kids geographic #3

ËÅÒÎ 2015

KIDS GEOGRAPHICÏðèøåëüöûÑÐÅÄÈÍÀÑ

ÈÑÒÎÐÈß ÓÑÀÄÜÁÛ «ÍÀÒÀËÜÅÂÊÀ»: ÒÐÓÄÎÌÚ ÂÎÇÂÛØÀÞÑÚÏÎËÅÇÍÛÅ ÏËÎÒÈÍÛ: ÁÎÁÅÐ – ÏÐÈÐÎÄÍÛÉ ÂÎËÎÍÒÅÐÍÅÎÁÛ×ÍÛÅ ËÀÍÄØÀÔÒÛ: ÏÎÑËÅÄÍÈÉ ÔÎÐÏÎÑÒÊËÀÄÛ ÕÎËÎÄÍÎÃÎ ßÐÀ: ËÅÃÅÍÄÛ, ÇÀÐÛÒÛÅ Â ÇÅÌËÞÝÊÎ-ÂÎËÎÍÒÅÐÑÒÂÎ: GREEN PEACE ÏÎ-ÓÊÐÀÈÍÑÊÈÃÐÎØ ÍÀ ÇÓÁ, ÈËÈ ×ÅÌ ÐÀÑÏËÀ×ÈÂÀËÈÑÜ ÊÀÇÀÊÈ

Â ÍÎÌÅÐÅ

ÓÊÐÀÈÍÀ

Äàðüÿ Ñåëèâàíîâà

Êàòåðèíà Çîëîòàðåâà

2 KIDS GEOGRAPHIC ÓÊÐÀÈÍÀn

3KIDS GEOGRAPHIC ÓÊÐÀÈÍÀn

ÑËÎÂÎ ÐÅÄÀÊÒÎÐÀ

Ýêñïåäèöèÿ äëèíîé â äâå íåäåëè ïîäõîäèò ê êîíöó. Â ïàìÿòè âñïëûâàþò ðàçëè÷íûå ìîìåíòû. Âñå íà÷èíàëîñü äîëãîé ïîåçäêîé ïî «ñûðîïîäîáíûì» äîðîãàì Óêðàèíû è 7-äíåâíûì ïðîæè -âàíèåì â ïàëàòêàõ íà ïðèðîäå. Êàæäûé äåíü ìû âûáèðàëèñü íà ðàçíûå âûåçäû äëÿ îòêðûòèÿ íîâûõ ÷óäåñ ïðèðîäû è êàæäûé ðàç âîçâðàùàëèñü óñòàâøèìè, íî îäíîâðåìåííî îòäîõíóâøèìè. Ñ÷àñòëèâûå è îçàðåííûå.

×òî ñêàçàòü, çà ýòîò ïåðèîä ìû îòêðûëè äëÿ ñåáÿ íîâûé ìèð. Øóìíûé ãîðîä îòîøåë íà çàäíèé ïëàí, íà ñìåíó ïðèøåë ëåñ, ñ åãî ïòèöàìè, ðàñòåíèÿìè è äåðåâüÿìè.

Ñèìôîíèÿ çàïàõîâÇàêðîé ãëàçà, èëè íåò, äàæå íå îòêðûâàé. ×òî òû ÷óâñòâóåøü? Öâåò, çàïàõ, òåïëî, õîëîä? Êàêèå îíè? Ñëàäêîâàòî-ãîðüêèå èëè, áûòü ìîæåò, íåæíî-áàðõàòíûå?

Êàêèå çâóêè òû ñëûøèøü? Ïëàâíûå, ìåëîäè÷íûå, ñïîêîéíûå èëè áûñòðûå? Ïðèñëóøàéñÿ âíèìàòåëüíî, âåñü ëåñ íàïîëíåí èìè. Âñå ñîçäàåò ñâîé îñîáûé àðîìàò. Äà-äà, èìåííî àðîìàò. Øåëåñò âåòðà, ïåíèå ïòèö, ðàçíîîáðàçíûå ÿãîäû è ïðåêðàñíûå öâåòû – âñå ýòî ïàõíåò ïî-îñî -áåííîìó, ñîçäàåò óíèêàëüíóþ ìåëîäèþ èç îùóùåíèé. Áóäòî ìóçûêàëüíîå ïðîèçâåäåíèå, óìåëî íàïèñàííîå òàëàíòëèâûì êîìïîçèòîðîì è íåæíî ïåðåëîæåííîå íà èíñòðóìåíòû ëåñà.

Çàõîäèì â ñîñíîâûé áîð. Íåò, íåò, íå îòêðûâàé ãëàçà. ×òî ïåðâîå òû ïî÷óâñòâîâàë? Çàïàõ ñî -ñåí? Äà, ñëîâíî èñêóñíûé çàïåâàëà – ñîëèñò ëåñíîãî îðêåñòðà – ýòîò àðîìàò ïåðâûì ïðîíèêàåò â òåáÿ, íàïîëíÿåò âñå òâîå ñóùåñòâî è íå îòïóñêàåò. Ýòî õâîÿ: åëè, ñîñíû, ìîææåâåëüíèê. Âäîëü ýòèõ äåðåâüåâ è êóñòîâ, ñëîâíî ïî ïëàâíûì ðå÷íûì ïîòîêàì, ñïóñêàþòñÿ ìàëåíüêèå êàïåëüêè ñìîëû, ðàçíîñÿùèå ðàçíîîáðàçíóþ ïàëèòðó çàïàõîâ íà âñþ îêðóãó.

Òû åùå íå îòêðûâàë ãëàç? Õîðîøî, ñîçäàé ñîáñòâåííóþ êàðòèíó ïðîèñõîäÿùåãî. Ïðåîáðàçóé çàïàõ â öâåò è íàñëàæäàéñÿ èìè...

Ãëàâíûé ðåäàêòîð æóðíàëà Kids GeographicÄàðüÿ-Àñåíèÿ Êîëîìèåö

Òðóäîìú âîçâ

Ïóòåøåñòâóÿ ïî ìèðó, ìû èíîãäà çàáûâàåì, êàê óäèâèòåëüíî òî, ÷òî íàõîäèòñÿ ïðÿìî ïåðåä íà-øèì íîñîì. À âåäü íå íóæíî äàëåêî èäòè çà ÷óäåñà-ìè – äîñòàòî÷íî ïðîåõàòü ñîâñåì íåìíîãî, ÷òîáû íàòêíóòüñÿ íà ìåñòà ñ óäèâèòåëüíîé èñòîðèåé.

ÇÀÁÐÎØÅÍÍÛÉ ÇÀÌÎÊÂ Õàðüêîâñêîé îáëàñòè, íåïîäàëåêó îò Ñëîáîæàí-ñêîãî ïàðêà, ðàñïîëîæèëàñü Íàòàëüåâñêàÿ óñàäüáà. Áîëåå 50 ãåêòàð ñåé÷àñ ïóñòóþò, çàðîñøèå êóñòàðíè-êàìè è äåðåâüÿìè. Âåëè÷åñòâåííûå ñòðîåíèÿ, ñîõðà-íèâøèåñÿ åùå ñ òåõ âðåìåí, ñåé÷àñ íèêîìó íå íóæíû. À âåäü ïîïàäè ýòà òåððèòîðèÿ â óìåëûå ðóêè, âûøëî áû ÷òî-òî èíòåðåñíîå, ïðèâëåêàþùåå òóðèñòîâ. Êîãäà-òî äàâíî – áîëåå ñòà ëåò íàçàä – Èâàí Ãåðà-ñèìîâè÷ Õàðèòîíåíêî, ðîäèâøèéñÿ â ñåìüå áåäíûõ êðåñòüÿí è ñ âîçðàñòîì ðàçáîãàòåâøèé, âûêóïèë ýòó çåìëþ è ïîñòðîèë íà íåé ñîáñòâåííóþ óñàäüáó. Âñÿ òåððèòîðèÿ äåëèëàñü íà äâà êîðïóñà: â îäíîì æèëè ÷ëåíû ñåìåéñòâà, â äðóãîì - ñòóäåíòû, ïðèåçæàþùèå èç ñåëüñêîõîçÿéñòâåííûõ èíñòèòóòîâ. Ïðîæèâàþùèì íà òåððèòîðèè óñàäüáû ñòóäåíòàì Õàðèòîíåíêî ïëàòèë îòëè÷íóþ ñòèïåíäèþ, - ðàññêà-çûâàåò ýêñêóðñîâîä, ïîêàçûâàÿ íà ñîõðàíèâøååñÿ çäàíèå. Íàì óäàëîñü íàéòè ñòàðûå ôîòîãðàôèè, ãäå ãëàâíûé êîðïóñ óñàäüáû åùå íàñåëåí æèëüöàìè.

ÑÅÌÜß ËÞÁÈÒÅËÅÉ ÏÐÈÐÎÄÛÂñÿ ñåìüÿ Õàðèòîíåíêî óâëåêàëàñü çåìëåäåëèåì. ×òîáû ïîëó÷èòü èçûñêàííûå ðàñòåíèÿ, îíè ñîòðóä-

íè÷àëè ñ åâðîïåéñêèì îáùåñòâîì ñàäîâîäîâ. Íåïî-äàëåêó îò «Íàòàëüåâêè», íå äàëüøå 15 êèëîìåòðîâ, êîãäà-òî ðàñïîëàãàëàñü óñàäüáà èçâåñòíûõ ó÷åíûõ Êàðàçèíûõ. Â ÷åñòü îäíîãî èç íèõ â Õàðüêîâå íàçâàëè èíñòèòóò, êîòîðûé ñ÷èòàåòñÿ îäíèì èç ëó÷øèõ â Óêðà-èíå. Òàê æå, êàê è Õàðèòîíåíêî, Êàðàçèíû ëþáèëè ðàñòåíèÿ, ïîýòîìó ñåìüè ñîòðóäíè÷àëè äðóã ñ äðóãîì.Íå òîëüêî ôàóíà èíòåðåñîâàëà Èâàíà Õàðèòîíåíêî. Îí, êàê è åãî ñûí – Ïàâåë, óâëåêàëñÿ êîííûì ñïîð-òîì. Òîëüêî ëó÷øèå ïðåäñòàâèòåëè ñêàêîâûõ ïîðîä ëîøàäåé ñòîÿëè â èõ êîíþøíÿõ è íåîäíîêðàòíî çà-íèìàëè ïðèçîâûå ìåñòà íà ñîðåâíîâàíèÿõ. Ãîâîðÿò, ÷òî êîíþõè äàæå èñïîëüçîâàëè ïîëóàâòîìàòè÷åñêèå êîðìóøêè, ÷òîá ïîäàâàòü ñåíî è îâåñ â ñòîéëà. Íî ñåé÷àñ, ê ñîæàëåíèþ, îñòàëèñü ëèøü ãîëûå íèêîìó

íå íóæíûå ñòåíû. Ëîøàäè – äàëåêî íå âñå æèâîòíûå, êîòîðûõ ëþáèëà ýòà ñåìüÿ. Â èõ óâëå÷åíèÿ òàêæå âõîäèëî ñâèíîâîäñòâî. - Ãðàöèîçíûå ôàçàíû, âûðàùåííûå íà ïòèöåôåðìå, ãóëÿëè ïðÿìî ïî óñàäüáå áåçî âñÿêèõ îãðàíè÷åíèé, - äåìîíñòðèðóÿ îäèí èç ñåìåéíûõ ñíèìêîâ, íà êîòîðûå ïîïàëè ïåðíàòûå, ðàññêàçûâàë ýêñêóðñîâîä.

ÎÒ ÐÎÄÎÂÎÃÎ ÈÌÅÍÈßÄÎ ÒÓÁÄÈÑÏÀÍÑÅÐÀÑî âðåìåíåì ñûí Èâàíà Ãåðàñèìîâè÷à Ïàâåë ïðèãëàñèë íà ýòó òåððèòîðèþ àðõè-òåêòîðà ïî ôàìèëèè Ùóñîâ. Ðóêàìè ìà-ñòåðà â «Íàòàëüåâêå» áûëà ïîñòðîåíà âå-

Êàòåðèíà Çîëîòàðåâà, Èëüÿ Òèòîðåíêî, Íèêèòà Ñåëåçíåâ

4 KIDS GEOGRAPHIC ÓÊÐÀÈÍÀn ÔÎÒÎ öåðêâè: Èëüÿ Òèòîðåíêî

ûøàþñú

ëè÷åñòâåííàÿ öåðêîâü ñ ýëåìåíòàìè ïðàâîñëàâèÿ è êàòîëè÷åñòâà, áóäòî ñîçäàííàÿ åùå äî ðàçäåëåíèÿ õðèñòèàíñòâà. Ìîãóùåñòâåííûå æåëåçíûå âîðîòà ñî øïèëÿìè íà êðûøå ñ òåõ ïîð âñòðå÷àþò êàæäîãî, êòî ïîñåùàåò óñàäüáó, è ïðîâîæàþò èõ ïî êëåíîâîé àëëåå, âûìîùåííîé áðóñ÷àòêîé. Äåéñòâóþùàÿ äî ñå-ãîäíÿøíåãî äíÿ âîäîíàïîðíàÿ áàøíÿ óñòðåìëÿåòñÿ â íåáåñà ñêâîçü ïûøíûå êðîíû äåðåâüåâ. Åùå Ùóñîâ ñïðîåêòèðîâàë êóçíþ. È ñåé÷àñ ðàáî÷åå ìåñòî êîâà-ëåé ñòîèò íåòðîíóòûì âîçëå øèðîêèõ êîíþøåí.Ó ìëàäøåãî Õàðèòîíåíêî áûëî äâå äî÷åðè – Íàòàëüÿ è Åëåíà. Â ÷åñòü îäíîé èç íèõ è áûëà íàçâàíà óñàäü-áà. Áóäó÷è ñîñòîÿòåëüíîé ñåìüåé, îíè ñìîãëè ïðîâå-ñòè â ýòî ãëóõîå ìåñòî, îòäàëåííîå îò öèâèëèçàöèè, ýëåêòðè÷åñòâî è êàíàëèçàöèþ, êîòîðûå ðàáîòàþò è äî ñèõ ïîð è ðåäêî òðåáóþò ðåìîíòà.Èâàí Õàðèòîíåíêî óìåð ïîñëå ñâàäüáû Íàòàëüè, à Ïàâåë ïðîäîëæèë åãî äåëî. Äåâèç ñåìüè íå äàðîì ãëàñèò: «Òðóäîì âîçâûøàþñü». Äâà ñàõàðíûõ çàâîäà, ïðèíàäëåæàùèå ïðåæäå Èâàíó, ñ÷èòàëèñü îäíèìè èç ëó÷øèõ íà òåððèòîðèè Ðîññèéñêîé Èìïåðèè. Èõ êèð-ïè÷íûé çàâîä òàêæå íå óñòóïàë ïî êà÷åñòâó. Îòåö ñåñòåð ñêîí÷àëñÿ çà äâà ãîäà äî ðåâîëþöèè. Åëåíà è Íàòàëüÿ ïîíèìàëè, ÷òî íàõîäèòüñÿ çäåñü äîëüøå íåëüçÿ – ýòî îïàñíî,– ïîýòîìó ñáåæàëè çà-

ãðàíèöó. Ñ òåõ ïîð âëàñòè èñïîëüçîâàëè «Íàòàëüåâ-êó» êàê òóáåðêóëåçíûé äèñïàíñåð, è äàæå ñåé÷àñ åå çåìëè ïðèíàäëåæàò Ìèíçäðàâó, õîòÿ âñå ñîîðóæåíèÿ çàáðîøåíû è íå ýêñïëóàòèðóþòñÿ. Êðàñèâûå, õîòÿ è ïîñòàðåâøèå çäàíèÿ îñòàëèñü ïî÷òè íåòðîíóòûìè ñ òåõ âðåìåí, è òîëüêî îäèí èç êîðïóñîâ ñãîðåë. Êòî çíàåò, êàêàÿ ñóäüáà æäàëà áû óñàäüáó, èìåé îíà äî-áðîñîâåñòíûõ õîçÿåâ?..

5KIDS GEOGRAPHIC ÓÊÐÀÈÍÀnÔÎÒÎ âîðîò: Íèêèòà ÑåëåçíåâÔÎÒÎ ïàíîðàìà: Èëüÿ Òèòîðåíêî


Áîáåð – ïðèðîäíûé âîëîíòåðÄàðüÿ Ñåëèâàíîâà, Ãëåá Ëåîí÷óê, Þðèé Çàëåâñêèé, Àëåêñàíäð Öâåòêîâ

Ïðèìåðíî 40 ìëí ëåò íàçàä ïî Àçèè õîäèëè ÷óäîâè-ùà âûñîòîé äî òðåõ ìåòðîâ. Ýòî áûëè ïåðâûå ïðÿ-ìûå ðîäñòâåííèêè íàøèõ ãåðîåâ. Áîáðû - ãðûçóíû, êàê è èõ âûìåðøèå «áðàòüÿ». À åùå ýòè æèâîòíûå – îòëè÷íûå ñòðîèòåëè. Ïðè÷åì ïîëüçó îò èõ çàãîðîäîê-ïëîòèí ñëîæíî íåäîîöåíèòü. Ñ èõ ïîìîùüþ áîáðû ðåãóëèðóþò óðîâåíü âîäû, ÷òî-áû âõîäû íå îñóøàëèñü, è õèùíèêè íå çàáðàëèñü â æèëèùå. Êàñêàä áîáðîâûõ çàïðóä çàäåðæèâàåò âîäó, êîïÿùóþñÿ èç-çà ëèâíåé, òàÿíèÿ ñíåãà, è ïðåäîòâðà-ùàåò íàâîäíåíèÿ. Êðîìå òîãî, ïëîòèíû ñïàñàþò ðåêè è îçåðà îò ïåðåñûõàíèÿ, ñíèæàÿ ðèñê âîçíèêíîâåíèÿ ëåñíûõ ïîæàðîâ. Âî âðåìÿ ñòðîèòåëüñòâà íîâîé õàòêè ãðûçóí âûòàë-êèâàåò èë íà áåðåã, ïîåäàåò âîäîðîñëè è ìåëêèå ðàñ-òåíèÿ. À çíà÷èò, îáëàãîðàæèâàåò âîäîåì è íå äàåò ìèëîìó îçåðó ïðåâðàòèòüñÿ â íåïðèâëåêàòåëüíîå áîëîòî. Íà íîâîì ìåñòå ïîÿâëÿåòñÿ âñå áîëüøå ðûá è ðàçëè÷íûõ ïòèö. À ñòàðûå áîáðîâûå õàòêè äðóãèå

Áîáðû... Êòî ýòî? Æèâîòíûå ñ öåííûì ìåõîì è ïëîñêèì õâîñòîì? Ìîæåò ýòî òå ñàìûå ãðûçóíû, êîòîðûõ ìû âèäèì â ìóëüòôèëüìàõ? Ñëèøêîì ìíî-ãî âîïðîñîâ. Ïðåäëàãàåì ðàçîáðàòüñÿ.

Íàøà êîìàíäà âñòàëà íè ñâåò, íè çàðÿ – â òðè óòðà – ÷òîáû çàïå÷àòëåòü, êàê áîáð âûíûðèâàåò èç ñâîåé õàòêè íà óòðåííþþ

ïðîãóëêó. Íà òî, ÷òîáû ãðûçóí âûñóíóë ñâîé íîñ èç âîäû, óøëî áîëåå äâóõ ñ ïîëîâèíîé ÷àñîâ. Íî íàì âñå-òàêè óäàëîñü ïîéìàòü

ýòîò ðåäêèé ìîìåíò è ñäåëàòü êëàññíûé êàäð.


æèâîòíûå èñïîëüçóþò â êà÷åñòâå äîìèêîâ. Èç-çà öåííîãî ìåõà è ñåêðåòà, êîòîðûé âûðàáàòû-âàåò èõ îðãàíèçì, íà áîáðîâ îòêðûëè íàñòîÿùóþ îõîòó. È ê íà÷àëó ÕÕ âåêà îíè óæå ñ÷èòàëèñü ïî÷òè èñ÷åçíóâøèì âèäîì. Ýòî ïðèâåëî ê ðàçðóøåíèþ âî-äíîãî ðåæèìà, îñóøåíèþ âîäîåìîâ è êàê ñëåäñòâèå - ÷àñòûì ëåñíûì ïîæàðàì. Ê ñ÷àñòüþ, ëþäè âîâðå-

ìÿ îñîçíàëè îøèáêó. Âîçðîæäàòü ïîïóëÿöèþ íà÷àëè â Åâðîïå, à âî âòîðîé ïîëîâèíå ÕÕ âåêà ê çàùèòå âèäà ïðèñîåäèíèëèñü ÑØÀ è Êàíàäà. Óæå ÷åðåç 20 ëåò áîáð ñíîâà ñòàë ìàññîâî-ïðîìûøëåííûì âè-äîì. Íà òåððèòîðèè ÍÏÏ «Ñëîáîæàíñêèé» ãðûçóíû ïîÿâèëñÿ â 1997 ãîäó, ÷òîáû âîññòàíîâèòü ïîïóëÿ-öèþ âèäà â Óêðàèíå.

ÔÎÒÎ áîáðà è õàòêè: Äàðüÿ Ñåëèâàíîâà


Àëåêñàíäð Öâåòêîâ

Ãëåá Ëåîí÷óê


Âåðîíèêà Ïåãàñèíà

Íèêèòà Ñåëåçíåâ


Ïîñëåäíèé ôîðïîñòÂèòàëèé Âèííèêîâ

Êàêîâà áóäåò âàøà ðåàêöèÿ, åñëè ÿ ñêàæó, ÷òî ïî-ñðåäè Ñàõàðû òå÷åò ïîëíîâîäíàÿ Àìàçîíêà, èëè ÷òî îçåðî Áàéêàë ïîÿâèëîñü èç íèîòêóäà?- ×åïóõà! Íåâîçìîæíî! – ñêàæåòå âû, è áóäåòå ïðàâû. Òàê áûâàåò, íî íå â Ñàõàðå, à â íåîáúÿò-íûõ ïóñòîøàõ Õàðüêîâñêîé îáëàñòè. Íå ïîëíîâî-äíàÿ ðåêà è íå ãëóáî÷àéøåå îçåðî – áîëîòî. Äà, çâó÷èò ïðîñòî. Íî ãäå? Ïîñðåäè ñòåïè!

ÊÀÊ ÒÀÊ ÏÎËÓ×ÈËÎÑÜ?Íàöèîíàëüíûé ïðèðîäíûé ïàðê «Ñëîáîæàíñêèé» ëåæèò íà áåðåãàõ ðåêè Ìåðëà è çàíèìàåò ïëîùàäü â 5244 ãà. Èìåííî îí ÿâëÿåòñÿ ïîñëåäíèì þãî-âîñ-òî÷íûì ôîðïîñòîì áîëîòíîãî ëàíäøàôòà. Áîëîòî – ïðèþò äëÿ ìíîãèõ ðåäêèõ è èñ÷åçàþùèõ âèäîâ æèâîòíûõ, ðàñòåíèé.Îãðîìíûé ðåçåðâóàð ïðåñíîé âîäû, îíî âñåãäà ïî-äåëèòñÿ åþ ñî ñâîèìè ñîñåäÿìè â çàñóõó.Ê ñîæàëåíèþ, ñàì ôàêò ñóùåñòâîâàíèÿ áîëîò ëå-æèò ïîä âîïðîñîì. Áîëüøàÿ èõ ÷àñòü âûñîõëà èç-çà îñóøåíèÿ ïîéìû ðåêè Ìåðëà. Èñêàæåííîå ÷å-ëîâåêîì ðóñëî íåñåò ñâîè âîäû óæå â ñòîðîíå îò

áîëîò, à ó ïàðêà ïîïðîñòó íåò ïîëíîìî÷èé, ÷òîáû ÷òî-òî ñäåëàòü. Èçìåíåíèÿ êëèìàòà åùå áîëüøå óñóãóáëÿåò ñèòó-àöèþ.

ÊÎÃÄÀ ÆÅ ËÞÄÈ ÇÀÄÓ -ÌÀÞÒÑß Î ÇÅÌËÅ?!Ïðèðîäà ñàìà ïðèäóìàëà ðåøåíèå: íà ýìáëåìå ÍÏÏ «Ñëîáîæàíñêèé» íå äàðîì èçîáðàæåí áîáåð. Ýòè æèâîò-íûå âûåäàþò â áîëîòàõ ðàñ-òåíèÿ, êîòîðûå âûñàñûâàþò âîäó. Òàêæå îíè çàâàëèâàþò ìåëèîðàòèâíûå êàíàëû è ÷àñòè÷íî âîçâðàùàþò âîäó áîëîòàì. Íî èõ ñèë ÿâíî íå-äîñòàòî÷íî, òåì áîëåå, ÷òî îòíîøåíèå ìåñòíûõ ëþäåé ê íèì, ñêîðåå, íåãàòèâíîå.


ÁÎËÎÒÎ – ÝÒÎ, ÊÎÍÅ×ÍÎ, ÕÎÐÎØÎ. ÍÎ ÐÀÇÂÅ ÝÒÎ ÂÑÅ?Íåò, êîíå÷íî! Åùå îäèí óíèêàëüíûé ëàíäøàôò ÍÏÏ – äóáðàâà, ðàçáèâøàÿñÿ áëèç óñàäüáû «Íà-òàëüåâêà». Äóáû, ñëîâíî ìîëîäöû ×åðíîìîðà, óïèðàþòñÿ øèðîêèìè ïëå÷àìè â íåáåñíóþ òâåðäü. Ýòî ïî÷òè åäèíñòâåííîå ñêîïèùå äó-áîâ ïî ëåâîìó áåðåãó ðåêè Ìåðëà.

È ÑÍÎÂÀ – ÊÀÊ ÒÀÊ ÏÎËÓ×ÈËÎÑÜ?Äàæå â ïðèðîäå åñòü ñëó÷àè äâèæåíèÿ ïðîòèâ ñè-ñòåìû, ÷òî íå íàðóøàåò åå ãàðìîíèè! Äåëî â òîì, ÷òî ïðàâûé áåðåã ðåêè âñåãäà êðóòîé è âûñîêèé, à ëåâûé – íàîáîðîò, íèçêèé è ïîëîãèé. Çåìëÿ òåð-ðàñàìè ñïîëçàåò ê ðåêå, îñòàâëÿÿ çà ñîáîé ëèøü ïåñîê. Òàêàÿ ïî÷âà íèêàê íå ïîäõîäèò äëÿ äóáîâ. Íî äóáðàâà, áóäó÷è ðàñïîëîæåííîé íà ëåâîì áå-ðåãó ðåêè Ìåðëà, îäíîâðåìåííî ëåæèò íà ïðàâî-ìó áåðåãó ðåêè Ìåð÷èê, íàõîäÿñü íà èõ ñëèÿíèè. Ýòî è ñîçäàëî âîçìîæíîñòü ñóùåñòâîâàíèÿ òàêîãî ëàíäøàôòà â ñòîëü íåòèïè÷íîì äëÿ íåãî ìåñòå. Ýòîò ëàíäøàôò ìîæíî îòíåñòè ê «íàãîðíûì» äó-áðàâàì, íî èç-çà íåîáû÷íîãî ñòðîåíèÿ òî÷íî ñêà-çàòü íåëüçÿ.Ñóùåñòâîâàíèå ýòèõ ëàíäøàôòîâ çäåñü íåâåðî-ÿòíî è íåâîçìîæíî, äðóãèìè ñëîâàìè – óíèêàëü-

íî.Ëþäè â ïîèñêàõ ÷åãî-òî íåîáû÷íîãî åäóò çà òû-ñÿ÷è, äåñÿòêè òûñÿ÷ êèëîìåòðîâ, â òî âðåìÿ, êàê îíî òóò, ïîä áîêîì è òðåáóåò îãðîìíîãî âíèìàíèÿ è îõðàíû.

ÔÎÒÎ áîëîòà: Þðèé ÇàëåâñêèéÔÎÒÎ äóáðàâû è ôîòîãðàôà: Âèòàëèé Âèííèêîâ


Ïðèáóëüö³ ñåðåä íàñÂåðîí³êà Ïåãàñ³íà

Öüîãî ùèòíÿ ìè ïîáà÷èëè ó Ñëîáîæàíñüêîìó ïàðêó ³, çâè÷àéíî, ñôîòîãðàôóâàëè. ² ò³ëüêè ïðèéøîâøè ó òàá³ð, ä³çíàëèñÿ, ùî áà÷èëè ïåðøîãî(!) ùèòíÿ â ïàðêó.

ÔÎÒÎ ùèòíÿ è âèíîãðàäà: Äàðüÿ ÑåëèâàíîâàÔÎÒÎ ïàïîðîòíèêà: Äàðüÿ-Àñåíèÿ Êîëîìèåö

ß ïðîêèíóëàñü ³ ïîáà÷èëà ë³ñ íàâêîëî. Õòî ÿ? Äå ÿ? Ñîí çíîâó îõîïèâ ìåíå. Ñê³ëüêè ÿ ñïàëà? Îçèðíóâ-øèñü, íå ïîì³òèëà äóá³â. Ùî òàêå äóá? Çàðàç öå íå âàæëèâî – íàâêîëî ìåíå äèâí³ äåðåâà. Ùîñü òàêå çíàéîìå. ß çãàäàëà ñëîâî «äóá», àëå ùî öå - íå çíàþ. Êðèê, ùî çäàâàâñÿ ãðîìîì, îãîðíóâ çåìëþ. ß çíîâó êðóòíóëàñü ³ çãàäàëà âñå. Äÿêóþ, ìîãóòíÿ ïðèðîäà, çà ö³ õâèëèíè ï³çíàííÿ!Ñîí ÷è ôàíòàç³ÿ çàíåñëè ìåíå â åðó äèíîçàâð³â, äå õîäèëè âåëåòí³ ³ ðîñëè ïàïîðîò³-äåðåâà. Ùîñü ïîãó-áèëî ðåïòèë³é, ïëàíåòà â³äðîäèëàñü. Ñïîä³âàþñü, íàø ÷àñ ïðèéäå íå ñêîðî...Ï³ñëÿ äîùó æèòòÿ â ë³ñ³ ò³ëüêè ïî÷èíàºòüñÿ, à ÷å-ðåç äâà-òðè äí³ ç’ÿâëÿºìîñÿ ìè – ùèòí³ – âàø³ íîâ³ çíàéîì³. Â ÷àñè äèíîçàâð³â, ó ò³ ëåãåíäàðí³ ÷àñè, êîëè ðîñëèíè-ïëàóíè áóëè äåðåâàìè, à ðîñÿíêà ¿ëà äî³ñòî-ðè÷íèõ æóê³â, ÿê ìóðàõè á³ãàëè ìè ï³ä íîãàìè äèíîçàâ-ð³â íà ñâî¿õ 140 í³æêàõ. Çà äâ³ñò³ ì³ëüéîí³â ðîê³â ìè í³ñê³ëå÷êè íå çì³íèëèñÿ! Òàê ñàìî ïðîáèâàºìî øêàð-ëóïó ÿºöü, ùîá íàðîäèòèñÿ, ³ æèâåìî 40 äí³â â íåâå-ëèêèõ âîäîéìàõ. Íàì ïîäîáàºòüñÿ íàøå æèòòÿ.Ïîáà÷èòè ùèòíÿ â åðó äèíîçàâð³â áóëî ïðîñòî, àëå çàðàç çíàéòè ìàéæå íåìîæëèâî. Ùîá â³í ç’ÿâèâñÿ íà ñâ³ò, ïîòð³áí³ ïåâíà òåìïåðàòóðà âîäè ³ ãëèáèíà âîäîéìè. Àëå àñôàëüò ñõîâàâ ï³ä ñîáîþ ïîëîâèíó ïëàíåòè, òîìó ò³ëüêè â íåçàéìàíèõ ëþäèíîþ ì³ñöÿõ º òîé íåâåëèêèé øàíñ. Ó ìàëåíüê³é êàëþæ³ ïåðåâåð-íóòèé íà ñïèíó ùèòåíü (öå ¿õ óëþáëåíå çàíÿòòÿ) íàãàäóº “×óæîãî” ç ô³ëüìó ïðî êîñì³÷íèõ ïðèøåëüö³â. Âîíè âèæèëè çàâäÿêè ì³öíîìó ïàíöèðó ³ çàðîäêàì, ùî çà ñâî¿ì ñïðèéíÿòòÿì ñâ³òó òðîõè ñõîæ³ íà êàì³íü. Íà ïðèêëàä³ ùèòíÿ ìè áà÷èìî, ùî ïðèðîäà çäàòíà ïðèñòîñóâàòèñü äî âñüîãî. À ÷è ïðèéìå ¿¿ ïëàíè ëþ-äèíà?Ñêð³çü ÷àñ òà ïðîñò³ð òâàðèí³ àáî ëþäèí³ ïðîéòè ìàéæå íåìîæëèâî. Àëå ÿ ïðî òèõ, õòî çä³éñíþº åâî-ëþö³þ òà ðîçìíîæóºòüñÿ, ùîá âèæèòè. ²íàêøå íå-ìîæëèâî...Çàõîäÿ÷è ó ë³ñè Ñëîáîæàíñüêîãî ïàðêó, ïîòðàïëÿºø ó ñâ³ò ðîñëèí, äå, çäàºòüñÿ, ó êîæíîãî ñâîº ì³ñöå. Àëå ÷è ä³éñíî öå òàê?

ßê á³ë³ ëþäè, ïðèéøîâøè çà ñêàðáàìè ìàéÿ, çíèù³ëè äðåâíþ öèâ³ë³çàö³þ, òàê ³ åêçîòè÷í³ ðîñëèíè ³ òâà-ðèíè, ïðèâåçåí³ â íàø³ ë³ñè, âèò³ñíèëè ðîñëèí-àáî-ðèãåí³â. Ñåðåä òàêèõ ÷àãàðíèê, ë³àíà, âèíîãðàä ï’ÿ-òèëèñòî÷êîâèé, ùî îáâèâàº äåðåâà ³ íå äàº ðîñòè òðàâ³. ²ðãà êîëîñèñòà, ÿêà íå ïðîñòî ïðèíåñåíà ç-çà êîðäîíó, à º ã³áðèäîì äâîõ âèä³â. ² íàâ³òü... àìåðèêàí-ñüêà íîðêà, ÿêó ïîòðîõó çàâîçèëè çàðàäè õóòðà. Äå-ÿê³ íîðêè ò³êàëè, à äåÿêèõ âèïóñêàëè íà âîëþ, òîìó âîíè ïî÷àëè âèò³ñíÿòè ºâðîïåéñüêèõ ðîäè÷³â. Àëå ùî ïîðîáèø – òàêå æèòòÿ. ² õî÷-íå-õî÷ òðåáà âè-æèâàòè.



Green peaceïî-óêðàèíñêèÄàðüÿ-Àñåíèÿ Êîëîìèåö, Êàòåðèíà Çîëîòàðåâà.

Ïðèðîäíûå ïàðêè, çàïîâåäíèêè – ýòî òå ìåñòà, ãäå ëþäè ñîõðàíÿþò ïðèðîäó â åå ïåðâîçäàííîé êðàñî-òå. Êîíå÷íî, îäèí ÷åëîâåê íå ñïîñîáåí îõâàòèòü îãðîìíîå êîëè÷åñòâî çàíÿòèé, íóæíûõ äëÿ ñîäåð-æàíèÿ ïàðêà. Ïîýòîìó îí íàõîäèò ñåáå ïîìîùíè-êîâ. Î÷åíü ÷àñòî èìè ñòàíîâÿòñÿ âîëîíòåðû.Ïðîâåäÿ èíòåðíåò-ðàññëåäîâàíèå, ìû óñòàíîâèëè, ÷òî íàèáîëåå àêòèâíî âîëîíòåðñêîå äâèæåíèå ðàç-âèòî â Íàöèîíàëüíûõ ïðèðîäíûõ ïàðêàõ Óêðàèíû «Ñëîáîæàíñêèé» è «Ìåæðå÷åíñêèé».

×ÅËÎÂÅÊ, ÊÎÒÎÐÛÉ Ñ×ÈÒÀÅÒ ÏÒÈÖÔîòîãðàô Ñåðãåé Ðûæêîâ – èçâåñòíûé âîëîíòåð, êî-òîðîìó íå ÷óæäû ïðîáëåìû ïðèðîäû. Óæå áîëüøå äâóõ ëåò îí ñîòðóäíè÷àåò ñ ïàðêîì «Ñëîáîæàíñêèé» è ïîìîãàåò åìó â ñúåìêå ðåäêèõ âèäîâ ïòèö. - Çäåñü, íà òåððèòîðèè Ñëîáîæàíñêîãî ïàðêà, áûëà îðãàíèçîâàíà ôîòî-âñòðå÷à. Ñîáðàëèñü õàðüêîâñêèå ôîòîãðàôû, - ðàññêàçûâàåò Ñåðãåé. - Ëþäè ïðîÿâèëè èíòåðåñ, ïðèåõàëè, ïîîáùàëèñü íà òåìó ñîòðóäíè÷å-

ñòâà ñ íàöèîíàëüíûì ïàðêîì è ïîôîòîãðàôèðîâàëè íà ýòîé òåððèòîðèè.Òàêèå ãðóïïû äåëàþò îãðîìíûé âêëàä â ðàçâèòèå ïàð-êà, òàê êàê èìåþò âðåìÿ, æåëàíèå è âîçìîæíîñòü ïî-äîëãó ñèäåòü íà îäíîì ìåñòå, ôèêñèðóÿ ðåäêî âñòðå-÷àþùèõñÿ, ïóãëèâûõ æèâîòíûõ.

ÊÀÊ ÂÎËÎÍÒÅÐÛ ÄÓÁ ÑÏÀÑÀËÈÏðîãóëèâàÿñü ïî ïàðêó «Íàòàëüåâêà» íåïîäàëåêó îò Íàöèîíàëüíîãî ïðèðîäíîãî ïàðêà «Ñëîáîæàíñêèé», ìû óâèäåëè ñëåäóþùóþ êàðòèíó: ìîãó÷èé òîëñòûé äóá, à âíóòðè – êèðïè÷è. Ïðèçíàòüñÿ, ñíà÷àëà ïîÿ-âèëàñü ìûñëü, ÷òî ìíîãî-ìíîãî ëåò íàçàä íà ýòîì ìåñòå áûë äîì, âîçëå êîòîðîãî ðîñëî ýòî äåðåâî. Ñòðîåíèå áûëî íåáîëüøîå ïî ðàçìåðàì, è êîãäà «Íàòàëüåâêà» ïîòåðÿëà ñâîèõ õîçÿåâ, çäàíèå íà÷à-ëî ðóøèòüñÿ, à äóá îõâàòèë åãî ñî âñåõ ñòîðîí, êàê áû ïîìåùàÿ âíóòðü ñåáÿ. Îäíàêî âñå îêàçàëîñü ñî-âåðøåííî èíà÷å!Íà ñàìîì äåëå, èç-çà íåàêêóðàòíîãî âçàèìîîòíîøå-íèÿ ÷åëîâåêà ñ ïðèðîäîé ðàçðàçèëñÿ ïîæàð, ïëà-ìÿ «ëèçíóëî» äóá, è â íåì îáðàçîâàëàñü îãðîìíàÿ äûðà. Áåñïå÷íûå ëþäè âûçâàëè áåäñòâèå, êîòîðîå,

ÔÎÒÎ Äóáà: Âèòàëèé ÂèííèêîâÏÎÐÒÐÅÒ ôîòîãðàôà: Äìèòðèé Áàëõîâèòèí


ê ñ÷àñòüþ, óäàëîñü îñòàíîâèòü, îä-íàêî åãî ðåçóëüòàòû äàæå íå äóìàëè óñòðàíÿòü. Ïîìîãëè âîëîíòåðû. Îíè çàëîæèëè äûðó êèðïè÷îì è ñâåðõó ïîêðûëè ãëèíîé, ÷òîáû äóïëî íå ãíè-ëî ïîñëå ñèëüíûõ äîæäåé. Íî ïðè-ðîäíûé âèä, à ãëàâíîå – çäîðîâüå äåðåâà áûëè óòåðÿíû.Ýòî, êîíå÷íî, ëèøü îäèí èç ïðèìå-ðîâ, íî êàê áû âñå îáîøëîñü áåç âî-ëîíòåðîâ? Íàâåðíîå – íèêàê. Äóá íà-âåðíÿêà áû ñãíèë è òðåõñîòëåòíèé âåëèêàí íàâñåãäà áû óøåë èç íàøåé èñòîðèè.

ÇÀÁÎÒÀ Î ÏÐÈÐÎÄÅ – ÇÀÁÎÒÀ Î ÑÅÁÅÕî÷åòñÿ ðàññêàçàòü î åùå îäíîì íàïðàâëåíèè âîëîí-òåðñêîé äåÿòåëüíîñòè, êîòîðîå êàê ðàç è ó÷èò ëþäåé ýêîëîãè÷åñêîìó ñàìîñîçíàíèþ – ýêî-ôåñòèâàëÿõ. Ýòî íå ïðîñòî äåéñòâî, ãäå ìîæíî ïîêóøàòü, êóïèòü ñóâåíèðû è óåõàòü. Ýòî ñîáûòèå, ïîäðàçóìåâàþùåå âçàèìîïîìîùü, ó÷åáó, ðàçâèòèå. Ðàññêàæåì ïðî îäíî èç òàêèõ ìåðîïðèÿòèé.Ýêî-êýìï «Çåëåíûå Õîëìû» ðàñïîëàãàåòñÿ â ñåëå Êî-çèåâêà, Êðàñíîêóòñêîãî ðàéîíà, íà òåððèòîðèè ïàðêà «Ñëîáîæàíñêèé». Êàæäûå âûõîäíûå îíè ïðîâîäÿò âñåâîçìîæíûå âûñòàâêè è ìàñòåð-êëàññû. Áûëà êàê ðàç ñóááîòà - è þíûå æóðíàëèñòû – ó÷àñòíèêè ëàãåðÿ «Ýêñòðåìàë» – ïðèøëè ê íèì â ãîñòè. Îðãàíèçàòîðû ýêî-ôåñòà - íåáîëüøàÿ ãðóïïà ðåáÿò. Ìû ñïðîñèëè, êàê ïîÿâèëàñü èäåÿ ñîçäàíèÿ ëàãåðÿ. - Èçíà÷àëüíî ìû ïîìîãàëè ñîòðóäíèêàì ïàðêà «Ñëî-

áîæàíñêèé» â ïðîêëàäûâàíèè òóðèñòè÷åñêîé òðîïû. Çàòåì ðåøèëè ñîçäàòü áàçó, ãäå ïóòåøåñòâåííèêè ñìîãóò ïåðåäîõíóòü äëÿ äàëüíåéøåãî ïðîäîëæåíèÿ ìàðøðóòà. Øàã çà øàãîì, äåíü çà äíåì, è ìåñòî ïðå-âðàòèëîñü óæå íå â ïåðåâàëî÷íûé ïóíêò, à â ñàìîñòî-ÿòåëüíûé ïàëàòî÷íûé ëàãåðü. Çäåñü ìû ïðîïàãàíäè-ðóåì çäîðîâûé îáðàç æèçíè è çàáîòó îá îêðóæàþùåé ñðåäå, - ðàññêàçàëà Kids Geographic îäíà èç îðãàíèçà-òîðîâ – Àëåêñàíäðà.Ñþäà ïðèåçæàþò ïðåäñòàâèòåëè ðàçíûõ íàöèîíàëü-íîñòåé. Òàê, íàïðèìåð, ìû ïîçíàêîìèëèñü ñ äàò÷àí-êîé, êîòîðàÿ ïóòåøåñòâóåò àâòîñòîïîì ïî Óêðàèíå. Ïðî÷èòàâ â Èíòåðíåòå îá ýêî-êåìïèíãå «Çåëåíûå õîëìû», îíà ïðèåõàëà ñþäà, è ñåé÷àñ èçó÷àåò îñî-áåííîñòè óêðàèíñêèõ çåìåëü è ìåíòàëèòåòà.

ÕÎÐÎØÈÅ ÏÎÑÒÓÏÊÈ ËÈØÍÈÌÈ ÍÅ ÁÛÂÀÞÒÐàáîòà è çàíÿòèÿ íàøèõ ãåðîåâ ìîãóò ïîêàçàòüñÿ íåçíà÷èòåëüíûìè, íà ïåðâûé âçãëÿä, îäíàêî îäíî ìàëåíüêîå äåëî â ñî÷åòàíèè ñ äðóãèì ñîçäàåò ÷òî-òî áîëüøîå è âåñîìîå. Âåäü îáúåäèíèâøèñü, âîëîíòå-

ðû-äîáðîâîëüöû ïîìîãëè ïàðêó «Ñëîáî-æàíñêèé» ñâîèìè ìàëåíüêèìè, íî âàæíû-ìè âëîæåíèÿìè.Åñëè âû æèâåòå íå â Õàðüêîâå, òî íå îáÿ-çàòåëüíî åõàòü èìåííî ñþäà, ÷òîáû ñäå-ëàòü ÷òî-òî ïîëåçíîå äëÿ ïðèðîäû. Ïî âñåé Óêðàèíå åñòü ìíîãî êðàñèâûõ ïàðêîâ è çàïîâåäíèêîâ. Íàéäèòå òàêîé íåäàëåêî îò ñåáÿ, íà÷íèòå õîòÿ áû ñ áàáóøêèíîãî ñàäà. Áûòü ìîæåò, èìåííî íà í¸ì âû îá-íàðóæèòå î÷åíü ðåäêèé âèä êàêîãî-òî ðàñ-òåíèÿ èëè íàñåêîìîãî. Íå áîéòåñü äåëàòü ìàëåíüêèå äåëà. Ïîìíèòå ïðî îäíó î÷åíü âàæíóþ âåùü: êàïëÿ çà êàïëåé è ìîðå ïðå-âðàùàåòñÿ â îêåàí.

ÏÎÐÒÐÅÒ âîëîíòåðîâ: Äàðüÿ-Àñåíèÿ ÊîëîìèåöÔÎÒÎ ñòåíäà: Äìèòðèé Áàëõîâèòèí


Ôîòîãðàô Ñåðãåé Ðûæêîâ ïîäåëèëñÿ ñ ðåäàêöèåé Kids Geographic ñâîèì ñåêðåòîì

ñúåìêè ïòèö. Íà ïðîòÿæåíèè íåñêîëüêèõ ÷àñîâ ðåáÿòà ñèäåëè â ïàëàòêå è æäàëè, ïîêà íà ñàìîäåëüíûé âîäîïîé ïðèëåòÿò

ïåðíàòûå, ÷òîáû ñïàñòèñü îò ëåòíåé æàðû. Óïîðñòâî è óñèä÷èâîñòü îïðàâäà-

ëèñü îòëè÷íûìè ñíèìêàìè.


Âåðîíèêà Ïåãàñèíà


À íà Äèêîì Õóòîðå...Íèêèòà Ñåëåçíåâ

…íà äàëåêîé ×åðêàùèíå, ñòîèò òûñÿ÷åëåòíèé äóá Ìàêñèìà Çàëèçíÿêà. Êàæäûé ãîä íà íåãî ñúåçæà-åòñÿ ïîñìîòðåòü íåèñ÷èñëèìîå êîëè÷åñòâî òóðè-ñòîâ. Íå ñìîãëà ïðîéòè ìèìî è ðåäàêöèÿ æóðíàëà Kids Goegraphic.Êîãäà ìû ïðèøëè ê äóáó, ÿ î÷åíü óäèâèëñÿ. Äåðåâî êàçàëîñü ãèãàíòñêèì. Ðîñòîì îíî â 16 ðàç ïðåâû-øàëî ìåíÿ. À ÷òîáû îáõâàòèòü åãî ñòâîë, ïîíà-äîáèòñÿ 8 ìàëü÷èøåê. Åìó áîëåå 1100 ëåò. Çà ñâîþ æèçíü äóá âèäåë áîëüøå, ÷åì ëþáîé ÷åëîâåê. Â ïåð-âûå ãîäû ñâîåé æèçíè ìèìî íåãî áðîäèëè âîèíû Çîëîòîé Îðäû è æèòåëè Êèåâñêîé Ðóñè. Ñëåäîì çà íèìè ó ñòâîëà îòìåòèëèñü çàïîðîæöû è õîëîäíî-ÿðöû. Ïðåäñòàâüòå ñåáå: êîãäà ìû ïîäîøëè ê äóáó, îí çà-ãîâîðèë! È ìû, ðàçóìååòñÿ, âçÿëè ó íåãî èíòåðâüþ.

- Äóá, ïî÷åìó òû íîñèøü èìÿ Ìàêñèìà Çàëèçíÿêà?- Â äàâíèå âðåìåíà âåëèêèé àòàìàí ñîáèðàë ïîä ìîåé êðîíîé ñîâåò èç ïîâñòàíöåâ-õîëîäíîÿðöåâ.- Ïîñëóøàé, à ìîæíî ïîä òîáîé îòäîõíóòü?- Êîíå÷íî, è áîëåå òîãî, ïîñëå îòäûõà òû ïîëó÷èøü ñèëû, ÷òîáû äîéòè äî òîé òî÷êè, äî êîòîðîé çàõî÷åøü.- Ñêîëüêî ïòèö ñåëèëîñü â òâîåé êðîíå?- Î! Ìíîæåñòâî, è ìíå êàæåòñÿ, ÷òî îäíàæäû ÿ äàæå âèäåë ïîïóãàÿ.

- À ïûòàëñÿ ëè òåáÿ êòî-íè-áóäü ñðóáèòü? - Îõ äà, ìåíÿ ïûòàëîñü ñðó-áèòü ìíîæåñòâî ëþäåé. Èì íóæíà áûëà äðåâåñèíà äëÿ êàìèíà.Êîãäà äåðåâî óìîëêëî, ÿ ïðî-÷èòàë, ÷òî îíî – îäíî èç ñòà-ðåéøèõ â Óêðàèíå. À òàêæå ñ÷èòàåòñÿ îäíèì èç ñàìûõ áîëüøèõ â Åâðîïå. Îò ñòàðî-ñòè âåòêè äðåâà íà÷àëè òÿæå-ëåòü è îïàäàòü. ×òîáû ñïàñòè ïàìÿòíèê ïðèðîäû è èñòîðèè, âîëîíòåðû ñâÿçûâàþò ìåæäó ñîáîé âåòêè ðàñòåíèÿ. Ñàì äóá, íåñìîòðÿ íà âîçðàñò, îñòàåòñÿ î÷åíü êðàñèâûì, è ìû íàäååìñÿ, ÷òî îí áóäåò ðàäîâàòü ãëàç åùå íå îäíîìó ïîêîëåíèþ ëþäåé.

ÔÎÒÎ Äóáà: Äàðüÿ-Àñåíèÿ Êîëîìèåö


Ïî ñëåäàì ãåðîåâ

Âåðîíèêà Ïåãàñèíà.

Âèòàëèé Âèííèêîâ.

Õîëîäíûé ßð – ëèøü òî÷êà íà êàðòå. Íî êàê ìíîãî ëåãåíäàðíûõ ëþäåé áûëè ðîæäåíû, èëè ïðîâîäèëè çäåñü ìíîãî âðåìåíè. Êàæäûé èç íèõ âíåñ ñâîþ äîëþ â èñòîðèþ ýòîãî ìåñòà. Ìû ðàññêàæåì î ñàìûõ ÿðêèõ ëè÷-íîñòÿõ, ñûãðàâøèõ ðîëü â ñóäüáå Õîëîäíîãî ßðà.

ÏÎÐÒÐÅÒ Äóñè: Âèòàëèé Âèííèêîâ

ÄÓÑß ÀÏÈËÀÒ:ÆÅÍÙÈÍÀ-ÂÎÈÍÇíîéíûé ëåòíèé äåíü. Öî-êîò êîïûò ïðåðûâàåò ìåðò-âóþ òèøèíó. Ýòîò çâóê äàâ-íî âñåì çíàêîì. Íî åñòü ïîâîä åãî áîÿòüñÿ. Íà áðà-âîì êîíå â ìóæñêîé øèíå-ëè è ñ íàãàíîì â ðóêå åäåò æåíùèíà. Äà-äà èìåííî æåíùèíà. 18-ëåòíÿÿ êðà-ñàâèöà - Äóñÿ Àïèëàò. Îäíà èç ñàìûõ ñèëüíûõ âî âñåì Õîëîäíîì ÿðó. Òà, êîãî âñå áîÿòñÿ, è êòî íå áîèòñÿ íèêîãî. - Åå íå áóäóò ðåïðåññèðî-âàòü è ïðåñëåäîâàòü. Îíà ïðîæèâåò äî ñàìîé ñòàðî-ñòè ñ ìóæåì è äåòüìè. À ìû íå çàáóäåì íè åå, íè ïîäâèãîâ, ñîâåðøåííûõ åþ, - óòâåðæäàþò æèòåëè ñåëà Êàìåíêà, êîòîðûå äî ñèõ ïîð ïåðåñêàçûâàþò ëå-ãåíäó îá îòâàæíîé Äóñå.

ÌÈÊÎËÀ ÑÊËßÐ: ÂÎÐÎÍ, ÈËÈ ÔÅÍÈÊÑ?×åðíûé Âîðîí. Ñòàðàÿ, ìóäðàÿ ïòèöà, èëè ëåãåí-äàðíîå êàçàöêîå èìÿ? - Âîðîí? Íåò! – ôåíèêñ, âñåãäà âîñêðåñàþùèé èç ìåðòâûõ. Çà âñþ èñòîðèþ Õîëîäíîãî ßðà ñóùå-ñòâîâàëî òðè àòàìàíà ñ ïðîçâèùåì ×åðíûé Âî-ðîí. Ïåðâûé – Ìèêîëà Ñêëÿð, íàñòîÿùèé ìèô è ëåãåíäà - îäèí èç ñàìûõ ãðîçíûõ àòàìàíîâ. Ãîâî -ðÿò, áûë âëþáëåí â ëåãåíäàðíóþ Äóñþ Àïèëàò. Ïî-âòîðèë ïîäâèã 300 ñïàðòàíöåâ: ïîãèá, îòâëåêàÿ íà

ñâîé çàãîí áîëüøîé îòðÿä áóäåíîâöåâ. Ýòî ïîçâî -ëèë êàçàöêèì ñèëàì ïðîáèòüñÿ ê ãîðÿùåìó ñåëó. Âòîðîé - Èâàí ×îðíîâóñûé. Ïîÿâèëñÿ âñêîðå ïî-ñëå ãèáåëè ñâîåãî ïðåäøåñòâåííèêà, ÷åì âãîíÿë áîëüøåâèêîâ â äèêèé óæàñ. Òðåòèé âîåâàë ãäå-òî ïîä Êèåâîì, ê ñîæàëåíèþ, î íåì îñòàëîñü ìàëî èíôîðìàöèè, íî ïîäâèãè åãî ýòèì íå ïðåóìåíü-øèòü.Êàæäûé èç íèõ - èñêóñíûé áîåö è õðàáðûé àòàìàí. Íå âîðîí, è íå ôåíèêñ – âîèí, çàùèòíèê Óêðàèíû.


Êàòåðèíà Çîëîòàðåâà

Þð³é Çàëåâñüêèé,Îëåêñàíäð Öâºòêîâ.

Äàðüÿ-Àñåíèÿ Êîëîìèåö

ÈÂÀÍ ÃÎÍÒÀ: ÏÎÌÎÙÜ ÈÇÄÀËÅÊÀÎäíèì èç ëåãåíäàðíûõ àòàìàíîâ âî âðåìåíà Õîëîä-íîÿðñêîãî âîññòàíèÿ áûë Èâàí Ãîíòà. Îí áîðîëñÿ çà ñâîé êðàé âïëîòü äî 1923 ãîäà. Íà ãëàçàõ Èâàíà ãèáëè êàçàêè, çàêàí÷èâàëèñü áîåïðèïàñû, è ñìîòðåòü íà òà-êóþ ðàçäðîáëåííîñòü íå õâàòàëî ñèë.«ß ñåë íà ñàíè, ïîëîæèë äâà ìåøêà ñîëè, - à ñîëü íà òî âðåìÿ áûëà äîðîæå çîëîòà, - è ïîåõàë â Ïîëüøó. Òàì ÿ îòêðûë ñâîþ ôèðìó, è çà ñ÷åò èçãîòàâëèâàåìîé ïðîäóêöèè âî âðåìåíà Âòîðîé Ìèðîâîé Âîéíû âûêó-ïàë èç íåìåöêèõ êîíöëàãåðåé óêðàèíñêèõ ñîëäàò, à ïîòîì îòäàâàë èõ â ÓÏÀ (Óêðàèíñêóþ Ïîâñòàí÷åñêóþ Àðìèþ)», - ïèñàë Èâàí â ñâîåé êíèãå âîñïîìèíàíèé î Õîëîäíîì ßðó.Êîíå÷íî, Ãîíòó ïîéìàëè. Îí îêàçàëñÿ â òàêîì æå íå-ìåöêîì êîíöëàãåðå, íî ïðîáûë òàì íåäîëãî. Óæå ñêî-ðî ñîâåòñêèå âîéñêà âûñâîáîäèëè àòàìàíà, êàê è äðó-ãèõ çàëîæíèêîâ. Íî ãîðäûé Èâàí áûë ðåøèòåëåí: «ß ñ áîëüøåâèêàìè áîðîëñÿ äîëãèõ ïÿòü ëåò. È ñåé÷àñ ìíå ñ íèìè íå ïî ïóòè». Íà ðîäèíó Ãîíòà òàê è íå âåð-íóëñÿ: ïîñëå ñòðàíñòâèé ïî ðàçíûì ñòðàíàì îí îñåë â Àìåðèêå. Âñåãî äâà ãîäà õðàáðûé âîèí íå äîæèë äî îñâîáîæäåíèÿ Óêðàèíû…Îäíàæäû â Õîëîäíûé ßð ïðèåõàë ñûí àòàìàíà. «Òåïåðü ÿ ïîíèìàþ, ïî÷åìó ìîé îòåö âîåâàë çà ýòó çåìëþ, - ãîâîðèë îí, - ïîòîìó ÷òî íå âîåâàòü çà íå¸ íåëüçÿ».

ÄÀÂÈÄÎÂÈ:²ÑÒÎÐ²ß ÎÄÍÎÃÎ ÄÎÌÓÂ ñåë³ Êàì’ÿíêà çíàõîäèòüñÿ íåçâè÷àéíèé êðàºçíàâ-÷èé ìóçåé. Òîáòî, â ñåðåäèí³ âñå, ÿê ìè çâèêëè – åê-ñïîíàòè, â³òðèíè. Àëå áóäèíîê öåé ìàº äóæå ö³êàâó ³ñòîð³þ. Äî éîãî âëàñíèê³â – ñ³ì’¿ Äàâèäîâèõ – ïîñò³é-íî ïðè¿çäèëè çíàòí³ ãîñò³. Îäíèìè ç òàêèõ áóëè Ïåòðî ×àéêîâñüêèé òà Îëåêñàíäð Ïóøê³í. Äàâàéòå ïîâåðíåìîñÿ â ò³ ÷àñè, êîëè ä³ì Äàâèäîâèõ áóâ çàïîâíåíèé éîãî âëàñíèêàìè. Óÿâ³òü, ùî ìè çàõî-äèìî äî áóä³âë³. Íàñ ïðèâ³òàëè ÷îðíîøê³ð³ ñëóãè. Äàë³ ìè ïðîõîäèìî êð³çü êîðèäîð ³ áà÷èìî, ÿê ×àéêîâñüê³é ãðàº íà ï³àí³íî, à ÷åðåç ê³ìíàòó ñòàðøèé ñèí Ïåòðî ñè-äèòü çà ñòîëîì é ðîáèòü óðîêè, à îäíà ç ñëóã ïîñï³õîì ãîòóº ¿æó äëÿ âèäàòíîãî ãîñòÿ. Éäåìî äàë³. Ìîëîäøèé ñèí Ìèêîëà ðàçîì ç òàòîì â³ä-êðèâàº äâåð³ é çàõîäèòü äî äîìó. Ãîñïîäàð ï³äõîäèòü äî æ³íêè ³ ïî÷èíàº áàëàêàòè ïðî ðîáîòó – Äàâèäîâè º âëàñíèêàìè ãóðàëüí³ - âåëèêîãî ñïèðòîâîãî çàâîäó. Ó öåé ÷àñ ìîëîäøèé ñèí ï³äõîäèòü äî îäíîãî òåì-íîøê³ðèõ ñëóã é êàæå ïî-ôðàíöóçüêè: «×è íå ìîæåòå âè ïðîâåñòè äëÿ ìåíå óðîê?». Âîíà â³äïîâ³äàº ùîñü íà ³íîçåìí³é ìîâ³ òà ñ³äàº äî ñòîëó ðàçîì ç Ìèêîëîþ. Ìè ïîâåðòàºìîñÿ êð³çü êîðèäîð, ñëóãè ïðîùàþòüñÿ ç íàìè. Ïðîõîäèìî ÷åðåç ïîðòàë – ³ çíîâó â íàøîìó ÷àñ³. Îñü, ÿê³ âîíè – Äàâèäîâè.

ÍÀÒÀËÜß È ÂÀÑÈËÜ:ÕÎËÎÄÍÎßÐÑÊÈÅ ÐÎÌÅÎ È ÄÆÓËÜÅÒÒÀËþáîâü – îíà áåçóñëîâíà. Òû èëè ëþáèøü ÷åëîâåêà, èëè íåò. Íåâàæíî, êòî îí è êàê âûãëÿäèò, ïðîñòî â íåì åñòü ÷òî-òî ïðèòÿãèâàþùåå, ìàíÿùåå è îáåùàþùåå ðàñêðûòü ñâîè òàéíû....Íåäàâíî ÿ óçíàëà, ÷òî ìîé ëþáèìûé ïîãèá. Îí ýòî ñäåëàë ðàäè Óêðàèíû, ñåìüè è ðàäè ìåíÿ. Âàñèëèé ×ó÷óïàêà – òàê åãî çâàëè. Îí áûë åùå ñîâñåì ìîëîä – öâåò íàöèè, âåëèêèé àòàìàí íåçàâèñèìîãî óêðàèíñêî-ãî íàðîäà. Êîãäà ìû âñòðåòèëèñü, à áûëî ýòî î÷åíü äàâíî, ÿ ñðàçó ïîíÿëà, ÷òî ëþáëþ ýòîãî ÷åëîâåêà è õî÷ó ïðîæèòü ñ íèì âñþ æèçíü. Íî ìîé îòåö áûë ïðî-òèâ. Â åãî ãëàçàõ Âàñèëèé âûãëÿäåë âðàãîì, áàíäè-òîì, èäóùèì ïðîòèâ ïðàâèòåëüñòâà. Êàê ÿ åãî íè ïðî-ñèëà, êàê íè óìîëÿëà, îí – Ãåíåðàë Áîëüøåâèêîâ – íå ñìîã ïðèíÿòü áóäóùåãî çÿòÿ. Ìíå ïðèøëîñü ñìèðèòü-ñÿ, ãîðå áûëî ñèëüíûì, íî âîëÿ îòöà – íåïîêîëåáèìà. Âìåñòå ñ ïàïîé ìû óåõàëè, à Âàñèëèé îñòàëñÿ îäèí. Ðàññòîÿíèå áûëî îãðîìíûì, íî òî ÷óâñòâî, êîòîðîå ìû îáðåëè, íàéäÿ äðóã äðóãà, ñî ñêîðîñòüþ ìûñëè ïðåîäîëåâàëî åãî. Âàñèëèé áûë ãîòîâ ïåðåéòè íà ñòîðîíó íåäðóãà, ÷òîáû ìû ñìîãëè âîññîåäèíèòüñÿ, íî ñóäüáà ðàñïîðÿäèëàñü èíà÷å. Îí ÷àñòî ãîâîðèë ìíå îäíè ñëîâà, íàâñåãäà âîøåäøèå â ïàìÿòü:«Îé, Íàòàëþ, ÷îì æå òè ÷åðâîíà, àáî ÷îì æå ÿ íå á³ëüøîâèê?..»

ÏÎÐÒÐÅÒ Ðîìåî è Äæóëüåòòû: Þðèé Çàëåâñêèé


Èëüÿ Òèòîðåíêî.

Þð³é Çàëåâñüêèé, Ãëåá Ëåîí÷óê

ÏÅÒÐ ×ÀÉÊÎÂÑÊÈÉ:ÁÀËÅÒ ÏÎÄ×ÅÐÊÀÑÑÀÌÈÂ Êàìåíêó íà ïðîòÿæåíèå äâóõ äå-ñÿòêîâ ëåò ïðèåçæàë âåëèêèé êîì-ïîçèòîð Ïåòð Èëüè÷ ×àéêîâñêèé. Áûòü ìîæåò, êòî-òî íå ïîâåðèò, íî ýòî ïðàâäà: îí èìåë óêðàèíñêèå êîðíè. Äåä Ïåòðà Èëüè÷à, Ôåäîð ×àéêà, áûë óêðàèíñêèì êàçàêîì, ïîòîì ïåðååõàë â Ðîññèþ, ïîëó÷èë äâîðÿíñòâî è èçìåíèë ôàìèëèþ íà «×àéêîâñêèé». Äàâàéòå ïðåäñòàâèì, ÷òî ó íàñ ïî-ÿâèëàñü âîçìîæíîñòü ïîãîâîðèòü ñ âåëèêèì êîìïîçèòîðîì. Ñïðîñèì åãî î ëþáèìîé Êàìåíêå!- Ïåòðî Èëüè÷, ÷òî âàñ ñþäà ìàíèëî?- Ïðèðîäà è êðàñîòà ýòèõ çåìåëü. Ìíå êàæåòñÿ, íåò íè÷åãî ïðåêðàñíåå. ß ïðèåçæàë ñþäà, ÷òîáû â òèøè-íå è ïîêîå ïîðàáîòàòü íàä íîâûìè ïðîèçâåäåíèÿìè.- Ïðàâäà ëè, ÷òî òóò áûë íàïèñàí áàëåò «Ëåáåäèíîå Îçåðî»?

- Äà, íåäàëåêî îò Êàìåíêè åñòü ñåëî, à â íåì – îçå-ðî. Îäíàæäû òóäà ïðèëåòåëè ëåáåäè. Áëàãîðîäñòâî è èçÿùíîñòü ýòèõ ïòèö âäîõíîâèëè ìåíÿ íà íàïèñà-íèÿ áàëåòà. Ïî îêîí÷àíèè ÿ íàçâàë åãî «Ëåáåäèíîå Îçåðî».- ×òî íîâîãî âû îáíàðóæèëè â ýòèõ ìåñòàõ?- ß íàøåë â Êàìåíêå òî îùóùåíèå ìèðà â äóøå, êîòî-ðîå íàïðàñíî èñêàë â Ìîñêâå è Ïåòåðáóðãå.

ÂÀÑÈËÜ ÒÀ ÏÅÒÐÎ ×Ó×ÓÏÀÊÈ:ÁÐÀÒÈ ËÅÂ’ß×Å ÑÅÐÖÅÂñ³ çíàþòü ïðî â³äîìèõ ä³ÿ÷³â: òàêèõ, ÿê Áîãäàí Õìåëü-íèöüêèé. Àëå íå âñ³ çíàþòü ëþäåé, ÿê³ çàõèùàëè ìà-ëåíüê³ ñåëà àáî ðàéîíè - òàê³, ÿê áðàòè ×ó÷óïàêè. Ìè ðîçïîâ³ìî âàì ¿õ ³ñòîð³þ.Ïåðøèìè îðãàí³çàòîðàìè Õîëîäíîÿðñüêî¿ ðåñïóáë³êè áóëè áðàòè ×ó÷óïàêè. Ñòàðøîãî çâàëè Ïåòðî, à ìî-ëîäøîãî – Âàñèëü. Âîíè æèëè â ñåë³ Ìåëüíèêè.Âàñèëü áóâ îô³öåðîì ðîñ³éñüêî¿ àðì³¿, à Ïåòðî íà-â÷àâñÿ ìóçè÷íîìó ìèñòåöòâó. Ìîëîäøèé áðàò áóâ ñòðóíêèì õëîïöåì òà ÷àñòî íîñèâ â³éñüêîâó ôîðìó, à ñòàðøèé áóâ âóñàòèì ðîçóìíèêîì. Êîëè íà ñåëî íàïà-ëè ÷åðâîíîàðì³éö³, ñåëÿíàì áóëà ïîòð³áíà äîïîìîãà

Âàñèëÿ. Ìîæëèâî, ñàì áè â³í íå âïîðàâñÿ, àëå Ïåòðî ïðèéøîâ éîìó íà äîïîìîãó. Òàê ïî÷àëîñÿ ¿õíº â³éñü-êîâå æèòòÿ.Îäíîãî ðàçó Âàñèëü ç³áðàâ âñ³õ îòàìàí³â íà íàðàäó. Éîãî áðàò òåæ áóâ òàì. Ïîêè âîíè ãðàëè â êàðòè, ÷åð-âîíîàðì³éö³ îòî÷èëè ä³ì -ïî÷àëàñÿ ïåðåñòð³ëêà. Áóì! Áàì! Áà-áàõ! - ÷óëîñÿ ó âñüîìó ñåë³. Âàñèëü âèðâàâ-ñÿ ç îòî÷åííÿ ç³ ñâî¿ì êîíåì – Ç³ðêîþ, – òà ³ç ï³ñòî-ëåòîì-êóëåìåòîì.«Î í³»,–â³í ïîì³òèâ, ùî êîëî íüîãî íåìà áðàòà, òà ïîá³ã äî íüîãî, ùîá äîïîìîãòè. -Ìè íå çíàºìî òî÷íî: ÷è â íüîãî çàê³í÷èëèñÿ íàáî¿, ÷è êóëåìåò çàêëèíèëî, àëå Âàñèëü çðîçóì³â, ùî éîìó íå ïåðåìîãòè. Ùîá íå çäàòèñÿ âîðîãàì, â³í ä³ñòàâ ñâ³é ðåâîëüâåð. Ïðèñòàâèâ äóëî äî ñêðîí³ òà íàòèñ íà ãà÷îê. Ïåòðà âçÿëè ó ïîëîí, é â³í ïîìåð ó ìóêàõ, - ðîçïîâ³äàþòü ³ñòîðèêè.À ÷è çì³ã áè òè â÷èíèòè òàê, ÿê áðàòè ×ó÷óïàêè?

ÑÏÐÀÂÊÀ

Â 1918 ãîäó àêòèâèñòû Çàïàäíîé è Öåíòðàëüíîé Óêðàèíû, óçíàâ, ÷òî öàðü Íèêîëàé Âòîðîé îòðåêñÿ îò ïðåñòîëà, îð-ãàíèçîâàëè Óêðàèíñêóþ Íàðîäíóþ Ðåñïóáëèêó (ÓÍÐ). Íî ïàðòèÿ áîëüøåâèêîâ ïåðåñåêëà ãðàíèöó è çàõâàòèëà âëàñòü â Êèåâå. Âîññòàíèå áûëî ïðèäóøåíî, è ïîñëåäîâàëè ìàññî-âûå ðàññòðåëû. Íàðîäíîå íåäîâîëüñòâî ñ òðîåêðàòíîé ñèëîé. Öåíòðîì íîâîãî âîññòàíèÿ âî ãëàâå ñ Âàñèëåì è Ïåòðîì ×ó-÷óïàêàìè ñòàë Õîëîäíûé ßð. Áðàòüÿ ïîãèáëè ñïóñòÿ äâà ãîäà ïîñëå çàðîæäåíèÿ Õîëîäíîÿðñêîé ðåñïóáëèêè, êîòîðàÿ áûëà ïîäàâëåíà áîëüøåâèêàìè â 1923-ì ãîäó.

ÔÎÒÎ îçåðà ×àéêîâñêîãî: Äàðüÿ ÑåëèâàíîâàÔÎÒÎ ìåñòà ïîñëåäíåãî áîÿ áðàòüåâ ×ó÷óïàê: Äàðüÿ Ñåëèâàíîâà


îáËÅÑåíèåÛ

Êàòåðèíà Çîëîòàðåâà, Âèòàëèé Âèííèêîâ.

ÊÀÊ ÌÛ ÌÎÃËÈ ÇÀÁÛÒÜ ÅÃÎ ÓÑËÓÃÓ?Ñåé÷àñ ëþäè ñîâåðøåííî íå çàäóìûâàþòñÿ î òîì, ÷òî êðîìå äðåâåñèíû ìîæåò ïðèíåñòè äåðåâî. Èì ýòî ñîâåðøåííî íå èíòåðåñíî. Èñòîðèÿ îáåñöåíèâà-åòñÿ, è âñå, ðàäè ÷åãî æèâóò ëþäè – ôèíàíñû. Ëåñ âûðóáàåòñÿ òîëüêî ðàäè äåíåã.Òûñÿ÷åëåòíèå äóáû ñ òÿæåëûì ñòîíîì ïàäàþò íà çåìëþ, à â ãóñòîì âîçäóõå çàñòûâàåò áåçìîëâíûé âîïðîñ: «Çà ÷òî?»Ëåñîðóá õëàäíîêðîâíî äåëàåò ñâîþ ðàáîòó, áîãàòûé äÿäüêà ïîëó÷àåò êðóãëóþ ñóììó çà êàæäûé êóáîìåòð äðåâåñèíû, à ìû ñòîèì â ñòîðîíå. Ñîòíè òîí äðåâåñèíû êàæäûé äåíü âûâîçÿò çàãðà-íèöó. Òóäà, ãäå íàó÷èëèñü öåíèòü è óâàæàòü ñâîþ ïðèðîäó.

ÒÎÉ ËÈ ÌÎÍÅÒÎÉ ÐÀÑÑ×ÈÒÛÂÀÅÌÑß?Ëþäè ñëèøêîì íåäàëüíîâèäíûå. Ñðóáèòü äóá ìîæíî

îäèí ðàç, à ïðèâåñòè ê íåìó òóðèñòà – òûñÿ÷ó. Íàìíî-ãî âûãîäíåå áûëî áû ïðèâëå÷ü ê ýòèì ìåñòàì òóðèçì, à íå èñòðåáëÿòü ëåãåíäàðíûå ìåñòà, èñ÷åðïûâàþùè-åñÿ äåíü çà äíåì.Ïðîáëåìû, êîòîðûå ÷åëîâåê ñîçäàåò ñàì, îí ïåðå-êëàäûâàåò íà ñîâåñòü äðóãèõ. Çà ïðèìåðîì äàëåêî õîäèòü íå íàäî. Â ñåëå Êàìåíêà ñ êàæäûì äíåì âñ¸ áîëüøå èñòîùàåòñÿ èñòî÷íèê. Íàðîä òóò æå èäåò ê ìåñòíûì âëàñòÿì ñ ïðåòåíçèåé: âîäû íå õâàòàåò, êàê òîãäà æèòü? Ñòîèò íàïîìíèòü, êòî çäåñü âûðóáàë äå-ðåâüÿ – ñàì íàðîä, ëåñíèêè. Ïðîäàëè â Åâðîïó äåðå-âüÿ, êîðíè êîòîðûõ ïðèòÿãèâàëè â ïî÷âó âîäó. Äåíüãè ïîëîæèëè ñåáå â êàðìàí. Äàæå â ãîëîâó íå ïðèøëî, ÷òî îíè òàêèì îáðàçîì íàâðåäÿò, à ïðî ýñòåòè÷åñêóþ ñòîðîíó ìîæíî äàæå íå âñïîìèíàòü. Ýòî ïðîèñõîäèò âåçäå. Ìû ïîñòîÿííî ãîíèìñÿ çà ìíè-ìîé öåëüþ: ðàçáîãàòåòü, íå ñîâåðøèâ òåëîäâèæåíèé. Àëüòðóèçìîì è íå ïàõíåò.

Òîëüêî ïðåäñòàâü: òû áëóæäà-åøü ïî ãóñòîìó ëåñó, äåðåâüÿ êîòîðîãî ïðîæèëè óæå íå îäèí âåê. Ñòâîëû íàñòîëüêî òîë-ñòûå, ÷òî èõ íåâîçìîæíî îá-õâàòèòü êîëüöîì èç ðóê äàæå íåñêîëüêèì ëþäÿì. Ïûøíûå êðîíû çàêðûâàþò îò ñîëíöà, èç-çà ÷åãî ïðîõëàäíî äî ìóðà-øåê. À ìîæåò ãóñèíàÿ êîæà ïîÿâëÿåòñÿ èç-çà ñîáûòèé, êî-òîðûå çäåñü ïðîèñõîäèëè? ×òî âèäåëè ýòè ìîãóùåñòâåííûå äåðåâüÿ? Ëåñ âñåãäà áûë äðóãîì ÷åëîâå -êà. Âî âñå âðåìåíà îí äåëèëñÿ ñ íàìè ñâîèìè áîãàòñòâàìè. Ãîëîäíîãî – íàêîðìèò. Õîëîä -íîãî – ñîãðååò. Èùóùåãî ñïà-ñåíèå – çàùèòèò. Âî âðåìåíà ñîáûòèé â Õîëîäíîì ßðó îí ñîòíè ðàç çàñëîíÿë ñîáîé íà-øèõ ïðàäåäîâ îò áîëüøåâèñò-ñêèõ ïóëü, ñïàñàÿ îò ãèáåëè.

23KIDS GEOGRAPHIC ÓÊÐÀÈÍÀnÔÎÒÎ: Âèòàëèé Âèííèêîâ

Êîíå÷íî, îáû÷íûé ñåëüñêèé ãðàæäàíèí ìîæåò è íå äîãàäûâàòüñÿ, ÷òî ñàì ñåáå õóæå äåëàåò, êîãäà äåðå-âî ðóáèò. Ýòî, â êîíöå êîíöîâ, ïðèðîäíûé ìàòåðèàë, åãî èñïîëüçóþò âåçäå! È êàê âîîáùå ìîæíî ñâÿçàòü äåðåâî, èëè äàæå äåñÿòêè, íåò – ñîòíè äåðåâüåâ ñ èñòî÷íèêîì âîäû? Ýòîò êëþ÷ íå îäíî ïîêîëåíèå ïîèë, ïðè÷åì çäåñü ëåñ?Ê ñîæàëåíèþ, ïîìèìî ìåíòàëèòåòà íàøåãî íàðîäà, èìåííî ñåëüñêîå íàñåëåíèå ñòðàäàåò îò òàê íàçû-âàåìîãî èíôîðìàöèîííîãî âàêóóìà. Ëþäÿì íå îáú-

ÿñíèëè, ïî÷åìó è ÷òî ëó÷øå ñîõðàíèòü. Äà îíè è íå çàõîòÿò ñëóøàòü. Äëÿ íèõ ñîçäàíèå çàïîâåäíèêà áó-äåò çíà÷èòü ëèøü çàïðåò íà âûðóáêó, îõîòó è ïðî÷èå ïðåëåñòè, êîòîðûìè îíè æèâóò. Èíîãäà èíôîðìàöèÿ äàæå êîâåðêàåòñÿ. Âñïûëü÷èâûå áàáóøêè ðàñïóñêàþò ñëóõè: ìîë, ñîçäàé òàì çàïîâåäíèê, âåñü ëåñ â èòî-ãå îãðàäÿò, à ìåñòíûì âõîä çàïðåòÿò: äàæå ãðèáî÷êè ñîáðàòü èëè åùå ÷åãî. Êàê æàëü, ÷òî ñ ñàðàôàííûì ðàäèî áîðîòüñÿ åùå íå íàó÷èëèñü...Ìû ñïðîñèëè ó ìåñòíîãî ýòíîãðàôà – Þðèÿ Ëÿøêî,

– ãäå òóò ìîæíî íàéòè íåòðîíóòûé äóáîâûé ëåñ? Åãî îòâåò âûáèë èç êîëåè: «Õì, ÿ äàæå íå çíàþ».Ëåñà Õîëîäíîãî ßðà èñ-÷åçàþò íà ãëàçàõ. À ñâè-äåòåëåé ìíîãèõ ñòîëåòèé èñòîðèè áîëüøå íèêîãäà íå óâèäÿò.

P.S. Ñåé÷àñ íà òåððèòî-ðèè õîëîäíîÿðñêèõ ëå-ñîâ ó÷åíûå õîòÿò ñîçäàòü íàöèîíàëüíûé çàïîâåä-íèê. Îäíàêî ìåñòíîå íàñåëåíèå, íàïóãàííîå ðàññêàçàìè ëåñíèêîâ, êà-òåãîðè÷åñêè ïðîòèâ. ×òî æå ïîáåäèò: ðàçóì èëè æàäíîñòü?


Àëåêñàíäð Öâåòêîâ

Ãëåá Ëåîí÷óê

Äîì çàõîäÿùåãî ñîëíöà


Âèòàëèé Âèííèêîâ


Â ýòîì ìåñòå ëîìàåòñÿ êîìïàñ. Çäåñü âñåãäà õî-ëîäíî. Â ëåñó âîçâûøàþòñÿ ñêèôñêèå ìîãèëû. Òàê è êàæåòñÿ, ÷òî ñåé÷àñ âûéäåò ïîëê êàçàêîâ. Ãäå ýòî? Ýòî âñå Õîëîäíûé ßð. Î íåì ñëàãàþòñÿ ëåãåí-äû, ñþäà ïðèåçæàþò àðõåîëîãè è èñòîðèêè, ðàñõè-òèòåëè ãðîáíèö è ìèñòèêè. Êàæäûé ãîä ñþäà ñúåç-æàþòñÿ òîëïû òóðèñòîâ, ÷òîáû ïðîâåðèòü ëåãåíäû è íàéòè ñîêðîâèùà êàçàêîâ è ñêèôîâ. Äàâàéòå è ìû ïîïûòàåì ñ÷àñòüÿ â ïîèñêàõ ñîêðîâèù. Âäðóã ïîâå-çåò?

ÎÑÒÐÎÂ ÐÓÑÜÝòîò îñòðîâ íè÷åì íå óñòóïàåò Àòëàíòèäå. Èñêà-ëè åãî îò ×åðíîãî ìîðÿ äî Áàëòèêè. È íàêîíåö íà-øëè... â Õîëîäíîì ßðó. Çäåñü æå íåò ìîðÿ, ñêàæåòå

âû. È áóäåòå ïðàâû. Îêàçàëîñü, ÷òî îñòðîâ- ýòî ïå-ðåñîõøåå ðóñëî Äíåïðà. Äî ñèõ ïîð çäåñü íàõîäÿò îñòàòêè êîðàáëåé. Ìîæåò, è âû îáíàðóæèòå ïèðàò-ñêèé ñóíäóê?

ÂÅËÈÊÎÄÍßß ÃÎÐÀÂñå ìû çíàåì, ÷òî Áîãäàí Õìåëüíèöêèé – âåëèêèé ïîëêîâîäåö, êàçàê è áîðåö çà íåçàâèñèìîñòü Óêðà-èíû. Íî çíàåòå ëè âû òàéíó åãî çàõîðîíåíèÿ? Ïðàõ âåëèêîãî êàçàêà áûë çàõîðîíåí íà îäíîé èç ñàìûõ áîëüøèõ âîçâûøåííîñòåé Õîëîäíîãî ßðà – Âåëè-êîäíåé ãîðå. Ñîãëàñíî ëåãåíäå, ñ ïðàõîì àòàìàíà íà íåé çàêîïàëè è íåñìåòíûå ñîêðîâèùà. Ñóæäåíî ëè èì îïÿòü óâèäåòü ñîëíöå?

ÏÎÄÇÅÌÍÛÉÌÎÍÀÑÒÛÐÜÏî÷òè âñå ñëûøàëè î ïåùåðàõ Êèåâî-Ïå÷åð-ñêîé ëàâðû. Íî ïî÷òè íèêòî íå çíàåò î ïîäçå-ìåëüÿõ Ìîòðîíèíñêîãî ìîíàñòûðÿ. Ëåãåíäà ãëàñèò, ÷òî â ñàìîì öåíòðå ïîäçåìíîé ñè-ñòåìû åñòü ìîíàñòûðü ñ íåñìåòíûìè ñîêðî-âèùàìè. Ñ ãîäàìè âñå õîäû çàñûïàëî, íî ñþäà äî ñèõ ïîð ïðè-åçæàþò ìíîæåñòâî ýí-òóçèàñòîâ, æåëàþùèõ ïîïûòàòü óäà÷ó è íàé-òè çîëîòî è ñîêðîâèùà. Íå æåëàåòå ïðèñîåäè-íèòüñÿ?


Äàðüÿ Ñåëèâàíîâà

Ëåãåíäû, çàðûòûå â çåìëå

ÔÎÒÎ ïàíîðàìû: Äàðüÿ-Àñåíèÿ ÊîëîìèåöÔÎÒÎ ïåùåðû, êîëüå è ìîíåò: Äàðüÿ Ñåëèâàíîâà

Ãëóáîêîé íî÷üþÑðåäè çâåçä

Èùó ÿ êëàä ñåêðåòíûé.Áîãàòñòâà, ÷òî íàéäó ïîòîì

Îñòàíóòñÿ çàâåòíûìè.Íèêòî íå äîëæåí çíàòü î íèõ,

Äëÿ âñåõ áîëüøàÿ òàéíà,×òî â òåìíûé ÷àñ è â ëåñ ãëóõîé

Õîæó ÿ, êàê â òóìàíå.Èùó ñîêðîâèùà âåêîâ,

Óøåäøèõ ñ äðåâíèõ êíèæåê.È âåðà â òî, ÷òî èõ íàéäó, ñèëüíåå ìíîþ äâèæåò,

×åì áëåñêè çîëîòà â ðóêàõÈ ñâåòî÷ èçóìðóäîâ,

Â ïåùåðàõ, äàëüøå â ñóíäóêàõ,Êîòîðûå ïîâñþäó.

Òû ëèøü íàéäè êóðãàí ñâÿòîé,Íî ñòîï, íå áóäü òàê áëèçîê,Âåäü ìíîãî ñîòåí ëåò íàçàä

Äðåâíåéøèå èç ñêèôîâ,Ñîêðîâèùà õðàíèëè çäåñü,Ñåé÷àñ æå òû - ðóøèòåëü.

Îøèáêó òû íå ñîâåðøè,Õðàíè æå èõ îáèòåëü.

Çàðàç ëþäèíà, ïîäèâèâøèñü íà ìîíåòó, äóìàº ïðî çâè÷àéíó çàë³çÿ÷êó. Êîëèñü äóæå äàâíî ñàìå ìîíåòè áóëè îñíîâíèìè ãðîøèìà. Êîçàêè âèêî-ðèñòîâóâàëè ãðîø³ ç óñüîãî ñâ³òó: çîëîò³ äóêàòè, ïîëüñüê³ çëàòíèêè.Áîãäàí Õìåëüíèöüêèé ìàâ ñêðèí³ òàêèõ âåëè-êèõ ìîíåò. Çà 2,5 òèñ. â³í íàâ³òü âèêóïèâ ñåáå ç ïîëîíó. Òà çà öå æ ìîæíà êóïèòè ö³ëå ì³ñòî! Ó òîé ñàìèé ÷àñ íå êîæíà ëþäèíà âîëîä³ëà íàâ³òü ìàëåíüêèìè êîï³éêàìè. Äî ðå÷³, çàìîæí³ æ³íêè ³íêîëè íîñèëè íàìèñòî ñ ìîíåòàìè, ÿê³ ìîæíà áóëî ç³ðâàòè òà ðîçðàõóâàòèñÿ ñ ïðîäàâöåì.Çà îäíó âåëèêó ìîæíà áóëî êóïèòè âåëèêèé ä³ì ó ì³ñò³, çà ñåðåäíþ – ÷îáîòè, à çà ìàëåíüêó - ïî¿ñòè â êîð÷ì³. Õî÷à çàðàç ö³ ãðîø³ ìîæíà ïî-áà÷èòè ëèøå â ìóçå¿, àëå äàâàéòå óÿâèìî, ùî ìîæíà êóïèòè çà íèõ ó ñó÷àñíîìó ñâ³ò³. Äàâàéòå ïîðàõóºìî.1 âåëèêà ìîíåòà = 200 000 ãðí1 ñåðåäíÿ ìîíåòà = 1000 ãðí1 ìàëåíüêà ìîíåòà = 100-200 ãðíÇàðàç çà îäíó âåëèêó ìîíåòó ìîæíà êóïèòè ä³ì â ñåë³ àáî ðàéîííîìó öåíòð³, ÷è ïîëîâèíó àâòîìîá³ëþ, çà ñåðåäíþ – êðîñ³âêè Nike, çà ìàëåíüê³ ìîíåòè – ï’ÿòü øîêîëàäîê, àáî äâà á³ã-ìàê ìåíþ ó «Ìàêäîíàëüäñ³».



²ëëÿ Ò³òîðåíêî

Ñîêðîâèùàçâåçä

Ãð³ø íà çóá

ÃÎÂÎÐÈÒÜ ÑÒÎÌÀÒÎËÎÃ

Çíàºòå, çâ³äêè ï³øîâ âèñë³â: «Ñêóøòóâàòè íà çóá?». Ó äàâí³ ÷àñè êîçàêè òàê îö³íþâàëè êîøòîâí³ñòü ìîíåò. Ìè âèð³øèëè ä³çíàòèñü, ÿêó øêîäó äëÿ ùåëåï ì³ã çàâäàòè òàêèé ñïîñ³á. Â öüîìó íàì äîïîìîãëà äàíòèñò Þë³ÿ Êàðïåíêî.- Çâè÷àéíî, öå äóæå øê³äëèâî. Öå ïðèçâîäèòü äî òð³ùèí òà ïå-ðåëîì³â çóá³â. Àëå øêîäà çàëåæàòü â³ä âèäó ìåòàëó. Â³ä çîëîòà åìàëü îòðèìóº íå äóæå âåëèêó øêîäó, à â³ä ì³öíîãî çàë³çà ìî-æóòü áóòè æàõëèâ³ íàñë³äêè.

Ìóçåé. ×òî ìû î íåì çíàåì? Ìåñòî, êóäà ïðèõîäÿò çà íîâîé èíôîðìàöèåé èëè íàñëàäèòüñÿ ïðîèçâå-äåíèÿìè âåëèêèõ ìàñòåðîâ? Äà, âñå âåðíî. Íî êàê ýòîò ìàòåðèàë ïîïàäàåò â ìóçåé è îòêóäà åãî áåðóò? Äàâàéòå óçíàåì âìåñòå!

Þðèé Þðüåâè÷ Ëÿøêî – äèðåêòîð Êðàåâåä÷åñêîãî ìóçåÿ â ñåëå Êàìåíêà, ÷òî â ×åðêàññêîé îáëàñòè. Ýò-íîãðàô ïî ñïåöèàëüíîñòè, 47-ìèëåòåòíèé ìóæ÷èíà âîò óæå 40 ëåò óâëå÷åííî çàíèìàåòñÿ àðõåîëîãèåé è èñòîðè÷åñêèìè èññëåäîâàíèÿìè. Ñâîè ïåðâûå øàãè â ýòîé ñôåðå îí ñäåëàë, áóäó÷è 8-ëåòíèì ìàëü÷è-êîì.– ß ëþáèë ãóëÿòü ïî ïîëÿì, è îäíàæäû â çåìëå íàøåë ÷åðåïêè. Ïîçæå â ñåëî ïðèåõàëè àðõåîëîãè ðàñêàïûâàòü ñêèôñêèé êóðãàí, è ìíå ïîñ÷àñòëèâè-ëîñü ïðèñîåäèíèòüñÿ ê èõ èññëåäîâàíèÿì. Ýòî áûëà ìîÿ ïåðâàÿ ýêñïåäèöèÿ, ïîòîì ÿ ïîïàë íà ðàñêîï-êè íà ñëåäóþùèé ãîä è íà ñëåäóþùèé. Òàê è íà÷àë åçäèòü â ýòíîãðàôè÷åñêèå ïóòåøåñòâèÿ. Îäíàæäû ãëàâíûé ïðîôåññîð çàäàëà ìíå âîïðîñ, íå âèäåë ëè ÿ â îêðåñòíîñòÿõ ÷òî-òî íåîáû÷íîå. È òîãäà ÿ ðàñ-ñêàçàë ïðî ñâîþ íàõîäêó. Îêàçàëîñü, íà ìåñòå ýòî-ãî äåòñêîãî ðàññëåäîâàíèÿ áûëî íå ïðîñòî ïîëå, à öåëîå ñêèôñêîå ïîñåëåíèå. Ñåé÷àñ îíî çàíåñåíî âî âñå àðõåîëîãè÷åñêèå êàðòû Óêðàèíû è äàæå ïîïàëî â êíèãó «Ïàìÿòíèêè ëåñîñòåïíîé Ïðàâîáåðåæíîé Óêðàèíû, ïàìÿòíèêè ñêèôñêîé ýïîõè».– Ñêàæèòå, à êàê ïðîâîäÿòñÿ ýòíîãðàôè÷åñêèå èñ-ñëåäîâàíèÿ?– Ýòî íå îäíîäíåâíàÿ ðàáîòà, îíà ìîæåò äëèòüñÿ â òå÷åíèå ìåñÿöà, ãîäà, äåñÿòè ëåò. Åå ìîæíî ðàçäå-ëèòü íà ÷åòûðå ýòàïà ðàáîòû:Ñíà÷àëà íàó÷íûé ñîòðóäíèê âûáèðàåò ðàéîí äëÿ èñ-ñëåäîâàíèÿ, ïðèåçæàåò òóäà è âñòðå÷àåòñÿ ñ íàñåëå-íèåì, æåëàòåëüíî ñî ñòàðîæèëàìè, êîòîðûå ìíîãîå ïîìíÿò è çíàþò îá èíòåðåñóþùåì ïåðèîäå. Ìåòî-äîì îïðîñà, ðàçãîâîðà âñå ýòî ôèêñèðóåòñÿ. Êîãäà êîíòàêò íàëàæèâàåòñÿ, ó ÷åëîâåêà ìîæíî ñïðîñèòü î íàëè÷èè äðåâíîñòåé, àðòåôàêòîâ. Â òàêîì ñëó÷àå îí äàæå ìîæåò ÷òî-òî ïîäàðèòü èëè ïðîäàòü ìóçåþ.Åñëè ýòî ýêñïåäèöèÿ, íàïðàâëåííàÿ íà èññëåäîâà-íèÿ óøåäøèõ öèâèëèçàöèé, äàëüøå âåäóòñÿ ðàñêîï-êè. Åñëè ýòî èññëåäîâàíèÿ ýòíîñà íàñåëåíèÿ – èçó-÷àåòñÿ êóëüòóðà: êàêóþ îäåæäó íîñèëè, êàêèå ïåñíè ïåëè.

Ïîñëåäíèé ýòàï ðàáîòû – ñîðòèðîâêà ìàòåðèàëîâ. Ïîòîì ýòà èíôîðìàöèÿ ìîæåò áûòü âûñòàâëåíà â ìóçåå èëè íàó÷íîì ó÷ðåæäåíèè.- Âñåãäà áûëî èíòåðåñíî óçíàòü, êàê ýêñïîíàòû ïîïà-äàþò â ìóçåé.- Íà ñàìîì äåëå, ïî-ðàçíîìó. Èíîãäà â ðåçóëüòàòå ýêñïåäèöèé. Åñëè ýòî ñïëîøíîé ñáîð, òî áåðóò âñå, ÷òî ïîïàäåòñÿ: íà÷èíàÿ îò ðåëèãèè, ýòíîãðàôèè è çàêàí÷èâàÿ èñòîðèåé. À ìîæåò áûòü ïëàíîâûé ñáîð, êîãäà èùóò ÷òî-òî îïðåäåëåííîå. Íàïðèìåð: íàñ èí-òåðåñóåò ïîñóäà òîëüêî 19 âåêà èëè ìû õîòèì ñîáðàòü ïðåäìåòû ïåðèîäà Âòîðîé Ìèðîâîé âîéíû.Òàêæå íàõîäêè ìîãóò ïðèíåñòè ëþäè. À êîãäà ó ìóçåÿ

28 KIDS GEOGRAPHIC ÓÊÐÀÈÍÀn ÏÎÐÒÐÅÒ Þðèÿ Ëÿøêî: Äàðüÿ Ñåëèâàíîâà

Þðèé Ëÿøêî: Â 8 ëåò ÿ

ñêèôñêîå ïîñåëåíèåÄàðüÿ-Àñåíèÿ Êîëîìèåö

äîñòàòî÷íî ñðåäñòâ, îí ïîêóïàåò ýêñïîíàòû íà âñå-âîçìîæíûõ ðûíêàõ è àóêöèîíàõ.Ïëþñ èíîãäà ó ìóçååâ â õðàíèëèùàõ ñîáèðàþòñÿ ëèøíèå ýêñïîíàòû. Òîãäà îíè âûñòàâëÿþò èõ íà îá-ìåí. È äðóãèå ìóçåè, èíòåðåñóþùèåñÿ ýòèìè âåùà-ìè, îáìåíèâàþò èõ íà ñâîè.– À êàê ñòàòü ýòíîãðàôîì?

– Åñëè âû õîòèòå çàíèìàòüñÿ ýòèì ïðîôåññèîíàëüíî, èçó÷àòü íàéäåííûå ïðåäìåòû è äîáûòóþ èíôîðìà-öèþ – ñòîèò âûó÷èòüñÿ íà àðõåîëîãà. Íî íè÷åãî íå ìåøàåò âàì áûòü ýòíîãðàôîì-ëþáèòåëåì. Äëÿ ýòîãî âàì íóæíî òîëüêî èçó÷àòü èñòîðèþ, ñîáèðàòü èíòå-ðåñíûå ýêñïîíàòû è ëþáèòü ñâîå äåëî.

29KIDS GEOGRAPHIC ÓÊÐÀÈÍÀnÔÎÒÎ ðàñêîïîê (öâåòíîå): Âèòàëèé ÂèííèêîâÔÎÒÎ ðôñêîïîê (÷åðíî/áåëîå): Äàðüÿ Ñåëèâàíîâà

íàøåë ñâîå ïåðâîå

30 KIDS GEOGRAPHIC ÓÊÐÀÈÍÀn ÏÎÐÒÐÅÒ äåâî÷êè: Þðèé Çàëåâñêèé

Âïåðåä â ìèíóëå!

Âåðîí³êà Ïåãàñ³íà.

Êîëè æèâåø â òàêîìó âåëèêîìó ñâ³ò³, íå ïîì³÷àºø áàãàòüîõ ðå÷åé. ßê ë³òàþòü ë³òàêè, àáî ¿çäÿòü ìàøèíè. ßê âìèêàºø òåëåôîí³ ÿê äèâèøñÿ íà áàãàòîïîâåðõ³âêè. À ùî á ñêàçàëè ñê³ôè, ïîáà÷èâøè óñå öå? Â íèõ áóëà ³íøà êóëüòóðà òà ³íø³ ïîãëÿäè íà æèòòÿ. Ïîð³âíÿéìî?

Ãîðí ñïîâ³ñòèâ ìåíå ïðî ï³äéîì. Ó õàò³ òåìíî, àëå òåïëî – çåìëÿ ç³ãð³âàº. Á³ëà ñòð³÷êà îáâèëà ãîëî-âó. ß â³äêðèëà äâåð³, ³ í³ñ-ó-í³ñ ç³òêíóëàñü ç äðóãîì Îð³êîì.- Ï³äåø ñüîãîäí³ íî-ñèòè çåìëþ íà âàë? – ñóìíî çàïèòàâ â³í. – Òàòàðè áëèçüêî – òðåáà îáîðîíÿòèñÿ.Òîãî ðàçó ÿ â³äì³ðÿ-ëà â³äñòàíü äî âàëó: âèéøëî 156 êðîê³â. Äàëå÷åíüêî, ëþäåé ³ áåç íàñ áàãàòî, òà é ãîëîä çàâàäèòü ³òè. Àëå òàì âîäà, ³ ìîæíà ñï³éìàòè õî÷ ÿù³ðêó. ß ñïðîáóâà-ëà âåñåëî óñì³õíó-òèñÿ, òà áîþñü,ñèíö³ ï³ä î÷èìà ãîâîðèëè ïðî ³íøå. ² â³äïîâ³ëà:- Òàê, àëå íå çàáóäü âçÿòè ñâ³é àê³òåê, – ³ ï³øëà ïî ñâ³é êèí-äæàë. Ìè ïðîéøëè êðîê³â 80, íåäàëåêî äçþð-÷àëà âîäà, àëå Îð³ê ë³ã íà çåìëþ. -Ä³éäè,- òèõî ñêàçàâ â³í.

ß çëÿêàëàñü ³ ïîá³ãëà øâèäêî, ÿê ëîñü. Ëèøå îäíà äóìêàêðóòèëàñü â ãîëîâ³: âîäà. ß âèñêî÷èëà ç êóù³â ³ ïîáà÷èëà êàáàíà. Â³í òåæ ïîì³òèâ ìåíå.-Íåçãðàáà,- ïîäóìàëà ÿ ³, íà õîäó âèéíÿâøè êèí-äæàë, âøòðèêíóëà éîãî ó çâ³ðà. - Æèòèìåìî…

Çàäçâîíèâ áóäèëü-íèê íà òåëåôîí³, ÿ â³äêðèëà î÷³ ³ ñîëîäêî ïîòÿãíóëàñü. Íà ñòîë³ ñòîÿâ êîìï’þòåð, çà â³êíîì ãóä³â êðàí ³ ¿ç-äèëè ìàøèíè. Ùîá íå ÷óòè öüîãî øóìó, ÿ îäÿãíóëà íàâóøíèêè ³ ñîëîäêà ìóçèêà «Òà-òà-òà-òà, òà-òà-òà-òà, òðà-òà-òà-òà-òà» îãîðíóëà ìåíå.ß âèéøëà íà âóëèöþ ² îñ³äëàëà âåëîñè-ïåä. Îäíà ïåäàëü, äðóãà ïåäàëü. Â³òåð ïðèºìíî îáâ³þâàâ îáëè÷÷ÿ. «Ìÿó» - ç-çà ïîâîðîòó âèçèðíóëî êîøåíÿ. Áåçäîìíå. ß çà¿õàëà â ìàãàçèí ³ êóïèëà êîðìó äëÿ ìóð÷èêà ³ «Ñïðàéò» äëÿ ñåáå. Ïðèéøëà ç êîøåíÿì äîäîìó ³ çà-ñ³ëà çà óëþáëåíó ãðó.Ó ðåàëüíîìó ñâ³ò³ ÿ ãåðî¿íÿ, à ó ³ãðàõ - áîãèíÿ. Òå â³ä÷óòòÿ, êîëè ãðà íàìàãàºòüñÿ çàáðàòè òåáå ó ñâîþ ðåàëüí³ñòü, ³ êîëè ñâ³ò çàõîïëþº, ÿê øó-òåð. Êîëè àäðåíàë³í çàøêàëþº ³ íàâ³òü ðå-àëüí³ñòü ñòàº ãðîþ.Òàòî âæå ïîâåðíóâñÿ ç ðîáîòè ³ óâ³ìêíóâ òåëåâ³çîð. Ïåðåäà÷à ïðî ïðèðîäó. «Åõ, êîëè æèâåø ó êàì’ÿíèõ ³ ïëàñòìàñîâèõ äæóíãëÿõ, òàê õî÷åòüñÿ ïîäèâèòèñÿ íà ñïðàâæí³», - ïîäóìàëà ÿ. ßê çì³íèâñÿ ñâ³ò…

kids geographic #3

Documents