katalog przedmiotów ects - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul9.pdf · 1...

1

Katalog

przedmiotów

ECTS

FILOLOGIA POLSKA

część 3:

STUDIA DRUGIEGO STOPNIA CZĘŚĆ 3.A

Blok przedmiotów wspólnych dla wszystkich

specjalności i specjalizacji

MODUŁ IX

2

Spis treści:

Numer 1: Teoria kultury ……………………………………………………………...............3

Numer 2: Wykład monograficzny……………………………………………………..............6

Numer 3: Konteksty literatury polskiej XX i XXI w. ...............................................................7

Numer 4: Współczesny język polski ........................................................................................21

Numer 5: Metodologia badań literackich .................................................................................26

Numer 6: Metodologia badań językoznawczych......................................................................30

Numer 7: Retoryka w piśmiennictwie staropolskim i oświeceniowym....................................35

Numer 8: Konteksty literatury XIX w......................................................................................40

Numer 9, 10, 11: Przedmiot do wyboru (ćwiczenia warsztatowe):.........................................45

a. Dramat staropolski i oświeceniowy.....................................................................................47

b. Literatura i historia...............................................................................................................50

c. Literatura i mity....................................................................................................................51

d. Literatura i filozofia..............................................................................................................51

e. Warsztaty krytycznoliterackie...............................................................................................53

f. Interpretacja i pragmatyka odbioru dzieła literackiego.........................................................53

g. Retoryka w komunikacji.......................................................................................................54

h. Językowa i stylistyczna analiza tekstu.................................................................................55

i. Język mówiony mieszkańców współczesnej polskiej wsi....................................................58

j. Wprowadzenie do onomastyki..............................................................................................60

k. Historia języka jako przedmiot dydaktyki szkolnej..............................................................62

l. Nauczanie integrujące w edukacji polonistycznej.................................................................63

Numer 12, 13: Przedmiot do wyboru (ćwiczenia audytoryjne):...............................................63

a. Kultura i literatura sarmacka.................................................................................................63

b. Wybrane zagadnienia kultury XIX w...................................................................................65

c. Współczesna kultura literacka...............................................................................................66

d. Reżyseria...............................................................................................................................66

e. Rozwój systemu leksykalnego..............................................................................................67

f. Interpretacja tekstu w szkolnej edukacji polonistycznej........................................................68

3

Numer 1.

1. Nazwa przedmiotu: Teoria kultury

2. Kod przedmiotu:

3. Formuła przedmiotu: wykład

4. Typ przedmiotu: obowiązkowy, zakończony egzaminem

5. Rok: I, semestr 2.

6. Liczba punktów ECTS: 3

7. Poziom przedmiotu: zaawansowany

8. Liczba godzin w tygodniu: 2

9. Liczba godzin w semestrze: 30 [30]

10. Język nauczania: polski

11. Wykładowcy: pracownicy Zakładu Teorii i Antropologii Literatury

12. Wymagania wstępne: wiedza o kulturze na poziomie programu realizowanego w ramach

zajęć z „Problemów teorii i historii kultury” ( semestr 1 i 2 na studiach I stopnia)

13. Cel nauczania: zapoznanie studenta z teorią i metodologią współczesnych badań

kulturoznawczych. Wprowadzenie do najnowszych problemów wiedzy o kulturze.

14. Program nauczania: Szkoły i kierunki badań nad kulturą. Pojęcie tekstu kultury.

Procesy kulturowe. Tworzenie znaczeń i wartości. Praktyki symboliczne. Gry społeczne. Pola

działań i wymian. Sztuki negocjacji. Dyskursy. Kontakty kulturowe i zderzenia kultur.

Orientalizm i okcydentalizm. Zakorzenienie i alienacja kulturowa. Kontrkultury. Subkultury.

Wspólnoty znakowe, dyskursywne, wyobrażone. Tożsamość kulturowa. Standard kulturowy.

Nawyk (habit). Inni. Naznaczanie społeczne. Wykluczenie. Nacjonalizm. Fundamentalizm.

Kultura polityczna. Władza. Teatr życia codziennego. Zachowania . Kontrola. Przemoc

symboliczna. Reprezentacja. Przestrzenie symboliczne (np. miasto, krajobraz etc.). Kultura i

osobowość. Kultura i płeć. Style życia. Moda. Przemysł kulturowy . Kultura czasu wolnego.

Zabawa. Kultura popularna. Nowe media.

15. Metody i formy oceny pracy studenta: zaliczenie

16. Zalecane lektury i materiały pomocnicze: (bibliografia uzupełniająca – do pięciu pozycji

książkowych, wybranych w ramach programu „Problemów teorii i historii

kultury” [studia I stopnia, semestr I i II] należy dołączyć kolejne tytuły – pięć

książek – w sumie 10 pozycji bibliograficznych):

Albin K., Reklama, przekaz, odbiór, interpretacja, Warszawa-Wrocław 2002.

Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej, red. M. Kempny, E. Nowicka, Warszawa

2003.

Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Kontynuacje, red. M. Kempny, E.

Nowicka, Warszawa 2004.

Barthes R., Imperium znaków, przeł. A. Dziadek, Warszawa 1999.

Barthes R., Mitologie, przeł. A. Dziadek, Warszawa 2000.

Barthes R., System mody, przeł. M. Falski, Kraków 2005.

Benedict R., Wzory kultury, Warszawa 1966.

Birket-Smith K., Ścieżki kultury, Warszawa 1974.

Bogatyriew P.G., Semiotyka kultury ludowej, przeł. I. Klinger, Warszawa 1975.

Bolter J.D., Człowiek Turinga. Kultura Zachodu w wieku komputera, Warszawa 1990.

4

Bourdieu P., Reguły sztuki, przeł. A. Zawadzki, Kraków 2001.

Bourdieu P., Męska dominacja, przeł. L. Kopciewicz, Warszawa 2004.

Brozi K.J., Antropologia wartości, Lublin 1994.

Buber M., Problem człowieka, przeł. R. Reszke, Warszawa 1993.

Buchowski M.(wyb.), Amerykańska antropologia kognitywna, Warszawa 1993.

Buchowski M., Burszta W., O założeniach interpretacji antropologicznej, Warszawa 1991.

Burma I., Magolit A., Okcydentalizm. Zachód w oczach wrogów, przeł. A. Lipszyc, Kraków

2005.

Burszta J.W., Antropologia kultury, Poznań 1998.

Burszta J.W., Wymiary antropologicznego poznania kultury, Poznań 1992.

Burszta W.J., Piątkowski K., O czym opowiada antropologiczna opowieść, Warszawa 1994.

Cassirer E., Esej o człowieku, wstęp do filozofii i kultury, przeł. A. Staniewska, Warszawa

1971.

Ciało i tekst. Feminizm w literaturoznawstwie, red. A. Nasiłowska, Warszawa 2001.

Cocchiara G., Dzieje folklorystyki w Europie, Warszawa 1971.

Debord G., Społeczeństwo spektaklu, przeł. M. Kwaterko, Warszawa 2006.

Duszak A., Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa, Warszawa 1998.

Eliade M., Sacrum, mit, historia, przeł. A. Tatarkiewicz, Warszawa 1974.

Firth R., Społeczności ludzkie, przeł. J. Dunin, Warszawa 1965.

Fiske J., Wprowadzenie do badań nad komunikowaniem, Wrocław 1999.

Foucault M., Słowa i rzeczy, przeł. T. Komendant, Gdańsk 2005.

Freud Z., Człowiek, religia, kultura, Warszawa 1967.

Freud Z., Poza zasadą przyjemności, Warszawa 1975.

Freud Z., Kultura jako źródło cierpień, Warszawa 1992.

Geertz C., Interpretacja Kultur, przeł. Piechaczek, Kraków 2005.

Godzic W., Oglądanie i inne przyjemności kultury popularnej, Kraków 1996.

Golka M., Kultura jako system, Poznań 1992.

Goffman, Człowiek w teatrze życia codziennego, przeł. H. Datner-Śpiewak, P. Śpiewak,

Warszawa 2000.

Greimas A., Leach E., Rytuał i narracja, przeł. M. Buchowski i in., Warszawa 1989.

Gwóźdź A., Obrazy i rzeczy. Film między mediami, Kraków 1997.

Habermas J., Teoria działania komunikacyjnego, Warszawa 1999.

Hall E.T., Ukryty wymiar, Warszawa 1997.

Hauser A., Społeczna historia sztuki i literatury, Warszawa 1974.

Hopfinger M., Kultura współczesna – audiowizualność, Warszawa 1985.

Hum M., Słownik teorii feminizmu, przeł. B. Umińska, J.Mikos, Warszawa 1993.

Hyży E., Kobieta, ciało tożsamość, Kraków 2003.

Intermedialność w kulturze końca XX wieku , red. A. Gwóźdź, S. Krzemień-Ojak, Białystok

1998.

Janion M., Kobiety i duch inności, Warszawa 1996.

Jung C.G., Archetypy i symbole, przeł. J. Prokopiuk, Warszawa 1981.

Kalaga W., Mgławice dyskursu, Kraków 1997.

Kempny M., Antropologia bez dogmatów - teoria społeczna bez iluzji, Warszawa 1994.

Kluszczyński R. W., Film -wideo - multimedia. Sztuka ruchomego obrazu w erze

elektronicznej, Warszawa 1999.

Kluszczyński R.W., Społeczeństwo informacyjne. Cyberkultura. Sztuka multimedialna,

Kraków 2001.

Kłoskowska A., Kultura masowa, Warszawa 1964.

Kłoskowska A., Socjologia kultury, Warszawa 1983.

Kołakowski L., Cywilizacja na ławie oskarżonych, Warszawa 1990.

5

Komunikacja międzykulturowa, red. A. Kapciak, L. Korporowicz, A. Tyszka, Warszawa

1996.

Krąpiec M.A., U podstaw rozumienia kultury, Lublin 1991.

Kroeber A.L., Istota kultury, przeł. P. Sztompka, Warszawa 1973.

Krytyka feministyczna: siostra teorii i historii literatury, red. G. Borkowska, L. Sikorska,

Warszawa 2000.

Kultura, komunikacja literatura, red. S. Żółkiewski, M. Hopfinger, Wrocław 1976.

Kultura, tekst, ideologia, przekład i red. A. Preis-Smith, Kraków 2004.

Kuper A., Między charyzmą i rutyną. Antropologia brytyjska 1922-1982, przeł. K.

Kaniowska, Łódź 1987.

Lacan J., Funkcje i pola mówienia i mowy w psychoanalizie, przeł. B. Gorczyca, W.

Grajewski, Warszawa 1996.

Lévi-Strauss C., Antropologia strukturalna, przeł. K. Pomian, Warszawa 1973.

Lévi-Strauss C., Myśl nieoswojona, przeł. A. Zajączkowski, Warszawa 1968.

Linton R., Kulturowe podstawy osobowości, przeł. A. Jasińska-Kania, Warszawa 1975.

Lipski A., Łęcki K., Perspektywy socjologii kultury artystycznej, Warszawa 1992.

Lyotard J.F., Kondycja ponowoczesna, Warszawa 1997.

Malinowski B., Szkice z teorii kultury, Warszawa 1958.

McLuhan M., Wybór pism, przeł. K. Jakubowicz, Warszawa 1975.

Miczka T., O zmianie zachowań komunikacyjnych. Konsumenci w nowych sytuacjach

audiowizualnych, Katowice 2002.

Muzyka w kontekście kultury, red. L. Polony, Warszawa 1978.

Nauka o komunikowaniu. Podstawowe orientacje teoretyczne, red. B. Dobek-Ostrowska,

Wrocław 2001.

Nowacka E., Świat człowieka - świat kultury, Warszawa 2002.

O kulturze i jej badaniu, red. K. Zamiara, Warszawa 1985.

Ong W.J., Oralność i piśmienność, Warszawa 1992.

Paluch A., Mistrzowie antropologii społecznej, Warszawa 1990.

Pojęcia i problemy wiedzy o kulturze, red. A. Kłoskowska, Wrocław 1991 [ Encyklopedia

Kultury Polskiej XX wieku].

Przedmiot i funkcje teorii kultury, red. S. Pietraszko, Wrocław 1982.

Putman R., Myśl feministyczna. Wprowadzenie, przeł. J. Mikos, B. Umińska, Warszawa 2002.

Rosner K., Hermeneutyka jako krytyka kultury, Warszawa 1991.

Said E., Orientalizm, przeł. M. Wyrwas-Wiśniewska, Poznań 2005.

Sapir E.: Kultura, język, osobowość, przeł. B. Stanosz, Warszawa 1978.

Semiotyka kultury, wybór i oprac. E. Janus, M.R. Mayenowa, Warszawa 1977.

Sokolewicz Z., Wprowadzenie do etnologii, Warszawa 1974.

Strinati D., Wprowadzenie do kultury popularnej, przeł. W. J. Burszta, Poznań 1998.

Suszczyński Z., Słowo w kulturze mediów, Białystok 1999.

Symbole i symbolika , red. M. Głowiński, Warszawa 1990.

Szacki J., Tradycja, Warszawa 1971.

Ślęczka K., Feminizm. Ideologie i koncepcje współczesnego feminizmu, Katowice 1999.

Wilkoszewska K., Piękno w sieci. Estetyka a nowe media, Kraków 1999.

Współczesne systemy komunikowania, red. B. Dobek-Ostrowska, Wrocław 1997.

Wysłouch S., Literatura a sztuki wizualne, Warszawa 1994.

Żółkiewski S., Teksty kultury, Warszawa 1988.

17. Uwagi dodatkowe: –

Kartę przedmiotu oprac. dr hab. prof. UR Jolanta Pasterska.

6

Numer 2.

1. Nazwa przedmiotu: Wykład monograficzny

2. Kod przedmiotu:


4. Typ przedmiotu: obowiązkowy, zakończony zaliczeniem

5. Rok: I, semestr 1


7. Poziom przedmiotu: średnio zaawansowany




11. Wykładowcy: pracownicy Instytutu Filologii Polskiej

12. Wymagania wstępne: –

13. Cel nauczania: poszerzenie wiedzy polonistycznej studentów

14. Program nauczania: podają prowadzący na początku roku akademickiego

15. Metody i formy oceny pracy studenta: obecność na wykładach (sprawdzana wyrywkowo)

16. Zalecane lektury i materiały pomocnicze: podają prowadzący na pierwszym wykładzie

17. Uwagi dodatkowe:

Student ma obowiązek uczestniczyć w wykładzie monograficznym, wykład

monograficzny jest obowiązkowy, a prowadzący ma prawo do weryfikowania zdobytej

wiedzy np. poprzez kolokwium zaliczeniowe.

Tematyka wykładów i prowadzący są ogłaszani na spotkaniu organizacyjnym

rozpoczynającym każdy rok akademicki.

Numer 3.

1.Nazwa przedmiotu: Konteksty literatury polskiej XX i XXI w.

2. Kod przedmiotu:

a 3. Formuła przedmiotu: wykład

4. Typ przedmiotu: obowiązkowy, zakończony zaliczeniem

5. Rok: II




9. Liczba godzin w semestrze: 30


11. Wykładowcy: Pracownicy Zakładu Literatury Polskiej XX Wieku

12. Wymagania wstępne: zaliczony kurs historii literatury polskiej oraz literatury

współczesnej na poziomie licencjackim; znajomość podstawowych faktów, zagadnień i lektur

z zakresu literatury polskiej XX wieku.

13. Cel nauczania: syntetyzowanie oraz problematyzowanie wiedzy na temat rozwoju

literatury polskiej XX wieku w kontekście zagadnień tradycji literackiej oraz świadomości

narodowej i kulturowej.

7

14. Program nauczania: wykład poświęcony najważniejszym zjawiskom dwudziestowiecznej

literatury polskiej w kontekście jej związków zarówno z tradycją literacką, jak i

nowoczesnymi kierunkami artystycznymi; w odniesieniu do historycznego i kulturowego

kontekstu wskazuje różne sposoby oraz zakresy funkcjonowania tradycji w literaturze Młodej

Polski, dwudziestolecia międzywojennego, okresu wojny i okupacji, a także w literaturze

powojennej w kraju i na emigracji; zagadnienie tradycji literackiej ma służyć do budowania

pomostów pomiędzy przeszłością, teraźniejszością i przyszłością, a także do określania

kondycji moralno-duchowej człowieka XX stulecia.

15. Metody i formy oceny pracy studenta: zaliczenie wykładu na podstawie uczestnictwa w

zajęciach. Egzamin po semestrze zimowym I roku.

16. Zalecane lektury i materiały pomocnicze: Z. Jarosiński, Literatura lat 1945-1975,

Warszawa 1996; J. Jarzębski, Proza dwudziestolecia, Kraków 2005; J. Kulczycka-Saloni, I.

Maciejewska, A. Z. Makowiecki, R. Taborski, Młoda Polska, Warszawa 1991; J.

Kwiatkowski, Dwudziestolecie międzywojenne, Warszawa 2000; A. Nasiłowska, Literatura

okresu przejściowego 1975-1996, A. Nasiłowska, Trzydziestolecie 1914-1944, Warszawa

1995; M. Podraza-Kwiatkowska, Literatura Młodej Polski, Warszawa 1992; J. Święch,

Literatura polska w latach II wojny światowej, Warszawa 1997.

b. 3. Formuła przedmiotu: ćwiczenia.

4. Typ przedmiotu: obowiązkowy, zakończony zaliczeniem z oceną.

5. Rok: II.

6. Liczba punktów ECTS: 3.

7. Poziom przedmiotu: zaawansowany.

8. Liczba godzin w tygodniu: 2.

9. Liczba godzin w semestrze: 30.

10. Język nauczania: polski.


b1 Neoklasycyzm w literaturze polskiej XX wieku


współczesnej na poziomie licencjackim; znajomość podstawowych faktów, zagadnień i lektur

z zakresu literatury polskiej XX wieku; zainteresowanie zagadnieniem tradycji literackiej oraz

problematyką loci communes w literaturze epok najnowszych.

13. Cel nauczania: pogłębienie wiedzy studentów w zakresie sposobów funkcjonowania

tradycji literackiej, w szczególności zaś – tradycji klasycznej w literaturze polskiej XX wieku

(w kontekście historycznoliterackim, estetycznym, filozoficznym). Celem ćwiczeń jest

przegląd zjawisk dwudziestowiecznego neoklasycyzmu zarówno w refleksji krytyczno-

naukowej oraz poetykach sformułowanych, jak i w twórczości literackiej poetów i pisarzy.

Zajęcia mają ułatwiać porządkowanie, syntetyzowanie i rozumienie idei rozwojowych

literatury XX wieku, pobudzać do refleksji, która sytuuje się na pograniczu

literaturoznawstwa, antropologii i filozofii, a także wskazywać obszary problemowe

domagające się nowych rozstrzygnięć.

14. Program nauczania:

14.1. Zagadnienie tradycji literackiej w aspekcie teoretycznym;

14.2. Kategoria klasycyzmu w ujęciu teoretycznym i historycznym;

14.3. Parnasizm w liryce młodopolskiej;

8

14.4. „Śladem muzy antycznej” – Leopold Staff;

14.5. W kręgu „Museionu” (L. H. Morstin, W. Kościelski, E. Leszczyński) i „Lamusa”

(M. Pawlikowski, M. Wolska);

14.6. Klasycyzm skamandrytów. Powojenny spór o klasycyzm w dwudziestoleciu;

14.7. „Powrót do Europy” – Jarosław Iwaszkiewicz;

14.8. Tradycja klasyczna w prozie i esejach Jana Parandowskiego;

14.9. Czesława Miłosza spór z klasycyzmem;

14.10. „Sztuka nie zna pojęcia postępu” – metafizyczny neoklasycyzm ponowień

Jarosława Marka Rymkiewicza;

14.11. Zbigniewa Herberta dialog z tradycją;

14.12. Koncepcja klasycyzmu tragicznego Ryszarda Przybylskiego;

14.13. Spór romantyczno-klasycystyczny w wystąpieniach Nowej Fali;

14.14. Klasycyści i barbarzyńcy lat 90-tych (M. Świetlicki, J. Podsiadło, K. Jaworski

vs. K. Koehler, W. Wencel, A. Szlosarek);

14.15. Pamięć i konkret w poezji Janusza Szubera;

15. Metody i formy oceny pracy studenta: ocena ciągła (bieżące przygotowanie i aktywność),

śródsemestralny pisemny test kontrolny, kontrola obecności.

16. Zalecane lektury i materiały pomocnicze:

J.Abramowska, Topos i niektóre miejsca wspólne badań literackich, [w:]

Teoretycznoliterackie tematy i problemy, red. J. Sławiński, Wrocław 1986.

S. Balbus, Między stylami, Kraków 1996.

S. Barańczak, Nieufni i zadufani. Romantyzm i klasycyzm w młodej poezji lat sześćdziesiątych,

Wrocław 1971.

J. Błoński, Czym był, czym mógł być klasycyzm, [w:] tegoż, Odmarsz, Kraków 1978.

Czytanie Herberta, red. P. Czapliński, Poznań 1995.

J. Dudek, Europejski korzenie poezji Czesława Miłosza, Kraków 1995.

J. Dudek, Poezja polska XX wieku wobec tradycji, Kraków 2002.

T. S. Eliot, Szkice literackie, red., wyb., przedm. i przypisy W. Chwalewik, przeł. H.

Pręczkowska, Warszawa 1963.

M. Głowiński, Poetyka Tuwima a polska tradycja literacka, Warszawa 1962.

M. Jastrun, Eseje. Mit śródziemnomorski. Wolność wyboru. Historia Fausta, Warszawa 1973.

A. Kaliszewski, Gry Pana Cogito, Kraków 1982 (wyd. II, rozszerzone, Łódź 1990).

A. Kaliszewski, Nostalgia stylu. Neoklasycyzm liryki polskiej XX wieku w krytyce, badaniach

i poetykach immanentnych (w kontekście tradycji poetologicznej klasycyzmu), Kraków 2007.

Z. Kubiak, Przestrzeń dzieł wiecznych. Eseje o tradycji kultury śródziemnomorskiej, Kraków

1993.

Z. Kubiak, Szkoła stylu. Eseje o tradycji poezji europejskiej, Warszawa 1972.

I. Maciejewska, Leopold Staff. Lwowski okres twórczości, Warszawa 1965.

I. Maciejewska, Leopold Staff. Warszawski okres twórczości, Warszawa 1973.

K. Maliszewski, Nasi klasycyści, nasi barbarzyńcy. Szkice o nowej poezji, Bydgoszcz 1999.

A. Mazur, Parnasizm w poezji polskiej drugiej połowy XIX i XX wieku, Opole 1993.

O twórczości Jarosława Iwaszkiewicza, oprac. A. Brodzka, Kraków 1983.

J. Parandowski, Godzina śródziemnomorska, Warszawa 1956.

A. Poprawa, Kultura i egzystencja w poezji Jarosława Marka Rymkiewicza, Wrocław 1999.

R. Przybylski, Et in Arcadia ego. Esej o tęsknotach poetów, Warszawa 1966.

R. Przybylski, To jest klasycyzm, wstęp M. Janion, Warszawa 1978.

J. M. Rymkiewicz, Czym jest klasycyzm. Manifesty poetyckie, Warszawa 1967.

9

A. Sandauer, Poeci czterech pokoleń, Kraków 1977.

b 2 Trwałość tematyki kresowej i żydowskiej w różnorodnych ujęciach rodzajowych

i gatunkowych

12. Wymagania wstępne: znajomość polskiej i światowej literatury na poziomie licencjatu.

13. Cel nauczania: głębsze rozumienie wysokiej kultury polskiej, wskazywanie spoiw

świadomości kulturowej, tworzenie syntezy literatury dwudziestowiecznej, zainteresowanie

trwałością tematyki kresowej i żydowskiej w różnorodnych ujęciach rodzajowych i

gatunkowych.


14.1. Istota literatury kresowej.

14.2. Rewolucja bolszewicka we wspomnieniach Zofii Kossak-Szczuckiej.

14.3. Kresy jako metaprzestrzeń przygody – Kochanek Wielkiej Niedźwiedzicy

Sergiusza Piaseckiego.

14.4. Topika judajska w literaturze polskiej XX wieku. Topos miasteczka (sztetł),

wątki chasydzkie w utworach Adolfa Rudnickiego i Juliana Stryjkowskiego.

14.5. Zagłada Żydów w twórczości Henryka Grynberga, Jerzego Ficowskiego,

Czesława Miłosza, Zbigniewa Herberta, Adolfa Rudnickiego i Irit Amiel.

14.6. Historia na Kresach. Proza Leopolda Buczkowskiego, Józefa Mackiewicza,

Włodzimierza Odojewskiego.

14.7. Łagry w poezji (Beaty Obertyńskiej, Mariana Czuchnowskiego, Aleksandra

Wata), opowiadaniach (Herminii Naglerowej) oraz wspomnieniach (Beaty

Obertyńskiej i Barbary Skargi).

14.8. Elementy arkadyjskie w Czesława Miłosza powieści o wtajemniczeniu.

14..9. Pamięć Kresów w esejach Józefa Wittlina, Jerzego Stempowskiego i Stanisława

Vincenza.

14.10. Kresy w twórczości pisarzy urodzonych po wojnie na przykładzie Lidy

Aleksandra Jurewicza.

15. Metody i formy oceny pracy studenta: przedmiot kończy się zaliczeniem, warunkiem jego

uzyskania jest systematyczne i aktywne uczestnictwo w zajęciach oraz pełna znajomość lektur

wskazanych przez prowadzącego.


Z. Kossak-Szczucka, Pożoga. Wspomnienia z Wołynia 1917-1919, z przedm. S. Estreichera,

Rzeszów 1990.

S. Piasecki, Kochanek Wielkiej Niedźwiedzicy, Warszawa 1994.

A.Rudnicki, Lato, Warszawa 1938 lub tegoż: Sto jeden, t. 1, Kraków 1984. oprac. J. Wróbel,

s. 91-199.

J. Stryjkowski, Austeria, wyd. dowolne.

Wybór utworów poetyckich, np. A. Słonimski, Elegia miasteczek żydowskich, W. Szlengel,

Rzeczy, H. Grynberg, Retoryczne pytanie, J. Ficowski, *** (Muranów góruje), Cz. Miłosz,

Biedny chrześcijanin patrzy na getto, Z. Herbert, Pan Cogito szuka rady [w:] Męczeństwo i

zagłada Żydów w zapisach literatury polskiej, wybór i oprac. I. Maciejewska, Warszawa

1988.

10

A. Rudnicki, wybór opowiadań: Czysty nurt, Wielkanoc, Kupiec łódzki [w:] tegoż, Sto jeden,

t. 1, Kraków 1984. Oprac. J. Wróbel, s.65-90, t. 2, s.15-23, 100-134.

H. Grynberg, Żydowska wojna, Warszawa 1965.

I. Amiel, Osmaleni, Izabelin 1999 oraz tejże, wiersze (Egzamin z Zagłady, Mniej zmarli, Ona,

Dzieciom holocaustu, Współczesny mit) z tomu Wdychać głęboko, Izabelin 2002.

J. Mackiewicz, Droga donikąd, Londyn 1955 lub inne powieści.

W. Odojewski, Zasypie wszystko, zawieje..., wyd. dow.

L. Buczkowski, Czarny potok, Warszawa 1954.

Gułag polskich poetów. Od Komi do Kołymy .Wiersze. Wybór i przedmowa N. Taylor-

Terlecka, Londyn 2001 (np. B. Obertyńska, W. Broniewski, A. Wat, M. Czuchnowski, Z.

Broncel, A. Międzyrzecki); H. Naglerowa, (wybór opowiadań: Śledztwo, Kazachstańskie

noce, Chleb) [w:] Ludzie sponiewierani, Rzym 1945 lub tejże, Kazachstańskie noce,

Londyn 1958.

B. Obertyńska, W domu niewoli lub B. Skarga, Po Wyzwoleniu…(1944-1956), Warszawa

2000 (I wyd. Paryż 1985 pod pseudonimem Wiktoria Kraśniewska).

Cz. Miłosz, Dolina Issy, wyd. dow.

J. Wittlin, Mój Lwów, [w:] tegoż, Orfeusz w piekle XX wieku, Kraków 2000.

S. Vincenz, Rzeczywistość urojona, Lwowscy kosmopolici [w:] tegoż, Tematy żydowskie,

Gdańsk 1993.

J. Stempowski, W dolinie Dniestru, Esej berdyczowski, [w:] tegoż, W dolinie Dniestru i inne

eseje ukraińskie. Wybór i oprac. A. S. Kowalczyk, Warszawa 1993.

A. Jurewicz, Lida, wyd. dow.

E. Czaplejewicz, Czym jest literatura kresowa?, [w:] Kresy w literaturze. Twórcy

dwudziestowieczni, pod red. E. Czaplejewicza i E. Kasperskiego, Warszawa 1996.

B. Hadaczek, Zarys literatury kresowej, [w:] Kresy w literaturze polskiej XX wieku, Szczecin

1993.

S. Uliasz, Kresy jako przestrzeń kulturowa, [w:] O literaturze kresów i pograniczu kultur.

Rozprawy i szkice, Rzeszów 2001.

M. Pałaszewska, Zofia Kossak, Warszawa 1999; J. Olejniczak, Posłowie, [w:] Z. Kossak-

Szczucka, Pożoga. Wspomnienia z Wołynia 1917-1919, Katowice-Cieszyn 1990.

E. Pogonowska, „Pożoga” Zofii Kossak-Szczuckiej, czyli rzecz o utracie Kresów, [w:] Formy

dyskursu w powieści, red. M. Woźniakiewicz-Dziadosz, Lublin 1996.

J. Kolbuszewski, Wokół „Pożogi”, „Odra” 1990, nr11.

K. Polechoński, Żywot człowieka uzbrojonego.Biografia, twórczość i legenda literacka

Sergiusza Piaseckiego,Warszawa – Wrocław 2000.

B. Hadaczek, „Bogom nocy równi”( o bohaterach powieści Sergiusza Piaseckiego), [w:]

„Szczecińskie Prace Polonistyczne”, nr 7. Kresy w literaturze, pod red. B. Hadaczka,

Szczecin 1996.

A. Paliwoda, Przestrzenny kontekst powieści Sergiusza Piaseckiego, [w:] Epoka przemian.

Wiek XX w literaturze polskiej. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Zbigniewowi

Andresowi, pod red. Z. Ożoga, J. Wolskiego, Rzeszów 2005.

W. Panas, Topika judajska [w:] Słownik literatury polskiej XX wieku, Wrocław 1995, s. 1095-

1004.

E. Prokop-Janiec, Międzywojenna literatura polsko-żydowska jako zjawisko kulturowe i

artystyczne, Kraków 1992.

J. Wróbel, Adolf Rudnicki „Lato” [w:] Lektury polonistyczne. Dwudziestolecie

międzywojenne i II wojna światowa, pod red. R. Nycza, J. Jarzębskiego, t.1, Kraków 1997 lub

[w:] tegoż, Przed Sądnym Dniem. „Lato” [w:] Miara cierpienia. O pisarstwie Adolfa

Rudnickiego, Kraków 2004, s.194-212.

A. Wal, Twórczość w cieniu menory. O prozie Adolfa Rudnickiego, Rzeszów 2002.

11

E. Wiegandt, Austria Felix czyli o micie Galicji w polskiej prozie współczesnej, tu: rozdz. III.

Prywatne mitologie ( Juliana Stryjkowskiego imię własne), s. 109-140, Poznań 1997 (1988 I);

A. Sobolewska, Dwa moralitety Juliana Stryjkowskiego,[w:] Sporne postaci polskiej

literatury współczesnej. Kontynuacje, pod red. A. Brodzkiej, L. Burskiej, Warszawa 1996.

W. Kot, Julian Stryjkowski (rozdz. II. Pogasły szabasowe świece, Kalendarium życia i

twórczości), Poznań 1997.

J. Wróbel, Spalony świat Adolfa Rudnickiego, [w:] tegoż, Tematy żydowskie w literaturze

polskiej 1939-1987, Kraków 1991.

A. Wal, Literackie świadectwa żydowskiej apokalipsy, [w:] tejże, Twórczość w cieniu menory.

O prozie Adolfa Rudnickiego, Rzeszów, 2002, s. 83-123.

J. Wróbel, Henryka Grynberga rozrachunki z Polską, [w:] tegoż, Tematy żydowskie w

literaturze polskiej 1939-1987, Kraków 1991, s. 128-144.

A. Sobolewska, Księgi wieczyste Henryka Grynberga, [w:] Sporne postaci polskiej literatury

współczesnej. Następne pokolenie, pod red. A. Brodzkiej, L. Burskiej, Warszawa 1995.

S. Buryła, Opisać zagładę. Holocaust w twórczości Henryka Grynberga, Wrocław 2006;

M. Głowiński, Posłowie do I. Amiel, Osmaleni, Izabelin 1999, s. 103-109.

P. Śliwiński, Posłowie do Wdychać głęboko, Izabelin 2002.

R. Wasita, Ocaliła mnie polszczyzna. Spotkanie z Irit Amiel – polską i hebrajską poetką z

Izraela…, „Literatura na Świecie” 1996, nr 10, s. 278-279.

A. Wal, „Opowiedz ludziom”. Poezja Irit Amiel, [w:] Poezja polska na obczyźnie. Studia i

szkice, t. 2, red. Z. Andres, J. Wolski, Rzeszów 2005.

S. J. Żurek, Synowie księżyca. Zapisy poetyckie Aleksandra Wata i Henryka Grynberga w

świetle tradycji i teologii żydowskiej, Lublin 2004.

H. Grynberg, Holocaust w literaturze polskiej, [w:] Antologia polskiej krytyki literackiej na

emigracji 1945- 1985,Wybór, wstęp J. Dąbała, Lublin 1992 lub [w:] Prawda nieartystyczna;

J. Leociak, Tekst wobec Zagłady, Wrocław 1997 (tu rozdz. Dlaczego pisali oraz Opisać

getto).

J. Błoński, Biedni Polacy patrzą na getto, Kraków 1994.

W. Bolecki, Literatura jako relacja prawdomówna: „Droga donikąd” Józefa Mackiewicza,

[w:] Literatura współczesna, t. 1. Red. R. Nycz, J. Jarzębski. Kraków 1997. Seria: Lektury

polonistyczne.

W. Bolecki, Ptasznik z Wilna o Józefie Mackiewiczu, Kraków 1991.

Odojewski i krytycy. Antologia tekstów. Wyb. i oprac. S. Barć, Lublin 1999 (tu: M. Janion,

Cierń i róża Ukrainy, A. Werner, To piekło nie jest rajem).

M. Rabizo-Birek, Między mitem a historią. Twórczość Włodzimierza Odojewskiego,

Warszawa 2002 (tu rozdz. I i II).

I. Iwasiów, Cmentarze, w tejże, Kresy w twórczości W. Odojewskiego, Szczecin 1994.

K. Uniłowski, Proza kresowa....., [w:] Literatura emigracyjna 1939-1989, t.2. red. J.

Olejniczak, Katowice, 1996.

S. Burkot, Leopold Buczkowski „ Czarny potok” [w:] tegoż, Proza powojenna 1945-1980.

Analizy i interpretacje, Warszawa 1984.

M. Stępień, Od mowy pozornie zależnej do „czarnego potoku” świadomości, [w:] Literatura

wobec wojny i okupacji. Studia pod red. M. Głowińskiego, J. Sławińskiego., Wrocław....1976.

M. Indyk, Szkatułkowy cytat. Struktura narracji w „Czarnym potoku” Leopolda

Buczkowskiego, [w:] Lektury polonistyczne: Literatura współczesna, t.1, pod red. R. Nycza, J.

Jarzębskiego, Kraków 1997.

T. Błażejewski, Przemoc świata. Pisarstwo Leopolda Buczkowskiego, Łódź 1991.

R. Nycz, O pisarstwie Leopolda Buczkowsklego, [w:] Sylwy współczesne, Kraków 1996 (II

wyd).

12

N. Tylor, Proza zsyłkowa [w:] Literatura emigracyjna 1939-1989, red. M. Pytasz, Katowice

1994, t. 1, s. 261-289.

E. Czaplejewicz, Polska literatura łagrowa, Warszawa 1992, s. 5-53.

G. Herling-Grudziński, Na krawędzi człowieczeństwa, [w:] tegoż, Wyjście z milczenia,

Warszawa 1993 (o prozie H. Naglerowej).

R. Szczerbakiewicz, Gułag. Spojrzenie Europejki. „Po wyzwoleniu…”Barbary Skargi, (w:)

Kresowianki. Krąg pisarek heroicznych, R. K. Stępnik, M. Gabryś, Lublin 2006.

I. Sariusz-Skąpska, Polscy świadkowie GUŁagu. Literatura łagrowa 1939-1989, Kraków

2002.

Polacy w ZSSR (1939-1942). Antologia. Opracowanie i wstęp Marii Czapskiej, Paryż 1963;

A. Zawada, Czesław Miłosz, Wrocław 1996.

J. Błoński, Miłosz jak świat, Kraków 1998.

J. Olejniczak, Arkadia – topos i idea. Opis ewolucji motywu, Między Arkadią i katastrofą.

Szkic o twórczości Czesława Miłosza, [w:] Arkadia i małe ojczyzny. Vincenz – Stempowski –

Wittlin – Miłosz, Kraków 1992.

A. Fiut, Dolina Issy - powieść o wtajemniczeniu, „Znak” 1981, nr 4-5, przedruk [w:] tegoż ,

Pytanie o tożsamość, Kraków 1995.

I. Sławińska, „To jest daleki kraj…” [w:] Poznawanie Miłosza. Studia i szkice o twórczości

poety, pod red. J. Kwiatkowskiego, Kraków 1985.

J. Błoński, Dolina Issy [w:] tamże; L. Vallee, Dolina Issy - interpretacja, „Literatura na

Świecie” 1981, nr 6.

A. S. Siemaszko, Zaplecze historyczne „Doliny Issy”, „Przegląd Powszechny” 1984, nr 6, 7,

8.

D. Heck, Esej - gatunek uwikłany w paradoksy, [w:] Kosmopolityzm i sarmatyzm. Antologia

powojennego eseju polskiego. Wybór i oprac. D. Heck, Wrocław 2003.

J. Olejniczak, Esej i dziennik na emigracji, [w:] Literatura emigracyjna 1939-1989, t. 1,

Katowice 1994, red. M. Pytasz, s. 226-250.

M. Klecel, Próba o esejach Vincenza, [w:] Vincenz i krytycy. Antologia tekstów. Wybór,

wstęp i oprac. P. Nowaczyński, Lublin 2003, s. 107-124.

A. Nasalska, Tematy żydowskie Vincenza [w:] Studia o Stanisławie Vincenzie, red. P.

Nowaczyński, Lublin-Rzym 1994, s. 189-200.

J. Olejniczak, Arkadia i małe ojczyzny. Vincenz – Stempowski – Wittlin – Miłosz. Kraków

1992.

A. S. Kowalczyk, Kryzys świadomości europejskiej w eseistyce polskiej lat 1945-1977

(Vincenz - Stempowski - Miłosz), Warszawa 1990.

A. S. Kowalczyk, Nieśpieszny przechodzień i paradoksy. Rzecz o Jerzym Stempowskim,

Wrocław 1997.

S. Uliasz, Powroty do dzieciństwa na pograniczu. Wokół „Lidy” Aleksandra Jurewicza, [w:]

tegoż, O literaturze Kresów i pograniczu kultur. Rozprawy i szkice, Rzeszów 2001;

M. Czermińska, Centrum i kresy w prozie pisarzy urodzonych po wojnie, [w:] tejże,

Autobiograficzny trójkąt. Świadectwo, wyznanie i wyzwanie, Kraków 2000; M. Zaleski,

Pamięć wielonarodowej Rzeczypospolitej w literaturze po roku 1939, W: Sporne postaci

polskiej literatury współczesnej, pod red. A. Brodzkiej, Warszawa 1994.

b 3 Dialog i spór z tradycją romantyczną w literaturze polskiej XX wieku

12. Wymagania wstępne: zaliczony kurs historii literatury polskiej oraz zagadnień

współczesnej literatury na poziomie licencjackim; znajomość podstawowych faktów,

zagadnień i lektur z zakresu literatury polskiej XX wieku.

13

13. Cel nauczania: pogłębienie wiedzy studentów w zakresie funkcjonowania tradycji

literackiej, w szczególności zaś – kluczowej dla literatury polskiej tradycji romantycznej w

literaturze polskiej od roku 1939 (w szerokim kontekście historycznoliterackim, estetycznym,

filozoficznym). Celem ćwiczeń jest przegląd zjawisk będących różnymi formami

kontynuowania, dialogu bądź sporu z tradycją romantyczną w jej rozmaitych formach

istnienia (mitologii narodowej, postaw tyrtejskich i mesjanistycznych, tradycji

niepodległościowych zrywów i powstań, motywów, topiki, symboliki romantycznej,

wizerunku ojczyzny i polskości, problematyki religijnej i egzystencjalnej, stosunku do natury,

historii i kultury, wizji celów i zadań sztuki, wypracowanych w czasie romantyzmu nowych

środków i form wyrazu) zarówno w refleksji krytyczno-naukowej, w sformułowanych

poetykach, jak i w twórczości literackiej poetów i pisarzy. Zajęcia mają ułatwiać

porządkowanie, syntetyzowanie i rozumienie idei literatury XX wieku, pobudzać do refleksji,

która sytuuje się na pograniczu literaturoznawstwa, antropologii i filozofii, a także

wskazywać obszary programowe domagające się nowych rozstrzygnięć.


14.1. Tradycja romantyczna w liryce W. Rolicz-Liedera i T. Micińskiego;

14.2. Wielkie tematy romantyczne w dramatach S. Wyspiańskiego;

14.3. Fabuły S. Żeromskiego;

14.4. Tradycja romantyzmu w liryce J. Wittlina, J. Czechowicza, W. Sebyły i Cz.

Miłosza.

14.5. Aktualizacje tradycji romantycznej w poezji czasów wojny i okupacji -

romantyzm wrześniowy i poezja „wieszczów” wojennych (Wierzyński, Broniewski,

Lechoń, Tuwim, Słonimski);

14.6. „Romantycy czasów wojny” - poezja pokolenia wojennego wobec tradycji

romantycznej na wybranych przykładach: K.K. Baczyński, T. Gajcy, W. Bojarski, A.

Trzebiński, T. Borowski, Z. L. Stroiński;

14.7-8. Wiwisekcje tradycji romantycznej, martyrologicznej i tyrtejskiej w prozie

powojennej, pastisz i trawestacja (Jezioro bodeńskie Stanisława Dygata lub Trans-

Atlantyk Witolda Gombrowicza);

14.9-10. Eseistyka powojenna wobec romantyzmu: A. Kijowski, Listopadowy

wieczór, T. Łubieński, Bić się czy nie bić;

14.11-12. Powojenna powieść kresowa wobec romantycznej szkoły ukraińskiej i

białoruskiej (W. Odojewski, Zasypie wszystko, zawieje, T. Konwicki, Sennik polski lub

Bohiń);

14.13. Mickiewicz współczesnych (na kanwie powieści biograficznych Jarosława

Marka Rymkiewicza Żmut i Baket);

14.14. Poezja pokolenia ’68 wobec romantyzmu – nowoczesne aktualizacje kategorii

jedności słowa i czynu, postulat poezji zaangażowanej, nieufnej, ironicznej – wiersze i

wypowiedzi programowe Barańczaka, Krynickiego, Zagajewskiego, Wojaczka;

14.15-16. Romantyzm egzystencjalny – motywy śmierci, szaleństwa, miłości,

samotności, artysty w literaturze XX wieku na wybranych przykładach: J. Krzysztoń,

Obłęd; M. Bieńczyk, Terminal; E. Lipska, Żywa śmierć i Nie o śmierć tutaj chodzi

lecz o biały kordonek, W. Odojewski, Czas odwrócony i Bez tchu, H, Waniek, Dziady

berlińskie);

14.17. Dramat współczesny wobec poromantycznych stereotypów i klisz: Sławomir

Mrożek, Indyk, Witold Gombrowicz, Ślub. Alternatywne zagadnienia;

14

14.18. Legenda i tradycja Norwidowska w twórczości poetów grupy Kontynenty (inny

model biografii emigranta): wybrane wiersze i eseje B. Czaykowskiego, A.

Czerniawskiego, F. Śmieji, B. Taborskiego;

14.19-20. Romantyzm w literaturze przełomu XX i XXI wieku: przemiany wizerunku

ojczyzny w najnowszej poezji (wybrane wiersze M. Świetlickiego, K.

Maliszewskiego, P. Huelle, T. Różyckiego, W. Wencla, T. Dąbrowskiego); próba

poematu: Dwanaście stacji Tomasza Różyckiego wobec tradycji romantycznego

poematu dygresyjnego (Pan Tadeusz, Beniowski);

14.21. Współczesne rozumienie tradycji romantycznej.

15. Metody i formy oceny pracy studenta: ocena ciągła (przygotowanie do zajęć, aktywność),

pisemny test kontrolny, obecność na zajęciach.


I. Maciejewska, Topika tradycji narodowych, [w:] Słownik literatury XX wieku. Pod red. A.

Brodzkiej, m. Puchalskiej, M. Semczuk, A. Sobolewskiej, E. Szary-Matywieckiej, Wrocław

1995.

A. Łempicka, Wstęp [do:] S. Wyspiański, Wyzwolenie, Wrocław 1970.

J. Nowakowski, Wstęp [do:] S. Wyspiański, Warszawianka. Lelewel. Noc listopadowa,

Wrocław 1967.

A. Hutnikiewicz, Stefan Żeromski, Warszawa 1960.

J. Błoński, Sztuki wszystkie Sławomira Mrożka, Kraków 1995.

S. Burkot, Proza polska w latach 1945-1980, Kraków 1984; Proza powojenna 1945-1987,

Warszawa 2002.

P. Czapliński, Opowieść o potrójnym wybuchu w: tegoż, Powrót centrali. Literatura w nowej

rzeczywistości, Kraków 2007.

A. Fabianowski, Konwicki, Odojewski i romantycy, Kraków 1997.

Z. Majchrowski, Mickiewicz i wiek XX, Gdańsk 2006 (tam m.in. szkice o Gombrowiczu).

Mickiewicz. Dwa wieki kultury polskiej, p. red. K. Maciąga i M. Stanisza, Rzeszów 2007.

A. Nasiłowska, Trzydziestolecie 1914-1944, Warszawa 2008; Literatura okresu

przejściowego (1976-1996), Warszawa 2006.

G. Ostasz, „Przeciwko smokom, jadom, kulom...”. O poezji polskiej lat 1939-1945, Rzeszów

1998.

G. Ostasz, W cieniu Herostratesa. O tradycjach romantyzmu w poezji polskiej lat 1914-1939,

Rzeszów 1993.

Z. Ożóg, Romantycy czasów wojny. Krzysztof Kamil Baczyński i poeci „Sztuki i Narodu”

wobec tradycji romantycznej, Rzeszów 2002.

Jerzy Święch, Literatura polska w latach II wojny światowej, Warszawa 1997.

Maria Janion, Zmierzch paradygmatu [w:] tejże, Czy będziesz wiedział, co przeżyłeś?,

Warszawa 1996.

M. Janion, Róża i cierń Ukrainy [w:] tejże, Wobec zła, Warszawa 1989 lub [w:] Odojewski i

krytycy, Lublin 1999.

Maria Janion, Maria Żmigrodzka, Romantyczne tematy egzystencji, [w:] tychże, Romantyzm i

egzystencja, Gdańsk 2001.

A. Legeżyńska, Piotr Śliwiński, Poezja polska w latach 1968-1998, Warszawa 2000.

Polska literatura współczesna wobec romantyzmu, red. M. Łukaszuk, D. Seweryn, Lublin

2007;

M. Rabizo-Birek, Młodej polskiej poezji liryki zaangażowane, „Teksty Drugie” 2004, nr 3;

15

M. A. Szulc Packalèn, Pokolenie ’68. Studium o poezji polskiej lat siedemdziesiątych,

Warszawa 1997;

T. Walas, Zrozumieć swój czas. Kultura polska po komunizmie, Kraków 2004 (tam: szkic

tytułowy).

b 4 Dramat polski XX wieku

12. Wymagania wstępne: znajomość polskiej i światowej literatury na poziomie licencjatu.

13. Cel nauczania: Zapoznanie studentów z ewolucją form dramatycznych ostatniego

stulecia. Omówienie głównych kierunków: realizmu, naturalizmu, ekspresjonizmu,

symbolizmu, groteski. Śledzenie ewolucji elementów strukturalnych, rozpatrywanie zmian na

tle zachodzących przemian światopoglądowych, artystycznych. Na przykładzie konkretnych

tekstów – badanie założeń artystycznych, kierunków poszukiwań, eksploracji różnych

obszarów kultury teatralnej, realizacji scenicznych.


14.1. W poszukiwaniu tragedii chrześcijańskiej – Karol Hubert Rostworowski Judasz

z Kariothu;

14.2. Dwie drogi rozwoju dramatu: Tadeusz Rittner W małym domku i Stanisław I.

Witkiewicz W małym dworku;

14.3. Jerzy Szaniawski Dwa teatry;

14.4 Groteska w teatrze. Teatrzyk „Zielona Gęś” Konstantego Ildefonsa

Gałczyńskiego;

14.5. Teatr Osobny Białoszewskiego;

14.6. Teatr Różewicza: Do piachu; Świadkowie albo nasza mała stabilizacja;

14.7. Świat Mrożka. Sławomir Mrożek Krawiec;

14.8. Misterium lat osiemdziesiątych. E. Bryll, Wieczernik;

14.9. Dramaturgia lat pierwszych. Michał Walczak, Kopalnia.

15. Metody i formy oceny pracy studenta: przedmiot kończy się zaliczeniem, warunkiem jego

uzyskania jest systematyczne i aktywne uczestnictwo w zajęciach oraz pełna znajomość lektur

wskazanych przez prowadzącego.


K. H. Rostworowski, Judasz z Kariothu, [w:] tenże: Wybór dramatów, opr. J. Popiel,

Wrocław 1992 (BN I 281).

T. Rittner, W małym domku, [w:] tenże: Dramaty, opr. Z. Raszewski, Warszawa 1966.

S. I. Witkiewicz, W małym dworku, [w:] tegoż: Dramaty, t. I, opr. K. Puzyna, Warszawa 1962

(lub inne wydanie).

Jerzy Szaniawski, Dwa teatry, [w:] tegoż: Wybór dramatów, opr. A. Hutnikiewicz, Wrocław

1988 (BN I 263).

K. I. Gałczyński, Teatrzyk „Zielona Gęś” ma zaszczyt przedstawić, Warszawa 1968.

M. Białoszewski, Teatr Osobny: 1955-1963, wstęp A. Sandauer, Warszawa 1971.

T. Różewicz, Do piachu, Świadkowie albo nasza mała stabilizacja, [w:] tegoż: Teatr, wstęp J.

Kelera, T. 1-2, Kraków 1988.

W. Gombrowicz, Ślub, [w:] tegoż: Dzieła, red. naukowa J. Błoński, t. 6, Kraków 1986.

S. Mrożek, Krawiec; E. Bryll, Wieczernik, Warszawa 1990.

16

M. Walczak, Kopalnia, „Dialog” 2004, nr 8.

J.L. Styan, Współczesny dramat w teorii i scenicznej praktyce, przeł. M. Sugiera, Wrocław

1995.

P. Szondi, Teoria nowoczesnego dramatu. 1880-1950, przeł. E. Misiołek, Warszawa 1976.

G. Sinko, Postać sceniczna i jej przemiany w teatrze XX wieku, Wrocław 1988.

A. Krajewska, Dramat i teatr absurdu w Polsce, Poznań 1996.

A. Ubersfeld, Czytanie teatru I, przeł. A. Żurowska, Warszawa 2002.

H.T. Lehman, Teatr postdramatyczny, przeł. D. Sajewska, M. Sugiera, Kraków 2004.

J. Popiel, Sztuka dramatyczna Karola Huberta Rostworowskiego, Wrocław 1990.

L. Eustachiewicz, Dramaturgia Młodej Polski, Warszawa 1982.

Myśl teatralna Młodej Polski. Antologia, wybór I. Sławińska, S. Kruk, wstęp I. Sławińska,

Warszawa 1966.

G. Matuszek, Naturalistyczne dramaty, Kraków 2001.

J. Błoński, Witkacy. Sztukmistrz, filozof, estetyk, Kraków 2000.

J. Popiel, Dramat a teatr polski dwudziestolecia międzywojennego, Kraków 1995.

M. P. Markowski, Polska literatura nowoczesna. Leśmian, Schulz, Witkacy, Kraków 2007.

Myśl teatralna polskiej awangardy 1919-1939. Antologia, wstęp i wybór S. Marczak-Oborski,

Warszawa 1973.

M. Bukowska-Schielmann, Jerzy Szaniawski „Dwa teatry”, [w:] Dramat polski.

Interpretacje, pod. red. J. Ciechowicza, Z. Majchrowskiego, t. II, Gdańsk 2002.

L. Eustachiewicz, Twórczość dramatyczna Jerzego Szaniawskiego, „Ruch Literacki” 1960, nr

1-2.

K. Starczewska, Technika dramatopisarska Jerzego Szaniawskiego, [w:] Z problemów

literatury XX wieku, (praca zbiorowa) t. 2, Warszawa 1965.

E. Laska, Źródła literackie „Zielonej Gęsi”, „Przegląd Humanistyczny” 1965 nr 5.

J. Kopciński, Gramatyka i mistyka: wprowadzenie w teatralną osobność Mirona

Białoszewskiego, Warszawa 1997.

G. Niziołek, Ciało i słowo. Szkice o teatrze Tadeusza Różewicza, Kraków 2004.

E. Wąchocka, Autorskie „ja” w dramaturgii Tadeusza Różewicza oraz H. Filipowicz, Od

„Kartoteki” do „Klucza”. Problem formy w dramatach Tadeusza Różewicza, [w:] Zobaczyć

poetę. Materiały konferencji „Twórczość Tadeusza Różewicza” UAM Poznań, 4-6.11.1991,

pod red. E. Guderian-Czaplińskiej i E. Kalemy-Kasprzak, Poznań 1993.

J. Błoński, Forma, śmiech i rzeczy ostateczne, Kraków 1994.

R. Fieguth, Słowo, sacrum i władza. Komentarze do „Ślubu” Gombrowicza i jego tradycji

romantycznych, „Teksty Drugie” 1995, nr 1.

J. Mariański, Gombrowicza tragedia filozoficzna, [w:] Poetyka bez granic?, (zbior. pod red.

W. Boleckiego i W. Tomasika, Warszawa 1995.

J. Błoński, Wszystkie sztuki Sławomira Mrożka, Kraków 1995.

M. Sugiera, Dramaturgia Sławomira Mrożka, Kraków 1996.

H. Stephan, Mrożek, Kraków 1996.

S. Bardijewska, Ernest Bryll – prawdy dramatu poetyckiego, [w:] tejże: Własna przestrzeń,

Warszawa 1987.

b 4 Związki polskiej literatury XX wieku z tradycją religijną

12. Wymagania wstępne: zaliczony kurs historii literatury polskiej oraz zagadnień

współczesnej literatury na poziomie licencjackim; znajomość podstawowych faktów,

zagadnień i lektur z zakresu literatury polskiej XX wieku.

17

13. Cel nauczania: głębsze rozumienie związków literatury polskiej XX wieku z tradycją

judeochrześcijańską; analiza wybranych elementów tradycji: problematyka, tematyka,

motywy, obrazowanie, gatunki, style.


14.1. Religia a literatura. Wprowadzenie;

14.2. Franciszkanizm w poezji Młodej Polski i dwudziestolecia międzywojennego;

14.3. Religijne aspekty dramatu młodopolskiego;

14.4. Wymiar religijny w poezji niepodległościowej;

14.5. Problematyka teologiczna w liryce dwudziestolecia międzywojennego

(skamandryci, Iłłakowiczówna, Staff, Liebert);

14.6. Motywy religijne w poezji lat wojny i okupacji;

14.7. Wątek maryjny w powojennej poezji polskiej;

14.8. Współczesna modlitwa poetycka;

14.9. Religijne wątki w dramaturgii R. Branstaettera;

14.10. Fenomen liryki poetów-kapłanów (ks. J. Twardowski, ks. Janusz S. Pasierb, ks.

Karol Wojtyła);

14.11. Realizacje tematu religijnego w twórczości pokolenia „Brulionu” i roczników 70.

15. Metody o formy oceny pracy studenta: ocena ciągła (bieżące przygotowanie i aktywność),

śródsemestralny pisemny test kontrolny, kontrola obecności.


Z. Zarębianka, Religia w przestrzeni literatury. Literatura w przestrzeni religii. Rekonesans

[w:] Epoka przemian. Wiek XX w literaturze polskiej, pod red. Z. Ożoga i J. Wolskiego,

Rzeszów 2005, s. 45-52 lub: [w:] Z. Zarębianka, Czytanie sacrum, Kraków-Rzym 2008, s. 24-

30.

Z. Zarębianka, O niektórych związkach między literaturą a religią, [w:] Z. Zarębianka,

Czytanie sacrum, Kraków-Rzym 2008, s.18-23.

T. Lewandowski, Młodopolski modernizm katolicki [w:] Problematyka religijna w literaturze

pozytywizmu i Młodej Polski. Świadectwa poszukiwań, pod red. S. Fity, Lublin 1993, s. 197-

252.

H. Filipkowska, Poezja religijna Młodej Polski [w:] Polska liryka religijna, pod red. S.

Sawickiego i P. Nowaczyńskiego, Lublin 1983, s. 301-340.

I. Maciejewska, Franciszkanizm w poezji Młodej Polski [w:] Problematyka religijna w

literaturze pozytywizmu i Młodej Polski. Świadectwa poszukiwań, pod red. S. Fity, Lublin

1993, s. 309-328.

H. Filipkowska, Aspekty chrześcijańskie dramatu epoki Młodej Polski [w:] Dramat i teatr

religijny w Polsce pod red. I. Sławińskiej i W. Kaczmarka, Lublin 1991, s. 265-286.

E. Miodońska-Brookes, „Zdobywaj co dzień Boga i siebie na nowo...”. Religijne aspekty

dramatów Wyspiańskiego [w:] Dramat i teatr religijny w Polsce pod red. I. Sławińskiej i W.

Kaczmarka, Lublin 1991, s. 235-264.

I. Maciejewska, Franciszkanizm w poezji polskiej po 1918 roku [w:] Religijne aspekty

literatury polskiej XX wieku pod red. M. Jasińskiej-Wojtkowskiej i J. Święcha, Lublin 1997,

s. 37-64.

I. German, Biblia w twórczości S. Żeromskiego [w:] Problematyka religijna w literaturze

pozytywizmu i Młodej Polski. Świadectwa poszukiwań, pod red. S. Fity, Lublin 1993, s. 329-

374.

18

K. Stępnik, Wymiar religijny poezji niepodległościowej [w:] Religijne aspekty literatury

polskiej XX wieku pod red. M. Jasińskiej-Wojtkowskiej i J. Święcha, Lublin 1997, s. 81-116.

A. Hutnikiewicz, Motywy religijne w polskiej poezji lat międzywojennych [w:] Polska liryka

religijna, pod red. S. Sawickiego i P. Nowaczyńskiego, Lublin 1983, s. 457-486.

P. Nowaczyński, O miejscu Lieberta w polskiej poezji religijnej [w:] Tenże, Studia z

literatury XX wieku, Lublin 2004, s. 83-136.

Z. Zarębianka, Bóg skamandrytów [w:] Religijne aspekty literatury polskiej XX wieku pod red.

M. Jasińskiej-Wojtkowskiej i J. Święcha, Lublin 1997, s. 65-80.

M. Jasińska-Wojtkowska, Sacrum w poezji L. Staffa [w:] Polska liryka religijna, pod red. S.

Sawickiego i P. Nowaczyńskiego, Lublin 1983, s. 371-422.

M. Ołdakowska-Kuflowa, Chrześcijańskie widzenie świata w poezji Kazimiery

Iłłakowiczówny, Lublin 1993.

J. Święch, Motywy religijne w poezji II wojny światowej [w:] Religijne aspekty literatury


S. Zak, Wątek maryjny w powojennej poezji polskiej [w:] Religijne aspekty literatury polskiej

XX wieku pod red. M. Jasińskiej-Wojtkowskiej i J. Święcha, Lublin 1997, s. 153-182.

Z. Zarębianka, Matka Boska Częstochowska we współczesnej poezji polskiej [w:] Taż, Tropy

sacrum. Od zagadnień motywicznych do perspektyw hermeneutycznych, Bydgoszcz 2001, s.

75-92.

Z. Ożóg, Modlitwa w poezji współczesnej, Rzeszów 2007.

Z. Jasińska, Religijne wątki w dramaturgii R. Brandstaettera [w:] Dramat i teatr religijny w

Polsce pod red. I. Sławińskiej i W. Kaczmarka, Lublin 1991, s. 401-418.

S. Sawicki, Trylogia dramatyczna Karola Wojtyły [w:] Dramat i teatr religijny w Polsce pod

red. I. Sławińskiej i W. Kaczmarka, Lublin 1991, s. 447-456.

A. Sulikowski, Poetycki świat ks. Jana Twardowskiego, Lublin 1992.

Wokół twórczości ks. Jana Twardowskiego, pod red. A. Sulikowskiego, Szczecin 2007.

B. Chrząstowska, „Wierzę wierszem”. O poezji kapłańskiej [w:] Religijne aspekty literatury


M. Borkowska, Modlitwa, słowo i sztuka w poezji ks. Janusza S. Pasierba, Lublin 2003.

A. Przybylska, Samotnośc możliwa w człowieku. Mistyczny aspekt „Poezji i dramatów”

Karola Wojtyły, Kraków 2003.

D. Dąbrowska, Poezja religijna tak zwanego drugiego obiegu (1980-1989) [w:] Religijne

aspekty literatury polskiej XX wieku pod red. M. Jasińskiej-Wojtkowskiej i J. Święcha, Lublin

1997, s. 387-407.

Z. Zarębianka, Sacrum na cenzurowanym. Nowa metafizyczność na nowe tysiąclecie [w:] Taż,

Tropy sacrum. Od zagadnień motywicznych do perspektyw hermeneutycznych, Bydgoszcz

2001, s. 161-179.

Z. Zarębianka, Rzeczywistość i duch(owość) w nowej poezji na przykładzie pokolenia

„Brulionu” [w:] Taż, Czytanie sacrum, Kraków-Rzym 2008, s. 88-98.

Z. Zarębianka, De(ko)nstrukcja sacrum? Strategie wobec sacrum w twórczości poetyckiej po

1989 roku. Rekonesans [w:] Taż, Czytanie sacrum, Kraków-Rzym 2008, s. 99-109.

b 5 Pisarstwo kobiece i jego rozwój.

12. Wymagania wstępne: znajomość polskiej i powszechnej literatury XX wieku na

poziomie licencjatu.

13. Cel nauczania: Zajęcia będą ukierunkowane na rozwijanie umiejętności pogłębionej

lektury oraz interpretacji tekstu literackiego jako tekstu kultury. Podkreślona zostanie

orientacja na odbiór i funkcja społeczna literatury.


19

14.1 Wobec kryzysu formacji patriarchalnej.

14.2 Feminizm jako emancypacyjny temat kulturowy.

14.3. Społecznikowski feminocentryzm przełomu wieków.

14.4. Modernistyczny narcyzm wobec wzoru „matki Polki”.

14.5 Scenariusze kobiecego istnienia w psychobiograficznej powieści międzywojnia.

14.6. Elitarna powieść kobieca i jej relacja z literatura popularną. Romans

„prawdziwy”.

14.7. Psychologizm a wzory miłości. Kobieta „niekochana” czy „niekochająca”?

14.8. Poszukiwanie tożsamości i „pełnoletności ”.Od romansu jako inicjacji

egzystencjalnej do powieści społeczno-politycznej.

14.9. Poetycki świat „ pań piszących” :

- modernistyczne tęsknoty i dyskrecja uczuć

- kobieta nowa i jej erotyczna odwaga

- odkrycie ciała oraz refleksja integralna, poezja kultury.

14.10. Spór o kształt kultury i udział pisarek w uformowaniu międzywojennego

„kulturalizmu”.

14.11. O kulturę alternatywną. Wzbogacenie dyskursu androcentrycznego o kobiece

doświadczenie i hierarchię wartości.

14.12. Literatura uczestnicząca. Doskonalenie człowieka i społeczeństwa w miejsce

idei odzyskania suwerenności ojczyzny.

15. Metody i formy oceny pracy studenta: Metoda problemowa, dyskusja i eksplikacja tekstu.

Studenci są oceniani za aktywny udział w zajęciach, który poprzedza znajomość wskazanych

lektur.


Teksty literackie: (wyd. dowolne)

E. Orzeszkowa, Marta.

Z. Urbanowska, Księżniczka.

Z. Nałkowska, Narcyza; Niedobra miłość.

H. Boguszewska, Całe życie Sabiny.

M. Kuncewiczowa, Przymierze z dzieckiem; Cudzoziemka.

P. Gojawiczyńska, Dziewczęta z Nowolipek; Rajska jabłoń.

M. Dąbrowska, Noce i dnie.

E. Szelburg-Zarembina, Wędrówka Joanny.

A. Gruszecka, Przygoda w nieznanym kraju.

I. Krzywicka, Kobieta szuka siebie; Wichura i trzciny.

M. Pawlikowska-Jasnorzewska, Wybór poezji.

H. Poświatowska, Wiersze wybrane.

A. Świrszczyńska, Jestem baba.

W. Szymborska: Widok z ziarnkiem piasku.

Opracowania zalecane:

S. de Beauvoire, Druga płeć, Warszawa 2003.

G. Borkowska, Cudzoziemki. Studia o polskiej prozie kobiecej, Warszawa 1996.

L. Branon, Psychologia rodzaju. Kobiety i mężczyźni - podobni czy różni, Gdańsk 2002.

B. Budrowska, Macierzyństwo jako punkt zwrotny w życiu kobiety, Wrocław 2000.

Ciało i tekst. Feminizm w literaturoznawstwie - antologia szkiców, pod red. A. Nasiłowskiej

Warszawa 2001.

M. Czerwiński, Przemiany obyczaju, Warszawa 1972.

20

E. Fromm, Ucieczka od wolności, Warszawa 2003.

A. Giddens, Przemiany intymności, Warszawa 2006.

A.Górnicka-Boratyńska, Chcemy całego życia. Antologia polskich tekstów feministycznych z

lat

1870-1939, Waraszawa 1999.

K. Horney, Psychologia kobiety, Poznań 1997.

M. Humm, Słownik teorii feminizmu, Warszawa 1993.

E. Kaschack, Nowa psychologia kobiety. Podejście feministyczne, Gdańsk 1996.

K. Kłosińska, Ciało, pożądanie, ubranie, Kraków 1999.

E. Kraskowska, Piórem niewieścim. Z problemów prozy kobiecej dwudziestolecia

międzywojennego, Poznań 1999.

Krytyka feministyczna - siostra teorii i historii literatury. Praca zbiorowa pod red. G.

Borkowskiej i L. Sikorskiej, Warszawa 2000.

Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, red. M. P. Markowski i R. Nycz,

Kraków 2006.

N. Luhman, Semiotyka miłości. O kodowaniu intymności, Warszawa 2003.

Nikt nie rodzi się kobietą. Oprac. T. Hołówka. Warszawa 1982.

R. Putnam-Tong, Myśl feministyczna. Wprowadzenie, Warszawa 2002.

D. de Rougemont, Miłość a świat kultury zachodniej, Warszawa 1968.

P. Servan-Schreiber, Od wolności do szczęścia, Warszawa 1998.

Słownik literatury popularnej, red. T. Żabski, Wrocław 2006.

K. Starczewska, Wzory miłości w kulturze Zachodu, Warszawa 1975.

T. Szlendak, Architektonika romansu, Warszawa 2002.

S.Walczewska, Damy, rycerze i feministki. Kobiecy dyskurs emancypacyjny w Polsce,

Kraków 1997.

Kartę przedmiotu oprac. pracownicy Zakładu Literatury XX Wieku.

21

Numer 4.

1.Nazwa przedmiotu: Współczesny język polski

2. Kod przedmiotu:


4. Typ przedmiotu: obowiązkowy, zakończony egzaminem (rok pierwszy, semestr

pierwszy), ćwiczenia prowadzone są jako przedmiot ograniczonego wyboru







11. Wykładowcy: dr Bożena Taras oraz pracownicy Zakładu Języka Polskiego


– znajomość zagadnień językowych na poziomie studiów polonistycznych 1. stopnia.

13. Cel nauczania:

- rozszerzenie i uporządkowanie wiedzy o współczesnym języku polskim,

- ukazanie studentom najważniejszych zjawisk językowych we współczesnej polszczyźnie,

- omówienie zmian i podstawowych tendencji rozwojowych,

uświadomienie studentom funkcji używania wzorcowej polszczyzny w ustnej i pisemnej

komunikacji.


Lp. Treści merytoryczne przedmiotu Liczba godzin

1. Wprowadzenie do problematyki współczesnego języka polskiego. Ogólna

charakterystyka przedmiotu (cele i zadania). Tematyka wykładów, lektury,

metody oceny.

2

2. Ustalenia terminologiczne i chronologiczne – etymologia i semantyka pojęć

oraz cezury: ‘współczesność – współczesny’, ‘język polski – polszczyzna’.

2

3. Odmiany językowe współczesnej polszczyzny: polszczyzna ogólna –

polszczyzna gwarowa, język mówiony – język pisany, odmiana oficjalna –

odmiana nieoficjalna.

2

4. Poprawność językowa współczesnej polszczyzny – podstawowe pojęcia:

system językowy, norma językowa i jej wewnętrzne zróżnicowanie (poziom

wzorcowy i poziom użytkowy), uzus językowy, kryteria poprawności

językowej, innowacja i błąd językowy.

2

5. Analiza i ocena poprawności wewnętrznojęzykowej (błędy systemowe:

gramatyczne, leksykalne, fonetyczne, i błędy użycia: stylistyczne) oraz

zewnętrznojęzykowej (błędy ortograficzne i interpunkcyjne).

2

6. Aktualne zagadnienia kultury języka w Polsce. Wpływ prasy, radia,

telewizji, Internetu na rozwój współczesnego języka polskiego. Zmiany we

współczesnej polszczyźnie – przegląd zjawisk.

2

7. Charakterystyka wybranych zmian we współczesnej polszczyźnie: ekspansja

potoczności, model grzeczności językowej, modna leksyka.

6

22

8. Polskie ośrodki lingwistyczne – omówienie przedmiotu prowadzonych

badań i przedstawicieli.

2

9. Naukowe wydawnictwa językoznawcze (wydawnictwa zwarte i periodyki).

Przegląd literatury językoznawczej dotyczącej współczesnego języka

polskiego.

2

10. Sylwetki polskich językoznawców. 3

11. Działalność opiniodawczo-doradcza: polskie instytucje i towarzystwa (Rada

Języka Polskiego, Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego,

Towarzystwo Kultury Języka).

3

12. Podsumowanie wykładów. 2

15. Metody i formy oceny pracy studenta:

- wiedza zdobyta na wykładzie zostanie zweryfikowana na egzaminie.


Spis lektur obowiązkowych:

1. Bugajski Marian, 2006, Język w komunikowaniu, Warszawa.

2. Handke Kwiryna, 2008, Socjologia języka, Warszawa.

3. Kołodziejek Ewa, 2005, Człowiek i świat w języku subkultur, Szczecin.

4. Marcjanik Małgorzata, 2007, Grzeczność w komunikacji językowej, Warszawa.

5. Rada Języka Polskiego, www.rjp.pan.pl

Spis lektur uzupełniających:

1. Bajerowa Irena, 2003, Zarys historii języka polskiego 1939-2000, Warszawa.

2. Bralczyk Jerzy, Mosiołek-Kłosińska Katarzyna (red.), 2000, Język w mediach

masowych, Warszawa.

3. Bralczyk Jerzy, Mosiołek-Kłosińska Katarzyna (red.), 2001, Zmiany w publicznych

zwyczajach językowych, Warszawa.

4. Dąbrowska Anna (red.), 2008, Język a Kultura, t. 20, Tom Jubileuszowy, Wrocław.

5. Gajda Stanisław (red.), 2001, Język polski, Opole.

6. Grzenia Jan, 2007, Komunikacja językowa w Internecie, Warszawa.

7. Jadacka Hanna, 2005, Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia,

Warszawa.

8. Kamińska-Szmaj Irena, 2007, Agresja językowa w życiu publicznym. Leksykon

inwektyw politycznych 1918-2000, Wrocław.

9. Krzyżanowski Piotr, Nowak Paweł (red.), 2004, Manipulacja w języku, Lublin.

10. Markowski Andrzej, 2005, Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne,

Warszawa.

11. Mazur Jan, Małyska Agata, Sobstyl Katarzyna (red.), 2007, Człowiek wobec wyzwań

współczesności. Upadek wartości czy walka o wartość?, Lublin.

12. Michalewski Kazimierz (red.), 2004, Współczesne odmiany języka narodowego, Łódź.

13. Ożóg Kazimierz, 2004, Język w służbie polityki. Językowy kształt kampanii

wyborczych, Rzeszów.

14. Ożóg Kazimierz, 2007, Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia,

Rzeszów, (wyd. 3., poprawione i uzupełnione).

15. Ożóg Kazimierz, Taras Bożena (red.), 2010, Karol Wojtyła – Jan Paweł II. Słowa

prawdy i życia. Szkice lingwistyczne, Rzeszów.

16. Pisarek Walery (red.), 1999, Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie

tysiącleci, Kraków.

17. Puzynina Jadwiga, 1997, Słowo – wartość – kultura, Lublin.

18. Smółkowa Teresa, 2001, Neologizmy we współczesnej leksyce polskiej, Kraków.

23


Kartę przedmiotu oprac. dr Bożena Taras.

Numer 4 a.

1.Nazwa przedmiotu: Współczesny język polski 2. Kod przedmiotu:

3. Formuła przedmiotu: ćwiczenia

4. Typ przedmiotu: obowiązkowy, zakończony zaliczeniem (rok pierwszy, semestr

pierwszy), ćwiczenia prowadzone są jako przedmiot ograniczonego wyboru







11. Wykładowcy: dr Bożena Taras oraz pracownicy Zakładu Języka Polskiego


– znajomość zagadnień językowych na poziomie studiów polonistycznych 1. stopnia.

13. Cel nauczania:

- poszerzenie wiedzy w dziedzinie współczesnej polszczyzny (ukazanie najważniejszych

zjawisk językowych, omówienie zmian i podstawowych tendencji rozwojowych),

- kształtowanie samoświadomości językowej studentów poprzez ćwiczenie umiejętności

posługiwania się wzorcową polszczyzną w mowie i piśmie,

doskonalenie umiejętności sprawnego i poprawnego posługiwania się językiem w różnych

sytuacjach komunikacyjnych do osiągania określonych celów komunikacyjnych.


Lp. Treści merytoryczne przedmiotu Liczba godzin

1. Program zajęć, lektury i warunki zaliczenia. Ogólna charakterystyka

przedmiotu (cele i zadania).

2

2. Współczesny język polski w opinii jego użytkowników:

1) osób z wyższym wykształceniem (np. humanistów,

matematyków, fizyków, lekarzy, biologów, ekonomistów),

2) pracowników prasy, radia, telewizji,

3) uczestników Forum Kultury Słowa w Rzeszowie,

4) studentów Uniwersytetu Rzeszowskiego (filologii polskiej i

innych kierunków).

3

3. Język rzeszowskich studentów (socjolekt studentów Uniwersytetu

Rzeszowskiego, Politechniki Rzeszowskiej, Wyższej Szkoły Informatyki

i Zarządzania, Wyższej Szkoły Prawa i Administracji).

3

4. Nazwy w przestrzeni społecznej (norma wzorcowa i norma użytkowa):

1) nazwy własne (nazwiska, imiona, przezwiska, nazwy miejsc),

2) terminologia,

3) nazwy obszaru tabu.

5

5. Zmiany we współczesnej polszczyźnie:

1) pisownia polska,

2) wulgaryzacja wypowiedzi,

3) modna leksyka.

5

24

6. Grzeczność w komunikacji językowej:

1) interpersonalnej,

2) interpersonalno-medialnej,

3) publicznej,

4) masowej.

2

7. Lingwistyka polska i jej przedstawiciele:

1) badania naukowe,

2) działalność popularyzatorska oraz opiniodawczo-doradcza,

3) wydawnictwa zwarte i periodyki,

4) biogramy językoznawców.

4

8. Analiza tekstów mówionych i pisanych: ocena ich poprawności

językowej (błędy gramatyczne, leksykalne, fonetyczne, stylistyczne,

ortograficzne, interpunkcyjne).

4

9. Podsumowanie zajęć. 2


– obecność na zajęciach (usprawiedliwione nieobecności do zaliczenia w trybie

indywidualnym),

– aktywność na zajęciach (m.in. rozwiązywanie zadań tematycznych, referowanie zadanych

artykułów i przygotowanych materiałów),

– prezentacja sylwetki polskiego lingwisty.


Spis lektur obowiązkowych:

6. Bartol Danuta, 1986, O warszawskiej gwarze studenckiej, w: Współczesna

polszczyzna. Wybór zagadnień, red. Halina Kurkowska, Warszawa, s. 321-335.

7. Dąbrowska Anna, 2008, Zmiany obszarów podlegających tabu we współczesnej

kulturze, w: Język a Kultura, t. 20, Tom Jubileuszowy, red. Anna Dąbrowska,

Wrocław, s. 173-196.

8. Grochola-Szczepanek Helena, 2010, Od gender studies do lingwistyki płci, czyli

o terminologii genderowej w języku polskim, „Język Polski”, R. XC, z. 3, s. 211-219.

9. Grybosiowa Antonina, 2008, Nowa jakość – nowa nazwa? (o nazwie inteligencja),

w: Język a Kultura, t. 20, Tom Jubileuszowy, red. Anna Dąbrowska, Wrocław, s. 51-

58.

10. Handke Kwiryna, 2008, Nazwy własne w przestrzeni społecznej, w: tejże: Socjologia

języka, Warszawa, s. 307-372.

11. Jadacka Hanna, 2005, Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia,

Warszawa.

12. Klebanowska Barbara, 1986, Poglądy przedstawicieli warszawskiej inteligencji na

współczesną polszczyznę, w: Współczesna polszczyzna. Wybór zagadnień, red. Halina

Kurkowska, Warszawa, s. 364-377.

13. Klemensiewicz Zenon, 1965, Higiena językowego obcowania, „Język Polski”, z.1-2.

14. Kołodziejek Ewa, 2005, Subkultura studencka, w: tejże: Człowiek i świat w języku

subkultur, Szczecin, 159-195.

15. Kowalikowa Jadwiga, 2008, O wulgaryzacji i dewulgaryzacji we współczesnej

polszczyźnie, w: Język a Kultura, t. 20, Tom Jubileuszowy, red. Anna Dąbrowska,

Wrocław, s. 81-88.

16. Marcjanik Małgorzata, 2007, Grzeczność w komunikacji językowej, Warszawa.

17. Markowski Andrzej, 2005, Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne,

Warszawa.

25

18. Ożóg Kazimierz, 2008, Zmiany we współczesnym języku polskim i ich kulturowe

uwarunkowania, w: Język a Kultura, t. 20, Tom Jubileuszowy, red. Anna Dąbrowska,

Wrocław, s. 59-79.

19. Saloni Zygmunt, 2011, Co w roku 2010 obowiązuje w pisowni polskiej?, „Język

Polski”, R. XCI, z. 2-3, s. 117-124.

20. Czasopisma: „Język Polski”, „Poradnik Językowy”.

21. Rada Języka Polskiego, www.rjp.pan.pl

Spis lektur uzupełniających:

19. Bajerowa Irena, 2003, Zarys historii języka polskiego 1939-2000, Warszawa.

20. Bralczyk Jerzy, Mosiołek-Kłosińska Katarzyna (red.), 2000, Język w mediach

masowych, Warszawa.

21. Bralczyk Jerzy, Mosiołek-Kłosińska Katarzyna (red.), 2001, Zmiany w publicznych

zwyczajach językowych, Warszawa.

22. Bugajski Marian, 2006, Język w komunikowaniu, Warszawa.

23. Dąbrowska Anna (red.), 2008, Język a Kultura, t. 20, Tom Jubileuszowy, Wrocław.

24. Doroszewski Witold, 1982, Język. Myślenie. Działanie. Rozważania językoznawcy,

Warszawa.

25. Gajda Stanisław (red.), 2001, Język polski, Opole.

26. Grzenia Jan, 2007, Komunikacja językowa w Internecie, Warszawa.

27. Handke Kwiryna, 2008, Socjologia języka, Warszawa.

28. Kamińska-Szmaj Irena, 2007, Agresja językowa w życiu publicznym. Leksykon

inwektyw politycznych 1918-2000, Wrocław.

29. Klemensiewicz Zenon, 1982, Składnia, stylistyka, pedagogika językowa, Warszawa.

30. Kołodziejek Ewa, 2005, Człowiek i świat w języku subkultur, Szczecin.

31. Krzyżanowski Piotr, Nowak Paweł (red.), 2004, Manipulacja w języku, Lublin.

32. Mazur Jan, Małyska Agata, Sobstyl Katarzyna (red.), 2007, Człowiek wobec wyzwań

współczesności. Upadek wartości czy walka o wartość?, Lublin.

33. Michalewski Kazimierz (red.), 2004, Współczesne odmiany języka narodowego, Łódź.

34. Ożóg Kazimierz, 2004, Język w służbie polityki. Językowy kształt kampanii

wyborczych, Rzeszów.

35. Ożóg Kazimierz, 2007, Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia,

Rzeszów, (wyd. 3., poprawione i uzupełnione).

36. Ożóg Kazimierz, Taras Bożena (red.), 2010, Karol Wojtyła – Jan Paweł II. Słowa

prawdy i życia. Szkice lingwistyczne, Rzeszów.

37. Pisarek Walery (red.), 1999, Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie

tysiącleci, Kraków.

38. Puzynina Jadwiga, 1997, Słowo – wartość – kultura, Lublin.

39. Smółkowa Teresa, 2001, Neologizmy we współczesnej leksyce polskiej, Kraków.

Kartę przedmiotu oprac. dr Bożena Taras.

26

Numer 5.

1. Nazwa przedmiotu: Metodologia badań literackich

2. Kod przedmiotu:

a



5. Rok: I i II, semestr 2 oraz 3.

6. Liczba punktów ECTS: 3+3


8. Liczba godzin w tygodniu: 2 i 1

9. Liczba godzin w semestrze: 30, 15 [18, 10]


11. Wykładowcy: pracownicy Zakładu Teorii i Antropologii Literatury.

12. Wymagania wstępne:

Opanowanie materiału przekazanego w ramach zajęć z poetyki i teorii literatury.

Wymagana jest także znajomość wybranych zagadnień z filozofii i logiki.

13. Cel nauczania:

Student poznaje najważniejsze metody badań literackich i powinien otrzymać

przygotowanie do samodzielnej pracy naukowej w zakresie interdyscyplinarnych

studiów nad literaturą i kulturą literacką. Wykład ma także ułatwić wybór

instrumentariów badawczych, wyzyskiwanych w toku przygotowania rozpraw –

magisterskiej i doktorskiej.


Problemy wyodrębnienia i autonomii nauk humanistycznych. Odmienność przedmiotu

badań i statusu twierdzeń naukowych. Teorie formalne. Rodzaje definicji. Eksplikacje.

Problemy klasyfikacji i typologii. Redukcjonizm. Badania porównawcze. Związki

interdyscyplinarne: historia, socjologia, lingwistyka, psychologia, antropologia,

neurobiologia i neurofizjologia.

Pluralizm metod i problemów. Wieloparadygmatyczność. Konflikty dyskursów.

Standardy naukowości. Anarchizm metodologiczny. Problemy akumulacji wiedzy

literaturoznawczej – szkoły, kierunki, mody.

W kręgu fenomenologii. Krytyka założeń naturalizmu. Antypsychologizm. Metoda

fenomenologiczna. Analiza eidetyczna. Transcendentalna redukcja. R. Ingardena

koncepcja dzieła literackiego. Metodologiczne inspiracje fenomenologii. Szkoła

genewska. Estetyka recepcji.

Psychoanaliza w badaniach dzieła literackiego. Główne kategorie i pojęcia psychoanalizy

literatury. Psychokrytyka. Psychoanalityczne idee produkcji tekstów i teorie języka

poetyckiego. Problemy podmiotu.

Metody badań krytyki tematycznej i nurtu mitograficznego. Podstawowe pojęcia

tematologii.

Hermeneutyka i sztuka interpretacji. Tradycje hermeneutyki. Pojęcie „rozumienia”.

Przedzrozumienie. Doświadczenie hermeneutyczne. Krąg hermeneutyczny. Metody i

typy interpretacji. Heremeneutyki filozoficzne i hermeneutyki literackie. Procedury i

metody hermeneutyczne. Gry językowe. Hermeneutyki głębi. Hermeneutyczna krytyka

komunikacji literackiej. Problemy literaturoznawczej kompetencji.

27

Propozycje metodologiczne „Szkoły formalnej". Teoria literatury. Literackość.

Koncepcja badań języka poetyckiego. Badania narracji. Koncepcja „obrazu autora”. „Fakt

literacki”, „Sjużet”, „Skaz”. Typologia funkcji.

Strukturalistyczne inspiracje w badaniach literackich. Główne idee i pojęcia. Operacje

metajęzykowe. Narratologia. Historia i wypowiedź. Schematy fabularne. Reguły analizy

strukturalnej. Poststrukturalizm.

Semiotyka w badaniach literackich. Rodowód i tradycje semiologii. Semiotyka

amerykańska. Szkoła tartuska. Semiotyka francuska. Przekład intersemiotyczny. Metody

badań semiotycznych.

Postmodernizm. Metodologiczne konsekwencje różnych koncepcji rozumienia „epoki

ponowoczesnej”. Krytyka idei „literackości” i autonomii tekstu. Krytyka „sztuki

interpretacji”. Problemy logocentryzmu. Zagadnienia retoryki i gramatyki. Czytanie jako

niedoczytanie. Problematyka intertekstualności. Dekonstrukcja. Gra z lukami. Lektury

logocentryczne. „Dobre czytanie”. Strategie i metody dekonstrukcji tekstu literackiego.

Feminizm. Badania genderowe. Koncepcje współczesnego feminizmu a przemiany w

humanistyce XX wieku. Postfeminizm. Krytyka feministyczna. Ginokrytyka,

arachnologia, feminologia a fallogocentryzm, Rewizjonizm w krytyce feministycznej.

Nowe koncepcje podmiotowości. Kwestie tożsamości. „Inni” a badania literackie. Nowe

narzędzia analityczne.

Antropologia literatury. Nowa pozycja tekstu literackiego. Literatura w kręgu praktyk

symbolicznych. Konteksty społeczne badań literackich. Badania mechanizmów

konstruowania znaczeń. Wymiana kulturowa. Przemoc symboliczna. Literatura a opresja.

Obiegi i poziomy kultury. Dyskursy. Jak badać „własne” i „cudze” teksty?

15. Metody i formy oceny pracy studenta: egzamin ustny.


A. Opracowania:

Balbus T., Między stylami,. Kraków 1993.

Banasiak B., Filozofia „końca filozofii”. Dekonstrukcja Jacquesa Derridy. Warszawa 1995.

Baran B., Postmodernizm i końce wieku. Kraków 2003.

Baran B., Saga Heideggera, Kraków 1988.

Bronk A., Rozumienie, dzieje, język. Filozoficzna hermeneutyka H. G. Gadamera. Lublin

1988.

Burzyńska A., Dekonstrukcja i interpretacja,. Kraków 2001.

Chmielowski F., Sztuka, sens, hermeneutyka. Filozofia sztuki H.-G. Gadamera.

Danek D., Sztuka rozumienia. Literatura i psychoanaliza. Warszawa 1997.

Dehmel P., Dekonstrukcja –rozumienie – interpretacja. Studia z filozofii i nie tylko. Kraków

2006.

Derrida J., Głos i fenomen. Wprowadzenie do teorii znaku w fenomenologii Husserla,

Warszawa 1997.

Drwięga M., Paul Ricoeur daje do myślenia. Bydgoszcz 1998.

Dybel P., Dialog i represja. Antynomie psychoanalizy Zygmunta Freuda, Warszawa 1995.

Fiala E., Modele freudowskiej metody badania dzieła literackiego, Lublin 1991.

Głowiński M., Poetyka i okolice, . Warszawa 1992.

Hawkes T, Strukturalizm i semiotyka,. przekł. I. Sieradzki. Warszawa 1988.

Ingarden R., Wstęp do fenomenologii Husserla. Warszawa 1974.

Jacobi J., Psychologia C. G. Junga, przekł. S. Ławicki, Warszawa 1968.

Komendant T., Władze dyskursu. Michel Foucault w poszukiwaniu siebie. Warszawa 1994.

28

Lechte J., Panorama współczesnej myśli humanistycznej. Od strukturalizmu do

postmodernizmu, przekł. T. Baszniak, Warszawa 1999.

Markowski M..P., Efekt inskrypcji. Jacques Derrida i literatura,. Kraków 2003.

Michalski K, Heidegger i filozofia współczesna, Warszawa 1978.

Nycz R., Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze. Kraków 2001.

Obrębska M., W poszukiwaniu ukrytej struktury, Poznań 2002.

Paczkowska – Łagowska E., Logos życia. Filozofia hermeneutyczna w kręgu Wilhelma

Diltheya. Gdańsk 2000.

Panas W., W kręgu metody semiotycznej. Lublin 1991.

Po strukturalizmie. Współczesne badania teoretycznoliterackie, red. R. Nycz. Wrocław 1992.

Postmodernizm. Teksty polskich autorów., red. A. M. Potocka, Kraków 2003.

Rosner K, Semiotyka strukturalna w badaniach nad literaturą. Jej osiągnięcia, perspektywy,

ograniczenia, Kraków 1981.

Roudinesco E., Jacques Lacan. Jego życie i myśl, przekł. R. Reszke. Warszawa 2005.

Studia z teorii literatury. Archiwum przekładów „Pamiętnika Literackiego” Wrocław 1977.

Ulicka D., Granice literatury i pogranicza literaturoznawstwa. Fenomenologia Romana

Ingardena w świetle filozofii lingwistycznej, Warszawa 1999.

Ulicka D., Ingardenowska filozofia literatury. Warszawa 1992.

Wokół rozumienia. Wybór i tłum. G. Sowiński. Kraków 1993.

Zakrzewska -Manterys E., Hermeneutyczne inspiracje. Warszawa 1998.

Żyłko B., Bachtin M.., W kręgu filozofii języka i literatury. Gdańsk 1994.

B. Teksty:

Bachelard G., Wyobraźnia poetycka, przekł. H. Chudak, A. Tatarkiewicz. Warszawa 1975.

Bachtin M., Problemy literatury i estetyki, przekł. W. Grajewski, Warszawa 1982.

Bachtin M., Problemy poetyki Dostojewskiego, przekł. N. Modzelewska, Warszawa 1970.

Barthes R., Imperium znaków, przekł. A. Dziadek (popraw. P. Markowski) Warszawa 1999.

Barthes R., Mit i znak, przekł. W. Błońska i inni, Warszawa 1970.

Barthes R., Mitologie, przekł. A. Dziadek, Warszawa 2000.

Bloom H., Lęk przed wpływem. Teoria poezji, przekł. A. Bielik-Robson i M. Szuster.

Bourdieu P., Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego, przekł. A. Zawadzki.

Kraków 2001.

Cassirer E., Esej o człowieku. Wstęp do filozofii kultury, przekł. A. Staniewska, Warszawa

1971.

Clifford J., Kłopoty z kulturą. Dwudziestowieczna etnografia, literatura i sztuka, przekł. E.

Dżurak i inni, Warszawa 2000.

Dekonstrukcja w badaniach literackich, red. R. Nycz, Gdańsk 2000 (Archiwum przekładów

„Pamiętnika Literackiego”).

Derrida J., O gramatologii, przekł. B .Banasiak. Warszawa 1999.

Derrida J., Pismo filozofii, przekł. B. Banasiak i inni,. Kraków 1992.

Derrida J., Pismo i różnica, przekł. K .Kłosiński. Warszawa 2004.

Dilthey W., Pisma estetyczne, przekł. K. Krzemieniowa., Warszawa 1982.

Eco U., Czytanie świata, przekł. M. Woźniak, Kraków 1999.

Eco U., Dzieło otwarte, przekł. J. Gałuszka i inni. Warszawa 1973.

Eco U., Lector in fabula. Współdziałanie w interpretacji tekstów narracyjnych, przekł. P.

Salwa, Warszawa 1994.

Eichenbaum B., Szkice o prozie i poezji,. przekł. L. Pszczołowska i R. Zimand,. Warszawa

1973.

Foucault M., Porządek dyskursu, przekł. M. Kozłowski. Gdańsk 2003.

Foucault M., Szaleństwo i literatura, przekł. W. Banasiak i inni, Warszawa 1999.

29

Freud Z., Kultura jako źródło cierpień, przekł. R. Reszke, Warszawa 1993

Freud Z., Wstęp do psychoanalizy. przekł. S. Kemperówny i W.Zaniewskiego, wyd. III,

Warszawa 1994.

Gadamer H..G., Aktualność piękna. Sztuka jako gra, symbol i święto, przekł. K.

Krzemieniowa, Warszawa 1993.

Gadamer H.G., Język i rozumienie, przekł. P. Dehmel, B. Sierocka. Warszawa 2003.

Geertz C., Interpretacja kultur, przekł. M .M. Piechaczek. Kraków 2005

Heidegger M., Bycie i czas, przekł. B. Baran., Warszawa 1994.

Husserl E, Idea fenomenologii. Pięć wykładów, przekł. J. Sidorek. Warszawa 1990.

Ingarden R., O dziele literackim, przekł. M. Turowicz. Warszawa 1960, 1980.

Ingarden R., Studia z estetyki, t. 1-3. Warszawa 1966 -1970.

Jakobson R., W poszukiwaniu istoty języka. Wybór pism., przekł. S. Amsterdamski i inni, t. 1-

2, Warszawa 1999.

Jauss H. R., Historia literatury jako prowokacja, przekł. M. Łukasiewicz. Warszawa 1999.

Język i społeczeństwo, przekł. J. Arnold i inni, wyb. M. Głowiński, Warszawa 1980.

Jung C. G., Archetypy i symbole, przekł. J. Prokopiuk, Warszawa 1976.

Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, red. M. P. Markowski, R. Nycz,

Kraków 2006.

Lacan J., Funkcja i pole mówienia i mowy w psychoanalizie, przekł. B. Gorczyca, W.

Grajewski, Warszawa 1996.

Lévi-Strauss C., Antropologia strukturalna, przekł. K. Pomian, Warszawa 1970.

Łotman J., Struktura tekstu artystycznego, przekł. A. Tanalska, Warszawa 1984.

Man P. de, Alegorie czytania, przekł. A. Przybysławski. Kraków 2004.

Merleau-Ponty M., Proza świata, przekł. E. Bieńkowska i inni. Warszawa 1976.

Mukařovsky J., Wśród znaków i struktur, przekł. J. Baluch i inni, Warszawa 1970.

Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze, przekł. P. Bukowski i inni, red. R. Nycz,

Kraków 1998.

Peirce Ch. S., Wybór pism semiotycznych, red. H. Buczyńska-Garewicz, Warszawa 1997.

Postmodernizm a filozofia, red. S .Czerniak i A. Szahaj, Warszawa 1996.

Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Kraków 1998.

Poulet G., Metamorfozy czasu, przekł. W. Błońska i inni, Warszawa 1977.

Praska szkoła strukturalna w latach 1926-1948, przekł. W. Górny, Warszawa 1966.

Propp W., Morfologia bajki, przekł. W. Wojtyga-Zagórska, Warszawa1976.

Psychoanaliza i literatura, red. P. Dybel, M. Głowiński, Gdańsk 2001(Archiwum przekładów

„Pamiętnika Literackiego”).

Ricoeur P., Egzystencja i hermeneutyka. Rozprawy o metodzie, przekł. E. Bieńkowska,.

Warszawa 1985.

Ricoeur P., Język, tekst interpretacja, przekł. P. Graff, K. Rosner, Warszawa 1989.

Rosyjska szkoła stylistyki, wybór M. R. Mayenowa, Z. Saloni, Warszawa 1970.

Symbole i symbolika, przekł. G. Borkowska i inni, wybór M. Głowiński,. Warszawa 1990.

Tynianow J., Fakt literacki, przekł. E. Feliksiak i inni, Warszawa 1978.


b


4. Typ przedmiotu: obowiązkowy, zakończony zaliczeniem z oceną

5. Rok: I, semestr 2.



30




11. Wykładowcy: pracownicy Zakładu Teorii i Antropologii Literatury.

12. Wymagania wstępne: takie, jak do wykładu (por. 12a, p.12)

13. Cel nauczania: takie, jak wykładu (por. 12a, p.13)

14. Program nauczania: skorelowany z tematyką wykładu

15. Metody i formy oceny pracy studenta: aktywność na zajęciach, kolokwium zaliczeniowe

16. Zalecane lektury i materiały pomocnicze: jak do wykładu


Kartę przedmiotu oprac. prof. dr hab. Krzysztof Dmitruk.

Numer 6

1. Nazwa przedmiotu: Metodologia badań językoznawczych

2. Kod przedmiotu:



5. Rok i semestr: rok I, semestr 2.






11. Wykładowcy: pracownicy Zakładu Języka Polskiego


Opanowanie materiału przekazanego w ramach zajęć z językoznawstwa ogólnego na studiach

pierwszego stopnia. Wymagana jest także znajomość wybranych zagadnień z filozofii.

13. Cel nauczania:

zaznajomienie studentów z najważniejszymi metodami badań językoznawczych;

przygotowanie do samodzielnej pracy naukowej w zakresie językoznawstwa;

przygotowanie do pisania pracy magisterskiej i do podjęcia studiów trzeciego

stopnia (doktoranckich).


Synchronia i diachronia w badaniach językoznawczych

Strukturalizm w ujęciu Ferdynanda de Saussure’a – strukturalne, synchroniczne

i autonomiczne podejście do języka.

Generatywizm Noama Chomsky’ego (fazy: teoria standardowa z lat sześćdziesiątych,

teoria „rządu i wiązania”, program minimalistyczny)

Podejścia kognitywne (Ronald Langacker, George Lakoff, Leonard Talmy)

Pojęcie prawa językowego i dyskusja wokół jego bezwyjątkowości

Opisowość i normatywność w językoznawstwie

Główne obszary lingwistyki normatywnej (kultura języka, polityka językowa, stylistyka

normatywna, retoryka, poetyka)

Obszary wartościowania wypowiedzi językowych (etyka mówienia, artystyczne wartości

wypowiedzi, szczerość i kłamstwo)

31

Podstawowe hipotezy dyscyplin pogranicznych (psycho-, socjo-, pragma-,

etnolingwistyki)



Bobrowski I., Językoznawstwo racjonalne, Kraków 1993.

Bobrowski I., Zaproszenie do językoznawstwa. Kraków 1998 (i nast.).

Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, red. K. Polański, Wrocław 1993.

Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin 2001.

Fisiak J., Wstęp do współczesnych teorii lingwistycznych, Warszawa 1975.

Grabias S., Język w zachowaniach społecznych, Lublin 2003.

Gramatyka komunikacyjna, red. A. Awdiejew, Kraków 1999.

Grucza F., Zagadnienia metalingwistyki, Warszawa 1983.

Gołąb Z., A. Heinz, K. Polański, Słownik terminologii językoznawczej, Warszawa 1970.

Heinz A., Dzieje językoznawstwa w zarysie. Warszawa 1978.

Helbig G., Dzieje językoznawstwa nowożytnego. Wrocław 1982.

Langacker R.W., Wykłady z gramatyki kognitywnej, Lublin 1995.

Malmberg B., Nowe drogi w językoznawstwie. Warszawa 1969.

Metodologie językoznawstwa. Podstawy teoretyczne, red. P. Stelmaszczyk, Łódź 2006.

Milewski T., Językoznawstwo (dowolne wydanie).

Perlin J., Metodologia językoznawstwa diachronicznego, Warszawa 2004.

Przybylska R., Wstęp do nauki o języku polskim. Podręcznik dla szkół wyższych,

Wydawnictwo Literackie 2003.

Przyczynki do metodologii lingwistyki, red. J. Pogonowski, T. Zgółko, Poznań 1996

Stanosz B., Nowaczyk A., Logiczne podstawy języka, Wrocław 1976.

Tabakowska E., Gramatyka i obrazowanie: wprowadzenie do językoznawstwa kognitywnego,

Kraków 1995.

Tabakowska E., Kognitywizm po polsku – wczoraj i dziś, Kraków 2004.


Kartę przedmiotu oprac. pracownicy Zakładu Języka Polskiego.


4. Typ przedmiotu: ograniczonego wyboru, zakończony zaliczeniem z oceną

5. Rok i semestr: rok I, semestr 2.






11. Wykładowcy: pracownicy Zakładu Języka Polskiego

12. Wymagania wstępne: jak do wykładu

13. Cel nauczania: jak do wykładu

14. Program nauczania: jest to przedmiot ograniczonego wyboru, tak więc student, w ramach

ogólnej tematyki zajęć, wybiera jeden z tematów szczegółowych. Proponuje się

studentom trzy opcje:

1. Metodologia badań dialektologicznych

2. Metodologia badań onomastycznych

3. Metodologia badań historycznojęzykowych

32

a) Metodologia badań dialektologicznych

11. Prowadzący: dr Ewa Oronowicz-Kida

12. Wymagania wstępne: podstawowa wiedza dotycząca głównych prądów językoznawstwa

ogólnego w XX wieku; znajomość podstaw dialektologii polskiej.

13. Cele przedmiotu (efekty kształcenia i kompetencji): zapoznanie z różnorodnymi

technikami badawczymi oraz metodami opisu i interpretacji danych stosowanymi

w badaniu języka (ze szczególnym uwzględnieniem badań terytorialnych odmian

polszczyzny); przedstawienie głównych nurtów metodologicznych w polskich

badaniach dialektologicznych; kształcenie umiejętności samodzielnego

gromadzenia, opisywania i interpretowania danych gwarowych.

14. Treści merytoryczne przedmiotu:

Określenie przedmiotu zajęć, przedstawienie podstawowej literatury, zapoznanie z

warunkami zaliczenia przedmiotu.

Syntetyczne omówienie podstawowych założeń głównych prądów językoznawstwa

ogólnego w XX wieku, ze szczególnym uwzględnieniem strukturalizmu, gramatyki

transformacyjno-generatywnej i kognitywizmu.

Przegląd stanowisk dotyczących ujmowania dialektologii i jej przedmiotu: definicja

dialektologii i gwary; współczesne sposoby komunikowania się ludności wiejskiej;

dialektologia opisowa i dialektologia historyczna; relacje między językiem ogólnym a

dialektami; dialektologia a inne dyscypliny badawcze; historia i dorobek dialektologii

polskiej.

Podział terytorialny polszczyzny (dialekty i odmiany regionalne); wybrane

zagadnienia fonetyki i leksyki dialektalnej.

Dialektologiczne techniki badawcze: Metody prowadzenia badań terenowych;

Kwestionariusze dialektologiczne. Transkrypcja fonetyczna ze słuchu. Prezentacja

transkrypcji fonetycznej samodzielnie zgromadzonych podczas badań terenowych

nagrań oraz materiałów leksykalnych uzyskanych przy zastosowaniu metody

kwestionariuszowej.

Dialektologiczne metody opisu i interpretacji danych gwarowych: - Metody

jakościowe, np. metoda porównawcza, historyczna. Metody jakościowe, np.

statystyczna.

Najważniejsze metody opisu faktów językowych w historii dialektologii:

filologiczno-historyczna; opisowa; geografia lingwistyczna.

Główne nurty metodologiczne w badaniach dialektologicznych; polskie szkoły

dialektologiczne: Okres międzywojenny: * nurt historyczny, retrospektywny – szkoła

krakowska;* nurt synchroniczno-socjologiczny – szkoła warszawska.- Okres

powojenny:* nurt systemowy (dialektologia strukturalna);* nurt socjolingwistyczny

(komunikatywny).

Pisemne kolokwium zaliczeniowe. 1

14. Metody oceny: ocena bieżąca (obecność i aktywność na zajęciach), pisemne kolokwium.

15. Spis zalecanych lektur:

Bańczerowski J., Pogonowski J., Zgółka T., 1982, Wstęp do językoznawstwa, Poznań.

Bobrowski I., 1998, Zaproszenie do językoznawstwa, Kraków.

Dialektologia jako dziedzina językoznawstwa i przedmiot dydaktyki, 2002, red. S. Gala, Łódź.

Dejna K., 1973, Dialekty polskie, Wrocław.

Dejna K., 1994, Atlas polskich innowacji dialektalnych, Warszawa-Łódź.

Doroszewski W., 1934, Mowa mieszkańców wsi Staroźreby. Opis i tezy teoretyczne, Prace

Filologiczne XIV.

33

Doroszewski W., 1953, Przedmiot i metody dialektologii, Poradnik Językowy, z. 1, s. 1-8; z.

2, s. 1-7; z. 3, s. 2-10; z. 4, s. 4-12.

Doroszewski W., 1962, Uwagi o metodach geografii lingwistycznej, (w:) Studia i szkice

językoznawcze, Warszawa, s. 373-379.

Doroszewski W., 1962, Kilka uwag o metodach gwaroznawczych, (w:) Studia i szkice

językoznawcze, Warszawa, s. 380-392.

Dunaj B., 1996, Przedmiot i kierunki badań dialektologicznych, (w:) Studia dialektologiczne

I, red. B. Dunaj, J. Reichan, Kraków.

Falińska B., 1997, Badania dialektologiczne pod kierunkiem profesora Witolda

Doroszewskiego, (w:) Tradycja badań dialektologicznych w Polsce, red. H. Sędzia, s.

23-26.

Furdal A., 1977, Językoznawstwo otwarte, Opole.

Grzegorczykowa R., 2007, Wstęp do językoznawstwa, Warszawa.

Gwary dziś 1, 2001, Metodologia badań, red. J. Sierociuk, Poznań.

Gwary dziś 2, 2003, Regionalne słowniki i atlasy gwarowe, red. J. Sierociuk, Poznań.

Gwary dziś 3, 2006, Wewnętrzne zróżnicowanie języka wsi, red. J. Sierociuk, Poznań.

Gwary dziś 4, 2007, Konteksty dialektologii, red. J. Sierociuk, Poznań.

Handke K., Rzetelska-Feleszko E., 1977, Przewodnik po językoznawstwie polskim, Wrocław.

Habrajska G., 1998, Dialektologiczne metody we współczesnym językoznawstwie, (w:)

Teoretyczne, badawcze i dydaktyczne założenia dialektologii, red. S. Gala, Łódź, s. 55-

61.

Heine A., 1978, Dzieje językoznawstwa w zarysie, Warszawa.

Kurek H., 1997, Tradycje badań dialektologicznych a przemiany językowe, (w:) Tradycja

badań dialektologicznych w Polsce, red. H. Sędziak, Olsztyn, s. 129-133.

Lachur Cz., 2004, Zarys językoznawstwa ogólnego, Opole.

Leszczyński Z., 1973, Sto lat dialektologii polskiej. Rozwój problematyki dialektologicznej w

pracach K. Nitscha, Nauka Polska, nr 2, s. 363-369.

Leszczyński Z., 1997, 1997, Dziesięciolecie 1929-1939 w dialektologii polskiej, (w:) Tradycja

badań dialektologicznych w Polsce, red. H. Sędzia, Olsztyn, s. 14-22.

Leszczyński Z., 1998, O dziewiętnastowiecznych początkach dialektologii polskiej, (w:)

Teoretyczne, badawcze i dydaktyczne założenia dialektologii, red. S. Gala, Łódź, s. 69-

75.

Lewicki A. M., 1993, Językoznawstwo polskie prowadzącego XX wieku, (w:) Encyklopedia

kultury polskiej XX wieku, t.2, Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław,

s. 589-624.

Łuczyński E., Maćkiewicz J., 2001, Językoznawstwo ogólne. Wybrane zagadnienia, Gdańsk.

Milewski T., 1976, Językoznawstwo, Warszawa.

Nitsch K., 1955-1958, Wybór pism polonistycznych, t. 1-4, Wrocław-Kraków.

Nitsch K., 1960, Ze wspomnień językoznawcy, Warszawa.

Sigurel B., 1975, Struktura języka. Zagadnienia i metody językoznawstwa współczesnego,

Warszawa.

Studia Dialektologiczne I, 1996, red. B. Dunaj, J. Reichan, Karków.

Studia Dialektologiczne II, 2002, red. J. Okoniowa, B. Dunaj, Karków.

Studia Dialektologiczne III, 2006, red. J. Okoniowi, Kraków.

Współczesna polszczyzna. Stan, perspektywy, zagrożenia, 2008, red. Z. Cygal-Krupa, Tarnów.

Zaręba A., 1955, O metodzie i technice badań gwarowych, Biuletyn PTJ XIV, s. 140-155.

TEKSTY GWAROWE

Nitsch K., 1960, Wybór polskich tekstów gwarowych, Warszawa.

Węgier J., Oronowicz E., 1992, Język mówiony mieszkańców wsi Polski południowo-

wschodniej. Teksty prowadzącego omówienia, Rzeszów.

34

Teksty gwarowe publikowane na łamach „Języka Polskiego”.

b) Metodologia badań onomastycznych

11. Prowadzący: dr Agnieszka Myszka

12. Wymagania wstępne: podstawowa wiedza dotycząca głównych prądów językoznawstwa

ogólnego w XX wieku

13. Cele przedmiotu (efekty kształcenia i kompetencji): zapoznanie z różnorodnymi

technikami badawczymi oraz metodami opisu i interpretacji danych stosowanymi w

badaniach onomastycznych; przedstawienie głównych nurtów metodologicznych w polskich

badaniach nazw własnych

14. Treści merytoryczne przedmiotu:

Istota języka. Język naturalny. Język jako system znaków, cechy języka

Przegląd metodologii, szkół (strukturalizm, generatywizm, kognitywizm) –

powtórzenie i usystematyzowanie wiadomości

Przedmiot badań onomastyki; nazwa pospolita a nazwa własna; działy onomastyki,

metody gromadzenia materiału, szkoły onomastyczne

Arbitralność znaków językowych; nazwy jako asemantyczne znaki językowe; problem

znaczenia nazw własnych

Krakowska szkoła onomastyczna (W. Taszycki i jego klasyfikacja semantyczna)

Wrocławska szkoła onomastyczna (S. Rospond i strukturalne podejście do nazw;

stratygrafia

Socjolingwistyczne aspekty imiennictwa (W. Lubaś, W.P. Cienkowski)

Gdańska szkoła onomastyczna (H. Górnowicz)

Kategoryzacja; kategorie arystotelesowskie i kategoryzacja przez prototyp

Językowy obraz świata a nazwy

Nowe tendencje badawcze – onomastyka kulturowa

Powtórzenie i utrwalenie materiału – kolokwium zaliczeniowe

15. Metody oceny: Wszyscy studenci zobowiązani są do aktywnego uczestnictwa w zajęciach

oraz do napisania kolokwium zaliczeniowego; ocenę podwyższa wygłoszenie

referatu lub przygotowanie prezentacji.

16. Spis zalecanych lektur:

Bobrowski I., Językoznawstwo racjonalne, Kraków 1993.

Bobrowski I., Zaproszenie do językoznawstwa, Kraków 1998.

Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, red. K. Polański, Wrocław 1993.

Fisiak J., Wstęp do współczesnych teorii lingwistycznych, Warszawa1975.

Górnowicz H., Wstęp do onomastyki, Gdańsk 1988.

Grabias S., Język w zachowaniach społecznych, Lublin 2003.

Gramatyka komunikacyjna, red. A. Awdiejew, Kraków 1999.

Grzegorczykowa R., Wstęp do językoznawstwa, Warszawa 2007.

Grzenia J., Słownik nazw własnych. Ortografia, wymowa, słowotwórstwo i odmiana,

Warszawa.

Jakus – Borkowa E., 1987, Nazewnictwo polskie, Opole 1980.

Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Lublin 1999.

Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa, red. E. Tabakowska, Kraków 2001.

Łuczyński E., Maćkiewicz J., Językoznawstwo ogólne. Wybrane zagadnienia, Gdańsk 2005.

Metodologie językoznawstwa. Podstawy teoretyczne, red. P. Stelmaszczyk, Łódź 2006

Nowe nazwy własne. Nowe tendencje badawcze, red. A. Cieślikowa i in., Kraków 2007.

Perlin J., Metodologia językoznawstwa diachronicznego, Warszawa 2004.

35

Polskie nazwy własne. Encyklopedia, red. E. Rzetelska-Feleszko, Warszawa – Kraków 1998.

Przeszłość w językowym obrazie świata, red. A. Pajdzińska, P. Krzyżanowski, Lublin 1999.

Przybylska R., Wstęp do nauki o języku polskim. Podręcznik dla szkół wyższych,

Wydawnictwo Literackie 2003.

Przyczynki do metodologii lingwistyki, red. J. Pogonowski, T. Zgółko, Poznań 1996.

Stanosz B., Nowaczyk A., Logiczne podstawy języka, Wrocław 1976.

Tabakowska E., Gramatyka i obrazowanie: wprowadzenie do językoznawstwa kognitywnego,

Kraków 1995.

Tabakowska E., Kognitywizm po polsku – wczoraj i dziś, Kraków 2004.

Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin 2001.

Kartę przedmiotu oprac. pracownicy Zakładu Języka Polskiego.

Numer 7.

1. Nazwa przedmiotu: Retoryka w piśmiennictwie staropolskim

i oświeceniowym

2. Kod przedmiotu:

3. Formuła przedmiotu: ćwiczenia audytoryjne


5. Rok i semestr: rok I, semestr 1

6. Liczba punktów ECST: 3





11. Wykładowcy: dr hab. prof. UR Roman Magryś oraz dr Grzegorz Trościński


Student przed rozpoczęciem przedmiotu powinien posiadać wiedzę z zakresu poetyki

na poziomie studiów licencjackich oraz wiedzę historycznoliteracką dotyczącą

piśmiennictwa epok dawnych na tym samym poziomie.

13. Cel nauczania:

Celem ćwiczeń jest przedstawienie najważniejszych pojęć z zakresu teorii retoryki,

sprawne posługiwanie się nimi w odniesieniu do piśmiennictwa epok dawnych,

wykształcenie umiejętności analizy dzieł literackich z doby staropolskiej i oświecenia

przez odwołanie się do środków językowych znanych teorii wymowy.


Podstawowe pojęcia i zasady retoryki: Etymologia i zakres terminu „retoryka”.

Klasyczna definicja retoryki. Współczesne definicje retoryki. Istota retoryki. Główny

cel retoryki. Retoryka a perswazja.

36

Środki i metody retorycznej perswazji w ramach inwencji, kompozycji i elokucji:

Zastosowanie toposów. Dowodzenie i argumentacja. Użycie afektów perswazyjnych.

Wykorzystanie tropów i figur retorycznych. Dobór stylu wymowy.

Sztuka przekonywania w literaturze średniowiecza: środki i metody perswazyjne

w Rozmowie Polikarpa ze Śmiercią, Skardze umierającego, Pieśni o Wiklefie, Wierszu

o zachowaniu się przy stole, Pieśni o zabiciu Andrzeja Tęczyńskiego.

Sztuka przekonywania w literaturze renesansu: środki i metody perswazyjne

w Odprawie posłów greckich i Satyrze Jana Kochanowskiego, Kazaniach Piotra Skargi,

pismach społeczno-politycznych Andrzeja Frycza Modrzewskiego oraz prozie i mowach

owej doby.

Perswazja w piśmiennictwie epoki baroku: chwyty retoryczne w Satyrach Krzysztofa

Opalińskiego (Satyra I. Na złe ćwiczenie i rozpasaną edukację młodzi, Satyra VII. Na

Tych, co się sobie mądrymi i uczonymi zdadzą), utworze Coś nowego Łukasza

Opalińskiego, Pieśni w ucisku Zbigniewa Morsztyna

Perswazja w piśmiennictwie późnego oświecenia: chwyty retoryczne w odach Kajetana

Koźmiana ( Oda na pokój w roku 1809, Oda na upadek dumnego w roku 1815), Odzie

do Polaków Franciszka Wężyka, Odzie na cześć Kopernika Ludwika Osińskiego.

Perswazyjna funkcja stylów literatury średniowiecza: styl sekwencyjny „dwójkowy” ,

augustyniański (Krystus z martwych wstał je…), ars dictandi (Kazania świętokrzyskie),

styl dolorystyczny ( Posłuchajcie, bracia miła), styl dyskursywno-retoryczny ( Pieśń o

Wiklefie Andrzeja Gałki z Dobczyna).

Perswazyjna funkcja stylów literatury renesansu: styl Mikołaja Reja, język Jana

Kochanowskiego, klasyczna proza polska Łukasza Górnickiego, styl Piotra Skargi, styl

nakłaniający Orzechowskiego.

Języki i style literatury barokowej: styl retoryczny, style genologiczne (panegiryczny

i satyryczny), style semantyczne (styl wanitatywny, turpistyczno-makabryczny,

katastroficzny, style religijne, styl hedonistyczny, styl reistyczny).

Styl i perswazja w literaturze oświecenia: retoryczne wyznaczniki tematu saisons

w literaturze XVIII w., alegoria i personifikacja w poezji oświecenia, formy liryki

osobistej i sentymentalnej, język poetycki Ignacego Krasickiego, rola motywów

antycznych i biblijnych w literaturze oświecenia.


Zaliczenie z oceną na podstawie pracy bieżącej i kolokwium końcowego

16. Zalecane lektury i materiały pomocnicze: zob. niżej


Wykaz lektur

Lektury obowiązkowe

A. Podręczniki i Syntezy z dziedziny retoryki:

Jaroszyński Czesław, Jaroszyński Piotr, Podstawy retoryki klasycznej, Warszawa

1998.

37

Korolko Mirosław, Sztuka retoryki .Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa 1998.

Lichański Jakub Zdzisław, Retoryka: Historia. Teoria .Praktyka, Tom 1. i 2.,

Warszawa 2007.

Teresa Kostkiewiczowa, Horyzonty wyobraźni, Warszawa 1984.

Lichański Jakub Zdzisław, Retoryka. Od renesansu do współczesności – tradycja

i innowacja.

Lichański Jakub Zdzisław, Retoryka. Od średniowiecza do baroku, Warszawa 1992.

Lausberg Heinrich, Retoryka literacka. Podstawy wiedzy o literaturze, przeł. Albert

Gorzkowski, Bydgoszcz 2002.

Łyczywek Roman, Missuna Olgierd, Sztuka wymowy sądowej, Wyd. 2., Warszawa

1982.

Michałowska Teresa, Staropolska teoria genologiczna, Wrocław 1974.

Michałowska Teresa, Cytowska Maria, Źródła wiedzy teoretycznoliterackiej

w Polsce. Średniowiecze-Renesans – Barok.

Mikuta Marian, Kultura żywego słowa, Wyd. 2, Warszawa 1963.

Stabryła Stanisław, Antyczna teoria literatury, Wrocław 1982.

Stefaniak Adam, Erystyka i retoryka, Lublin 1974.

Wierusz Kowalski Jan, Język a kult. Funkcja i struktura języka sakralnego, Warszawa

1973.

Wilkoń Aleksander, Dzieje języka artystycznego w Polsce. Język i style literatury

barokowej, Kraków 2002.

Wilkoń Aleksander, Dzieje języka artystycznego w Polsce. Renesans, Katowice 2004.

Wilkoń Aleksander, Dzieje języka artystycznego w Polsce. Średniowiecze, Katowice

2004.

Ziomek Jerzy, Retoryka opisowa, Wrocław 1990.

B. Teksty – obowiązuje znajomość lektur z literatury staropolskiej i polskiego

oświecenia, a ponadto należy przeczytać następujące utwory:

Górnicki Łukasz, Dworzanin polski, oprac. R. Pollak, Wrocław 1954, (BN I 109).

Górnicki Łukasz, Pisma, oprac. R. Pollak, T. 1-2, Warszawa 1961.

Kochowski W., Utwory poetyckie. Wybór, oprac. M. Eustachiewiczowa, Wrocław

1991, (BN I 92.)

Modrzewski Andrzej Frycz, Wybór pism, oprac. W. Voisé, Wrocław 1977 (BN I

229).

Najdawniejsze zabytki języka polskiego, oprac. W. Taszycki, Wrocław 1975 (BN I

104) [tu:, Pieśń o Wiklefie, Wiersz o zabiciu Andrzeja Tęczyńskiego].

Opaliński Krzysztof, Satyry, oprac. L. Eustachiewicz, Wrocław 1953 (BN I 147) [tu:

Satyra I i Satyra VII).

Opaliński Łukasz, Wybór pism, oprac. S. Grzeszczuk, Wrocław 1959 (BN I 172) [ tu:

Coś nowego].

Proza polska wczesnego renesansu 1510 – 1550, oprac. J. Krzyżanowski, Warszawa

1954.

Rej Mikołaj, Wybór pism, wyboru dokonał i oprac. J. Ślaski, Warszawa 1979.

Skarga Piotr, Kazania sejmowe, oprac. J. Tazbir przy współudziale M. Korolki,

Wrocław 1995. (BN I 70).

Starowolski Szymon, Wybór pism, oprac. I Lewandowski, Wrocław 1991 (BN I 272).

38

Średniowieczna proza polska, zebrał i oprac. S. Vrtel-Wierczyński, Wrocław 1959,

(BN I 68).

Wybór mów staropolskich, Wybór i oprac. B. Nadolski, Wrocław – Kraków 1961,

(BNI 175).

C. Opracowania szczegółowe

Barłowska Maria, Jerzy Ossoliński .Orator polskiego baroku, Katowice 2000

Cichocka Helena, Lichański Jakub Zdzisław, Zarys historii retoryki. Od początku do upadku

cesarstwa bizantyńskiego, Warszawa 1995.

Dajewski Władysław, Śladami wielkich mówców, Kraków 1970.

Dubisz Stanisław, Język i polityka. Szkice z historii stylu retorycznego, Warszawa 1992.

Dziechcińska Hanna, Proza staropolska, problemy literackości i gatunków, Wrocław 1967.

Kalicki Tadeusz, Z zagadnień składni retorycznej, Kraków 1965.

Korolko Mirosław, O prozie „Kazań sejmowych” Piotra Skargi, Warszawa 1971.

Kultura żywego słowa w dawne j Polsce, pod red. H. Dziechcińskiej, Warszawa 1989.

Lichański Jakub Zdzisław, Łukasz Górnicki, sarmacki Castiglione, Warszawa 1998.

Michałowska Teresa, Między poezją a wymową. Konwencje i tradycje staropolskiej prozy

nowelistycznej, Wrocław 1970.

Mayen Józef, O stylistyce utworów mówionych, Wrocław 1972.

Mayenowa Maria Renata, O języku poezji Jana Kochanowskiego, Warszawa 1983.

O języku poetyckim Jana Kochanowskiego. Wybór artykułów z „ Języka Polskiego”, oprac.

M. Kucała, Kraków 1984.

O retoryce, Wybór, wstęp, oprac., J. Z. Lichański, Warszawa 1995.

Ostrowska Ewa, O artyzmie polskich średniowiecznych zabytków językowych

(„Bogurodzica”, „Kazania świętokrzyskie”, „Posłuchajcie bracia miła”), Kraków 1967.

Ostowska Ewa, Z dziejów języka artystycznego i jego piękna, Kraków 1978.

Platt Dobrochna, Kazania pogrzebowe z przełomu XVI i XVII wieku. Z dziejów prozy

staropolskiej, Wrocław 1992.

Retoryka a literatura, pod red. B. Otwinowskiej, Wrocław 1984.

Retoryka antyczna i jej dziedzictwo, pod red. M. Grzesiowskiego, Warszawa 1996.

Rynduch Zbigniew, Nauka o stylach w retorykach polskich XVII wieku, Gdański 1967.

Skubalanka Teresa, Historyczna stylistka języka polskiego, Wrocław 1984.

Szlesiński Iwo, Charakterystyka językowo-stylistyczna prozy kaznodziejskiej XVII wieku,

Łódź 1978.

Szmydtowa Zofia, W kręgu renesansu i romantyzmu, Warszawa 1979.

Sztuka i ideologia XV wieku, pod red. P. Skubiszewskiego, Warszawa 1978.

Ulčinaite Eugenija, Teoria retoryczna w Polsce i na Litwie w XVII wieku. Próba rekonstrukcji

schematu retorycznego, Wrocław 1984.

Ziomek Jerzy, Prace ostatnie, Warszawa 1994.

Lektury zalecane

(3 do wyboru)

Abramowska Janina, Topos i niektóre miejsca wspólne badań literackich, „Pamiętnik

Literacki” 1982, z. 1-2.

Adamek Zbigniew, Homiletyka, Tarnów 1992.

Barycz Henryk, Szlakami dziejopisarstwa staropolskiego. Studia nad historiografią w XVI-

XVIII w., Wrocław 1981.

Bralczyk Jerzy, Język na sprzedaż, Warszawa 1996

39

Bralczyk Jerzy, O języku polskiej propagandy politycznej lat siedemdziesiątych, Uppsala

1987.

Chamot Bolesław, Homofonia i monolog: retoryka prozy monologowej, Wrocław 1988.

Cytowska Maria, Szelest Hanna, Literatura rzymska. Okres augustowski, Warszawa 1990.

Cytowska Maria, Szelest Hanna, Literatura rzymska. Okres cesarstwa, Warszawa 1992.

Czaplejewicz Eugeniusz, Wstęp do poetyki pragmatycznej, Warszawa 1977.

Dąbrowski Paweł J., Praktyczna teoria negocjacji, Warszawa 1990.

Dobrosielski Marian, Logika i retoryka, Warszawa 1957.

Dłuska Maria, Prozodia języka polskiego, Warszawa 1976.

Furmaniak Stanisław, Zarys deklamatoryki, Warszawa 1958.

Garczyński Stefan, Sztuka myśli i słowa, Warszawa 1976.

Gostyńska Dorota, Retoryka iluzji, Warszawa 1994.

Hartman Jan, Heurystyka filozoficzna, Wrocław 1997.

Julkowska Violetta, Retoryka w narracji historycznej Joachima Lelewela, Poznań 1998.

Korolko Mirosław, Andrzej Frycz Modrzewski. Humanista, pisarz, Warszawa 1978.

Korus Kazimierz, Poetyka Lukiana z Samosat. Kryteria oceny i wartościowania, Kraków

1982.

Kotarski Edmund, Publicystyka polityczna polskiego Odrodzenia. Wprowadzenie

w problematykę W: Problemy literatury staropolskiej. Seria 2, Wrocław 1973.

Kowalczyk Maria, Krakowskie mowy uniwersyteckie z pierwszej połowy XV wieku, Wrocław

1970.

Kuc Leszek, Praktyka przepowiadania słowa Bożego, Warszawa 1973.

Lalewicz Janusz, Komunikacja językowa i literatura, Wrocław 1975.

Lewiński Piotr H., Retoryka reklamy, Wrocław 1990

Malewski Andrzej, ABC porządnego mówienia, Warszawa 1958.

Nadolski Bronisław, Wokół nauki o stylach w jezuickich retorykach, „Pamiętnik

Literacki,1963, R. 54, z. 3.

Owczarz Ewa, Między retoryką a dowolnością. Wśród romantycznych struktur powieściowych

w okresie międzypowstaniowym, Toruń 1993.

Pietraszko Stanisław, Doktryna literacka polskiego klasycyzmu, Wrocław 1966.

Romankówna Mieczysława, Sztuka pisania listów, „Filomata”: 1962, nr 159.

Siwek Gerard, Przepowiadać skuteczniej, Kraków 1992.

Smuszkiewicz Antoni, Retoryka współczesnej polskiej powieści historycznej dla dzieci

i młodzieży, Poznań 1987.

Stawecka Krystyna, Maciej Kazimierz Sarbiewski prozaik i poeta, Lublin 1989.

Turasiewicz Romuald, Demostenes, Kraków 1992.

Wantuła Andrzej, Zarys homiletyki ewangelickiej, Warszawa 1974.

Wojtasik Lesław, Psychologia propagandy politycznej, Warszawa 1975.

Zgółka Tadeusz, Język wśród wartości, Poznań 1998.

Kartę przedmiotu oprac. dr hab. prof. UR Roman Magryś.

40

Numer 8.

1.Nazwa przedmiotu: Konteksty literatury XIX w.

2. Kod przedmiotu:


4. Typ przedmiotu: ograniczonego wyboru, zakończony zaliczeniem z oceną (rok pierwszy,

semestr drugi)







11. Wykładowcy: dr Kazimierz Surowiec oraz pracownicy Zakładu Literatury Romantyzmu

i Pozytywizmu

12. Wymagania wstępne: znajomość historii literatury polskiej oraz teorii literatury na

poziomie studiów licencjackich.

Cele przedmiotu (efekty kształcenia i kompetencji):

1. Zapoznanie studentów z kluczowymi problemami liryki i epiki romantyzmu

i pozytywizmu (takimi jak: odzwierciedlenie podstawowych idei światopoglądowych

i estetycznych w liryce i epice romantyzmu i pozytywizmu, ewolucja form lirycznych,

ewolucja form narracyjnych, zagadnienia genologiczne, problemy wartościowania);

2. Zaznajomienie studentów z wybranymi zjawiskami historii literatury romantyzmu

i pozytywizmu w Europie;

3. Ukazanie związków literatury polskiej i europejskiej w dobie romantyzmu

i pozytywizmu;

4. Kształcenie umiejętności krytycznej refleksji nad procesami zachodzącymi w kulturze

XIX wieku w Polsce i w Europie;

5. Doskonalenie sztuki interpretacji tekstów literackich doby romantyzmu i pozytywizmu

na szerokim tle kultury XIX wieku.

6. Kształcenie umiejętności prowadzenia dyskusji naukowych.

Metody oceniania: aktywne uczestnictwo w zajęciach

W ramach ćwiczeń proponuje się studentom wybór jednej spośród trzech opcji:

1. Liryka romantyzmu i pozytywizmu.

2. Wybrane zagadnienia prozy okresu romantyzmu i pozytywizmu.

3. Europejskie konteksty literatury polskiej XIX wieku.

1. LIRYKA ROMANTYZMU I POZYTYWIZMU

Lp. Treści merytoryczne przedmiotu Liczba

godzin

1. Wyróżniki liryki romantycznej – omówienie planu zajęć

2 godz.

2. Romantyczne manifesty: Samuel Taylor Coleridge, O poezji czyli sztuce;

Percy Bysshe Shelley, Obrona poezji; Friedrich Schlegel, Fragmenty z

„Lyceum”, Fragmenty z „Atheneum”.

2 godz.

3. Dzieje romantycznej liryki 2 godz.

4. Romantyk a wiara. A. Mickiewicz, Arcy-Mistrz, Rozmowa wieczorna,

Rozum i wiara

6 godz.

41

5. Poetycka modlitwa. Zygmunt Krasiński, Hymn 2 godz.

6. Miłość w romantycznej perspektywie filozoficzno-kulturowej. Cyprian

Kamil Norwid, Daj mi wstążkę

2 godz.

7. Rzecz o sztuce. Cyprian Kamil Norwid, Promethidion 6 godz.

8. Cykl Nad głębiami Adama Asnyka jako przykład liryki intelektualnej 4 godz.

9. Stylizacja i dydaktyzm w liryce Marii Konopnickiej: Przed sądem, A jak

poszedł król na wojnę…

4 godz.

2. WYBRANE ZAGADNIENIA PROZY POLSKIEJ OKRESU ROMANTYZMU

i POZYTYWIZMU


godzin

1. Polska proza w okresie międzypowstaniowym 2 godz.

2. Powieść społeczno-polityczna XIX wieku: Seweryn Goszczyński, Król

zamczyska

4 godz.

3. Polska XIX-wieczna powieść obyczajowa: Kollokacja Józefa

Korzeniowskiego

2 godz.

4. Dokumentarna powieść Józefa Ignacego Kraszewskiego: Stara baśń 4 godz.

5. Sienkiewiczowska powieść historyczna na tle dziejów gatunku: Quo

vadis

6 godz.

6. „Sprawa kobieca” w Emancypantkach Bolesława Prusa 4 godz.

8. Cham Elizy Orzeszkowej jako powieść obyczajowo-psychologiczna 4 godz.

9. Bez dogmatu Henryka Sienkiewicza jako powieść psychologiczna 4 godz.

3. EUROPEJSKIE KONTEKSTY LITERATURY POLSKIEJ XIX WIEKU


godzin

1. Romantyzm jako zjawisko ogólnoeuropejskie – omówienie planu zajęć 2 godz.

2. Manifesty romantyzmu [Percy Bysshe Shelley, Obrona poezji; Samuel

Taylor Coleridge, O poezji czyli sztuce; Friedrich Schlegel, Fragmenty z

„Lyceum”, Fragmenty z „Atheneum”,]

2 godz.

3. Wędrówki Childe Harolda Byrona jako wzorzec romantycznego

poematu autobiograficznego.

4 godz.

4. Problemy romantycznego dramatu: Wiktor Hugo, Hernani. 4 godz.

5. Powieść realistyczna Honoriusza Balzaca Eugenia Grandet. 4 godz.

6. Metoda naturalistyczna Emila Zoli w powieści Wszystko dla pań. 4 godz.

7. Problematyka nowel i opowiadań Lwa Tołstoja (Ojciec Sergiusz, Sonata

Kreutzerowska).

4 godz.

8. Nowatorstwo dramaturgii Antoniego Czechowa na przykładzie

Wiśniowego sadu.

4 godz.

Słowniki i encyklopedie

Francis Claudon [i inni], Encyklopedia romantyzmu. Malarstwo, Rzeźba, Architektura,

Literatura, Muzyka, przeł. Helena Kęszycka, Warszawa 1992.

42

Słownik literatury polskiej XIX wieku, pod red. Józefa Bachórza i Aliny Kowalczykowej,

Wrocław 1991 (i wyd. nast.).

Marek Piechota, Jacek Lyszczyna, Słownik Mickiewiczowski, Katowice 2000.

Jarosław Marek Rymkiewicz, Dorota Siwicka, Alina Witkowska, Marta Zielińska,

Mickiewicz. Encyklopedia, Warszawa 2001.

Podręczniki Alina Witkowska, Literatura romantyzmu, Warszawa 1986.

Alina Witkowska, Ryszard Przybylski, Romantyzm, Warszawa 1997 (i wyd. nast.).

Historia literatury polskiej w dziesięciu tomach, t. 5: Romantyzm, cz. 1 i 2, pod red. Anny

Skoczek, Bochnia-Kraków 2003.

Lektury polonistyczne. Oświecenie – romantyzm, t. I, pod red. Andrzeja Borowskiego

i Janusza S. Gruchały, Kraków 1997.

Markiewicz Henryk, Pozytywizm, Warszawa 1978 i wyd. nast.

Markiewicz Henryk, Literatura pozytywizmu, Warszawa 1986 i wyd. nast.

Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku, Seria IV Literatura polska w okresie realizmu

i naturalizmu, red. J. Kulczycka-Saloni, H. Markiewicz, Z. Żabickiego, t. 1-4, Warszawa

1965-1971.

Opracowania ogólne

Stanisław Burkot, Spory o powieść w polskiej krytyce literackiej XIX wieku, Wrocław 1968.

Bogusław Dopart, Agnieszka Ziołowicz, Wstęp, [w:] I ziarno duszy nagie pozostało.

Antologia wierszy polskiego romantyzmu, Kraków 2006.

Maria Janion, Gorączka romantyczna, Gdańsk 2007 [lub wyd. wcześniejsze; także: Maria

Janion, Prace wybrane, pod red. Małgorzaty Czermińskiej, t. I: Gorączka romantyczna,

Kraków 2000].

Maria Janion, Maria Żmigrodzka, Romantyzm i egzystencja. Fragmenty niedokończonego

dzieła, Gdańsk 2004.

Marek Stanisz, Przedmowy romantyków. Kreacje autorskie, idee programowe, gry

z czytelnikiem, Kraków 2007.

Marek Stanisz, Wczesnoromantyczne spory o poezję, Kraków 1998.

Andrzej Walicki, Filozofia a mesjanizm. Studia z dziejów filozofii i myśli społeczno-religijnej

romantyzmu polskiego, Warszawa 1970; Andrzej Walicki, Mesjanizm Adama Mickiewicza w

perspektywie porównawczej, Warszawa 2006 [jedna pozycja do wyboru].

Kazimierz Wyka, Romantyczna nobilitacja powieści, [w:] O potrzebie historii literatury.

Szkice polonistyczne z lat 1944-1967, Kraków 1967.

Danuta Knysz-Rudzka, Ewa Paczoska, Naturalizm i naturaliści w Polsce, Warszawa 1992.

Markiewicz Henryk, Główne problemy wiedzy o literaturze, Kraków 1965 (tu: Realizm,

naturalizm, typowość).

Markiewicz Henryk, Przekroje i zbliżenia. Rozprawy i szkice historycznoliterackie, Warszawa

1967 (tu: Dialektyka pozytywizmu polskiego, Antynomie powieści realistycznej

dziewiętnastego wieku, Literatura okresu pozytywizmu w perspektywie polskiej i światowej).

Markiewicz Henryk, Świadomość literatury. Rozprawy i szkice, Warszawa 1985 (tu:

Pozytywiści wobec romantyzmu polskiego).

Problemy literatury polskiej okresu pozytywizmu, red. Edmund Jankowski i Janina

Kulczycka-Saloni, t. 1-3, Wrocław 1980-1984.

Jan Tomkowski Mój pozytywizm, Warszawa 1993.

Opracowania szczegółowe

ROMANTYZM

Cyprian Norwid, Interpretacje, red. S. Makowski, Warszawa 1986 [tu: Andrzej Mierzejewski,

Promethidion]

43

Bogusław Dopart, Koncepcja literatury mesjanicznej w prelekcjach paryskich Adama

Mickiewicza, „Ruch Literacki” 1982, z. 5-6;

Elżbieta Feliksiak, Poezja i myśl. Studia o Norwidzie, Lublin 2001 (stąd: Norwidowski świat

myśli);

Józef Fert, Poeta sumienia. Rzecz o twórczości Norwida, Lublin 1993;

Konrad Górski, Mickiewicz – Towiański, Warszawa 1986;

Maria Janion, Zygmunt Krasiński. Debiut i dojrzałość, Warszawa 1962;

Alina Kowalczykowa, Słowacki, Warszawa 1999 [lub wyd. wcześniejsze].

Michał Kuziak, O prelekcjach paryskich Adama Mickiewicza, Słupsk 2007 [jedna pozycja do

wyboru].

Liryka Cypriana Norwida, red. Piotr Chlebowski, Włodzimierz Toruń, Lublin 2003.

Janusz Maciejewski, Cyprian Norwid, Warszawa 1992;

Zbigniew Majchrowski, Cela Konrada. Powracając do Mickiewicza, Gdańsk 1998.

Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku, seria III: Literatura krajowa w okresie romantyzmu

1831 – 1863, t. I-III, Kraków-Warszawa 1975, 1988, 1992 [tu opracowania z tomu I: Maria

Janion, Poezja w kraju. Próba syntezy; Maria Żmigrodzka, Proza fabularna w kraju; Maria

Janion, Wincenty Pol; Stefan Treugutt, Józef Dunin Borkowski; Maria Janion, Lucjan

Siemieński; Maria Janion, Gustaw Ehrenberg; z tomu II: Józef Bachórz, Grupy literackie w

Królestwie Polskim w okresie międzypowstaniowym; Maria Dernałowicz, Roman Zmorski,

Stanisław Burkot, Włodzimierz Wolski, Marek Kwapiszewski, Karol Baliński, Józef Bachórz,

Deotyma; z tomu III: Józef Bachórz, Poezja a powieść; Romantyzm a realizm].

Marta Piwińska, Juliusz Słowacki od duchów, Warszawa 1992 [jedna pozycja do wyboru].

Marta Piwińska, Wolny myśliwy. Osiem prób czytania Mickiewicza, Gdańsk 2003(stąd rozdz.

Prelekcje o Polsce dla Zachodu. Mickiewicz-Miłosz);

Poezja polska od romantyzmu do dwudziestolecia międzywojennego. Interpretacje, red. Alina

Kowalczykowa i Teresa Marciszuk, Warszawa 1999.

Krzysztof Rutkowski, Braterstwo albo śmierć. Zabijanie Mickiewicza w Kole Sprawy Bożej,

Gdańsk 1999 [jedna pozycja do wyboru].

Jarosław Marek Rymkiewicz, Juliusz Słowacki pyta o godzinę, Warszawa 1982;

Stefan Sawicki, Norwida walka z formą, Warszawa 1986;

Dorota Siwicka, Ton i bicz. Mickiewicz wśród towiańczyków, Wrocław 1990;

Słowacki mistyczny. Propozycje i dyskusje sympozjum 10-11 grudnia 1979, red. M. Janion

i M. Żmigrodzka, Warszawa 1981;

Zofia Stefanowska, Próba zdrowego rozumu. Studia o Mickiewiczu, Warszawa 2001

(stąd rozdz. Legenda słowiańska w prelekcjach paryskich);

Kazimierz Surowiec, Norwidowska synteza sztuka w „Promethidionie”, [w:] Między

Waszyngtonem a Brukselą, „Tyczyńskie Zeszyty Naukowe” 2004, nr 1.

Andrzej Waśko, Zygmunt Krasiński. Oblicza poety, Kraków 2001 [jedna pozycja do wyboru].

Alina Witkowska, Adam Mickiewicz. Słowo i czyn, Warszawa 1998 [lub wyd. wcześniejsze].

Alina Witkowska, Towiańczycy, Warszawa 1989;

Kazimierz Wyka, Cyprian Norwid. Studia, artykuły, recenzje, Kraków 1989 [stąd zwłaszcza:

Cyprian Norwid. Poeta i sztukmistrz];

Czesław Zgorzelski, Liryka w pełni romantyczna. Studia i szkice o wierszach Słowackiego,

Warszawa 1981.

POZYTYWIZM

Józef Bachórz, Realizm bez „chmurnej jazdy”. Studia o powieściach Józefa Korzeniowskiego,

Warszawa 1979.

Antoni Baczewski, Poezja Adama Asnyka, El...y. Rzeszów 1991.

Grażyna Borkowska, Wstęp [w] Eliza Orzeszkowa, Cham, Kraków 1999.

44

Tadeusz Budrewicz, „Cham” i problem porozumienia, „Rocznik Komisji

Historycznoliterackiej” 1994, nr 29-30.

Tadeusz Bujnicki, Wstęp [w:] Henryk Sienkiewicz, Bez dogmatu, Wrocław 2002 (BN I 301).

Stanisław Burkot, Kraszewski. Szkice historycznoliterackie, Warszawa 1988 Wincenty Danek,

Józef Ignacy Kraszewski. Warszawa 1973;

Wincenty Danek, Powieści historyczne J. I. Kraszewskiego, Warszawa 1966;

Ewa Ihnatowicz, „Emancypantki”. Skromne suknie emancypantki, [w:] idem, Literacki świat

rzeczy. O realiach w pozytywistycznej powieści obyczajowej, Warszawa 1995.

Michał Kabata, Myśl filozoficzna XIX wieku w poezji Adama Asnyka, „Poezja” 1975, nr 11.

Marceli Kosman, Quo vadis. Prawda i legenda, Poznań 2000.

Julian Krzyżanowski, O „Chamie” Elizy Orzeszkowej [w:] W kręgu wielkich realistów.

Kraków 1962.

Julian Krzyżanowski, Adam Asnyk. Poeta czasów niepoetyckich. [w:] W kręgu wielkich

realistów, Kraków 1962.

Zofia Mocarska-Tycowa, Wybory i konieczności. Poezja Asnyka wobec gustów estetycznych

i najważniejszych pytań swoich czasów, Toruń 1990.

Edward Pieścikowski, „Emancypantki” Bolesława Prusa, Warszawa 1970.

Sienkiewicz i epoki. Powinowactwa, pod red. Ewy Ihnatowicz, Warszawa 1996 (tu: Jolanta

Sztachelska, Henryk Sienkiewicz – portret dekadenta; Eligiusz Szymanis, Leon Płoszowski –

bohater romantyczny. Konstrukcja bohatera „Bez dogmatu” Henryka Sienkiewicza).

Tadeusz Żabski, Wstęp [w:] Henryk Sienkiewicz, Quo vadis. Powieść z czasów Nerona,


Literatura obca – opracowania Dzieje literatur europejskich, pod red. Władysława Floryana, t. 1-3, Warszawa 1979-1991.

Żuławski Juliusz, Byron nieupozowany, Warszawa 1979 [lub wyd. wcześniejsze].

Barrére Jean-Bertrand, Hugo. Człowiek i dzieło, przeł. Jerzy Parvi, Warszawa 1968.

Knysz-Rudzka Danuta, Europejskie powinowactwa naturalistów polskich, Warszawa 1992.

Andre Maurois, Prometeusz, czyli Życie Balzaca, przeł. Julian Rogoziński, Warszawa 1970.

Halina Suwała, Emil Zola, Warszawa 1968.

Jerzy Adamski, Historia literatury francuskiej, Wrocław 1989.

Ryszard Przybylski, Dostojewski i „przeklęte problemy”, Warszawa 1964.

Bogdan Urbankowski, Dostojewski – dramat humanizmów, Warszawa 1978.

Antoni Semczuk, Lew Tołstoj, Warszawa 1967,

Ryszard Łużny, Wstęp [w:] Lew Tołstoj, Opowiadania i nowele. Wybór, Wrocław 1985 (BN

II 217).

Antoni Semczuk, Iwan Turgieniew, Warszawa 1970.

René Śliwowski, Antoni Czechow, Warszawa 1965.

Kartę przedmiotu oprac. pracownicy Zakładu Literatury Romantyzmu i Pozytywizmu.

45

Numer 9, 10, 11.

1.Nazwa przedmiotu: Przedmiot do wyboru

2. Kod przedmiotu:

3. Formuła przedmiotu: ćwiczenia warsztatowe

4. Typ przedmiotu: przedmiot do wyboru, zakończony zaliczeniem z oceną

5. Rok: rok II, semestr 3


7. Poziom przedmiotu: -




11. Wykładowcy: pracownicy Instytutu Filologii Polskiej

a

1. Nazwa przedmiotu: Dramat staropolski i oświeceniowy

2. Kod przedmiotu:


4. Typ przedmiotu: przedmiot do wyboru, zakończony zaliczeniem z oceną (student dokonuje

wyboru przedmiotu po konsultacji z promotorem)

5. Rok i semestr: rok II, semestr trzeci





10. Język nauczania: j. polski

11. Wykładowcy: dr Magdalena Patro-Kucab oraz inni pracownicy Zakładu Literatury

Staropolskiej i Polskiego Oświecenia

12. Wymagania wstępne: znajomość dzieł literackich przynależących do kanonu literatury

staropolskiej i oświeceniowej

13. Cel nauczania: zapoznanie z tradycją i przemianami polskiego dramatu od średniowiecza

po schyłek oświecenia


Od liturgii do teatru (Mikołaj z Wilkowiecka, Historyja o chwalebnym

Zmartwychwstaniu Pańskim),

Zapustny śmiech i świat na opak odwrócony: komedia dworska (P. Baryka, Z chłopa

król),

Miłość rodem z barokowej idylli (S.H. Lubomirski, Ermida, królewna pasterska),

Repertuar sceny narodowej w XVIII w. (A.K. Czartoryski, Kawa, F. Zabłocki, Król

w kraju rozkoszy, W. Bogusławski, Henryk VI na łowach),

Tragedia neoklasycystyczna (A. Feliński, Barbara Radziwiłłówna),

Romantyczny upiór wchodzi na scenę (A. Mickiewicz, Dziady cz. IV).

15. Metody i formy oceny pracy studenta: czynny udział w zajęciach (samodzielne

opracowanie wybranego zagadnienia na podstawie wskazanej bibliografii), kolokwium.


Bibliografia podmiotowa:

Baryka P., Z chłopa król: komedia dworska, posłowie W. Walecki, Wrocław 1992.

46

Baryka P., Z chłopa król, [w:] Dramaty staropolskie, oprac. J. Lewański, t. 4, Warszawa

1961.

Bogusławski W., Henryk VI na łowach, oprac. Z. Wołoszyńska, Wrocław 1964, BN I, nr 153.

Czartoryski A.K., Kawa, [w:] Komedie, oprac., Z. Zahrajówna, Warszawa 1955.

Feliński A., Barbara Radziwiłłówna, [w:] Polska tragedia neoklasycystyczna, wybór i oprac.

D. Ratajczakowa, Wrocław 1988, BN I, nr 260.

Lubomirski S.H., Ermida, królewna pasterska, [w:] Dramaty staropolskie, oprac.

J. Lewański, t. 5, Warszawa 1961.

Mickiewicz A., Dziady cz. IV, [w:] Dziady, posłowie J.M. Rymkiewicz, Warszawa 1998.

Mikołaj z Wilkowiecka, Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim, oprac.

J. Okoń, Wrocław 1971, BN I, nr 201.

Zabłocki F., Król w kraju rozkoszy, tekst ustaliła, wstępem i objaśnieniami opatrzyła

J. Pawłowiczowa, Kraków 1973, BN I, nr 214.

Bibliografia przedmiotowa:

Bar A., Czartoryski jako teoretyk i historyk dramatu, „Pamiętnik Literacki” 1930.

Bieńkowski Z., Gatunki dramatyczne w okresie staropolskim, „Ruch Literacki” 1970, z. 2.

Budzykowa H., W sprawie chronologii niektórych utworów literatury mieszczańskiej XVII w.,

„Pamiętnik Literacki” 1951, s. 242-250.

Dopart B., Dziady Adama Mickiewicza: poemat, adaptacje, tradycje, Kraków 1999.

Dramaty Franciszka Zabłockiego: interpretacje, pod red. M. Cieńskiego i T.

Kostkiewiczowej, Wrocław 2000.

Fiegut R., Patos klasycznie przytłumiający. O Barbarze Radziwiłłównie Felińskiego,

„Pamiętnik Literacki” 1973, z. 2.

Lewański J., Dramat i teatr średniowiecza i renesansu w Polsce, Wrocław 1981.

Libera Z., Barbara Radziwiłłówna, [w:] Literatura, komparatystyka, folklor. Księga

poświęcona

J. Krzyżanowskiemu, Warszawa 1968.

Łukaszewicz J., Drama mieszczańska w twórczości Franciszka Zabłockiego, „Prace

Polonistyczne” 2005, seria 60, s. 85-100.

Łukaszewicz J., Dramaty Franciszka Zabłockiego jako przekłady i adaptacje, Wrocław 2006.

Kallenbach J., Czwarta część Dziadów Adama Mickiewicza: studium porównawcze, Kraków

1888.

Kielski B., O wpływie Moliera na rozwój komedii polskiej, „Rozpr. AU Wydz. Filolog.”

1907, t. 42.

Krawczykowski Z., Henryk VI na łowach na tle epoki, „Scena Wrocławska” 1950, nr 3.

Kuchowicz Z., Barbara Radziwiłłówna, Łódź 1976.

Krzyżanowski J., Dramaturgia Polski renesansowej, [w:] J. Krzyżanowski, W wieku Reja

i Stańczyka, Warszawa 1958.

Od Arystotelesa do Goethego: poetyki, manifesty, komentarze, wyd. 2 popr. i uzup., pod red.

E. Udalskiej, Katowice 2001.

Okoń J., O kilku przekazach tekstu Historii o chwalebnym Zmartwychwstaniu..., Wrocław

1965.

Okoń J., Wstęp do: Mikołaj z Wilkowiecka, Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu

Pańskim, Wrocław 1971, BN I, nr 201.

Ozimek S., Kto to był Theatralski?, „Pamiętnik Teatralny” 1956, z. 2/3.

Pavis P., Słownik terminów teatralnych, oprac. S. Świątek, Warszawa 1998.

Polańczyk D., II i IV część Dziadów Adama Mickiewicza, Lublin 2006.

47

Problemy teorii dramatu i teatru, wybór i oprac. J. Degler, wyd. 2 zmien. i uzup., Wrocław

2003.

Przybylski R., Testament zamordowanego Królestwa, [w:] R. Przybylski, Klasycyzm czyli

Prawdziwy koniec Królestwa Polskiego, Warszawa 1983.

Ratajczakowa D., Komedia oświeconych 1752-1795, Warszawa 1993.

Ratajczakowa D., Wstęp do: Polska tragedia neoklasycystyczna, Wrocław 1988, BN I, nr

260.

Roszkowska W., Włoski rodowód komedii S[tanisława] H[erakliusza] Lubomirskiego,

Wrocław 1960.

Rozmowy o Dziadach, pod red. B. Kuczery-Chachulskiej i M. Prussak, Warszawa 2005.

Rutkowska M., Terminologia dramatu i teatru w polskim oświeceniu, Poznań 2007.

Rudnicka J., Relacje o warszawskich przedstawieniach Henryka VI na łowach z 1792 r.,

„Pamiętnik Teatralny” 1960, z. 1.

Stanisław Herakliusz Lubomirski – twórca i dzieła, pod red. A. Karpińskiego, Warszawa

2004.

Stasiewicz K., Walory artystyczne języka komedii Stanisława Herakliusza Lubomirskiego,

„Acta Universitatis Nicolai Copernici” 1991, z. 230, s. 27-56.

Stoff A., Formy wypowiedzi dramatycznej, Toruń 1985.

Szyjkowski M., Dzieje nowożytnej tragedii polskiej. Typ pseudoklasyczny (1661-1831),

Kraków 1920, s. 48-52.

Ślaski J., Dawny dramat polski w reprintach, „Nowe Książki” 1993, nr 8.

Wierzbicka K., Życie teatralne w Warszawie za Stanisława Augusta, Warszawa 1949.

Windakiewicz S., Teatr polski przed powstaniem sceny narodowej, Kraków 1921.

Wołoszyńska Z., Wojciech Bogusławski wobec wzorów dramaturgii zachodnioeuropejskiej

(Bogusławski a twórczość Vittorio Alfierego), „Acta Universitatis Wratislaviensis” 1991, nr

1368, s. 229-241.

Wołoszyńska Z., Wstęp do: Komedia obyczajowa warszawska, t. 1, Warszawa 1960.

Wołoszyńska Z., Wstęp do: W. Bogusławski, Henryk VI na łowach, Wrocław 1964, BN I, nr

153.

Wprowadzenie do nauki o teatrze, wybór i oprac. J. Degler, Wrocław 1974.

Wydrych M., Stanisław Herakliusz Lubomirski – komediopisarz. Rozpoznanie tematu,

„Kieleckie Studia Filologiczne” 1994, t. 8, s. 149-163.

Zahrajówna Z., Wstęp do: A.K. Czartoryski, Komedie, Warszawa 1955.

Zielińska M., Opowieść o Gustawie i Maryli czyli Teatr, życie i literatura, Warszawa 1998.


Kartę przedmiotu oprac. dr Magdalena Patro-Kucab.

b

1. Nazwa przedmiotu: Literatura i historia

2. Kod przedmiotu:


4. Typ przedmiotu: przedmiot do wyboru

5. Rok i semestr: II rok, semestr 3





10. Język nauczania: język polski

48

11. Wykładowca: dr Kazimierz Surowiec

12. Wymagania wstępne: znajomość historii Polski oraz historii literatury polskiej na

poziomie studiów licencjackich

13. Cele nauczania:

Poszerzenie wiedzy studentów o związki literatury i historii

Doskonalenie umiejętności analizy i interpretacji wybranych tekstów literackich,

których istotne tworzywo stanowi tkanka historyczna.

Kształcenie rozumienia odmienność literackiej kreacji od zapisu historycznego

i ujęcia historiograficznego.


Twórcy literatury wobec historii

Dzieło literackie jako źródło historyczne

Historiozoficzne koncepcje narodu

Romantyczny historyzm

Literackie dziedzictwo powstania listopadowego i powstania styczniowego

Patriotyzm czynu i patriotyzm ofiary w literaturze romantycznej

Historyczni bohaterowie romantycznego mitu osobowego

Literacki osąd wydarzeń galicyjskich 1846 roku

Motyw ziemi – ojczyzny w literaturze pozytywistycznej

Prawda dziejowa i fikcja literacka w powieściach Zygmunta Kaczkowskiego,

Józefa Ignacego Kraszewskiego i Henryka Sienkiewicza

15. Metody i formy oceny pracy studenta: ocena bieżąca, zaliczenie z oceną


Antologie i zbiory poezji

Poezja powstania listopadowego, wybrał i oprac. Andrzej Zieliński, Wrocław – Kraków

1971, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Dora B. Kacnelson, Z dziejów polskiej pieśni powstańczej XIX wieku. Folklor powstania

styczniowego, Wrocław 1974, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Maria Konopnicka, Z teki Grottgera, Warszawa 1992.

Maria Janion, Reduta. Romantyczna poezja niepodległościowa, Kraków 1979.

Władysław Syrokomla, Wybór poezji i prozy, oprac. Krystyna Poklewska, Wrocław 1992

(BN I 37) [tu: Chorał].

Literatura polska – teksty beletrystyczne

Zygmunt Kaczkowski, Murdelio, posłowie Czesław Kłak, Rzeszów 1989.

Józef Ignacy Kraszewski, Brühl, oprac. Józef Feldman, Wrocław 1969 (BN I 114) [lub inne

wydanie] lub Hrabina Cosel [dowolne wydanie].

Józef Ignacy Kraszewski, Stara baśń, oprac. Wincenty Danek, Wrocław 1988 (BN I 53) [lub

wyd. wcześniejsze].

49

Jan Lam, Pan komisarz wojenny. Koroniarz w Galicji, oprac. Stanisław Frybes, Wrocław

1960.

Eliza Orzeszkowa, Gloria victis, Warszawa 1986.

Henryk Sienkiewicz, Quo vadis. Powieść z czasów Nerona, oprac. Tadeusz Żabski, Wrocław

2002 (BN I 298).

Podręczniki Alina Witkowska, Literatura romantyzmu, Warszawa 1986.

Alina Witkowska, Ryszard Przybylski, Romantyzm, Warszawa 1997 (i wyd. nast.).

Markiewicz Henryk, Pozytywizm, Warszawa 1978 i wyd. nast.

Markiewicz Henryk, Literatura pozytywizmu, Warszawa 1986 i wyd. nast.

Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku, Seria IV Literatura polska w okresie realizmu

i naturalizmu, red. J. Kulczycka-Saloni, H. Markiewicz, Z. Żabickiego, t. 1-4, Warszawa

1965-1971.

Opracowania ogólne Dziedzictwo literackie powstania styczniowego, red. Jan Zygmunt Jakubowski, Janina

Kulczycka-Saloni, Stanisław Frybes, Warszawa 1964.

Maria Janion, Maria Żmigrodzka, Romantyzm i historia, Warszawa 1978.

Czesław Kłak, Romantyczne tematy i dylematy. Echa powstania listopadowego w literaturze,

historiografii i publicystyce , Rzeszów 1992.

Jacek Kolbuszewski, Literatura wobec historii. Studia, Wrocław 1997.

Zbigniew Kuderowicz , Filozofia dziejów, Warszawa 1983.

Literatura wobec historii, pod red. Jacka Leszczyny, Katowice 2005.

Henryk Markiewicz, Fikcja w dziele literackim a jego zawartość poznawcza, [w:] Prace

wybrane, t. 3, Kraków 1996.

Henryk Markiewicz., Literatura i historia, Kraków 1994.

Henryk Markiewicz, Świadomość literatury. Rozprawy i szkice, Warszawa 1985.

Janusz Sławiński, Lektura dzieła a wiedza historyczna, [w:] Dzieło literackie jako źródło

historyczne, red. Zofia Stefanowska, Janusz Sławiński, Warszawa 1978.

Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. Józef Bachórz i Alina Kowalczykowa, Wrocław

1994.

Jan Tomkowski, Mój pozytywizm, Warszawa 1993.

Opracowania szczegółowe

Tadeusz Bujnicki, Światopogląd i poetyka. Szkice o powieściach historycznych Henryka

Sienkiewicza. Wydawnictwo WSP, Rzeszów 1999.

Stanisław Burkot, Kraszewski. Szkice historycznoliterackie, Warszawa 1988.

Wincenty Danek, Powieści historyczne J. I. Kraszewskiego, Warszawa 1966; Wincenty

Danek, Józef Ignacy Kraszewski. Warszawa 1973.

Czesław Kłak, Polski Leonidas. Rzecz o legendzie historycznej i literackiej generała Józefa

Sowińskiego, Warszawa 1986.

Marceli Kosman, Quo vadis. Prawda i legenda, Poznań 2000.

Literatura i historia. Interpretacje, red. Tadeusz Bujnicki i Ireneusz Opacki, Warszawa –

Katowice – Kraków 1982.

Justyna Leo, Wstęp, [w:] Maria Konopnicka, Z teki Grottgera, Warszawa 1992.

Poezja polska. Interpretacje, red. Krystyna Heska-Kwaśniewicz i Bogdan Zeler,

Wydawnictwo „Książnica”, Katowice 2000.

Andrzej Romanowski, Rota – hymn niepodległości, [w:] Przed złotym czasem. Szkice o poezji

i pieśni patriotyczno-wojennej lat 1908 – 1918, Kraków 1990.

http://www.mareno.pl/rezultat.php?dep=1&tytul=J.%20Kolbuszewski

50

Joanna Rusin, Człowiek świętego imienia. Legenda Traugutta w piśmiennictwie polskim XIX

i XX wieku, Rzeszów 2002.

Kazimierz Surowiec, Gloria victis - dziejowa pamiątka „gasnącego pokolenia”. „Zeszyty

Naukowe WSP w Rzeszowie. Z. 13. Seria Filologiczna. Historia literatury 2”, Rzeszów 1994.

Tadeusz Żabski, Wstęp, [w:] Henryk Sienkiewicz, Quo vadis. Powieść z czasów Nerona,


Kartę przedmiotu oprac. dr Kazimierz Surowiec.

c

1. Nazwa przedmiotu: Literatura i mity

2. Kod przedmiotu:


4. Typ przedmiotu:

5. Rok: rok II, semestr trzeci






11. Wykładowcy: pracownicy Zakładu Literatury Romantyzmu i Pozytywizmu

12. Wymagania wstępne: obecność na zajęciach, aktywność, dobre przygotowanie do zajęć,

przynoszenie zalecanych i analizowanych tekstów

13. Cel nauczania: pogłębienie wiedzy uzyskanej na poziomie licencjackim, doskonalenie

umiejętności samodzielnej analizy i interpretacji, zainteresowanie problematyką zajęć


1. Informacje wstępne, omówienie problematyki zajęć – 1 g.

2. Obecność mitu w dziejach człowieka – 4 g.

3. Lilla Weneda jako literacki mit o początkach narodu polskiego – 4 g.

4. Aryman nad brzegami Niemna. Walka dobra ze złem w Chamie Elizy Orzeszkowej –

4 g.

5. Dziurdziowie w świetle mitu i rytuału kozła ofiarnego. Problem zbrodni i kary – 4 g.

6. Placówka. Losy Ślimaka jako kolejne wcielenie Hioba – 4 g.

7. Polskie mity narodowe; mit powstania i powstańca. Analiza poematu Lituania Marii

Konopnickiej (z odniesieniem do innych znanych tekstów romantyzmu i

pozytywizmu) oraz kartonów Grottgera – 4 g.

8. Świat pogański i chrześcijański w Quo vadis. Dobro zwyciężające zło, miłość

zwyciężająca śmierć – 4 g.

15. Metody i formy oceny pracy studenta: dyskusja, praca z tekstem, przygotowywanie

referatów


Mitologia. Mity i legendy świata, zbior. (PWN), Warszawa 2009.

J. Parandowski, Mitologia, wyd. dowolne.

L. Kołakowski, Obecność mitu, wyd. dowolne.

K. Armstrong, Krótka historia mitu, Kraków 2005.

J. Maślanka, Literatura a dzieje bajeczne, wyd. dowolne.

C. Zalewski, Powracająca fala. Mityczne konteksty wybranych powieści Bolesława

Prusa i Elizy Orzeszkowej, Kraków 2005.

51

M. Gloger, Aryman nad brzegami Niemna. „Cham” Elizy Orzeszkowej jako

manichejska parabola [W:], Literatura i sztuka drugiej połowy XIX wieku.

Światopoglądy – postawy – tradycje, red. Barbara Bobrowska, Stanisław Fita, Jakub

A. Malik, Lublin 2004, s. 307-338.

M. Ursel, Wstęp do: J. Słowacki, Lilla Weneda, wyd. 2, Wrocław 1986.

Wokół „Biblii”. Z ks. Józefem Tischnerem rozmawia Ewelina Puczek, Kraków 2005.

Inspiracje i motywy biblijne w literaturze pozytywizmu i Młodej Polski, red. H.

Filipkowska, S. Fita, Lublin 1999.

A. Kamieńska, Twarze Księgi, wyd. dowolne.

H. Samsonowicz, O „historii prawdziwej”. Mity, legendy i podania jako źródło

historyczne, Gdańsk 1997.

T. Żabski, Wstęp do: H. Sienkiewicz, Quo vadis, BN, nr 298, Wrocław 2002.

Z Rzymu do Rzymu, pod red. J. Axera przy współpracy M. Bokszczanin, Warszawa

2002.

M. Kosman, Na tropach bohaterów „Quo vadis”, Warszawa 1998.

J. Prokop, Szczególna przygoda żyć nad Wisłą. Studia i szkice literackie, Londyn 1985.

W. Kopaliński, Słownik symboli, wyd. dowolne.

W. Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury, wyd. dowolne.

J. Strzelczyk, Mity, podania i wierzenia dawnych Słowian, wyd. 2 popr. i uzupełnione,

Poznań 2007.

Kartę przedmiotu oprac. dr hab. prof. UR Kazimierz Maciąg.

d

1. Nazwa przedmiotu: Literatura i filozofia

2. Kod przedmiotu:









11. Wykładowcy: Pracownicy Zakładu Literatury Romantyzmu i Pozytywizmu


13. Cele nauczania:




Program oraz warunki zaliczenia przedstawia Prowadzący zajęcia podczas pierwszego

spotkania.

e

1. Nazwa przedmiotu: Warsztaty krytycznoliterackie

2. Kod przedmiotu:



5. Rok: II, semestr 4.

52






11. Wykładowcy: dr Zofia Brzuchowska, dr Stanisław Dłuski, dr Jan Wolski, dr Magdalena

Rabizo-Birek

12. Wymagania wstępne: znajomość poetyki, teorii i metodologii literatury oraz historii

literatury polskiej i obcej w zakresie studiów licencjackich (ze szczególnym uwzględnieniem

znajomości literatury i kultury polskiej XX i XXI wieku)

13. Cel nauczania: zapoznanie studentów z najważniejszymi zagadnieniami teorii i historii

krytyki literackiej; krytyka literacka w przestrzeni kultury współczesnej; sztuka pisania

tekstów krytycznych


- Teoria krytyki literackiej.

- Ocena i wartościowanie dzieła literackiego.

- Funkcje i zadania krytyki.

- Metody krytyki.

- Krytyka jako sztuka czytania na wybranych przykładach.

- Krytyka w przestrzeni współczesnej kultury

- Omówienie napisanych przez studentów recenzji krytycznych.

15. Metody i formy oceny pracy studenta: metoda problemowa, dyskusja, eksplikacja tekstów,

aktywne uczestnictwo w zajęciach oraz przygotowanie tekstu krytycznego (recenzja nowości

wydawniczej, szkic krytyczny, rozmowa z pisarzem, felieton, esej itp.).


Literatura obowiązkowa:

Dyskursy krytyczne u progu XXI wieku. Między rynkiem a uniwersytetem, p. red. T. Cieślaka-

Sokołowskiego i D. Kozickiej, Kraków 2007.

Głowiński M., Kostkiewiczowa T., Okopień-Sławińska A., Sławiński J., Słownik terminów

literackich, wyd. dowolne (tam hasła poświęcone gatunkom tekstów krytycznych).

„Kartografowie dziwnych podróży”. Wypisy z polskiej krytyki literackiej XX wieku, pod red.

Marty Wyki, Kraków 2004.

Literatura i krytyka (numer monograficzny), „Znak” 1998, nr 7 (518).

Dybciak K., Istota i struktura krytyki literackiej [w:] Problemy teorii literatury, seria 3,

Wrocław-Warszawa 1988.

Głowiński M., Próba opisu krytycznego [w:] tegoż, Dzieła wybrane, t. II: Dzieło wobec

odbiorcy. Szkice z komunikacji literackiej, Kraków, s. 301-315 (także [w:] Badania nad

krytyką literacką, seria druga, pod red. M. Głowińskiego i K. Dybciaka, Wrocław 1984).

Sławiński J., Funkcje krytyki literackiej, w tegoż, Dzieło, język, tradycja, Prace wybrane, t. II,

Kraków 1998 oraz [w:] Z historii i teorii literatury. Prace poświęcone V Międzynarodowemu

Kongresowi Slawistów w Sofii, p. red., K. Budzyka, Wrocław 1963, s. 281-301.

Sawicki S., Ku świadomej ocenie w badaniach literackich [w:] O wartościowaniu w

badaniach literackich, pod red. S. Sawickiego i W. Panasa, Lublin 1986.

W. Stróżewski, Wartości estetyczne i nadestetyczne w: tegoż, Wokół piękna, Kraków 2002, s.

180-205 oraz w: O wartościowaniu w badaniach literackich, p. red. S. Sawickiego i W.

Panasa, Lublin 1986, s. 35-56.

Literatura uzupełniająca:

53

Bereza H., Aksjologia, Artyzm, Krytyka, Pryncypium. Łaska, Pisanie w: tegoż, Pryncypia,

Kraków 1993, s. 5-7, 25-34, 45-51.

Nowacki D., Próba rynku w tegoż: Zawód: czytelnik, Kraków 1999, s. 163-185.

Czapliński P., Powrót centrali, Kraków 2007.

Eliot T.S., Rola krytyki; Krytyk doskonały; O krytyku krytycznie [w:] tegoż, Szkice krytyczne,

Warszawa 1972.

Ransom J. C., Krytyka jako czysta spekulacja [w:] Nowa krytyka. Antologia, oprac. Z.

Łapiński, Warszawa 1983.

Rorty R., Wybawienie od egotyzmu: James i Proust jako ćwiczenia duchowe (fragmenty),

„Teksty Drugie” , 2006, nr 3, s. 181-205.

Wolski J., Krytyko, krytyko cóżeś ty za pani [w:] tegoż, Dotykanie wiersza, Rzeszów 2004,

s. 310-315.

Literatura może być modyfikowana przez prowadzących i dostosowywana do aktualnych

potrzeb metodycznych.


Kartę przedmiotu oprac. pracownicy Zakładu Literatury XX Wieku.

f

1. Nazwa przedmiotu: Interpretacja i pragmatyka odbioru dzieła literackiego

2. Kod przedmiotu:



5. Rok i semestr: II/2 st., semestr 3








współczesnej na poziomie licencjanckim; wiedza z zakresu poetyki i teorii literatury

13. Cele nauczania: przyswojenie przez studentów wiedzy z zakresu teorii odbioru dzieła

literackiego; interpretacja wybranych utworów w kontekście komunikacji literackiej

14. Program nauczania: Wirtualny odbiorca w strukturze utworu poetyckiego; komunikacja

literacka jako sfera napięć; odbiór, konotacje, styl; o konkretyzacji; świadectwa i style

odbioru; kanony poetyckości i style historyczne; grupa literacka a model poezji

15. Metody i formy oceny pracy studenta: zaliczenie ćwiczeń na podstawie regularnego

uczęszczania na zajęcia, przygotowania merytorycznego oraz aktywnego udziału. Pisemna

interpretacja wybranego wiersza z punktu widzenia teorii komunikacji

16. Zalecane lektury i materiały pomocnicze: R. Jakobson, Poetyka w świetle językoznawstwa,

„Pamiętnik Literacki” 1960, z. 2; J. Lalewicz, Komunikacja językowa i literatura, 1975;

Problemy odbioru i odbiorcy, red. T. Bujnicki i J. Sławiński, 1977; M. Słowiński, Style

odbioru. Szkice o komunikacji literackiej, Kraków 1977.

Kartę przedmiotu oprac. pracownicy Zakładu Literatury Polskiej XX Wieku.

g

1. Nazwa przedmiotu: Retoryka w komunikacji

54

2. Kod przedmiotu:









11. Wykładowcy: Pracownicy Zakładu Współczesnego Języka Polskiego


13. Cele nauczania:





spotkania.

h

1. Nazwa przedmiotu: Językowa i stylistyczna analiza tekstu

2. Kod przedmiotu:










12. Wymagania wstępne: -

13. Cele nauczania: kształcenie umiejętności analizy zjawisk językowych i stylistycznych

charakterystycznych dla współczesnego języka polskiego.


Problematyka języka i stylu. Fonetyczne, słowotwórcze, fleksyjne i składniowe struktury

języka. Leksyka. Stylowe wskaźniki i wykładniki stylu.

Środki stylowe: fonetyczne, słowotwórcze, fleksyjne i składniowe. Leksykalne środki

stylistyczne. Tropy stylistyczne i ich funkcje.

Funkcje stylistyczne frazeologizmów .w tekstach artystycznych.

Gatunki i ich typy, funkcje oraz właściwości językowo-stylistyczne.

Kompozycja tekstu i jej rola w tekście. Funkcje tytułu.

Reklama i jej podstawowe właściwości. Typy reklamy. Aspekt pragmatyczny reklamy.

Humor – jego typy i funkcje w tekście.

Gry językowe w różnych tekstach.

Styl artystyczny. .styl humorystyczny i groteskowy.

Całościowa analiza języka i stylu tekst.

15. Metody i formy oceny pracy studenta: aktywność na ćwiczeniach, ocena ciągła.


55

Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia, red. H.Wróbel, Kraków

1995;

Gramatyka współczesnego języka polskiego, Morfologiia, red. R.Grzegorcxykowa,

R.Laskowski, H.Wróbel, Warszawa 1998,

Gramatyka współczesnego języka polskiego. Składnia, red. Z.Topolińska, Warszawa 1984,

Klemensiewicz Z., Problematyka składniowej interpretacji stylu, (w:) Składnia, stylistyka,

pedagogika językowa, red. A.Kałkowska, Warszawa 1982,

Mechanizmy perswazji i manipulacji, Łask 2007;

Mikołajczak S., Składnia wybranych utworów Bolesława Prusa i Stefana Zeromskiego,

Poznań 1983,

Pajdzińska A., Frazeologizmy jako tworzywo współczesnej poezji, Lubli 1993,

Pajdzzińska A., Funkcja zdań minimalnych w wybranych utworach współczesnych

prozaików, (w:) O języku literatury, red. J.Bubak i A.Wilkoń, Katowice 1998;

Pisarkowa K., Składnia rozmowy telefonicznej, Wrocław 1975,

Ruszkowski M., O stylu prozy polskiej XX wieku. Zbiór studiów, Kielce 2000.

Wojtak M., Gatunki prasowe, Lublin 2004;

Encyklopedia kultury polskiej XX w., t.2, red. J.Bartmiński, Warszawa 1993,

Polszczyzna na co dzień, red. M.Bańko, Warszawa 2006;

J.Puzynina, Język wartości, Warszawa 1992;

J. Warchala, Kategoria potoczności w języku, Katowice 2008;

J.Warchala, Dialog potoczny a tekst, Katowice 2001

S.Wilkoń, Spójność i struktura tekstu. Wstęp do lingwistyki tekstu, Kraków 2002.

U. Żydek-Bednarczuk, Wprowadzenie do lingwistycznej analizy tekstu, Kraków 2005.

Kartę przedmiotu oprac. dr M. Ampel-Rudolf.

i

1. Nazwa przedmiotu: Język mówiony mieszkańców współczesnej polskiej wsi

(blok przedmiotów do wyboru) 1. Kod przedmiotu:



4. Rok i semestr: rok II, semestr 3.


6. Poziom przedmiotu: podstawowy


8. Liczba godzin w semestrze: 30 [18 na studiach niestacjonarnych]


10. Wykładowcy: dr Ewa Oronowicz-Kida i inni Pracownicy Zakładu Historii Języka

i Dialektologii

11. Wymagania wstępne: znajomość podstaw dialektologii polskiej, posiadanie

podstawowych wiadomości z geografii Polski

13. Cel nauczania:

zapoznanie z terytorialnym zróżnicowaniem języka polskiego;

zapoznanie z systemowymi cechami głównych dialektów polskich;

zwrócenie uwagi na uwarunkowane pokoleniowo, sytuacyjnie, socjologicznie,

środowiskowo, kontekstowo, idiolektalnie sposoby mówienia na wsi;

uświadomienie przyczyn przemian językowych mieszkańców wsi;

56

zainteresowanie językową przeszłością i współczesnością wsi Rzeszowszczyzny.


Terytorialne zróżnicowanie polszczyzny; zdefiniowanie gwary, dialektu; dialektyzmu

i regionalizmu.

Dialekty języka polskiego i odmiany regionalne polszczyny; charakterystyka

wybranych fonetycznych cech dialektalnych.

Język mówiony mieszkańców wsi – gwara; odmiana mieszana łącząca elementy

gwary, polszczyzny ogólnej i potocznej; wariant utożsamiany z polszczyzną ogólną.

Przyczyny przemian językowych mieszkańców wsi; pozycja gwar dzisiaj; nowe

funkcje gwary.

Procesy integracji językowej gwar i polszczyzny ogólnej.

Najnowsze zmiany w zasobie leksykalnym języka mieszkańców wsi; słownictwo

zwierciadłem kultury i zaangażowania społecznego mieszkańców wsi.

Rzeszowszczyzna w polskich badaniach etnograficznych i dialektologicznych;

zróżnicowanie językowe Rzeszowszczyzny.

15. Metody i formy oceny pracy studenta: pisemne kolokwium zaliczeniowe, aktywność na

zajęciach.


Literatura obowiązkowa:

Dejna K., Dialekty polskie, Wrocław 1993.

Dejna K., Atlas polskich innowacji dialektalnych, Warszawa 1994.

Dejna K., Z zagadnień interferencji oraz integracji językowej w gwarach, Rozprawy Komisji

Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego 36, 1990, s.37-45.

Handke K., Terytorialne odmiany polszczyzny, [w:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku,

t.2 Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław 1993, s.191-211.

Karaś M., O ludowych gwarach Rzeszowszczyzny, [w:] Z dziejów kultury i literatury Ziemi

Przemyskiej, Przemyśl 1969, s.345-364.

Kucała M., Gwary i regionalne odmiany polszczyzny XX wieku, [w:] Polszczyzna XX wieku.

Ewolucja i perspektywy rozwoju, red. S. Dubisz, S. Gajda, Warszawa 2001, s.193-198.

Kurek H., Przemiany językowe wsi regionu krośnieńskiego. Studium socjolingwistyczne,

Kraków 1995.

Kurek H., Przemiany leksyki gwarowej na Podkarpaciu, Kraków 2003.

Nitsch K., Dialekty języka polskiego, Warszawa 1958.

Ożóg K., Język polskiej wsi na tle przemian współczesnej polszczyzny, [w:] Teoretyczne,

badawcze i dydaktyczne założenia dialektologii, red. S. Gala, Łódź 1998, s.119-126.

Pelcowa H., Zmiany językowe jako problem badawczy współczesnej dialektologii, [w:]

Teoretyczne, badawcze…, s.105-117.

Sierociuk J., Przyczyny przemian dialektów ludowych, [w:] Język-kultura-społeczeństwo.

Wybór studiów i materiałów, red. S. Dubisz, Warszawa 1990.

Urbańczyk S., Zarys dialektologii polskiej, Warszawa 1984.


Dejna K., Gwara i jej stosunek od innych odmian języka, [w:] Teoretyczne, badawcze…, s.

13-22.

Bąk S., O niektórych cechach gwarowych między dolną Wisłoką, Wisłą i dolnym Sanem,

Sprawozdania Towarzystwa Naukowego 14, Wrocław 1962.

57

Cygan S., Zmiany w słownictwie mieszkańców wsi w kontekście przemian społeczno-

kulturowych, Kieleckie Studia Filologiczne, t.10, red. I. Bobrowski, 1996, s.43-53.

Czopek S., Rzeszów-Rzeszowszczyzna. Przeszłość daleka i bliska, Rzeszów 2000.

Handke K., Polszczyzna regionalna – problematyka i stan badań, [w:] Polszczyzna

regionalna Pomorza, t.1, Wejherowo 1986.

Karaś M., Przegląd i charakterystyka badań językowych w Małopolscy południowej, Zeszyty

Naukowe UJ, LX Prace Językoznawcze 5, Kraków 1963, s.341-354

Kowalska A., Z historii polszczyzny ogólnej i regionalnej, red. O. Wolińska, 2002.

Kąś J., Interferencja leksykalna słownictwa gwarowego i ogólnopolskiego (na przykładzie

gwar orawskich), Kraków 1994

Kucharzyk R., Gwara w ocenie jej użytkowników, Język polski, 2001, z.1-2, s.98-104.

Kurek H., Przełączanie kodu językowego, czyli socjolingwistyczne aspekty wzajemnego

oddziaływania języka literackiego i dialektów, Język Polski, z.1-2, 1987, s.63-69.

Kurek H., Jak się mówi na wsi, czyli kilka uwag o zanikaniu gwar, Język Polski, 1988, s.50-

54.

Kurek H., Zachowania komunikacyjne mieszkańców współczesnej wsi, [w:] Kształcenie

porozumiewania się, red. S. Gajda, J. Nicoń, Opole 1994, s.104-114.

Kwaśnicka A., Polsko-ukraińskie związki leksykalne w zakresie obrzędowości weselnej w

gwarach okolic Przemyśla, Kraków 2005.

Oronowicz E., Cechy kresowe w gwarze wsi Munina, Język Polski, LII, 1990, s.208-211.

Oronowicz E., Uwagi o wpływach wschodniosłowiańskich w języku mieszkańców wsi

dawnego powiatu jarosławskiego, [w:] Teoretyczne, badawcze…, s.177-181.

Oronowicz-Kida E., Cechy gwarowe w przyśpiewkach ludowych z Radawy w powiecie

jarosławskim, [w:] Studia Philologica, red. J. Pasterska, R. Mnich, E. Pszenyczny,

Drohobycz 2005, s.337-343.

Oronowicz-Kida E., Nowa rzeczywistość społeczno-gospodarcza we współczesnych

piosenkach zespołu folklorystycznego z Piwody w powiecie jarosławskim, [w:] Nowe

zjawiska w języku, tekście i komunikacji, red. A. Naruszewicz-Duchlińska, M.

Rutkowski, Olsztyn 2006, s.227-233.

Pawłowski E., Podział gwar małopolskich na tle wzajemnych wpływów gwarowych oraz

nowych tendencji językowych, Rozprawy Komisji Językowej WTN, VI, s.191-202.

Pelcowa H., Przeszłość w językowym obrazie świata współczesnej wsi, [w:] Przeszłość w

językowym obrazie świata, red. A. Pajdzińska, P. Krzyżanowski, Lublin 1999, s.253-

266.

Pelcowa H., Interferencje leksykalne w gwarach Lubelszczyzny, Lublin 2001.

Pelcowa H. Kompetencja językowa i kompetencja komunikacyjna mieszkańców wsi regionu

lubelskiego, [w:] Język polski. Współczesność – historia, red. W. Książek-Bryłowa, H.

Duda, Lublin 2000, s.91-104.

Region, regionalizm – pojęcia i rzeczywistość, red. K. Handle, Warszawa 1993.

Regionalna i funkcjonalna wariantywność języka polskiego jako przedmiot badań

językoznawczych, Prace Naukowe UŚ, red. A. Grybosiowa, Katowice 1996.

Ruszel K., Leksykon kultury ludowej w Rzeszowskiem, Rzeszów.

Sikora K., Czesak A., Długosz B., Gwary wschodnich okolic Leżajska (rekonesans

badawczy), Podkarpackie Spotkania, t.3, Kultura wsi podkarpackiej, red. H. Kurak, F.

Tereszkiewicz, Kraków 2003, s.111-120.

Tokarski R., Obraz wsi utrwalony w języku, Prace Filologiczne 37, 1992, s.269-280.

Walczak B., Z problematyki gwar przejściowych i mieszanych (dyferencjacja a mieszanie się

języków), Rozprawy Slawistyczne 6, Gwary mieszane i przejściowe na terenach

słowiańskich, red. S. Warchoł, Lublin 1993, s.335-348.

58

Węgier J., Oronowicz E., Język mówiony mieszkańców wsi Polski południowo-wschodniej,

Rzeszów 1992.

Zagórski Z., Gwara z punktu widzenia teoretycznego i praktycznego, [w:] Teoretyczne,

badawcze…, s.23-30.

Zarębina M., Słownictwo mieszkańców wsi Polski południowo-wschodniej (analiza

statystyczna), [w:] Z polszczyzny historycznej i współczesnej, red. T. Ampel, Rzeszów

1997, s.35-50.


Kartę przedmiotu oprac. dr E. Oronowicz-Kida.

j

1. Nazwa przedmiotu: Wprowadzenie do onomastyki (blok przedmiotów do wyboru)

2. Kod przedmiotu:









11. Wykładowcy: dr Agnieszka Myszka i inni pracownicy Zakładu Historii Języka

i Dialektologii

12. Wymagania wstępne: znajomość gramatyki opisowej i historycznej języka polskiego

13. Cel nauczania:

zainteresowanie językową przeszłością i współczesnością w zakresie nazewnictwa;

zapoznanie studentów z dziedzictwem kulturowym utrwalonym w nazwach,

zwłaszcza geograficznych,

wykształcenie umiejętności interpretacji etymologii i struktury najbardziej

popularnych typów nazewniczych,

zapoznanie ze źródłami do badań nazw własnych i metodami badań onimów


Miejsce onomastyki wśród innych dziedzin językoznawstwa; czym zajmuje się

onomastyka, kiedy powstała; metody badań onomastycznych, podstawowa literatura,

podział onomastyki;

Co to jest nazwa własna (nomen appellativum a nomen proprium – podobieństwa i

różnice; klasa przejściowa: nomina in statu nascendi);

Klasyfikacje nazw własnych: strukturalne, gramatyczne, semantyczne, funkcjonalne i

inne;

Antroponimia – co starsze: imię czy nazwisko? Budowa nazwy osobowej w Polsce i w

innych systemach nazewniczych;

Imię: typy imion w Polsce używanych, ich geneza i motywy wyboru;

Nazwisko. Proces kształtowania się nazwisk; typy nazwisk; czy istnieją nazwiska

szlacheckie i chłopskie?

Przezwisko a przydomek;

59

Toponimia – podział toponimów, związki nazw z historia społeczną i gospodarczą,

klasyfikacja semantyczna nazw miejscowych (nazwy dzierżawcze a patronimiczne i

rodowe; nazwy służebne i etniczne; nazwy topograficzne; nazwy kulturowe;

Hydronimy; analiza najstarszej warstwy nazewniczej jako źródło poznania etnogenezy

Słowian;

Zoonimia – sposoby kreacji i motywy nominacji zwierząt domowych i dzikich;

E-nimy jako jedna z najnowszych warstw nazewniczych; ich funkcje, budowa, zakres

użycia;

Chrematonimy i ideonimy jako mniej prototypowe klasy nazw własnych

Odmiana nazw własnych: imion i nazwisk oraz toponimów.

15. Metody i formy oceny pracy studenta: aktywność na zajęciach, praca pisemna

poświęcona analizie wybranych nazw własnych; ocenę podwyższa wygłoszenie

referatu oraz aktywny udział we wszystkich zajęciach.


Lektura podstawowa

Górnowicz H., Wstęp do onomastyki, Gdańsk 1988.

Grzenia J., Słownik nazw własnych. Ortografia, wymowa, słowotwórstwo i odmiana,

Warszawa 1980.

Jakus-Borkowa E., Nazewnictwo polskie, Opole 1987.

Polskie nazwy własne. Encyklopedia, red. E. Rzetelska-Feleszko, Warszawa – Kraków 1998.

Rospond S., Mówią nazwy, Warszawa 1976.


Bubak J., Księga naszych imion, Wrocław 1993.

Grodecki R., Wole i Lgoty. Przyczynek do dziejów osadnictwa w średniowiecznej Polsce [w:]

Studia z historii społecznej i gospodarczej poświęcone F. Bujakowi, Lwów 1931, s. 45-

65.

Handke K., Polskie nazewnictwo miejskie, Warszawa 1992.

Łemkowie w historii i kulturze Karpat, red. J. Czajkowski, Rzeszów-Sanok 1992.

Malec M., Imiona chrześcijańskie w średniowiecznej Polsce, Kraków 1994

Reczek S., Ze studiów nad onomastyczną przeszłością Rzeszowszczyzny [w:] Z tradycji

kulturalnych Rzeszowa i Rzeszowszczyzny, red. S. Frycie i S. Reczek, Rzeszów1966, s.

317-426.

Rieger J., Nazwy wodne dorzecza Sanu, Wrocław 1969.

Rieger J., Słownictwo i nazewnictwo łemkowskie, Warszawa 1995.

Rudnicki J., Nazwy geograficzne Bojkowszczyzny, Lwów 1939.

Ruszel K., Lasowiacy. Materiały do monografii etnograficznej, Rzeszów 1994.

Rzeszów-Rzeszowszczyzna. Przeszłość daleka i bliska, red. S. Czopek, Rzeszów 2000.

Stieber Z., Toponomastyka Łemkowszczyzny, cz. 1. Nazwy miejscowe, cz. 2 Nazwy terenowe,

Łódź 1948-1949.

Przydatne słowniki:

Bańkowski A., Etymologiczny słownik języka polskiego, t. I-II, Warszawa 2000.

Brückner A., Słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa 1993.

Karłowicz J., Słownik gwar polskich, t. I-VI, Kraków 1900-1911.

Linde S.B., Słownik języka polskiego, t. I-VI, Lwów 1854-1860.

Nazwy miejscowe Polski: historia, pochodzenie, zmiany, red. K. Rymut, t. I-VI, Kraków

60

1996-2007.

Reczek S., Podręczny słownik dawnej polszczyzny, Wrocław 1968.

Rospond S., Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Wrocław 1984.

Rymut K., Nazwy miast Polski, Wrocław 1980.

Sławski F., Słownik etymologiczny języka polskiego, t. I-V, Kraków 1952-1982.

Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych, red. A. Cieślikowa i

inni, t. I-VI, Kraków 1995-97.

Słownik etymologiczny nazw geograficznych Śląska, t. I, red. S. Rospond, Warszawa-

Wrocław; t. II-IV, red. H. Borek, Warszawa-Wrocław, t. V-VIII, red. S. Sochacka,

Opole 1970-1994.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierski,

B. Chlebowski, W. Walewski, t. I – XV, Warszawa 1880-1895, 1902.

Słownik gwar polskich, t. I, red. M. Karaś, t. II-V, red. J. Reichan, Kraków 1979-1996.

Słownik historyczno- geograficzny ziem polskich w średniowieczu, red. K. Buczek, t. I-VIII,

Wrocław 1971-1991.

Słownik języka polskiego, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, t. I-VIII,

Warszawa 1900-1927.

Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, t. I-XI, Warszawa 1958-1969.

Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, t. I-II, Warszawa 1983-1985.

Słownik nazwisk współcześnie w Polsce używanych, wyd. K. Rymut, t. I-X, Kraków 1992-

1994.

Słownik polszczyzny XVI w., red. M.R. Mayenowa i inni, t. I-XXVII, Wrocław 1966-1999.

Słownik staropolski, red. S. Urbańczyk, t. I - X, Wrocław 1953-2000.

Słownik staropolskich nazw osobowych, t. I-VI, red. W. Taszycki, t. VII, z. 1-3, red. M.

Malec, Kraków 1965-1987.

Szymański J., Herbarz średniowiecznego rycerstwa polskiego, Warszawa 1993.

Wykaz urzędowych nazw miejscowości w Polsce, t. I-III, Warszawa 1982-1984.

Kartę przedmiotu oprac. dr A. Myszka.

k

1.Nazwa przedmiotu: Historia języka jako przedmiot dydaktyki szkolnej (blok

przedmiotów do wyboru)

2. Kod przedmiotu:









11. Wykładowcy: pracownicy Zakładu Historii Języka i Dialektologii

12. Wymagania wstępne: znajomość gramatyki opisowej na poziomie studiów licencjackich

i znajomość podstaw gramatyki historycznej

13. Cel nauczania: przypomnienie podstawowych wiadomości z gramatyki historycznej;

doskonalenie wiadomości i umiejętności z zakresu językoznawstwa diachronicznego,

które obejmują programy szkoły średniej. Studenci podczas zajęć będą zdobywać

podstawową wiedzę na temat zmian zachodzących w języku polskim w trakcie jego

rozwoju, będą poznawać rozwój systemu fonetycznego i fleksyjnego. Ponadto będą

61

śledzić wpływ zmian historycznych na kształt współczesnego systemu (np. alternacje

tematyczne). Studenci zapoznają się również z archaizmami fonetycznymi i

fleksyjnymi, które funkcjonują we współczesnej polszczyźnie.


Język polski na tle innych języków słowiańskich i indoeuropejskich – podobieństwa

i różnice w grafii, wymowie, zasobie fonemów.

Konsekwencje zaniku i wokalizacji jerów. Ślady istnienia jerów we współczesnym

języku polskim. Nieregularności w rozwoju jerów, chronologia rozwoju jerów,

konsekwencje rozwoju jerów (alternacje).

Przegłos polski i lechicki. Konsekwencje przegłosów i jego ślady we współczesnej

polszczyźnie. Nieregularności przegłosu, chronologia przegłosu, konsekwencje

przegłosu.

Nosówki dawniej i dziś. Geneza grafemu ą. Nazwy własne typu: Jan Kanty,

Sandomierz.

Iloczas i samogłoski pochylone w języku literackim i w gwarach. Teksty literackie

poświadczające istnienie samogłosek długich i krótkich. O z kreską jako pozostałość

dawnego o długiego.

Prasłowiański i polski system konsonantyczny. Palatalizacje prasłowiańskie i polskie

i ich konsekwencje. Polskie procesy palatalizacyjne i ich konsekwencje.

Upodobnienia i uproszczenia grup spółgłoskowych, dyspalatalizacje.

Przyczyny spółgłoskowych alternacji tematycznych we współczesnym języku

polskim.

Upodobnienia i uproszczenia wewnątrz grup spółgłoskowych; ich przyczyny i

mechanizm; istota węzła morfologicznego.

Deklinacje dawne i dzisiejsze; geneza utrwalonych w literaturze i tekstach kultury

form typu: wilcy, dwie słowie, dawnymi laty, wyjść za mąż itp.

Bogactwo form zaimkowych w prasłowiańszczyźnie, relikty zaimkowe we

współczesnym języku polskim; rozwój odmiany zaimka on, supletywizm w

odmianie zaimków i jego geneza.

Relikty dawnej odmiany prostej przymiotników we współczesnym języku polskim;

sposoby tworzenia przymiotników odrzeczownikowych.

Kształtowanie się imiennych kategorii: rodzaju i liczby; relikty liczby podwójnej.

Koniugacje dawne i dzisiejsze; analiza utrwalonych w literaturze i tekstach kultury

form typu: serce roście, ziści nam, spuści nam, przybieżeli do Betlejem itp.

Archaizmy fleksyjne występujące we współczesnym języku polskim oraz utrwalone

w przysłowiach i zwrotach frazeologicznych.


Zaliczenie przedmiotu na podstawie oceny aktywności studenta podczas zajęć,

ocen z testów sprawdzających zakres wiedzy. W przypadku nieobecności

obowiązuje kolokwium absencyjne.


Podręczniki:

Bartula Cz., Gramatyka języka staro- cerkiewno - słowiańskiego z ćwiczeniami, Kielce 1976.

Bartula Cz., Podstawowe wiadomości z gramatyki staro-cerkiewno-słowiańskiej na tle porów-

nawczym, Warszawa 1981.

62

Długosz-Kurczabowa K., Dubisz S., Gramatyka historyczna języka polskiego. Podręcznik dla

studentów polonistyki. Warszawa 1998.

Klemensiewicz Z., Lehr-Spławiński T., Urbańczyk S., Gramatyka historyczna języka

polskiego, Warszawa 1981.

Kuraszkiewicz W., Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 1972.

Mańczak W., Polska fonetyka i morfologia historyczna, Łódź 1965.

Moszyński L., Wstęp do filologii słowiańskiej, Warszawa 1984

Rospond S., Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 1971

Stieber Z., Rozwój fonologiczny języka polskiego, Warszawa 1968.

Stieber Z., Zarys gramatyki porównawczej języków słowiańskich. Warszawa 1979.

Strutyński J., Elementy gramatyki historycznej języka polskiego, Kraków 1993. (skrypt)

Wieczorkiewicz B., Sinielnikoff R., Elementy gramatyki historycznej języka polskiego z

ćwiczeniami, Warszawa 1959.

Zbiory tekstów i ćwiczeń

Rzepka W. R., Wydra W., Chrestomatia staropolska. Teksty do roku 1543, Wrocław 1984.

Grybosiowa A., Kowalska A., Materiały do ćwiczeń z gramatyki historycznej języka

polskiego. Katowice 1979.

Taszycki W., Wybór tekstów staropolskich XVI-XVIII w. Warszawa 1969.

Słowniki:

Bańkowski A., Słownik etymologiczny języka polskiego, T. I - II, Warszawa 2000 i nast.

Brückner A., Słownik etymologiczny języka polskiego. Warszawa 1957 i wyd. nast.

Długosz-Kurczabowa K., Słownik szkolny. Etymologia, Warszawa 1998.

Karłowicz J., Kryński A., Niedźwiedzki W., Słownik języka polskiego. T.I. Warszawa 1900 i

nast..

Linde S.B., Słownik języka polskiego. Warszawa 1951 i wyd. nast.

Reczek S., Podręczny słownik dawnej polszczyzny. Wrocław 1968.

Sławski F., Słownik etymologiczny języka polskiego. T.I, z.1. Kraków 1952 i nast.

Słownik polszczyzny XVI wieku, red. S. Bąk, M.R. Mayenowa i In., t.I. Wrocław 1966 i nast.

Słownik staropolski, red. S. Urbańczyk. T.I. Wrocław 1953 i nast.

Kartę przedmiotu oprac. dr Małgorzata Kułakowska.

l

1. Nazwa przedmiotu: Nauczanie integrujące w edukacji polonistycznej

2. Kod przedmiotu:





7. Poziom przedmiotu: podstawowy lub średnio zaawansowany




11. Wykładowcy: pracownicy Zakładu Metodyki Nauczania Literatury i Języka Polskiego


13. Cele nauczania:


63




spotkania.

Numer 12, 13

a

1. Nazwa przedmiotu: Kultura i literatura sarmacka

(zakres: literatura staropolska i oświeceniowa)

2. Kod przedmiotu:



5. Rok: II, semestr 4.






11. Wykładowcy: dr Jolanta Kowal oraz pracownicy Zakładu Literatury Staropolskiej

i Polskiego Oświecenia

12. Wymagania wstępne: Student przed rozpoczęciem nauki przedmiotu powinien znać treść

dzieł literackich z zakresu literatury staropolskiej i oświeceniowej, które znajdują się w spisie

lektur obowiązującym na studiach 1-go stopnia dla kierunku filologia polska. Ponadto wymaga

się też ogólnej znajomości zjawisk kulturowych doby staropolskiej i epoki oświecenia

ze szczególnym uwzględnieniem zjawiska sarmatyzmu.

13. Cel nauczania: Student poznaje zjawiska kulturowe i literackie, będące wykwitem

sarmatyzmu jako formacji kulturowej oraz kształci umiejętności krytycznej refleksji nad

procesami zachodzącymi w kulturze dawnej.


Zjawisko sarmatyzmu w ujęciu historycznym.

Specyfika szeroko pojętej sarmackiej kultury.

Wokół wybranych kwestii z zakresu sarmackiej literatury.

Sarmackie tradycje i europejskie horyzonty.

Sarmackie mity i ich trwanie w kulturze epok późniejszych.


Proponuje się dokonywanie bieżącej oceny podczas każdych zajęć. Dodatkowo wiedza

zdobyta na ćwiczeniach powinna być zweryfikowana podczas kolokwium (pisemnego

bądź ustnego), z którego uzyskana pozytywna nota powinna być podstawą do zaliczenia

przedmiotu.


Barok, sarmatyzm, Psalmodia, pod red. K. Maliszewskiego i K. Obremskiego, Toruń 1995.

Bockenheim K., Dworek, kontusz, karabela, Wrocław 2002.

Bogucka M., The lost world of the „Sarmatians”, Warszawa 1996.

Bystroń J.S., Dzieje obyczajów w dawnej Polsce, wstęp J. Tazbir, Warszawa 1993.

Cieński M., Rej, Krasicki i ziemiańska utopia. Pytania o ciągłość sarmatyzmu, w: Mikołaj Rej

64

w pięćsetlecie urodzin. Studia literaturoznawcze, pod red. J. Sokolskiego, M. Cieńskiego

i A. Kochan, Wrocław 2007.

Goliński J., Unitas et varietes. Szkice o piśmiennictwie polskiego baroku, Warszawa 2007.

Grzybowski S., Sarmatyzm, Warszawa 1996.

Helikon sarmacki. Wątki i tematy polskiej poezji barokowej, wybór, wstęp i komentarze

A.Vincenz, oprac. M. Malicki, Wrocław 1989 (BN I, 259).

Jasienica P., Rzeczpospolita Obojga Narodów, Warszawa 1986.

Karpowicz M., Sztuka oświeconego sarmatyzmu, Warszawa 1970.

Kitowicz J., Opis obyczajów za panowania Augusta III, oprac. R. Pollak, Wrocław 1970

(BN I, 88).

Koehler K., Domek szlachecki w literaturze polskiej epoki klasycznej, Kraków 2005.

Koehler K., „Słuchaj mię, Sauromatha”. Antologia poezji sarmackiej, Kraków 2002.

Komuda J., Warchoły i pijanice czyli Poczet hultajów z czasów Rzeczypospolitej szlacheckiej,

grafiki H. Czajkowski, Lublin 2004.

Kuchowicz Z., Człowiek polskiego baroku, Łódź 1992.

Łoziński W., Życie polskie w dawnych wiekach, wstęp i oprac. J. Tazbir, Warszawa 2006.

Maciejewski J., Dylematy wolności. Zmierzch sarmatyzmu i początki Oświecenia w Polsce,

Warszawa 1994.

Między barokiem a oświeceniem, pod red. K. Stasiewicz i S. Achremczyka, Olsztyn 2004.

Mity i stereotypy w dawnej Polsce, pod red. J. Tazbira, Warszawa 1991.

Polska XVII wieku, pod red. J. Tazbira, Warszawa 1974.

Roszak S., Archiwum sarmackiej pamięci. Funkcje i znaczenie rękopiśmiennych ksiąg silva

rerum w kulturze Rzeczypospolitej XVIII wieku, Toruń 2004.

Rozrzutność i skąpstwo w tradycji kulturowej i rzeczywistości, pod red. J. Tazbira

i A. K. Banach, Kraków 2005.

Rzeczpospolita państwem wielu narodowości i wyznań. XVI-XVIII wiek, pod red.

A. Filipczak-Kocur i T. Ciesielskiego, Warszawa – Opole 2008.

Sajkowski A., Sarmackie tradycje i europejskie horyzonty, wstęp i dobór tekstów

B. Judkowiak, Poznań 2007.

Sarmackie theatrum, t. 1: Wartości i słowa, t. 2: Idee i rzeczywistość, pod red. R. Ocieczek,

Katowice 2001.

Słownik sarmatyzmu. Idee. Pojęcia, symbole, pod red. A. Borowskiego, Kraków 2001.

Suchodolski B., Dzieje kultury polskiej, Warszawa 1984.

Tazbir J., Kultura polskiego baroku, Warszawa 1986.

Tazbir J., Kultura szlachecka w Polsce, Poznań 1998.

Tazbir J., Państwo bez stosów i inne szkice, Kraków 2000.

Tazbir J., Polska przedmurzem Europy, Warszawa 2004.

Tazbir J., Rzeczpospolita i świat. Studia z dziejów kultury XVII wieku, Wrocław 1971.

Tazbir J., Rzeczpospolita szlachecka wobec wielkich odkryć, Warszawa 1973.

Tazbir J., Sarmaci i świat, Kraków 2001.

Tazbir J., Świat panów Pasków, Łódź 1986.

Ulewicz T., Sarmacja. Zagadnienie sarmatyzmu, Kraków 2006.

Waśko A., Romantyczny sarmatyzm, Kraków 1995.

Zientara W., Sarmatia Europiana oder Sarmatia Asiana?, Toruń 2003.

* Proponuje się też w obrębie przedmiotu zorganizowanie zajęć z wykorzystaniem

multimediów [np. projekcja filmu dokumentalnego pt. Sarmacja czyli Polska (1994),

scenariusz K. Koehler lub spektaklu teatru TV pt. Biesiada Sarmacka (1996)].

Kartę przedmiotu opracowała dr Jolanta Kowal.

65

b

1. Nazwa przedmiotu: Wybrane zagadnienia kultury XIX w.

2. Kod przedmiotu:









11. Wykładowcy: Pracownicy Zakładu Literatur Romantyzmu i Pozytywizmu

12. Wymagania wstępne: obecność na zajęciach, aktywność, dobre przygotowanie do zajęć,

przynoszenie zalecanych i analizowanych tekstów

13. Cele nauczania: pogłębienie wiedzy uzyskanej na poziomie licencjackim, doskonalenie

umiejętności przygotowania i opracowania zaleconego materiału, zainteresowanie

problematyką zajęć.


1. Informacje wstępne, omówienie problematyki zajęć, zapoznanie z najciekawszymi

wydawnictwami albumowymi i leksykonami – 2 g.

2. Kobieta, miłość, rodzina. Obyczajowość epoki w świetle wspomnień i pamiętników (z

odwołaniem do opracowań) – 4 g.

3. Dworek i dwór w XIX w. – 2 g.

4. Kresy w polskiej obyczajowości i kulturze – 2 g..

5. „Do wód” – sanatoria w XIX wieku – 2 g.

6. Gromadzenie i strzeżenie dóbr kultury w dobie zaborów – 2 g.

7. List w XIX w. Najsłynniejsi epistolografowie (Słowacki, Sienkiewicz, Chopin) – 4 g.

8. Teatr i opera w XIX w.; „żywe obrazy” – 2 g.

9. Najwybitniejsi artyści epoki: Chopin, Modrzejewska -4 g.

10. Słynne nekropolie (Powązki, Cmentarz Łyczakowski, wileńska Rossa) – 2 g.

11. Wycieczka (do Muzeum Historycznego Miasta Rzeszowa, na Stary Cmentarz w

Rzeszowie) wedle wyboru studentów – 2 g.

12. Podsumowanie zajęć – 2 g.

15. Metody i formy oceny pracy studenta: dyskusja, praca z tekstem, przygotowanie

referatów (konkurs na najciekawszy referat)

S. Wasylewski, Życie polskie w XIX wieku, Warszawa 2008.

Obyczaje w Polsce. Od średniowiecza do czasów współczesnych, pod red. A. Chwalby,

warszawa 2006

Julian Dybiec, Nie tylko szablą. Nauka i kultura polska w walce o utrzymanie tożsamości

narodowej 1795-1918, Kraków 2004.

E. Skorupa, Polskie symbole kulturowe przed sądem pruskim w latach 1871-1914. „O

podburzanie do gwałtów…”, Kraków 2004.

Encyklopedia teatru PWN, Warszawa 2008.

Encyklopedia Kresów, Kraków 2005.

Stanisław Markowski, Polski dwór, Kraków 2006.

Dwór polski. Architektura / tradycja / historia (zbior.), Kraków 2007.

66


A. Lisak, Miłość, kobieta i małżeństwo w XIX wieku, Warszawa 2009.

Irena Domańska-Kubiak, Zakątek pamięci. Życie polskie w XIX-wiecznych dworkach

kresowych, Warszawa 2004.

Jacek Kolbuszewski, Kresy, Wrocław 1998.

Małgorzata Możdzyńska-Nawotka, O modach i strojach, Wrocław 2004.

Sztuka pisania. O liście polskim w wieku XIX, pod red. J. Sztachelskiej i E. Dąbrowicz,

Białystok 2000.

J. Szczublewski, Helena Modrzejewska, wyd. dowolne.

Ryszard Przybylski, Cień jaskółki. Esej o myślach Chopina, Kraków 2009.

Kazimierz Maciąg, „Naczelnym u nas jest artystą”. O legendzie Fryderyka Chopina w

literaturze polskiej, Rzeszów 2010.

Stanisław Pagaczewski, Spotkamy się u wód, Kraków 1972.

Helena Duninówna, Warszawskie nowinki 1815-1900, Warszawa 1970.

Mickiewicz w Gdańsku. Rok 2005. Materiały Międzynarodowej Konferencji Naukowej na

150-lecie śmierci poety, pod red. J. Bachórza i B. Oleksowicza, Gdańsk 2006 (wybrane

teksty).

B. Prus, „Obrazy wszystkiego”. O literaturze i sztuce. Wybór z Kronik, wybór i opracowanie

Samuel Sandler, przypisami opatrzył Bartłomiej Szleszyński, Warszawa 2006.

Ze wspomnień m.in. Gabriela z Guntherów Puzynina, W Wilnie i dworach litewskich 1815-

1843, Kraków 1990 (reprint).

E. Orzeszkowa, O sobie, wstęp. J. Krzyżanowski, Warszawa 1974.

Zofia Szeptycka, Wspomnienia z lat ubiegłych, przygotował do druku, wstępem i przypisami

opatrzył B. Zakrzewski, Wrocław 1967.

Do analizy listów: wybrane listy J. Słowackiego (do matki), Z. Krasińskiego, F. Chopina, H.

Sienkiewicza, E. Orzeszkowej, M. Konopnickiej.

Kartę przedmiotu oprac. dr hab. prof. UR Joanna Rusin.

c

1. Nazwa przedmiotu: Współczesna kultura literacka

2. Kod przedmiotu:











13. Cele nauczania:





spotkania.

67

d

1. Nazwa przedmiotu: Reżyseria

2. Kod przedmiotu:











13. Cele nauczania:





spotkania.

e

1.Nazwa przedmiotu: Rozwój systemu leksykalnego (blok przedmiotów do wyboru)

2. Kod przedmiotu:









11. Wykładowcy: dr Małgorzata Kułakowska i inni pracownicy Zakładu Historii

Języka i Dialektologii

12. Wymagania wstępne: znajomość gramatyki opisowej i historycznej języka polskiego

13. Cel nauczania: Studenci podczas zajęć będą poznawać rozwój polskiego systemu

leksykalnego, będą śledzić tzw. życie wyrazów oraz analizować archaizmy

leksykalne w stylizacjach i w tekstach religijnych. Ponadto będą wykorzystywać

archaizmy w tekstach użytkowych.


Charakterystyka słownictwa doby staropolskiej, średniopolskiej oraz nowopolskiej:

rozwój synonimiki, neologizmy, zmiany znaczeniowe, zmiany barwy uczuciowej,

rozwój słownictwa specjalistycznego, zapożyczenia.

Archaizmy w dawnych tekstach i w stylizacjach.

„Światy za słowami” czyli językowy obraz świata zakrzepły w znaczeniach

etymologicznych wyrazów.

68

15. Metody i formy oceny pracy studenta: Zaliczenie przedmiotu na podstawie oceny

aktywności studenta podczas zajęć, ocen z testów sprawdzających zakres wiedzy. W

przypadku nieobecności obowiązuje kolokwium absencyjne.


Podręczniki:

Klemensiewicz Z., Historia języka polskiego, Warszawa 1974 ( i nast.).

Lehr-Spławiński T., Język polski. Pochodzenie, powstanie, rozwój, Warszawa 1951.

Słoński S., Historia języka polskiego w zarysie, Warszawa 1953.

Walczak B., Zarys dziejów języka polskiego. Wrocław 1999.

Inne opracowania:

Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Lublin 1999.

Kleszczowa K., ››Metafory...‹‹ w badaniach diachronicznych, Język Polski LXXII, 1994, s.

41 – 48.

Kleszczowa K., Zmiany w klasie polskich przymiotników ocen estetycznych, [w:] O

doskonałości, Część I, red. A. Maliszewska, Łódź 2002, s. 207 – 218.

Miodek J., Przez lata ze Słowem Polskim, Wrocław ZNiO.

Przeszłość w językowym obrazie świata, red. A. Pajdzińska, P. Krzyżanowski, Lublin 1999.

Reczek S., Polszczyzna dawna i dzisiejsza, Rzeszów 1998.

Reczek S., Słowo się rzekło, czyli monolog o kulturze języka, Rzeszów 1988.

Wielkanoc w polskiej tradycji i kulturze, red. M. Borejszo, Poznań 1997.

Słowniki:

Bańkowski A., Słownik etymologiczny języka polskiego, T. I - II, Warszawa 2000 i nast.

Brückner A., Słownik etymologiczny języka polskiego. Warszawa 1957 i wyd. nast.

Długosz-Kurczabowa K., Słownik szkolny. Etymologia, Warszawa 1998.

Encyklopedia języka polskiego, red. S. Urbańczyk, Wrocław ZNiO 1991

Karłowicz J., Kryński A., Niedźwiedzki W., Słownik języka polskiego. T.I. Warszawa 1900 i

nast..

Linde S.B., Słownik języka polskiego. Warszawa 1951 i wyd. nast.

Reczek S., Podręczny słownik dawnej polszczyzny. Wrocław 1968.

Sławski, Słownik etymologiczny języka polskiego. T.I, z.1. Kraków 1952 i nast.

Słownik polszczyzny XVI wieku, red. S. Bąk, M.R. Mayenowa i in., t. I. Wrocław 1966 i nast.

Słownik staropolski, red. S. Urbańczyk, t. I. Wrocław 1953 i nast.

Kartę przedmiotu oprac. dr Małgorzata Kułakowska.

f

1. Nazwa przedmiotu: Interpretacja tekstu w szkolnej edukacji polonistycznej

2. Kod przedmiotu:









11. Wykładowcy: pracownicy Zakładu Metodyki Nauczania Literatury i Języka Polskiego

69


13. Cele nauczania:





spotkania.

katalog przedmiotów ects - ifp.univ.rzeszow.plifp.univ.rzeszow.pl/dokumenty/ects/modul9.pdf · 1...

Documents