JULIAN RUSHTON MAKALES(Geni zet. Maddeler)1)poetic in music kavram, 2)E.T.A. Hoffmannngrleri (Haydn veMozartI Romantik zellikleri balamnda akma dahil etme ve program mzii absolute mzikten ayrma), 3)ark formunun(ve trnn) program mzik ve operatic trlerinden farkl nem kazanmasnn mant (ilerde daha da alacak bu konu makalede), 4)Berliozun weber veBeethovena ilikin szleri paralelinde expressive autonomy nedir? 5)Beethovenin at yollar, korkutuu besteciler, veexpressive instrumental music 6)program mzieveyeni ifadeye sahip expressive instrumental music in ierdii paradoksa dair alm.7) Dahlhaus destekli: 19 yy en banda vocal mziin pozisyonu neydi/ imdi onun yerini ne ald 8) genel gelimeler- a) mziin iindeki sentezler (in) vs extra-musical content (out) b) yeni, imaj davet edici algsal trler c) Schubet ve liedegiri1) 1770lerde bile zellikle romantik olarak niteleyebileceimiz edebiyat, klasisist geleri arlkla zerinde tar diyebiliriz. Edebiyatta Goethe rneine bakldnda 18 yy. sonu ve 19 yy.da eser veren sanatlarn, pekala klasisist temal bireyi de yazabilmi olmalar mmkn. (Faust yerine Iphigenia auf Tauris gibi.-Her ne kadar, bu iirsel mzik kavram, 18. Yydan beri gelen (safiyane algsal mzik dnda kalan) opera/ lied ve program mzik trlerinde verilmi eserlerin tamamn kapsamyor olsa da, tanmsal olarak Romantik mzie dair bir yaklamda bulunan kritiklerin bavurduu bir kavramdr. Mesela2) E.T.A Hoffmann kritik yazlarnda mzikteki romantik kavramn, bunun ve bunun araclyla Mozart/ Haydna kadar, onlar kapsayacak ekilde geriye doru eker. -Mesela 5. Senfoniden bahsederken, bamsz sanat olarak sadece algsal mzie paye vermi, stelik htilalden evvelkiler de dahil olmak zere Fransz operasndaki gelimelere, kendisinin veya Weberin operalarnn olumasndaki etkileri/ katklarn da yok sayarak, yz evirmitir.-Ona gre, safiyane (purely) romantik olarak nitelenebilecek mzik, dinleyeni srf mzik araclyla ifade edilebilenin tesine geirebilen, dnya deitirtebilen algsal mzikti. 3) Mzik, bu anlamda da kendini teatral mzik haricinde nk kendi iinde sentetik prensiplerle derlendii dnlr- 18. Yy sonlarndan beri gelimeye devam eden baz algsal mzik trleri (genreler) ve zellikle ark formunda (lied) yksek bir iirsellik yakalar; kastedilen iirsellik budur. 4) Berlioza gre Weber ve Beethovenn eserleriyle beraber, eskiden sadece kulaa ho gelmek veya sadece zihinsel melekelere hitap etmek gibi snrl zelliklere sahip mzik, artk yeni bir g kazanmtr. zellikle iyi bir dgc/ imgeleme sahip dinleyiciler, normal artlarda kendini keskin ifadelerle tanmlamas beklenen, belki de tekstin yardmn ihtiya duymasna allan bu tarzdaki mziin ok farkl bir halini dinleyip, airlerin mjdeledii o ideal dnyaya dair hislerle doluyorlar, aklamas g duygulanmlar yaayabiliyorlar. -yine berlioza gre: Weber ve beethovenn orijinal hatta son derece garip ekilde aktif ve ucu ak braklm temalara sahip senfonileri, kuartetleri, uvertrleri ve sonatlar vastasyla, melodik yaps ve formu zerinde bu derece riskler alnabilen yepyeni bir anlayta mzik yazlyor; ve bu olanaklar sayesinde, besteciler artk sesin snrllklar ile kendilerini hapsetmek zorunda kalmyor- expressive autonomy.- Romeo et Juliette eserine nsz yazarken bahsettii indefiniteness kavram. 5) Beethovenn Almanya ve zellikle Fransada alglan, k tuttuu yolda onunla kimsenin yaramayaca hatta yanna bile yaklaamayaca ynnde ona bir grandiyz vazife ykler. Bu trdeki almalar ve zellikle bu paradoks sayesinde, yeni jenerasyonlar en azndan expressive instrumental music olarak tanmlanacak ve en st rneklerini Beethovenn verdii bu trde, bamsz aratrmalar yapabilmekteydiler.-yeni jenerasyon artk bir yol kavandadr. Beethoven hem, kendi kendine referans veren (self-referential) mzikal ifadenin yolunu am (rn: balksz senfoniler), hem de 9uncu senfoni rneinde olduu gibi yepyeni bir karm iin senfoninin tanmna esneklik getirmitir. Ki bu rota zerinden gidilerek yeni trler- mesela piyano cyclelar, programl vertrler ve senfoniler, ve senfonik iir- ortaya kacakt.BERAY NOT: Schumannpianocyclelar zerine ( liederkreis ve dichterliebe balantlarn aratran) JSTor makalesi: Principles of Formal Structure in Schumann's Early Piano Cycles (carnaval, papillons, davidsbndlertnze) ilenen konular: cross-referentiality- cycle vs collection

-Ki bu tutup da mzikle kelimelerin kartrlmas gibi bir ilem deildi. Opera ve yepyeni bir neme haiz klnan ark trlerinde, ngrlen bu sentezin dnda, baka bir sentez yoldayd: dzyaz anlatm ve iir (narrativeandpoetry), grsel imajlar da yukardaki trleri etkileyen sentezlemenin balca geleriydi.7) algsal mzik ylesine byk bir nem kazand ki, artk kltrel olarak da yepyeni bir fikir olarak ifade bulan bu otonomi, eitimli snflarn nezdinde, vokal mzii de aarak algsal mziin edebiyatla ayn paralelde mcadele edebilen nemli bir alt-tr haline gelmesine yardm etti:-dahlhausa gre: 19 yy banda vokal mzik trleri, edebiyat ve mzik evreleri nezdinde, okumu snfn tayc sanat olarak niteledii trler iken, yava yava Beethovennsenfoni kurtetlerinin etkisiyle yerini tek bana da yeterli olabilen, aklayc/ dorulayc bir metnin yardmna ihtiya durmadan ayakta durabilen, eitici ve kltrel ilevlere haiz algsal mzik trlerine brakt. 8) a) iirsel tanmyla, ktalar halinde organize olmu (vokal mzikte rneklerini grebileceimiz) mzik trleriyle snrlandrmak doru deildir. Zira, bu ifade, daha genitir- mzikal iletiim tesine taabilen her trl dlemsel ifadelemenin semboldr. Bunu mziin iinden baarabilmektedir. Halbuki Programa sahip bir mzik, sahip olduu balk ile de dinleyiciyi mziin dna kartmakta bu ekilde mzikteki notalarn literal anlamda iaret edemeyecei grsel, dramatik veya iirsel deneyimlere tamaktadr. Bu zellii ile ayrlan bir dier tr de, iirin direkt olan mziklendii rneklerdir.b) 19 yy bestecilerinin birou, anlatc bir tekst veya bala sahip olmayan mzikler yazd. Burda dikkat eken nokta, ierden sentezleme yaplmas, yani mdahalenin koordine bir ekilde yepyeni hibrid fomlar yaratmak suretiyle mzie yedirilmesiydi. Bu trlere rnek olarak, eitli anlamlar aran (evocative) Nocturne, dans mzii trlerinden Polonaise ve Waltz verilebilir.c) bu gelimelerle karlatrldnda, operada daha az keskin bir deiim var. Daha devaml, 18 yy.dan getirdii geleneklere bal. Halbuki bir yerde farkllk ortaya kyor: zellikle schubert nezdinde lied tr incelenmeli.SACRED VOCAL MUSIC

"Heidenrslein" or "Heiderslein" ("Rose on theHeath" or "LittleRose of theField") is a poem byJohann Wolfgang von Goethe, published in 1799. It waswritten in 1771 during Goethe's stay in Strasbourgwhen he was in lovewithFriederike Brion, to whom the poem is addressed. The episode is the inspirationforFranz Lehr's 1928 operettaFriederike(de), which includes a setting of "Heidenrslein" by Lehr."Heidenrslein" tells of a young man's rejected love; thefemale is representedby a rose. There is a companion poem by Goethe, "DasVeilchen", in which the man is represented by a violet.It has been set to music by a number of composers, most notably in 1815 byFranz Schubertas hisD.257. Schubert's setting is partially based on Pamina's and Papageno's duet "Knnte jeder brave Mann" from the end of act 1 of Mozart'sThe Magic Flute. There are also settings byCarl FriedrichZelterandHeinrichWerner. TheNeueDeutscheHrtebandRammsteinused the lyrics in their 2005 song "Rosenrot". TheJapanesesingerRingoSheenacoveredthe Schubert song on her 2002 albumUtaiteMyri: SonoIchiin thesong "D. 257".HeinrichWerner(2 October 1800 3 March 1833) was a German composer.He was born in 1800.He is said to have written 84 compositions, mostlysongs, including a setting ofGoethe'spoemHeidenrslein. It was first publicly performed in 1829, under his direction, and bore as title thefirst line, "Sah einKnab' ein Rsleinstehn" ("A boy saw a little rose standing"). It was seen as superior to all the roughly 100 versions that had preceded his, and became the outstanding popular-songversion (althoughtheSchubertart-songsetting, published in 1821, has outlasted it).