kapitaà intelektualny a warto û rynkowa przedsi … · uniwersytet rzeszowski wydziaá ekonomii...
TRANSCRIPT
Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach
ISSN 2083-8611 Nr 276 · 2016
S awomir Dybka
Uniwersytet Rzeszowski
Wydzia Ekonomii
Katedra Marketingu i Przedsi biorczo ci
KAPITA INTELEKTUALNY
A WARTO RYNKOWA PRZEDSI BIORSTWA
Streszczenie: Wi ksze oczekiwania klientów, zbli ona oferta produktowa oraz rosn ca
konkurencja, powoduj spadek roli tradycyjnych czynników zwi zanych z aktywami
materialnymi na rzecz aktywów niematerialnych. Wyniki bada potwierdzi y, e w d -
eniu do maksymalizacji warto ci, du e znaczenie odgrywa kapita intelektualny w tym
wiedza oraz umiej tno ci. Nie da si ich prosto powieli , nale one zreszt w pe ni do
pracownika, a nie firmy, st d ich du e znaczenie w kreowaniu przewagi konkurencyjnej.
Przedsi biorstwa du e kreuj cz ciej przewag nad rywalami rynkowymi poprzez dzia-
ania promocyjne, znan mark , a przede wszystkim atrakcyjn cenowo ofert . Przedsi -
biorstwa M P poszukuj róde swej konkurencyjno ci w kapitale ludzkim, relacjami
z klientami.
S owa kluczowe: przedsi biorstwo, warto , kapita intelektualny, kapita ludzki.
Wprowadzenie
Podstawowym etapem opracowania strategii rozwoju przedsi biorstwa jest
identyfikacja ród a przewagi konkurencyjnej. Wi ksze oczekiwania klientów,
zbli ona oferta produktowa oraz stale rosn ca konkurencja powoduj spadek roli
tradycyjnych czynników zwi zanych z aktywami materialnymi na rzecz wzrostu
znaczenia aktywów niematerialnych. Przedsi biorstwa na rynku konkuruj bo-
wiem mi dzy sob tak e pod wzgl dem poszukiwania oraz zatrudniania m o-
dych, szybko ucz cych si , ambitnych, kreatywnych pracowników, którzy s
bardzo wa nym no nikiem kapita u intelektualnego. Wyzwaniem dla przedsi -
biorstwa nie jest samo zrozumienie kwestii istotno ci aktywów niematerialnych,
Kapitał intelektualny a wartość rynkowa przedsiębiorstwa 211
ale głównie skuteczne wykorzystanie ich w celu zwiększenia wartości rynkowej oraz przewagi konkurencyjnej.
Tematyka dotycząca czynników współtworzących wartość organizacji jest uważana za zagadnienie ważne, w tym kontekście warto dostrzec znaczenie kapitału ludzkiego, wiedzy, relacji z klientami czy organizacjami, dzięki któ-rym firmy potrafią skutecznie tworzyć oraz wykorzystywać w sposób efek-tywny swoje zasoby. Celem artykułu jest prezentacja znaczenia kapitału inte-lektualnego dla przedsiębiorstw o różnej skali działalności, w kreowaniu ich pozycji konkurencyjnej i wartości rynkowej. W części empirycznej wykorzy-stano wyniki 2 badań własnych, przeprowadzonych z wykorzystaniem kwe-stionariusza wywiadu, w 4 kwartale 2014 r. na próbie 150 przedsiębiorstw MŚP oraz w 1 kwartale 2015 r. na próbie 170 przedsiębiorstw o różnej skali działalności (także dużych), funkcjonujących na obszarze województwa pod-karpackiego, zróżnicowanych branżowo (produkcja, handel, usługi).
1. Kapitał intelektualny czynnikiem kreującym wartość przedsiębiorstwa
Kapitał intelektualny jest funkcją tworzenia długookresowej wartości dla przedsiębiorstwa. Współczesne przedsiębiorstwa zorientowane są na osiągnięcie przewagi konkurencyjnej, w związku z tym wymaga to ścisłego współdziałania zasobów materialnych i niematerialnych w tworzeniu wartości. Wartość jest pojęciem bardzo obszernym oraz niejednoznacznym. Jest ona wykorzystywana w różnych dyscyplinach naukowych m.in. w ekonomii, finansach, rachunkowo-ści, organizacji, prawie czy filozofii. Z drugiej zaś strony jest zagadnieniem wysoce subiektywnym. Oznacza to, że to samo dobro, posiadające te same ce-chy może mieć i często ma inne znaczenie dla różnych osób [Janik, Paździor, 2011, s. 235].
Zważywszy na to, że wartość zawsze związana jest z określoną „rzeczą” to w finansach najczęściej spotkać można wartość: • podmiotu, np. instytucji finansowej, przedsiębiorstwa, • składnika majątku, np. maszyny, budynku, nieruchomości, • składnika kapitału, np. zadłużenia, kapitału własnego, • inwestycji, np. budowa nowej fabryki, • instrumentu finansowego – kontrakt, którym obraca się na rynku finansowym
[Jajuga, 2007, s. 89-90].
S awomir Dybka 212
Aspekt warto ci mo e by równie rozpatrywany poprzez pryzmat celu,
mo na wtedy wyró nia warto u ytkow oraz wymienn . Przez warto u yt-
kow rozumie si subiektywn miar satysfakcji z korzystania z rzeczy oraz
zdolno do zaspokojenia konkretnej potrzeby jej u ytkownika [Ma kowiak,
2013, s. 16]. Natomiast warto wymienna wyra ona jest poprzez liczb jedno-
stek pieni nych lub okre lon ilo innego towaru, jak nabywcy chc za dobro
zaoferowa w procesie wymiany. Warto ta odzwierciedla stosunek, w jakim
dochodzi do wymiany jednego na drugie dobro oraz jest ona zale na od miejsca
i czasu [Korzeb, 2010, s. 115].
Rozwa aj c poj cie warto ci w odniesieniu do warto ci przedsi biorstwa
warto zauwa y , e na warto przedsi biorstwa sk adaj si warto ci mate-
rialne i niematerialne, które s zorganizowane funkcjonalnie, aby realizowa
zadania gospodarcze. Warto przedsi biorstwa jest to suma pieni dzy, która
odzwierciedla cenno przedsi biorstwa, jego walory oraz jest ustalona wed ug
okre lonej procedury [Pioch, Chmielewski, 2015, s. 117-118]. Przedsi bior-
stwa w gospodarce rynkowej – tak jak towary i us ugi – s przedmiotem obro-
tu. Mo liwo sprzeda y i kupna przedsi biorstw sprawia, e maj okre lon
warto . Zakup ich jest inwestycj , poniewa nabywane s w celu osi gni cia
okre lonych korzy ci finansowych w przysz o ci. Inwestor w zwi zku z zaku-
pem przedsi biorstwa osi ga korzy ci, które zale nie tylko od maj tku
przedsi biorstwa, które sta o si jego w asno ci , lecz równie od wielu czyn-
ników pozamaj tkowych, do których nale y m.in.: pozycja rynkowa, lojalno
i kreatywno pracowników, lojalno klientów, lokalizacja czy metody zarz -
dzania. Z tego wynika, e ka de przedsi biorstwo jest podmiotem, które cha-
rakteryzuje si wieloma indywidualnymi cechami, wyró niaj cymi je na tle
innych podmiotów gospodarczych, które funkcjonuj na tych samych rynkach
[Janik, Pa dzior, 2011, s. 235].
Z perspektywy finansowej g ównym celem ekonomicznym zwi zanym
z dzia aniem przedsi biorstwa jest d enie do maksymalizacji warto ci rynko-
wej. Cel ten uto samiany jest z maksymalizacj warto ci dla w a cicieli organi-
zacji, a wi c podmiotów, które powo uj c przedsi biorstwo do istnienia, anga u-
j c w asny kapita , pragn osi gn wymierne korzy ci finansowe [Górczy ska,
2015, s. 351].
Dzia alno gospodarcza ukierunkowana na realizacj zasadniczego celu
prowadzi do konieczno ci identyfikacji kluczowych czynników wp ywaj cych
na wzrost warto ci przedsi biorstwa. W literaturze po wi conej kwestii warto ci
przedsi biorstwa mo na spotka si z ró nymi propozycjami dotycz cymi po-
dzia u czynników j determinuj cych. Czynniki te nazywane s równie no ni-
Kapita intelektualny a warto rynkowa przedsi biorstwa 213
kami, generatorami czy determinantami warto ci, a poznanie ich oraz sterowanie
nimi doprowadza do polepszenia efektywno ci funkcjonowania organizacji.
Czynniki materialne mo na podzieli na aktywa rzeczowe oraz aktywa fi-
nansowe. W sk ad aktywów rzeczowych wchodz wszystkie aktywa materialne,
np. budynki, grunty, zapasy, maszyny. Pe ni kluczow rol podczas podejmo-
wania decyzji strategicznych, okre laj c funkcje, jakie firma b dzie realizowa .
Aktywa finansowe obejmuj gotówk , inwestycje krótkoterminowe, nale no ci
krótkoterminowe i ród a kapita u d u nego i akcyjnego. Tworz one ród o
kapita u, który jest wykorzystywany do tworzenia warto ci [Bojnowska, 2010,
s. 445]. Determinanty wchodz ce w sk ad czynników inwestycyjnych i opera-
cyjnych wp ywaj na warto wolnych przep ywów pieni nych, natomiast
czynniki finansowe okre laj stop oczekiwanego zwrotu. W zwi zku z tym
wolne przep ywy pieni ne s dyskontowane przez koszt kapita u. Im ni szy
koszt kapita u, tym wy sza warto bie ca przedsi biorstwa [Szczepankowski,
2012, s. 51]. Posiadanie rozbudowanego zaplecza materialnego przedsi biorstwa
w dzisiejszej gospodarce mo e nie stanowi o powodzeniu rynkowym. Coraz
bardziej znacz c pozycj w strukturze aktywów przedsi biorstw zajmuj , zatem
zasoby niematerialne.
W literaturze przedmiotu wykorzystuje si zamiennie wiele terminów, które
okre laj zasoby niematerialne. Stosowany termin zale ny jest od dziedziny
nauki. Termin „warto ci niematerialne” jest powszechnie u ywany w rachunko-
wo ci, „kapita intelektualny” to domena zarz dzania, a „aktywa niematerialne”
b d „aktywa intelektualne” charakteryzowane s przez ekonomi [B k, 2008,
s. 102]. Warto niematerialna to jeden z najtrudniejszych obszarów problemo-
wych w rachunkowo ci. Po cz ci wynika to z powodu trudno ci z ich zdefinio-
waniem. Warto ci niematerialne to takie, których nie mo na w aden sposób
dotkn , gdy nie maj one postaci materialnej [Radawiecka, 2012, s. 753].
Aktywa niematerialne spe niaj pierwszorz dn rol we wspó czesnych
jednostkach gospodarczych. S one równie przedmiotem wzmo onych bada
w dziedzinie finansów, zw aszcza w rachunkowo ci. Kwestia ta jest bardzo
istotna, poniewa sprawozdania finansowe nie odzwierciedlaj rzeczywistej
sytuacji maj tkowo-finansowej przedsi biorstw. Rachunkowo w przeciwie -
stwie do zarz dzania podlega jednak licznym przepisom prawa. W zwi zku
z tym warto ci niematerialne, które s rozpoznawane przez prawo podatkowe
oraz bilansowe s kategori zdecydowanie w sz ni w ramach nauk o zarz -
dzaniu [Grzybek, 2014, s. 73].
Kapita intelektualny to przede wszystkim kapita ludzki, czyli: wiedza,
kompetencje, umiej tno ci. Kapita ten zacz zast powa zasoby finansowe
S awomir Dybka 214
jako potencja przewagi konkurencyjnej przedsi biorstwa. Obecnie wzrasta zna-
czenie organizacji, które potrafi przyci ga pracowników, którzy s dysponen-
tami wiedzy, gdy w gospodarce niezawodnym i najwa niejszym ród em prze-
wagi konkurencyjnej jest wiedza [Buczko, 2011, s. 136]. Na kapita ludzki sk a-
daj si kwalifikacje, do wiadczenie, wiedza, kompetencje oraz umiej tno ci
pracowników i mened erów zatrudnionych w przedsi biorstwie. Ze wzgl du na
z o ono i zmienno otoczenia rynkowego firmy kwestia kapita u ludzkiego
wymaga zdecydowanie szerszego uj cia i obejmuje równie nast puj ce posta-
wy oraz zachowania ludzi:
• uczciwo , lojalno , uto samianie si z celami organizacji,
• zorientowanie na efekty, wyniki pracy,
• kreatywno , umiej tno szybkiego uczenia si ,
• zorientowanie na potrzeby klienta,
• zaanga owanie w prac ,
• adaptacyjno w zwi zku ze zmianami organizacyjnymi,
• motywacja do przekazywania wiedzy innym pracownikom,
• otwarto na innowacje.
Przedstawione powy ej zachowania kszta towane s poprzez osobisty sys-
tem warto ci pracowników, wewn trzne motywy, a tak e oddzia ywania kultury
organizacyjnej. Na podstawie postaw i zachowania buduj oni relacje z klientem
oraz kszta tuj wizerunek firmy [Kaczmarek, Walczak, 2009, s. 250].
Wiedza, do wiadczenie oraz umiej tno ci ludzi, w odró nieniu od pozosta-
ych elementów kapita u intelektualnego, nie stanowi w asno ci przedsi bior-
stwa. Organizacja jest tylko w wi kszym b d mniejszym stopniu dysponentem
tego kapita u, który mo e zosta rozwijany i podtrzymywany. Pracownik mo e
zachorowa , odej z firmy, negatywnie wp ywa na innych pracowników albo
straci zapa do pracy. Podsumowuj c kapita ludzki jest trudny do przewidzenia
oraz kontrolowania [Urbanek, 2011, s. 55].
2. Kapita intelektualny w ród determinant warto ci
i konkurencyjno ci przedsi biorstw
Zasadniczym celem przeprowadzonego badania w asnego, którego wyniki
wykorzystano w niniejszym artykule, by o wyznaczenie wiod cych czynników
kreuj cych warto przedsi biorstwa oraz ustalenie znaczenia obszaru aktywów
niematerialnych w strukturze czynników kszta tuj cych warto przedsi biorstwa.
Wyzn
pierwsze
kapita fi
tj. kapita
stawiono
biorstwa w
Rys. 1. Wy
ród o: Bad
Resp
ich zdanie
wraz z ic
czerpalne
aby by p
alne oraz
relacyjny
kiwa kli
skutkowa
najs abiej
sensu, a w
maj szan
dowana p
Kapita in
naczniki war
zwi zane s
inansowy. K
ludzki, kap
wskazania d
w opinii resp
yznaczniki wa
dania w asne.
pondenci wsk
em znaczeni
ch umiej tno
zasoby, mo
postrzeganym
wyj tkowe
(22,2 %), kt
ientów oraz
lojalno ci
oceniony z
wynika racze
nsy na znacz
poszukiwanie
ntelektualny a
rto ci przeds
z czynnikam
Kolejne trzy
ita relacyjny
dotycz ce naj
pondentów.
arto ci przedsi
kazali, e d
ie ma kapita
o ciami, wied
og ce si sta
m przez pote
miejsce pra
tóry wi e si
zapewnienia
wobec mar
zosta kapita
ej z prze wi
zne inwestyc
em obszaru,
a warto ryn
si biorstwa p
mi materialn
y kategorie
y oraz kapit
ajwa niejszeg
i biorstwa w o
c do mak
a ludzki (48
dz oraz do
ale rozwija .
encjalnych n
acy. Wa nym
i z ch ci p
a najwy sze
rki b d firm
rzeczowy –
iadczenia, e
cje w tym ob
który daje sz
nkowa przedsi
podzielono n
nymi i s to:
dotycz kap
a organizac
go wyznaczn
opinii respond
ksymalizacji
,4%), na któ
wiadczeniem
Coraz wi c
ajlepszych p
m czynnikiem
przedsi biors
ego poziomu
my. Spo ród
– 4,0%. Nie
e albo firmy
bszarze, albo
zans na wy
i biorstwa
na pi kateg
kapita rzec
pita u intele
yjny. Na rys
nika warto ci
dnetów (w %)
i warto ci, d
óry sk adaj
m. Stanowi
cej firm d y
pracowników
m jest równi
tw do spe ni
u satysfakcji
pi ciu wyzn
e dyskredytu
(zw aszcza
o ocena ta je
yró nienie si
215
gorii. Dwie
zowy oraz
ktualnego,
s. 1 przed-
i przedsi -
)
decyduj ce
si ludzie
on niewy-
y do tego,
w jako ide-
ie kapita
ienia ocze-
, co mo e
naczników
uje to jego
M P) nie
est spowo-
w innym
216
ni klasyc
dzia alno
Rys. 2. Wy
ród o: Bad
Niez
jest najw
relacyjny
biorstw, z
si biorstw
rakteru w
znacznych
wi za i
ich wyko
netto czy
si biorstw
Char
prowadzo
czne obszarz
ci (rys. 2).
yznaczniki wa
dania w asne.
ale nie od w
a niejsz de
(30,3%) i r
za systemy
wach o redn
wdra anych
h nak adów,
czerpania ko
orzystywania
rodki pieni
wa, cz ciej w
rakteryzuj c
onej dzia alno
S
ze. W badan
arto ci przedsi
wielko ci firm
eterminant
rzeczowy zy
informatycz
niej skali dzi
rozwi za o
co sk ania
orzy ci zwi
a. Rozmiar z
i ne to akty
wskazywane
badane zag
o ci (rys. 3).
awomir Dybk
niu uwzgl d
i biorstwa z u
my responde
tworzenia w
skiwa na zn
ne, marka, p
ia alno ci. M
o innowacyj
do ch ci ob
zanych z dy
zysku, p ynn
ywa materia
w firmach m
gadnienie, z
ka
niono ponad
uwzgl dnienie
enci deklarow
warto ci prze
naczeniu w
patenty i zna
Mo e to wyn
jnym charak
bj cia ochron
ysponowania
no finansow
lne wp ywaj
ma ych i red
wrócono tak
dto skal pro
em skali dzia a
wali, e kap
edsi biorstw
grupie mikr
aki towarowe
nika z pozio
kterze, wym
n opracowa
a tytu em pra
wa, warto
j ce na warto
dnich.
k e uwag
owadzonej
alno ci (%)
pita ludzki
wa. Kapita
roprzedsi -
e w przed-
omu i cha-
magaj cych
anych roz-
awnym do
aktywów
o przed-
na rodzaj
Rys. 3. Wy
dzi
ród o: Bad
Uwz
cowanie w
Przedstaw
sowy ora
najwa nie
do wiadcz
handlowo
jego zaan
dzeniu pr
np. ni sz
nie tylko
W przypa
znaczenie
zwi zanyc
kresu kom
Kapi
struktural
zostali o w
intelektua
Kapita in
yznaczniki wa
ia alno ci prze
dania w asne.
gl dniaj c r
w ocenie na
wiciele przed
az kapita rz
ejszym wyzn
zenie (54,2%
o-us ugowych
nga owanie i
rzedsi wzi c
cen . Istotn
do samych p
adku firm u
e czynnika
ch z umiej t
munikacji int
ita intelektu
ny i relacyj
wskazanie n
alnego.
ntelektualny a
arto ci przedsi
edsi biorstwa
rodzaj prowa
ajwa niejszy
dsi biorstw
zeczowy, dla
nacznikiem b
%), niewiele
h. W obu prz
i profesjonal
cia, które n
na dla nabyw
produktów, a
us ugowych,
ludzkiego r
tno ciami i
terpersonalne
ualny to nie
jny. Respon
najwa niejsze
a warto ryn
i biorstwa z p
(%)
adzonej dzia
ych wyznacz
produkcyjny
a ponad po
byli pracown
mniejsze zn
zypadkach b
na obs uga k
nie zawsze
wców relacja
ale te do w
ze wzgl du
ro nie i uza
kompetencja
ej.
e tylko kap
ndenci bior
ego ich zdan
nkowa przedsi
podzia em na r
a alnosci, m
zników wart
ych wskazyw
owy przeds
nicy i ich umi
naczenie elem
ezpo redni k
klienta, mog
mo e by
a ceny do jak
warunków zak
u na ich nie
ale nione jes
ami, ale tak
pita ludzki,
cy udzia w
niem elemetu
i biorstwa
rodzaj prowad
mo na dostrz
o ci przedsi
wali na kap
i biorstw us
iej tno ci, w
ment ten mia
kontakt ze sp
g decydowa
osi gni te
ko ci odnosi
kupu i obs u
ematerialny
st nie tylko
e zdolno ci
, ale równie
w badaniu p
u sk adoweg
217
dzonej
ec zró ni-
i biorstwa.
ita finan-
s ugowych
wiedza oraz
a dla firm
przedawc ,
a o powo-
po prostu
si mo e
ugi klienta.
charakter,
o od cech
iami z za-
e kapita
poproszeni
go kapita u
218
Rys. 4. Zn
w o
ród o: Bad
Wyo
grupy. Pie
ostatnia re
torem nap
na wiedza
e s to n
pracownik
do firmy,
mie na n
relacje z k
tego kapit
dzia a go
rzystanie
kapita u in
na marka
gwarancj
dotycz cy
targow w
naczenie eleme
opinii respond
dania w asne.
odr bnione n
erwsza grupa
elacyjnego. N
p dowym prz
a oraz umiej
ajwa niejsze
ka nie da si
s to eleme
nie ca kowite
klientami (11
ta u jest jedn
ospodarczych
zasobów w
ntelektualne
firmy (8,8%
jako ci dla
ych dzia a m
w negocjacja
S
entów sk adow
dentów (%)
na powy szym
a dotyczy ka
Na podstawi
zedsi biorstw
j tno ci – 15
e sk adowe k
powieli , n
enty, których
ego wp ywu.
1,2%), wchod
nym z proce
h. Zwi ksza
wp ywaj c na
go, tj. kapita
%). Marka je
nabywców.
marketingow
ch z koopera
awomir Dybk
wych wp ywaj
m wykresie
apita u ludzki
ie wykresu m
wa jest zasób
5,1% przedst
kapita u intel
ale one zre
h przedsi bio
. Oprócz kap
dz ce w sk a
esów, dzi ki
on elastyczn
a wzrost ko
a u struktural
est swego ro
Pozwala ona
wych oraz daj
antami.
ka
j cych na kap
czynniki mo
iego, kolejna
mo na stwier
b ludzki. Naj
tawicieli bad
lektualnego.
eszt w pe n
orstwo nie m
pita u ludzki
ad kapita u re
którym zmn
no firmy p
onkurencyjno
lnego, najcz
odzaju wyró
a organizacji
je zdecydow
pita intelektua
o na podziel
a organizacyj
rdzi , e isto
ajwy ej zosta
danych firm
Wiedzy i um
ni do pracown
mo e kupi i
iego wa ne s
elacyjnego. K
niejsza si ni
przez efektyw
o ci. Z trzec
ciej by a w
nikiem prod
i na obni eni
anie wi ksz
alny
li na trzy
jnego oraz
otnym mo-
a a ocenio-
wskaza o,
miej tno ci
nika, a nie
i nie mo e
s równie
Kreowanie
iepewno
wne wyko-
ciej cz ci
wskazywa-
duktu oraz
ie kosztów
si prze-
Kapiprzedsiębkonkurenc
Nota: 0 – nie ma 4 – ma bardRys. 5. ZnŹródło: Bad
Anal
mienionycprzewagi skali dziasiębiorswrynkowyma przede Należało konkurencz kapitałetakże na p
Kapitał in
itał intelektuiorstwa, któcyjnej (rys. 5
znaczenia; 1 – dzo duże znaczenaczenie wybradania własne.
lizując przedch czynnikówkonkurencyj
ałalności, moa duże wyda
mi w obszarzwszystkim
się spodziewcyjności w iem ludzkim, podstawie bl
ntelektualny a
ualny, a w óry może sta5).
ma małe znaczenie. anych elemen
dstawione daw uznany byjnej. Jednak ożna dostrzeatniej upatrujze działań prw możliwo
wać że przedinnych obszrelacjami z
liższego i ni
a wartość ryn
szczególnoścanowić elem
zenie; 2 – ma ś
ntów w kreowa
ane można oył za ważny obserwując r
ec pewne prją szansy na romocyjnych
ości zaoferowsiębiorstwa Marach, w tymklientami c
ieanonimowe
nkowa przedsi
ci kapitał lument budowa
średnie znaczen
aniu przewagi
ocenić, że wi potencjalnirozkład odporawidłowoścuzyskanie p
h, wykorzystwania atrakcMŚP będą pm właśnie wczy reputacjąego kontaktu
iębiorstwa
udzki, jest eania trwałej
nie; 3 – ma duż
i konkurencyj
właściwie każie istotny w kowiedzi z pei. Na przykł
przewagi nadtujących znacyjnej cenowoszukiwać ź
w obszarze zą, która budou klienta z m
219
elementem przewagi
że znaczenie;
nej
żdy z wy-kreowaniu
erspektywy ład przed-
d rywalami aną markę, wo oferty. źródeł swej zwiazanym owana jest
małą firmą.
220
Pośród wmniejszą nych grup
W przedsiębprzez kon
Rys. 6. Elekon
Źródło: Bad Zgro
naśladowasłusznoścczynnika uwagi na klientów –oferty, któdotychczastan szczedziałania lityka cenpowielanioparta najedynie moferująceg
wymienionycod pozostały
p. kontekście iorstwa, dąż
nkurencję.
ementy współnkurencje (%)dania własne.
omadzone danania elementi tezy o wyi stanowi dozasoby ludz
– którą możnóra z reguły asowych dośególnie korzykonkurencyj
nowa – po 3,ia przez kona konkurencmobilność kgo po prostu
S
ch czynnikych ocenę pr
elementów ono ponadto
tworzące wart)
ne dowodzą,tem jest zdecyjątkowym
odatkowy argzkie. Kolejnyna traktowaćjest konsekwświadczeniacystny dla przjne. Najsłabi3%. Wedługnkurencję. Scji cenowej klientów, odu korzystniejs
ławomir Dybk
ów niezbytrzyznaną inn
pozwalająo do próby oc
tość przedsięb
, że zdaniemcydowanie kznaczeniu w
gument dla zymi wskazywć jako swegowencję dłużsch, ale wymzedsiębiorstwiej zostały ocg firm są to eStąd budowa
wydaje siędnoszącą sięszą cenę i nie
ka
t optymistynowacyjności
ących oceniceny możliw
biorstwa trudn
m respondentókapitał ludzkw tworzeniuzwrócenia przwanymi elem rodzaju posszej relacji f
magającej powa, oznacza cenione działelementy, któa lojalnych pę być nielogę do łatwośe stanowi źró
ycznie należi i to w każd
ić wartość wości ich naś
ne do powielen
ów najtrudnii (33,3%). D
u wartości fzez współcze
mentami byłystawę wobec firma-klient, dtrzymywanbowiem odpłania promocóre są najłatwpostaw konsgiczna, gdyżści zmiany ódła lojalnoś
ży ocenić dej z bada-
rynkową śladowania
nia przez
iejszym do Dowodzi to firmy tego esne firmy y lojalność firmy i jej opartej na
nia. Jest to porność na cyjne i po-wiejsze do sumentów, ż podsyca dostawcy, ci.
Kapita intelektualny a warto rynkowa przedsi biorstwa 221
Podsumowanie
Warto wspó czesnych przedsi biorstw mo na rozpatrywa z perspektywy
wielu czynników j wspó tworz cych. Znaczenie kapita u intelektualnego
i wchodz cego w jego sk ad m.in. kapita u ludzkiego nie traci na znaczeniu.
Z uwagi na ch wyró nienia si na rynku przy jednoczesnym ograniczeniu
posiadanych zasobów, szczególnie w firmach o ma ej skali dzia ania, zasoby
ludzkie mog stanowi atut w rywalizacji rynkowej. Niezale nie jednak od skali
dzia alno ci czy bran y, szeroko rozumiany kapita intelektualny staje si coraz
bardziej cenny, a wyszukiwanie pracowników oraz systemy motywowania b d
w jeszcze wi kszym stopniu orientowane na pozyskanie cennego pracownika,
przywi zanie go do firmy i czerpanie d ugookresowych korzy ci. Wiele przed-
si biorstw uznaje utrat pracownika za zjawisko niepo dane, przynosz ce stra-
ty, generuj ce dodatkowe koszty. Podczas gdy know-how, marka i inne elemen-
ty kapita u intelektualnego pozostaj pod kontrol przedsi biorstwa, s z nim
powi zane instrumentami prawnymi, pracownik z ukszta towan wiedz , pozy-
skanymi umiej tno ciami, do wiadczeniami, rozwija si i mo e przyczynia si
do wzrostu warto ci np. konkurencyjnego przedsi biorstwa. St d tak e i w tym
przypadku podejmowane s inicjatywy umowne, klauzule, maj ce w zamy le
uchroni przedsi biorstwo przez konsekwencjami wykorzystania kompetencji
kapita u ludzkiego przez konkurencj .
Literatura
B k M. (2008), Warto ci niematerialne i prawne w aspekcie prawa bilansowego i po-
datkowego oraz mi dzynarodowych standardów rachunkowo ci [w:] G. Borys
(red.), Finanse i rachunkowo – teoria i praktyka, Prace Naukowe, nr 16, Wy-
dawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego, Wroc aw.
Bojnowska A., Urban M. (2010), Czynniki kreuj ce warto szko y wy szej w Polsce,
„Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczeci skiego. Finanse, Rynki Finansowe,
Ubezpieczenia”, nr 586 (25).
Buczko A. (2011), Wp yw kapita u intelektualnego na pozycj konkurencyjn banków komercyjnych [w:] A. Gospodarowicz (red.), Finanse – nowe wyzwania teorii
i praktyki. Bankowo , Prace Naukowe, nr 171, Wydawnictwo Uniwersytetu Eko-
nomicznego, Wroc aw.
Gorczy ska M. (2015), Funkcje i cele przedsi biorstwa [w:] H. Zadora (red.), Finanse:
kategorie, zjawiska i procesy, podmioty, Difin, Warszawa.
Grzybek O. (2014), Zasoby niematerialne jako przedmiot bada w naukach ekonomicz-
nych, „Studia Ekonomiczne”, nr 190.
Jajuga K. (2007), Elementy nauki o finansach, PWE, Warszawa.
S awomir Dybka 222
Janik A., Pa dzior W. (2011), Zarz dzanie finansowe w przedsi biorstwie, Wydawnic-
two Politechniki Lubelskiej, Lublin.
Kaczmarek B., Walczak W. (2009), Zarz dzanie wiedz we wspó czesnych przedsi bior-
stwach. Uj cie multidyscyplinarne, Wydawnictwo Uniwersytetu ódzkiego, ód .
Korzeb Z. (2010), Teoria kreowania warto ci dla akcjonariuszy w procesach fuzji
i przej w polskim sektorze bankowym, Difin, Warszawa.
Ma kowiak E. (2013), Model przekszta cenia sprawozdania finansowego na potrzeby
zarz dzania warto ci przedsi biorstwa, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicz-
nego, Pozna .
Pioch J., Chmielewski M. (2015), Wycena warto ci przedsi biorstw dla potrzeb zarz -dzania warto ci [w:] J. Bielecki, L. Paw owicz (red.), Zarz dzanie warto ci
spó ki kapita owej, CeDeWu, Warszawa.
Radawiecka E. (2012), Warunki wyodr bniania warto ci niematerialnych wed ug stan-
dardów mi dzynarodowych, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczeci skiego Fi-
nanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia”, nr 690 (51).
Szczepankowski P. (2012), Wycena i zarz dzanie warto ci przedsi biorstwa, Wydaw-
nictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Urbanek G. (2011), Kompetencje a warto przedsi biorstwa. Zasoby niematerialne w nowej gospodarce, Wolters Kluwer Business, Warszawa.
INTELLECTUAL CAPITAL
AND THE MARKET VALUE OF ENTERPRISES
Summary: Higher expectations of customers, similar product assortment and increasing
competition, cause a decrease in the role of traditional factors associated with tangible
assets for the growing importance of intangible assets. In order to maximise the company
value, respondents indicated huge importance of knowledge and skills, as the most im-
portant components of intellectual capital. It cannot be simply replicate, moreover, they
are closely to the employee and not the company, thus explain their importance in creat-
ing competitive advantage. Large enterprises indicate a chance to gain market advantage
over its rivals in the area of the promotional activities, using well-known brand and –
most of all – the ability to offer an attractive price offer. SMEs enterprises looking for
sources of its competitiveness in other the area related to human resources, customer
relationship.
Keywords: enterprise, value, intellectual capital, human capital.