សាកលវ�ទយា�ល�យបញញា� សាសរត��កមព��ជា

លោ�កសរត�� : ��ប�រ មាណណា� រា មព�ខវ�ជា" : លោខមពរវ�ទយា�ថាន$ក%បរ�ញញា� បសរត&លោ�'វលោ( : លោខមពរវ�ទយា�ន*�+*& : មព�លសែ�មព ចមពវ.រ/

ឆនា$ ��*ក1 ២០១៣-២០១៣

ទយា�ព�រទយា7៤ - ៥ -ដ�ចលោមព;ចលោ<ថាន លោខមពរវ�ទយា�?

ខញ���បានអានហើយ ក�យល�ថា លោខមពរវ�ទយា� គ�ចង�ស�ហើ�ហើលម�ខញវ �ជជា� ទា�ងអស� ដែ លទាក�ទងន�ងដែខញ"រ ។ អ%ដែ លទាក�ទងន�ងដែខញ"រ គ& ទាក�ទងន�ង លោខមពវ�ទយា� ទា�ងអស�។

ទយា�ព�រទយា7៦-ការ�*ក1 វប?ធមពA ន*ងអរ�យធមពAសែខDរ

ខញ���យល�ថា ការ�*ក1 វប?ធមពA ន*ងអរ�យធមពAសែខDរ គ&មានអតត)បរ+ហើ,ជន.ហើបរចន ល�ក/នដែខញ"រទា�ងអស� គ&ដែ លបានដាសក/នដែខញ"រហើអាយសគា2 ល�ហើ3ខញ45នឯង ន7ងច�ហើន8 �ងអ�ព វប?ធមពAសែខDរ អរ�យធមពAសែខDរ ន7ង�ងEមពសែខDរ ។ល។

ទយា�ព�រទយា7៧ - ១០ -ទយា*ដGភាពសរតសាវសរតជាវវប?ធមពA -អរ�យធមពAសែខDរ

ក:�ងហើស;វហើ<ចង�ហើរ;+រា+�អ�ពការបរសគាវបរជជាវ ការអភ7វឌឍA ន7ងការវ �តត) វប?ធមពA -អរ�យធមពAសែខDរជជាហើបរចន �ណាក�កាល ដែ លបានបរសគាវបរជជាវហើដាយ+ណាC អ:កបរសគាវបរជជាវជនជជាតត7 បារាDង ន7ងដែខញ"រ ជជាហើបរចនអ:ក ។

ទយា�ព�រទយា7១០ - ១៣ -ទយា�+ន/លោI+ងៗ�;7ព7វប?ធមពA

ខញ���យល�ថាអ:កន7ពនEចង�ហើរ;+រា+�ពនFល�អ�ពន7យមនGយនៃនវប?ធមពA ជជាទ/ហើI ម7នថាបរ+ហើទសណាក�ហើទ គ&មានន7យមនGយ /ចគនា: ។ វប?ធមពA គ�ជជាសកម"ភាពទា�ងឡាយណាដែ លបរទបរទង�ន/វការសគា+ហើបរM8ន/វការ+ណដះC� 8+ណាC លហើអាយឲហើលចហើចញជជាដែQ4ផកាS ន7ងការរ Tកចហើបរមន ។ ហើយន7យមនGយម5យហើទ;តតនៃន វប?ធមពA ដែ លជជាមាននGយបរគ+�បរគនាន� គ& វប?ធមពA ជជាសញញាV ណដះ �ទ/ល�ទ/លាយម5យ ហើកាC +កាC +�បរគ+�តតនៃម4នៃច:បរ+ឌឍ7តតរ+ស�មន�សX ហើទា8+តាមរយZ+ញញាV ពលកម"កC ឫ កាយពលកម"កC ហើIហើលបាតត�ភ/តតហើQXងៗនៃនធម"ជជាតត7 ។

-សែមពកធាងនៃនវប?ធមពAក:�ងហើស;វហើ<បានសរហើស ដែមកធាងរ+ស�វប?ធមពA មាន ៣គ&Z

១.ច�លោMNដOង -ជ�ហើន`-សលធមa-សគាសនា-វ �ទcសគាបរស)

២.ការI+ពPI1យ-អកXរស7លd.

-អកXរសគាបរស)-ពGតតaមាន

៣.ការអន�វ&�-ការស7កe-ការអ+�រD-ចf+�

ខញ���បានយល�ថាដែមកធាងទា�ងអស�ហើន8ហើយដែ លរ 5ម+ញចh/លគនា: ហើធ%ឲវប?ធមពA មានការគនា�បរទ ហើពញច7តត) ន7ងរ Tកចហើបរមន ។

ទយា�ព�រទយា7១៣ - ១៥ -ដ�ចលោមព;ចសែដលលោ<ថាន អរ�យធមពA

តាមវចនាន�បរកម សហើមCច ជRន ណណា& អរ�យធមពA គ& អ%ដែ លនា�ឲហើកតតហើសចកCស�ខញចហើបរមន ។ ឫ អរ�យធមពA ដែ+++ទសណាC +�ធា: +�ហើរ;+រយល5បរតត�មបរតតiវ។

ខញ���ម7នស/វយល�ព អរ�យធមពA +j�នា: នដែទ +j�ដែនCក:�ងហើស;វហើ<បាន ឲន7យមនGយម5យហើទ;តត ដែ លអរ�យធមពA គ&ជជាធមaភាពទា�ងឡាយ សមា2 ល�ហើលការរ Tកចហើបរមនបរគ+�វ �សGយទា�ងដែQ:កសគា" រតតស�ភារZ ន7ងការបរគ+�បរគងរ+ស�សង2មនម5យៗ ។ -សែមពកធាងអរ�យធមពA

ហើ3ក:�ងហើស;វហើ<បានសរហើសរថា ដែមកធាងរ+ស�អរ�យធមពA មាន២គ&១.វប?ធមពAដែ លខញ���បានសរហើសរហើរ;+រា+�ហើ3ខាងហើល ២.�ងEមពធមពA

-សង2មសមាm រZ-សង2មវ �ធ-ទ�រងសង2ម

ដែ លខញ���បានហើnញក:�ងហើស;វហើ< បានឲន7យមនGយថា �ងEមពធមពA គ&ជជាធមaភាពទា�ងឡាយដែ លជជាធាតត� វ �ធហើរ;+ច�សង2មមន�សXឲមានសភាព ន7ងលកoណដះZ ល/តតលាស� បានហើសចកCថា ហើរ;+ច�សង2មមន�សXឲរស�ហើ3បានបរសpលបរ+ក+ហើដាយហើបរគ`ងសមាm រZ ការបរគ+�បរគង ន7ងសភាពលកoណដះZបរ+ហើសរដែqមហើទ;តត ។

តាមគ�ន7តតខញ���យល�ថា សង2មធមa គ&ចង�ន7,យហើផកាC តតអ�ព មន�សX ។

ទយា�ព�រព7១៦ - ២០ -ទយា�នាក%ទយា�នង រវាងវប?ធមពA ន*ង �ងEមពធមពA

ខញ���បានយល� /ចតាមក:�ងហើស;វហើ<បានសរហើសររ 5ចហើយ គ&ថា ហើ មdឲអរ �យធមaបរ+ហើទស ១ ឫ សង2ម១ រ Tកចហើបរមន ន7ងល/តតលាស� គ& បរតតiវការវ �សGយទា�ងពរ គ& វប?ធមពA ន*ង �ងEមពធមពA ។ ហើ+ម7នមានវ�សGយទា�ងពរ ឫ មានម5យ អតត� ម5យ គ& បរ+ហើទស ឫ សង2ម ហើនា8ម7នមានការរ Tកចហើបរមន ន7ងល/តតលាស� ។

-ធា&���ខាន%ៗសែដលឥទយាX*ពលដល%ការបលោងY7&វប?ធមពA -អរ�យធមពAរប�%ជា&*ន7មពRយៗ

ក:�ងហើស;វហើ<បានឲខញ���ហើnញថា ធាតត�ស�ខាន�ៗហើ មd+ហើងSតតវ+dធមa-អរ �យធមaរ+ស�ជជាតត7នម5យៗ មាន៤ /ចជជា៖

១.កតតា� ការងារពលកមពD២.កតតា� ភ�មព*សាសរត��៣.កតតា� សា�នា៤.កតតា� របប�ងEមពខញ���បានយល�ហើnញថា ធាតត�ទា�ង៤ហើន8គ& មានសគារZស�ខាន�ណាស�ស�រា+�បរគ+�វ �សGយ ។

ទយា�ព�រទយា7២១ - ២២ -លក]M/ភ�មព*សាសរត��នៃនសរតបលោទយា�កមព��ជា

ក:�ងទ�ពGរហើន8ដែ ល ក:�ងហើស;វហើ<ចង�ហើរ;+រា+�អ�ព សនាu ន អាកាសធាតត� រាងរ /វ រ+ស�បរ+ហើទសដែខញ"រហើយង ន7ងការQ�សQ�លហើvងនៃន ទ�ក ដែខញ"រហើយងតា�ងពសមGយ+�ហើរបរ+វតត)7 ។

ហើពលខញ���អានហើយ ខញ���យល�ថាបរ+ហើទសដែខញ"រហើយង គ&អ�ហើណាយQល បានលwបរ+ហើសរ ល�បរ+ជជាពលរ xដែខញ"រហើយងក:�ងការរស�ហើ3 ន7ងបរ+ក+ម�ខញរ+របរ+ចា�នៃqz ។ ហើយមc{ងវ �ញហើទ;តតវាជ5យ ឲអរ �យធមa ន7ង វ+dធមa ដែខញ"រងាយបរសpយក:�ងការអភ7វឌឍA ឲលdMសហើពញ ភ/ម7ភាគអាស�អហើគ:យ.ហើន8ឯង ។

ទយា�ព�រទយា7២៣ - ៣៤ -លោដ7មពក�លោM7 &នៃនមពន��+សែខDរ

ខញ���យល�ថា ក:�ងទ�ពGរហើន8 អ:កន7ពនEចង�ឲក/នដែខញ"រសគា2 ល�ហើ3ជវបរ+វតត)7មន�សXដែខញ"រ ។ ហើទា8+ជជាមានទសXនZ ន7ងមតត7ជជាហើបរចន បានឲហើ,+ល�ខញ�សៗគនា: ក�ហើដាយ ក�ខញ���យល�ថា ដែខញ"រគ&មានតា�ងពយ/រ,រណាស�មកហើយ ហើដាយស�អាងហើលសគាu នយ.+�ហើរបរ+វតត)7សគាបរស) ភាសគា អកXរស7លd. ម5យច�ន5នហើ3បរ+ហើទសដែខញ"រ ដែ លQCល�ហើ3វតតu�ធាតត�ដែ លបាន+ញញា� ក� ។ មc{ងវ �ញហើទ;តត ខញ���យល�ថាក:�ងហើស;វហើ<QCល�ហើ3 មតត7ម5យច�ន5ន,j ងចfស�លាស� ន7ងលw ដែ លហើធ%ឲខញ���យល� ន7ងសគា2 ល� អ�ពដែខញ"រ ។ ជជាច�ងហើបរកាយ ខញ���ក�បានហើnញថាក:�ងហើស;វហើ<បានហើរ;+រា+�អ�ព ជនជជាតត7ដែខញ"រ ន7ង+ណាCជនជជាតត7+រហើទសម5យច�ន5នដែ លរស�ហើ3ហើលទ�ក ដែខញ"រ ហើយហើភ4ចថាខញ45នថាខញ45នជជានរណា ហើយម7នបានឲតតនៃម4ឲជនជជាតត7មាh ស�បរស ~កដែ លជជាដែខញ"រ ហើនា8ហើទ ។

ទយា�ព�រទយា7៣៤ - ៤៩ -អរ�យធមពAលោដ7មពរប�%មពន��+សែខDរ

ខញ���បានយល�ហើnញក:�ងហើស;វហើ<បានហើរ;+រា+�ថា មន�សXដែខញ"រមានអរ �យធមaរ+ស�ខញ45នតា�ងដែតត ឥណា� ម7នទាន�ច/លមកហើម48 ។ ដែ លស�អាងហើលសគាu នយ.+�ហើរបរ+វតត)7ជជាហើបរចន ដែ លហើគជរកហើnញវតតu�ហើបរ+បរបាស�ដែ លបរ+ជជាពលរ xដែខញ"រ ហើ3ហើបរ+បរបាស� ល�ឥល/វ ។

-ដ�ចលោមព�ចលោ<ថាន វប?ធមពA -អរ�យធមពAអ�សរត���អា��7ស�រា+�ខញ45នខញ���ផកា� ល�គ& ខញ���ស/វយល�ហើ3ហើលច�ន�ចហើន8+j�នា: នហើទ។ ដែ លន7យមនGយនៃនMកFអ�

សរត���អា��7 បាន+ញញា� ក�ក:�ងហើស;វហើ<រ 5ចហើIហើយ ។ ហើ+តាមខញ���បានអានក:�ងហើស;វហើ< គ& ជនជជាតត7ដែ លរស�ហើ3តត�+ន�អ�សរត���អា��7 គ&មានវ+dធមa ន7ង អរ �យធមa បរ+ហាក�បរ+ដែលគនា: ហើបរចន ហើយមានជ�ហើន`ហើIហើលអ:កតាទា�ងអស�គនា: ដែតតមCង ។ -លោ&7អ$កតតាជាអP7?

ហើ+តាមខញ���យល�អ$កតតា គ&ជជាអ:កដែ លហើយមានជ�ហើន`ហើជ` ហើគនារព ហើ មdស��ហើ3បរ+ថា: អ%ម5យ ។ ដែ លខញ���បានអានបរតតpសៗ គ&ថាហើដាយសគារដែតតជ�ហើន` ហើលអ:កតាហើន8ហើយ ហើទ+ហើធ%ឲមន�សXដែខញ"រអាចចា+�យកវ+dធមa+រហើទស ហើដាយងាយ ។

-ទយា�នាក%ទយា�នងវប?ធមពAសែខDរ ន*ងវប?ធមពAបរលោទយា�ន7,យហើអាយខញ4 ដែខញ"រហើយមានវ+dធមaរ+ស�ខញ45ន រ 5ចហើបរសចហើIហើយ ។ មc{ងវ �ញហើទ;តត ដែខញ"រ

ហើយងក�បានទទ5លហើ3វ+dធមa+រហើទស /ចជជា វ+dធមa ឥណា� ច7ន ជជា% នៃq ហើវ;តតណាម អ&រ ��+ ដែ លខញ���បាន កបរសងហើចញពក:�ងហើស;វហើ<ទា�ង �ល ។

១.ទយា�នាក%ទយា�នងជាមពRយជនជា&*ឥណណា /ចដែ លខញ���បានអាន វ+dធមaដែ លបានជ8ឥទ7Eពលខា4 �ងជជាងហើគហើនា8គ& វ+dធមa បរ+ហើទស

ឥណា� ហើបរM8ថា ឥណា� បានមកកាន�បរ+ហើទសដែខញ"រ បានម�នហើគ ហើយបាននា�មកន/វសគាសនា បរ+នៃពណដះ ភាសគា ស7លdZ ។ល។ /ហើច:8 ក�ខញ���យល�ដែ++ហើន8 ។

២.ទយា�នាក%ទយា�នងជាមពRយជនជា&*ច*ន ច�ដែនក ច7នវ �ញ ខញ���យល�ថា ម7នស/វជ8ឥទE7ពល វ+dធមaមកហើលដែខញ"រ+j�នា: នហើទ +j�ដែនCច7នហើន8

ដែ+រជជា មកនា�គនា: មករស�ហើ3ហើលទ�ក ដែខញ"រ,j ងហើបរចនក�8ករ ហើយ+ងាS តត�ព/ជជជាម5យន�ងមាh ស�បរស ~កដែ លជជាដែខញ"រ /ហើច:8ដែខញ"រក�ម7នស/វបរ+កាន� ក�ទទ5លយកទ�ហើន;មទមា4 +�ខញ48 យកមកអន�វតត)លាយv�ជជាន�ងវ+dធមaដែខញ"រហើយងQង ។

៣.ទយា�នាក%ទយា�នងជាមពRយជនជា&*ជាPតាមគ�ន7តតរ+ស�ខញ��� សមGយហើនា8ដែខញ"រ ន7ងជជា% គ&មានទ�នាក�ទ�នង ជជាសបរតតiវន�ងគនា: ។ /ចហើន8

ដែខញ"រម7នបានទទ/លវ+dធមaរ+ស�ជជា% ហើទ ,j ងណាម7ញ វ+dធមaដែ ល ខញ���បានអានក:�ងហើស;វហើ<ហើនា8 គ& ដែខញ"រមានវ+dធមaជជា% ដែ លជជាឥទE7ពលរ+ស�ឥណា� ដែ លជជា% បានទទ5លហើនា8ឯង ។

៤.ទយា�នាក%ទយា�នងជាមពRយនៃaកាលពសមGយម�ន ទ�នាក�ទ�នងនៃq ជជាម5យដែខញ"រ គ&ជជា ទ�នាក�ទ�នង សបរតតiវស�សគាច��តត ។

ច�ដែនកឯ+ចh�+dន: គ& ម7តត)ភ/ម7Qងរ+ងជជាម5យ ដែ លមានទ�នាក�ទ�នងគនា: ហើលវ �សGយ ហើស xក7ចh Mណដះ7 ជ�កម" ន7ងវ+dធមa ។ រ TឯឥទE7ពលវ+dធមaវ �ញ គ&ដែខញ"របានជ8ឥទE7ពលហើIហើលនៃq ស�ងដែតតទា�ងអស� ។ +j�ដែនCនៃqម7នបានជ8ឥទE7ពល មកហើលដែខញ"រហើទ ។

៥.ទយា�នាក%ទយា�នងជាមពRយលោរ'&ណណាមពស�រា+�គ�ន7តតខញ���ដែ លបានអាន អ�ពច�ន�ចហើន8 គ&ថាទ�នាក�ទ�នងដែខញ"រ ន7ងហើវ;តតណាម

ហើ3សមGយហើនា8 មានភាពម7នស/វស�ជ�ហើ�សស�ដែតតមCង ។ ច�ដែនកដែQ:កវ+dធមa វ �ញព��មានទ�នាក�ទ�នងគនា: ហើទ ហើបរM8ថាជនជជាតត7ដែខញ"រ ន7ងហើវ;តតណាម បានទទ5លឥទE7ពលវ+dធមaខញ�សៗគនា: ។

៦.ទយា�នាក%ទយា�នងជាមពRយចាមពខញ���យល�ថាទ�នាក�ទ�នងជជាម5យចាម គ&មានលកoណដះZលw ស�រា+�+ចh�+dន: ។ ហើដាយព5កចាម

បានមករស�ហើ3ក:�ងបរ+ហើទសដែខញ"រហើយងតា�ងពយ/រ,រណាស�មកហើយ /ចហើន8ព5កហើគក�មានអ:កខញ48ក�បានច/លជជាសញច�តត7ដែខញ"រអ�សគា4 មQងដែ រ ហើយព5កហើគក�បាន ហើច8ភាសគា ន7ងអកXរដែខញ"រ ន7ងមានស7ទE7ក:�ងការច/លរ 5មសកម"ភាពបរគ+�អង2ការ សគាu +Gនរ+ស�សង2ម ន7ងក:�ងការហើបា8ហើ�: តតQងដែ រ ។

ច�ដែនកឯទ�នាក�ទ�នងរវាងជនជជាតត7ហើQXងហើទ;តត មាន /ចជជា បារាdង អាលោមពរ�ចកា�ង ជបe�ន ក�លោរ ……។ល។ ហើយខញ���ហើnញថា ដែខញ"របានទទ5លវ+dធមaព បរ+ហើទស បារាdង ខា4 �ងជជាងហើគ ហើបរM8ថា បារាdង ធា4 +�បានដាក�ន�មបរតតpតតបរតាហើ3ហើលជជាតត7ដែខញ"រហើយង /ចហើន8 ដែខញ"រហើយងងាយន�ងទទ5លវ+dធមa ន7ង វ �ទcសគាបរស) រ+ស�ព5កហើន8ណាស� ។

ទយា�ព�រ៤៩ - ៦២ - វប?ធមពAសែខDរតតាមព�មព�យន7មពRយៗ

១.វប?ធមពAសែខDរ�មព�យន�រភ$�

ខញ���យល�ថា វ+dធមa ន7ង អរ �យធមa ហើ3សមGយនគរភ:� គ&ទទ5លបានមកពជនជជាតត7ឥណា� ដែ លហើ3ក:�ងហើស;វហើ<បានហើរ;+រា+�បរបា+�ហើយ ។ មc{ងវ �ញហើទ;តត វ �សGយនហើ,បាយ ន7ង រ xបាល ក�បានហើរ;+ច�តាមដែ++ឥណា� ដែ លមានបរព8រាជជាជជាហើម �កនា�បរ+ហើទស ។ ហើយងដែ+រហើIន7,យ អ�ពជវភាពសង2ម លកoណដះZមន�សX ការរស�ហើ3 ទ�ហើន;មទមា4 +� គ&ដែខញ"រហើយង ម7នបានទទ5លវ+dធមaព ជន+រហើទសហើvយ ។ ហើដាយក:�ងហើស;វហើ<បានហើរ;+រា+�ថា មន�សXហើ3សមGយហើនា8មានសមd�រហើ�" សក�រ 5ញអងា2 មាឌឍម7នស/វធ� ។ ក:�ងសង2ម ហើគចាតត�ទ�កបរស)ជជាធ� ក:�ងបរគpសគារ ន7ងក:�ងសង2មជជាតត7 ។

ច�ដែណដះកទ�ហើន;មទមា4 +�ក:�ងការរDលាយសព ហើគមានវ�ធ+5ន,j ងគ& ៖ -ហើដាយ �តតហើភ4ង-ហើដាយឲសតត%ស�-ហើដាយហើចាលក:�ងទ�កទហើន4-ហើដាយក+�

-សកម"ភាពហើស xក7ចhនៃនសមGយនគរភ:�

ខញ���បានហើnញក:�ងហើស;វហើ<ថា ហើស xក7ចhដែ លអ�ហើណាយQលហើនា8 គ& កស7កម" ន7ង Mណដះ7 ជ�កម" ។ ហើដាយកស7កម"ល/តតលាស�ខា4 �ងហើដាយសគារនហើ,បាយទ�ក ។ ឯMណដះ7 ជ�កម"វ �ញក�ម7នចាញ�កស7កម"+j�នា" នដែ រ ហើដាយសគារដែតតមានក�ពង�ដែQសម�បរទម5យ,j ងធ� គ& ក�ពង�ដែQអ/រដែកវ ។

ច�ដែនកឯវ�សGយវ+dធមaសមGយនគរភ:�វ �ញ គ&មានភាពរ Tកច�ហើរ Tនដែ លនា�ច/លមកពឥណា� គ&បរព"ញចVសគាសនា ន7ង បរព8ព�ទEសគាសនា ។ ខញ���យល�ហើnញថាបរព"ញចVសគាសនា មានភាពរ Tកច�ហើរ Tនហើបរចនជជាងបរព8ព�ទEសគាសនា ។

២.វប?ធមពAលោចនឡា

ខញ���យល�ថាវ+dធមaសមGយហើចនឡា ម7នស/វមានភាពរ Tកចហើបរមន+j�នា" នហើទ ហើដាយសគារដែតតមានការដែ+កហើចញជជាពរ គ� ហើចនឡាល7ចទ�ក ន7ង ហើចនឡា ហើគនាក ។ កតា) ហើន8ដែ លហើធ%ឲវ+dធមaសមGយហើចនឡា មានការព7បាក ។

ច�ន�ចដែ លខញ���ហើnញថាមានភាពរTកច�ហើរ Tនហើនា8 គ&សកម"ភាពហើស xក7ចh ដែ លបានល/តតលាស�ជជាល�ដា+� ។

៣.វប?ធមពA -អរ�យធមពA�មព�យអងEរ

ខញ���យល�ថាវ+dធមa-អរ �យធមaសមGយអង2រ គ&បានហើvង ល�កបរម7តតក�ព/លក+�ពពក ដែ លហើយងហើnញថា មានទ�ក ធ�ទ/លាយលាតតសនE�ង ហើស�រអស�ដែQន ។

ច�ដែនកខាងវ�សGយនហើ,បាយ ន7ង រ xបាល វ �ញ គ&មានភាពរ Tកចហើបរមននៃបរកដែលង ។ ឯអ�ណាចបរព8រាជជាហើ3សមGយហើនា8គ& មានអ�ណាចខា4 �ងកា4 ណាស� ដែ លបរព8រាជជាហើច8ស�ងអស�អ%ៗ ហើ មdបរគ+�បរគងបរ+ហើទសជជាតត7 ។

ស�រា+�វ �សGយហើស xក7ចh គ&ថាមានការរ Tកច�ហើរ Tនហើដាយសគារដែតតបរព8រាជជាផកា� ល� ដែ លមានសមdតត)7ភាពអាចពបរង�ង ន7ង ពបរងកឲបានរ Tកចហើបរមន ។

សរ �+មកហើ មdឲបរ+ហើទសជជាតត7ម5យរ Tកច�ហើរ Tនខា4 �ង ល�8បរតាដែតតវ �សGយទា�ងអស�ហើ3ក:�ងបរ+ហើទសជជាតត7ហើនា8ល/តតលាស�ខា4 �ងដែ រ ។

ទយា�ព�រ៦៣ - ១០៣ - សរតពហមDញញ�សា�នា ន*ង �ងEមពសែខDរ

តាមការបានអានរ+ស�ខញ��� គ&ថា បរព"ញចVសគាសនា គ&ជជាសគាសនារ+ស�ដែខញ"រដែ លធា4 +�បានហើគនារពតា�ងព+�រាណដះកាលមក ។

១.សរតបភពនៃនលទយាj*សរតពហមDញញ�សា�នាតាមការយល�ហើnញរ+ស�ខញ��� បរ+ភពនៃនលទ�7បរព"ញចVសគាសនាគ&មានបរ+ភពហើ3បរ+ហើទស

ឥណា� ដែ លមកពព5កអារ �,ង ដែ លជជាព5កដែសdកសហើ3បរ+ហើទសឥណា� ។ ២.ប�សែMកសែចក�មព�យកាលនៃនលទយាX*សរតពហមDញញ�សា�នា

តាមហើស;វហើ<បានសរហើសរថា លទE7បរព"ញចVសគាសនា បរតតiវបានដែ+ងដែចកជជាសមGយ ៣ធ�ៗ គ&Z

-�មព�យលោវទយាន*យមព ដែ លជជាហើ�" 8លទE7+�រាណដះម5យនៃនលទE7សគាសនាបរM"ណដះ. ព�: �១៥០០ ល� �: �៥៥០ ម�នគ.ស ។ ហើវទ មាននGយថា ព�ទE7 �ព7ស7 x ។

-�មព�យសរតkហមDMl ន*យមព ដែ លជជាលទE7បរព"ញចVសគាសនា +ន)ពសមGយហើវទន7យម ពស.វទ៥ ម�នគ.ស ល� ស.វទ១០ នៃនគ.ស ។ បរM"ន7យម មាននGយថា ទសXនZ ឫ បរទ�សCនៃនការន7យមហើគនារពរ+ស�ព5កបរM"ណដះ. ហើIហើលអាទ7ហើទព។

ច�ហើM8សគាសនាហើន8Qងដែ រ ខញ���ហើមលហើnញថាមានអាទ7ហើទពជជាហើបរចនដែ លបរ+ជជាជនឥណា�ហើគនារព+/ជជា ។ ហើយមc{ងវ �ញហើទ;តត ខញ���យល�ថា សមGយហើន8គ&ជជាសមGយម5យដែ លមានភាពហើលចហើធា4 ជជាងហើគ ។

-�មព�យហម*M� គ&ជជាសមGយដែ លមានលទE7ន7យមហើបរចនហើQXងៗហើបរចនណាស� ដែ លហើកតតហើvង+ន)ពសមGយបរM"ណដះ. ន7យម រ/តតមក ល�+ចh�+dន: ។ សមGយហើន8គ&បរ+ជជាជនឥណា� ហើគនារព សគាសនា 7ណដះ�/ ដែ លដែខញ"រធា4 +�កាន� +j�ដែនC ស�ងដែតតបាតត�+ង�ហើIហើយហើ3បរ+ហើទសដែខញ"រ ។ ន7,យឲខញ4សគាសនា7ណដះ�/ ហើន8 គ&ជជាសគាសនាដែ លបានវ�វតត)ពសគាសនាបរM"ណដះ. ។

៣.វ&�មាន នៃន ការវ�វ&�នៃនលទយាX*សរតពហមDសា�នាលោmកមព��ជា

/ចដែ លខញ���បានអានការវ �វតត)នៃនលទE7បរព"សគាសនាហើ3កម��ជជា គ&មានលកoណដះZ រ Tកចហើបរមនន7ងល/តតលាស�ខា4 �ងចា+�ហើ មសមGយនគរភ:� រ/តតមក ល�សមGយអង2រMក�កណាC លទ ២ នៃនស.

វទ ១២ ហើគហើnញថាមានលកoណដះៈZច�8អន�ភាព�នហើI ល�ការរល�+រលាយសគា+ស/នF ស�ងដែតតគនា" ន ។ ពហើបរM8បរព8រាជជាមានអ�ណាចខា4 �ងហើពក ដែ លតា�ងនាមខញ45នជជាអាទ7ហើទព /ហើច:8បរ+ជជាពលរ xក�ដែ++ហើIកាន�សគាសនាបរព8ព�ទEដែ លជជាសគាសនា+ចh�+dន:រ+ស�ដែខញ"រ ។

៤.ឥទយាX*ពលនៃនលទយាX*សា�នាសរតkហមDMl ច�លោkN�ងEមពសែខDរច�ហើM8ច�ន�ចទា�ងអស�ដែ ល ហើ3ក:�ងច�ន�ចឥទE7ពលនៃនលទE7សគាសនាបរM"ណដះ. ច�ហើM8សង2ម

ដែខញ"រ ហើន8ខញ���យល�ហើnញថា ច�ន�ចនម5យៗគ&ចង�ហើផកាC តតហើIហើលលទE7សគាសនាបរM"ណដះ. ដែ លមានឥទE7ពលខា4 �ងមកហើលសង2មដែខញ"រ ។

ដែ+រហើIន7,យអ�ពបរគ+�វ �សGយដែ លមានតា�ងពសមGយនគរ រ/តតមក ល�សមGយអង2រ ហើយងហើnញថាហើគកាន�សគាសនាបរM"ណដះ. ដែ លហើធ%ឲវ �សGយទា�ងអស�អាច�នហើIរកការរ Tកច�ហើរ Tន ។ មc{ងវ �ញហើទ;តតហើផកា2 +QX�ន�ងកតា) ហើQXងៗហើទ;តតដែ លហើធ%ឲបរ+ពGនEបរគ+�វ �សGយ មានការល/តតលាស� ។

ច�ហើM8ហើរ`ងទ�ហើន;មទមា4 +�វ �ញ ហើយងហើnញថាហើទា8+ជជាសគាសនាបរM"ណដះ. មានការរល�+រលាយស�ងដែតតទា�ងអស�ហើIហើយ +j�ដែនCជ�ហើន`ទ�ហើន;មទមា4 +�វ �ញ បរ+ហើទសដែខញ"រហើយងហើ3ដែតតមានជ�ហើន`ហើIហើលសគាសនាបរM"ណដះ. ។

សរ �+មកហើទា8+ជជាសគាសនាបរM"ណដះ. រលាយ+ង�ហើ3បរ+ហើទសដែខញ"រហើយ ក�ហើ3មានច�ហាយ ន7ងវតតu�តាងហើQXងៗដែ លឲក/នដែខញ"រ �ងចfស�ថា សគាសនាបរM"ណដះ. គ&មានឥទE7ពលខា4 �ង ក:�ងបរគ+�វ �សGយ ទា�ងច7តត)គ�ន7តតដែខញ"រ ដែQ:កស7លdZ-សu+តតFកម" ភាសគា អកXរ អកXរសគាបរស) អកXរស7លd. ។ល។

ទយា�ព�រ១០៤ - ១២២

សែI$កទយា7៤សរតពNព�ទយាXសា�នា ន*ង �ងEមពសែខDរ

មន�សXហើ3ហើលព7ភព មា: ក�ៗហើកតតមក មានស7ទE7ហើបរជសហើរ Tស បរ+កាន�ហើIន�ងសគាសនាដែ លហើយង ច/លច7តត) ។ ហើយសគាសនានម5យៗ គ&ដែតតងដែតតអ+�រDមន�សX ឲបរ+បរព�តត)ដែតតអ�ហើពលw ។

គនា" នសគាសនាណា ឲមន�សXអ�ហើពអាបរកក�ហើនា8ហើទ ។ មc{ងវ �ញហើទ;តត បរ+ហើទសនម5យៗ ដែតតងដែតតមានសគាសនា ,+j�ដែនCហើយងម7ន �ងថា ហើតតសគាសនាម5យណា ដែ លបរ+ជជាជនហើ3បរ+ហើទសហើនា8 បរ+កាន�យក ហើបរចនជជាងហើគ ។

ព�ព�ទEសគាសនាជជាសគាសនា �ច�ណាស�ម5យ ដែ លបានចាក�ឬសហើ3ហើលទ�ក កម��ជជាតា�ងពយ/ណាស�មកហើយ ។ រ/តត ល�សព%q�ហើន8ព�ទEសគាសនា គ&បានកា4 យជជាសគាសនារ+ស�រ x ន7ងមាន+�ជជាជនខញ�រជជាង ៩០% ជជាព�ទEសគាសន7កជន ។ សគាសនាហើន8បានជ8ឥទE7ពលហើលគ�+�រចនា

សម�Gនសង2ម ទា�ងវ �សGយនហើ,បាយគ�+�គ�ង ហើស xក7ចh ន7ង វ+dធaមរ+ស�ខញ�រ។

ការស7កeពព�ព�ទEសគាសនា ន7ងសង2មខញ�រ គ&ជជាការស7កeពជនជជាតត7ខញ�រដែ លចា�បាច�សម�+�+�ជជាពលរ xខញ�រគ�+�រ /+ ជជាព7ហើសស គ& ន7ស7តតXថា: ក�ឧតត)មស7កeសគាស�តត ន7ងវ �ទcសគាស�តតសង2ម នៃទហើទ;តត ។ អ:កសង2មវ �ទ/ ន7ងអ:ក+�វតត)វ �ទ/+រហើទសក�បានន7,យដែ លថា ហើ មdស7កeពមន�សX

បរបរបរបរបរបរបរបរបរបរបរបរបរបរបរបរបរបរបរបរ បរបរបរខញ�រ+�វតត)7 សគាស�តតខញ�រន7ង វ+d ធមa អរ �យធមaខញ�រចា�បាច�តត�វដែតតស7កeន7ងសគា2 ល�ពព�ព�ទEសគាសនា ជជាព7ហើសសតត�វដែតតសគា2 ល�ពតត5នាទនៃនវតត)អារាមជជាម�នស7ន ។ មc{ងហើទ;តតហើយងតត�វ �ងជជាម�នន/វអតត)នGយនៃនព�ព�ទEសគាសនា ព�ទE+�វតត) វតត)មាន ន7ងការរ Tកច�ហើរ Tននៃនសគាសនាហើន8ហើ3 កម��ជជា ន7ងឥទE7ពលមកហើលសង2មខញ�រ។

+j�ដែនCតាមការស7កe រ+ស�ខញ���ដែ ល ខញ���បានហើកតតហើ3ហើលទ�ក ដែខញ"រ ខញ��� �ងថា ហើ3ក:�ងបរ+ហើទសរ+ស�ខញ��� សគាសនាដែ លបរ+ជជាជនដែខញ"រ បរ+កាន�ហើបរចនជជាងហើគ ហើនា8គ& បរព8ព�ទEសគាសនា ។

ខញ���យល�ហើnញថា បរព8ព�ទEសគាសនា ហើ3ក:�ងសង2មដែខញ"រ គ&មានតា�ងពយ/រ,រណាស�ហើយ ។ មc{ងវ �ញហើទ;តត បរ+ជជាជនដែខញ"រទា�ងអស�ក�នា�គនា: ហើគនារពសគាសនាហើន8 តតរ/តតមក ល�+ចh�+dន: ។

បរព8ព�ទEសគាសនាបានអ+�រD មន�សXដែខញ"រ ឲសគា2 ល�ហើ3តត�នៃលក:�ងការរស�ហើ3 , +�ណដះFបា+ , ឲបរ+បរព�តត)ដែតតអ�ហើពលw ដែ ល សង2មច/លច7តត) រា+�រក ,មានសលធមaក:�ងការរស�ហើ3, ន7,យរ 5មគ& អ�ហើពវ �ជជា� មាន ។ ស�រា+�ខញ��� បរព8ព�ទEសគាសនា គ&ជជាសគាសនាម5យដែ លលw ,

ទយា�ព�រ ១២៣ - ១៤០

សែI$កទយា7៥

វ&�មាន ន*ងការវ�វ&�នៃនសរតពNព�ទយាXសា�នាលោmកមព��ជា

ខញ���យល�ហើnញថា វតត)មាន បរព8ព�ទEសគាសនាហើ3កម��ជជា មានតា�ងពយ/រអដែង%ងណាស�មកហើយ ។ តាមការអានរ+ស�ខញ��� បរព8ព�ទEសគាសនា មានការរ Tកចហើបរមន ស�ងដែតតបរគ+�សមGយកាល រ/តតមក ល� +ចh�+dន: ។

តាមការសហើងSតតហើnញ ខញ���យល�ថា តាមសមGយកាលនម5យៗ រ/តតមក ល�+ចh�+dន: បរព8ព�ទEសគាសនា មានការវ �វតត) ហើដាយមានការរ Tកចហើបរមនបរស+គនា: ន7ង ការអន�qយ ហើដាយសគារដែតតសង2មដែខញ"រ ។

ហើយងហើnញថា ហើពលខញ48បរព8ព�ទEសគាសនា រ Tកចហើបរមនជជាងបរព"ញចVសគាសនា ហើយហើពលខញ48ហើទ;តត បរព"ញចVសគាសនា រ Tកចហើបរមនជជាបរព8ព�ទEសគាសនា ។

ហើទា8+,j ងណា ក�ហើដាយ ខញ���ហើnញថា សគាសនា ទា�ងពរ មានQលបរ+ហើ,ជន.,j ងខា4 �ងក:�ងការអភ7វឌឍAន.បរ+ហើទសដែខញ"រ តាមសមGយកាលនម5យៗ ហើលកដែលងដែតតសមGយ រ++កម��ជជាបរ+ជជាធ7+ហើតតយF ។

Q��យហើIវ�ញ +ចh�+dន: ហើទា8+ជជា បរ+ជជាជនដែខញ"រ ឈ+�ហើគនារព បរព"ញចVសគាសនាក�ហើដាយ ក�បរព8ព�ទEសគាសនា អាចមានលទEភាព ស�រា+�អ+�រDបរ+ជជាជនដែខញ"រឲបានលw ហើយ�ន ល�ការអភ7វឌឍAQងហើទ;តត ។

សរ �+មកហើយងជជាជនជជាតត7ដែខញ"រ ហើយងបរតតiវដែតតរកe ការMរ បរទបរទង� អភ7វឌឍAន.ន/វសគាសនាម5យហើន8 ហើដាយ បរ+តត7+តត)7ឲបានលw ហើ មdជជាហើករ� � �ដែនល ឲហើក"ងជ�នាន�ហើបរកាយ ។

ទយា�ព�រ១៤១ - ១៤៣

សែI$កទយា7៦

ឥទយា*XពលនៃនលទយាX*សរតពNព�ទយាXសា�នាច�លោkN�ងEមពសែខDរ

-ឥទយាX*ពលលោល7វ���យនលោnបាយការសរត�ប%សរត�ង ន*ង ការដOកនា�សរតបលោទយា�

ខញ���យល�ថាបរព8ព�ទEសគាសនាមានឥទE7ពលហើលនហើ,បាយ ការបរគ+�បរគង ន7ង ការ �កនា�បរ+ហើទសខា4 �ងណាស� គ&បរគ+�សមGយកាល ដែ លបរ+កាន�បរព8ព�ទEសគាសនា ។ ក:�ងសមGយកាលនម5យៗ ស�ទEស�ងដែតតMក�ពGនEជជាម5យន�ង បរព8ព�ទEសគាសនា ដែ លនា�ឲសមGយកាលទា�ងអស�ហើនា8មានភាពរ Tកច�ហើរ Tន ។

ហើយខញ���យល�ដែqមហើទ;តតថា រ++ណាដែ លបានQeរភា� +�ខញ4/នជជាម5យន�ងបរព8ព�ទEសគាសនា គ&ដែតតងដែតតមានជGយជ�ន8ក:�ងការអភ7វឌឍAន.បរ+ហើទសជជាតត7 ន7ង ការកសគាងជជាតត7ឲមានសន)7ភាព ជ/នបរ+ជជាពលរ x។

ទយា�ព�រ១៤៣ - ១៦៤

-ឥទយាX*ពលលោល7វ���យវប?ធមពA

ព�ព�ទEសគាសនា បានជ8ឥទ7Eពល,j ងធ�ហើធងហើIហើល+ណា) វ �សGយនានា ដែ លទ�ទ�ង�សង2មន7ង ហើធ %ឱយFសង2មមានការរ Tកចម�ន ព�មទា�ងបានកសគាងវ+dធមaរ+ស�ជជាតត7ម5យមានលកoណដះ8ចfស�លាស�។

ព�ព�ទEសគាសនា មានឥទE7ពលហើIហើលនហើ,បាយការគ�+�គ�ង ន7ង ការ �កនា�+�ហើទសជជាតត7 ហើ3គ�+�រ++សង2ម ដែ លហើគនារពព�ព�ទEសគាសគានា។ អ:ក �កនា�+�ហើទសជជាតត7ជជាព7ហើសសព�មហាកXតត�ខញ�រស�ទEស�ងដែតតQeរភា� +�ខញ45នហើIន�ងព�ព�ទEសគាសនា។

ខញ���យល�ថា មានដែតតសគាសនាហើទដែ លអាចជ8ឥទE7ពលបានខា4 �ងធ�ហើធងហើលដែQ:កវ+dធមa /ចជជា ៖

_ដែQ:កអ+�រDច7តត)គ�ន7តត ហើដាយអ+�រDមន�សXដែខញ"រឲមានច7តត)ស4/តត+/តត ស�ភាពរា+សគារ បរ+កាន�ន/វាក+dក7រ �,ម5យសមស5នជជាអ:កបរសលាញ�សនC7ភាព ។

-ដែQ:កភាសគា អកXរ អកXរសគាបរស) អកXរស7លd. ដែ លមានបាននា�ភាសគាស�បរសS�តត ន7ង ផកាសគាបាល+ញចh/លក:�ងភាសគាដែខញ"រ ដែ លបានបរតតiវជនជជាតត7ដែខញ"របានដែកសបរមpលនៃច:បរ+ឌឍ7តតកាតត�កងស/រសGព�ខញ48 ហើ មdឲMកFបាលស�បរសS�តតទា�ងអស�ហើនា8 កា4 យហើIជជាភាសគាដែខញ"រដែ លដែខញ"រន7យម ន7ងក�ព�ងហើបរ+សព%នៃqzហើន8 ។

-ដែQ:កអ+�រD+ណដះC� 8ច�ហើណដះ8 �ង ហើដាយ+ណដះC� 8ច�ហើណដះ8 ល�ក�មារ ន7ង យ�វជនកម��ជជាហើ មdឲហើពញលកoណដះZ ជជាបរ+ជជាពលរ xមានសមតតuភាពម5យសមបរស+ ហើ�4យតត+ហើIន�ងតតបរមiវការនៃនការកសគាងបរ+ហើទសក:�ង �ណាក�កាលនម5យៗ ។

-ដែQ:កស7លdZ គ&ថាហើគហើផកាC តតហើIហើលវតត)អារាមដែ លជជា មជ�មណដះ� លរកeការMរ ន7ង QXព%Qeយស7លdZ តត/រFតតនដរនC ។

-ដែQ:កជ�ហើន` ទ�ហើន;មទមា4 +� បរ+នៃពណដះ គ& បរព8ព�ទEសគាសនា បានអ+�រDមន�សXដែខញ"រឲមានជ�ហើន`ហើIហើល+�ណដះF បា+ ហើMលគ& មានជ�ហើន`ហើIហើលទសXនZកម"Qលហើន8ឯង ។ ទសXនZកម"Qលបាន+ងា� ញបរបា+�ថា អ:កហើធ%កម"បរតតiវទទ5លQលជជាន7ចh ។កម" ន7ងQល ដែតតងអហើនា� លហើIជជា+�គនា: រ/តត ។ អ:កហើធ%អ�ហើពលwដែតតងទទ5លQលលw អ:កហើធ%អ�ហើពអាបរកក�ដែតតងទទ5លQលអាបរកក� ។ អ�ហើពអាបរកក�ដែ លអ:កណាបានបរ+បរព�តត)ហើយ ព��អាចទ/ទាតត�សងគនា: ន�ងអ�ហើពលwបានហើvយ ។

ក:�ងហើនា8Qងដែ រ គ&មាន /ចជជា៖

ទ�ហើន;មទមា4 +� បរ+នៃពណដះ អ�ព+�ណដះFព7សគាខញ+/ជជា អ�ព+�ណដះFមាឈ+/ជជា +�ណដះFច/ល�: �q" +�ណដះFភ���+7ណដះ� +�ណដះFច/លវសe +�ណដះFហើចញវសe +�ណដះFកឋ7ន

សរ �+មកដែQ:កទា�ងអស�ហើន8ហើយដែ លបរព8ព�ទEសគាសនាបានQeរភា� +� ហើទ+ហើធ%ឲមានវ+dធមaដែខញ"រហើយងរ Tកច�ហើរ Tន មក ល�សព%នៃqzហើន8 ។

/ចហើន8ហើយងអាចសន7:ដាx នបានថា បរព8ព�ទEគ&ជជាបរគ�8ម5យនៃនការអភ7វឌឍAន. វ+dធមaជជាតត7ហើយងឲបានរ Tកច�ហើរ Tនលwបរ+ហើសរ ។

ទយា�ព�រ១៦៤ - ១៦៥ ឥទយាX*ពលលោល7វ���យលោ�ដGក*ចo

ខញ���យល�ថា ហើទា8+ជជាបរព8ព�ទEសគាសនាព��មានឥទE7ពលអ%ដែ លMក�ពGនEក:�ងការកសគាងជជាតត7ក�ហើដាយ ក�បរព8ព�ទEសគាសនាដែ លមានបរព8សង�ជជាតត�ណាង បានរ 5មច�ដែណដះក ល� ការកសគាងហើស xក7ចhតាមរយZការជ5យទ�ន�ក+បរម ~ងជ�រ �ញវ �សGយកស7កម" ស7+dកម" ឧសeកម" ដែ លមានទ�នាក�ទ�នងគនា: ហើIវ�ញហើIមក ។ ហើបរ�ពហើន8បរព8សង�ក�បានច/លរ 5មគ5+QX�កមា4 �ងរ+ស�បរ+ជជាពលរ xហើ3តាមភ/ម7នម5យៗ បានកសគាងទ�ន+�បរ+ឡាយទ�ក ហើលកQ4/វq:ល� ហើ មdសបរមpលការហើធ% �ហើណដះ របរគ+�បរ+ហើភទក:�ងទ�នាក�ទ�នងនៃនវ �សGយ កស7កម" Mណដះ7 ជ�កម" ហើMល គ& ជ�រ �ញវ �សGយហើស xក7ចhឲបានរ Tកចហើបរមន ។

/ចហើន8ហើទា8+បរព8ព�ទEសគាសនាបានជ5យ តត7ច ឫ ហើបរចន ក�បានរ 5មច�ដែណដះកក:�ងការកសគាងហើស xក7ចhដែខញ"រមានការរ Tកច�ហើរ Tនដែ រ ។

សែI$កទយា7៧

ទយា�ព�រទយា7១៦៦ - ១៦៩

អ�ព7វ&�អារាមព ន*ង �ងEមពកមព��ជា

បរ+ហើទសដែខញ"រហើយង ជជាបរ+ហើទសដែ លកាន�លទE7បរ+ជជាធ7+ហើតតយFព�+កX មានបាវចនា ជជាតត7 សគាសនា បរព8មហាកXបរតត ហើយរ xធម"ន�ញចVនៃនបរព8រាជជាណាចបរកកម��ជជាបានដែចងថា បរ+ជជាពលរ xដែខញ"រ ទា�ងពរហើភទ គ& បរ+ ~ស ន7ង បរស មានស7ទ7Eហើស"រគនា: ហើពញទខាងជ�ហើន` ។

-វតត) គ&ជជាភាសគាបាលបរតតiវបានដែខញ"រហើបរ+សបរមា+�ហើ�ទកដែន4ងដែ លព5កសមណដះZក:�ងព�ទEសគាសនាសគា: ក�ហើ3ហើយជ5នកាលបរតតiវបានហើគហើបរ+MកF អារាម ជ�ន5សវ�ញ ។

-វតត) ម7នដែមនហើច8 ដែតតហើធ%ឲដែតតរ 5ចហើនា8ហើvយ គ&បរតតiវមានបរក7តតFបរកមបរតត�មបរតតiវដែ+++ទវ�នGយ ។ ហើយងសហើងSតតហើnញថា វតត)បរតតiវហើរ;+ច�ហើvងឲមាន+4ង�បរតត�មបរតតiវ ហើយបរតតiវមានស5នចfរ ហើ មហើឈ ន7ង បរស8ទ�កជជាចា�បាច� ។ ហើលសពហើន8ហើIហើទ;តត ទធា4 វតត)នម5យៗ បរតតiវមានរ+ងពGទEជ��វ �ញ បរពមទា�ងមានហើកា4 ងទា% រហើទ;តតQង ។ ច�ដែណដះកខាងក:�ងទធា4 វតត)ហើគដែតតងសហើងSតត ហើnញមាន ៖

-បរព8វ �ហារ ជជាកដែន4ងស�ខាន�+�Q�តតក:�ងវតត)

-សគាលាធម"សភា ឫ សគាលា�ន� ហើគហើធ%ឲធ�ទ/លាយជជាងបរព8វ �ហារ

-ហើហានៃបរតត កដែន4ងសបរមា+�តតមSល�គម�រ

-ក� 7 កដែន4ងសបរមា+�បរព8សង�គង�

-បរព8ហើចតត7យ ជជាស�ណដះង� �ស�ខាន�

ទយា�ព�រទយា7១៦៩ - ១៨០

ច�ហើM8ការបរគ+�បរគងវតត)អារាម គ&បរព8ហើ�អធ7ការវតត) មានតត5នាទស�ខាន�ក:�ងការហើមលការខញ�សបរតតiវក:�ងវតត) ។ ហើបរ�ពបរព8ហើ�អធ7ការវតត) គ&មាន បរព8បរគiហើ�%ង ន7ង សគាC � សបរមា+�ហើមលការខញ�សបរតតiវជ�ន5ស ។

វតត)អារាម គ&ជជាហើខញ`មវ+dធមaជជាតត7 ន7ង សង2មក7ចh ហើបរM8ថា តាមការស7កe ន7ង សគាu នភាពជជាជជាក�ដែសCង វតត)ក:�ងសង2មដែខញ"រ មានតតនៃម4អហើនកម7នអាចកាតត�នៃq4បាន ។ ហើដាយរាល�សមdតត)7វ+dធមaជជាតត7 ហើស�ទា�ងអស� បរតតiវបានដែqរកe ការMរ ទ�កក:�ងវតត)អារាម ហើដាយរា+�ចា+�តា�ងពគម�រកd/នចf+�សគាបរសគាC នានា សគាបរសគា) ស4�ករ �ទE កfច�ចមា4 ក� អកXរសគាបរស) ន7ង តតនដរន)បរ+នៃពណដះ ជជាតត7ជជាហើ ម ។ ហើយងអាចដែ+ងដែចកន/វ តត/នាទរ+ស�វតត)ក:�ងការដែqរកeសមdតត)7វ+dធមaទា�ងហើនា8បានលw ។

វតត)អារាម ន7ង សង2មកម��ជជា គ&មានការទ�នាក�ទ�នងគនា: ជជាយ/រលង�ណាស�ហើយ ការដែ លមានវតត)អារាមហើ3ក:�ងសង2មកម��ជជា គ& បានមកពការហើគនារពបរព8ព�ទEសគាសនា រ+ស�បរ+ជជាជនកម��ជជា ដែ លនា�ឲមានការអភ7វឌឍAន. ន7ង ការរ Tកច�ហើរ Tនហើ3ក:�ងសង2ម ន7ង បរ+ហើទសជជាតត7 ។

ការយល� �ងអ�ពវតត) គ& បរតតiវយល� �ងអ�ពបរព8ព�ទEសគាសនាQងដែ រ ហើបរM8ថាវតត) ន7ង បរព8ព�ទEសគាសនា មានទ�នាក�ទ�នងគនា: ,j ងជ7តតស7:តត ។ /ចហើន8ហើយ វតត)អារាមមានតត5នាទ �ស�ខាន�ក:�ងការរ 5មច�ដែណដះកក:�ងការអភ7វឌឍAន.បរ+ហើទសជជាតត7 ដែខញ"រហើយង ។

ហើដាយបាន �ងពការអានរ+ស�ខញ��� គ&ថាវតត)មានសគារZស�ខាន�ខា4 �ងណាស� ស�រា+�បរគ+�វ �សGយដែ លហើ3ក:�ងបរ+ហើទសកម��ជជា គ&ជ5យក:�ងការអភ7វឌឍAន. អ+�រD +ណដះC� 8+ណាC ល វ �ជជា� ជវZ ឲមានការរ Tកច�ហើរ Tនហើ3ក:�ងបរគ+�សមGយកាល។

ខញ���យល�ហើទ;តតថា ហើដាយហើយងជជាបរ+ជជាជនដែខញ"រដែ លហើគនារពបរព8ព�ទEសគាសនា ហើយងបរតតiវជ5យខញ7តតខញ�ការMរវតត)អារាមដែ លជជាបរគ�8នៃនវ+dធមa ន7ង ជ5យទ�ន�ក+�រង ក:�ងកសគាងវតត)អារាមឲបានហើបរចន ឫ គនា�បរទ ជជាqវ�កា សមាm រZ ហើបរគ`ងឧ+ករណដះ. ហើQXងៗ ។ល។

សែI$កទយា7៨ទយា�ព�រទយា7១៨១ - ២២៣

�ញញា� Mនៃនសាq ប&rកមពD ន*ង �*ល?s��Mង%សរតបាសាទយា

ហើយង �ងហើយថា ជនជជាតត7ដែខញ"រហើយងគ& ជជាជនជជាតត7ម5យដែ លខា4 �ង អាចកសគាងបរបាសគាទដែ លមានទ��ធ�ៗ ហើលសពការគ7តត ។ /ចហើន8ក:�ងដែQ:កគ& ន7,យអ�ព បរបាសគាទហើ3បរ+ហើទសដែខញ"រហើយងដែ ល+�ព%+�រសដែខញ"រ ហើយងបានកសគាងទ�កឲក/នហើ�ជ�នាន�ហើបរកាយជ5យដែqរកeការMរ+ន) ។

បរបាសគាទ+�រាណដះ ដែខញ"រទា�ងអស�ស�ទEដែតតបរតតiវបានកសគាងហើvងហើ3សមGយខញ�សៗគនា: ។ ហើយសមាm រZសបរមា+�ហើបរ+បរបាស�ក�ខញ�សគនា: ហើIតាមសមGយកាល ន7ង ការរ Tកចហើបរមនរ+ស�សង2មជជាតត7នាសមGយកាលនម5យៗដែ រ ។

ស�រា+�ដែQ:ករចនាសម�Gន គ&បរបាសគាទនម5យៗ បរតតiវបានដែចកហើចញជជាដែQ:កហើQXងៗ ដែ លសu7តតហើ3ក:�ងរចនាសម�Gន នៃនសគាu +តតFកម"នៃនស�ណដះង�បរបាសគាទដែខញ"រ ។

ជជាទ/ហើIហើគសង�បរបាសគាទ ដែ+រម�ខញហើIទ7សខាងហើកតត ហើដាយមានជ�ហើន`ថាទ7សខាងហើកតតជជាទ7សដែ លមានពន4&នៃqzម�នហើគ+ងwស� ឫ ជជាទ7សនា�មកន/វស7រ Tស5សC ជជាទ7សដែ លហើកតតមានន/វហើសចកCចហើបរមនរ �ងហើរ`ង ហើលកដែលងដែតតបរបាសគាទអង2វតត)ម5យគតត� ដែ លហើគបានសង�ដែ+រម�ខញហើIទ7សខាងល7ច ។

ហើគនាល+�ណដះងនៃនការសគាងសង�បរបាសគាទ គ&ហើ មdឧទ7�សថា% យអាទ7ហើទព ឫ ហើទវZ ដែ លក:�ងសគាសនាបរM"ណដះ. ។ ម5យហើQXងហើទ;តត គ& ហើ មdឧទ7�សថា% យបរព8ហើMធ7សតត% , បរព8ឥស/រ , +�ព%+�រស ,

បរព8រាជជា , មាតា+7តា ។ល។

ច�ដែណដះកសគាu +តតFកម" នៃនស7លd.ស�ណដះង�បរបាសគាទដែខញ"រ មានការរ Tកច�ហើរ Tនឥតតឈ+�ឈរ តា�ងពសមGយនគរភ:�រ/តត ល�សមGយអង2រ ។

សរ �+មកហើយងសហើងSតតហើnញថា បរបាសគាទ+�រាណដះ ដែខញ"រ ទា�ងអស�ស�ទEដែតតមានការនៃច:បរ+ឌឍ7តត ហើដាយសគា: នៃ +�ព%+�រសដែខញ"រហើយង ។ ដែ លនា�ឲមានការរ Tកចហើបរមនខាងវ�សGយវ+dធមa ឥតតឈ+�ឈរ ។

ស�រា+�ខញ���ជជាក/នដែខញ"រ ខញ���យល�ថា បរបាសគាទទា� ងអស�ហើ3បរ+ហើទសដែខញ"រ ដែ លបាន+នXល�ទ�កព+�ព%+�រសដែខញ"រ គ& មានភាពអសគាh រFណាស� ហើបរM8ថា បរបាសគាទទា�ងអស� ហើធ%ហើvងខញ�ស�ព មានហើបរចនជជាន� ហាក� /ចជជា ភ:� ល�ខញ�ស�ម5យ ។

ខញ���យល�ហើទ;តតថា ការកសគាងបរបាសគាទទា�ងអស�ហើន8 គ& +�ព%+�រស ដែខញ"រ ចង�+ងា� ញពភាពខា4 �ងខា4 នៃនសគា: នៃ �+7នបរ+ស+� ដែ លអាចសង�បរបាសគាទ �ធ�សS�មនៃសS បានជជា,j ងហើបរចនហើ មdឲក/នហើ�ជ�នាន�ហើបរកាយបានហើnញ ។

ការសង�បរបាសគាទទា�ងហើន8គ& មានអតត)បរ+ហើ,ជន.,j ងស�រា+�ក/នហើ�ជ�នាន�ហើបរកាយ គ& អាចទាញច�ណដះ/ លពការហើទសចរណដះ. រ+ស�ហើភ��វ+រហើទស ដែ លមកទសXនាបរបាសគាទទា�ងអស�ហើនា8 ឲសគា2 ល�ហើ3សគា: នៃ វ+dធមaដែខញ"រ ដែ លមានភាពខា4 �ងខា4 ។

តាមយល�+ល�ខញ��� ហើយងជជាក/នដែខញ"របរតតiវហើច8ការMរវ+dធមaជជាតត7ហើយងឲបានរ �ងហើរ`ង ។ ហើច8ការMរដែqរកe ទ+�សគាS តត�វ+dធមaអន�qយ ។ បរតតiវហើច8ឲតតនៃម4វ+dធមaរ+ស�ហើយង ។