jou watujai ashaja suma aleja suka wanuiki … · 2014-05-19 · kasis k a s i a n o u ka-sia-nou...

22
44 JOU WATUJAI ASHAJA SUMA ALEJA SUKA WANUIKI Aprendamos a leer y escribir en nuestro lengua CARTILLA DE LECTO- ESCRITURA WAYUNAIKI Clave Colombia-2012

Upload: others

Post on 03-Jul-2020

1 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: JOU WATUJAI ASHAJA SUMA ALEJA SUKA WANUIKI … · 2014-05-19 · kasis k a s i a n o u Ka-sia-nou kasianou K k . 14 Ekirrajawa 4 Anuana Wane kaí, ounush talaulakai unapumun ... molokono

44

JOU WATUJAI ASHAJA SUMA ALEJA SUKA WANUIKI Aprendamos a leer y escribir

en nuestro lengua

CARTILLA DE LECTO-ESCRITURA WAYUNAIKI

Clave Colombia-2012

Page 2: JOU WATUJAI ASHAJA SUMA ALEJA SUKA WANUIKI … · 2014-05-19 · kasis k a s i a n o u Ka-sia-nou kasianou K k . 14 Ekirrajawa 4 Anuana Wane kaí, ounush talaulakai unapumun ... molokono

2

43

Page 3: JOU WATUJAI ASHAJA SUMA ALEJA SUKA WANUIKI … · 2014-05-19 · kasis k a s i a n o u Ka-sia-nou kasianou K k . 14 Ekirrajawa 4 Anuana Wane kaí, ounush talaulakai unapumun ... molokono

42

3

JOU WATUJAI ASHAJA SUMA ALEJA

SUKA WANUIKI

Aprendamos a leer y escribir en nuestro lengua

BORRADOR

CARTILLA DE LECTO-ESCRITURA

WAYUNAIKI

Clave Colombia-2012

Page 4: JOU WATUJAI ASHAJA SUMA ALEJA SUKA WANUIKI … · 2014-05-19 · kasis k a s i a n o u Ka-sia-nou kasianou K k . 14 Ekirrajawa 4 Anuana Wane kaí, ounush talaulakai unapumun ... molokono

4

Asesoramiento pedagógico: Instituto Lingüístico de Verano

Borrador Autor: Yarima Barliza Equipo de Revisión: Áreas de facilitadores de CLAVE lustraciones: Todos los demás usados con permiso de ILV México, ILV Perú y SIL Internacional.

41

n nimata

labios

p peet

perdiz

r riwot

arma

s süsii

flor

t toot

mesón

w wuii

serpiente

y yosü

cardón

sh shoot

ave

ch chunú

pica flor

rr rroo

arroz

Page 5: JOU WATUJAI ASHAJA SUMA ALEJA SUKA WANUIKI … · 2014-05-19 · kasis k a s i a n o u Ka-sia-nou kasianou K k . 14 Ekirrajawa 4 Anuana Wane kaí, ounush talaulakai unapumun ... molokono

40

Alfabeto wayuu

a alouka

malambo

e errü

perro

i iwana

iguana

o ouli

pies

u utia

aguja

ü tüitüi

alcaraban

j juyá

lluvia

k kaula

chivo

l lutáj

afilador

m meij

zancudo

5

La página del módulo de cuento contiene:

� El número de lección

� La Palabra Clave

� El Dibujo Clave

� El Cuento Principal

� La pregunta cerrada cuya respuesta es la palabra clave

� La pregunta abierta que abre un diálogo entre los alumnos sobre un tema relacionado al cuento.

� �

� �

Tu ashajuskat juitus sunanje wane ayatawa, supula shirrutnun en supula ekirrajawa suka tu wanuikikat sunan atuja aleja suma shaja sulu tu wanuikikat. Suka wane sukuaipa ekirraja.

Tu akumajush supula shiyatunun suma shikirrajunun sumun tu nojotka aushajan tu alijunaikikat, sumun na merrajunkan tu alejakat sulu jaijan tu atujakat.

Ashajus tu sauje jaijan tu atujakat, suma wattansalin na wayukan merrajunkan sau tu ashajakat suma tu alejakat sau nojolun shia sulun tu nanuikikat, shiaka tu anjush napula na ekirrajawekan suka nanuiki.

Introducción

Page 6: JOU WATUJAI ASHAJA SUMA ALEJA SUKA WANUIKI … · 2014-05-19 · kasis k a s i a n o u Ka-sia-nou kasianou K k . 14 Ekirrajawa 4 Anuana Wane kaí, ounush talaulakai unapumun ... molokono

6

La página del módulo de lectoescritura contiene:

� El dibujo clave

� El sonido clave en forma mayúscula y minúscula

� El cuadro de composición—Primero descompone la palabra hasta quedar con el sonido clave y luego se construye la palabra clave empezando con el sonido.

� El cuadro de sonidos

� El cuadro de sílabas

� El cuadro de palabras construidas

� El texto controlado que contiene solamente los sonidos aprendidos.

Tu ayatawakat nojots anjushin ne, tu supulajat werrun suka tu wanuikikat waushajan shia suma washajun shia tamaka jumun anan waimajun wanepia tu wanuikikat suma wayatan suchirrua supula nojolin machikun shia.

� �

39

Waima walit yüjapa shikajaka tu punajutkat sou kashikat.

Repaso

walit warit wa-rit wa w

w wa wa-rit warit

W i p wa su ma sha

sh w l ala pa pa ka

a ch ü nu tu lit i

r y m alu ja kat kua

li

rat

shit

a

w a l i t wa-lit walit

n u m a j a t u nu-ma-ja-tu numajatu

a p a w a apa-wa apawa

Page 7: JOU WATUJAI ASHAJA SUMA ALEJA SUKA WANUIKI … · 2014-05-19 · kasis k a s i a n o u Ka-sia-nou kasianou K k . 14 Ekirrajawa 4 Anuana Wane kaí, ounush talaulakai unapumun ... molokono

38

Ekirrajawa 16 Walit

Sou wane kai eshi wane walit outush jan, shiasa nintaka emun wane minchi nirraka kalinairrua, shiasa numaka alejechi taya aipa nintaka emun kalinakat nikaka shia, nulejawaika aipa wanepia sunan oüwaja kalinakat shiasa sunan nusajun tu chirruajatkat outunanchi.

1. ¿Kasa nuwajaka chi walitkai?

2. ¿Anas tu oüwajaka?

7

Contenido de las lecciones

Ekirrajawa 1: Nutuna (N,T)

Ekirrajawa 2: Sui (S)

Ekirrajawa 3: Kaí (K)

Ekirrajawa 4: Anuana (Repaso)

Ekirrajawa 5: Jatu (J)

Ekirrajawa 6: Jepi (P)

Ekirrajawa 7: Mapa (M)

Ekirrajawa 8: Jime (Repaso)

Ekirrajawa 9: Luma (L)

Ekirrajawa 10: Kashi (Sh)

Ekirrajawa 11: Yosu (Y)

Ekirrajawa 12: Molokono (Repaso)

Ekirrajawa 13: Wui (W)

Ekirrajawa 14: Rui (R)

Ekirrajawa 15: Chunu (Ch)

Ekirrajawa 16: Walit (Repaso)

Page 8: JOU WATUJAI ASHAJA SUMA ALEJA SUKA WANUIKI … · 2014-05-19 · kasis k a s i a n o u Ka-sia-nou kasianou K k . 14 Ekirrajawa 4 Anuana Wane kaí, ounush talaulakai unapumun ... molokono

8

Ekirrajawa 1 Nutuna

Sunan ashaita suma nutunajatnukan

carlos ewasu nutunakat, suchikeje

nialajaka sutuma salin nutukat nintapa

nipialumun shiajamatun nikat, shiasa

wanemuin semana anas.

1. ¿Wana suma newan Carlos kasa nanjaka?

2. ¿Jamusu joka wayuu supula ewawa?

37

Eshi wane chunu jouchon wamana naimajawaika nia tashikai wanepia.

Ch ch

chunu chunu chu-nu chu ch

ch chu chu-nu chunu

Ch a j chu su ijas pa o i ch uja ta ma me s e u cho cha sat as w r t in ru che chi

i ka pe rat

ch u n u chu-nu chunu

ch o ch o cho-cho chocho

t a ch o i n ta-cho-in tachoin

Page 9: JOU WATUJAI ASHAJA SUMA ALEJA SUKA WANUIKI … · 2014-05-19 · kasis k a s i a n o u Ka-sia-nou kasianou K k . 14 Ekirrajawa 4 Anuana Wane kaí, ounush talaulakai unapumun ... molokono

36

Ekirrajawa 15 Chunu

Wane kai eshi wane chunu nujutun

nishikai sunan achajawa nikun shiasa

nintaka emun wane unapup, erre wattan

salin susi, shiasa nunawaika wattamat

wanepia sunan eka, shiasa nushikai

talatshiman sauje jamun nia numun.

1. ¿Kasa nujutuka anan nushikai chunukai?

2. ¿Jamushiche waya munka nuluwatai waya washí?

9

N n T t

nutuna nutuna

nutuna nu-tu-na

na n

n na nu-tu-na nutuna

nutuna nu-tu-na tu t

t tu nu-tu-na nutuna

Tata nioton nutuna

T N e nu ta nun

a u t non tu ne

n o i nio ton na

no

u

i

n u t u n a nu-tu-na nutuna

t a n e ta-ne tane

t a t u n a ta-tu-na tatuna

Page 10: JOU WATUJAI ASHAJA SUMA ALEJA SUKA WANUIKI … · 2014-05-19 · kasis k a s i a n o u Ka-sia-nou kasianou K k . 14 Ekirrajawa 4 Anuana Wane kaí, ounush talaulakai unapumun ... molokono

10

Ekirrajawa 2 Sui

Ayalajus juana sui sumun shikat, sau

shikerrajun juya talatakaman shikat sau

sui susulajakat suchonkat.

1. ¿kasa susulajaka Juana sumun shikat?

2. ¿Ainjunus tu suikat suka koono sumuiwa?

35

Numana tashikai esu riwot, nulujawalin sunan mirrakat.

rui rui r

r rui

R w a rui ro lo ki o r e ri ju ru we s k t me wot ra in i u sh ko sat mi wai

shi run u sha

r u i rui

r i w o t ri-wot riwot

m i r a mi-ra mira

R r

Page 11: JOU WATUJAI ASHAJA SUMA ALEJA SUKA WANUIKI … · 2014-05-19 · kasis k a s i a n o u Ka-sia-nou kasianou K k . 14 Ekirrajawa 4 Anuana Wane kaí, ounush talaulakai unapumun ... molokono

34

Ekirrajawa 14 Rui

Wane kai eshi wane piamashi rui

matujansali eirrakana amun sutuma tu

ayalajuskalirrua apanus wane nata nouli,

wane kai namaka nojolerru jarralin

ayalajun waya namaka suma mujun nan,

nerraka wanepia apanun kasa nata nouli,

wane kai enshi wane jintui sunan ayalaja

rui nirrakaka namun na ruikana nialajaka

pianle naya talataka man naya suka

nayalajun.

1. ¿Jamusu nanuiki na ruikan?

2. ¿Tu ruikat esu supula sutun an wayuu?

11

Sui anasu sania.

sui sui su-i

su s

s su su-i sui

S o n su si u

u i t tia i sa

a s N so n na

s u i su-i sui

s u n a su-na suna

s u n a t i a su-na-tia Sunatia

S s

Page 12: JOU WATUJAI ASHAJA SUMA ALEJA SUKA WANUIKI … · 2014-05-19 · kasis k a s i a n o u Ka-sia-nou kasianou K k . 14 Ekirrajawa 4 Anuana Wane kaí, ounush talaulakai unapumun ... molokono

12

Ekirajawa 3 Kaí

Supulapuna nujuitun kaikai,

eirrajawaishi na wuchikana, shiasa

motsopo kaikai emerasu wayuu supushua

suli tu nayatankat.

1. ¿jalatshis eirrajun wuchikalirrua?

2. ¿jamusuje wakuaipa nojolui kaikai?

33

Waima wui maülu sutuma juyakat kemeka ouna aipa.

wui wui w

wui w

w sh a wui shit shi wei u i t ma wat nu e l m n wa na ku in e j W ta wu we wi

ja la lash lo

w u i wui

w a l a sh wa-lash walash

w u sh i wu-shi wushi

W w

Page 13: JOU WATUJAI ASHAJA SUMA ALEJA SUKA WANUIKI … · 2014-05-19 · kasis k a s i a n o u Ka-sia-nou kasianou K k . 14 Ekirrajawa 4 Anuana Wane kaí, ounush talaulakai unapumun ... molokono

32

Ekirrajawa 13 Wui

Wane kai Juanito nirrun wane shipia

wuchi notoka sau tu aipiakat sunan

napanjatun tu suchonkat shiasa wana suma

nikerrotirrun tu najapukat sunan napan

naya sirrasirrasu najapulu shiasa sunan

yan shia najapulu wui tu napakat patataka

man nia nujutapunaka shia, muichileka

juanito molun nia.

1. ¿kasa napaka Juanito?

2. ¿Anasu apawa shipia tu wuchikat?¿jamusu?

13

Katunas ikakat.

kaí

kaí Ka-í Ka K

k ka Ka-í kaí

K a i ka ki nou

o k u si í sis

ü s n nas sus su

a

tu

u

k a í ka-í kaí

k a s i s ka-sis kasis

k a s i a n o u Ka-sia-nou kasianou

K k

Page 14: JOU WATUJAI ASHAJA SUMA ALEJA SUKA WANUIKI … · 2014-05-19 · kasis k a s i a n o u Ka-sia-nou kasianou K k . 14 Ekirrajawa 4 Anuana Wane kaí, ounush talaulakai unapumun ... molokono

14

Ekirrajawa 4 Anuana

Wane kaí, ounush talaulakai unapumun

emun nuwalakai shiasa nulejajachipa

nusulajun numun wane anuana, talatakaman

nia numa. Nintapa nipialumun palajatka

niatun namun nuchonkai nia chi anuanakai

ponoka nan man nia talataka man naya

numa.

1. ¿Kasa nusulajaka nuwalakai numun talaulakai?

2. ¿Jamusu talataka man nuchonkat numa chi anuanakai?

31

Juitush molokonokai suka jotun kashikai.

molokono molokono mo-lo-ko-no mo m

m mo mo-lo-ko-no molokono

e sh i mo pa anü no m u a ko na lie ja y k j tu lo su sat M ü t shi ma jut u

m o l o k o n o Mo-lo-ko-no molokono

m á sh i ma– shi mashi

s u m a n a su-ma-na sumana

Repaso

Page 15: JOU WATUJAI ASHAJA SUMA ALEJA SUKA WANUIKI … · 2014-05-19 · kasis k a s i a n o u Ka-sia-nou kasianou K k . 14 Ekirrajawa 4 Anuana Wane kaí, ounush talaulakai unapumun ... molokono

30

Ekirrajawa 12 Molokono

Wane kai talaulakai nusulajun wane

molokono sumun tawalakat, shiasa aika

man nia supula ashaitus numa wanepia

suma matujan nia suputa, wane kai suputun

molokonokai machitka nia, sulejapa susaka

ananchi shiasa sumunaka machitsai

pumununkai. Shialajaka nalin nojotleka

shia kamununjen.

1. ¿Kasa nusulajaka talaulakai sumun tawalakai?

2. ¿Muinka susu?

15

Anuana kanuisu

anuana anuana anu-ana nu n

n nu anu-ana anuana

anu su atu nui

sis ot tan kai

ana ka uta usu

a n u a n a anu-ana anuana

K a t a n s u Ka-tan-su katansu

a t u s u atu-su atusu

Repaso

N u s

i o k

a n t

Page 16: JOU WATUJAI ASHAJA SUMA ALEJA SUKA WANUIKI … · 2014-05-19 · kasis k a s i a n o u Ka-sia-nou kasianou K k . 14 Ekirrajawa 4 Anuana Wane kaí, ounush talaulakai unapumun ... molokono

16

Ekirrajawa 5 Jatu

1. ¿Kasa nanjawaika Juan?

2. ¿ayatayutcheje wamana tu jatukat?

Alojui Juan atpana, numash wanepia

nuchonkai supula nikirrajun nia, nojotsu

jatu numana nukumajaka numun wane jatu

napaka shia numun talataka man nia suma.

29

Joulu yosu yaya supula ashottuna.

yosu yosu yo-su yo y

y yo yo-su yosu

Y o m yo uja su na s a p yui si las la y l j ye ma ya ju e u i pas lu su ja

y o s u yo-su yosu

y e s u ye-su yesu

y o l u j a yo-lu-ja yoluja

Y y

Page 17: JOU WATUJAI ASHAJA SUMA ALEJA SUKA WANUIKI … · 2014-05-19 · kasis k a s i a n o u Ka-sia-nou kasianou K k . 14 Ekirrajawa 4 Anuana Wane kaí, ounush talaulakai unapumun ... molokono

28

Ekirrajawa 11 Yosu

Sou wane kai Juan, sunan juletmun

nipialu mushi kaserru tanjaka aka

supatiash tepiakat. Nutamaka sunan

warraita emun noushkat shiasa wopulu

nirraka wane yosu palastus. Numaka

tanjerrun suka yosu supatias tepiakat.

Maka shia nutuma nusurrulun nipiakat.

1. ¿Kasa nusurrutka kaka supatian nipiakat Juan?

2. ¿Wayakan kasa wanjaka munka jaijale wane kasa wepialu?

17

Nuitun sunan sutunakat suka jatú.

jatu jatu ja-tu ja j

j ja ja-tu jatu

J a j ja os is

n k T sai jos ko

t u s tu jou tai

aku

atu

ka

j a t u ja-tu jatu

j a p u n a ja-pu-na japuna

j o s o s jo-sos josos

J j

Page 18: JOU WATUJAI ASHAJA SUMA ALEJA SUKA WANUIKI … · 2014-05-19 · kasis k a s i a n o u Ka-sia-nou kasianou K k . 14 Ekirrajawa 4 Anuana Wane kaí, ounush talaulakai unapumun ... molokono

18

Jepi

Sou wane kaí, eshi wane jintui nirrun

wane wuchichen sau tu jepikat notoka sau

jepikat supula napan na wuchikana shiasa

wana suma noton muliash man sauje miou

man tu jepikat, shiasa mapusapa nia nulan

sauje san shia nuchiku.

1. ¿Kasa notoka achirrua jintuikai?

2. ¿Nojots keman otowa sau jepi?

Ekirrajawa 6

27

Muinka jotule kashikai akuentajush tashikai.

kashi kashi ka-shi shi sh

sh shi ka-shi Kashi

Sh s M ka ko in k sh n mun shi sat i p s shu sha ma o u j i sho shos

k a sh i ka-shi kashi

sh i m u n shi-mun shimun

sh u sh u shu-shu shushu

Sh sh

Page 19: JOU WATUJAI ASHAJA SUMA ALEJA SUKA WANUIKI … · 2014-05-19 · kasis k a s i a n o u Ka-sia-nou kasianou K k . 14 Ekirrajawa 4 Anuana Wane kaí, ounush talaulakai unapumun ... molokono

26

Ekirrajawa 10 Kashi

Wane ai wana suma jotun kashikai

juitush monkolonshetka sunan warraita

suma nirrajattan wane jayechi anachonsu

shiasa jayupa ounush nipialamun.

1. ¿kasouluwaishi eirrajun monkolonshetkai?

2. ¿Jamushi nujuitawaika monkolonshetkai aipa?

19

¿Piamas posu?

jepi jepi je-pi pi p

p pa je-pi jepi

P e i

o j p

J a s

J e p i Je-pi jepi

P i a m a Pia-ma piama

P o s u Po-su posu

P p

je pai pat pu

pi ji jes po

jai ojo sua pe

pia ma saa su

Page 20: JOU WATUJAI ASHAJA SUMA ALEJA SUKA WANUIKI … · 2014-05-19 · kasis k a s i a n o u Ka-sia-nou kasianou K k . 14 Ekirrajawa 4 Anuana Wane kaí, ounush talaulakai unapumun ... molokono

20

Ekirrajawa 7 Mapa

Tu mapakat nojots shintun anan ne

wayu, nupula chi kachekai supula tu

shirrakat, jaitairru suutpan shia nojotsu

shirrun. Tu mapakat anasu supula tu

kamurranalajaka.

1. ¿Shinta anan wayu supushua tu mapakat?

2. ¿Kasa anaka apula tu mapakat?

25

Juttus tu luma laulakat.

luma luma lu-ma lu l

l lu lu-ma luma

L i j

S l a

m u p

l u m a lu-ma luma

a l u j a alu-ja aluja

a l a m a a-la-ma ala

L l

ulu la lu alu

mu lia pu ju

ma ala ujat ula

nu a su ja

Page 21: JOU WATUJAI ASHAJA SUMA ALEJA SUKA WANUIKI … · 2014-05-19 · kasis k a s i a n o u Ka-sia-nou kasianou K k . 14 Ekirrajawa 4 Anuana Wane kaí, ounush talaulakai unapumun ... molokono

24

ekirrajawa 9 Luma

Wane kaí, tashikai nujuichajan tu

nulumashkat, supula nukamajun wane luma

miou, nanjaka tu lumakat anashantas man

shia ponoka san shia wayuu eke shintun

sushataka shia wayuu.

1. ¿kasa nanjaka supula nukumajun lumakat?

2. ¿Maka keirrerre wan wane kasa wayu ayatashi waya suchirrua.?

21

Mujus mou suma mioun.

mapa mapa ma-pa ma m

m ma ma-pa mapa

M a j ma ou me

e i o mi pa jus

u m P mu sat nui

pi

ju

mou

m a p a ma-pa mapa

m o u s a t mou-sat mousat

m i o u mi-ou miou

M m

Page 22: JOU WATUJAI ASHAJA SUMA ALEJA SUKA WANUIKI … · 2014-05-19 · kasis k a s i a n o u Ka-sia-nou kasianou K k . 14 Ekirrajawa 4 Anuana Wane kaí, ounush talaulakai unapumun ... molokono

22

Ekirrajawa 8 Jime

Munka shiitule juyakat minchipamun

alatsu tu wunkat, shintitka wattsalin jime,

nayasa na tepichikana nalojowalin na

jimekat supula namunun naya.

1. ¿Kasa shintirrawaika tu wunkat?

2. ¿jalejesche akumajan na jimekat?

23

Jaís joutai soukaipa.

jime jime ji-me ji j

j ji ji-me jime

J m t ji ja su

e i a is pui mu

M j p jou tai me

tu

jai

maj

j i m e ji-me jime

j o u t a i jou-tai joutai

j a m u s u ja-mu-su jamusu

Repaso