kh¶o s¸t tæn th¦¥ng §éng m¹ch c¶nh qua si£u ¢m …yhth.vn/upload/news/30-34.pdf · ®Õn...

Y häc thùc hµnh (798) - sè 12/2011

30

®îc coi träng nh phßng chèng loÐt vµ çc biÕn chøng kh¸c cña giai ®o¹n cÊp [8].

T×nh tr¹ng ý thøc cña BN ®ét quÞ lµ yÕu tè hÕt søc quan träng ®Ó tiªn lîng bÖnh, phôc håi ý thøc cña 2 nhãm ®Òu cã chuyÓn biÕn tèt, sau khi ra viÖn kh«ng cßn BN nµo ë t×nh tr¹ng h«n mª s©u. So s¸nh gi÷a nhãm cã can thiÖp ®iÒu trÞ PHCN sím hay kh«ng ®iÒu trÞ cha thÊy kh¸c biÖt cã ý nghÜa (p>0,05))(B¶ng 4)

KÕt qu¶ phôc håi dÊu hiÖu liÖt ®¸nh gi¸ theo thang ®iÓm Henry, Tríc ®iÒu trÞ tû lÖ BN cña 2 nhãm t¬ng tù nh nhau. Nhng sau ®iÒu trÞ, ë nhãm 1, tû lÖ BN liÖt nhÑ t¨ng lªn tõ 31,5 lªn 65,7%, ngîc l¹i møc ®é liÖt n¨ng gi¶m xuèng 65,5 xuèng 34,3%. So s¸nh gi÷a 2 nhãm ®îc PHCN vµ kh«ng ®îc PHCN kh¸c biÖt cã ý nghÜa (p<0,05) (B¶ng 5). KÕt qu¶ nghiªn cøu phï hîp víi Musicco M vµ CS (1997-1998) ë 1.716 bÖnh nh©n ®ét quþ (874 nam, 842 n÷) chia thµnh nhãm mét nhãm sö dông biÖn ph¸p PHCN sím vµ kh«ng sö dông biÖn ph¸p ®iÒu trÞ PHCN. §¸nh gi¸ theo thang ®iÓm Barthel, sau 6 th¸ng ®iÒu trÞ. KÕt qu¶: Nh÷ng bÖnh nh©n ®îc PHCN sím gi¶m tû lÖ tµn tËt vµ cã tû lÖ sèng sãt cao h¬n so víi nhãm kh«nng ®iÒu trÞ PHCN (OR:1,31; kho¶ng tin cËy 95% ]. BÖnh nh©n phôc håi chøc n¨ng sím (trong vßng 7 ngµy sau khi ®ét quþ) cã kÕt qu¶ tèt h¬n so víi nh÷ng ngêi b¾t ®Çu phôc håi sau h¬n 1 th¸ng (OR: 2,12; CI 95%, 1,35-3,34) hoÆc tõ 15 - 30 ngµy sau TBMMNcÊp tÝnh (OR: 2,11; CI 95%, 1,37-3,26). KÕt luËn cña çc t¸c gi¶ PHCN sím sau ®ét quÞ ®ãng vai trß quan träng gi¶m tû lÖ tµn tËt vµ tö vong [3]

So s¸nh kÕt qu¶ ®éc lËp trong sinh ho¹t gi÷a 2 nhãm dùa theo thang ®iÓm Barthel tríc ®iÒu trÞ kh¸c biÖt kh«ng cã ý nghÜa (p>0,05). Sau ®iÒu trÞ nhãm BN ®îc ®iÒu trÞ PHCN sím tû lÖ ®éc lËp hoµn toµn vµ trî gióp Ýt t¨ng lªn (tõ 25,7-57,2%), ngîc l¹i tû lÖ BN trî gióp trung b×nh vµ phô thuéc hoµn toµn gi¶m xuèng, so s¸nh víi nhãm kh«ng ®îc ®iÒu trÞ PHCN kh¸c biÖt cã ý nghÜa thèng kª (p< 0,001)). Nghiªn cøu cña Kotila M [68], tû lÖ ngêi ®éc lËp chøc n¨ng çc ho¹t ®éng sèng c¬ b¶n hµng ngµy t¨ng dÇn theo thêi gian, tõ møc 32% trong giai ®o¹n cÊp t¨ng lªn 62% sau 3 th¸ng m¾c ®ét quÞ. Tuy nhiªn sau ®ã tû lÖ nµy t¨ng chËm, chØ 68% ë thêi ®iÓm sau 1 n¨m.

Granger CV vµ CS (1979) ph©n tÝch kh¶ n¨ng PHCN ë 110 bÖnh nh©n bÞ ®ét quÞ b»ng ®¸nh gi chØ sè Barthel sau tuÇn diÒu trÞ can thiÖp sím b»ng PHCN thÊy 50 % ®îc håi phôc çc chøc n¨ng nh nuèt, rèi lo¹n c¬ vßng [2]

KẾT LUẬN Qua nghiªn cøu 68 bÖnh nh©n ®ét quÞ cÊp do xuÊt

huyÕt n·o vµ nhåi m¸u n·o, thÊy nhãm ®iÒu trÞ phôc chøc n¨ng sím, tû lÖ håi phôc liÖt sau ®iÒu trÞ theo thang ®iÓm Henry tèt h¬n so víi nhãm kh«nng ®iÒu trÞ PHCN (p<0,05), còng t¬ng tù, møc ®é ®éc lËp trong sinh ho¹t theo thang ®iÓm Barthel cña nhãm nµy còng c¶i thiÖn tèt h¬n so víi nhãm ®iÒu trÞ néi khoa ®¬n thuÇn ( p<0,001).

TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Affolter F, Bischofsberger W (1993.).: Wenn die

organisation des zentralen nervensystems zerf?? llt -- und es ein gesp, rter information mangelt. Neckar Verlag.

2. Granger CV, Dewis LS, Peters NC, Sherwood CC, Barrett JE (1979). Stroke rehabilitation: analysis of repeated Barthel index measures, Arch Phys Med Rehabil, 60 (1): 14- 7.

3. Musicco M, Emberti L, Nappi G, Caltagirone C (2003), Early and long-term outcome of rehabilitation in stroke patients: The role of patient characteristics, time of initiation, and duration of interventions, Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, Volume 84, Issue 4, Pages 551-558.

4. Media release. World's first procedure to repair brain damage from stroke performed at the University of Pittsburgh Medical Center. UPMS News Bureau, July 1, 1998.

5. Prevalence of Stroke --- United States, 2005. 6.Scandinavian Stroke Study Group: Multicenter trial

of hemodilution in ischemic stroke -- background and study protocol. Stroke 1985; 16(5): 885-890.

7.Tesio L, Cantagallo A (1998): The functional assessment measure (FAM) in closed traumatic brain injury outpatients: A Rasch-based psychometric study. J Outcome Meas, 2(2): 79-96.

8. Word Health Organization (1971), Cerebrovascular disease: Prevention

KH¶O S¸T TæN TH¦¥NG §éNG M¹CH C¶NH QUA SI£U ¢M DOPPLER ë PHô N÷ M·N KINH Cã HéI CHøNG CHUYÓN HãA

TRẦN ĐÌNH ĐẠT - Cao đẳng Y tế Bình Định

TRẦN HỮU DÀNG - Đại học Y Dược Huế ĐẶT VẤN ĐỀ Çc dù ®o¸n vÒ d©n sè ë khu vùc ch©u ¸ - Th¸i

B×nh D¬ng cho thÊy sè phô n÷ m·n kinh trong vïng sÏ t¨ng nhanh trong vßng 30 n¨m tíi. Ngêi ta íc tÝnh ®Õn n¨m 2030 sè phô n÷ m·n kinh (PNMK) trªn thÕ giíi sÏ t¨ng gÊp ®«i so víi n¨m 1990, kho¶ng 1,2 tû ngêi vµ 60-70% sèng ë çc níc ®ang ph¸t triÓn. Çc sè liÖu trªn cho thÊy r»ng: trong nh÷ng n¨m s¾p ®Õn, qu¶n lý m·n kinh trong khu vùc sÏ trë thµnh vÊn ®Ò ch¨m sãc søc kháe lín h¬n nhiÒu so víi hiÖn t¹i

[Error! Reference source not found.]. Mét sè nghiªn cøu gÇn ®©y ghi nhËn cã tØ lÖ t¨ng ®¸ng kÓ héi chøng chuyÓn hãa (HCCH) ë PNMK. ë ViÖt Nam, tuy cha cã sè liÖu thèng kª cô thÓ nhng ch¾c ch¾n sè ngêi cã HCCH ®ang t¨ng lªn. GÇn ®©y ®· cã sù quan t©m ®Õn HCCH nh lµ mét yÕu tè nguy c¬ v÷a x¬ ®éng m¹ch. ViÖc ®Ò ra çc biÖn ph¸p can thiÖp nh»m ng¨n ngõa xuÊt hiÖn hoÆc lµm mÊt, gi¶m çc yÕu tè nguy c¬ g©y v÷a x¬ ®éng m¹ch (VX§M) ë PNMK cã thÓ sÏ


31

mang l¹i lîi Ých lín cho søc khoÎ cña céng ®ång. Tríc ®©y, viÖc chÈn ®o¸n VX§M thêng dùa vµo çc xÐt nghiÖm sinh häc. Nhng çc th«ng sè nµy kh«ng thÓ kh¼ng ®Þnh ®îc t×nh tr¹ng tæn th¬ng ®éng m¹ch. Siªu ©m víi ®Çu dß ≥ 7,5 MHz cã thÓ nh×n thÊy vµ ®o ®îc çc líp cña thµnh ®éng m¹ch vµ bÒ dµy cña m¶ng v÷a x¬ (MVX), v× vËy cã thÓ ph¸t hiÖn sím çc tæn th¬ng thµnh m¹ch. §iÒu nµy cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi çc thÇy thuèc l©m sµng trong viÖc nghiªn cøu çc biÖn ph¸p ®Ó h¹n chÕ phÇn nµo çc tai biÕn tim m¹ch cho bÖnh nh©n. T¹i ViÖt Nam Ýt cã ®Ò tµi nghiªn cøu vÒ tæn th¬ng ®éng m¹ch c¶nh ë ®èi tîng lµ PNMK m¾c HCCH. Tõ thùc tÕ trªn chóng t«i tiÕn hµnh ®Ò tµi nµy víi môc tiªu:

X¸c ®Þnh tØ lÖ, vÞ trÝ, ®Æc ®iÓm tæn th¬ng ®éng m¹ch c¶nh ë phô n÷ m·n kinh m¾c héi chøng chuyÓn hãa.

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1. ThiÕt kÕ nghiªn cøu. Nghiªn cøu m« t¶ c¾t ngang cã nhãm chøng. 2. §èi tîng nghiªn cøu: - Lµ nh÷ng PNMK ®Õn kh¸m søc kháe hoÆc ®iÒu trÞ

ngo¹i tró t¹i çc phßng kh¸m Néi BÖnh viÖn §a khoa tØnh B×nh §Þnh tõ th¸ng 03 n¨m 2011 ®Õn th¸ng 09 n¨m 2011.

- 130 PNMK m¾c HCCH - 120 PNMK kh«ng m¾c HCCH 3. Tiªu chuÈn chän mÉu nghiªn cøu. 3.1. Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi m·n kinh. Phô n÷ lín h¬n 45 tuæi, ®· dõng kinh liªn tôc kÐo

dµi qu¸ 12 th¸ng. 3.2. Tiªu chuÈn chän nhãm bÖnh - PNMK m¾c HCCH. - Tiªu chuÈn chÈn ®o¸n HCCH theo IDF (2006) [1]

Vßng bông ≥ 80cm (®èi víi n÷ vïng Nam ¸) phèi hîp víi 2 trong 4 thµnh tè: HuyÕt ¸p ≥ 130/85mmHg ( hay ®· ®iÒu trÞ t¨ng huyÕt ¸p tríc ®ã); glucose huyÕt t¬ng ≥ 5,6mmol/L (hay ® i th¸o ®êng type 2 ®· ®îc chÈn ®o¸n tríc ®ã); triglycerid (TG) ≥ 1,7mmol/L vµ HDL-C < 1,29mmol/L (hay ®îc ®iÒu trÞ ®Æc hiÖu cho 2 lo¹i rèi lo¹n lipid nµy).

2.3.3. Tiªu chuÈn lo¹i trõ - Kh«ng ®ång ý tham gia nghiªn cøu, bÞ nhiÔm

trïng kÌm theo; mét sè bÖnh rèi lo¹n ph©n bè mì; bÞ suy thËn chøc n¨ng hay thùc thÓ, suy gan;

- Sö dông thuèc lµm thay ®æi tÝnh nh¹y c¶m cña insulin hoÆc g©y t¨ng glucose m¸u;

- M¾c çc bÖnh néi tiÕt lµm ¶nh hëng ®Õn chuyÓn ho¸ glucose nh bÖnh to cùc, Cushing, cêng gi¸p, tiÒn sö phÉu thuËt c¾t tö cung, buång trøng

4. Çc tiªu chuÈn l©m sµng vµ cËn l©m sµng trong nghiªn cøu.

4.1. L©m sµng. 4.1.1.§o vßng bông:§o vßng bông b»ng thíc v¶i cã

pha ni lon. ChÈn ®o¸n bÐo ph× trung t©m theo tiªu chuÈn cña IDF (2006).

4.1.2. §o huyÕt ¸p: M¸y ®o ®ång hå hiÖu ALRK.2 (do NhËt B¶n s¶n xuÊt) ®îc ®èi chiÕu víi m¸y ®o huyÕt ¸p thuû ng©n. ChÈn ®o¸n t¨ng huyÕt ¸p theo ph©n lo¹i cña WHO/ ISH (2004).

4.2.cËn l©m sµng: 4.2.1. §Þnh lîng nång ®é glucose m¸u - §Þnh lîng Glucose m¸u theo ph¬ng ph¸p GOD

– PAP. Hãa chÊt sö dông bé kÝt chÕ s½n cña h·ng Beckman Coulter (§øc). §¬n vÞ tÝnh mmol/L.

- Tiªu chuÈn chÈn ®o¸n t¨ng glucose huyÕt t¬ng: dùa theo tiªu chuÈn cña Héi §T§ Hoa Kú, ®îc WHO chÊp nhËn n¨m 1998.

4.2.2. §Þnh lîng çc thµnh phÇn lipid. - §Þnh lîng triglycerid (TG), lipoprotein cã tû träng

cao (HDL- C). - Ph¬ng ph¸p: so mµu dïng enzyme, hãa chÊt sö

dông bé kÝt chÕ s½n cña h·ng Beckman Coulter (§øc). §¬n vÞ tÝnh mmol/L.

4.2.3. Siªu ©m ®éng m¹ch c¶nh. - Ph¬ng tiÖn: m¸y siªu ©m Siemen Acuson X500

do Céng hßa liªn bang §øc s¶n xuÊt. §Çu dß Linear 12MHz, ch¬ng tr×nh thùc hiÖn lµ siªu ©m kiÓu B vµ siªu ©m doppler m¹ch m¸u. Th¨m dß lÇn lît ®éng m¹ch c¶nh ph¶i råi ®éng m¹ch c¶nh tr¸i hoÆc ngîc l¹i.

- §o ®é dµy líp trung néi m¹c (intima media thickness – IMT) theo Pignoli. VÞ trÝ ®o t¹i ®éng m¹ch c¶nh chung çch chç chia ®«i 10mm, ®o t¹i 3 vÞ trÝ, kÕt qu¶ cuèi cïng lµ trung b×nh sè ®o cña 3 vÞ trÝ.

- §¸nh gi¸ IMT theo híng dÉn cña héi t¨ng huyÕt ¸p Ch©u ¢u / Héi tim m¹ch Ch©u ¢u n¨m 2003 [6]. B×nh thêng: IMT <0,9mm, t¨ng IMT: khi IMT ≥0,9mm.

- §¸nh gi¸ ®Æc ®iÓm MVX dùa trªn møc ®é ph¶n ©m, tÝnh chÊt bÒ mÆt [2]

- §¸nh gi tØ lÖ hÑp ®êng kÝnh ®éng m¹ch c¶nh theo NASCET.

NASCET: (B – A)/B x 100% hÑp A: §êng kÝnh lßng m¹ch cßn l¹i

t¹i chç hÑp. B: §êng kÝnh lßng m¹ch ®o¹n xa

sau chç hÑp

5. Xö lý sè liÖu Xö lý sè liÖu trªn m¸y vi tÝnh b»ng phÇm mÒm

SPSS 16.0. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 1. §Æc ®iÓm chung cña çc nhãm nghiªn cøu. B¶ng 1: §Æc ®iÓm l©m sµng cña nhãm bÖnh vµ

chøng Çc chØ tiªu

l©m sµng Nhãm n

§é lÖch chuÈn P

Tuæi (n¨m) BÖnh 13

0 57,51 4,64 >0,05 Chøn

g 120 56,67 4,49

HuyÕt ¸p t©m thu (HATT mmHg)

BÖnh 130 143,31 13,64

<0,001 Chøng

120 125,58 15,86

HuyÕt ¸p t©m tr¬ng

(HATTr mmHg)

BÖnh 130 89,54 6,54

<0,001 Chøng

120 79,71 9,17

Vßng bông (VB) (cm) BÖnh

130 89,70 5,79 <0,001


32

Chøng

120 82,24 7,73

Tuæi, nhãm bÖnh vµ chøng kh¸c biÖt kh«ng cã ý nghÜa thèng kª (p > 0,05). VB, HATT, HATTr cña nhãm bÖnh t¨ng h¬n nhãm chøng (P <0,001).

B¶ng 2: §Æc ®iÓm c¸c ®é tuæi cña nhãm bÖnh vµ chøng.

Nhãm tuæi Nhãm chøng (n=120) Nhãm bÖnh

(n=130) P

45 - 54 29 (24,2%) 30 (23,1%) >0,05 55 - 64 80 (66,7%) 87 (66,9%) >0,05 > 65 11 (9,1%) 13 (10%) >0,05 Céng 120 ( 100%) 130 (100%) §é tuæi cña nhãm bÖnh vµ chøng trong nghiªn cøu

kh¸c biÖt kh«ng cã ý nghÜa thèng kª (p > 0,05) vµ tËp trung ë ®é tuæi tõ 55 ®Õn 64.

B¶ng 3: C¸c chØ tiªu sinh hãa cña nhãm bÖnh vµ nhãm chøng

Nhãm n X §é lÖch chuÈn P

Glucose m¸u (mg/L)

BÖnh 130 6,64 3,17 <0,001

Chøng 120 5,08 0,56 HDL-C

(mmol/L) BÖnh 130 1,23 0,28

<0,001 Chøng 120 1,47 0,27 TG

(mmol/L) BÖnh 130 2,69 1,59 <0,001

Chøng 120 1,41 0,69 Nång ®é glucose huyÕt t¬ng, HDL-C, TG cña

nhãm bÖnh t¨ng h¬n nhãm chøng (P <0,001) 2. IMT vµ MVX ë §MCC. B¶ng 4: TØ lÖ t¨ng IMT, cã MVX §MCC cña nhãm

bÖnh (NB) vµ chøng (NC) §MC

IMT MVX

§MCC tr¸i §MCC ph¶i §MC NB

(n=130) NC

(n=120) NB

(n=130) NC

(n=120) NB

(n=130) NC

(n=120) T¨ng

IMT(n,%) 38

(29,2%) 14

(11,7%) 46

(35,4%) 25

(20,8%) 58

(44,6%) 28

(23,3%) p < 0,01 < 0,01 < 0,001

Cã MVX (n, %)

14 (10,8%)

4 (3,3%)

18 (13,8%)

5 (4,17%)

28 (21,5%)

9 (7,5%)

p < 0,05 < 0,01 < 0,01 TØ lÖ t¨ng IMT §MCC: bªn tr¸i 29,2%, ph¶i 35,4%,

chung (t¨ng IMT hoÆc bªn tr¸i hoÆc bªn ph¶i hoÆc c¶ hai) 44,6% cao h¬n NC ( p < 0,001 – 0,01). TØ lÖ cã MVX §MCC: bªn tr¸i 10,8%, ph¶i 13,8%, chung 21,5% cao h¬n NC ( p < 0,05 – 0,01)

B¶ng 5. Trung b×nh IMT, bÒ dµy MVX cña §MCC nhãm bÖnh(NB) vµ chøng(NC)

§MC IMT MVX

§MCC tr¸i §MCC ph¶i Chung NB

(n=130) NC (n

=120)

NB (n

=130)

NC (n

=120)

NB (n =130)

NC (n =120)

IMT X,SD

0,80± 0,19

0,74± 0,10

0,81± 0,18

0,75± 0,11

0,803± 0,162

0,740± 0,09

p < 0,05 < 0,01 < 0,001 MVX X,SD

2,80± 0,95

1,55± 0,06

2,54± 0,71

1,74± 0,18

2,67± 0,81

1,66± 0,17

p < 0,05 < 0,05 <0,01 Trung b×nh IMT §MCC: bªn tr¸i 0,80 ± 0,19mm,

bªn ph¶i : 0,81±0,18mm, chung 0,083±0,162mm cña NB dµy h¬n NC (p<0,001–0,05). BÒ dµy MVX §MCC:

bªn tr¸i 3,01±0,98mm, bªn ph¶i 2,81±0,79mm, chung 2,56 ± 0,89 mm cña NB dµy h¬n NC (p<0,001–0,05).

3. VÞ trÝ vµ ®Æc ®iÓm MVX B¶ng 6: vÞ trÝ MVX

VÞ trÝ tæn th¬ng

MVX

Nhãm bÖnh

p §MC (T) (1)

§MC (P) (2)

§MC(T+P) (3)

VÞ trÝ MVX

§MCC vµ t¹i chç chia

®«i

n 14 18 4 p1,2 >0,05 % 10,8% 13,9% 3,1%

§MC trong vµ ngoµi n 0 0 0

Cã MVX ë vÞ trÝ §MCC vµ chç chia ®«i bªn tr¸i chiÕm tØ lÖ 10,8%, bªn ph¶i 13,9%. VÞ trÝ cã MVX §MCC kh«ng chiÕm u thÕ ë bªn tr¸i hoÆc bªn ph¶i (p>0,05). 4 trêng hîp cã MVX §MCC c¶ hai bªn chiÕm tØ lÖ 3,1%.

B¶ng 7: §Æc ®iÓm cña MVX. MVX

TÝnh chÊt MVX

Nhãm bÖnh MVX

MVX §MCC (T) n =14

MVX §MCC (P) n =18

Møc ®é ph¶n ©m

§ång nhÊt (n, %) 11 ( 78,6%) 13 ( 72,2%) Kh«ng ®ång nhÊt (n,

%) 3 (21,4%) 5 ( 27,8%)

p < 0,01 < 0,05

TÝnh chÊt bÒ

mÆt

Tr¬n l¸ng (n, %) 11 (78,6%) 13 ( 72,2%) Låi lâm (n, %) 3 (21,4%) 5 ( 27,8%)

LoÐt (n, %) 0 0 HuyÕt khèi (n, %) 0 0

p < 0,01 < 0,05

Møc ®é hÑp

< 50% (n, %) 0 2 (11,1%) 50-70% (n, %) 1 (7,1%) ≥ 70% (n, %) 0 0

VÒ møc ®é ph¶n ©m, tÝnh chÊt bÒ mÆt cña MVX §MCC bªn tr¸i, ph¶i: tØ lÖ MVX cã ph¶n ©m ®ång nhÊt vµ bÒ mÆt tr¬n l¸ng cao h¬n so víi MVX cã ph¶n ©m kh«ng ®ång nhÊt vµ bÒ mÆt kh«ng tr¬n l¸ng (p < 0,05 – 0,01). Cã 3 trêng hîp hÑp §MCC kh«ng triÖu chøng, 2 trêng hîp hÑp < 50%, 1 trêng hîp hÑp 66%.

BÀN LUẬN 1. IMT vµ MVX TØ lÖ t¨ng IMT cña nhãm bÖnh ë §MCC: bªn tr¸i

29,2% (38/130), bªn ph¶i 35,4% (46/130), chung (hoÆc bªn ph¶i, hoÆc bªn tr¸i, hoÆc c¶ hai) 44,6% (58/130 cao h¬n nhãm chøng cã ý nghÜa thèng kª (p < 0,01).

IMT §MCC cña nhãm bÖnh: bªn tr¸i 0,80±0,19mm, bªn ph¶i 0,81 ± 0,1mm, chung 0,803 ± 0,162 mm dµy h¬n nhãm chøng ( p < 0,01). Yu (2009) nghiªn cøu trªn 518 PNMK cã tuæi ®êi tõ 50 – 64 ghi nhËn IMT: 0,76 ± 0,12mm. IMT trong nghiªn cøu cña chóng t«i dµy h¬n trong nghiªn cøu cña Yu v× ®èi tîng nghiªn cøu cña chóng t«i lµ PNMK m¾c HCCH, kÕt qu¶ nghiªn cøu cña chóng t«i còng thÓ hiÖn râ: nhãm m¾c HCCH, IMT §MCC dµy h¬n nhãm kh«ng m¾c HCCH. §iÒu nµy gãp phÇn kh¼ng ®Þnh PNMK m¾c HCCH cã nguy c¬ bÞ VX§M cao h¬n PNMK kh«ng m¾c HCCH. Motalcini (2007) nghiªn cøu 313 PNMK bÐo ph× theo BMI, cã vµ kh«ng cã HCCH ®· kÕt luËn: chØ cã nh÷ng PNMK cã HCCH míi t¬ng quan cã ý nghÜa thèng kª víi t×nh tr¹ng VX§M c¶nh, cßn PNMK cã BMI t¨ng tõ


33

thõa c©n ®Õn bÐo ph× th× kh«ng. Kabla Z.A (2008) [Error! Reference source not found.], so s¸nh kÕt qu¶ chôp ®éng m¹ch vµnh, triÖu chøng ®au th¾t ngùc vµ ®iÖn tim g¾ng søc d¬ng tÝnh víi siªu ©m ®o IMT ®éng m¹ch c¶nh cña 321 PNMK vµ tiÒn m·n kinh, kÕt luËn: IMT lµ mét yÕu tè dù b¸o m¹nh mÏ vÒ bÖnh m¹ch vµnh ë PNMK vµ tiÒn m·n kinh. Trong b¸o ço vÒ “gi¸ trÞ IMT cña ®éng m¹ch c¶nh ®Ó dù ®o¸n nguy c¬ tim m¹ch” qua tæng hîp tõ 8 nghiªn cøu, víi 37.197 ngêi VX§M kh«ng cã triÖu chøng ®îc theo dâi trong thêi gian 5,5 n¨m, Simon A (2010) ®· nhËn xÐt nh sau: t¨ng IMT ®éng m¹ch c¶nh lµ mét yÕu tè dù b¸o ®éc lËp vÒ nguy c¬ bÖnh m¹ch vµnh vµ ®ét quþ cho çc ®èi tîng lín tuæi. T¨ng 0,1mm IMT ®éng m¹ch c¶nh lµm t¨ng nguy c¬ nhåi m¸u c¬ tim tõ 10% ®Õn 15% vµ t¨ng nguy c¬ ®ét quþ tõ 13% ®Õn 18% sau khi ®· ®iÒu chØnh vÒ tuæi t¸c vµ giíi tÝnh. T¨ng IMT cã gi¸ trÞ dù b¸o bÖnh m¹ch vµnh vµ ®ét quþ ë phô n÷ tèt h¬n nam giíi vµ dù b¸o vÒ bÖnh ®ét quþ tèt h¬n m¹ch vµnh khi IMT ®îc ®îc ®o ë ®éng m¹ch c¶nh chung. Ngoµi ra Simon cßn lu ý t¨ng IMT §MCC kh«ng ph¶i lµ yÕu tè nguy c¬ tuyÖt ®èi, gi¸ trÞ dù ®o¸n vÒ bÖnh m¹ch vµnh cña t¨ng IMT kÐm h¬n so víi MVX §MCC. Nambi (2011) qua nghiªn cøu ARIC còng cho r»ng: t¨ng IMT kÌm víi cã MVX §MCC lµ yÕu tè dù b¸o vÒ bÖnh m¹ch vµnh tèt h¬n t¨ng IMT ®¬n ®éc. TØ lÖ cã MVX §MCC cña nhãm bÖnh: 21,5%, cao h¬n nhãm chøng ( p< 0,01). Trung b×nh bÒ dµy MVX §MCC cña nhãm bÖnh bªn tr¸i 2,80 ± 0,95, bªn ph¶i 2,54 ± 0,71, chung 2,67 ± 0,81 dµy h¬n nhãm chøng ( p < 0,05). Baroncini nghiªn cøu trªn 555 ngêi trong ®ã cã 377 phô n÷, cã tuæi ®êi trung b×nh: 67,06 ± 12,44 n¨m, 451 ngêi cã Ýt nhÊt 1 yÕu tè nguy c¬ (cã t¨ng huyÕt ¸p, ®¸i th¸o ®êng type 2, rèi lo¹n lipid m¸u, bÖnh m¹ch vµnh). Qua ph©n tÝch Baroncini nhËn thÊy cã 19,45% cã MVX §MCC thuéc ®èi tîng cã nguy c¬, 2,1% cã MVX §MCC thuéc ®èi tîng kh«ng cã yÕu tè nguy c¬. Nghiªn cøu cña Yu trªn ®èi tîng lµ nh÷ng PNMK cã tuæi ®êi tõ 50 ®Õn 64 tuæi, ghi nhËn cã MVX chiÕm tØ lÖ 21,8%. So s¸nh tØ lÖ cã MVX trong nghiªn cøu cña Baroncini vµ cña Yu phï hîp víi nghiªn cøu cña chóng t«i. Qua kÕt qu¶ nghiªn cøu, chóng t«i kÕt luËn: ë PNMK m¾c HCCH, t¨ng IMT §MCC cã gi¸ trÞ dù b¸o nguy c¬ m¾c ph¶i bÖnh tim m¹ch vµ ®ét quþ trong t¬ng lai vµ PNMK m¾c HCCH tØ lÖ cã MVX cao h¬n PNMK kh«ng m¾c HCCH.

2. VÞ trÝ, ®Æc ®iÓm MVX VÒ vÞ trÝ, chóng t«i t×m thÊy MVX ë §MCC vµ chç

chia ®«i: bªn tr¸i 10,8%, bªn ph¶i 13,9%, c¶ hai bªn 3,1%, kh«ng cã trêng hîp nµo gÆp ë vÞ trÝ kh¸c (®éng m¹ch c¶nh trong, ®éng m¹ch c¶nh ngoµi) Yu, Baroncini, NguyÔn H¶i Thñy, trong nghiªn cøu cña m×nh ®Òu cho r»ng tØ lÖ gÆp MVX chñ yÕu ë §MCC vµ chç chia ®«i, phï hîp víi kÕt qu¶ nghiªn cøu cña chóng t«i. VÒ ®Æc ®iÓm, chóng t«i gÆp chñ yÕu MVX cã ph¶n ©m ®ång nhÊt vµ bÒ mÆt tr¬n l ng (MVX míi): bªn tr¸i 78,6%, bªn ph¶i 72,2%; kh«ng cã trêng hîp nµo cã loÐt, v«i hãa, huyÕt khèi trªn bÒ mÆt. Cã thÓ do ®èi tîng nghiªn cøu cña chóng t«i cã tuæi trung b×nh kh«ng cao (57,51 ± 4,64), chñ yÕu lµ nh÷ng PNMK ®Õn

bÖnh viÖn kh¸m søc kháe, tríc ®ã Hä kh«ng cã biÓu hiÖn bÖnh lý tim m¹ch, ®ét quþ.

Tõ kÕt qu¶ ghi nhËn ®îc vÒ ®Æc ®iÓm MVX chóng t«i cho r»ng nÕu PNMK m¾c HCCH ®îc tÇm so¸t tèt b»ng siªu ©m doppler ®éng m¹ch c¶nh cã thÓ ph¸t hiÖn sím t×nh tr¹ng VX§M. Tõ ®ã chóng ta cã biÖn ph¸p dù phßng, ®iÒu trÞ kÞp thêi çc yÕu tè nguy c¬, cã thÓ lµm h¹ thÊp ®îc tØ lÖ m¾c bÖnh, tØ lÖ tö vong do bÖnh tim m¹ch vµ ®ét quþ g©y ra.

KẾT LUẬN Phô n÷ tr¶i qua thêi kú m·n kinh m¾c ph¶i HCCH

lµm t¨ng nguy c¬ VX§M so víi phô n÷ m·n kinh kh«ng m¾c HCCH:

- TØ lÖ t¨ng IMT §MCC 44,6% (p < 0,001), tØ lÖ cã MVX 21,5% (p< 0,01). Gi¸ trÞ trung b×nh IMT §MCC 0,803 ± 0,162 mm (p = 0,001), bÒ dµy MVX §MCC 2,56 ± 0,89 mm (p < 0,001).

- VÞ trÝ tæn th¬ng ®éng m¹ch c¶nh: vÞ trÝ MVX chñ yÕu gÆp ë §MCC vµ chç chia ®«i.

- §Æc ®iÓm MVX: MVX míi, ph¶n ©m ®ång nhÊt, bÒ mÆt tr¬n l ng chiÕm tØ lÖ cao.

summary Background: Metabolic syndrome is common in

postmenopausal women. Metabolic syndrome have been an atherosclerotic risk factor. Doppler ultrasound can detect carotid arterial atherosclerosis. We aim to study carotid arterial intima-media thickness (cIMT) and plaques in postmenopausal women with metabolic syndrome (MS).

Subjects and method: A cross-sectional analysis was conducted among 130 postmenopausal women with MS and 120 postmenopausal women without MS (control subjects). Carotid arterial Doppler ultrasound with a 12 MHz transduce were performed in all subjects.

Results: Right and left cIMT in postmenopausal women with MS were higher than in control subjects (0.81±0.18mm vs 0.75±0.11mm; p<0.01 and 0.80± 0.19mm vs 0.74±0.10mm; p<0.05; respectively). Right and left carotid arterial thickness of plaques in postmenopausal women with MS were higher than in control subjects (2.54±0.71mm vs 1.74±0.18mm and 2.80±0.95mm vs 1.55±0.06mm; p<0.05; respectively). The proportion of postmenopausal women with MS having right and left increased cIMT was higher than control subjects (35.4% vs 20.8% and 29.2% vs 11.7%; p<0.01; respectively). The proportion of postmenopausal women with MS having right and left plaques was higher than control subjects (13.8% vs 4.17%; p<0.01 and 10.8% vs 3.3%; p<0.05; respectively).

Conclusion: Metabolic syndrome can play an important role in carotid arterial atherosclerosis in postmenopausal women.

Keywords: Metabolic syndrome, postmenopausal women, Doppler.

TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Lª V¨n Bµng (2006)" Héi chøng chuyÓn ho¸", T¹p chÝ Y

häc thùc hµnh- Kû yÕu çc ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc. Héi nghÞ Néi tiÕt - §¸i th¸o ®êng miÒn Trung lÇn thø 5, 548, tr. 347- 357.

2. NguyÔn Quang Th¸i D¬ng (04/2006), “ siªu ©m Doppler m¹ch m¸u n·o ngoµi sä” bµi gi¶ng líp siªu ©m Doppler- Bé m«n C§HA- §¹i häc Y dîc TPHCM.


34

3. NguyÔn H¶i Thñy, Hoµng Minh Lîi, Lª ChuyÓn, Lª V¨n An, Lª ThÞ BÝch ThuËn vµ céng sù (2008), “ kh¶o s¸t bÒ dµy líp trung néi m¹c vµ x¬ v÷a ®éng m¹ch c¶nh theo ph©n lo¹i giai ®o¹n l©m sµng bÖnh m¹ch m¸u n·o cña Natali – Thevenet”, kû yÕu toµn v¨n c¸c ®Ò tµi khoa häc – Héi nghÞ §¸i th¸o

4. Baroncini L.A.V, Oliveira A.D, et al (2008), “Appropriateness of carotid plaque and intima-media thickness

assessment in routine clinical practice”, Cardiovasc Ultrasound, 6: pp. 52

5. Canterin FA, Carrubba SL, et al (2010), “Association Between Carotid Atherosclerosis and Metabolic Syndrome: Results From the ISMIR Study”, Angiology, 61 ( 5): 443-448.

6. European (2003), European sociaty of cardiology guidelines for the management of arteriel hypertension, journal of hypertension; 21: 1011- 1053.

kh¶o s¸t tæn th¦¥ng §éng m¹ch c¶nh qua si£u ¢m …yhth.vn/upload/news/30-34.pdf · ®Õn...

Documents