PROF. DR. FULYA DÖKMECİ

Doğum eylemi ve doğumdan bahsedilirken üç kritik öğeden

bahsedilir:

•  YOL: kemik ve yumuşak doku •  GÜÇ: uterin kontraksiyon kuvveti •  YOLCU: fetus

YOL

KEMİK PELVİS •  Vajinal doğumun gerçekleşmesi için, uterus

kasılmalarıyla ve annenin itici zorlamalarıyla aşağı itilen fetus, potansiyel maternal engelleri başarıyla altederek doğabilir. Bu engellerin en önemlisi annenin kemik pelvisidir.

•  Doğum kanalından pelvis ekseni boyunca fetusun aşağı inişi doğrudan bir yukarıdan aşağıya iniş değildir, önce bir inferior-posteriyor ve ardından inferiyor-anteriyor doğrultuda gerçekleşir.

YOL

PELVİK GİRİM ÇAPLARI: •  GERÇEK KONJUGAT: Simfizis pubisin üst kısmıyla

sakral promontoryum arasındaki antero-posteriyor çaptır.

•  DİAGONAL KONJUGAT: Simfizis pubisle promontoryum arasındaki uzaklıktır.

•  TRANSVERS ÇAP: Pelvisin iki yanındaki iliopektineal çizgiler arası en büyük mesafedir. Ortalama 12-13 cm dir.

•  OBLİK ÇAPLAR: Sakroiliak eklemden karşı taraf iliopektineal çıkıntıya uzanır. Ortalama 12,5 cm dir .

•  OBSTETRİK KONJUGAT; 10cm’den, TRANSVERS KONJUGAT; 12 cm’den kısa ise girim dar kabul edilir.

ORTA PELVİS ÇAPLARI •  Orta pelvis düzlemi: Önde simfizis pubisin aşağı

sınırı, lateralde iskial çıkıntılar, posteriyorda sakral 3-4 omurlar arası düzlemdir.

•  Bu düzlemin enine çapı (interspinöz çap): Gerçek pelvisin en dar çapıdır(10 cm). Çap 10 cm’den küçük olduğunda orta pelvis darlığından bahsedilir.

•  Çıkım düzlemi: Önde subpubik kemer, lateralde iskial tuberrositaslar ve arkada sakrumun ucudur. Çıkım ortak tabanlı iki üçgen alandan oluşur.

•  İntertuberositas mesafe 11cm’dir . •  Anteriyor-posteriyor çap : ise 11,5-12 cm’dir . •  Orta pelvis darlığı olmadan çıkım darlığına çok

seyrek rastlanır.

GÜÇLER •  Gebeliğin ilk yarısında; uterus nisbeten sakin durur.

Gebelik boyunca ardarda uterin kontraksiyonlar oluşmaktadır. Bu kontraksiyonlar hafif ve irregülerdir . Bazı kadınlarda gebeliğin son günlerinde uterus , saatte birkaç kez kasılır, fakat bu kasılmalar sancı verici veya aktivite kısıtlayıcı değildir.

•  Eylemin başlarında; kasılmaların frekans ve şiddeti değişkendir. Tipik tablo; kasılmaların başlangıçtan başlangıca 5-10 dakikada bir gelmesi, 30-45 saniye sürmesi ve 20-30 mmHg şiddetinde olmasıdır.

•  Eylem ilerledikçe; uterus kasılmalarına katılan myometrium liflerinin sayısı arttıkça kasılmalar sıklaşır 2-3 dk bir, şiddetlenir 40-60 mmHg ve süresi uzar 50-70 sn.

GÜÇLER

•  Kasılmalara çekilmeler eşlik eder. Uterus üst kısmının myometrium lifleri kısalır. Uterus duvarının üst kısmı kalınlaşır, uterus alt segmentinin alanı genişler ve incelir. Eylemde serviks yukarı çekilir.

•  Serviks silinip genişler. Serviks dilatasyonu , kasılmakta olan uterusun serviks üzerindeki traksiyonunu yansıtır.Bu durumda, servikal bölüm fetusun gelen kısmı üzerinde yukarı doğru çekilmekte olan incelmiş aşağı uterus segmentinin alt kısmıdır.

•  Serviks tam dilate olur. Rektum üzerine başın basısı ile defekasyon uyarısı başlar. Bu dönemde güçlü ıkınmalar ve uterus kasının gücünün artması ile fetusun aşağı inmesi ve doğumun gerçekleşmesi sağlanır.

YOLCU •  Fetal baş; boyutları termde vucuttan daha büyüktür

ve doğumda en zor parça baştır. •  Prezentasyon ; pelvis girimi üstünde duran fetal

kısmı tanımlar. Baş, makat ve omuz gelişleri söz konusudur.

Miadındaki gebeliklerin %95 inden fazlasında baş gelişi görülür.

•  Sutura; Kafatası kemikleri birleşmemiştir. Bunların eklemleştiği yerlere sutura adını alır ve yeterli servikal dilatasyon varlığında, vajinal muayenede fetusun kafa derisinden ele gelir. Bu sayede, fetal başın fleksiyon derecesine ait değerlendirme yapılabilir ve fetusun gelen kısmının maternal kemik pelvise göre durumu anlaşılabilir.

YOLCU

•  Vajinal muayenede; göz çukurları , burun kemikleri ve yüzde palpe ediliyorsa yüz ve alın gelişlerinden bahsedilir.

sadece fetal kafatası kemikleri palpe edilebiliyorsa verteks gelişinden bahsedilir.

•  Makat gelişinde, gelen kısım baştan daha yumuşak ve düzensizdir ve sert, düzensiz sakrum palpe edilir.

•  Başın tepe kısmı iki frontal , iki pariyetal ve bir oksipital kemikten oluşmuştur.

•  Fetal baştaki yumuşak noktalar, anteriyor ve posteriyor fontanellerdir . Anteriyor fontanel daha büyüktür. Anteriyor fontanelden dört sutura ve posteriyor fontanelden üç sutura dağılır.

•  Bir fontanelden dağılan sutura sayısına göre anteriyor veya posteriyor fontanel olduğuna karar verilir ve böylece oksiputun durumu belirlenir.

YOLCU

•  Başın en geniş lateral çapı bipariyetal çaptır (8,5-9,5cm).

•  Başın fleksiyon durumuna göre sırasıyla verteks gelişinde baş en küçük ön arka çap olan suboksiputobregmatik çapla gelir ki bu çap 9,5 cm’dir .

•  Alın gelişlerinde angaje olan çap mentopariyetal çaptır (13,5 cm).

•  Yüz gelişlerinde ise gelen çap trakeopariyetal çaptır, suboksiputobregmatik çaptan 0,7 cm daha uzundur.

DOĞUM EYLEMİ BASAMAKLARI

•  ANGAJMAN •  İNİŞ •  FLEXİON •  İÇ ROTASYON •  EXTANSİYON •  DIŞ ROTASYON

BİRİNCİ EVRE

Gebe kadının algıladığı uterus kasılmaları ile başlar ve servikal dilatasyon tam olduğunda biter. Bu eylemin en uzun safhasıdır. Primigravid gebe de bu evre 8-12 saat, multiparda 6-8 saat sürer.

İKİNCİ EVRE

Dilatasyonun tam olmasından bebeğin tam doğumu arasındaki evredir ve iki saati geçmemek üzere maternal ve fetal faktörlerden etkilenir.

ÜÇÜNCÜ EVRE

•  Doğumdan plasenta ve eklerinin çıkmasına kadar geçen süredir