Keneler ve Akarlar

Dr. Erdal Polat

TIBBİ PARAZİTOLOJİ

Arachnida (Araknidler) Vektörler

• Antensiz, erişkinleri 4 çift bacaklı ve şeliserli

• Yumuşak keneler (Ornithodorus)

• Sert keneler (Ixodes, Amblyomma, Rhipicephalus, Dermacentor)

• Akarlar (Dematophagoides, Demodex, Sarcoptes)

Keneler

• Tropik

• Subtropik

siklim özelliklerine sahip bölgelerde yaygın olarak yaşayan canlılardır

Keneler

• Türkiye’nin subtropik iklim kuşağında yer alıyor olması

• Coğrafik yapısı gibi özellikleri

birçok kene türünün üreme ve gelişmesi için uygun bir ortam oluşturmasına neden olmaktadır

Keneler

• Yumurta

• Larva

• Nimf

• Erişkin

• Yaşamlarının her veresinde kan emerler

Yaşam Döngüleri

BİR KONAKLI KENELER

İKİ KONAKLI KENELER

Basis kapitulum

Kapitulum Palp

Scutum

Feston

Dorsal Görünüm

Genital Por

Anüs Spiracular plate

Coxa

Ventral Görünüm

Anal Oluk

Anal oluğun anüsü önden veya arkadan kuşatıp kuşatmadığı

Ixodes Rhipicephalus

Bu sınıf Yumuşak ve Sert Keneler olmak üzere iki gruba ayrılır

SERT KENELER YUMUŞAK KENELER

Ixodes Argas

Rhipicephalus Ornithodoros

Boophilus

Hyalomma

Dermacentor

Haemaphysalis

Amblyomma

Yumuşak keneler

• Class: Arachnida • Ordo:Acarina • Familia: Argasidae • Genus: Ornithodorous

• Argas Mayıs – Eylül

aylarında aktif

 

Yumuşak keneler

• Sırt kalkanı yoktur

• Erkek ve dişileri birbirine benzer

• Ağız ve ağız aletleri (Gnathosoma) karın tarafında olup yukarıdan bakıldığında görülmez

• Solunum delikleri çok küçük olup 4 koksaların önünde 3-4 koksa arsındadır

• Bacaklarının ucunda yastıklar ve pulvilluslar yoktur

Sert keneler

• Erkek ve dişileri birbirinden farklıdır

• Kalkan (Capitulum)’ları var

• Kalkan erkekte tüm sırtı örttüğü halde dişilerde sırtın önde bir kısmını örter

• Yukarıdan bakıldığında ağız ve ağız aletleri (Gnathosoma) önde görülürler

• Solunum delikleri 4 koksaların arkasındadır

• Bacaklarının ucunda pulvilluslar vardır

•

Sert ve yumuşak kenenin karından görünüşü

Dişi ve Erkek Kene Ayrımı• Erkek kenelerde kitin

tabaka tüm vücudu kaplar.

• Dişi kenelerde kitin tabaka sadece başlarının gerisinde küçük bir alanı kaplar.

Sert kenenin sırttan ve karından görünüşü

Palp

Şelizer

Hipostom

Kenelerin mevsimsel etkinlikleri

• Ornithodoros Kasım - Mart

• Ixodes Mart - Haziran

• Riphicephalus Nisan - Ekim

• Hiyolomma Nisan - Ekim

• Boophilus Ekim - Şubat

• Dermacentor Her mevsim

• Haemaphysalis Kasım - Şubat

Kene yumurta miktarları

• Haemophysalis 100 - 5000 adet

• I xodes 100 - 1000 adet

• Rhipicephalus 1000 – 5000 adet

• Boophilus 800 – 1600 adet

• Dermocenter 100 – 5000 adet

• Hyalomma 1500 – 15000 adet

• Amblyomma 1500 – 20000 adet

Kenelerin Konağa Yaptığı Zararlar

• Mekanik-Travmatik• Doku • Organların zedelenmesi, irkilmesi ve eritilmesi• Alerjik Tepkiler• Psikolojik Etkiler: Entomofobi• Toksik Etkiler: Felç, toksikoz• Deri ve yünün değer kaybetmesi• Hastalık bulaştırma (vektörlük)

Yumuşak keneler ve vektörlüğü

• Keneler kan emdikleri konaklarına çeşitli hastalıkları bulaştırırlar

• Kenelerin taşıdıkları enfeksiyon etkenleri yumurtaları ile nesilden nesille geçer

• Ornithodoros; spirochaete, Q-ateşi ve Arbovirus

Keneler ile bulaşan hastalıklar

• Kene felci

• Lyme hastalığı

• Rickettsiae

• Arbovirus

• Kene ensephaliti

• Haemorrhagic ateş

Keneler ile bulaşan hastalıklar

• *Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi

• *Erlikiyoz

• Tularaemia

• Babesia microti .

Keneler ile bulaşan hastalıklar

• Lyme hastalığı Borrelia burgdorferi

akut erythema, sistemik leziyon ve kronikleşir

• Ixodes ricinus

• I. pasificus

• I. persulcatus

• I. scapularis

• Ixodes Rickettsiae, Q-ateşi (Coxiella burneti) ve Arbovirus

Keneler ile bulaşan hastalıklar

• Babesia microti enfeksiyonu özellikle hayvanların paraziti olup, insanlar kaza ile bu parazite konaklık ederler

• Kene tükürük bezlerinde bulunan parazit keneler kan emerken paraziti bulaştırırlar ve kan dolaşımına geçen parazitler eritrositlere yerleşirler

Keneler ve bulaştırdığı hastalıklar

• Dermacentor ve Amblyomma

• Kayalık dağlık ateşi Rickettsia rickettsia

• Dermacentor; Arbovirus ensephalit ve Heamorrhajik ateş

• D. variabilis; Francisella tularensis tularaemi, Ehrlichia chaffeensis, Rhipicephalus sanguineus Akdeniz ateşi ve Afrika kene Tifusu

Kırım Kongo Kanamalı Ateşi• “Nairovirüs” ailesinden “• Bunyaviridae • Virüs 31 keneden izole edilmiştir• 29 Ixodidae ailesine ait 29 keneden• Argsidae ailesine ait 2 keneden virüs izole edilmiştir

• İnfeksiyon Nisan ayında başlıyor ve Ekim ayına kadar devam eder

Bunyaviridae

Kırım Kongo Kanamalı Ateşi

• Virüs potansiyeli kanıtlananlar - Hyalomma marginatum - H. anatolicum - H. m. turanicum - H. m. rufipes - Dermocentor marginatus - Rhipicephalus rossicus - Amblyomma variegatum

TOPLAM 150 6 249 13 266 13 438 27 717 33

1315 63

Akarlar

• Classis: Arachnida

• Ordo: Acarina

• Genera: Dematophagoides, Demodex, Sarcoptes, Leptotrombidium

Dematophagoides

• Toz akarları

• Genellikle yataklarda bulunur

• Halı

• Şilte

• Ez tozu

Dermatophagoides

Sarcoptes scabiei

• İnsan derisinde yaşar ve uyuza neden olur

• Norveç Uyuzu

• Küçük 0.3-0.4 mm

• 8 kısa ayağa sahip

Demodex

• Dematitis

• Akne

Demodex folicorum

Tedavi

• Lindane losyon

• Permethrin

• İvermektin

• Malathion