kierunek bruksela listopad/grudzień 2013
DESCRIPTION
Magazyn Biura Informacyjnego Województwa Opolskiego w BrukseliTRANSCRIPT
Biuletyn inwestoraW MAGAZYNIE • AKTUALNOŚCI !• COSME – ABY PRZYSPIESZYĆ
DOSTĘP DO KREDYTÓW DLA MAŁYCH PRZEDSIĘBIORSTW Wywiad z Antonio Tajani, Wiceprzewodniczącym Komisji Europejskiej
• SINGLE PORTAL - STRONA INTERNETOWA KOMISJI EUROPEJSKIEJ Pomoc dla biznesu w dostępie do funduszy unijnych
• BIEG PO INNOWACJE TO GRA ZESPOŁOWA ERRIN - Europejska Sieć na rzecz Badań i Innowacji
• PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ JEST KLUCZEM DO ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU Przekształcenie pomysłów w działania
• NAJPIERW MYŚL NA MAŁĄ SKALĘ czyli budowanie przyjaznego klimatu dla małych i średnich przedsiębiorstw w Europie
• WSPIERANIE PRZEDSIĘBIORCZOŚCI I INNOWACYJNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTW W UE- GDZIE TKWI PROBLEM? Danuta Jazłowiecka, Europosłanka do Parlamentu Europejskiego
• PARTNER INNOWACJI Nowa usługa wspierania rozwoju opolskich przedsiębiorstw
• ACT 4 GROWTH Czyli europejska inicjatywa na rzecz wsparcia przedsiębiorczości kobiet
MAGAZYN BIURA INFORMACYJNEGO WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W BRUKSELI LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2013
Wstęp
Szanowni Państwo, ! Mamy przyjemność przekazać
Państwu drugi numer magazynu Biura
I n f o r m a c y j n e g o Wo j e w ó d z t w a
Opolskiego w Brukseli pn.: „Kierunek
Bruksela” . Tym razem tematem
przewodnim naszej publikacji jest
wsparcie i polityka Unii Europejskiej
wobec sektora MŚP. W listopadzie w
Unii Europejskiej obchodzony był
Ty d z i e ń M a ł y c h i Ś r e d n i c h
Przedsiębiorstw, podczas którego
odbywały się imprezy promujące
przedsiębiorczość. Wydarzenia Tygodnia
miały przypominać, iż 23 miliony
małych i średnich przedsiębiorstw MŚP
to fundament europejskiej gospodarki
s t a n o w i ą c y 9 8 % w s z y s t k i c h
przedsiębiorstw. W ostatnich latach
MŚP z a p e w n i a ło d w i e t r z e c i e
całkowitego zatrudnienia w sektorze
prywatnym i odpowiadały za utworzenie
ok. 80 % nowych miejsc pracy.
Z drugiego numeru magazynu
BIWO dowiedzą się Państwo jakie
działania podejmowane są przez
Komisję Europejską w zakresie
wspierania w rozwoju małych i średnich
przedsiębiorców oraz jak i dlaczego
należy promować przedsiębiorczość
wśród młodych i kobiet, które stanowią
z a l e d w i e 3 4 , 4 % o s ó b
samozatrudnionych w Europie. Mamy
nadzieję, że lektura naszej publikacji
pozwoli poznać Państwu podstawowe
obszary wsparcia Unii Europejskiej w
sektorze MŚP oraz wskaże źródła, gdzie
można zaczerpnąć informacji na temat
do finansowania przeznaczonego dla
MŚP i projektów realizowanych na
rzecz rozwoju i innowacji. ! Zespół BIWO, Departament Współpracy
z Zagranicą i Promocji Regionu
WWW.BRUKSELA.OPOLSKIE.PL
MAGAZYN BIURA INFORMACYJNEGO WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W BRUKSELI LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2013
!Aktualnie w Brukseli... Targi INNOVA 2013 w Brukseli
orazWalońskie Targi Inwestycji i Eksportu w Liège
WWW.BRUKSELA.OPOLSKIE.PL STRONA 2
W dniach 5-6 grudnia br. przedstawiciele
Województwa Opolskiego wezmą udział w pierwszych
Walońskich Targach Eksportu i Inwestycji w Liège
mających na celu wsparcie przedsiębiorców z terenu
Regionu Walonii w poszerzaniu działalności w obszarze
eksportu i inwestycji w Europie. W ciągu dwóch dni w
wydarzeniu uczestniczyć będzie, aż 250 specjalistów
pochodzących z 37 krajów w tym, Szwajcarii, Brazylii,
Francji, USA, Niemiec, Luksemburga, Turcji, Maroka i
Malezji. Delegacje zagraniczne będą prezentowały swój
potencjał i możliwości współpracy i partnerstwa między
podmiotami gospodarczymi i instytucjami około
biznesowymi. W programie przewidywane są debaty,
seminaria oraz warsztaty tematyczne. Informacje
o podmiotach z terenu Województwa Opolskiego
prezentowane będą przez Dyrektora Opolskiego
Centrum Obsługi Inwestora.
62 Światowe Targi Wynalazczości, Badań
Naukowych i Nowych Technik BRUSSELS INNOVA
2013, odbyły się w dniach 14-16 listopada 2013 r. na
terenach wystawienniczych Brussels Expo w Brukseli.
Targi stanowią czołową międzynarodową imprezę
wystawienniczą w dziedzinie wynalazczości ,
poświęconą transferowi technologii i wdrażaniu
postępu technicznego.
Polscy wystawcy prezentują swe wynalazki na
wspólnym stoisku lub na stoiskach indywidualnych
zgrupowanych razem, tworząc „Pawilon polski”.
!COSME – ABY
PRZYSPIESZYĆ DOSTĘP DO
KREDYTÓW DLA MAŁYCH
PRZEDSIĘBIORSTW !Wywiad z Antonio Tajani, Wiceprzewodniczącym Komisji Europejskiej
MAGAZYN BIURA INFORMACYJNEGO WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W BRUKSELI LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2013
WWW.BRUKSELA.OPOLSKIE.PL STRONA 3
Komisja Europejska skupia swoje
działania na wspieraniu małych
i średnich przedsiębiorstw, by
z m i n i m a l i z o w a ć p r o b l e m y
ekonomiczne pojawia jące s ię
aktualnie w Europie. Nowy program
COSME, który w założeniu ma
pozwolić na uwolnienie funduszy dla
sektora MŚP będzie wspierał małych
przedsiębiorców w kontekście ich
roli tworzeniu dóbr, usług i miejsc
pracy. W wywiadzie dla Magazynu
D y r e k c j i G e n e r a l n e j
Przedsiębiorczość i Przemys ł ,
Wiceprezydent Tajani wyjaśnia jakie
nadzieje Komisja Europejska żywi
w związku z wdrażaniem programu
COSME. !Czym jet COSME? !Ta j a n i : C O S M E j e s t n ow y m
programem UE poświęconym MŚP,
g d z i e t wo r z o ny ch j e s t 8 5 %
wszystkich nowych miejsc pracy.
F a k t e m j e s t , ż e a m b i t n i
przedsiębiorcy mają teraz bardzo
trudny okres w Europie, trudniejszy
niż w innych częściach świata
w szczegó lnośc i j eś l i chodz i
o kredyty. W ten sposób COSME jest
instrumentem funduszowym, który
ma ułatwić dostęp do finansowania
MŚP oraz ułatwić dostęp do rynków
wewną t r z i na zewną t r z UE.
F u n d u s z e z a w s z e b ę d ą
wykorzystywane do tworzenia
korzystnego otoczenia dla MŚP przez
w s p i e r a n i e k u l t u r y
przedsiębiorczości w Europie
i wzmacnianie zrównoważonej
konkurencyjności przedsiębiorstw
UE. Program został ustalony na
okres 2014-2020 z budżetem 2,3
miliarda euro. !Jak będzie działać wsparcie
finansowe? !Tajani: COSME ma za zadanie
ułatwienie dostępu do finansów.
Około 1,4 miliarda euro budżetu
programu będzie ulokowane w
pożyczkach i wejściach kapitałowych,
k tóre uzupe łnianą finansowe
schematy na poziomie krajowym.
COSME w szczególności,
będz ie dos tarczać u ła twienia
gwarancyjne dla pożyczek dla MSP
powyżej 150 000 euro oraz oferować
l epszy dos tęp do produktów
kapita łowych przez u łatwienia
proceduralne ze szczególnym
u w z g l ęd n i e n i e f a z y w z r o s t u
i ekspansji w rozwoju firmy. Alokacje
tych funduszy będą zarządzane przez
finansowe instytucje pośredniczące,
jak banki, Fundusze gwarancyjne
oraz fundusze na wejścia kapitałowe.
Informacja o funduszach będzie
rozpowszechniania na stronach
portalu Komisji Europejskiej (patrz
art. SINGLE PORTAL). !Co znaczy COSME dla sektora
MŚP w podejściu praktycznym? !Tajani: COSME będzie działać jako
kontynuacja Ramowego Programu
Konkurencyjności i Innowacji.
W ramach programu ramowego
pożyczki i gwarancje były stosowane,
gdy przeds iębiorca lub ma ły
p r z e d s i ęb i o r c a n i e s p e łn i a ł
gdy przeds iębiorca lub ma ły
p r z e d s i ęb i o r c a n i e s p e łn i a ł
warunków i wymagań w banku. 19 %
tych beneficjentów- przedsiębiorstw
(około 200 000 przedsiębiorstw z
całej Europy) zatrudniało 10 lub
mniej pracowników i właśnie te
najmniejsze firmy spotykał się z
na jwiększymi k łopotami przy
u z y s k a n i u p o ż y c z k i . D z i ę k i
Ramowemu Programowi średnia
gwarantowanych pożyczek wynosiła
65 000 euro. Na koniec 2012, 13
bilionów euro zostało wypłaconych
w postaci pożyczek i 2.3 miliarda
w postaci wkładu kapitałowego. Ten
sam rodza j pomocy zos t an ie
zrealizowany w ramach COSME. !Jak wie le przeds iębiors tw
skorzysta z COSME? !Tajani: Oczekujemy, że w 2020 roku
pożyczki uzyska, aż 344 000 firm
dzięki gwarancjom uzyskanym
Programu COSME o wartości
sięgającej 22 biliony. Dodatkowo
dzięki inwestycjom COSME w
p o s t a c i f u n d u s z u n a w k ł a d
kapitałowy wspierający szybki rozwój
MŚP, 560 firm otrzyma wsparcie
finansowe na rozwój inwestycji w
kwocie sięgające 4 miliardy. !Jak ocenia Pan wpływ tych
instrumentów na gospodarkę? !Tajani: Ocenia się, że wpływ tych
instrumentów uruchomionych
w ramach COSME będzie ogromny.
O c z e k u j e m y, ż e j e d n o e u r o
z a i n w e s t o w a n e w g w a r a n c j ę
pożyczkową zmobilizuje od 20 do 30
euro więcej. Instrumenty Finansowe
w ramach COSME mają spowodować
wzrost inwestycji i uruchomionych
pożyczek o 3,5 miliarda euro rocznie
w unijnych przedsiębiorstwach.
Przewiduje się, że każdego roku
COSME przyczyni się do wzrostu
unijnego PKB o około 1,1 miliarda.
40 000 firm uzyska wsparcie w
tworzeniu lub utrzymaniu 30 000
miejsc pracy i wprowadzaniu 1200
nowych produktów us ług lub
procesów na rynek.
!J a k i e i n n e w s p a r c i e j e s t
przewidywane dla sektora MŚP
poza COSME? !Tajani: 1 miliard zostanie przekazany
n a u t r z y m a n i e p r o g r a m ó w
istniejących w tym Europejskiej Sieci
Przedsiębiorców z 600 biurami
w Europie i poza nią. Oprócz tego
b ęd z i e m y w s p i e r a ć p r o c e s y
in ternac jona l i zac j i MŚP oraz
projekty w ramach Erasmusa dla
młodych przedsiębiorców, działania
na rzecz edukacji przedsiębiorczości,
działania informacyjne na temat
prawa własności oraz procedur
administracyjnych związanych
z zakładaniem i prowadzeniem
przedsiębiorstwa. !Więcej informacji na stronie:
www.bit.ly/17wKL.2f
WWW.BRUKSELA.OPOLSKIE.PL STRONA 4
MAGAZYN BIURA INFORMACYJNEGO WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W BRUKSELI LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2013
!!SINGLE PORTAL - STRONA INTERNETOWA KOMISJI EUROPEJSKIEJ !Pomoc dla biznesu w dostępie do funduszy unijnych
S i n g l e Po r t a l d o s t a r c z a
informacji na temat tego, jak
firmy mogą uzyskać 100 bilionów
euro z finansowania unijnego, na
s w o j ą d z i a ł a l n o ś ć i r o z w ó j .
Przyjazny portal stanowi rodzaj
kanału informacyjnego, z którego
p ł y n ą i n f o r m a c j e n a t e m a t
m o ż l i w o ś c i f i n a n s o w y c h
oferowanych przez ponad 1000
banków wspieranych przez UE
o r a z i n n y c h i n s t y t u c j i
finansowych.
W czasach kiedy banki
i inwestorzy z coraz większą
obawą przyznają kredyty małym
i ś r e d n i m p r z e d s i ęb i o r c o m
in fo rmac j a o dos tęp ie do
f u n d u s z y u n i j n y c h j e s t
wa żn ie j s z a n i ż k i edyko lw iek
Oprac. BIWO/DZP
Źródło: Magazyn Dyrekcji Generalnej
ds. Przemysłu i Przedsiębiorczości
wcześniej. W ciągu ostatnich 2 lat
jedna trzecia przedsiębiorstw
starających się o pożyczkę otrzymało
odmowną decyzję.
W odpowiedzi na rosnące
trudności w pozyskiwaniu funduszy i
inwestorów, Komisja Europejska
stworzyła portal jednolitego rynku na
temat funduszy unijnych, który w
prosty sposób dostarcza, kompletną i
aktualną informację na temat
s p o s o b ó w p o z y s k i w a n i a
dofinansowania ze środków unijnych
w latach 2007-2013. Portal zawiera
również informacje o Europejskim
Funduszu Rozwoju Regionalnego i
Europejskim Funduszu Społecznym.
W ostatniej wersji strony liczba
partnerów bankowych i Funduszy
umieszcza jących swoje ofer ty
przekroczyła liczbę 1000. Są to
informacje dla MŚP na temat
dostępu do finansowania takiego jak
g wa r a n c j e, p o ży c z k i i w k ła d
zewnętrzny.
P o r t a l d o s t a r c z a
szczegółowych informacji na temat
tego w jaki sposób można starać się o
uzyskanie finansowania z UE.
Po z wa l a o n r ó w n i e ż z n a l e ź ć
właściwie finansowanie zgodnie ze
s p e c y fi c z n y m i p o t r z e b a m i
wynikającymi z rozmiaru firmy, typu
finansowania i celu inwestowania.
!Informacje na temat unijnych
instrumentów finansowania ! S e r i a i n i c j a t y w
podejmowanych przez Komisję
Europejską ma na celu wspierać
sektor MŚP uznany jako kluczowy
czynnik wzrostu gospodarczego i
w z r o s t u z a t r u d n i e n i a p r z e z
p o m a g a n i e w r o z w i ą z y wa n i u
problemów z finansowaniem rozwoju
firmy.
W r a m a c h p o l i t y k i
spójności w latach 2007-2013 ponad
3 ,6 b i l i ona euro zos t a ło ju ż
zainwestowane w przedsiębiorstwa.
Pod koniec 2011 uruchomionych
zosta ło już 68 000 pożyczek ,
gwarancji, i innych produktów
finansowych.
Pod koniec 2011, w 25
krajach cz łonkowskich zosta ło
uruchomionych 484 szczegółowych
funduszy dla przedsiębiorców i jeden
w o b s z a r z e w s p ó ł p r a c y
transgranicznej. Ponad 69,7 bilionów
z Funduszu Rozwoju Regionalnego i
Funduszu Społecznego zostało
przeznaczone na wsparcie MŚP, co w
połączeniu z wkładem krajowym
daje 94, 4 biliona. Pod koniec
grudnia 2012 instrumenty finansowe
P r o g r a m u R a m o w e g o :
Konkurencyjna i Innowacyjna
Gospodarka uruchomiły prawie 13
bilionów gwarancji i 2,3 biliony
wkładów finansowych. Do końca
2012 więcej niż 220 000 małych
i ś r e d n i c h p r z e d s i ę b i o r s t w
skorzystało z programu w całej
Europie. !!!
WWW.BRUKSELA.OPOLSKIE.PL STRONA 5
Jednym z kluczowych priorytetów dla Komisji Europejskiej jest uproszczenie i zredukowanie przeszkód, którym przedsiębiorcy muszą stawiać czoła. Chcemy również zachęcić kraje członkowskie i regiony do korzystania z instrumentów finansowych UE, tak, by zwiększać wpływy polityki spójności. Należy podkreślić, że instrumenty te są katalizatorami dla istotnych, potrzebnych inwestycji i stanowią rzeczywisty wkład w rozwój gospodarki europejskiej i w tworzenie nowych miejsc pracy.
Antonio Tajani, Wiceprezydent Komisji Europejskiej, Komisarz ds. Przemysłu i Przedsiębiorczości
MAGAZYN BIURA INFORMACYJNEGO WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W BRUKSELI LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2013
Oprac. BIWO/DZP
Źródło: Magazyn Dyrekcji Generalnej
ds. Przemysłu i Przedsiębiorczości
WWW.BRUKSELA.OPOLSKIE.PL STRONA 6
!!BIEG PO INNOWACJE TO GRA ZESPOŁOWA !ERRIN - Europejska Sieć na rzecz Badań i Innowacji
J e s t e śm y n a p ro g u
nowego okresu programowania.
W insty tuc jach europejsk ich
i krajowych tworzone są nowe
strategie i powiązane z nimi
programy przewodnie, programy
ramowe, przewodniki i wytyczne.
Przedstawiciele unijnych
instytucji przygotowują się do
nowego okresu zakładając, że
k o l e j n e l a t a b ęd ą o k r e s e m
p r z y s p i e s z a n i a r o z w o j u
g o s p o d a r c z e g o z b l i ż a j ą c
wskaźniki ekonomiczne Europy
do największych światowych.
Przywódcy europe j scy
j u ż n a p r z e ł o m i e w i e k ó w
p r ó b o w a l i z m i e r z y ć s i ę z
w y z w a n i a m i g o s p o d a r k i .
Strategia Lizbońska z 2000 roku
zakładała, że w ciągu dekady UE
s t a n i e s i ę n a j b a r d z i e j
dynamicznymi i konkurencyjnym
r e g i o n e m g o s p o d a r c z y m n a
ś w i e c i e , r o z w i j a j ą c y m s i ę
szybciej niż USA. Cel okazał się
zbyt ambitny.
G ł ó w n e z a ł o ż e n i e
s t r a t eg i i , że na jwa żn ie j s z ym
motorem rozwoju gospodarki
k r a j ó w e u r o p e j s k i c h będ z i e
i n n o w a c y j n o ś c i o p a r t a n a
badaniach naukowych, przede
w s z y s t k i m w n o w o c z e s n y c h
dziedzinach wiedzy.
Nowym rozwiązaniem ma
być Europa 2020. Strategia na
r z e c z i n t e l i g e n t n e g o
i z r ó w n o w a ż o n e g o r o z w o j u
s p r z y j a j ą c e g o w ł ą c z e n i u
społecznemu. Jej wdrażanie ma
zapewnić 7 projektów (inicjatyw)
przewodnich w tym wspomniana
Unia Innowacji. Model rozwoju
oparty o innowacje ma także
z a p e w n i ć H o r y z o n t 2 0 2 0 -
program ramowy w zakres ie
badań naukowych i innowacji.
Nazwy tych trzech dokumentów
s ą c z ę s t o p o w t a r z a n e i
odmien iane pr zez p r zypadk i
podczas spotkań informacyjnych
n a t e m a t n o w e g o o k r e s u
programowania. Słowa kluczowe
jak komplementarność, synergia,
spójność strategii powtarzane są
przy każdej okazji, gdy mowa o
konkurencyjnej i innowacyjnej
Europie.
Do elementów sukcesu
gospodarczego na le ży dodać
słowo „Współpraca”, bo to ciągle
w ą s k i e g a r d ło n a p o z i o m i e
k ra jowym i r eg iona lnym. W
jednym z raportów Komitetu
R e g i o n ó w c z y t a my : „ E u r o p a
p o t r z e b u j e p i o n i e r s k i c h
r e g i o n ó w s ko n c e n t r owa ny ch
przede wszystkim na wspólnej
nauce, (m.in.: przez wymianę
dobrych praktyk), europejskim
p a r t n e r s t w i e , r e g i o n a l n y m
e k o s y s t e m i e i n n o w a c j i ,
o t wa r t y ch i n n owa c j a ch o r a z
p o ł ą c z e n i u r e a l n y c h i
wirtualnych rzeczywistości”.
K o m i s j a E u r o p e j s k a
p r z e w i d u j e , ż e d z i ę k i
p o w i ą z a n i o m r e g i o n a l n y m i
p r o m o c j i w s p ó ł p r a c y
przedsiębiorców z sektorem B+R
i uczelniami uda się zrealizować
c e l e s t r a t e g i i E u r o p a 2 0 2 0
z a k ł a d a j ą c e j m i ęd z y i n n y m i
k o n c e n t r a c j ę t e m a t y c z n ą i
k o n t y n u a c j ę w d r a ż a n i a t z n .
w s p ó l n y c h i n i c j a t y w
programowych.
P r z y z a ł o ż e n i u , ż e
państwa zaczną przeznaczać 3 %
un i jnego PKB na badania i
rozwój to do 2025 może powstać
3,7 mln miejsc pracy, a PKB
m o ż e w z r o s n ą ć o 8 0 0 m l d
MAGAZYN BIURA INFORMACYJNEGO WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W BRUKSELI LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2013
MAGAZYN BIURA INFORMACYJNEGO WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W BRUKSELI LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2013
WWW.BRUKSELA.OPOLSKIE.PL STRONA 7
z łotych rocznie Ale do tego
t rzeba nam przed wszystk im
wspó łpracy, która pozwoli na
budowę jednolitej przestrzeni w
zakresie swobodnego przepływu
w i e d z y i i n n o w a c j i –
E u r o p e j s k i e j P r z e s t r z e n i
Badawczej.
W a r t o w t y m c e l u
w ł ą c z y ć s i ę w ś c i ś l e j s z ą
w s p ó ł p r a c ę z r e g i o n a m i
z r z e s z o ny m i w E u r o p e j s k i e j
Sieci Współpracy Regionów w
Zakres i e Badań i Innowac j i
(ERRIN) działającej w Brukseli.
Mająca swoją siedzibę w Brukseli
sieć ERRIN jest dynamicznie
r o z w i j a j ą c ą s ię o r g a n i z a c j ą ,
zrzeszającą ponad 90 regionów
e u r o p e j s k i c h . D z i a ł a l n o ś ć
ERRIN skupia się na ułatwianiu
wymiany wiedzy i doświadczenia
o r a z s ł u ż y n a w i ą z y w a n i u
wspólnych działań i partnerstw
p r o j e k t o w y c h w c e l u
w z m o c n i e n i a p o t e n c j a ł u
badawczego i innowacyjnego
s w o i c h c z ł o n k ó w. Po p r z e z
angażowanie się w dyskusje z
instytucjami europejskimi, sieć
E R R I N s t a r a s i ę r ó w n i e ż
wywierać wpływ na poszczególne
p o l i t y k i u n i j n e w c e l u i c h
l e p s z e g o d o s t o s o w a n i a d o
potrzeb regionalnych.
K o r z y ś c i p ł y n ą c y c h z
członkowstwa w ERRIN jest wiele,
w ś r ó d n i c h m . i n . : l e p s z a
komunikacja
z innymi regionami, dostęp do usług
oferowanych przez sieć, możliwość
udziału wedle zainteresowań w
wybranych wydarzen iach lub
specjalistycznych grupach roboczych,
łatwiejszy dostęp do informacji
p o c h o d z ą c y c h z I n s t y t u c j i
Europejskich i od innych członków,
możliwość spotkań z osobami oraz
instytucjami działającymi w zakresie
innowacji i nawiązania z nimi
partnerstwa w ramach europejskich
projektów.
Oprac. BIWO/DZP
Źródło: www.errin.eu
Członkowie ERRIN spotykają się regularnie na tematycznych grupach roboczych oraz w związku z
kluczowymi wydarzeniami, ważnymi z punktu widzenia funkcjonowania sieci. ERRIN to także
wymiana informacji i know-how na temat funduszy unijnych i możliwości funkcjonowania projektu,
wymiana regionalnych dobrych praktyk, budowanie konsorcjów międzynarodowych i wspólnych
projektów.
ERRIN ma 9 tematycznych grup roboczych:
biotechnologia
• design i kreatywność
• energia i zmiany klimatyczne
• future RTD
• zdrowie
• finansowanie innowacji
• współpraca międzynarodowa
• nanotechnologia
• polityki unijne
• rola nauki w społeczeństwie
• inteligentna specjalizacja
• turystyka
• transport
• woda
WWW.BRUKSELA.OPOLSKIE.PL STRONA 8
E d u k a c j a j e s t z n a c z ą c y m
e l e m e n t e m w r o z w o j u
p r z e d s i ęb i o r c z o ś c i . B a d a n i a
dowodzą, że uczniowie, którzy
uczestniczyli
w zajęciach z przedsiębiorczości
nie ty lko częście j i szybcie j
z n a j d u j ą z a t r u d n i e n i e , a l e
r ó w n i e ż chę t n i e j p o d e j m u ją
decyzję
o dz i a ła lno śc i gospodarcze j .
Mając to na uwadze Komisja
E u r o p e j s k a z a p r o p o n o w a ł a
szereg działań , które pozwolą
z a i n t e r e s o w a ć m ł o d z i e ż
przedsiębiorczością, tak ważną
z punktu widzenia kształtowania
rynku pracy.
Edukacja przedsiębiorczości
jest jedną z najlepszych sposobów na
wsparcie wzrostu gospodarczego
i tworzenie miejsc pracy. Nowe firmy
generują miejsca pracy, dlatego
istotne są działania przygotowujące
merytorycznie i praktycznie do
p o d e j m o w a n i a d z i a ł a l n o ś c i
gospodarczej.
Około 15 – 20 % uczniów
szkół średnich, którzy uczestniczyli w
mini programach, polegających na
symulacji tworzenia i prowadzenia
firmy zakłada własna działalność
gospodarczą. Jest to od 3 do 6 razy
więcej niż ogólnie w całej populacji i
n i e w ą t p l i w i e j e s t t o d o w ó d
korzys tnego wp ływu edukacj i
przedsiębiorczości na młodych
Europejczyków.
D o d a t k o w o, e d u k a c j a
w zakresie przedsiębiorczości
zwiększa szanse na rynku pracy tych,
którzy działalności nie zamierzają
otworzyć. Zgodnie z ostatnimi
badaniami aż 78% studentów
kształconych w zakresie edukacji
p r z e d s i ęb i o r c z o ś c i z n a j d u j e
zatrudnienie bezpośrednio po
ukończeniu studiów, podczas gdy
ś r e d n i a w ś r ó d a b s o l w e n t ó w
poszukujących pracy, którzy nigdy
nie uczestniczyli w programach
kształtujących przedsiębiorczość
wynosi 59 % .
Rola kształcenia w zakresie
edukacji przedsiębiorczości na
poziomie średnim i wyższym nie
dotyczy jedynie jakości edukacji
w s p ó łp r a c y z b i z n e s e m c z y
p a r t n e r s t w a z z a k ł a d a m i
przemysłowymi. Nowe technologie
oraz firmy szybko rozwijające się
s t a j ą s i ę i s t o t n y m p u n k t e m
przedsiębiorczości- powiązane z
programami rozwoju w sektorze
publicznym i szkołami wyższymi,
stanowią istotny element polityki
U n i i E u r o p e j s k i e j i k r a j ó w
członkowskich.
Jednakże mimo oczywistych
korzyści płynących z edukacji w
zakresie przedsiębiorczości ostatnie
badania przeprowadzone przez
Eurobarometr wykazały, że aż ¾
E u r o p e j c z y k ó w n i g d y n i e
u c z e s t n i c z y ło w z a j ę c i a c h z
przedsiębiorczości. Dlatego, aby
wzmocnić potenc ja ł edukac j i
p r z e d s ięb i o r c z o śc i o r a z , a by
p r o m o w a ć P l a n D z i a ł a n i a –
Przedsiębiorczość 2020, Komisja
proponuje pewne działania, wśród
których są:
wzmocnienie współpracy z
krajami członkowskimi w celu
w p r o w a d z e n i a n a u c z a n i a
przedsiębiorczości w ramach
edukacji szkolnej w każdym
kraju;
wsparcie administracji
publicznej w przeglądzie praktyk
nauczania przedsiębiorczości;
rozwijanie paneuropejskiej
i n i c j a t y w y n a u c z a n i a
przedsiębiorczości w celu analizy
w p ł y w u , w y m i a ny w i e d z y,
rozwoju metodologii nauczania;
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ JEST KLUCZEM DO ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU !Przedsiębiorczość jest kluczową kompetencją w życiu pomagającą ludziom kreatywnie myśleć, oceniać, podejmować ryzyko oraz tworzyć innowację: to umiejętność przekształcenia pomysłów w działania!
MAGAZYN BIURA INFORMACYJNEGO WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W BRUKSELI LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2013
WWW.BRUKSELA.OPOLSKIE.PL STRONA 9
Współpraca z Organizacją dla
W s p ó łp r a c y G o s p o d a r c z e j
i Rozwoju w celu ustalenia ram
dz i a łan ia z achęca jących do
wprowadzania do szkół nauczania
przedsiębiorczości;
r o z p o w s z e c h n i a n i e r a m
prog ramowych do t yc zących
edukacji przedsiębiorczości w
szkołach wyższych i umożliwianie
wymiany doświadczeń szkołom
zainteresowanym stosowaniem ich.
Pań s t wa c z ło n kow s k i e
z a c h ę c a n e s ą d o u z n a n i a
umiejętności przedsiębiorczych jako
kluczowych kompetencji oraz do
wprowadzenia obowiązku kształcenia
w zakresie przedsiębiorczości na
wszystkich poziomach edukacji do
roku 2015.
Zgodnie z komunikatem
K o m i s j i E u r o p e j s k i e j k r a j e
członkowskie zachęcane są do:
zapewnienia w ramach edukacji
szkolnej udziału w co najmniej
jednym projekcie związanym
z p r o w a d z e n i e m fi r m y l u b
organizacji;
w p r o w a d z e n i a s z k o l e ń
z przedsiębiorczości dla młodych
ludzi i dorosłych oraz finansowania
ich w ramach planów zatrudnienia
s z c z e g ó l n i e w p r o g r a m a c h
p r z e k w a l i fi k o w y w a n i a
bezrobotnych;
promowania modułów szkoleń
w zakresie przedsiębiorczości dla
młodych ludzi biorących udział w
krajowych schematach Gwarancji
dla Młodzieży. !Projekty wspierające edukację
przedsiębiorczości ! Ko m i s j a s fi n a n s o w a ł a
dotychczas 9 projektów, z których
skorzystało bezpośrednio 6500
studentów i młodych ludzi oraz 900
nauczycieli. W sumie grupa objęta
projektem (włączając w to grupę
niebezpośredniego oddziaływania
projektu) osiągnęła liczbę 100 000
osób. Jednak, wartość dodana tych
europejskich projektów związana jest
z ich potencjalną możliwością
poszerzania zakresu oddziaływania,
transferem praktyk i szerokim
rozpowszechnianiem w krajach UE. !Dzieje się to dzięki:
L e t n i m A k a d e m i o m
Przedsiębiorczości, w ramach
których przeszklonych w zakresie
metod nauczania przedsiębiorczości
z o s t a ł o 3 2 0 p r o f e s o r ó w ,
w y k ł a d o w c ó w i a s y s t e n t ó w
akademickich;
i n n owa c y j ny m m a t e r i a ło m
pedagogicznym do wykorzystania w
klasie. Są to materiały zawierające
p r z y k ł a d y a u t e n t y c z n y c h
p r z e d s i ę b i o r s t w. P r a c a n a
prawdziwych przypadkach jest
najlepszym i najskuteczniejszym
s p o s o b e m e d u k a c j i
przedsiębiorczości. Metoda ta nie
jest jeszcze wystarczająco popularna
a większość przykładów pochodzi ze
Stanów Zjednoczonych i nie ma
prze łożenia na rzeczywistość
krajową i lokalną. Dzięki inicjatywie
Komis j i Europe j sk ie j zos t a ł
stworzony materiał zawierający 88
przypadków na bazie doświadczeń
firm europejskich.
!W Ast rur i i (H i s zpan i a )
uczniowie szkół średnich w ramach regionalnego programu nauczania prowadzą mini przedsiębiorstwa importowo eksportowe. 16 % uczestników tego programu zakłada firmę po zakończeniu edukacji.
W Instytucie Technologii w Dublinie zamiast egzaminu z przedsiębiorczości studenci są zobowiązaniu organizować imprezy charytatywne.
Na Uniwersytecie Strathclyde naukę przedsiębiorczości oferuje Wydział Muzyki Stosowanej, uznając, że samo zatrudnienie jest potencjalnym elementem przyszłej kariery muzyków.
Oprac. BIWO/DZP
Źródło: www.ec.europe.eu/small-business
MAGAZYN BIURA INFORMACYJNEGO WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W BRUKSELI LISTOPAD 2013
MAGAZYN BIURA INFORMACYJNEGO WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W BRUKSELI LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2013
WWW.BRUKSELA.OPOLSKIE.PL STRONA 10
!NAJPIERW MYŚL NA MAŁĄ SKALĘ
czyli budowanie przyjaznego klimatu dla małych i średnich przedsiębiorstw w Europie
Fundamentem polityki UE
w o b e c M a ł y c h i Ś r e d n i c h
P r z e d s ięb i o r s t w j e s t z a s a d a
„ Najpierw myśl na małą skalę” .
Stawia ona MŚP na pierwszym
planie w tworzeniu polityki oraz
przyczynia się do tego, by nowe
r e g u l a c j e n i e z w i ę k s z a ł y
o b c i ą ż e ń d l a m a ł y c h
przedsiębiorstw. Od 2009 roku
czy l i od przy jęc ia programu
S M A L L B U S I N E S S A C T
warunki polityczne pozwalają
uruchomić szereg programów
f i n a n s o w a n i a , a t a k ż e d a j ą
w ł a d z o m w i ę k s z ą s w o b o d ę
w zakresie wspierania małych
przedsiębiorców oraz obywateli
z a m i e r z a j ą c y c h r o z p o c z ą ć
działalność gospodarczą.
Komisja Europejska przyjęła
możliwość rozróżnienia między
m i k r o - m a ł y m i i ś r e d n i m i
p r z e d s i ę b i o r s t w a m i w c e l u
zagwarantowania proporcjonalnego
roz łożenia wszelkich obciążeń
spoczywających na firmach. MŚP
można przyznać określone wsparcie,
ograniczone opłaty oraz zwolnienia,
aby zapewnić im sprawiedliwe
warunki działania.
Zgodnie z tymi założeniami
os ta tn ia dyrektywa komis j i
Europejskiej mówi, że kraje UE do
20 lipca 2015 r. muszą zmienić
u s t a w ę o r a c h u n k o w o ś c i .
Implementacja unijnych przepisów
spowoduje zmniejszenie obciążeń w
z a k r e s i e s p r a w o z d a w c z o ś c i
finansowej najmniejszych spółek. W
lipcu br. Polskie Ministerstwo
Finansów przekazało do konsultacji
społecznych i międzyresortowych
projekt nowelizacji w/w ustawy,
służący wdrożeniu unijnej dyrektywy.
P r o j e k t n o w e l i z a c j i
przewiduje uproszczone wymogi w
z a k r e s i e r a c h u n k o w o ś c i i
sprawozdawczośc i finansowej .
Uproszczenia polegać będą na
możliwości sporządzania znacznie
s k r ó c o n e g o s p r a w o z d a n i a
finansowego: uproszczonego bilansu,
uproszczonego rachunku zysków
i strat oraz możliwości zwolnienia ze
sporządzania informacji dodatkowej,
j a k r ó w n i e ż z w o l n i e n i a z e
s p o r z ą d z a n i a s p r a w o z d a n i a
z działalności. Prawo do uproszczeń
uzyskają również stowarzyszenia,
związki zawodowe, organizacje
pracodawców, izby gospodarcze,
fundacje, organizacje dobroczynności
i o p i e k i s p o ł e c z n e j ,
przedstawicielstwa przedsiębiorców
zagranicznych - jeżeli nie prowadzą
działalności gospodarczej, a także
osoby fizyczne, spó łki jawne,
partnerskie, jeżeli ich przychody
netto ze sprzedaży nie przekroczyły w
roku poprzedzającym rok podatkowy
2 000 000 euro. !Unia Europejska spopularyzowała
technolog ie e - f ak turowania .
Dyrektywa unijna w sprawie VAT
dotycząca fakturowania znacznie
WWW.BRUKSELA.OPOLSKIE.PL STRONA 11
znacznie ograniczyła biurokrację,
umożliwiając, aby e-faktury były
traktowane na równi z fakturami
p a p i e r o w y m i . Z w d r o ż e n i a
elektronicznych faktur korzystają
zarówno ich wystawcy, jak i odbiorcy.
E l i m i n a c j a t r a d y c y j n y c h ,
papierowych faktur z obrotu
gospodarczego
i zas tąpienie i ch fak turami
elektronicznymi to proces, którego
nie da się odwrócić. Oczywiście,
z m i a n a n a s t ęp o w a ł a b ęd z i e
stopniowo. Na razie żaden z krajów
unijnych nie zamierza obligatoryjnie
zmuszać p r zeds ięb io rców do
przejścia na e- faktury. Niemniej
jednak UE oczekuje, że do 2020 e-
faktura stanie się główną formą
fakturowania w krajach wchodzących
w jej skład. W Polsce zgodnie z
intencją Rady UE i jej wytycznymi od
1 stycznia 2013 roku faktury
elektroniczne są traktowane na równi
z papierowymi. ! Unia Europejska dąży do
o g r a n i c z a n i a o b c i ą ż e ń
administracyjnych, które napotykają
przedsiębiorcy. Jest to istotne z uwagi
na fakt, iż w przypadku firm
ograniczenie administracji pozwoli
z a o s z c z ęd z i ć p i e n i ąd z e o r a z
przeznaczyć więcej czasu na
prowadzenie działalności. W Europie
radykalne ograniczenie biurokracji
może podnieść wzrost PKB nawet o
1, 4 punktu procentowego. Szacuje
się, że podjęte dotychczas działania
pozwolą zaoszczędzić 7,6 mld euro.
Mając na uwadze powyższe
od kilku lat państwa członkowskie
z w i ęk s z y ł y w y s i łk i n a r z e c z
ograniczenia kosztów zakładania
fi r m y . D u ż a c z ę ś ć p ań s t w
członkowskich wprowadziło formułę
jednego okienka, w którym można
za łożyć spó łkę z ograniczoną
odpowiedzialnością podczas jednej
wizyty. Rządy uczą się od siebie
nawzajem w zakresie łatwiejszych
procedur zakładania firmy. Na
przykład Bułgaria zredukowała
dziesięć procedur potrzebnych do
złożenia działalności do zaledwie
jednej. W Niemczech zamieniono
prawo spółek w celu uproszczenia
ich systemu w taki sposób, by
zachęca ł więcej obywatel i do
przekształcania własnych pomysłów
b i z n e s o w y c h w r z e c z y w i s t e
przedsiębiorstwa. W S łowenii
okienka elektroniczne rejestrują
firmę w maksymalnie trzy dni- krok
ten pozwala zaoszczędzić słoweńskim
MŚP 10,2 mln euro rocznie. ! Po łowa Europejczyków
n i e c h ę t n i e p a t r z y n a
przedsiębiorców, którzy ponieśli
porażkę w przeszłości, a prawo
upadłościowe utrudnia powrót na
rynek. Bankructwa stanowią 15 %
wszystkich przypadków zamykania
przedsiębiorstw, co przekłada się na
700 tys. MŚP oraz 2,8 mln miejsc
pracy rocznie. Od 2009 większość
europejskich krajów doświadczyło
g w a ł t o w n e g o w z r o s t u
n i e w y p ł a c a l n o ś c i n a s k u t e k
światowego kryzysu finansowego oraz
spowolnienia gospodarczego. Oprócz
s p o ł e c z n e g o p i ę t n a p o r a ż k i
przedsiębiorcy drugiej szansy mogą
u t k n ą ć w p r o c e d u r a c h
upadłościowych na okres
4 miesięcy do 9 lat w zależności od
tego w którym państwie prowadzili
dz ia ła lność . Choc iaż badania
pokazują , że przedsiębiorcy, którzy
ponieśli porażkę uczą się na błędach
społeczeństwo często nie docenia
potencjału takich ludzi. Komisja
Europejska zachęca krajowe władze,
a b y u m o ż l i w i ł y u c z c i w y m
p r z e d s ięb i o r c o m z a ł a t w i e n i e
wszys tk i ch kwes t i i p rawnych
z w i ą z a n y c h z l i k w i d a c j ą ,
przedsiębiorstwa w ciągu jednego
roku. Dzięki temu w większości
k r a j ó w e u r o p e j s k i c h o s o b y
zakładające działalność po raz
kolejny traktowane są na równi z
nowymi przedsiębiorcami w zakresie
korzystania ze wsparcia UE. Część
krajów podjęło już kroki w kierunku
ograniczenia czasu trwania procedur
upadłościowych, chociaż przed
państwami jest jeszcze bardzo wiele
do zrobienia.
A k t u a l n i e u r z ę d n i c y
europejscy pracują również nad
uproszczeniem procedur dla MŚP w
z a k r e s i e o c h r o n y d a n y c h ,
d e l e g o w a n i a p r a c o w n i k ó w,
b e z p i e c z e ń s t w a p r o d u k t ó w
k o n s u m e n c k i c h , z a m ó w i e ń
publ icznych oraz kwal ifikac j i
zawodowych.
Unia Europejska postanowiła również wyjść naprzeciw tym, k t ó r y m n i e u d a ło s i ę z a pierwszym razem z sukcesem poprowadzić firmy.
MAGAZYN BIURA INFORMACYJNEGO WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W BRUKSELI LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2013
Oprac. BIWO/DZP
Źródło: www.ec.europe.eu/small-business !
Badania pokazują, że w Unii
Europe j sk i e j nowo pows ta łe
przedsiębiorstwa rozwijają się o
wiele wolniej niż w Stanach
Z j e d n o c z o n y c h l u b
gospodarkach wschodzących .
Dodatkowo po 1975r. w Europie
p o w s t a ł y t y l k o 3
przedsiębiorstwa zaliczane do
g i gan tów korporacy jnych , w
p o r ó w n a n i u z 2 6 w U S A .
Pokazuje to jak utrudniony jest
rozwój nowych przedsiębiorstw
w Unii, zwłaszcza w porównaniu
z g l ob a lnymi konkuren t ami .
Przyszłość gospodarcza zależy w
znacznym stopniu od rozwoju
nowych technologii, dlatego tak
ważne jes t wspieranie nowo
p o w s t a ł y c h p r z e d s i ęb i o r s t w,
często w sektorze MŚP, które
wykazują dużą innowacyjność
i kreatywność. !Główne problemy i wyzwania
! G ł ó w n y m p r o b l e m e m
Europy nie jest niski poziom
przedsiębiorczości, ale bariery
utrudniające rozwój już powstałych
firm. Ten brak dynamiki wpływa z
kolei na ich niską produktywność i
konkurencyjność. W ostatnim czasie
dużym wyzwaniem stało się także
wysokie bezrobocie sięgające ponad
10% w UE, co dla przemysłu oznacza
utratę 3,8 miliona miejsc pracy w
ciągu ostatnich 5 lat.
W październiku Komisja
Europejska opublikowała raport na
temat konkurencyjności regionu
p o d s u m o w u j ą c y n a j w i ę k s z e
wyzwania s to jące przed Unią
E u r o p e j s k ą . P o t e n c j a l n i
przedsiębiorcy w Europie zmagają
się z nieprzyjaznym środowiskiem:
edukacja nie zapewnia odpowiednich
podstaw dla kariery w biznesie,
dostęp do kredytów i rynków jest
utrudniony, istnieją trudności z
p r z e n o s z e n i e m w ł a s n o ś c i
przedsiębiorstw oraz obawy co do
sankcj i karnych w przypadku
niepowodzenia. Istotnym problemem
są również wysokie koszty energii i
utrzymujący się niski poziom
inwestycji. Stymulowanie rozwoju
konkurencyjności Europy wymaga
wdrożenia odpowiednich rozwiązań
instytucjonalnych obejmujących
obszary edukacji, badań, polityki
technologicznej i innowacyjnej, a
także jakość zarządzania. Znaczna
liczba państw nadal nie bierze pod
u w a g ę s p e c y fi k i m a ł y c h
przedsiębiorstw, w szczególności
m i k r o p r z e d s i ę b i o r s t w, p r z y
s p o r z ą d z a n i u p r o j e k t ó w
l e g i s l a c y j n y c h , d l a t e g o t e ż
z w i ę k s z e n i e e f e k t y w n o ś c i i
sprawności administracji publicznej
WWW.BRUKSELA.OPOLSKIE.PL STRONA 12
WSPIERANIE PRZEDSIĘBIORCZOŚCI I INNOWACYJNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTW W UE- GDZIE TKWI PROBLEM? !Danuta Jazłowiecka, Europosłanka do Parlamentu Europejskiego
MAGAZYN BIURA INFORMACYJNEGO WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W BRUKSELI LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2013
t o n a d a l d l a w i e l u p ań s t w
c z ł o n k o w s k i c h k l u c z o w y
warunek przywrócenia wzrostu
gospodarczego.
A b y n i e p o p a d a ć
w nadmierny pesymizm należy
podkreślić, że przemysł europejski
ma także szereg mocnych stron.
Produkcja koncertuje się w dużej
mierze na produktach złożonych i
wysokiej jakości. Europa jest również
głównym producentem wiedzy w
k l u c z o w y c h o b s z a r a c h
technologicznych takich jak np.
b i o t e c h n o l o g i a . Po z y t y w n y m
sygna łem jes t także poprawa
otoczenia biznesu w większości
krajów cz łonkowskich a także
poprawa wiedzy i umiejętności
pracowników, choć w tym obszarze
nadal pozostaje wiele do zrobienia.
Ta k ż e w p r z y p a d k u Po l s k i
odnotowano ostatnio poprawę
warunków prowadzenia działalności,
na co wskazuje znaczna poprawa
pozycji naszego kraju w rankingu
B a n k u Ś w i a t o w e g o . Po l s k a
awansowała o 10 pozycji i obecnie
zajmuje miejsce 45 wyprzedzając
między innymi Czechy czy Hiszpanię.
Na tle Unii Europejskiej nasz kraj
należy także do grupy tzw. krajów
"nadgania jących" , k tóre choć
borykają się z wieloma problemami
wykazują także szybki postęp
w obszarze konkurencyjności. !Programy UE wsp iera jące
przedsiębiorców
! Jednolity Rynek Europejski
stwarza nieocenione możliwości dla
rozwoju przedsiębiorczości w
Europie. Niestety nadal nie potrafimy
w pełni z niego skorzystać, dlatego
też jednym z głównych elementów
strategii rozwoju Unii Europejskiej
do roku 2020 jest stworzenie
warunków do pełnego wykorzystania
przez MŚP potencjału europejskiego
rynku oraz do pobudzenia rozwoju
przedsiębiorstw. W tym kontekście
na szczególną uwagę zasługują trzy
programy realizowane na poziomie
europejskim.
Program "Small Business
Ac t " koncent ru je s ię p r zede
w s z y s t k i m n a w s p i e r a n i u
przedsiębiorstw poprzez pomoc w
zdobywaniu przez przedsiębiorców i
p r a c o w n i k ó w n i e z b ę d n y c h
kwalifikacji i umiejętności, tworzenie
klastrów umożliwiających współpracę
p o m i ę d z y fi r m a m i a t a k ż e
ko o r dy n owa n i e i n i c j a t y w n a
poziomie krajowym. Co roku Komisja
Europejska wraz z pańs twem
c z ł o n k o w s k i m s p r a w u j ą c y m
przewodnictwo w UE organizuje
konferencję promującą wymianę
dobrych praktyk pomiędzy organami
a d m i n i s t r a c j i k r a j o w y c h ,
regionalnych i lokalnych.
Z p o c z ą t k i e m 2 0 1 4
funkcjonować zacznie program na
r z e c z k o n k u r e n c y j n o ś c i
przedsiębiorstw oraz MŚP zwany
COSME, którego budżet do roku
2020 zaplanowany jest na 2,5
miliarda euro. Celem programu jest
ułatwienie dostępu do finansowania
MŚP, kreowanie odpowiedniego
środowiska sprzyjającego tworzeniu
p r z e d s i ęb i o r s t w, w s p i e r a n i e
przedsiębiorczości w Europie
i wzmacnianie konkurencyjności, a
także pomoc MŚP we wchodzeniu na
rynki trzecie. Z programu mogą
s k o r z y s t a ć p r z e d s i ę b i o r c y
poszukujący źródeł finansowania, a
także obywate le, k tórzy mają
problemy związane z założeniem lub
prowadzeniem własnej działalności
gospodarczej.
P o p r a w a s y t u a c j i
europejskich przedsiębiorstw nie
WWW.BRUKSELA.OPOLSKIE.PL STRONA 13
MAGAZYN BIURA INFORMACYJNEGO WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W BRUKSELI LDSD LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2013
byłaby możliwa bez inwestycji w
badania i innowacje. W ramach
p r o g r a m u e u r o p e j s k i e g o
"Horyzont 2020" na ten ce l
przeznaczono 80 miliardów euro.
Je d ny m z g łó w ny ch f i l a r ó w
p r o g r a m u s ą i n w e s t y c j e w
na jwa żnie j s ze d la przemys łu
t e c h n o l o g i e t j . t e c h n o l o g i e
informacyjne i komunikacyjne,
nanotechnologie, biotechnologia,
p r z e s t r z e ń k o s m i c z n a ,
nowoczesne metody produkcji,
poprawa dostępu do kapita łu
oraz wspieranie wszelkich form
innowacji we wszystkich typach
MŚP. !C o j e s z c z e p o z o s t a j e d o
zrobienia?
! M a j ą c n a u w a d z e
powyższe fakty oczywistym jest,
że w Polsce jak i w pozostałych
państwach członkowskich jeszcze
wiele pozostaje do zrobienia na
r z e c z p o p r a w y
p r z e d s i ę b i o r c z o ś c i
i innowacyjności sektora MŚP.
P o d s t a w o w e z a d a n i a n a
przysz łość powinny dotyczyć
u p r o s z c z e n i a w a r u n k ó w
działalności gospodarczej oraz
r e d u k c j i o b c i ą ż e ń
administracyjnych, zmniejszenia
kosztów produkcji oraz poprawy
d o s t ę p u d o f i n a n s o w a n i a .
Poważnym wyzwaniem będzie
t a k ż e z a c h ę c e n i e
przedsiębiorców do działalności
poza granicami UE, wspieranie
inwestycji w nowe technologie i
i n n o w a c j e o r a z p o p r a w a
umiejętności pracowników oraz
dopasowanie ich do wymogów
g o s p o d a r k i X X I w i e k u .
S z c z e g ó l n i e w a żn a j e s t t e ż
reforma systemów edukacji i
w p r o w a d z e n i e n a u k i o
przedsiębiorczości na wczesnym
etapie szkolnictwa.
Już za niecałe dwa miesiące
b ę d z i e m y m o g l i r o z p o c z ą ć
korzystanie ze środków finansowych
z f u n d u s z y r e g i o n a l n y c h
przeznaczonych na lata 2014- 2020.
Zadbajmy o to, aby dostępne
pieniądze zainwestować w działania
realnie wspierające gospodarkę
i rynki pracy tj. badania podstawowe,
komercjalizację innowacyjnych
rozwiązań i pomysłów czy wspieranie
specjalnych stref ekonomicznych.
Z prawie 73 mi l i a rdów PLN
przyznanych Polsce w nadchodzącej
perspektywie finansowej znaczna
część środków zostanie przekazana
w łaśnie na te cele w ramach
p r o g r a m ó w o p e r a c y j n y c h
Inte l igentny Rozwój , Wiedza ,
Edukacja i Rozwój oraz Polska
Cyfrowa. Przed nami ogromna szansa
na mądre wykorzystanie dostępnych
środków z korzyścią dla sektora MŚP,
który tylko w naszym kraju generuje
prawie 50% PKB i zatrudnia 2/3
ogółu pracujących. !!
WWW.BRUKSELA.OPOLSKIE.PL STRONA 14
Oprac. Biuro Posłanki do Parlamentu
Europejskiego Danuty Jazłowieckiej
!PARTNER INNOWACJI
Nowa usługa wspierania rozwoju opolskich przedsiębiorstw
Ponadnarodowy projekt, p n . „ O p e n i n g R e g i o n a l
I n n o v a t i o n S y s t e m i n t h e
O p o l s k i e
Vo i v o d e s h i p “ ( O t w i e r a n i e
R e g i o n a l n e g o S y s t e m u
I n n o w a c j i w Wo j e w ó d z t w i e
Opolsk im) rea l i zowany przez
O p o l s k i e C e n t r u m R o z w o j u
Gospodark i rozpoczą ł s ię w
k w i e t n i u 2 0 0 9 r. W c h w i l i
obecnej kończy się jego trzecia
e d y c j a k t ó r a z s u k c e s e m
upowszechnia bezpłatną usługę
Partnera Innowacji polegającą na
wsparciu firm z województwa
opolskiego, które chcą zwiększyć
swoją konkurencyjność poprzez
wdrożenie innowacji.
C e l e m w s z y s t k i c h e d y c j i
projektu ORIS jest tworzenie
MAGAZYN BIURA INFORMACYJNEGO WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W BRUKSELI LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2013
e f e k t y w n e g o R e g i o n a l n e g o
S y s t e m u I n n o w a c j i n a
Opolszczyźnie poprzez otwarcie
s i ę n a w s p ó ł p r a c ę
międzynarodową i korzystanie z
w i e d z y, d o b r y c h p r a k t y k i
d o ś w i a d c z e ń r e g i o n u
partnerskiego projektu, Dolnej
A u s t r i i , k t ó r a d w u k r o t n i e
p o t w i e r d z i ł a p o z y c j ę
europejskiego lidera w zakresie
wdrażania innowacji, uzyskując
n a g r o d ę „ T h e A w a r d o f
E x c e l l e n c e f o r I n n o v a t i v e
Regions” Komisji Europejskiej
o r a z n a g r o d ę „ A w a r d f o r
E u r o p e a n m o s t I n n o v a t i v e
Region” Zgromadzenia Regionów
Europy.
Jak to się zaczęło?
! Je d ny m z p i e r w s z y ch
elementów projektu ORIS była
a d a p t a c j a a u s t r i a c k i e g o
programu „Asystenta Innowacji”
n a O p o l s z c z y źn i e n a r z e c z
wzmocnienia współpracy między
sferą nauki i biznesu.
U s ł u g a „ A s y s t e n t a
Innowacji” stanowi ła program
budujący współpracę pomiędzy
najważniejszymi uczestnikami
regionalnego systemu innowacji:
naukowcami i przedsiębiorcami
p o p r z e z w s p i e r a n i e
bezpośredniego dialogu między
nimi. Usługa ta polegała na 3-
m i e s i ę c z n y m p o b y c i e w
wybranych opolskich firmach,
trzynastu doktorów/doktorantów
o p o l s k i c h u c z e l n i – t z w .
„ A s y s t e n t ó w I n n o w a c j i ” –
k t ó r y c h z a d a n i e m b y ł o
zidentyfikowanie innowacyjnych
r o z w i ą z ań , k t ó r e m o g ą b y ć
wdrożone przez firmy, podnosząc
p o z i o m i ch i n n owa c y j n o ś c i .
Pobyt każdego z 13 Asystentów
Innowacji w firmie zakończył się
o p r a c o w a n i e m R a p o r t u
A s y s t e n t a I n n o w a c j i ,
zawierającego analizę potencjału
f i r m y , p r o p o z y c j ę
rekomendowanego rozwiązania
innowacyjnego oraz sposób jego
wdrożenia. Asystenci Innowacji
w ramach działania pilotażowego
p r z e d s t a w i l i p r o p o z y c j ę
innowacyjnych rozwiązań, które
były impulsem do inicjowania
k o n k r e t n e j w s p ó ł p r a c y w
z a k r e s i e b a d a ń , r o z w o j u i
innowacji w f irmach. Wiedza
naukowa została przetestowana w
praktyce i obie strony były z tej
współpracy bardzo zadowolone.
Naukowcy poznali realia biznesu,
a przedsiębiorcy byl i bardzo
o t wa r c i n a n owe p o my s ły i
rozwiązania. Sukcesem pierwszej
edycji projektu jest to, że relacje
między naukowcami i firmami
z o s t a ł y z a c i e ś n i o n e . K i l k u
doktorantów nadal współpracuje
z f i r m a m i , j u ż j a k o o s o b y
z a t r u d n i o n e l u b j a k o
konsultanci . Jesteśmy bardzo
zadowoleni, że w tak krótkim
czasie uda ło się zaadaptować
program, który inne regiony
europejskie przenoszą na swój
grunt w dłuższym czasie (np.
p r z e z t r z y l a t a ) . P r o g r a m
„Asystent innowacji” jest nadal
wdrażany na Opolszczyźnie, tym
razem już nie jako pilotaż, ale
jako projekt realizowany przez
opolskie instytucje na podstawie
wytycznych i wskazówek, które,
wspólnie z ekspertami z regionu
Dolnej Austri i , opisal iśmy w
p r z e w o d n i k u p o św i ę c o n y m
adaptacji. !Kolejne ważne kroki…
! W ramach drugiej edycji
projektu ORIS zaadaptowaliśmy w
naszym regionie program, który już
od wielu lat sprawia, że w Dolnej
Austrii prowadzone są działania w
b a r d z o p r a k t y c z n y s p o s ó b
wspiera jące innowacyjność w
firmach. Jest nim Partner Innowacji.
Ś w i a d c z o n a d l a o p o l s k i c h
przedsiębiorców darmowa usługa
Partnera Innowacji to transfer dobrej
austriackiej praktyki noszącej nazwę
Technology & Innovation Partner
Coaching Methodology. Polega na
tym, że tzw. Partner Innowacji
wychodzi naprzeciw potrzebom
przedsiębiorcy, określonym podczas
wizyty w firmie. Po zidentyfikowaniu
tych potrzeb Partnerzy proponują
pewne rozwiązania, które pomagają
firmie w zwiększeniu innowacyjności
oraz udzielają informacji na temat
oferowanych w regionie usług,
świadczonych przez instytucje
publiczne i prywatne. W ten sposób
u ł a t w i a d o b ó r k o n k r e t n y c h
partnerów, którzy pomagają firmie
wdrożyć zaproponowane działanie w
kilku ważnych dla firmy obszarach:
p r o d u k t / u s łu g a , o r g a n i z a c j a ,
technologia i marketing.
MAGAZYN BIURA INFORMACYJNEGO WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W BRUKSELI LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2013
WWW.BRUKSELA.OPOLSKIE.PL STRONA 15
Jak wygląda wsparcie Partnera
Innowacji?
! W ramach pomocy de
min imis Par tnerzy Innowac j i
przeprowadzają w firmie darmową
u s ł u g ę a n a l i z y p o t e n c j a ł u
innowacyjnego firmy oraz przygotują
Raport Partnera Innowacji, który
p o m o że fi r m i e z w ięk s z yć j e j
innowacyjność.
Raport zawiera potencjalne
kierunki rozwoju przedsiębiorstwa
oraz określa możliwości otrzymania
wsparcia dla rozwoju firmy, w tym
również wsparcia w postaci uzyskania
dotacji lub pozyskania środków na
dalszy rozwój przedsiębiorstw.
Usługa Partnera Innowacji to
m.in.: Spotkanie w dogodnym
dla przedsiębiorcy miejscu
i czasie;
Z b a d a n i e p o t e n c j a ł u
i n n o w a c y j n e g o fi r m y
i o p r a c o w a n i e r a p o r t u
z p r o p o z y c j a m i
rekomendowanych działań /
projektów;
Pomoc w znalezieniu partnera
biznesowego w Dolnej Austrii;
Bieżące przesyłanie informacji o
szkoleniach, konferencjach,
naborach wniosków, różnych
formach pomocy dla firm;
P r o m o c j a i n n o w a c y j n e g o
rozwiązania lub innowacyjnego
projektu firmy na Portalu ORIS. ! Usługa jest skierowana do
m i k r o , m a ł y c h i ś r e d n i c h
przedsiębiorstw mających siedzibę
na terenie województwa opolskiego
nie podlegających wykluczeniu
z możliwości uzyskania pomocy de
minimis.
Reasumując Partnerzy Innowacji
pe łnią rolę łączników między
regionalnymi „usługodawcami”
i firmami. Mają dostęp do szerokiej
sieci współpracy, składającej się ze
szkół wyższych, jednostek B+R,
organizacji wsparcia finansowego
o r a z i n n y c h u s ł u g o d a w c ó w
publicznych i prywatnych. Dlatego
właśnie są w stanie zaproponować
przeds iębiorcy potenc ja lnych
partnerów do współpracy, wskazać
odpowiednie instrumenty wsparcia
finansowego lub inne usługi (np.
działanie w klastrze czy profesjonalny
k o n s u l t i n g , s p o t k a n i a b ęd ą
p o m o s t e m k o m u n i k a c y j n y m
pomiędzy przeds iębiorcami a
ośrodkami badawczo rozwojowymi
i uczelniami wyższymi).
P r z e d s i ę b i o r c a s a m
d e c y d u j e c z y s k o r z y s t a ć z
przedstawionych przez Partnerów
Innowacji propozycji działań. Wkład
przedsiębiorcy to jedynie czas
p o ś w i ę c o n y n a s p o t k a n i e
z Partnerem Innowacji. !Na bieżąco..
! Rea l i zowana w chwi l i
obecnej trzecia edycja projektu
ORIS rozszerzyła zadania Partnerów
Innowacji o adaptację kolejnego
elementu stanowiącego dobrą
p r a k t y kę T I P C M – d z i a ła n i e
p i l o t a żo w e p n . „ W s p i e r a n i e
współpracy firm z Dolnej Austrii
i Opolszczyzny”. Polega ono na
inicjowaniu kojarzenia firm z Dolnej
Aus t r i i z przeds iębiors twami
z terenu województwa opolskiego
We wdrażaniu Regionalnej Strategii Innowacji niezmiernie ważne jest „otwarcie się” na współpracę międzyregionalną, dzięki której możliwe jest bezpośrednie uczenie się od bardziej doświadczonych regionów oraz adaptowanie rozwiązań, które przyniosły już wymierne rezultaty w innych krajach UE.
Tworzenie funkcjonalnego i sprawnego regionalnego systemu innowacji jest procesem długotrwałym, który wymaga podejmowania wielu działań pilotażowych (czyli testowych), obserwowania ich rezultatów, a następnie trwałym wdrożeniu w regionie najbardziej skutecznych dobrych praktyk i programów.
WWW.BRUKSELA.OPOLSKIE.PL STRONA 16
MAGAZYN BIURA INFORMACYJNEGO WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W BRUKSELI LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2013
STAŻ W BIURZE INFORMACYJNYM WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W BRUKSELI
Zapraszamy studentów, pracowników i przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego oraz wszystkich innych zajmujących się zawodowo i w działalności naukowej zagadnieniami z zakresu funkcjonowania Unii Europejskiej i jej instytucji do korzystania z możliwości odbycia stażu w Biurze Informacyjnym Województwa Opolskiego w Brukseli.
Stażysta bądź instytucja delegująca pracownika na staż pokrywa koszty transportu i pobytu w Brukseli. Minimalny okres trwania stażu to 4 tygodnie.
Wszystkich zainteresowanych prosimy o kontakt mailowy na adres: [email protected] lub [email protected]
WWW.BRUKSELA.OPOLSKIE.PL STRONA 17
Oprac. Opolskie Centrum Rozwoju Gospodarki -
Dział Innowacji
MAGAZYN BIURA INFORMACYJNEGO WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W BRUKSELI LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2013
celem nawiązania wspó łpracy,
w y m i a n y d o b r y c h p r a k t y k ,
i n n o w a c y j n y c h r o z w i ą z a ń ,
technologii
i patentów.
P r o c e s k o j a r z e n i a
p r z e d s i ę b i o r s t w c h c ą c y c h
n a w i ą z a ć w s p ó ł p r a c ę
międzyregionalną odbywa się
p r z y u d z i a l e P a r t n e r ó w
I n n o w a c j i , k t ó r z y p o m a g a j ą
f i rmie okreś l ić indywidualny
prof i l wspó łpracy. Nas tępnie
Partnerzy Innowacji przedstawią
profil wspó łpracy austriackim
Te c h n o l o g y a n d I n n o v a t i o n
P a r t n e r s , k t ó r z y s z u k a j ą
o d p o w i e d n i c h a u s t r i a c k i c h
przedsiębiorstw w swojej bazie,
zawierającej kilka tysięcy firm
c e l e m z a p r o p o n o w a n i a
w s p ó łp r a c y p r o w a d z ą c e j d o
z w i ęk s z e n i a i n n o w a c y j n o ś c i
opolskich i austriackich firm.
C a ł y p r o c e s j e s t b e z p ł a t n y
kojarzenia firmy jest bezpłatny i
stanowi element Usługi Partnera
Innowacji świadczonej ramach
pomocy de minimis. !C o o P I m ó w i ą s a m i
przedsiębiorcy?
! Mamy bardzo pozytywne
sygnały od samych przedsiębiorców
którzy skorzystali już z naszych usług
i zaprosili do swoich firm Partnerów
Innowacji. Wszystkie edycje Projektu
O R I S u m o ż l i w i ł y Pa r t n e r o m
Innowacji kontakt i wsparcie ponad
240 firm w Opolszczyzny. Ostanie
badanie ewaluacyjne pokazało, iż
spośród badanych firm, aż (74%)
firmy wdrożyło lub na bieżąco
wdraża przynajmnie j jedną z
przestawionych rekomendacj i .
Wyniki badania potwierdzają, iż
firmy w zdecydowanej większości są
zadowolone z us ługi Partnera
Innowacji. Przedmiotowa ewaluacja
potwierdza sygnały pochodzące z
b e z p o ś r e d n i c h r o z m ó w
prowadzonych przez Partnerów
Innowacji z przedsiębiorcami, iż
wizyty Partnerów Innowacji to rodzaj
konkretnej porady z oczywistą
wartością dodaną dla wspieranych
firm, która podnosi świadomość firm
i ich otwartość na zewnętrzne usługi
wsparcia, wzmacnia współpracę
i przyczynia się do ich rozwoju.
B a d a n i e p o k a z a ł o, i ż
wdrażanie dobrej praktyki pn.
„Par tner Innowacj i” przynos i
spodziewane efekty, sposób realizacji
projektu nie wymaga wprowadzania
korekt, a jego kontynuacja stanowić
będzie odpowiedź na potrzeby
przedsiębiorstw w tym zakresie.
Nasze dzia łania zosta ły
zauważone i docenione. W ubiegłym
roku projekt ORIS 3 otrzymał z rąk
P r e z e s a F u n d a c j i I n n o w a c j i
i Rozwoju wyróżnienie Krajowego
Lidera Innowacj i w kategori i
Innowacyjny projekt unijny.
Obywatele UE mają prawo
z g ł a s z a ć i n i c j a t y w y
ustawodawcze w ramach procesu
legislacyjnego Unii Europejskiej.
B y d z i a ł a n i a n a b r a ł y m o c y,
potrzebne jest zebranie w ciągu
roku 1 miliona podpisów z co
najmniej 7 krajów członkowskich
UE. Z tej szansy chcą skorzystać
o rgan i zac je i s towarzyszen ia
d z i a ł a j ą c e n a r z e c z
p r z e d s i ę b i o r c z o ś c i k o b i e t
og łasza jąc inic ja tywę ACT 4
GROWTH.
P o n i e w a ż p o l i t y k a
w s p i e r a n i a p r z e d s i ęb i o r s t w
będ ą c y ch w ł a s n o ś c i ą ko b i e t
w y p a d ł a z p r o j e k t ó w
l e g i s l a c y j n y c h K o m i s j i
Europe j sk i e j , Ac t 4 Growth
zawiera 4 kluczowe elementy
p o l i t y k i p o t r z e b n e d o
z w i ę k s z e n i a l i c z b y k o b i e t -
przedsiębiorców.
Act 4 Growth proponuje:
Utworzyć Europejskie Biuro ds.
Przedsiębiorczości Kobiet w celu
zapewnienia infrastruktury
niezbędnej do wspierania
przedsiębiorczości wśród kobiet;
P o w o ł a ć D y r e k t o r a d s .
Przeds iębiorczośc i Kobie t
w ramach Komisji Europejskiej,
w c e l u p o d n o s z e n i a
ś w i a d o m o ś c i k o r z y ś c i
gospodarczych wynikających
z rosnącej liczby przedsiębiorstw
prowadzonych przez kobiety;
Zbierać dane statystyczne
o przedsiębiorczości kobiet
w k r a j a c h e u r o p e j s k i c h ,
w pos t ac i umo ż l iw i a jące j
rozdzielenie danych na temat
przedsiębiorstw prowadzonych
przez osoby różnej płci;
E g z e k w o w a ć r e a l i z a c j ę
obowiązujących przepisów
w zakres ie równo śc i p łc i
w szczególności skoncentrować
się na podniesieniu poziomu
transparentności przy alokacji
zasobów i środków finansowych ! Takie same 4 postulaty,
które obecnie zgłasza Komisji
Europe j sk i e j Ac t 4 Growth ,
z o s t a ł y w p r o w a d z o n e d o
legislacji Stanów Zjednoczonych
w 1 9 8 8 r o k u . S t a t y s t y k i
a m e r y k ań s k i e w y k a z u j ą , ż e
o b e c n i e k o b i e t y o d g r y w a j ą
k l u c z o w ą r o l ę w r o z w o j u
gospodarki,
W S t a n a c h
Z j e d n o c z o n y c h f i r m y
p r o w a d z o n e p r z e z k o b i e t y
rozwijały się w ostatnich latach
w sposób stabilny mimo kryzysu,
i osiągały wyższy poziom rozwoju
niż średnia krajowa. Kobiety
Przedsiębiorcy odegrały ważną
rolę w przezwyciężaniu kryzysu
finansowego. !Ponadto:
Przeds iębiors twa , k tórych
w ł a ś c i c i e l a m i s ą k o b i e t y
WWW.BRUKSELA.OPOLSKIE.PL STRONA 18
MAGAZYN BIURA INFORMACYJNEGO WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W BRUKSELI LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2013
ACT 4 GROWTH CZYLI EUROPEJSKA INICJATYWA NA RZECZ WSPARCIA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI KOBIET
MAGAZYN BIURA INFORMACYJNEGO WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W BRUKSELI LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2013
zanotowały wzrost o 175.000
miejsc pracy netto w sytuacji,
gdy w skali całego kraju nastąpił
spadek o 569.000 miejsc pracy
n e t t o w ś r ó d w s z y s t k i c h
prywatnych przedsiębiorstw w
latach 2007-2013. W tym samym
okresie liczba wszystkich firm
będących własnością kobiet
wzrosła o 59%;
Szacuje się, że 8,6 miliona firm
będących własnością kobiet,
generując prawie 1,3 miliarda
d o l a r ó w p r z y c h o d ó w
zatrudniając 7,8 miliona osób;
Przeds iębiors twa , k tórych
w ł a ś c i c i e l a m i s ą k o b i e t y
utrzymują s ta łą tendencje
wzrostu i pomimo kryzysu
tempo wzrostu jest wyższe niż
średnia krajowa;
N a j s z y b s z y w z r o s t i l o ś c i
kobiecych firm zanotowano w
e d u k a c j i , u s ł u g a c h
a d m i n i s t r a c y j n y c h ,
zagospodarowaniu odpadów,
ochronie zdrowia i pomocy
społecznej, w transporcie i
magazynowaniu;
Nie ma teraz branży bez kobiet
b ę d ą c y c h w ł a ś c i c i e l a m i
przedsiębiorstw; !Powyższe statystyki pochodzą z USA
i potwierdza ją znaczenie d la
gospodarki promowania i wspierania
kobiet przedsiębiorców.
! !Więcej szczegółów zawiera opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego,
http://www.act4growth.org/assets/img/PDF/PL.pdf
Oprac. BIWO/DZP Źródło: www.act4growth.org
BIURO INFORMACYJNE WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W BRUKSELI AVE DE TERVUEREN 13B, 1040 BRUSSELS
TEL. +32 2 732 7321, [email protected] OPRACOWANIE MERYTORYCZNE: ANNA BEREŹNICKA, [email protected]
OPRACOWANIE GRAFICZNE: TOMASZ ZAŁĘŻNY, [email protected]
WWW.BRUKSELA.OPOLSKIE.PL STRONA 19