KÂF SÛRESİ سورة ق

03/12/2012

NUZUL: 36

MUSHAF: 50

MEKKİ BİR SUREDİR 45 AYETTİR.

Bu ders muhtşem Kur’an ülkemizin yepyeni bir sitesine daha gireceğiz. Bu sitenin adı Kâf. K’af

suresi adını girişindeki mukatta harfinden, yani alfabe harfi olan “kâf” harfinden alır. Sure bu adı

daha ilk nesilden itibaren kazanmıştır. Sahabe onu bu adla anıyor. İçinde kâf' harfi bulunan

kelimelerin çokluğuyla dikkat çeker. Bize kadar gelen rivayetlerden anlıyoruz ki, daha sahabe

döneminde bu isimle anılmaya başlamıştır.

Ümmü Hişam isimli bir annemiz bu sureyi efendimizden dinleyerek ezberlediğini çünkü Rasulullah'ın

bu sûreyi sık sık mü'minlere 'hutbe' olarak okuduğunu, kendisinin de bu sûreyi Rasulullah'tan dinleye

dinleye ezberlediğini söyler (Müslim). Yani efendimizin Kur’an’la konuştuğunu, hutbelerde Kur’an

okuduğunu, insanlara nasihat olarak Kur’an’ı verdiğini biz bu rivayetlerden öğreniyoruz. Yine Hz.

Ömer, Rasulullah'ın bu sûreyi sık sık bayram namazlarında, bir rivayette sabah namazlarında bazen

de hutbe şeklinde sürekli okuduğunu nakleder (Muvatta ve Müslim).

Mekke'de inmiştir. Hatta yaklaşık nüzul yılına ait bir veriye de sahibiz. İçeriğinden, peygamberliğin

4 yada 5. yılına ait olduğu kesin. Buda nispeten nübüvetin ilk döneminin sonlarına doğru indiğini

gösterir. Tüm kronolojilerde, vahiy iniş tertiplerinde Mûrselât-Beled arasında yer alır. Nüzul

sıralamasında 34. Sıradadır. Yine tüm kıraat okullarına göre 45 âyettir.

Kalem, Fecr ve Şems sûrelerinin ardından nüzul sürecinde içeriğinde kıssa anlatılan 4. sûredir.

Öncekilerden farklı olarak Nûh, Ress, Lût ve Tübba' kıssaları anlatılır. Muhammedi davete karşı

Mekke müşriklerinin şiddet ve yıldırma politikalarının şiddetlendiği yıllarda inmiştir. Bu nedenle

surede anlatılan kıssalar inkarcı muhataplarına uyarı amacı taşır.

Sûrenin ana teması tek cümle ile yeniden diriliş ve âhirettir. Kâf sûresi, konu açısından iç bütünlüğe

sahiptir. Vahye atıfla başlayan sûre, baştan sona sure ahiret tasavvurumuzu, adalet tasavvurumuzu,

yeniden diriliş inancımızı inşa eder. Yer ve göklere ilişkin jeolojik ve kozmolojik deliller, hep bu

kaçınılmaz sonu ifade için sıralanır (1-15).

İslamın inanç sisteminin saç ayağını;

1. Tevhid

2. Nübüvvet ve

3. Ahiret oluşturur.

Bunların içerisinde Ahiret’e imanın yeri çok özeldir. Zira Mekke kodamanları gibi yeryüzünde;

Allah’a inandığı halde Ahiret’e inanmayan pek çok insan vardır, fakat Ahiret’e inandığı halde

Allah’ı inkar edene rastlanmamıştır. Bunun sebebi, Ahiret’in Allah’tan daha gayb olmasıdır.Varlık

Gayba nispetle 3 kısımdır;

Kendisi de eseri de gaib olmayan; Maddi alemin tamamı.

Kendisi Gaib olduğu halde eseri zahir olan: Allah.

Kendisi de eseri de gaib olan: Ahiret.

Bu sure baştan sona yeniden dirilişi ve hesap gününü konu edinir. Yer ve göklere ilişkin jeolojik ve

kozmolojik deliller, hep bu kaçınılmaz sonu ifade için sıralanır (1-15). ‘’Onlar, üzerlerindeki göğe

dönüp de bakmadılar mı? ‘’Yeryüzünü Allah genişletmiştir, dağları O yerleştirmiştir.‘’Her tür çiftten

güzel bitkiler yeşertmiştir.‘’Gökten su indirmiştir. Onunla envai çeşit ürünler var etmiştir. Bütün

bunları hatırlatan ayetler, muhataptan ne istediğini de söylemektedir.‘’Gönüllü olarak O’na yönelen

her kul için bir bilinç kaynağı ve bir uyarı vesilesi olsun. (6-10) Bütün bu sayılanların ahretin

varlığına olan delalet ciheti nedir? Aslında onu da Vahyin kendisi söylemektedir; Biz ölü bir

beldeye su ile can verdik; işte insanın yeniden dirilişi de böyle olacaktır’’ (11) Vahiy, çok basit bir

gerçeği inkarcıya hatırlatıyor: Her yıl gördüğün kışın ardından gelen cennet gibi bahar yeniden

dirilişin tabiattaki bir karşılığı değil midir? Bin yıldır yeşermemiş bir çöl, uygun bir ortamı

bulduğunda nasıl da yemyeşil bir vaha oluveriyor. Bütün bunları gözünle görüp dururken yeniden

dirilişi nasıl inkar edebilirsin? Bunun Allah’a zor geleceğini mi düşünüyorsun? Makul olmadığını mı

düşünüyorsun? Yeniden dirilişi inkâr etmenin temelinde ne yatıyor sorusu gerçekten dikkate değer

bir sorudur. Kur’an yeniden dirilişi, hesap gününü inkarın en temelinde yatan saikin "uzak tanrı"

tasavvurunun olduğunu dile getirir. Ve o meşhur âyet, o bizi yüreğimizden titreten, sarsan ayet,

berceste ayet bu sûrede yer alır: …ve nahnu akrabu ileyhi min hablil verid; "Biz insana

şahdamarından daha yakınız" (16). Ardından yeniden dirilişi inkâr edeni bekleyen ahiret azabı tasvir

edilir (19-30). Ardından bu hakikate iman edip hesabı verilecek bir hayat yaşayanları bekleyen

ödülün niteliği dile getirilir (31-35).

Sözün özü: İnsanoğlu ölümden kaçamaz. O halde akıbetine hazırlıklı olmak zorundadır. Neden?

Nedeni açık; er geç, "tüm yollar Allah'a çıkar" dönüş Allaha’dır (41). Zira: "yer ayaklarının altından

kayıp paramparça olduğu gün (her şey) son sürattir: işte bu akıl sır ermez bir toplanıştır" (44). Son

hitap doğrudan Allah Rasulüne ve onun risalet mirasını sırtlanacak olan herkesedir.‘’Biz onların

neler söylediğini çok iyi biliyoruz; ne ki sen onları zorla (inandıracak) bir zorba değilsin, şu halde

sen, benim tehditlerimden korkanları bu Kur’an aracılığıyla uyarmaya devam et. (45)

KOVULMUŞ, TAŞLANMIŞ ŞEYTANIN ŞERRİNDEN ALLAHA SIĞINIRIZ

- Kovulmuş, taşlanmış, mel’un ve matrut olmuş, insanın ötekisi ilan edilmiş ve aslında temiz olan

insana sanki sıçramış bir çamur, bir kir, bir pasak, bir pislik gibi arız olmuş, her tür şeytan, şeytani

duygu, şeytani dürtü, şeytani güdü, şeytansı, görünür - görünmez, maddi, manevi her tür şeytanın

şerrinden Allaha sığınırım/sığınırız. İstiaze bir “de” emri değildir, “yap” emridir.

بسم الله الرحن الرحيم RAHMAN RAHİM OLAN ALLAH’IN ADIYLA

“özünde merhametli, işinde merhametli Allah adına.”

- Bizatihi merhamet kaynağı ve tüm eylemlerinde de merhametle iş gören Allah adına. Seven sonsuz

sevginin membağı olan ve tüm yarattıklarına sevgiyle şefkatle muamele eden Allah adına/adıyla…

(1ق والقرآن المجيد ) Kaf vel kur'anil mecid

“Kâf! BU şanlı-şerefli Kur'an'ın değerini bilin!”

- Kaf; hurufu mukataa harfi, nuzül sürecinde ilk geldiği yer Kâlem sûresidir. Başında geldiği her sure

vahye doğrudan veya dolaylı atıftır. 29 surenin başında gelir, yani Kur’an’ın 4 de 1’inin başında

gelir. Başında geldiği her sure çoğunlukla doğrudan sadece 2 tanesi dolaylı olarak vahye atıfla başlar.

Bunun da bir nüktesi var elbet, bu harfler alfabe harfleri. Adeta bunlarla şöyle söylenmiş olabilir;

ilahi manalar bu harflerden oluşan beşeri kelimelerin içine, kalbine indi. Ey insan bu ilahi manalar

Allah tarafından sizin zihninize böyle indirildi. Yani Allah bu ilahi gök sofrasını size inzal etti,

önünüze açtı ki merhametinin sonsuzluğunu göresiniz, size olan sevgisini anlayasınız diye. - 1-5 harf arasında değişir. Ha Mim, Elif Lam Mim, Ta Ha vb. gibi. Arap dilindeki kelimelerdeki

yapıda böyledir. Arap dilinde tüm kelimeler 1-5 harfden oluşur. Mukataa harfler 14 tanedir, Arap

alfabesinin yarısından oluşur. Bu harflerin anlamı ve işlevi üzerine 35 ayrı görüş vardır. Bu

görüşlerin zayıf ve güçlü tarafları vardır, bu görüşlerin aslında her biri gerçeğin bir kısmını temsil

eder. Fakat Hz. Ebubekirin görüşü bunların tacı hükmündedir; “Her kitabın bir sırrı vardır, bunlar

da bu kitabın sırrıdır” Hz. Ebubekir. Bu görüşlerden dikkate değer olanlardan bazıları şöyledir; 1- Belagat öncelikli surelerin başında gelir. Sureleri ikiye ayırabiliriz; a- belagat öncelikli b- anlam

öncelikli. Belagat, dilin tüm imkanlarıyla müthiş bir şekilde muhatabın dikkatini çekmeye

yönelik Mekki surelerdir. Anlam öncelikli surelere Medeni surelerdir diyebiliriz. Konuyu

anlamaya yönelik surelerdir. 2- Bu surelerin 2’si dolaylı, gerisi (27 sure) doğrudan vahye bir atıfla başlar. 3- Vahyin bir tek harfinin bile zayii edilmediğinin kanıtıdır. 4- “Her kitabın bir sırrı vardır, bunlar da bu kitabın sırrıdır” Hz. Ebubekir.

- Bu sûre ile Sâd sûresi arasında çok ilginç benzerlikler vardır. İniş yılları farklı olsa da giriş ve konu

itibarıyla benzerlik ve tamamlayıcılığa sahiptir. Sâd sûresi tevhide, bu sûre âhirete ilişkindir.

- Vel kur'anil mecid; bu şanlı ve şerefli mecid olan, aynı zamanda okuyana şeref veren, okuyanı

onurlandıran, okuyana itibar katan, okuyanı Allah’ın nazarında ve nezdinde değerli kılan Kur’an’ın

değerini bilin. Vav yemin vavı. Kasem vavı. Fakat yeminlerin arap dilinde, söz diziminde cevabı

olması lazım. Cevap yok. Cevapsız gelen yeminlerin “değerini bilin” veya “ üzerine düşünün”

anlamına geldiğini düşünmekteyiz. Böyle bir mealendirme daha doğru gözüküyor. Kâf’da zaten

yemin mânası bulunduğu için, âyetin başındaki vav’a “değerini bilin” anlamı vermek daha uygun

görünmektedir (Bkz: Elmalılı). Neden? Çünkü Vahiy size değer katıyor, vahiy size itibar veriyor,

vahiy sizin haysiyetinizi koruyor onun için sizde vahyin değerini bilin.

- El Mecid; Hem özünde şerefli olan ve hem de hayatını onunla inşa edene şeref ve onur katan,

okuyanı Allah nezdinde değerli kılan Kur’an’ın değerini bilin. Mecid; özne bir anlam, vahiy özne bir

kitaptır. El Mecid kelimesinin formundan vahyin özne bir kitap olduğunu görüyoruz. Özne inşa eder.

Vahyin muhatabı insandır ve vahiy insanı inşa etmektedir. Vahiy ilahi bir inşa projesidir. İnsanın

onur ve haysiyetini koruma yollarını insana vahiy öğretir. Nasıl mı? Kula ve eşyaya kul etmeyerek

inşa eder. Vahiy insanı Allah’a kulluğa çağırırken, Allah’a bir katkı sağlamış olmaz insana bir katkı

sağlamış olur. Vahiy yalnız Allah’a kul olmaya çağırırken kula kul olmaktan korumuş olur. Eşyaya,

mala ve dünyaya kul olmaktan korumuş olur. Hepsinden öte kendi iç benine, nefsine, egosuna kul

olmaktan korumuş olur. İşte vahiy insana böyle şeref ve itibar katar. Vahyin El Mecid olması budur.

Vahiyle şereflenen insan Allah’dan başkasına kul olmaz. Çünkü insanın bedelini ancak Allah öder.

هم ف قال الكافرون هذا شيء عجيب ) (2بل عجبوا أن جاءهم منذر من Bel acibu en caehum munzirum minhum fe kalel kafirune haza şey'un acib

“Ama nerde! Onlar içlerinden bir uyarıcının kendilerine gelmesine şaştılar ve işte bu

kâfirler dediler ki: "Bu ne acayip bir iş!”

- Rabbimiz Kur’an’da ilk defa insana insanın Rasul olarak gönderilmesine muhatapların şaştığını

burada dile getiriyor. Acayip şey insan peygamber olmuş oluyor. İlk muhatapların taptıkları putlar

melekler ve cinlerin sembolleriydi. Yani Allah’a elçiler olarak görüyorlardı putları. Onun içinde

onların zihninde ki elçi tasavvuru melek yada cin. Bir insanı Allah’ın elçisi olarak kabul

etmiyorlardı. Ama mantığa bakın, melek ve cinin putunu yapıyor ve taşlara tapıyorlar, taşlara

tapacak kadar soyut düşünceden mahrum olan bu adamlar bir insanın Allah’a elçi olmasını acayip

görüyorlar. Çelişki hem de yaman çelişki. Aslında arka planda yatan sebep belli, hayatlarına müdahil

bir Allah istemiyorlar. Çünkü kendileri gibi yeryüzünde gezen, yiyip-içen, dolaşan ölümlü bir elçi

olursa model almaları gerekecek. Yani hayatlarına müdahil olacak, bahane bulamayacaklar. …mâli

hâzer resûl bu ne biçim elçi diyorlardı, ye’kulit taâme ve yemşî fîl esvâk, “yiyor, içiyor çarşılarda

dolaşıyor” diyorlardı (Furkan 7). Onlar ayakları yerde olmayan bir elçi istiyorlardı. Neden? Ayağı

yere basmayanlar izlenmezler. Onun için Kur’an’da Allah’ı izle diye bir ayet bulamazsınız, ama

Rasulü izleyin diye ayetler bulursunuz. ….in kuntum tuhibbûnallâhe fettebiûnî yuhbibkumullâhu

ve yagfir lekum zunûbekum… (Âl-i İmran 31)“Eğer Allah’ı seviyorsanız, beni izleyin ki Allah’da

sizi sevsin” ayetinde olduğu gibi.

- Şaştılar, zira kendileri umutsuz vaka oldukları için insan soyundan da umut kesmiştiler.

نا وكنا ت رابا ذلك رجع بعيد ) (3أئذا مت E iza mitna ve kunna turaba zalike rac'um beıyd

“Ölümümüzün ve toza toprağa karışmamızın ardından (diriliş) ha? Bu dönüşü imkansız

bir son."”

- Lafzen: "Bu uzak bir dönüş".

- İnkarcı muhataplar böyle düşünüyor, yeniden dirilişi kabullenemiyorlar. Bu cehaletin bir eseridir.

İnsanın formülü eğer tüm ayrıntılarıyla bilinseydi, yeniden diriliş laboratuar da ispat edilmiş olacaktı.

O zaman kimse inkar edemeyecekti. Cenabı hak bu formülü vermediği için inkarcılar yeniden dirilişi

inkar ediyorlar. Sen bu formülü bilmiyorsun diye Allah’da mı bilmiyor? Eğer Allah o formülü

verseydi, şu toprakta yetişen bitkiler kadar kolay olduğu görülecekti. Zaten bitki kadar kolay olduğu

bu surede ifade ediliyor. Onun için yeniden dirilişi inkar cehalettir. Bu cehaleti aşmanın tek yolu

iman’dır. İman cehaleti aşmanın en sağlıklı yoludur.

هم قص الرض من (4وعندنا كتاب حفيظ )قد علمنا ما ت ن

Kad alimna ma tenkusul erdu minhum ve ındena kitabun hafıyz

“Doğrusu Biz, yerin onları nasıl çürütüp toprak edeceğini daha baştan bilmekteyiz; zira

katımızda mahfuz bir yasa mevcuttur.”

- Yani yeri de ben yarattım, insanı da ben yarattım, yasaları da ben koydum. Bana insanın toz toprak

olacağını mı hatırlatıyorlar. Yarattığım insanın toz toprak olacağını bilmiyor muyum? Buradan yola

çıkarak falanca çürümemişse iyidir gibi bir takım yaklaşımların doğru olmadığını görüyoruz. Onun

için çürümek Allah’ın insan bedeni ve toprağa koyduğu yasadır.

- ve ındena kitabun hafıyz;Yani her ölümlü varlık nerden geliyorsa oraya döner. Bedeni oraya

döner. Ruhu ise alemi ervaha döner, yani geldiği yere. Dolayısıyla her şey aslına rücu eder. Bu

yasadır ve bu yasa korunmuştur. Bu yasayı Allah koymuştur. Yeniden diriliş vaadi Allah’ın hayat

için koyduğu yasalar gözetilerek yapılmaktadır. Bunun zımnen ifadesi de budur. Yani Rabbimiz;

“ben vaadlerimi yaparken koyduğum yasaları gözeterek yapıyorum, hatta o yasalarımı daha üst

yasalarımla aşarak yapıyorum.” Yani yasasız yapmıyorum, ilkesiz yapmıyorum anlamına gelir.

- Kitabun hafıyz, Levh-i Mahfuz’dur. Bu tamlama ilk bakışta önümüze şu problemi çıkarır: Hem

“bilinmezlik” mânasında ki belirsizlik, hem “apaçıklık” mânasındaki mubîn’lik: nasıl oluyor? iki

ihtimal var: Ya “Allah için ayan açık, insan için akıl sır ermez bir yazılımla korunmuş..”, veya hem

lazım hem müteaddi olan mubîn’in özünde açık ve dâhi açıklayıcı olan çift yönlü tabiatına istinaden

“Göstergeleriyle insana açık, özüyle Allah’a açık bir yazılımla korunmuş..” Her hâlükarda belirsiz

olarak geldiği bu ve buna benzer bağlamlarda özellikle “ilâhî yazılım”a ve oluş-bozuluş yasalarının

kayıtlı tabiatına delalet eder (Msl. 53/Neml: 75; 76/Sebe’: 3). Bu ilâhî yazılımın kaynağı 39/Yâsîn

12’de imâmin mubîn (ana bellek) olarak beyan edilir.

ا جاءهم ف هم ف أمر مريج ) بوا بالق لم (5بل كذ

Bel kezzebu bil hakkı lemma caehum fe hum fi emrim meric

“Dahasını da yaptılar, ayaklarına kadar geldiği halde hakikati yalanladılar: hasılı onlar

derin bir iç karmaşası yaşıyorlar.”

- Bel edatı; “daha beterini de yaptılar” vurgusunu da içerir (Bkz: Ebüssuud).

- Çevirimizin gerekçesi, merîc'in asli anlamıdır; karmaşa, karışıklık, bulanıklık, içinden çıkılamayacak

kadar karmaşa hali, iç dünyalarında derin bir kaos yaşıyorlar. İç dünyasında kaos yaşayan, dış

dünyasında ki cosmos’u fark etmez. O muhteşem dizaynı fark etmez. Sanatta ki o muhteşemliği fark

etmeyince, sanatkarın ihtişamını fark etmez. Onun içinde yaratmayı Allah’a bile çok görür, kafaya

bakın, Allah tasavvuruna bakın. İnsanın Allah tasavvuru insanın zihnini yüceltmesi gerekirken, onlar

yüce bir tasavvur olan Allah tasavvurunu insan seviyesine indirmeye çalışıyorlar. İşte onun için

algılayamıyorlar.

- Zımnen: ne diyeceklerini, ne yapacaklarını bilemiyorlar. Kah sihirbaz, kah şair, kah deli veya kahin

iftirasında bulunuyorlar.

ناها ماء ف وق هم كيف ب ن ي (6وزي ناها وما لا من ف روج )أف لم ي نظروا إل الس E fe lem yenzuru iles semai fevkahum keyfe beneynaha ve zeyyennaha ve ma leha min

furuc

“Onlar üzerlerindeki göğe dönüp de bakmadılar mı? Onu nasıl inşa ettik ve ışıl ışıl

bezedik, üstelik hiçbir eksik gedik bırakmadık!”

- Yani Allah’ın yeniden yaratışı, öldükten sonra tekrar dirilişi Allah’a bile çok gören bu insanlar şöyle

kafalarını kaldırıp yukarı doğru baksalar ya.

- ma leha min furuc Burada ki Mâ farklıda algılanabilir. Kem anlamı verebiliriz. Bu Arap dilinde

edatlarda mümkündür. O zaman "ona nice geçit noktaları yerleştirdik" anlamına da ulaşılabilir. Bunu

alternatif bir anlam olarak sunulabilir.

نا فيها من كل زوج بيج ) نا فيها رواسي وأن بت (7والرض مددناها وألقي

Vel erda medednaha ve elkayna fiha ravasiye ve embetna fiha min kulli zevcim behic

“Yeryüzünü ise (engebeli arazi yapısıyla) uzatıp genişlettik, zira oraya kalkmaz

kımıldamaz dağlar yerleştirdik, üstelik orada her tür çiftten güzel bitkiler yeşerttik ki,”

- Dağlar yerleştirilerek yeryüzü nasıl uzar? Düz bir sathı, yuvarlak ve düz bir sathı uzatmak istiyorsak,

engebeler koymamız lazım. Vadiler ve zirveler. Bu sayede düz bir alanı 2 katına, 3 katına uzatmış

olursunuz. İşte Cenab-ı Hâk o düz satıhta dağlar ve vadiler yerleştirerek muhteşem bir uzama

gerçekleştirdi, genişletti. Aslında Kur’an’ın genel üslubu gereği fiziki şeylerden bahsederken hep

aslında ahlaki, manevi noktalara imada bulunur. Yani dağ diyorsa Kur’an, yeryüzü diyorsa bunu

insanın iç dünyası olarak anlayacağız. İnsanın iç dünyasının kapasitesini de artırır. Yani Allah iç

dünyamızı da genişletiyor. Tıpkı yeryüzünün kapasitesini, yüz ölçümünü alanını dağlar ve vadiler

koyarak artırdıysa, insanın iç kapasitesini de bereketlendirir. Zımnen: Nasıl ki engebeli yapısı

yeryüzünün alanını büyütüyorsa, insan hayatının iniş-çıkışları da hayata zenginlik katıyor: tekdüze

olsa hayat çekilmez olurdu. Dolayısıyla İnsanın iç kapasitesini de artırır.

- Zevcim behic; zevc, varlığın çift kutupluluğuna atıftır. Vahyin değişmez karakterlerinden biride çift

kutupluluktur. Vahyin içinde bile biz bu çift kutupluluğu görürüz. Bir maddeye atıf yapar, bir

manaya, bir dünyaya atıf yapar, bir ukbaya atıf yapar. Bir korkuya atıf yapar, bir umuda, bir cennete

atıf yapar, bir cehenneme. Bir insana atıf yapar bir şeytana. Bir imana atıf yapar, bir benliğe nefse

atıf yapar. Yani vahiyde kendi içinde çift kutuplu bir üslubu barındırır. Hatta Allah’dan bahsederken

bile celal sıfatına atıf yapar, bir cemal sıfatına. Bir kahrı ilahiye atıf yapar bir de lütfu ilahiye. Yani

çift kutupluluğun vahyin yasası olduğunu dile getirmiş olur. Baştan beri gelen pasajla bu ifadenin

arasında nasıl bir alaka var? “zevcim behic” çift kutuplu güzellik, göz alıcı güzellik. Ahiretle

ilgilidir, ahreti inkarla ilgilidir bu pasajın konusu. Ey ahireti inkar eden inkarcı muhataplar; varlık çift

kutupludur, dünya bu kutbun bir tanesidir, öteki kutbu ahirettir. Sen aslında ahireti inkar etmekle

varlığın yasasını, seninde tabi olduğun yasayı inkar ediyorsun. Kendini inkar ediyorsun, sen bile

ceset ile ruh gibi çift kutuptan, hatta üç kutuptan müteşekkilsin; ceset, can, ruh. Sen tek dünyalı

olmayı kendi içine nasıl sindiriyorsun.

(8يب )ت بصرة وذكرى لكل عبد من

Tebsıratev ve zikra li kulli abdim munib

“gönüllü olarak O'na yönelen her kul için bir bilinç kaynağı ve bir uyarı vesilesi olsun.”

- Tebsıra; ampirik bilgiye delalet eder. Gözlem yoluyla elde edilen veriye, dataya, deneysel bilgiye

yani dış bilgiye delalet eder. Zikrâ ise iç bilgiye, iç aydınlanmaya, tefekküre, düşünceye, akleden

kalbi aydınlatan "ilme" delalet eder. Yani bu kısacık ayette bilginin iki temel kaynağı da dile

getiriliyor. Gönüllü olarak Allah’a yönelen her kul için hem gözlem yoluyla elde edilen bir dış bilgi,

hem de tefekkür yoluyla elde edilen bir iç bilgi olsun diye. Bu vahyin gönderiliş ve şu kainat ayetinin

okunuş sebebi bu olmalı. Yani dönüp bakmıyor musunuz? Ya nassı kulağınızla duyun ya da görün.

Ya kitaptaki ayeti okuyun, ya da kainat ayetini. Siz ne onu okuyorsunuz, ne onu okuyorsunuz. Peki

siz ne işe yararsınız? Aslında söylenen zımnen bu.

نا به جنات وحب الصيد ) ماء ماء مباركا فأن بت (9ون زلنا من الس

Ve nezzelna mines semai maem mubaraken fe embetna bihi cennativ ve habbel hasıyd

“Yine Biz, gökten bereketli bir su indirdik ve onunla has bahçeleri yeşerttik, dahası hasat

edilen tahılı ”

- Mübarek su, mübarek ürün, bu çifti gördüğünüz her yerde ahlaki ve manevi suya bakacaksınız.

Vahiy suya benzetilir. Nasıl gökten su nazil etmişse Allah, semadan da, yani manevi semadan da

vahiy nazil etmiştir. Nereye? Suyu kurumuş topraklara can versin, vahyi de kurumuş yüreklere can

versin diye. Mübarek Kur’an, mübarek su. Gökten mümin bir akla nazil olursa, orayı cennet yapar.

Aslında bir müminin cenneti ilk defa yüreğinde tohumlanır. Müminin gireceği cennetin prototipi

yüreğidir. Orayı çölken cennete çevirende vahiy rahmetidir.

(11والنخل باسقات لا طلع نضيد )

Ven nahle basikatil leha tal'un nedıyd

“ve sıra salkımlı meyveleriyle boylu poslu hurma ağaçlarını,”

نا به ب لدة ميتا كذلك الروج ) (11رزقا للعباد وأحي ي

Rizkal lil ıbadi ve ahyeyna bihi beldetem meyta kezalikel huruc

“bütün kullara bir rızık olarak (verdik): Evet, Biz ölü bir beldeye o (su) ile can verdik, işte

(insanın) yeniden dirilişi de böyle olacaktır.”

- İnsana adeta Allah’ın ayetlerini okumuyorsunuz, bari kainat ayetini okuyun da yeniden dirilişi

anlayın deniyor. Dört mevsim nedir? İnsan bir kışın baksın tabiata, birde baharın. Aslında 24 saat

bile yeterlidir yeniden dirilişi anlamaya. Her akşamınız, her yatağa girişiniz kabre girişiniz, her

sabahınız basübadelmevtinizdir, yeniden dirilişinizdir. Gündüzü felaketlerle dolu olan bir ömrün

gecesi kâbustur. Gündüzü saadetle geçen bir ömrün gecesi salih bir rüyadır, cennet baharının

müjdesidir.

- Bitkinin çıkışı ihya ile insanın yeniden dirilişi ihraç ile ifade ediliyor. Oysa tersi olması lazımdı.

Bununla bitkinin insanın gördüğü kadar basit olmadığı, insanın yeniden yaratılışının da Allah için

sanıldığı kadar zor olmadığı ifade edilmektedir. Ölü toprağa suyla can verme metaforunun geçtiği

her yerde, zımnen vahyin ölü yüreklere hayat vermesi hatırlatılır.

لهم ق وم نوح وأصحاب الرس وثود ) بت ق ب (22كذ Kezzebet kablehum kavmu nuhıv ve ashabur rassi ve semud

“Onlardan önce Nûh Kavmi, Ress sakinleri ve Semud da yalanladı,”

- Ress sakinleri; kuyu demektir ress, hatta bi’irr’den farklıdır, bi’irr merdivenle içine inilen üzeri

kapalı kuyular. Ama Ress kuyu tipi kör kuyu, derin kuyu etrafı taşla çevrili Anadolu da çok görülen

bir kuyu. Birçok dilcinin "kuyu" anlamı verdiği er-ress, bölge insanlarının bildiği, cahiliyye şiirinde

de geçen bir vadinin adıdır (Mekâyîs). Bu vadinin yeri ve helâk edilen sakinlerinin kimliği

müfessirlerimizi hayli yormuştur. Bunlardan birine göre, Güney Arabistan'da yer alan Ress sakinleri

peygamber olarak gönderilen Hanzala b. Saffan'ı katletmişler ve belâya uğramışlardır. Bu Ress'in

Du-hân 37 ve Kâf 14'de geçen Tubba' kavmiyle ardışık olması mümkündür. Ress kavminin nerde

olduğu ihtilaflıdır. En yoğun görüşe göre necran da yani Mekke ile yemen arasında bulunan

Necran’da. Başka bir görüşe göre Azerbeycan da, ırak ta olduğu gibi görüşler var. Ibn Abbas'ın

Ka'b'dan yaptığı bir nakle, muhtemelen buna dayanan Süddi'ye göre Ress Antakya'dadır. Bu isimler,

bununla "Yâsîn Sahibi" diye bilinen marangoz Habib'in kastedildiği görüşündedirler. Ress'in,

Azerbaycan taraflarında, üzerinde çok gelişmiş bir uygarlığın kurulduğu bir vadi olduğu da

söylenmiştir. Diğerinin âyetle çelişir gözükmesi bu ihtimali daha da güçlendirmektedir. Her

nerdeyse, bu kavim kendilerine gönderilen peygamberi kuyuya atmış. Peygamberini kuyuya atıp,

ondan kurtulan azgın kavim anlamında Ress sakinleri denmiş.

(13وعاد وفرعون وإخوان لوط )

Ve aduv ve fir'avnu ve ıhvanu lut

“ yine 'Âd, Firavun ve Lût'un kardeşleri... ”

- İlginçtir Kur’an’da nerede ad’dan bahsedilirse, orada semud’dan bahsedilir. İkisi adeta ikizdir.

Sebebi açıktır, Ad: dönüş demektir, id dönüp dönüp gelmesini istediğimiz şeylere denir onun için

bayramlara id denir. Demek o kadar görkemli bir uygarlık ki Ad kavmi, gelen bir daha gelmek

istiyor. 24 yerde geçer kuranda 22 sinde semud la birlikte gelir, mevkileri Arabistan yarımadasının

güneyinde yemenle umman arasında hadra mevt adlı (ölü yeşil demek), rumul hal çölü ( 4/3 ıssızlık

çölü) dünyanın en büyük çöllerinden çölün alt kısmında sana dan ummana uzanan bölge, ahkaf

denilen kum tepeleri olan bir yer. Bu kum tepeleri bir felaketle oluşmuş, bu yüzyılda uzaydan çekilen

resimlerde fark edilen bir kum dağının altında ad kavmine ait kalıntılar bulundu. Orda ahkaf denen

yerde bir medeniyet kurmuş, hud peygamberin kavmi nuh dan sonra, Kur’an’da ad kavmi nuh

kavminden sonra gelir, kadim kavimlerden, alimler Arapları 3 e ayırır, 1- arabul baide: uzak Araplar

2- arabul aribe: gerçek Araplar 3- arabul mustağrabe: sonradan arap olanlar, peygamberimiz

sonradan arap olanlardan, hz İbrahimin torunu olduğu ve hz. İbrahim in Sümerlerden geldiği için. Bu

ad kavmi arabul baide ilk Araplardandır, arap peygamber olarak sayılan 3 peygamberdir ilki de Hud

peygamberdir. Zaten tevratta ad – semud kıssası hiç geçmez, efsanelere göre Şeddad isimli bir

hükümdar kardeşinden sonra mutlak hükümdar olmuş ve cennet diye bir şeye inandıklarını duyuyor

muvahhidlerin ve diyorki siz cennet diye bir şeye inanıyormuşunuz, ben ölmeden sizi cennete

sokayım diyor ve irem bağlarını yapıyor. Ad kaminin anlatıldığı her yerde söylenen şudur: cenneti

dünyada arayanların hali böyle olur.

- Peygamberlerini dinlemediler ve sonunda korkunç bir fekakete uğradılar. Onlar bulut geliyor diye

bayram yapıyorlardı, ama gelen felaketleriydi, korkunç bir şekilde mahvoldular, kökünü kurutucu bir

rüzgar der Kur’an, adeta kum tanesine çevirecek bir rüzgar. Tefsirlerde anlatıldığına göre; öyle kum

taneleri savuruyormuş ki rüzgar insana değdiğinde insanı hücrelerine kadar bölüyormuş. Her bir kum

tanesi kurşun gibi. Semud: smd kelimesi az su demektir. Semud kavminin kalıntıları çok önceden

beri daha iyi biliniyor. Araplar ordan gelip geçiyorlardı ve bu kalıntıları görüyorlardı. Suudi

Arabistan’ın kuzeyinde kalan şu anda da ziyarete açık olan bölge semud un kalıntıları sayılır. Yine

Ürdün sınırları içinde kalan petra, o bölge silfir taşlarıyla doludur şu anda yerden alın yumurta

gibidir kırın ortasından bims’in daha yumuşak bir hali çıkar. Yanmış bir taş.

- Bunlar monoblok kayaları vadi vadi oymuşlar, insan eliyle açılmış bu Vadilerin iki yamacında

şehirler kurmuşlar. Hala durmakta. Bu ne azim çalışma, bunlar aşağıda ad kavminden kurtulmuş

olanlar. Yukarı kuzeye çıkmışlar. Niye böyle yapmışlar; orda malzeme kumdu burada kaya, çürüktü

yıkıldı, taştan yapalım yıkılmasın, inşaat malzemesi sorunu sandılar. Sorunu algılayıştaki sapıklığa

bakın, kayada bize bir şey olmaz. Sorun yapı malzemesinde değildi ki, Allah’la olan ilişkinizdeydi,

sorun kalbinizdeydi, ahlakınızdaydı. Siz ahlakınızı değiştirmek yerine yapı malzemesini

değiştirdiniz. Allah bu malzemeyi helak etmez mi sandınız? Yine helak oldunuz. Onun için ad ve

semud bir arada anılır.

- ve fir'avnu ve ıhvanu lut; ve firavun ve lut’un kardeşleri. Dikkat edin, firavun olarak yalın

geliyor, kavminden bahsetmiyor. Neden? Firavun o kadar baskındı ki artık ortada kavim değil,

sadece Firavun kalmıştı. O kadar baskıcı ve zorbaydı. Firavun'un tek merkezden koca bir toplumu

şahsiyetsizleştirerek sürüleştirmesiyle firavunun kavmi denecek bir topluluk kalmamıştı orada.

Çobanın elindeki bir tutam otun arkasına dökülmüş bir sürü. Onun için şahsiyeti olmayanlara Kur’an

adam demiyor.

- "Nuh kavmi" gibi diğer kavimler, kendini tanrı ilan eden bir zorbanın zoruyla değil, kendi

hevalarıyla inkâr etmiştiler ve helak olmuştular.

(12. Ayet’te geçen kavimlerin suyla bir tür ilişkili olması, 13.ayette ise çölde yaşayan kavimler olmasının bunların ayrı

olarak sayılması ilginç.)

ب الرسل فحق وعيد ) (11وأصحاب اليكة وق وم ت بع كل كذ

Ve ashabul eyketi ve kavmu tubba kulun kezzeber rusule fe hakka veıyd

“Yine ormanlık vadinin sakinleri ve Tübba' kavmi... Bunların hepsi de elçileri

yalanladılar: sonunda vaad ettiğim ceza gerçekleşti.”

- Medyen dağlık, Eyke ise, ormanlık olan iki yerleşim yeriydi. Eyke ashabına, Eykeliler yahut

Leykeliler de denir. Eyke, yumuşak ağaç bitiren bataklık demek olup, Medyen'e doğru, deniz

sahilinde bir yerin adıdır. Burada yaşayan bir topluluk vardı. Şuayb (a.s), bunlara da elçi olarak

gönderilmişti.Ancak Şuayb, onların(Eykeliler'in) kavminden değildi. Medyen kavmindendi. Bu

nedenledir ki Kur'an şöyle der: Medyen'e kardeşleri Şuayb'ı (gönderdik). Şuayb, dedi ki: "Ey

kavmim, Allah'a kul olun! Sizin için O'ndan başka ilah yoktur. Muhakkak size, Rabb'inizden apaçık

bir delil gelmiştir. Ölçüyü ve tartıyı tam tutun, insanların eşyasını(mallarını) değerinden eksiltmeyin

ve ıslah ettikten sonra, yeryüzünde fesat çıkarmayın. Şayet iman ediyorsanız, bu sizin için daha

hayırlıdır."[ARAF (7)/ 85]

Kezzebe ashâbul eyketil murselîn; Eyke ashabı da, elçilerini yalanladı. İz kâle lehum şuaybun e lâ

tettekûn; O zaman onlara Şuayb dedi ki: 'Sakınmıyor musunuz? İnnî lekum resûlun emîn;

Muhakkak ben, size gönderilmiş güvenilir bir elçiyim. Fettekullâhe ve etîûn; Allah'tan korkup-

sakının ve bana itaat edin! [ŞUARA(26)/ 176-179] Bu ayetlerden, Şuayb'ın, Medyen kavminden

olup; hem Medyen'e ve hem de Eyke halkına elçi olarak gönderildiği, açıkça anlaşılmaktadır.

- Tubba‘, Güney Arabistan’da güçlü ve görkemli bir uygarlık kurulmuş olan Himyer krallarına veya

devletine verilen isimdir. Bir dönemde Kafkaslara kadar uzanan bir devlet tubba kavmi. Etraftaki

tüm devletçikleri kendilerine ‘bağladıkları’ için Tubba‘ adını almışlardır. Başlangıcı Milat öncesine

kadar giden Tubba‘ devletine, MS. 4. yüzyılda Habeşliler son vermiştir. Kur’an, muhatapları nın

hafızasında hatırası canlı olan Tubba‘ uygarlığını bir “ibret” olarak sunmaktadır. Taberî gibi

kaynaklarımız Tubba’ halkının sonradan müslüman olduğunu zikrederler.

(15هم ف لبس من خلق جديد )أف عيينا باللق الول بل

E fe ayına bil halkıl evvel bel hum fi lebsim min halkın cedid

“Şimdi Biz, ilk yaratış sırasında bitkin düşmüşüz, öyle mi? Asla! Ama onlar, yeniden

yaratmanın (imkanından) kuşku duymaktalar.”

- İlginç bir noktaya getirdi vahiy. Sûrenin 38. âyetiyle karşılaştırınız. Burada müşriklerin "uzak tanrı"

tasavvurlarıyla Yahudilerin "yorulan tanrı" tasavvurları arasındaki ortak nokta olan "yetersiz tanrı"

sapmasına dikkat çekiliyor. Bu ayet iki iftirayı zemin olarak aynı temele yerleştiriyor. Yahudilerin

iftirası tevratın tahrif edilmiş tevratın tekvin bölümünün 2.babının 2.cümlesinde “Allah yerleri ve

gökleri 6 günde yarattı ve 7. Gün dinlendi” onun için bizde cumartesi gün hiçbir iş yapmayacağız.

Madem o yoruldu bizde onun için yorulalım gibi bir mantıkla yola çıktılar. Bu aslında Müşriklerin

yeniden yaratışı çok gördükleri sınırlı Allah tasavvurlarına benziyordu. Oysaki Allah Mutlak olandır,

her ne mükemmellik aklınıza geliyor o Allah’a aittir. Her ne noksanlık aklınıza geliyor Allah ondan

münezzehtir. Allah inancı budur. Selim bir Allah inancının olmazsa olmazıdır. Bunlar yoksa orada

selim bir Allah inancından söz edilemez. Dolayısıyla müşriklerle Yahudilerin ortak bir hastalığı

olduğunu söylüyor burada; “uzak Allah inancı.” İşte şimdi oraya geldik.

نسان ون علم ما ت وسوس به ن فسه ونن أق رب إليه من حبل الوريد ) (16ولقد خلقنا ال

Ve le kad halaknel insane ve na'lemu ma tuvesvisu bihi nefsuh ve nahnu akrabu ileyhi

min hablil verid

“Doğrusu insanı yaratan Biziz ve iç beninin ona neler fısıldadığını iyi biliriz: zira Biz

insana şahdamarından daha yakınız.”

- Bu üstünde ısrarla durulması gereken bir ayettir. Berceste ayettir. Kur’an’ın çivi ayetlerinden biri.

İnsanı insana tanıtan aynalardandır. Ey insan kendinin görünmez tarafını seyretmek istiyor musun?

Allah’ın tuttuğu aynada kendine bak. İçine bak. Yani hiçbir ayna sana içinin zaaflarını göstermez.

Allah’ın aynası ancak gösterir. Elâ ya’lemu men halak; Çünkü Allah yarattı “yaratan bilmez mi?”

(mülk suresi 14). Bu ayet insanın gizemli iç dünyasından bahsediyor. İç ben nefis ve onun

ayartılmasından söz ediyor. Yani insanı biz yarattık, onun iç beninin de ona vesvese verdiğini de biz

çok iyi biliriz.

- Vesvese doğal kelimedir ve iç benin "fısıltılarını" ifade eder. Irade ve vesvese ters orantılıdır: biri

büyürse diğeri küçülür. Vesvese eylem, öznesi nefs, iç ben. Peki nesnesi kim? İnsan. O zaman

burada bir eylem, bir özne, bir nesne var. Özne vesvese veriyor, fiil vesvese, nesnede insan. Yani

insanın içinde iki kutup var, bir kutup diğerini baskı altına alıyor. Neyle? Fiskosla, vesveseyle,

ayartıyla, fısıltıyla baskı altına alıyor. İnsanın içindeki iki odaktan söz eden bir ayetle karşı

karşıyayız. Ayet nefs ve insan diyor, ayet insanın nesneleşme sorununu ele alıyor. Ayetin konusu

insanın nesneleşmesidir. Ve ayet şöyle diyor, zımnen: Insan Allah için kendi başına bırakılmayacak

kadar önemlidir. Allah insanı kendi kendisine bırakmaz, neden? Çünkü insan kendisine kıyar. Allah

insana sahip çıkarsa büyük bir rahmet etmiştir. Zira dışarıdan hiç müdahale olmasa dahi, içindeki

imkanı zaafa dönüştürerek insan ya kula kul olur ya da kulu kendine kul eder. Kendisine yazık eder.

Ama insan ille de beni bırak diyorsa insan Allah’a kötülük yapmış olmaz, kendine kötülük yapmış

olur. Sonuçta vesveseden vicdanının sesini duyamaz olur. Kendisini insan eden vicdanın sesinin

üzerine perde gerilir. O ses Allah’ın fıtrat sesidir. Allah’ın fıtratın üzerinden konuşmasıdır. O sesi

duymak insanın kendisini aşarak özüne ulaşmasıyla mümkündür. İşte vesvese bu sesi duymamız için

parazit yapmaktadır. Alıcılarımızın Allah’ın fıtratımız üzerinden verdiği mesajları duymamız için iç

benimiz bir parazit yayar. İrade ve vesvese ters orantılıdır. Bu cümle tüm vesveseler için geçerlidir.

İrade arttıkça vesvese azalır, vesvese arttıkça irade azalır. Eğer bir insan vesveseliyse iradesizidir.

Ona yapılacak en iyi tavsiye iradeni arttır, vesvesen azalsın demektir, 100 de 100 irade kullan,

vesvesen %0 olsun denir.

- ve nahnu akrabu ileyhi min hablil verid; “zira biz insana şah damarından daha yakınız” yani ona iç

beninin hangi fısıltıları yaptığını biliriz. İnsanı biz yarattık, iç beninin fısıldadıklarını biz biliriz,

çünkü biz insana şah damarından daha yakınız. Bu muhteşem cümle bir Allah tasavvuru inşasıdır.

Kendini bilen Rabbini bilir. İnsana şah damarından daha yakınız diyen Rabbini bilmesi için, içine

yönelmesi lazım. İçine, derinliğine yönelmesi yani kendini aşması lazımdır. Çünkü Allah şah

damarından daha yakınsa kendini aşarak oraya ulaşacak. Kendini aştığı yerde Rabbiyle karşılaşacak.

Teslim olacak, beni ben bilmem sen bilirsin Allah’ım diyecek. Ve kendisine gönderilen kullanma

kılavuzuna uyacak. Rasulallah işte bu gerçeği bildiği için ara ara “ Allah’ım beni kendimle bir lahza

başbaşa bırakma” diyordu. Dert insanın kendisiyle baş başa kalınca, kendisine kıymasıdır. İnsanın

kendisinden kopunca, Rabbinden de kopması. İnsanın kendini unutunca Rabbini de unutması.

Haddini bilmeyince, Allah’ın da kadrini bilmemesidir.

مال قعيد ) يان عن اليمين وعن الش ى المت لق (17إذ ي ت لق

İz yetelekkal mutelekkıyani anil yemini ve aniş şimali kaıyd

“(Zıt kutuplarda) konuşlanmış olan o iki (unsur), sağdan ve soldan karşı karşıya geldiği

zaman”

- Vesvese veren ve vesvese verilen. Yani: bir önceki âyette yer alan "insan, aklı selim, irade" ve "iç

beni, nefs, ego ". Bu pasaj boyunca bu iki unsurdan bahsedilecek. Bizim "konuşlanmış" karşılığını

verdiğimiz, "oturmuş güdülere" ve insanı yönlendiren "köklü saiklere" delalet eden ka'îd, hem özne

hem nesne anlamına sahiptir.

- Ayet kaiyd diye bitiyor. İnsanın negatif ve pozitif tarafıdır. İnsanın aklı selimi ve egosu. Kaiyd hem

özne hem nesne formundadır. Hem fail hem mefuldür. Fail formu Arapçada ikisini birden içerir.

Hem etkendir, hem edilgendir. Bununla söylenmek istenen; yerleşik güdüler ve akli melekeler, bir

tarafta güdüler diğer tarafta akli melekeler vardır. İki melek diye anlayanlarda olmuştur, sağdan

soldan gelenlerin. Sonra gelecek ayetlerde bu yorumun isabetli olmadığı görülüyor. İki melek mi?

Biri melek biri şeytan mı? Müfessirlerin bir kısmı melek, bir kısmı şeytan demişler şeytanla melek

arasında bayağı bir fark var. Dolayısıyla burada insanın içinde ki iki odak olarak anlayacağız, zaten

16. Ayette nefs ve insan geliyor. Bu pasaj boyunca bu ikili yapı devam edecek bizde böyle

anlayacağız. Hz. Peygamber'in, dili bu meleklerin kalemi, tükürüğü ise mürekkebi olarak nitelemesi,

bu âyette ki yoğun sembolizme işaret eder (Zemahşerî). Efendimiz bu sembollerle açıklıyor. Bilinç-

bilinçaltı karşıtlığını biz burada görüyoruz. Soru da, sorun da aslında kişinin ben idrakini hangi kutup

inşa edecek. Ego mu inşa edecek nefs mi? Yoksa aklı selim mi? Fıtrat mı? Benlik mi? İnşa edecek.

Aslında savaş o savaş. Sağdan soldan gelip de birbiriyle çatışanda onlar. Ka’id; oturmuş güdüler,

oturmuş aklı selim. İkisi birbirini yok edemez, birbirlerinin sesini bastırır. Yani ya melekler meleke

olmuştur insanda, ya şeytanlar meleke olmuştur. Melek meleke haline gelmişse insanda o aklı selim,

şeytan meleke haline gelmişse o da ego olarak konuşacaktır. Artık biz bu konuşmayı dinleyeceğiz bu

ayetin ardından;

(18قيب عتيد )ما ي لفظ من ق ول إل لديه ر

Ma yelfizu min kavlin illa ledeyhi rakıybun atid

“insandan herhangi bir söz çıkmaya görsün, illa ki, kendi içinde bile onu gözetleyip

kaydeden Biri vardır.”

- Söz, tasavvurla eylemin orta noktasında bulunur. Düşüncenin meyvesi, eylemin tohumudur.

Düşüncenin çocuğudur, eylemin anasıdır. Sözden bahsettiğimizde hem niyetle düşünceyi, hem de

eylemi ortaya koymuş oluruz. Zımnen: Eğer söz kaydediliyorsa eylem haydi haydi kaydediliyor

demektir. Gözetleyenin "Allah" olduğunu, 16. âyetten çıkarabiliriz.

يد ) (19وجاءت سكرة الموت بالق ذلك ما كنت منه ت

Ve caet sekratul mevti bil hakk zalike ma kunte minhu tehıyd

“Derken ölüm kâbusu tüm gerçekliğiyle çıkagelir, (ki) işte bu (ey insan), senin köşe bucak

kaçtığın şeydir!”

- Tek dünyalı bir bakışla bakarsan ölümden kaçarsın. Fakat iki dünyalı bakmış olsaydın ölümden bu

kadar kaçmazdın. Ölen bir kez ölür. Ölümden kaçansa her ölümü hatırladığında ölür. Sen kaç kez

öldün.

(22ذلك ي وم الوعيد ) ونفخ ف الصور Ve nufiha fis sur zalike yevmul veıyd

“Nihayet (diriliş için) sura üflenir: işte bu da (ey insan), kendisine karşı uyarıl(dığın)

gündür”

- Veya Katade’nin suver okuyufluna istinaden: “suretlere (ruh) üflenecek” (Ferrâ, Zümer: 68’in

tefsirinde).

- Yani Allah’ın uyarması için ille de sana vahyin ulaşması şart değil. Aslında bedenin seni uyarmıştı,

saçında ağaran her siyah tel seni uyarmıştı. Yüzünde oluşan her yeni kırışık bir uyarıydı aslında.

Aslında her geçen gün bir uyarıydı. Her bahar ve kış bir uyarıydı. Ey insan seninde bir gün kışın

gelecek. Her gece bir uyarıydı, seninde ömrünün gecesi gelecek.

(11وجاءت كل ن فس معها سائق وشهيد )

Ve caet kullu nefsim meaha saikun ve şehid

“Ve her can kendisini yönlendiren unsurlar ve tanıklarla (huzura) gelir,”

- Hem etkileyen dış/aktif/özne unsurlar, hem de etkilenen iç/pasif/nesne unsurlar.

- Saik ve şehit. Gerçekten çok harika anlamlarla dolu iki anlamdır. Saik; modern Arapçada şoföre

denilir. Aslında özne ve nesneden bahsediliyor, saik fail formunda. Şehit ise iki formu birden kapsar

ama fail geldiğine göre orda meful öne çıkıyor, yani nesne. Bu nedir? İnsanın bünyesindeki iki

kutuptan hangisi özne, hangisi nesnedir. Aklı mı? Güdüsü mü? Bilinci mi? Bilinç altı mı? İşte ayet

bundan bahsediyor. İnsanın şoförü kim? Huzuru ilahiye çıktığınızda; Yarabbi beni süren nefsim

diyecek bazı canlar. Bazıları da aklı selim diyecekler. Şoförünüz doğru yolda mı sürdü sizi, yanlış

yolda mı? Allah’ın verdiği koordinatlara göre mi? Yoksa şeytanın verdiği koordinatlara göre mi

sürdü sizi şoförünüz. Kime göre sürdünüz bu hayat arabanızı hayat yolunda. Tanıkta ortaya çıkacak,

bütün uzuvlarınız tanık. Eğer bastırmışsa iç ben, aklı selimi o artık nesne olarak kalmıştır. Özne iç

bendir nefistir. O zaman nesneleşmiş, nesneleştirilmiş olan o aklı selim şahit olacak. Yarabbi beni

ona verdin o bana ihanet etti diyecek, aklı selim, fıtrat ve vicdan. Küfür vicdanın üzerine örtülen

kalın perdedir, vicdanın sesi duyulmasın diye kalın bir perde örtmektir.

(11لقد كنت ف غفلة من هذا فكشفنا عنك غطاءك ف بصرك الي وم حديد )

Le kad kunte fi ğafletim min haza fe keşefna anke ğıtaeke fe besarukel yevme hadid

“"Doğrusu sen" (denilir), "buna karşı gaflet içindeydin, işte, artık senin perdeni önünden

kaldırdık: şimdi gözün daha bir keskindir."”

- Yani: vicdanının ve sağduyunun üzerine örttüğün küfür perdesini, seni kör, sağır ve dilsiz eden

perdeyi... Sen kendine karşı gaflet içindeydin. Duymak görmek istemedin. Belil'insanu 'ala

nefsihibesıyra; bilakis insan kendi benliğine gözetleyicidir diyor Kıyame 14. Ayet. Fakat o gözü kör

etmişseniz Summun bukmun umyun fe hum lâ yerciûn; görmez, işitmez ve dilsiz olur o zaman fe hum

lâ yerciûn dönemez.

- fe keşefna anke ğıtaeke İşte artık senin perdeni senden kaldırdık. Senin perdeni diye çevrilmesi

daha uygun, çünkü o perdeyi sen örttün. Küfür perdesi. Ahrette bu perde kalkacak ama iş işten

geçmiş olacak. Bu dünya hakikatin yansıdığı perdedir. Zira hakikati mutlak niteliğiyle göremeyiz.

Görsek ölürdük, o yüzden ölünce göreceğiz. İman bu açıdan da bir nimettir, yakin âhirettir. Tıpkı Hz.

Ali'nin söylediği gibi: "İnsanlar bir tür uykudadır, ölünce uyanırlar".

- İşte artık senin perdeni senden kaldırdık. Senin perdeni diye çevrilmesi daha uygun çünkü o perdeyi

sen örttün. Ahrette örttüğün küfür perdesi kaldırılacak, o zaman anlayacaksın ama iş işten geçmiş

olacak.

- fe besarukel yevme hadid; Şimdi gözün daha da keskindir. Burada ince bir ironi var. Hadi

bakalım perdeni kaldırdık, gördün inkar ettiğin şeyleri fakat neye yaradı.

(13وقال قرينه هذا ما لدي عتيد )

Ve kale karinuhu haza ma ledeyye atid

“Güdümüne girdiği (şeytani öteki kişiliği) der ki: "İşte, bir uydu gibi emrime pervane

olan budur!"”

- Bütün bu âyetlerde yer alan karîn'in tefsiri bu âyettir. Karîn'i "şeytani öteki kişilik" olarak alışımızın

gerekçesi, 16. âyette yer alan "iç beninin ona neler fısıldadığı" ifadesidir. Bu âyetten, pasaj boyunca

karşı karşıya gelen iki kişiliğin tek bir şahsa ait olduğu sonucuna varıyoruz.

- Ma ledeyye atid; emrinde pervane gibi dönmek. Her şeyiyle birinin emrine girmek, onun emri altında

onu gölgesi gibi hareket etmek anlamına gelir.

ار عنيد ) (11ألقيا ف جهنم كل كف

Elkıya fı cehenneme kulle keffarin anid

“(Allah emreder): "İnkarda ısrar eden her inatçı kâfiri (uydusu olduğu odakla) birlikte

cehenneme fırlatın: ”

(15مناع للخي معتد مريب )

Mennaıl lil hayri mu'teim murib

“her hayra engel olanları, her haddini bilmez saldırganı, her kuşku ve fesat yayanı,”

- Veya: "değer yıkıcılık yapanları" atın cehenneme der.

- Mennaıl lil hayr; insanın özündeki iyiliği ve hayrı bastıranı diye anlamak lazım. Yani şer aslında

senden değildi, fakat sen seni öldürdün. Sen içindeki imkanı öldürdün. İçindeki imkanı şerre alet

ettin. Cennetini yeşertmek yerine, cehennemin ateşini tutuşturdun. Onun için hayrı engelledin, el

hayr diyor.

ديد ) (16الذي جعل مع الله إلا آخر فألقياه ف العذاب الش

Ellezi ceale meallahi ilahen ahar fe elkiyahu fil azabiş şedid

“Allah dışında başka ilâhlar peydahlayanı... Haydi, (özne ve nesnesiyle birlikte) hepsini

şiddetli azabın bağrına fırlatın!”

- Elkiya; orada ki tesniye zamiri; özne ve nesnesiyle birlikte diye çevrildi. Hepsini şedid olan azaba

fırlatıp atın. Niye? Çünkü nesne oldu, irade sıfırlandı. Nesne gibi, değersiz bir şey gibi fırlatın atın. (17قال قرينه رب نا ما أطغيته ولكن كان ف ضلل بعيد )

Kale karinuhu rabbena ma atğaytuhu ve lakin kane fi dalalim beıyd

“Güdümüne girdiği (şeytani öteki kişilik): "Rabbimiz!" der, "Onu azdırıp saptıran ben

değildim, kaldı ki o zaten derin bir sapıklığın içindeydi."”

- Ibn Abbas, Mücahid ve Katade bu konuşanı "O kişi için görevlendirilen Şeytan" olarak yorumlar

(Ibn Kesir).

- İç ben, güdümüne girdiği öteki kişilik, ego der; o zaten derin bir sapıklık içindeydi, yani kendisi

sapmaya hazırdı benim yardımımı istedi, bende yardım ettim. Tercihini sapma yönünde yaptı bende

yardımımı esirgemedim. Senin koordinatlarını bıraktı Ya Rabbi, bende ona yeni koordinatlar verdim.

مت إليكم بالوعيد ) (22قال ل تتصموا لدي وقد قد Kale la tahtesımu ledeyye ve kad kaddemtu ileykum bil veıyd

“(Allah) buyuracak: "Benim huzurumda hesaplaşmayın, zira Ben sizi azabımla

uyarmıştım,”

- Veya zımnen: "Özeleştiriyi Benim huzurumda yapmayın, bunun bir yararı yok". Nefis muhasebesini

benim huzurumda yapmanın ne lüzumu var, artık bitti. Yaşarken yapacaktınız.

م للعبيد ) ل القول لدي وما أنا بظل (19ما ي بد

Ma yubeddelul kavlu ledeyye ve ma enen bi zallamil lil abid

“Benim katımda verilen söz değişmez ve benim kullarıma zulmetme ihtimalim yoktur.”

- ma enen bi zallamil lil abid; geldi büyük cümle. Ben kullarıma zulmetmem diye çevirmiyoruz.

Çünkü ma’nın haberi yani nefyin haberi bâ ile gelirse bu Allah için kullanıldığında imkan ve/veya

ihtimal yokluğuna delalet eder. Benim kullarıma zulmetme ihtimalim bulunmamaktadır. Rabbimizin

kullarına zulmetme ihtimali asla yoktur. Mübalağa kipi, zulmün olumsuzlanmasına ilave bir

vurgudur (Ibn Aşur). Ve mâ zalemnâhum ve lâkin kânû humuz zâlimîn (Zuhruf 76)"Onlara Biz

zulmetmedik, onlar kendi kendilerine zulmettiler". Rabbimizin kullarına zulmetme ihtimali asla

yoktur. Aslında kutsi hadis olarak rivayet edilen sahih bir haberde “ben zulmü kendime haram

kıldım” ifadesiyle de örtüşüyor. Rabbimiz zerre kadar zulmetmez, insan zulmeder. Rabbimiz insanın

zulmünü önlemek için müdahale eder, vahyi gönderir.

(31مزيد )ي وم ن قول لهنم هل امتلت وت قول هل من

Yevme nekulu li cehenneme helimtele'ti ve tekulu hel mim mezid

“O gün cehenneme "Doldun mu?" diye soracağız, o "Daha var mı?" diyecek.”

- Zımnen: Her varlık gibi cehennem de yaratılış amacı uğrunda çaba gösterecek. Tıpkı şahit olan

organlar gibi, cehennemin konuşan bir özne olarak tasvir edilmesi dikkat çekicidir. Cehennemin özne

olarak tasviri Kur'an'ın tamamında yer alan bir özelliktir. Bu, hem kul kendi eylemleriyle kendisini

yakar mesajı içerir, hem de aktif bir özne olan cehennemin elinden cehennemliğin kaçıp

kurtulamayacağını ifade eder. Zira cehenneme lâyık olan, kendini güdülerinin eline vererek

nesneleştirmenin cezasını çekmektedir. Cehennemden konuşan özne olarak bahsediliyor. Bazı

boşboğazlara da bir gönderme var. Bu kadar adamı cehennem nasıl alacak diyen boşboğazlara

cehennem işte böyle diyecek. Sen onu merak etme adam olmaya çalış, sen cennetini yeşert deniliyor.

ر بعيد ) (31وأزلفت النة للمتقين غي

Ve uzlifetil cennetu lil muttekıyne ğayra beıyd

“Ve cennet muttakilerin ayağına getirilecek ve asla uzaklaşmayacak:”

- Cennetten cehennemin aksine edilgen bir "nesne" olarak söz ediliyor. Cehennem konuşan, cennet ise

getirilen bir şey olarak söz ediliyor neden? Bu cennetin amellerin bedeli değil, Allah'ın ödülü

olduğunu gösterir. Cennetin öznesi sizsiniz. Hak etmeniz halinde o ayağınıza gelecek. Çünkü siz

amellerinizle, aklıseliminizle, iç beninizin, egonuzun, şeytanınızın sizin özneniz olmasına izin

vermediniz. Madem öyle Allah’ta size cenneti nesne kıldı, bu mesajı alıyoruz. Burada zaman ve

mekân kavramları tanıdık-bildik anlamlarının dışında kullanılıyor.

(31اب حفيظ )هذا ما توعدون لكل أو

Haza ma tuadune li kulli evvabin hafıyz

“"Işte, size vaad edilen budur, O'na dönük bir gönülle hatırdan O'nu hiç çıkarmayan

herkese,”

- Veya: "kendini koruyan" ya da "korunan herkese".

(33بقلب منيب )من خشي الرحن بالغيب وجاء

Men haşiyer rahmane bil ğaybi ve cae bi kalbim munib

“idraki aşan bir hakikat olduğu halde, O sonsuz rahmet sahibi karşısında içi titreyen ve

O'nun huzuruna adanmış bir yürekle gelen herkese: ”

- Burada Allah yerine Rahmân isminin gelmesi, "O'nun Rahmân olduğunu bilmesine rağmen içi titrer"

yan anlamını da verir. Zımnen: O'nun sevgisini kaybetme korkusuyla titrer.

(31ادخلوها بسلم ذلك ي وم اللود )

34. Udhuluha bi selam zalike yevmul hulud

“Oraya tarifsiz bir huzur içinde girin! Işte bu ebedi ikamet günüdür" (denilecek).”

(35لم ما يشاءون فيها ولدي نا مزيد )

Lehum ma yeşaune fiha ve ledeyna mezid

“Onlar orada arzu ettikleri her şeye kavuşacaklar, ama katımızda daha fazlası da var.”

- Yani katımızda sürprizler var. Secde suresi 17. Ayette Fe lâ ta’lemu nefsun mâ uhfiye lehum min

kurreti a’yun, cezâen bi mâ kânû ya’melûn “ cennetlik bir mümini orada hangi göz kamaştırıcı

sürprizlerin beklediğini kimse bilemez, tasavvur dahi edemez.” mâ uhfiye lehum hangi sürprizler

beklediğini

يص ) بوا ف البلد هل من م هم بطشا ف ن ق لهم من ق رن هم أشد من (63وكم أهلكنا ق ب

Ve kem ehlekna kablehum min karnin hum eşeddu minhum batşen fe nekkabu fil bilad

hel mim mehıys

“BIZ, onlardan önce nice uygarlıkları helâk etmişiz, onlar güç ve kudret olarak

bunlardan çok daha ileriydiler, fakat "Bir sığınak yok mu?"diye sığınacak delik

aradılar.”

- Zımnen: Allah'tan kaçmaya çalıştılar, fakat başaramadılar. Gücün sözünü dinlediler fakat sözün

gücünü dinlemediler. Güce sahip oldular ama güç ahlakına sahip olmadılar. Onun içinde dünyada

güç ve imkan sahibi olmaları şeytanları haline geldi ve cehennemleri oldu.

مع وهو شهيد ) إن ف ذلك لذكرى لمن كان له ق لب (37أو ألقى الس

İnne fi zalike le zikra li men kane lehu kalb ev elkas sem'a ve huve şehid

“Elbet bunda, (akleden) bir kalbe sahip olanlar için ibretlik bir uyarı vardır veya pür

dikkat bir şahit olarak kulak verenler için.”

- Bu ibare gösteriyor ki, Kur'an kalp derken fiziki bir organı yani kan pompasını kast etmez, akletme

ve inanma yetisini kastetmektedir. Bir kalbi olanlar için bir uyarı ve öğüt vardır diyor Kur’an’da.

Oysaki yaşayan her insan kalp taşıdığını düşünüyor, Kur’an’ın kalp dediği şeyi taşımıyor. Kuran’ın

kalp dediği şey akletme yeteneği. Zaten akıl çalışmıyorsa Kur’an onu yok hükmünde sayıyor. Aktif

ve aktüel değilse akıl yoktur, yok hükmündedir. Kalb'in iki asli mânası vardır: 1) Bir şeyin en şerefli

ve en saf kısmı. 2) Sürekli dönen, yerinde durmayan. Kur'an'da genellikle "akıl" anlamında kullanılır.

Kur'an'da bağırsak dâhi geçerken hassaten "beynin" geçmemiş olmasının gerekçesi budur. Akleden

kalp beyin, fıkheden kalp yürektir, denilebilir. Kur’an’ın kalp dediği şey akletme yeteneği.

- Yani, selim bir akla veya sağlıklı bir gözlem ve bilgiye sahip olanlar için. Ikili bilgi kaynağına dair

benzer bir kullanım için bkz. 60/Mülk: 10. Şahit ile gaib birbirlerinin karşıtıdır. Vahye kulak verip

onu anlayanlar, onun naklettiği gaybi hakikatleri görür gibi olurlar. Bu da onları şahit kılar. Akleden

bir kalbe sahip olmayanlar şahit olamazlar. Mücahid, "Akleden kalbin 'tanık olması' onu anlamasıdır,

bunu yapmayana Kur'an'ın söyleyeceği hiçbir şey yoktur" der.

نا من لغوب )ولقد ن هما ف ستة أيام وما مس ماوات والرض وما ب ي (38خلقنا الس

Ve le kad halaknes semavati vel erda ve ma beynehuma fi sitteti eyyamiv ve ma messena

mil luğub

“Dahası gökleri, yeri ve bunlar arasındakiler! altı aşamada yarattığımızı, fakat Bize asla

bir yorgunluk arız olmadığını (bilenler için)...”

- Yani bu vahiy kimin için öğüttür sorusu cevaplanıp devam ediyor, bir de bunu bilenler için geliyor.

Yahudileşmiş İsrail oğulları için zımnen bir gönderme var.

- Lafzen: "altı günde". Yaratılışın aşamalılığını ifade eder. 6 gün/aşama ifadesinin Kur’an’da ilk

geçtiği yer burası. Sitteti eyyam; 6 gün, günler, fakat burada bizim anladığımız gün olmadığı açık.

Biz gün derken yeryüzünün kendi etrafında 1 kez dönüşünü kastediyoruz. Oysaki burada gökler ve

yerlerin yaratışından bahseden bir ayet bu. Henüz daha yeryüzü yaratılmamış veya yaratılma

aşamasında. Gün hangi gün olabilir? Düşünsenize saman yolunun bir günü 250milyon yıldır dünya

günüyle. Kainatta günler çok farklı. Şu fiziki alemde günler arasında bile bu kadar fark varsa,

metafizik alemde günler nedir acaba?

- Kainatın yaratılışından önceki yokluk 1 gün olarak telâkki edilirse, buradaki 6 ile birlikte toplam 7

eder. Bu rakam O'nun her an iş başında olduğunu söyleyen Rahmân 29 ışığında ilâhi yaratışın

sürekliliğine delalet eder (Krş: 40/Furkan: 59, not 72). Nüzul sürecinde âlemin altı evrede

yaratıldığını ifade eden ilk âyet budur. Yevm (gün) kelimesi Kur'an'da bağlamına göre değişen

vurgulara sahiptir (Bkz: 46/Me'aric: 4, not 5). Burada bildiğimiz güne işaret etmediği açıktır. Çünkü

henüz yer ve göğün oluşumu tamlanmamıştır.

- Eski Ahid'de (Tekvin 2:2) yer alan Allah'ın uluhiyyetine aykırı Yahudi itikadını red için. Zira

Yahudi ilahiyatında Yahve'nin varlığı haftanın 6 gününde yaratıp 7. günü istirahate çekildiği yorumu

akide haline gelmiştir. Tanrı yedinci günde tüm işini bırakıp dinlendi (fiavt; şevita: grev) Tevrat

1:31-2:1.] Bu yorum, icad edilmiş bir kimlik olan Yahudilik'te sık rastlanan mücessem

(antropomorfik) tanrı anlayışıyla örtüşmektedir. Tanrı'yı haftalık mesaiye tabi tutan bu problemli

yaklaşım, Yaratıcı'nın zamanın mahkumu değil hakimi ve halıkı olduğunu ıskalamış gözükmektedir.

مس وق بل الغروب )فاصب على ما ي قولون وسبح بمد ربك ق بل طلوع (39الش

Fasbr ala ma yekulune ve sebbıh bi hamdi rabbike kable tuluış şemsi ve kablel ğurub

“ÖYLEYSE artık onların söyleyeceklerine karşı sabırlı ol! Bir de güneşin doğuşundan ve

batıştan önce Rabbinin aşkın olan yüce zatını (namaz kılarak) hamd ile an;”

- Onların söyleyeceklerine sabırlı ol; zımnen, 17. âyetle bağlantılı olarak: "zira Allah, onların ağzından

çıkanı kaydetmektedir." Onların söylediklerini Allah kaydetmekte, sen işine bak aldırma şeklinde

anlıyoruz.

- Bu âyetten sonra inen ve belirgin bir biçimde beş vakte delalet eden âyet, benzer formdaki Tâhâ

sûresinin 130. âyetidir. Tesbih zamanla kayıtlı olarak geldiğinde namaza delalet eder. Taha

suresinden önce inen namaz ayeti budur. Namazda birçok ibadet gibi belli bir süreç içinde

olgunlaşmıştır. Yani müminler hem zihnen, hem manen, hem aklen, hem de bedenen namaza

alıştırılmışlardır. Rabbimiz böyle bir tedrici geçiş süreci tayin etmiştir. İşte o süreçte sondan bir

önceki adım gibi gözükmektedir. Beş vaktin zımni olarak içinde yer aldığı ayet bu sureden sonra

inmiş olan Taha suresinin 130. Ayetidir.

جود ) (11ومن الليل فسبحه وأدبار الس

Ve minel leyli fe sebbıhhu ve edbaras sucud

“yine geceleri ve secdelerin ardından O'nun aşkın olan zatını an!”

- Geceleri değerlendir. Geceler boyu Rabbinin huzurunda dur. Niye böyle anlıyoruz; “ey sırtına yük

yüklenen/ gecenin birazında kalk ve içini inşa et/ Allah seni inşa edecek, onun için geceni ihya et,

yani gece senin için bir mektep olsun” (Müzzemmil suresi). Biz o ayetlerle bu ayeti yan yana

düşündüğümüzde Allah rasulünün şahsında ilk müminlerin yeryüzünün en büyük iman hamlesine

nasıl bir ilahi terbiyeyle hazırlandıklarını buradan çıkarıyoruz. Hatta bu tavsiye ve emirleri o kadar

ciddi tuttular ki sahabe, bu dönemde geceleri kendilerini direklere bağlayarak ibadet ederlermiş. Yani

gece onlar için bu iman hamlesini omuzlarında taşıyacak bu dağ yürekli insanları yetiştirmede gece

ilahi bir okul olarak kullanılıyor.

(11كان قريب )واستمع ي وم ي ناد المناد من م

Vestemı'yevme yunadil munadi mim mekanin karib

“İmdi sen (ey insanoğlu); sana çok çok yakın bir yerden o güne ilişkin çağrı yapan

Allah'ın nidasına kulak ver!”

- mim mekanin karib;16. âyete zımni bir atıfla: "Şah damarından bile yakın bir yerden". Ne kadar

yakın? Benden bana yakın olan Allah’ım senin çağrını duyuyorum. Çünkü ben Allah olarak sana

oradan sesleniyorum. Ben sana fıtratından, vicdanından sesleniyorum. Fıtratının üzerini örtersen bu

perde küfür perdesi olur. Küfür zaten örtmek demektir. Küfür Allah’ın sesini sana duyuran vicdanın

sesini bir perdeyle örtmek, o sesi duymamaktır.

يحة بالق ذلك ي وم الروج ) (11ي وم يسمعون الص

Yevme yesmeunes sayhate bil hakk zalike yevmul huruc

“Tüm gerçekliğiyle o malum çığlığı (herkesin) işiteceği güne... İşte bu, bir (başka hayata)

çıkış günüdür.”

- Ya da: "Hakka çağıran o çığlığı işiteceği güne"… Allah’ın sana olan çığlığını/çağrısını duy. Allah bu

çağrıyı çok farklı biçimlerde yapıyor. Etrafında, kainatta, gece ve gündüzde yani enfüsde ve afakta

Allah bu çağrıyı sana yapıyor, bunu duy ve hazırlıklı ol. Çünkü bu başka bir hayata dönüş günüdür.

نا المصي ) (13إنا نن نيي ونيت وإلي

İnna nahnu nuhyi ve numitu ve ileynel mesıyr

“Kesin olan şu ki, ölümü ve hayatı yaratan Biziz ve her yol sonunda Bize çıkar.”

- Tüm yollar Allah’a çıkar. Yamuk ve yanlış yollara düşsen de Allah’tan kaçamazsın.

yevmeizineynelmeferr “kaçış nereye?” diyen kişi; Fe firrûilâllâh (Zariyat 50) Allah’a kaç.

نا يسي ) هم سراعا ذلك حشر علي (11ي وم تشقق الرض عن

Yevme teşekkalul erdu anhum siraa zalike haşrun aleyna yesir

“Yer ayaklarının altından kayıp paramparça olduğu gün (her şey) son sürattir: işte bu

akıl sır ermez bir toparlanıştır, Bizim için çok kolay olacaktır.”

ر بالقرآن من ياف وعيد )نن أعلم با ي قولون (44وما أنت عليهم ببار فذك

Nahnu a'lemu bi ma yekulun ve ma ente aleyhim bi cebbarin fe zekkir bil kur'ani mey

yehafu veıyd

“Biz onların neler söylediğini çok iyi biliyoruz; ne ki sen onları zorla (inandıracak) bir

zorba değilsin: şu halde sen, Benim tehditlerimden korkanları bu Kur'an aracılığıyla

uyarmaya devam et!”

- Neler ürettiklerini, hangi dedikoduları yaydıklarını çok iyi biliyoruz. Onların aslında neler

düşündüğünü, çünkü şah damarlarından yakınız. Zımnen burada öyle derin anlamlar var ki, onlar

seni inkar ederken ta içlerinde nasıl çelişki yaşadıklarını, nasıl tutarsızlıklar yaşadıklarını, kendi

kendilerini nasıl yalanladıklarını çok iyi biliyoruz. Yani kendilerinin Allah’a sevgili olmadıklarını

çok iyi bildiklerini biliyoruz. Allah bizi desteklemeseydi biz böyle refah ve zenginlik içinde

olmazdık diyorlardı. Fakat refah ve zenginliği hiç hak etmedikleri bir şey olduğunu, kol büküp, yan

kesicilik yapıp onun bunun hakkına geçtiklerini çok iyi biliyorlar.

- İman kişinin bilinçli ve özgür olarak yaptığı bir tercihtir; dayatılan iman iman değildir. Özgürlüğün

olduğu yerde imanda gürleşir. Onun için sen zorla inandıracak değilsin.

- fe zekkir bil kur'ani mey yehafu veıyd; Uyarmaya devam et. Uyananlar uyansın, uyananlara

ne mutlu. Uyanmayanlarsa akıbetlerine katlansınlar. Rabbim bu Kur’an ile uyananlardan kılsın.

“ ve ahuru davana, en elhamdülilahi Rabbül Alemin.” İddiamızın, davamızın tüm hasılatı ve son sözümüz Alemlerin Rabbine

Hamd’dir.

Serdar Ali Mıhcı

Nevşehir