kalp · kalp krizi - bu nedir? kalp krizi aniden ortaya çıkar ve ya-şam için akut bir tehlike...

Kalp – Vücudumuzun motoru

TÜRKÇE

tüm vücut besin maddeleri, oksijen ve diğer hayati öneme sahip maddeler ile besler ve metabolizmanın atık ürünle-rini ve karbondioksit taşır. Bu “pom-pa” bizi hayatta tutar. Koroner kalp hastalığı nedir?

Koroner kalp hastalıkları (kkh) arasın-da, kalp kasının yetersiz kan geçişin-den dolayı meydana gelen tüm hasta-lıklar yer alır. Bunlar Angina Pectoris, kalp krizi ve ani kalp ölümüdür.

Özellikle bedensel ve psişik sorun-larda kalp yeterli miktarda oksijen ve

besin maddesi ile beslenemez. Çoğu zaman da koroner damarların “kireç-lenmesi” (arteryoskleroz) bunun suç-lusudur. Bu esnada yağ içerikli kalın-tılardan dolayı kan akışı kısmen veya tamamen bloke edilir.

Bazen doktor şikâyetlerden ve hasta öyküsünden bir kkh’yi tespit edebilir.

KALP VE DAMAR HASTALIKLARI 3 2 KALP VE DAMAR HASTALIKLARI

Genel olarak tüm kanser hastalarının toplamına göre insanların birçoğu kalp-dolaşım hastalıklarından dolayı hayatını kaybetmektedir. Oysa kalp dolaşım hastalıklarını önlemek de zor değil!

İzleyen sayfalarda muayene ve tedavi olanaklarına dair bilgiler ve kendi ya-şam stilinizi değiştirerek, iyileşmeye

nasıl katkı sağlayabileceğinize dair öneriler yer almaktadır.

Kalp ve damarlar - mükemmel çalışan bir ekip Kalp-dolaşım sistemi, kalp ve kan damarlarından oluşmaktadır. Kalp, vücudumuzun motorudur. Neredeyse yumruğumuz kadar büyüktür ve kanı kan damarlarına pompalar. Bu şekilde

Kalp – Vücudumuzun motoruKalp-dolaşım hastalıkları önemli sanayi ülkelerinde kadın ve erkekler için bir numaralı ölüm nedeni. Neredeyse Avrupa’daki ölçüm vakalarının yarısını oluşturmaktadır!

Bunları biliyor muydunuz?• Kalbin aslında kalp şeklinde

değil de daha ziyade yuvarlak olduğunu? Yaklaşık 300 gr ağırlığında 12 cm uzunluğunda

• Bir yetişkinde yaklaşık 5-6 litre kan bulunduğunu, bunun kalp tarafından günde 1500 kez döngü içerisinde pompalandığını?

• Bir yetişkinin kalbinin dakikada ykl. 70 kez attığını, bir çocuğunkinin 90 ve bir bebeğinkinin 120 kez?

• Bedenin damar sisteminin yaklaşık 150.000 kilometre uzunluğuna sahip olduğunu?

Arteryoskleroz (halk arasında “damar kireçlenmesi” olarak da bilinmektedir) atardamarların da-ralması veya sertleşmesidir. İlk etapta yağ birikimleri, damar du-varlarında sertleşmelere ve kireç-lenmelere, sonunda ise arterlerin hastalıklı biçimde değişmesine neden olur. Bunlar ancak ilerle-yen aşamada kendini belli etmek-tedir, eğer bir daralmadan dolayı kan akışı gittikçe azalırsa veya damar ek kan pıhtısından dola-yı tıkanırsa. Hangi kan damarı bundan etkilenmişse de, bir kalp krizi, inme veya ekstremitelerde (periferal damar hastalığı) veya iç organlarda kan akışı bozuklukları meydana gelmektedir. Eğer koro-ner damarlarda sorun olursa, arter kireçlenmesi Angina Pectoris ola-rak adlandırılır.

Üst ana toplardamar

Alt ana toplardamar

Koroner damarlar

Aort

Pulmoner arter

Kalp krizi

İnme

Sağlıklı damar

Tıkalı damar

Trombüs sayesinde tıkanma

Ölmüş kalp kası

dokusu

Tıkanma

Kan akışı yetersizliği

bir kalp krizi ve kalp yet-mezliği ve kalp ritim bo-zuklukları meydana gelir. İşaretleri ciddiye alınız ve doktora gidiniz!

Risk faktörlerinizi hayat tarzınızı değiştirerek or-tadan kaldırınız: Sigarayı bırakınız, beslenme şekli-nizi değiştiriniz, kilo veri-niz, hareket ediniz (kalbi çalıştırmak), tansiyonu düşürünüz, şekeri ayarla-yınız ve yüksek koleste-rolünüzü tedavi ettiriniz.

Çoğu zaman ise daha ayrıntılı bir tetkik gerçekleştirilir. • Tansiyon ve nabız ölçümü • Kalp ve akciğerin dinlenmesi • EKG, veya eforlu EKGKoroner damarların daraldığı yer ve ölçüye dair en doğru bilgiler, kateter ile yapılan tetkikle elde edilmektedir. Bu esnada çok ince bir hortum (kate-ter) koroner damarların içerisine ileti-lir, bunlar üzerinden arterler içerisine bir kontrast madde enjekte edilmekte-

dir. Arkasından bir röntgen ile daralma görüntülenebilmektedir.

Angina Pectoris - Bu nedir? Kelime anlamıyla Angina Pectoris “Dar göğüs” anlamındadır.

“Kireçlenme” sebebiyle koroner da-marlardaki daralmalar, çoğu zaman göğüste daralma, göğüs kafesinde sı-kışma, yanma veya batma şeklinde hissedilir. Tipik semptomlar saniye-ler-dakikalar arasında sürer. Erkekler-de şikâyetler çoğu zaman arka göğüs kemiğinde veya sol omuz-kol-el böl-gesinde meydana gelir, kadınlarda ise ağrılar daha ziyade boyun, alt çene, üst karın, omuz bölgesinde ve bulantı ile kusmaya bağlı olarak meydana gelir. Angina Pectoris belirtileri özellikle bedensel ve/veya psişik zorlamalar-da ve soğukta meydana gelir. Dış ko-şullar değiştiği anda basınç azalır ve şikâyetler de birkaç dakika içerisinde düzelir.

Angina Pectoris, tehdit eden bir kalp krizinin uyarı işaretidir. Ancak: Daha önce hiç Angina Pectoris atağı geçirmemiş olsanız bile kalp krizi ge-çirebilirsiniz. Hastalığın zamanında te-davi edilmesi önemlidir, aksi takdirde

Kalbi çalıştırmak

Eforlu EKG, sabit bisiklet için bu alıştırma prog-ramının temelidir. Size, performansınızı küçük adımlarla artırmaya yardımcı olur. Vücut ağır-lığınızı azaltmaya, metabolizma işlemlerinizi düzenlemeye, kan basıncınızı ve kan yağlarınızı düşürmeye yardımcı olur. Fizik kondisyonlu alış-tırma, vücudu, yeni kan damarları oluşturmaya teşvik eder, sonra da kan ve oksijen ile besleme ve sizin formunuzda iyileşme görülür. Düzenli aralıklarla yapılan doktor kontrolleri ve bireysel fiziksel kondisyon çalışması planları gereklidir, böylece fazla yorulmazsınız ve tekrar bir Angina Pectoris atağına maruz kalmazsınız.

Tedavi olanakları Yeni bir Angina Pectoris Atağı’nı nasıl önleyebilirsiniz?İlaçla tedavinin amacı yaşam kalitesi-nin iyileştirilmesi ve yeni Angina Pec-toris ataklarının önlenmesidir. İdeal tedavi, dâhiliye veya kalp hastalıkları uzmanları tarafından size özel belir-lenmektedir. • Kalp pıhtısını engelleyici

ilaçlar, kan pıhtılarının oluşmasını engeller.

• ACE inhibitörleri ve beta blokeleri yüksek tansiyonu düşürürler.

• Kolesterol düşürücü ilaçlar, yeni bir damar kireçlenmesini önler.

• Nitropreparatlar semptomları azaltır.

• Kalsiyum kanal blokeleri tansiyonu düşürür ve damar kramplarına karşı etkilidir.

• Kalp frekansının selektif düşürücüleri, şikâyetleri azaltmaya ve performansı yükseltmeye yardımcı olur.

Eğer ilaç alımı ile devamlı iyileşme görülmezse, bir kateterli müdahale veya ameliyat gerekli olur.


Kalp krizi - Bu nedir?Kalp krizi aniden ortaya çıkar ve ya-şam için akut bir tehlike anlamındadır!

Çoğu zaman kalp krizi, ayağa kalktık-tan üç saat sonra meydana gelir. Bunun doğrudan sebebi ise tıkalı kalp arterlerinden (koroner damarlar) do-layı kalp kasının ani kan dolaşımı bozukluğudur. Kalbin ilgili bölgesi hiç beslenmez veya yetersiz biçimde oksijen ve besin maddeleri ile besle-nir ve fonksiyonunu yitirmeye başlar. Kriz bölgesinde yaralı doklar meydana gelir, artık bu alan kalbin çalışmasına daha fazla katılamaz.

Kalp kasının kan dolaşımı mümkün olduğu kadar hızlı biçimde tekrar oluş-turulmak zorundadır. Bunun için de tıkalı damarlar açılır. Bu ne kadar hızlı (mümkünse 6 saat içerisinde) olursa, kalp kasının gördüğü zararı mümkün olduğu kadar belirli sınırlar içerisinde tutma şansı artmaktadır.

Kalp krizinin işaretleri:

• Ön veya sol göğüs bölgesinde aniden ortaya çıkan, güçlü, bası veya yanma ile görülen ağrılar, çoğu zaman da sol kola yansır

• Sıkışma veya daralma hissi• Kol, parmaklarda, karın, sırt,

boyun, alt çene veya kulakta ağrılar

• Bilinç kaybı• Ağır baş dönmesi • Bulantı, kusma, terleme • Ani ağır solumun problemi,

göğüste ağrı ile veya ağrı olmadan

• Ani kalp çarpıntısı

Kalp krizi şüphesi - neye dikkat etmeniz gerekir? • Hasta bedensel olarak yorulmamalıdır!• Kesin yatak istirahatı!• Hasta yalnız bırakılmamalıdır!• Solunum veya kalp durduğunda

derhal yeniden canlandırma uygulamasına başlayınız!

Tanı, hastanede bir EKG, kalp ultrasonu ve labor tetkikleri ile konulur.

Akut tedavi• Kalp ritim bozukluklarına karşı

koruyan ilaçlar • Tıkanan koroner damarların yeniden

açılması (kalp kateteri)• Baypas ameliyatı (nadiren)

Diğer tedaviler• Günlük hayata alıştırmak için

birkaç haftalık rehabilitasyon • Damar tıkanıklığını ve yeni bir

kriz riskini en aza indirmek için sü-rekli ilaç tedavisi (Asetilsalisilik asit ASS), Clopidogrel vs.)

• Daha sağlıklı bir hayat tarzına dönüş Düzenli ve uzun soluklu bir tedavi önemlidir. Lütfen doktorunuzun tali-matlarına aynen uyunuz!

Ani kalp ölümü Eğer bir kan pıhtısından dolayı bir ko-roner damar tıkalıysa, bu çoğu zaman

doğrudan ölüme yol açar. Burada bah-settiğimiz bir “ani kalp ölümü”dür.

İnme (beyin felci)Beyin büyük tehlikede!İnme, Avusturya’da en çok görülen üçüncü ölüm nedenidir ve aynı zaman-da yetişkinlerde ağır engel için en sık görülen nedendir. Vakaların yaklaşık %80’inde inme, beynin ani kan dola-şımı bozukluğu (kan pıhtısı) ile başlar, çoğu zaman da bir beyin damarının daralması veya tıkanması ile oluşur, bu durumda damar çatlar.

Kalp dolaşım hastalıkları için risk faktörleri • Sigara (kalp damarlarında

daralmaya yol açar)• Aşırı kilo (yüksek tansiyonu ve

şeker hastalığını destekler)• Ailede kalp-dolaşım hatalıkları• Şeker hastalığı (Diyabet)• Yüksek tansiyon • Kandaki yağ değerlerinin

yüksekliği (kolesterol ve trigliserit)

• Stres• Hareket yetersizliği• Erkek cinsiyeti • İleri yaşlar

Her kalp krizi şüphesi acil bir durumdur!

Vakit kaybetmeyiniz ve derhal acil hekimi arayınız!

Kurtarma: 144


Sonuç aynıdır:Beyin dokusu yeteri kadar oksijen ve besin maddeleri ile beslenemez ve ölür. Başlıca nedenleri ise arteryosk-leroz, yüksek tansiyon, şeker hastalığı ve sigaradır.

İnme için tipik olan özellik, aniden or-taya çıkması veya uykuda veya uyku-dan uyanırken başlamasıdır.

Bazen şikâyetler kısa sürer (birkaç saniye veya dakika) ve hemen kay-bolur.

Bunun anlamı: Beyin olayda çabuk iyileşti - Bu bir “nöbet” idi.

Bu geçici işaretler, tehdit eden bir in-menin ön belirtileridir ve ciddiye alın-mak zorundadır!

İlk yardım olarak ilgiliye aşağıdakileri yaptırınız:• Gülümseme• Kolları yukarıya kaldırma• Basit bir cümle kurma• Dili dışarıya çıkarma

Eğer ilgili kişi sorulan görevlerden en az birisini uygulamada zorluk çeker-se veya dili kıvrılırsa, bu bir inmenin alarm işaretidir.

Derhal acil hekim çağırınız: 144

Şikâyetlerin başladığı saati yazınız. Zaman önemli rol oynamaktadır.

Derhal alınan uygun tedbirler hayat kurtarmaya ve kalıcı engelleri önleme-ye yeter. Daha büyük hastanelerdeki özel inme-denetleme merkezleri (Stro-ke Unites) ideal akut tedavi imkânı sağlamaktadır.

Bunların amaçları: Beyin dokusu-nu kurtarmak, komplikasyonları önlemek, inmenin nedenlerini be-lirlemek, yeni bir olayın meydana gelmesini önlemek ve nörolojik re-habilitasyonlara başlamak (kaybedi-

Tehdit eden bir inme öncesindeki uyarı sinyalleri:• Sağırlık hissi, yüz, kol veya

bacak ya da vücudun bir yarısında felç

• Konuşma bozuklukları• Bilinç bozukluğu, dağınıklık• Görme bozuklukları• İşitme bozuklukları• Baş dönmesi, yürümede

güvensizlik• Aniden ortaya çıkan baş ağrısı

len beyin fonksiyonlarının yeniden öğrenilmesi). Dikkat! Bu riskler, bir inmeyi tetikler:• Yüksek tansiyon• Şeker hastalığı• Yağ metabolizması bozuklukları

(yüksek triglisterit, kolesterol değerleri)

• Sigara• Aşırı kilo• Hareket yetersizliği • Arteryoskleroz• Yüksek Alkol tüketimi

Günümüzde inme olaylarını önlemek için, doğrudan trombositlere etki eden ilaçlar verilmektedir, bunlar trombosit fonksiyonları inhibitörleridir.

Bunlar, kan pulcuklarının birbirine çok fazla yapışmamasını sağlar ve b sayede damar tıkanma riskini azal-tırlar.

Belirli tansiyon ilaçları (ACE inhibi-törleri) ve yağ düşürücüleri (statinler) inme tehlikesini önler. Bütün bu ilaç-ların düzenli, devamlı ve uzun süreli alınması önemlidir, böylece risk sü-rekli düşürülür. Lütfen doktorunuzun talimatlarına uyunuz!

Periferik arteriyel tıkanıklık hastalığı (pATH)Bu hastalık muhtemelen periferik kalp damar hastalığı olarak daha iyi

LDL Kolesterol (kötü kolesterol), kolesterolün fazla olduğu hallerde damar duvarlarında birikir ve arter-yosklerozun oluşmasında önemli rol oynar. Kandaki LDL kolesterol düzeyi arttıkça, damar kireçlenme-sinin riski de aynı oranda artar. HDL kolesterol, “iyi kolesterol” kan damarları üzerinde koruyucu etkiye sahiptir, bunun için de da-mar duvarlarında biriken koles-terolü çözer ve taşır. Damar du-varındaki kolesterol birikintileri arteryosklerozun ön kademesi ola-rak geçerlidir. Bunun dışında HDL kan pulcuklarının pıhtılaşmasını önler, bu şekilde kalp krizine ve in-meye sebep olan bir kan pıhtısının oluşmasını önler.Yüksek HDL değerli kişilerde kalp inmeleri ve inmeler daha az görü-lür. O nedenle bol miktarda sebze, meyve, balık, yağsız et ve tam ta-hıllı ürünler ile mümkün olduğu kadar az hayvansal yağlar tüketiniz (içyağ, tereyağı, süt ürünleri).


Tedavinin birinci aşaması, risk faktör-lerinin (şeker hastalığı, yüksek tansi-yon, yüksek kolesterol seviyesi) hayat tarzının değiştirilmesi, kan pıhtısının oluşmasını engelleyen ilaçlar ve tıbbi olarak denetlenen hareket programları ile en aza indirilir.

İleri düzeyde bir periferik kalp damar tıkanıklığı hastalığı muhtemelen ilgili kan damarlarına doğrudan müdahale-leri gerektirir, örn. daralmış arterlerin esnetilmesi, stent takılması (damar des-teği, metal veya plastik elyaftan boru biçiminde, günümüzde damar tıkanıklı-ğını önlemektedir) veya tıkalı bir damar arterinin baypas edilmesi gibi.

Eğer sizde de pATH tanısı konulduysa, kalp krizi ve inme gibi izleyen hasta-lıkları önlemek için gerekli tedbirleri almalısınız. • Düzenli aralıklarla muayene olunuz.• Dar, sıkıştırılmış giysi ve bantlar

kullanmayınız. • Soğuk, ıslak ve aşırı sıcaktan

korununuz.• Özellikle hijyene çok dikkat ediniz.• En küçük yaralar bile hemen tedavi

edilmelidir.

Önlem almak tedavi olmaktan iyidir!Arteryoskleroz için riskleri azaltınız:• Sigarayı bırakınız.• Tansiyonunuzu düşürünüz. • Vücut ağırlığınızı dengeleyiniz.• Yeteri kadar hareket ediniz.• Şeker hastalığınızın iyi

ayarlanmasına dikkat ediniz. • Yüksek kolesterol değerlerinizi

düşürünüz.

İyice geç olana kadar beklemeyiniz! Kalp ve damar hastalıkları için risk faktörlerini derhal en aza indiriniz.

Bir kalp-damar hastalığı ile ilgili olası işaretlere dikkat ediniz ve doktora gidi-niz. Kalp-damar hastalıkları konusunda bilgi sahibi olmak hayat kurtarabilir!

bilinmektedir. Muhtemelen, ilk ham-lelerden önce mola veren ve ancak bacaklardaki ağrılar azaldıktan sonra yürümeye devam eden kişiler gözlem-lemişsinizdir. pATH, özellikle ileri yaştaki kişilerde meydana gelir.

Ana nedeni ise, arteryoskleroz sebe-biyle kan damarlarındaki daralma-dır, bu, kan dolaşımı bozukluklarına neden olmaktadır. En kötü durumda, damarların tamamen tıkanmasına yol açar. Tıkanma hastalığı sadece bacak-larla sınırlı değildir, kollarda, böbrek-lerde, omuzlarda ve karın bölgesinde de görülebilir.

Çok ilerlemiş bir pATH’de, ağrılar henüz sakin haldeyken başlar ve hatta doku ölebilir.

Aşağıdaki risk faktörlerinden en az bi-risi meydana gelirse, pATH riski daha yüksektir:• Sigara tüketimi veya daha önce

sigara tüketilmiş olması• Yaş 65+• Yüksek tansiyon• Yüksek kolesterol düzeyi• Şeker hastalığı• Daha önce kalp krizi veya Angina

Pectoris• Daha önce inme

pATH ve gelecekteki akut kalp-dolaşım hastalıklarının görülmesi bir-biriyle sıkı ilişki içerisindedir. O ne-denle erken teşhis çok önemlidir!

Tanı, doktor tarafından hasta öyküsü-nün ve sağlık sorunlarının tam olarak kaydedilmesi, vücut muayenesinin ve ultrason ile incelemenin yapılmasın-dan sonra konulur.

İşaretleri: • Efor sırasında güçlü ağrılar

(yürürken)• Soluk beniz • Soğuk bacak ve ayaklar • Ayak bölgesindeki küçük

yaralanmaların iyileşmesinde sorunlar

• Karıncalanma, sağırlık ve güçsüzlük hissi


IMPRESSUM

Österreichischer Herzverband Statteggerstraße 35, A-8045 Graz

Tel. + Fax: 0316/69 45 17 oder 0664/46 25 618 E-Mail: [email protected]

Web: www.herzverband.at Vertreten durch: Helmut SCHULTER

SHÖ – Schlaganfallhilfe ÖsterreichMax-Schrems-Gasse 1/42, A-2345 Brunn

Tel.: 02236/37 80 77 E-Mail: [email protected] oder

[email protected]: www.schlaganfall-info.at

Vertreten durch: Manuela MESSMER-WULLEN

BAŞVURU MERKEZLERI

Medieninhaber, Herausgeber und Verleger: MedMedia Verlag und Mediaservice GmbH, Seidengasse 9/Top 1.1, 1070 Wien. Tel.: 01/407 31 11-0, Redaktion: Mag. Birgit Schmidle-Loss. Layout und DTP: creative director.cc lachmair gmbh, 2120 Wolkersdorf. Illustration (Seite 2): Henning Riediger, Hamburg. Lektorat: Mag. Andrea Crevato, 2823 Pitten. Fotos: iStockphoto.com, fotolia.com, shutterstock.com

12 KALP VE DAMAR HASTALIKLARI

kalp · kalp krizi - bu nedir? kalp krizi aniden ortaya çıkar ve ya-şam için akut bir tehlike...

Documents