eta dokumentazio-iturriak.ZEHARKAKO GAITASUNAK:1- Analisi eta sintesirako ahalmena garatzea, bai erabakiak hartzeko eta bai informazioa elaboratzeko eta transmititzeko.2- Antolakuntza eta planifikaziorako ahalmena garatzea.3- Lan-taldea ahalbidetzen duten pertsonen arteko harremanak garatzea eta arrazonamendu kritikoan areagotzea.4- Ikaskuntza jarrai eta autonomorako tresnak eskuratzea, eta hori ahalbidetzen duen jarrera positiboa mantentzea.


BIOLOGIARAKO SARRERA1. GAIA. BIOLOGIAREN KONTZEPTUABizidunen ezaugarriak. Antolakuntza-mailak.BIOMOLEKULAK2. GAIA. BIZIAREN OINARRI KIMIKOAUra. Konposatu organikoen talde funtzionalak.3. GAIA. BIOMOLEKULAKKarbohidratoak. Lipidoak. Proteinak. Nukleotidoak eta azido nukleikoak.4. GAIA. ENTZIMAKErreakzio kimikoak eta aktibazio-energia. Entzimen egitura eta funtzioa. Aktibitate entzimatikoan eragiten duten faktoreak.Entzima erregulatzaileak.ANTOLAKUNTZA ZELULARRA5. GAIA. ZELULAEgitura orokorra. Antolakuntza prokariotikoa. Antolakuntza eukariotikoa.6. GAIA. MINTZ PLASMATIKOAEgitura orokorra. Funtzioa. Pareta zelularra.7. GAIA. ZITOPLASMA ETA ZITOSKELETOAEgitura orokorra. Mikroharizpiak, harizpi ertainak eta mikrotubuluak. Luzakin higikorrak: zilioak eta flageloak.8. GAIA. ERRIBOSOMAK ETA BARNE-MINTZEN SISTEMA: EGITURA ETA FUNTZIOAEgitura orokorra. Funtzioa. Erretikulo endoplasmatiko pikortsua, leuna. Golgi aparatua. Lisosomak eta mikrogorputzak.9. GAIA. METABOLISMO ENERGETIKOAMitokondrioak: egitura eta funtzioa. Kloroplastoak: egitura eta funtzioa.10. GAIA. NUKLEOANukleo interfasikoa: egitura eta funtzioa. Mintz nuklearra. Nukleoloa. Kromosomak. Ziklo zelularra.GENETIKAKO OINARRIZKO KONTZEPTUAK11. GAIA. UGALKETA ZELULARRAUgal ereduak. Mitosia eta meiosia. Zelula-zikloa.12. GAIA. HERENTZIAZKO EZAUGARRIEN TRANSMISIOA13. GAIA. HERENTZIARI BURUZKO TEORIA KROMOSOMIKOALotura eta errekonbinazioa. Alelo anizkoitzak. Sexuari loturiko herentzia. Kromosomen kartografia.14. GAIA. MUTAZIOAKAldaketa puntual eta kromosomikoak. Mutazioen garrantzia eraniztasunaren iturri modura. Agente mutagenikoak.BIODIBERTSITATEA ETA EBOLUZIOA15. GAIA. EBOLUZIO KIMIKOA

Or.:ofdr0035

2 / 3


Biziaren jatorria. Eboluzio prebiotikoa.16. GAIA. ERANIZTASUN BIOLOGIKOAErreinu nagusiak: jatorria eta aboluzioa. Bizidunen sailkapenerako eredua.17. GAIA. METABOLISMO MIKROBIARRABide metabolikoak. Mikroorganismoetako prozesu metabolikoen dibertsitate eta eboluzioa.BIOTEKNOLOGIARAKO SARRERA18. GAIA. BIOTEKNOLOGIAKontzeptua. Organismo industrialak. Produktu biologiko industrialen motak. Entzimak: lorbidea, ekoizpena etazertarakoak. Antibiotikoak, bitaminak eta aminoazidoak. Polisakaridoak eta poliester mikrobiarrak.19. GAIA. MICROORGANISMOAK ETA INGURUNE-BABESAIntsektizida mikrobiarrak.20. GAIA. ERREKONBINAZIO GENETIKOAADN errekonbinatzaileari esker lorturiko produktu bioteknologiko garrantzitsuak: hormonak, odol-proteinak, bakunak,agente antikantzerigenoak eta modulatzaile inmunologikoak. Landareen produktuak eta beraietatik lorturiko drogak. Animalia eta beraien zelula kultibatuetatik lorturiko produktuak.21. GAIA. BIOETIKA.Bioetika Kontzeptua. UPV/EHUko etikarako batzordea. Protokolo eta prozedurak.

METODOLOGIAIrakasgaia aprobatzeko ezinbesteko baldintza izango da ikasgela, ordenagailu eta laborategiko lanen burutzapena eta dagozkien txostenen aurkezpena ezarritako epeen barruan.

IRAKASKUNTZA MOTAK




30 8 12 8 2

40 20 4 14 12

Eskola mota



EBALUAZIO-SISTEMAK


o Jarduera akademiko zuzenduak (ariketen ebazpena, partehartzea, lan eta mintegien prestaketa, txostenen egitea): notafinalaren %15a.o Laborategiko praktiken ebaluazio jarraia (laborategiko jarduerak, txostenak, laborategiko lana, lorturiko emaitzak): notafinalaren %10a.o Proba teoriko-praktikoa. Ahozkoa eta/edo idatzia izan daiteke, eta hainbat ataletan egon daiteke banatuta erabilitakoirakaskuntzaren metodologia desberdinen arabera. Atal bakoitza kanporatzailea izango da, eta horietariko atal batek ezbadu 4 bat gainditzen ez da batezbestekorik egingo. Nota finalaren %75a izango da.


- Test motatako proba % 75 - Praktikak (ariketak, kasuak edo buruketak) % 10 - Talde lanak (arazoen ebazpenak, proiektuen diseinuak) % 5 - Lanen, irakurketen... aurkezpena % 10


Ez-ohiko deialdiaren nota ezartzeko erabiliko den protokoloa, ohiko deialdirako ber-bera izango da. Salbuespenezko egoeratan, ebaluazio-sistema era pertsonalizatuan deliberatuko da ikaslearekin. Proba horretara ez aurkezteak ebaluazio-deialdiari uko egitea ekarriko du, eta Ez Aurkeztu gisara agertuko da.

Aldizkari zientifikoak, tresna birtualak, amarauneko materialak.


Or.:ofdr0035

3 / 3

BIBLIOGRAFIA

CAMPBELL N. & J. REECE, Biología(7ª ED) Editorial Panamericana. 2007CURTIS H., N.S. BARNES, A. SCHNEK & G. FLORES, Invitación a la Biología. Ed Panamericana. 2010.SADAVA D., C. HELLER, G.H. ORIANS & W.K. PURVES, Vida: la ciencia de la biología. Sinauer. 6ª ed. 2009.STARR C. & R. TAGGART, Biologia: la unidad y la diversidad de la vida. Ed Thomson. 2006.

CURTIS & BARNES. Biología. en http://www.cobach-elr.com/academias/quimicas/biologia/biologia/curtis/inicio.htmLUENGO L. Ejercicios interactivos de Biología. en http://www.lourdes-luengo.org/actividades/ejercicios.html



ALDRIDGE S. El hilo de la vida. De los genes a la ingeniería genética. Cambridge University Press. Madrid. 1999.DURÁN, A. y RIECHMANN, J. (coord.). Genes en el laboratorio y en la fábrica. Ed. Trotta. Fundación 1º de mayo. Madrid.1998.GARCÍA OLMEDO. La tercera revolución verde. Plantas con luz propia. Debate. Madrid. 1998.GRACEE. La Biotecnología al desnudo. Promesas y realidades. Anagrama. Barcelona. 1998.LÓPEZ BARAHONA & ANTUÑANO. La clonación humana. Ariel. 2002.MAE-WAN HO. Ingeniería genética: ¿sueño o pesadilla? Gedisa. Barcelona. 2001.RAVEN P. y JOHNSON G.B., Biology, Ed. McGraw-Hill. 2005.WALKER, J. y GINGOLD, E. Biología Molecular y Biotecnología 3ª ed. Ed. Acribia. Zaragoza. 1997.


Biological Chemistry, Lab TimesInvestigación y CienciaMundo CientíficoNatureScienceThe Journal of Biological Chemistry

Aldizkariak

OHARRAK

Derrigorrezkoa izango da ikasgelako atazak burutzea, lan pertsonal bat gainerako ikasleen aurrean aurkeztea, eta ekitaldi praktikoei buruzko txosten bat entregatzea azterketa baino lehenago.

Or.:ofdr0035

1 / 2

IRAKASGAIA

26137 - Matematika II eta Estatistika


6ECTS kredituak:

Plana

Zikl.

Ikastaroa

Ikastegia




Zehaztugabea

1. maila


Irakasgai honetan estatistika, aldagai anitzeko funtzioak, integral anizkoitzak eta ekuazio diferentzialak irakasten dira.Matematika I irakasgaian lortutako aldagai bakarreko funtzioen kalkuluari buruzko ezagutzak oinarritzat erabiltzen ditu eta Fisika irakasgaia hobeto ulertzeko tresna modura balio du.


- Erabili zuzentasunez datuen interpretazioarako eta inferentzia estatistikorako oinarrizko tresnak.- Erabili eta aplikatu zuzentasunez aldagai anitzeko funtzioen oinarrizko kontzeptuak, optimizazio problemak modelizatuz eta ebatziz.- Modelizatu eta ebatzi zuzentasunez problema errazak, ekuazio diferentzialak erabiliz.- Ezagutu eta erabili zientza esperimentaletan ohikoenak diren informazio eta dokumentazio iturriak.


1. Gaia. Estatistika Estatistika deskribatzailea. Erregresio lineala. Oinarrizko probabilitate kalkulua. Banaketak. Inferentzia estatistikoa: konfiantza tarteen bidezko estimazioa eta hipotesi kontrasteak.2. Gaia. Aldagai anitzeko funtzioak Aldagai anitzeko funtzioak eta funtzio bektorialak, limiteak eta jarraitutasuna. Deribatu partzialak, gradienteak eta norabide deribatuak. Funtzioen muturrak: maximoak eta minimoak.3. Gaia. Ekuazio diferentzialak eta modelizazioa Sarrera adibideekin. Lehen ordenako ekuazio diferentzialak. Kimika zinetikoaren ekuazioak. Goi ordenako ekuazio linealak. Ekuazio diferentzialezko sistema autonomoak.

METODOLOGIAOinarrizko eduki teorikoa eskola magistraletan azalduko da, bibliografian eta nahitaez erabili beharreko materialean agertzen diren erreferentziei jarraituz. Eskola magistral hauek problema eskolekin osatuko dira (gela praktikak); bertan ikasleei proposatuko zaie eskola teorikoetan lortutako ezagutzak aplikatu behar diren galderak ebatz ditzaten. Mintegietanirakasgaiaren edukiaren adierazgarriak diren galderak eta adibideak garatuko dira; horiek, orokorrean aldez aurretik emango zaizkie ikasleei, horiei buruz lan egiteko eta gero horretarako erabiliko den sesioan hausnarketa eta eztabaida motiba ditzaten. Gainera, irakasgaiaren konpetentziak lortze aldera bideratutako ordenagailu praktikak egingo dira.

IRAKASKUNTZA MOTAK




30 6 18 6

45 9 27 9

Eskola mota



EBALUAZIO-SISTEMAK


EBALUAZIO JARRAITUA


- Garatu beharreko proba idatzia % 70 - Praktikak (ariketak, kasuak edo buruketak) % 10 - Ebaluazio jarraituko azterketa partzialak eta azterketa partzialetan proposatutako ariketen ebazpena % 20

Or.:ofdr0035

2 / 2

- Taldekako ordenagailu praktikak (%10).- Ebaluazio jarraituko azterketa (%20).- Amaierako azterketa (%70).

Batez bestekoa egiteko, amaierako azterketan 4 baino nota altuagoa lortu behar da.

Ebaluazio jarraituan parte hartu nahi ez duen ikasleak, ofizialki uko egin ahalko dio irakaslegoari idatzi baten bitartez jakinaraziz lauhilabetekoa hasi eta gehienez 15 asteko epean.

AMAIERAKO EBALUAZIOA

Amaierako ebaluazioaren kasuan, azterketa idatziak notaren %100 balioko du. Azterketa honek ebaluazio jarraituan egindako ekintza gehigarrien inguruko galderak eduki ditzake.

UKO EGITEA

Bai ebaluazio jarraituaren eta bai amaierako ebaluazioaren kasuan, azken azterketara ez aurkezteak ohiko deialdian "ez aurkeztua" kalifikazioa lortzea ekarriko du.


Ezohizko deialdian ohiko-deialdiko ebaluazio irizpide berberak erabiliko dira, ekintza gehigarriak gainditu ez dituzten ikasleekin izan ezik; kasu horretan, azterketa idatziak notaren %100 balioko du. Azken kasu honetan, azterketak ebaluazio jarraituan egindako ekintza gehigarrien inguruko galderak eduki ditzake.

UKO EGITEA

Azken azterketara ez aurkezteak ez-ohiko deialdian "ez aurkeztua" kalifikazioa lortzea ekarriko du.

E-gelako materiala eta oinarrizko bibliografia.


BIBLIOGRAFIA

J.E. MARSDEN, A.J. TROMBA, Cálculo vectorial. Addison Wesley Iberoamericana, 1987.G.F. SIMMONS, Ecuaciones diferenciales con aplicaciones y notas históricas. McGraw Hill, 1993.G. VELASCO, P.M. WISNIEWSKI, Probabilidad y estadística para ingeniería y ciencias. Thomson, 2001.V. MUTO, M.B. DEL HOYO: Fundamentos Matemáticos de la Ingeniería, Servicio Editorial Universidad del País Vasco, 2002.V. QUESADA, A. ISIDORO, L.A. LÓPEZ, Curso y ejercicios de estadística. Alhambra Universidad 1982



B.P. DEMIDOVICH, 5000 problemas de análisis matemático. Thompson, 2003.A.I. KISELIOV, M.L. KRASNOV eta G.I. MAKARENKO, Problemas de ecuaciones diferenciales ordinarias. Mir-Rubiños 1860, 1997.R.E. WALPOLE eta R.H. MYERS, Probabilidad y Estadística para ingenieros. Prentice Hall Hispanoamericana, 1999.


Aldizkariak

OHARRAK

Or.:ofdr0035

1 / 3

IRAKASGAIA

26136 - Fisika 12ECTS kredituak:

Plana

Zikl.

Ikastaroa

Ikastegia




Zehaztugabea

1. maila


Oinarrizko irakasgaia prestakuntzarako. Irakasgai honetan ikasleak fisikaren zenbait oinarrizko kontzeptu barneratu behar ditu:

* Mekanika: Zinematika eta dinamika* Partikula sistemak* Higidura oszilakorra eta uhin higidura* Elektromagnetismoa: Elektrostatika, magnetostatika, korrontea eta zirkuituak. Maxwell-en ekuazioak eta erradiazio elektromagnetikoak.* Optika


Gaitasun espezifikoak:* Magnitude fisikoen erabilera barneratu, magnitude eskalare eta bektorialen bereizpena menderatu.* Fisikaren oinarrizko legeak eta printzipioak ulertu planteatzen diren ariketa ezberdinetara aplikatuz.* Ariketen ebazpenerako teknikak garatu.* Irakaslearen eta ikaslearen arteko komunikazio irekiak ezarri, kontzeptuak eta ideiak eztabaidatu daitezen.

Ikasleak ikasi behar du nola matematikoki planteatu eta ebatzi fisikaren arlo ezberdinen ariketak.


Lehenengo lauhilabetea

1. MAGNITUDEAK, DIMENTSIO-EKUAZIOAK ETA BEKTOREAK. Magnitude eskalarrak eta bektorialak. Unitateak. Dimentsio-ekuazioak. Erreferentzia-sistema cartesiarrak. Bektore baten osagaiak. Bektoreren irudikapena. Bektoreekiko eragiketak Batuketa. Biderkaketak. ARIKETAK.

2. INDARRAK. ESTATIKA FUERZAS. ESTÁTICAIndarraren kontzeptua. Indarren arteko batuketa. Indar baten momentua. Estatika. Partikula baten oreka. Solido zurrun baten oreka. ARIKETAK.

3. ZINEMATIKA Abiadura eta azelerazioa. Azelerazio konstanteko higidura. Azelerazioaren osagai tangentzial eta normala. Higidura planoan. Higidura erlatiboa. Galileo-ren transformazioak. Biraketa uniformedun higidura erlatiboa. ARIKETAK.

4. PARTIKULAREN DINAMIKA Newton-en legeak. Momentu lineala. Higiduraren izaera erlatiboa. Indarraren kontzeptua. Sistema inertziala eta sistema ez-inertziala. Marruskadura-indarrak. Momentu angeluarra. Indar zentrala. Lana. Potentzia. Energia zinetikoa. Indar kontserbakorrak. Energia potentziala. Partikularen energiaren kontserbazioa. Indar zentral kontserbakorren eraginpeko higidura. Indar ez-kontserbakorrak. ARIKETAK.

5. PARTIKULA-SISTEMEN DINAMIKAMasa-zentrua. Partikula-sistema baten masa-zentruaren higidura. Partikula-sistema baten momentu angeluarra. Solido zurruna. Solidoaren momentu angeluarra. Inertzi momentua. Steiner-ren teorema. Pendulu fisikoa. Partikula-sistema baten energia. Kontserbazioaren printzipioak. Solido zurrunaren biraketa-energia zinetikoa. Talkak. ARIKETAK.

6. HIGIDURA OSZILAKORRA ETA ONDULATORIOA Higidura oszilakorra. Oszilazio harmonikoaren zinematika. Fasoreak. Oszilazio harmonikoaren dinamika. Pendulu sinplea Oszilazioak: askeak, ingargetuak eta bortxatuak. Erresonantzia. Uhinak, uhin-ekuazioa. Luzetarako eta zeharkako uhinak. Interferentziak. Harmonikoen azterketa eta banaketa. Uhin geldikorrak Doppler efektua. ARIKETAK.

Bigarren lauhilabetea

7. EREMU ELEKTRIKOA

Or.:ofdr0035

2 / 3


Karga elektrikoaren natura eta ezaugarriak. Elkarakzio elektrostatikoa. Coulomben legea. Eremu elektrostatikoa. Gainazarmenaren printzipioa. Potentzial elektrikoa. Gaussen legea. Gaussen legearen erabilea. Dipolo elektrikoa. Rutherford-en atomoa. Eroaleak eta ioslatzaileak. Eroaleen ezaugarri elektrostatikoak. Kapazitatea eta kondentsadoreak. Energia elektrostatikoa. ARIKETAK.

8. KORRONTE ELEKTRIKOA Korronte elektrikoaren natura. Korrontearen dentsitatea. Jarraitasunaren ekuazioa. Eroankortasuna. Ohmen legea. Errsistentzia elektrikoa. Joule efektua, potentzia. Indar elektroeragilea. Korronte jarraiko zirkuituak. Kirtchoff-en legeak. Korronteen, potentzial-diferentzien eta erresistentzien . ARIKETAK.

9. EREMU MAGNETIKOAElkarakzio magnetikoa. Oersted-en eta Ampere-ren saioak. Biot-Savarten legea. Eremu magnetikoa. Lorentz-en indarra. Eremu magnetiko uniformea zeharkatzen duen partikularen higidura. Eremu magnetikorako Ampere-ren legea. Fluxu magnetikoa. ARIKETAK.

10. INDUCCIÓN ELECTROMAGNÉTICA Indukzio elektromagnetikoa. Faraday-ren indukzio elektromagnetikoa. Indar elektroeragile induzitua. Induzkzioa zirkuituetan, autoindukzio-koefizientea, elkarrekiko indukzioa. Energia magnetikoa. Motel aldatzen diren korronteak. Korronte harmonikoki geldikorrak. Inpedantzia. Korronte alternoko zirkuituen teoriarako sarrera. ARIKETAK.

11. ERRADIAZIO ELEKTROMAGNETIKOA Desplazamendu-korrontea. Maxwell-en ekuazioak. Uhin elektromagnetikoak. Erradiazioa. Polarizazioa. Uhin elektromagnetiko baten energia eta momentua. Erradiazio elektromagnetikoaren espektroa. ARIKETAK.

12 OPTIKAREN OINARRIAKIzpiak eta uhin-frontea. Uhin Lauren islapena eta errefrakzioa. Optika geometrikoa. Dioptrioak, prismak eta ispiluak. Lentemeheak. Tresna optikoak: begia, lupa mikroskopioa, teleskopioa. ARIKETAK.

LABORATEGIA: Elektrizitatea. Magnetismoa. Optika.

METODOLOGIAEskola magistralakAriketa eskolakkontrolakazterketaklaborategi praktikak

IRAKASKUNTZA MOTAK




60 8 32 20

90 12 48 30

Eskola mota



EBALUAZIO-SISTEMAK


- Lauhilabeteko azterketak (2) idatziak: %60-90- Beste froga batzuk kurtsoan zehar: %0-30- Laborategi praktikak (derrigorrezkoak): %10

Azterketa partzialen bat ez gainditzekotan ohiko deialdian errekuperatu ahal izango da lauhilabete bakarra ala biak.


- Garatu beharreko proba idatzia % 100

Or.:ofdr0035

3 / 3


Azterketa idatzia

Irakasleak aurkeztutako materiala gelan.


BIBLIOGRAFIA

* M. Alonso y E. J. Finn, Física. Addison-Wesley 1992.* P. A. Tipler y G. Mosca, Física para la Ciencia y la Tecnología. (2 vol.). Reverté 2005.* R. A. Serway y J. W. Jewett, Física para Ciencias e Ingeniería. (2 vol.). Thomson-Paraninfo 2005.* Fisika orokorra. Udako Euskal Unibertsitatea 1992.* P.M. Fishbane, S. Gasiorowicz eta S.T. Thornton, Fisika zientzalari eta ingenierientzat. EHUko argitalpen zerbitzua

* Fisica con ordenador. Angel Franco García. http://www.sc.ehu.es/sbweb/fisica/* Aprendizaje Conceptual de la Ciencia. http://www.colos.org/* Simulaciones de Física. Universidad de Colorado. http://phet.colorado.edu/en/simulations/category/physics* Fisika ordenagailuaz. Angel Franco García. http://www.sc.ehu.es/sbweb/fisika/



* R.P. Feynman, R.B. Leighton y M.L. Sands, The Feynman Lectures on Physics, Pearson-Addison-WesleyIberoamericana 2006


Komentario gabe

Aldizkariak

OHARRAK

Komentario gabe

kimikako gradua zientzia eta teknologia fakultatea ... · 3 1. kimikako gradua aintzat hartu dugun...

Documents