Don Majnard Kejnz, prvi baron Kejnz od Tiltona (5

Visoka kola CEPS- CENTAR ZA POSLOVNE STUDIJE Kiseljak Seminarski rad Tema:Kejnzianstvo

Predmet:Meunarodna ekonomijaIme i prezime studenta Ime i prezime profesora

Admin Ibrii Prof.V.Dr.sci. Haris arganovi

Kiseljak 2015 Sadraj:

1. Uvod.42. ivot John Maynard Keynesa..52.1. Karijera.52.2. Investitor..72.3. Dijela....73. Keynesijanski prevrat.93.1. Iznenaujue posljedice...94. Kritika125. Keynsov odnos prema prethodnoj ekonomskoj teoriji..125.1. Odnos prema maralijanskoj teoriji zaposlenosti..125.2. Keynesovo odbacivanje Sayjovog zakona trita..146. Zakljuak.......177. Literatura...181. Uvod:John Maynard Keynes, prvi baron Keynes od Tiltona (5. jun 1883 - 21. april 1946) je bio engleski ekonomista ije su radikalne ideje imale ogroman uticaj na modernu ekonomiju i politiku teoriju. Posebno je zapamen kao zagovara vladine politike intervencionisanja, po kojoj bi vlada mogla koristiti fiskalne i monetarne mjere da bi ciljano ublaila efekte ekonomske recesije, depresije i ekspolozija.Mnogi ga smatraju osnivaem moderne makroekonomije.John Maynard Keynes je bio sin Johna Nevila Keynesa, ekonomskog lektora pri Kembrid univerzitetu, uspenog autora i socijalnog reformatora. Keynes se prvo obrazovanje dobio na Itonu, gde je pokazao talenat za skoro svaku oblast njegovih irokih interesa. Upisao je Kraljevski koled pri Kembridu da bi studirao matematiku, ali su ga njegova interesovanja prema politici odvela na polje ekonomije koju je studirao na Kembridu.2. ivot John Maynard Keynesa2.1. KarijeraDa bi naao neki izvor prihoda, Keynes je odloio pisanje disertacije na Kembridu i umjesto toga, uzeo servis civilnog istraivanja, na kome je bio drugi. Interesantno, u ekonomskom delu je dobio najmanju ocenu, za koju je poslije rekao: Istraivai najvjerovatnije znaju manje od mene. Najpoeljnije mesto u britanskom trezoru je bilo namenjeno prvoplasiranom, tako da je Keynes prihvatio posao u kancelariji Indije. Za sve to vreme, radio je i na disertaciji, koja na njegovu alost, nije bila prihvaena kada ju je predao to je znailo da ni doivotno mesto na Kembridu nije, takoe. Umesto toga, prihvatio je lekturat iz ekonomije osnovan lino od strane Alfreda Marala, sa koje pozicije je i poeo da gradi svoju reputaciju kao ekonomista. Uskoro je ukazan kraljevskoj komisiji za valutu i finansije Indije gde je mogao da iskae svoj talenat primenjujui ekonomsku teoriju na praktine probleme. Poto je to i uspio, njegove usluge su traene i poslije Prvog svjetskog rata. Poslije rata je bio zaduen za kreiranje uslova kredita izmeu Britanije i njenih kontinentalnih saveznika za vrijeme rata. Postigao je znatne uspehe koji su, na kraju, doveli do mjesta finansijskog predstavnika blagajne na Pariskoj mirovnoj konferenciji 1919.

Keynesova karijera se uzdigla na mjestom savjetnika finansija Velike Britanije od 1915. do 1919. za vrijeme Prvog svjetskog rata, i kao njihovog predstavnika na Pariskoj mirovnoj konferenciji 1919. Ta posjeta je rezultovala u publikaciji Ekonomske posledice mira (The Economic Consequences of the Peace), iste godine praena Revizijom ugovora (A Revision of the Treaty). Ova dela su predviala da e popravke koje je Njemaka trebala da plati pobjednicima rata biti toliko velike da e unititi Nemaku ekonomiju. Ova predviana su se i ostvarila 1923.godine kada se njemaka ekonomija uruila u hiperinflaciji , sa samo malim dijelom popravki ikada plaenim.

Keynes je vie puta u svojim dijelima upozoravao na to da je Srbija proporcionalno najvie stradala u Prvom svetskom ratu. S obzirom na to da je Srbija siromana poljoprivredna zemlja, osnov njene ekonomije je ljudska radna snaga. S obzirom na ogromne ljudske rtve, Srbija je proporcionalno najvie izgubila u ratu, a posle nje Francuska. Sistem reparacija zasnovan na unitenim materijalnim sredstvima koji su saveznike snage uvele ne moe, po Keynesu, adekvatno da nadoknati srpske gubitke.

Do 1942. godine, Keynes je ve bio ugledni ekonomista kada je dobio titulu baron Keynes od Tiltona. Za vreme Drugog svjetskog rata, Keynes je raspravljao u Kako platiti rat (How to pay for the war) da bi se rat trebao finansirati veim taksama (prije nego troenjem deficita), da bi se izbjegla inflacija. Kada je pobeda saveznika ve izgledala sigurno, Keynes je bio u pregovorima koji su ustanovili Bretonvudski sistem (Bretton Woods system), kao predstavnik britanske delegacije i predsedavajui komisije Svjetske banke.

2.2. InvestitorKeynesov briljantni rekord kao investitora je demonstriran preko javno dostupunih podataka fonda koji je on vodio za Kraljevski koled pri Kembridu.

Izmeu 1928. i 1945. , Keynesov fond je doiveo proseni rast od 13,2% u poreenju sa ukupnim tritem Velike Britanije koje je opadalo 0,5% na godinjem nivou.

Pristup koji je generalno Keynes usvojio sa njegovim investicijama moe se svesti na:

1. Paljivu selekciju nekoliko investicija uzimajui u obzir njihovu jeftinou u poreenju sa aktuelnim i potencijalnim realnim vrednostima u periodu godina, kao i alternativnim investicijama u vremenu;

2. vrsto dranje ovih relativno velikih jedinica, mogue i na nekoliko godina, dok ne ispune svoja oekivanja, ili dok ne bude oigledno da su bila greka, i;

3. Balansirana pozicija u investiranju, tj. razliit izbor rizika individualnih dionica koje su velike, i ako je mogue, suprostavljenih rizika (npr. dranje dionica zlata meu ostalim jednakostima, jer je vrlo mogue kretanje u suprotnom pravcu zbog fluktuacija) 2.3. DijelaZa razliku od mikroekonomije, makroekonomija je grana ekonomije koja se bavi sveukupnim mogunostima ekonomije, i u savremenom obliku nije postojala sve do 1936.godine, kada Keynes objavljuje djelo je Opta teorija zaposlenosti, kamate i novca (The General Theory of Employment, Interest and Money).U to su vrijeme Engleska i Sjedinjene Drave jo bile zapletene u Veliku krizu iz 1930-ih. Stopa nezaposlenosti dostigla je etvrtinu radne snage. Tragajui za izlazom Keynes je naglaavao da trine ekonomije mogu pogreno funkcionisati. U ovoj knjizi je razvio teoriju o tome koji su uzroci nezaposlenosti i ekonomskih obrta nadole, kako banke izlaze na kraj sa novcem i kamatama i kako neke drave napreduju dok druge zaostaju. Dokazao je da vlade imaju vanu ulogu u poletima i padovima poslovnih ciklusa.Takoer, on je smatrao da odgovarajua upotreba fiskalne i monetarne politike moe uticati na veliinu proizvodnje i zbog toga smanjiti gore navedenu nezaposlenost i skratiti ekonomske recesije.

Njegove tvrdnje su imale eksplozivan uticaj kad ih je tek uveo i uzrokovale su veliki prijepor i raspravu. U poslijeratnom periodu, njegova ekonomija dominira u makroekonomiji i ekonomskoj politici vlada. Tokom 1960-ih, svaka se analiza makroekonomske politike praktino temelji na njegovom gleditu na svijet. Od tada, novi smijerovi koji ukljuuju ponudu faktora, oekivanja i alternativna stajalita o dinamici nadnica i cijena potkopavaju njegovu raniju jednodunost. Iako malo ekonomista sada vjeruje da dijelovanje drave moe ukloniti poslovne cikluse, kao to se inilo da keynesianska ekonomija obeava, ni ekonomija ni ekonomska politika nisu bile jednake od Keynesova velikog otkria.Ovom knjigom Keynes je izvrio revoluciju u ekonomskoj nauci, budui da je doveo u pitanje centralnu propoziciju (do)tadanje makroekonomske teorije. Iz Keynesove teorije vrlo brzo je izvedena potreba iroke dravne intervencije, a fiskalne politike pre svega.3. Keynesijanski prevratIako su klasini ekonomisti propovjedali da je trajna nezaposlenost nemogua, ekonomisti su 1930-ih teko mogli ignorisati veliku armiju nezaposlenih radnika- koji mole za posao. Keynesova je Opta teorija ponudila alternativnu makroekonomsku teoriju, novi skup teoretskih pogleda za posmatranje uticaja ekonomskih politika kao i vanjskih okova. Zapravo keynesijanski je prevrat kombinovao dva razliita elementa. Prvo, Keynes je prikazao pojam agregatne potranje. Drugo i jednako prevratna osobina bila je keynesijanska teorija agregatne ponude. Iako je klasini pristup pretpostavio fleksibilne cijene i nadnice s posljedicom okomite krive agregatne ponude. Njegov pristup je ustrajao na neflesibilnosti cijena i nadnica i vodoravnoj ili rastuoj krivi AS. Ponuda zaista ne stvara svoju vlastitu potranju i proizvodnju s toga u neodreeno dugim periodima moe odstupati od potencijalne proizvodnje.3.1. Iznenaujue posljediceKombinujui ta dva nova elemanta, Keynes je zaista unjeo istinski prevrat u makroekonomiju. Sutina njegovog argumenta prikazana je na Slici 1. Taj dijagram kombinuje krivu agregatne tranje s keynesijanskom rastuom krivom agregatne ponude.Prvo je opaanje da savremena trina ekonomija moe pasti u zamku ravnotee uz nepotpunu zaposlenost- ravnotea ponude i potranje u kojoj je proizvodnja mnogo manja od potencijalne proizvodnje i u kojoj je veliki dio radne snage nedobrovoljno nezaposlen. Na primjer, kada kriva AD sijee krivu AS daleko ulijevo, kao to je ilustrovano takom A, proizvodnja moe biti znatno manja od potencijale proizvodnje. Keynes i njegovi sljedbenici isticali su da ne postoji ekonomski mehanizam koji e ekonomiju brzo vratiti u punu zaposlenost i osigurati da ekonomija proizvodi uz punu zaposlenost i uz punu iskoritenost kapaciteta zbog toga to su nadnice i cijene nefleksibilne. Drava je mogla biti na svojoj niskoj proizvodnji, vrlo bijednim uslovima dugo vremena jer ne posroji samokorigujui mehanizam ili nevidljiva ruka trita da ekonomiju dovede nazad u punu zaposlenost.Njegovo drugo opaanje proizilazi iz prvog. Pomou monetarne i fiskalne politike, drava moe potaknuti ekonomiju i pomoi da se odre visoke razine proizvodnje i zaposlenosti. Na primjer, kad bi drava poveala svoje kupovine, poveala bi se agregatna potranja, kada sa AD na AD na Slici 1. Uticaj bi bio poveanje proizvodnje sa Q na Q. To bi smanjilo raskorak izmeu stvarnog i potencijalno GDP-a. Prikladnom upotrebom ekonomske politike, drava moe preduzeti korake kako bi osigurala visoke razmjere drutvene proizvodnje i zaposlenosti.

Slika 1. U keynesijanskom pristupu agregatna potranja odreuje proizvodnju

U keynesijanskom modelu kriva agregatne ponude raste, to znai da e se proizvodnja poveati s vikom agregatne potranje, dok god ima neiskoritenih sredstava. Kada se AD snizi proizvodnja e biti u ravnotei A , uz visoku nezaposlenost. Kada se agregatna potranja povea sa AD na AD , razina stvarne proizvodnje e se poveati sa A na B, naravno uz poveanje cijena. Sa rastuom krivom AS u kratkom roku, ekonomske su politike koje poveavaju agragatnu potranju uspjevale poveati proizvodnju i zaposlenost.Keynesova je analiza stvorila prevrat u makroekonomiji, posebno meu mladim ekonomistima koji su ivjeli u vrijeme velike ekonomske krize 1930-ih i osjeali da je u klasinom modelu neto neprimjenjivo i pogreno.

Keynesijanizam je vladao makroekonomskim miljenjem oko pola veka, da bi njegovu dominaciju ugrozila tzv. nova klasina ekonomija 1980-tih godina. Dananji neokeynesijanizam vrlo malo podsea na svog utemeljivaa.4. KritikaRad Rasprava o novcu (Treatise on Money) je smatran Keynesovim najboljim dijelom od njegovog estog intelektualnog protivnika, Miltona Fridmana. Fridman i ostali monetaristi su raspravljali da keynesijanski ekonomisti (Keynesian Economists) ne obraaju dovoljno panje na stagflaciju i ostale probleme inflacije.

Fridrih Hajek je tako estoko iskritikovao Raspravu o novcu (Treatise on Money) da je Keynes odluio da postavi Pjera Srafu da iskritikuje (nita manje estoko) Hajekovo konkurentsko delo. Keynes-Hajek konflikt je bila prava mala bitka na liniji Londonska ekonomska kola - Kembrid.5. Keynsov odnos prema prethodnoj ekonomskoj teoriji

5.1.Odnos prema maralijanskoj teoriji zaposlenosti

Tradicionalna ekonomska teorija bavila se preteno problemom raspodjele datog obima zaposlenih resursa, odnosno faktora proizvodnje, izmedju razliitih namjena, kao i uslovima koji odreuju nagradu, odnosno cijenu ovih faktora.

Rikarda ne interesuje veliina neto drutvenog proizvoda. Njega interesuje raspodjela neto drutvenog proizvoda. On smatra da osnovni zadatak politike ekonomije kao nauke nije istraivanje prirode i uzroka bogatstva, kao to je to smatrao Smit, ve istraivanje zakona koji odreuju raspodjelu drutvenog proizvoda izmeu pojedinih drutvenih klasa.

Postklasina ekonomska teorija se retko bavila teorijom zaposlenosti raspoloivih faktora proizvodnje. Ona nije uzimala u obzir injenicu nevoljne nezaposlenosti, tj. nezaposlenosti protiv volje radnika. Tako na primjer, i poznati engleski ekonomista Pigu smatra da se moe zanemariti injenica nevoljne nezaposlenosti jer, po njemu, ista teorija vai kako u situaciji nevoljne nezaposlenosti tako i u situaciji pune zaposlenosti. Postavke tradicionalne teorije nezaposlenosti ne iskljuuju mogunost postojanja tzv. frikcionalne nezaposlenosti. Tradicionalna teorija takoe ne iskljuuje ni mogunost tzv. voljne nezaposlenosti. To je stanje kada radnici nee da prihvate posao za odreenu najamninu.

Dakle, maralijanska, odnosno tradicionalna teorija, ne doputa mogunost tzv. nevoljne nezaposlenosti, nezaposlenosti koja u vrijeme kriza i depresija postaje najakutniji problem privrede. Ona, zapravo, polazi od stanja koje je u ekonomskoj literaturi poznato kao stanje pune zaposlenosti. Stanje pune zaposlenosti ne iskljuuje postojanje privremenih, neizbjenih i lakih formi nezaposlenosti kao to je voljna nezaposlenost. Stanje pune zaposlenosti, po prirodi stvari, iskljuuje stanje nevoljne nezaposlenosti.

Tradicionalna teorija se, po rijeima Keynesa, moe shvatiti kao teorija raspodjele u uslovima pune zaposlenosti. Prema postavkama te teorije, ne moe doi do nezaposlenosti u pravom smislu rijei, do nevoljne nezaposlenosti; nezaposlenost moe biti jedino posljedica: ili privremene nezaposlenosti izmeu dva posla, ili promjene u tranji visokospecijalizovanih faktora proizvodnje, ili posledica uticaja esnafskog sindikata na zaposlenost radnika koji nisu njegovi lanovi. Tradicionalna teorija je tako, polazei od svojih hipoteza logiki bila dovedena do neizbjenog zakljuka: postojea nezaposlenost mora u osnovi da bude posljedica odbijanja nezaposlenih faktora proizvodnje da prihvate nagradu koja odgovara njihovoj marginalnoj produktivnosti. Odbijanje radnika da pristanu na snienje svoje nominalne najamnine osnovni je uzrok nezaposlenosti, prema toj teoriji.Keynes otvoreno iznosi problem: tradicionalna teorija se moe primjeniti jedino na stanje pune zaposlenosti. Nju je pogreno primjenjivati na probleme nevoljne nezaposlenosti. A nevoljna nezaposlenost je u Keynesovo doba bila stvarnost.

5.2. Keynesovo odbacivanje Sayjovog zakona trita

Od francuskog ekonomiste ana Batista Sayja potie doktrina poznata kao Sayjov zakon trita. Po toj teoriji ponuda stvara svoju sopstvenu tranju.Tradicionalni ekonomisti poput Rikarda prihvatili su u osnovi ovu doktrinu kao tanu. Tu doktrinu je izloio Don Stjuart Mil, Rikardov interpretator, u svojoj knjizi Principi politike ekonomije. Mil smatra da je sredstvo plaanja robe naprosto opet sama roba. Sredstva kojima svako lice plaa za proizvode drugih ljudi su proizvodi kojima ono samo raspolae. Svi prodavci su neophodno, i u punom smislu rijei, kupci. Kada bismo odjednom mogli da udvostruimo proizvodne snage zemlje, time bismo udvostruili i ponudu robe na svim tritima, ali bismo, istom ovom mjerom, udvostruili i kupovnu mo. Svako bi udvostruio i svoju tranju i svoju ponudu; svako bi mogao da kupi dvaput vie, poto bi svako imao da u razmjenu ponudi dvaput vie.

Iz Sayjovog zakona trita proizlazilo je da svako uzdravanje od line potronje dovodi automatski do investiranja radne snage i ostalih faktora proizvodnje u sferu proizvodnje kapitalnih dobara. Ovo stanovite odgovara privredi Robinsona Krusoa, privredi bez razmene. Ti zakljuci, meutim, ne odgovaraju robnoj privredi sa razvijenom robno-novanom razmenom. tednja koju sebi namee pojedinac i koja dovodi do njegovog bogaenja ne mora, istovremeno, da bogati i zajednicu kao cjelinu. Drugim rijeima, akt pojedinane tednje ne mora neizbjeno da dovede do paralelnog akta investiranja.

Keynes je odbacio Sayjov zakon trita i doveo u pitanje i mnoge druge postavke tradicionalne teorije kao to su: korist od privatne i javne tedljivosti, stav prema kamatnoj stopi, tradicionalna teorija nezaposlenosti, kvantitativna teorija novca, neograniena korist od ekonomskog liberalizma u spoljnoj trgovini itd.Izmeu prethodne ekonomske teorije, poev od Rikarda, i Keynesove teorije postoje sledee glavne razlike:

1) Prethodna ekonomska teorija bavi se, pre svega, problemom raspodele, a ne obimom nacionalnog dohotka. Keynes istrauje snage koje odredjuju obim, odnosno nivo zaposlenosti i nivo privredne aktivnosti uopte, kao i obim nacionalnog dohotka koji predstavlja rezultat odreenog nivoa zaposlenosti i odreenog nivoa privredne aktivnosti.

2) Raniji ekonomisti polaze od Sayjovog zakona trita. Prihvataju Sayjovo stanovite da trini mehanizam sam po sebi obezbjeuje punu zaposlenost faktora proizvodnje. Oni su svoju teoriju vrijednosti i raspodjele razradili za situaciju pune zaposlenosti. Smatraju da je njihova analiza mehanizma razmjene i njihova teorija o akumulaciji kapitala pokazala da trina privreda tei punoj zaposlenosti. Keynes odbacuje Sayjov zakon trita i istie tvrdnju da ne postoji takav mehanizam koji automatski dovodi do stanja pune zaposlenosti, ve da privreda moe biti na raznim nivoima zaposlenosti.

3) Shvatanja tradicionalne teorije se zasnivaju na liberalistikoj ekonomskoj politici, na principu laissez-faire, na neintervencionizmu, na nemijeanju drave u privredni ivot. Za mijeanje drave nema potrebe jer trini mehanizam sam po sebi obezbeuje: (a) punu zaposlenost svih faktora proizvodnje (b) najracionalniji razmetaj, tj. alokaciju faktora proizvodnje, odnosno raspodelu ukupnog drutvenog fonda rada izmeu pojedinih privrednih grana. Keynes smatra suprotno. Tvrdi da ne postoji nikakav automatski mehanizam koji bi obezbedio punu zaposlenost proizvodnih faktora i zbog toga on upuuje na dravni intervencionizam, odnosno na intervencionistiku ekonomsku politiku.6. Zakljuak:

Danas, zahvaljujui intelektualnom doprinosu Johna Maynarda Keynesa i njegovih sljedbenika, znamo kako nadzirati najgore ispade poslovnog ciklusa. Briljivom upotrebom fiskalne i monetarne politike, drave mogu uticati na proizvodnju, zaposlenost i inflaciju. Fiskalne politike su mo drave da oporezuje i troi. Monetarna politika ukljuuje odreivanje ponude novca i kamate. Ponuda novca i kamata utiu na ulaganje u kapitalna dobra i na drugu potronju koja je osjetljiva na kamte. Koristei ova dva osnovna sredstva makroekonomske politike, drave mogu uticati na razinu ukupnog troenja, stopu rasta i razinu proizvodnje, razine zaposlenosti i nezaposlenosti, te na razinu cijena i stopu inflacije.Literatura:1. Paul A. Samuelson, William D. Nordhaus, Ekonomija, Mate, Zagreb, petnaesto izdanje2. Olivier Blanchard, Makroekonomija, Mate, Zagreb, tree izdanje3. Babi, Makroekonomija, Mate, Zagreb4. Ostala literatura Hiperinflacija-inflacija po krajnje visokim stopama (recimo, 1000, milijon ili milijardu godinje)

Fluktuacija- kolebanje, mjenjanje(cijena i dr.), nestalnost, nepostojanost.

Recesija- opadanje GDP-a u periodu u dva ili vie uzastopnih tromjeseja

Stagflacija-pojam izmiljen ranih 1970-ih, koji opisuje istovremeno postojanje visoke nezaposlenosti ili stagnacije i ustrajne inflacije. Njeno objanjenje uglavnom lei u inercijskoj naravi procesa inflacije.

Frikcionalna nezaposlenost- privremena nezaposlenost koju uzrokuju promjene na pojedinanim tritima

Esnaf- nekadanja staleka organizacija, zanatlija iste struke; lan esnafa, zanatlija

PAGE 11