Kilimak!1: SEXUEN HEZKUNTZA

BIGARREN ZIKLOA LEHEN HEZKUNTZA

Nerea Sancho

Debekatuta dago, legeak zehazten dituen salbuezpenetan izan ezik, obra hau edozein eratan berregitea, honen komunikazio publikoa etamoldaketa egitea, aurrez jabetza intelektualaren titularren baimena eskuratzen ez bada. Eskubide horien urraketa jabetza

intelektualaren aurkako delitu bezala har daiteke (Kode Penaleko 270 eta hurrengo artikuluak). CEDRO erakundeak(Centro Español de Derechos Reprográficos) (www.cedro.org) babesten ditu aipatutako eskubide horiek.

Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak onetsia (2006-06-30)

Orientabide psikopedagogikoak:Itziar Urkola Goenaga

Azala eta liburuaren diseinua:Iturri

Maketazioa:Erein

Irudiak:Ivan Landa

© Nerea Sancho

© EREIN. Donostia 2006

ISBN: 84-9746-311-0

L. G.: XXXXXXXXX

EREIN Argitaletxea. Tolosa Etorbidea 10720018 Donostia

T 943 218 300 F 943 218 311e-mail: erein@erein.com

www.erein.com

Inprimatzailea: Grafman S. A.Pol. Industrial El Campillo. PA2

Kilimak!1: SEXUEN HEZKUNTZA

2005-2006 ikasturtean Uzturpe Ikastolan (Ibarra) Lehen Hezkuntzako hirugarren etalaugarren mailan zeuden ikasle eta irakasleei, eta Txontxo Ludotekako (Ibarra) haur eta

hezitzaileei, liburuaren egokitasuna probatzen laguntzeagatik.

Aiora Zulaikari, gaiari lotutako abestiak bilatzen laguntzeagatik.

erein

BIGARREN ZIKLOA LEHEN HEZKUNTZA

Nerea Sancho

aurkibideaIzaki sexuduak elkarren desberdinak dira ......... 9

1. Gaia. Denok desberdinak gara, zu errepikaezina zara,munduan ez dago zu bezalako beste inor ............................... 10

2. Gaia. Denok gorpuzdunak gara. Denok sexudunak gara .................. 163. Gaia. Bi sexu daude: neskak eta mutilak ........................................... 184. Gaia. Sexudunak garelako gara denok desberdinak ......................... 205. Gaia. Denok desberdinak gara, denok eskubide berberak ditugu .... 236. Gaia. Elkarrekin egotea gustatzen zaigu ............................................ 277. Gaia. Zer da sexuen hezkuntza? ........................................................ 298. Gaia. Sexuen hezkuntzan gure gorputza ezagutzen ikasten dugu .... 349. Gaia. Zer dira sexuak? Zer dira sexualitateak? ................................. 3610. Gaia. Zer da sexologia? Nor da sexologoa? ..................................... 3811. Gaia. Nor izan zen lehenengo sexologoa? ........................................ 40

Gure gorputzak: berdintasunak,desberdintasunak eta garapena ............................ 43

1. Gaia. Zein dira zentzumenak? ............................................................ 442. Gaia. Zertarako balio dute zentzumenek? ......................................... 473. Gaia. Mutilen eta nesken gorputzen arteko desberdintasunak ......... 504. Gaia. Helduen eta haurren gorputzen arteko desberdintasunak ....... 525. Gaia. Nola aldatzen dira gorputzak? .................................................. 556. Gaia. Haurren eta helduen gorputzek berdin funtzionatzen al dute? .... 60

Mutilek eta neskek desberdinjokatu behar al dugu? ................................................ 65

1. Gaia. Neskek eta mutilek desberdin jokatu behar al dugu? .............. 662. Gaia. Janztea eta apaintzea ............................................................... 693. Gaia. Jostailuak, jolasak eta kirolak ................................................... 734. Gaia. Etxeko lanen banaketa ............................................................. 765. Gaia. Lanbideak ................................................................................. 816. Gaia. Emozioen adierazpena .............................................................. 86

Lehen blokea

Bigarren blokea

Hirugarren blokea

Gorputzarekin “maite zaitut!” esatea ................. 91

1. Gaia. Gorputzarekin “maite zaitut!” esatea ........................................ 922. Gaia. Batzuetan ez zaigu gustatzen nola ukitzen gaituzten. Zer egin? .. 953. Gaia. Jolas egitea gustatzen zaigu! ................................................. 1004. Gaia. Helduei gertu baino gertuago egotea gustatzen zaie! ............ 105

Nondik nator ni? Familia ereduak ....................... 111

1. Gaia. Nondik nator ni? ..................................................................... 1122. Gaia. Zergatik sortzen dira familiak? ................................................ 1153. Gaia. Familia eredu asko dago ........................................................ 1184. Gaia. Nola konpontzen naiz neure familiarekin?

Nik ere laguntzen al dut? ........................................................ 121

Nola sortu nintzen ni? ............................................... 125

1. Gaia. Goxo-goxo egotea eta erabakia hartzea ................................ 1262. Gaia. Nolakoak dira sexu organoak? ............................................... 1303. Gaia. Sarketa eta ernalketa .............................................................. 1354. Gaia. Haurtxoaren garapena ekografian ikusten dugu! ................... 1395. Gaia. Bikiak nola sortzen dira? ........................................................ 1446. Gaia. Erditzea ................................................................................... 1477. Gaia. Nolakoak dira jaioberriak? ...................................................... 151

Nolakoa naiz ni? Ongi zaintzen al dut neureburua? Ongi konpontzen al naiz besteekin? ... 155

1. Gaia. Nolakoa naiz ni? Zer pentsatzen dut neure buruaz? .............. 1562. Gaia. Nola zaintzen duzu zeure burua? ........................................... 1623. Gaia. Lagunak altxorrak dira! ........................................................... 1664. Gaia. Sentimenduak adierazten ditut. Modu askotan! ..................... 1765. Gaia. Ba al dakit elkarrizketa batean parte hartzen?

Besteek esaten dutena entzuten al dut? ................................ 1826. Gaia. Elkarri laguntzea. Mesedeak eskatu eta egitea. ..................... 1867. Gaia. Besteei gauza atseginak esatea… eta guri esaten

dizkigutenean onartzea! .......................................................... 192

Laugarren blokea

Bosgarren blokea

Seigarren blokea

Zazpigarren blokea

Lehenblokea

Izaki sexuduak elkarren desberdinak dira

Denok desberdinak gara, zu errepikaezina zara,munduan ez dago zu bezalako beste inor

1. Gaia

Ba al dakizu non gauden?

12

Eta orain, jakingo al zenuke non gauden esaten?

13

Non esango zenuke dagoela gu bizi garen lurraldea?

Bai, inguru honetan gabiltza gu.

14

Ezagutzen al duzu zure berdin-berdina den beste inor?

Ba al dituzu berdin-berdinak diren bi lagun?

Ezagutzen al duzu itxura berdin-berdina duten bi pertsona,izen bera dutenak eta gauza berberak gustatu zaizkienak?

Konturatu al zara unibertso osoan ez dagoela zure berdina denbeste inor?

Pertsona guztiok ezberdinak gara eta zu bakarra zara, bere-zia eta errepikaezina.

15

• Marraztu zeure irudia behean beste pertsonaien ondoan etabukatu irudia koloreztatzez.

• Osatu esaldia hitz hauetako bat erabiliz:

Unibertso osoan dago nire berdin-berdina denik.

EZ BAI ASKO

Ariketak

16

Ezagutzen al duzu gorputzik gabeko pertsonarik?

Pertsona guzti-guztiok zein bere gorputzean bizi gara. Eta horriesker gauza asko egin eta senti ditzakegu! Jolas egin, abestu,pozik egon, bainatu, urduri jarri, leku berriak ezagutu…

Ezagutzen al duzu neska edo mutila ez den pertsonarik?

Denok gorpuzdunak gara.Denok sexudunak gara

2. Gaia

Ariketak

17

• Idatzi zerrenda bat ezagutzen dituzun 5 pertsonaren izenakipiniz. Zure ikaskideak, familiakoak edo bizilagunak izan dai-tezke. Orain, idatzi haien izenaren ondoan neska/mutila den.

• Topatu al duzu inor neska ez dena eta mutila ez dena?

• Topatu al duzu gorputzik gabeko inor?

• Jarri hitz hauek ordena zuzenean esaldiak zentzua izandezan.

• Kopiatu letra txukunez honako esaldi hau:

Izena Neska Mutila

Ni x

gorpuzdunak

Denok gara neskak edo mutilak.

garadenok

18

Badakizu pertsona guztiak neska edo mutil garela. Pertsonenartean neskak eta mutilak bereizten ditugu.

Bi sexu daude:neskak eta mutilak

3. Gaia

Bi talde horiek bereizten dituena sexua da. Hau da, bi sexudaude: neskak eta mutilak.

Ariketak

19

• Aurreko orrialdean ipini pertsonaia bakoitzari neska edomutila den. Ados al zaudete gelakide guztiak?

• Erantzun galdera hauei. Aukeratu erantzun zuzena:

1. Nola deitzen zaio pertsonak bi talde hauetan (neskaketa mutilak) banatzen dituenari?

Adina

Sexua

Bizilekua

2. Zenbat sexu daude?

Asko

Bi

Bat

20

Ikusi dugun bezala, sexudunak izateak esan nahi du denokneskak edo mutilak garela. Horrez gainera, sexudunak izate-ak esan nahi du sortzen den izaki berri oro besteak ez bezala-koa izango dela.

Gizakion ezaugarria da denok desberdinak izatea.

Sexudunak garelakogara denok desberdinak

4. Gaia

21

Abes dezagun elkarrekin!

KURKUX

Kurkux triste samar dabilkalean bakarrik

dela eta ezomen du lagunik

Eskuzabala benetanjator eta ameslariguztiok munduraez gara etorri

Bizkorrak edo motelakargalak, lodiakbeti izan ditzagula

irekiak

Nire eskutxoa torizurea eman neriindar eman diezaiogun

Ariketak

• Osatu abesti hori hitz hauek erabiliz:

berdin laguntasunaribihotz

itsusia

Takolo, Pirritx eta Porrotx.“Kili kili” bilduma

Ariketak

22

• Hiru lagun hauetako bakoitzari jolas bat gustatzen zaio gehien.Lagunduko al diguzu zein den jakiten?

• Idatzi marrazkiaren azpian dagokion hitza:

Aitziberri joatea gustatzen zaio.

Asierrek nahiago du etan ibili.

NobukoMarko Kontxi

23

Denok desberdinak gara,denok eskubide berberak ditugu

5. Gaia

Pertsonaaltuek ezin

dute jolaslekuaerabili

Etxeko lanak

BAKARRIK

ilehoriek egin

behar dituzte

25

Ondo iruditzen al zaizu kartel hauetan agertzen dena?

Ariketak

• Idatzi hemen zein den zure ilearen kolorea: beltza, horia,marroia, gorrixka…

• Orain idatzi zuri egitea gustatzen zaizun zerbait. Adibidez,marraztea, parkera joatea…

• Osatu esaldi hau goran idatzi duzuna errepikatuz.

koloreko ilea duenak

ezin du egin.

• Orain irakurri esaldia osorik. Nola sentituko zinateke horiegia balitz? Nola uste duzu sentituko litzatekeela zure lagunbat egoera horretan? Komentatu gelakideen artean.

Txokolatea gogoko dutenek ezin dutejolaslekua erabili.

1

1

2

2

26

Ariketak

• Marraztu jolasleku bat. Gutxienez 4 pertsonak egon behardute bertan eta bakoitzari itxura desberdina eman behardiozu. Horretarako, kontuan izan ilearen kolorea, begienkolorea, altuera, lodiera…

27

Gizakioi, neskoi eta mutiloi, gizonoi eta emakumeoi elkarre-kin egotea gustatzen zaigu.

Elkarrekin egotea gustatzen zaigu6. Gaia

Elkarrekin egiten dugu jolas, elkarrekin bizi gara, elkarrekinbazkaltzen dugu, elkarrekin egiten ditugu txantxak, elkarrekinegiten dugu barre… Horrela, gusturago egoten gara.

Ariketak

28

• Lotu itzazu marrazki bakoitza dagokionarekin.

• Idatz ezazu besteekin batera egitea gustatzen zaizkizun bigauza gutxienez.

1.

2.

3.

1

2

3

A

B

C