joseph mallord william turner - mnk.pl · był we francji, włoszech, holandii, niemczech, austrii,...
TRANSCRIPT
jOsEpH mAlLoRd WiLlIaM TuRnEr urodził się w 1775 roku w Londynie, zmarł zaś w 1851 roku. Żył za-tem pod koniec XVIII i w 1. poł. XIX wieku. Turner był malarzembrytyjskim. Jeszcze sto lat wcześniej powiedzielibyśmy, że mieszkałw Anglii, jednak w 1707 Anglia (z Walią) i Szkocja połączyły sięw Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii, gdy malarz miał 25 latdo Zjednoczonego Królestwa dołączono Królestwo Irlandii. Turner byłzatem malarzem brytyjskim. Żył w tak zwanej epoce georgriańskiej(panowania królów Jerzego III i Jerzego IV, a potem Wilhelma IVz dynastii Hanowerskiej). W 1834 na tronie zasiadła 18-letnia Wiktoria.Jej dłuuugie panowanie do roku 1901 nazywamy epoką wiktoriańską.
W którym roku Ty się urodziłeś?Policz ile lat jesteś młodszy odWilliama Turnera.
8-12lat
Policz, ile lat panowała królowaWiktoria?
8-12lat
Czasy, w których żył Turner to początek zupełnie nowej epoki.Wszystko wkrótce miało się zmienić – społeczeństwo, sposób życia,przemieszczania się, porozumiewania i rozprzestrzeniania informacji.W tym czasie dokonano najważniejszych odkryć technicznych, którezmieniły rolnictwo i przemysł, powstała nowoczesna ekonomia i so-cjologia. Kształtował się świat, który znamy.
W 1805 miała miejsce bitwa morska pod Trafalgarem. Wygrana przezflotę brytyjską zablokowała plany Napoleona zdobycia Anglii, ale zakoń-czyła się śmiercią słynnego brytyjskiego dowódcy admirała Nelsona.Była to ostatnia w dziejach Europy bitwa wielkich żaglowców, w którejwsławiła się m.in. załoga pięknego statku o nazwie Téméraire.
30 lat później Wiliam Turner namalował obraz ukazujący ostatnią po-dróż żaglowca do portu. Ciągnięty przez posępny holownik napędzanyparą, widmowy, zbudowany jakby z delikatnej koronki żaglowiecprzynależy już do odchodzącej w przeszłość epoki.
WiElKa BrYtAnIa PoLsKa
JęZyK (lUb jĘzYkI)
ReLiGiE
UsTrÓj
GłOwA pAńStWa
HiStOrIa i kUlTuRaOpisz krótko, co wieszo historii i kulturze obupaństw w XIX w. Czymsię różniły, a co byłow nich podobne?
1772 – Wielka Brytania uznaje nie-
wolnictwo za nielegalne
1775-1783 – wojna o niepodległość
Stanów Zjednoczonych – Wielka
Brytania straciła swoje posiadłości
kolonialne w Ameryce Północnej
1789 – Wielka Rewolucja Francuska
1793 – Wielka Brytania przystąpiła
do koalicji przeciw rewolucyjnej
Francji a następnie rządom
Napoleona I, zakończonej wraz z jego
upadkiem w 1815
1830 – uznanie niepodległości
Grecji, powstanie w Belgii, rewolu-
cja lipcowa we Francji, powstanie
listopadowe w Królestwie Polskim
1848 – Wiosna Ludów
NaJwAżNiEjSzE wYdArZeNiA hIsToRyCzNe,
kTóRe mIaŁy mIeJsCe w cZaSaCh TuRnErA:
1
...........-1775=...........
Wielka Brytania a Polska(uzupełnij tabelkę)
14-18lat
Czy znasz jakieś inne państwaw Europie, które są lub były uniąkilku narodów?
12-16lat
Czy możesz wymienić nazwę jakie-goś przedmiotu, który znasz z prze-szłości, ale który współcześnie niejest już używany?
8-12lat
Ostatni rejsTéméraire’aJ. M. W. Turner
Obr
az z
naj
duje
się
w z
bior
ach
Nat
ional
Gal
lery
w L
ondy
nie
Co można powiedzieć o sposobierządzenia Elżbiety I.Jaką była osobą?
8-12lat
Co w angielskiej polityce czasówElżbiety I było szczególnie ważne?
12-16lat
AnGlIa w dAwNyCh cZaSaCh Ilustracja przedstawia najsłynniejszą angielską królową – Elżbietę Iz dynastii Tudorów, która rządziła w latach 1558-1603. Czasy jej pano-wania nazywamy złotym wiekiem – to okres renesansu.
WiGoWiE i tOrYsI – lIbErAłOwIe i kOnSeRwAtYśCi
W Zjednoczonym Królestwie władzę sprawował nie tylko król. Wielkieznaczenie miał także rząd z premierem i dwuizbowy parlament obra-dujący w Westminsterze. W Izbie Lordów zasiadali przedstawicielearystokracji i szlachty, w Izbie Gmin zaś ziemiaństwo, właściciele stat-ków, kupcy, przedstawiciele inteligencji – słynni pisarze, czy prawnicy. Podobnie jak dziś w każdym niemal kraju, istniały tu tradycyjnie dwazwalczające się stronnictwa – konserwatywne, blisko związane z mo-narchią stronnictwo torysów oraz liberalne, dążące do zwiększenia roliparlamentu – wigów. Stronnictwa parlamentarne były zalążkiem póź-niejszych partii politycznych.
NiEzWyKłE cZaSy gEnIaLnYcH lUdZi
W czasach Turnera tworzyło wielu wybitnych myślicieli, artystówi wynalazców.
W 1834 roku Turner był świadkiem pożaru budyn-ków parlamentu, który uwiecznił na swoich obra-zach (obserwował ten spektakl siedząc w łodzipłynącej po Tamizie). Parlament odbudowanow stylu neogotyckim.
2
Technika, inżynieria(silnik parowy)
Muzyka
Powieściopisarstwo
Filozofia
Poezja, filozofia, badaniaz dziedziny nauk przyrod-niczych i optyki, polityka
Przemysł, socjalizm,spółdzielczość
Poezja, dramatopi-sarstwo, działalnośćniepodległościowa
Fizyka (magnetyzm i elek-tryczność), chemia
Filozofia, ekonomia, dzia-łalność społeczna
JoHaNn WoLfGaNg vOn GoEtHe(26 lat starszy od Turnera)
ArThUr ScHoPeNhAuEr(13 lat młodszy od Turnera)
KaRoL MaRkS(43 lata młodszy od Turnera)
AdAm MiCkIeWiCz(23 lata młodszy od Turnera)
JaNe AuStEn(rówieśnica Turnera)
JaMeS WaTt(39 lat starszy od Turnera)
LuDwIg vAn BeEtHoVeN(5 lat starszy od Turnera)
RoBeRt OwEn(4 lata starszy od Turnera)
MiChAeL FaRaDaY(16 lat młodszy do Turnera)
Do poniższych nazwisk postaciwspółczesnych malarzowi przypo-rządkuj dziedziny sztuki lub wie-dzy, którymi się zajmowali.
14-18lat
Przyjrzyj się ilustracji po lewej i odpowiedzna pytania:
Elżbieta Iz Wielką Armadąportret autorstwaGeorge'a Gowera
Obr
az z
naj
duje
się
w z
bior
ach
Nat
ional
Gal
lery
w L
ondy
nie
Obr
az z
naj
duje
się
w z
bior
ach
Cle
vela
nd M
use
um
of
Art
w C
leve
lan
d, O
hio
Przypomnij sobie, jacy królowiePolski byli wielkimi mecenasamii miłośnikami sztuki w epoce rene-sansu?
12-16lat
Pożar Parlamentu J. M. W. Turner
Poniżej znajduje się karykaturaukazująca przedstawicieli angiel-skiego społeczeństwa w końcuXVIII w. Przeczytaj opisy każdejz osób, a następnie wymyśl histo-ryjkę, w której mogłyby wystąpićprzedstawione postacie.
8-14lat
NiEbIeSkIe pOńCzOcHy
W końcu XVIII w. kobiety w Europie nie miały takich samych praw,jak mężczyźni. Wychodząc za mąż przestawały mieć znaczeniez punktu widzenia prawa – nie miały własnego majątku ani prawadziedziczenia.
Wykształcenie (gra na pianinie, znajomość języków obcych, rysunku,prac ręcznych, oczytanie) były raczej atutami przyszłej żony niż dro-gą do wiedzy i własnego rozwoju.
W XVIII w. kobiety, które chciały zajmować się badaniami naukowymii własną twórczością, założyły tzw. towarzystwo błękitnej pończochy(Blue-Stocking Society) odwołując się do tradycji, wg której w Wenecjiw XV w. wykształcone kobiety miały nosić błękitne pończochy. W 1792opublikowana została słynna książka Mary WollstonecraftObrona praw kobiet.
SpOłEcZeŃsTwO w cZaSaCh TuRnErA Angielskie społeczeństwo w czasach Turnera było podzielone na trady-cyjne klasy: arystokrację i szlachtę, mieszczaństwo, rzemieślników,chłopów. Od wieków władzę sprawowali w kraju przedstawiciele naj-wyższych sfer, posiadacze wielkich majątków i zaszczytnych tytułów.Wkrótce jednak rewolucja przemysłowa miała wszystko zmienić.Pojawiły się nowe możliwości zdobycia majątku – tworząc zakład prze-mysłowy, bank, prowadząc handel w licznych angielskich koloniach.W XIX w. tzw. klasa średnia (inteligencja, mieszczanie, kupcy, rze-mieślnicy) zaczęła odgrywać coraz większą rolę w życiu politycznymi kulturalnym Wielkiej Brytanii. Pogorszyły się za to warunki życiacoraz liczniejszej ludności zatrudnionej w przemyśle.
3
OjCiEc rOdZiNy - rozlicza rachunkii słone koszty niedawnej eskapadydo Maregate (modny nadmorski kurort)
PoDrYwAcZz rozczochranąfryzurą
Znana, młodai ładna
iNtRyGaNtKa
Bogaty kUpIeC
MoDnIsIao nienajlepszychmanierach
KaRyKaTuRa
To takie przedstawienie osoby lub zdarzenia,
w którym niektóre cechy zostają wyolbrzymione
i często przerysowane, po to by je ośmieszyć lub
skrytykować. Karykatury można używać także
w literaturze. Występuje w gatunku literackim,
który nazywa się satyra.
Satyra społeczna była bardzo popu-larna pod koniec XVIII w. Podaj na-zwisko polskiego autora satyropisujących przywary ludzi i spo-łeczeństwa.
14-18lat
Podaj tytuł dzieła literatury polskiejXIX w., w którym opisane jest ży-cie i zwyczaje drobnej szlachtyz tego czasu.
10-12lat
Wymień nazwiska kilku kobiet,które są znane ze względu ma swojądziałalność artystyczną, naukowąlub społeczną, a które żyływ XVIII lub XIX w.
12-14lat
W granicach jakiego kraju znajdo-wał się Szczecin w pocz. XIX w.?
12-14lat
SpOłEcZeŃsTwO w cZaSaCh TuRnErA Gdy nie znano telefonu, ani Internetu, a nawet dostęp do prasy i in-formacji był dużo bardziej utrudniony niż dziś – pisano listy. Obokfragment listu z zaproszeniem zaczerpnięty z tekstu Dumyi uprzedzenia.
4
1
2
3
4
5
6
7
Z jAkIeGo śRoDoWiSkA pOcHoDzIł TuRnEr?
William Turner był synem perukarza i golibrody. Nie pochodził zatemz wyższych sfer. Dzięki talentowi zdołał jednak uzyskać uznaniewspółczesnych. Turner ukończył studia w Królewskiej Akademii Sztuki, a gdy miał 26 lat został najmłodszym członkiem tej prestiżowej instytucji.
Przez lata wykładał w niej zasady perspektywy. Malarz był powszech-nie szanowany, choć historia nie darowała mu nieco wybuchowegocharakteru i faktu, że nie był znakomitym mówcą.
Wiele podróżował po Europie. Był we Francji, Włoszech, Holandii,Niemczech, Austrii, Czechach, Szwajcarii. Przejeżdżał nawet przezSzczecin. W tamtych czasach, aby zdobyć wykształcenie, poznać sztu-kę i historię wyruszano w tzw. Grand Tour (wielką podróż).W Rzymie, Florencji, Wenecji poznawano słynne dzieła mistrzówrenesansu i baroku, a także dzieła sztuki starożytnej.
Co to jest perspektywa?Czy Turner często stosował jej zasa-dy w swoich dziełach?
12-18lat
Dziś bardzo łatwo poznać noweosoby, a znajomości nie są ograni-czone odległością – istnieje wielesposobów zawierania przyjaźni.Wymień kilka z nich.
8-12lat
Wiejskie, spokojne życie angielskiej szlachty – jej zwyczaje i typyspołeczne bardzo dobrze opisuje literatura tego czasu. Jedną z naj-bardziej znanych powieściopisarek tej epoki jest Jane Austen.Portretuje ona środowisko, które najlepiej znała – drobną szlachtę(gentry). Pisze wiele o pozycji kobiet i instytucji małżeństwa w jejczasach.
W powieści Jane Austen Duma i uprzedzenie matka pięciu córek nawydaniu chwali się swoimi rozległymi kontaktami towarzyskimi.Benetowie mają wśród znajomych 24 rodziny, z którymi umawiająsię na przyjęcia.
Spróbuj wyrazić to samo w tekściesms-a składającego się z 50 znaków.
12-14lat
Droga Przyjaciółko!
Jeśli nie będziesz na tyle litościwa, by zjeśćdzisiaj obiad z Luizą i ze mną, obawiam się,że znienawidzimy się do końca życia, bo takiecałodzienne tête à tête dwóch kobiet musi sięskończyć kłótnią. Przyjedź jak najszybciej,natychmiast po otrzymaniu tej kartki. Brati panowie będą dziś obiadować z oficerami.
Wymyśl własną Grand Tour – zapiszmiasta i zabytki, które chciałbyśzobaczyć.
8-12lat
Wyobraź sobie, że jesteś wielkim odkrywcą i w XVI wieku docieraszdo nieznanego wcześniej, tajemni-czego lądu. Przygotuj pięć pytań,które chciałbyś zadać spotkanymtam ludziom.
8-12lat
PaŃsTwO, w kTóRyM nIe zAcHoDzI sŁoŃcE Czy możliwe jest, by w jakimś państwie nigdy nie zachodziło słońce?Aby tak było, musiałoby rozciągnąć się na obu półkulach ziemi!Takim krajem była w XIX w. Wielka Brytania.
To, że dziś w wielu krajach mieszkańcy posługują się językiem angiel-skim, jest jedną z konsekwencji kolonializmu. Brytyjskie koloniei wpływy sięgały wszystkich kontynentów – Ameryki Północnej,Afryki i Australii.
Bardzo potężną instytucją była tzw. Kompania Wschodnioindyjska– istniejąca od XVI kompania handlowa, której wpływy były takwielkie, że faktycznie sprawowała ona władzę w uzależnionych ekono-micznie i politycznie od Wielkiej Brytanii częściach Azji (przede wszyst-kim w Indiach). Kompania przestała istnieć w latach 70. XIX w., od1876 roku królowa Wiktoria tytułowała się cesarzową Indii.
5
Ze
zbio
rów
Mu
zeu
m N
arod
oweg
o w
Kra
kow
ie
1616 – mapa Nowej Anglii z Jamestown autorstwa Johna Smitha
filiżanka, Anglia, 1. poł. XIX w.
Wymień kraje, gdzie język angielskijest jednym z języków urzędowych.
8-14lat
Jakie towary sprowadzano doEuropy z zamorskich kolonii?
12-16lat
FiVe o’cLoCk
To pochodzący z czasów wiktoriańskich zwy-
czaj raczenia się herbatą (z mlekiem) i cia-
steczkiem. Ten pozornie niewinny napój był
przedmiotem poważnych politycznych roz-
grywek! Brytyjska Kompania Wschodnioin-
dyjska miała monopol na handel herbatą
sprowadzaną z Chin aż do 1834 roku. Wysy-
panie do morza skrzyń z herbatą w 1773
roku, dało początek wojnie o niepodległość
Stanów Zjednoczonych!
JaMeStOwN
To pierwsza angielska osada w Ameryce
Północnej, założona w 1607 roku. Powstała na
ziemiach zamieszkanych przez Indian z ple-
mienia Powhatan, osada narażona była na
konflikt z pierwotnymi mieszkańcami tych
ziem. Jednak, gdy brytyjski admirał John
Smith został pojmany – wstawiennictwo cór-
ki wodza, słynnej z wielu legend pięknej
Pocahontas uratowało mu życie.
PiRaCi z kArAiBóW
Jeden z bohaterów tego popularnego filmu, postać grana przez OrlandoBlooma, nazywa się tak, jak malarz, którego prace oglądasz – WilliamTurner. Piraci z Karaibów istnieli naprawdę! Łupili zwłaszcza hisz-pańskie statki handlowe, wiozące kolonialne bogactwa do Europy.W 1724 roku ukazała się książka słynnego kapitana Charlesa Johnsonazatytułowana Historia najsłynniejszych piratów, ich zbrodnicze wy-czynki i rabunki, nasze wyobrażenie o życiu piratów pochodzi jednakz innej powieści Wyspy skarbów Roberta Louisa Stevensona opubli-kowanej w 1883 roku. To w niej pojawia się postać „stereotypowego”pirata – jednonogiego i jednookiego zawadiaki z papugą na ramieniui opis pirackich zwyczajów.
PaŃsTwO, w kTóRyM nIe zAcHoDzI sŁoŃcE
Handlarze niewolnikówwyrzucający za burtęmartwych i umierającychJ. M. W. Turner
6
Wymień negatywneskutki kolonializmu.
14-18lat
Obr
az z
naj
duje
się
w z
bior
ach
Muse
um
of
Fine
Art
s w
Bos
ton
ie
Wyobraź sobie, że dokonujesz abor-dażu jednego z żaglowców nama-lowanych przez Williama Turnera.Gdzie chciałbyś nim popłynąć?Stwórz trasę podróży i dziennikpokładowy.
8-12lat
Pirat zakopujący skarb– rysunek z 2. poł. XIX w.
Na jednym z płócien William Turner przedstawił dramat niewolnikówwyrzucanych za burtę podczas sztormu. Wielka Brytania była jednymz krajów, którego kupcy czerpali zyski ze sprzedaży niewolnikówz Afryki na plantacje Nowego Świata. Ocenia się, że w XVIII w. z Afrykiwywieziono na statkach, w strasznych warunkach, nawet 8 mln ludzi.
KaRaIbY
To rejon wysp między Ameryką
Północną i Południową. W XVIII
w. część wysp należała do Anglii,
część do Hiszpanii, a część do
Francji.
Po lewej przedstawione zostały krót-kie opisy czym jest zamek, dwóri pałac (w ten sposób określamytypy rezydencji w języku polskim)oraz rysunki przedstawiająceopisane budynki. Poniżej każdegorysunku dopisz typ rezydencji,który przedstawia.
8-16lat
ArChItEkTuRa I DuChY ArChItEkToNiCzNe
DwOrY i pAłAcE
Angielska wieś w 1. poł. XIX w. to rozległe ziemie i przepiękne, częstozachowane do dziś rezydencje, budowane w różnych stylach. Zamki,pałace, zamieszkane dawne opactwa do dziś rozbudzają wyobraźniępisarzy, a także reżyserów filmowych.
71. Dwór Chopina Żelazowa Wola2. Buckingham Palace Londyn(oficjalna siedziba królewska)3. Bodiam Castle położony nad wodą zamek z XIV w.
1
2
3
W tradycji słowiańskiej kult zmar-łych ma charakter podniosły i pełentajemniczości. W którym z arcy-dzieł polskiego romantyzmu opi-sane jest święto poświęconeduchom przodków? Jak nazywa sięto święto?
14-18lat
ZaMeKzespół budowlio charakterze obron-nym (wały, mury,baszty, fortyfikacje)i mieszkalnym
pAłAcreprezentacyjna sie-dziba pozbawionacech obronnych
dWóRw Polsce niewielkasiedziba ziemiańska.W Anglii taka nie-duża rezydencjanosi nazwę hall lubmanor
MaŁy kUrS jĘzYkA aNgIeLsKiEgO
– tYpY rEzYdEnCjI
cottage – wiejski domek
abbey – dawne opactwo zamienione
w protestanckiej Anglii w reprezen-
tacyjną siedzibę
park – zamek otoczony rozległym
parkiem
court – zamek poprzedzony rozleg-
łym dziedzińcem
hall – dwór
manor – dwór, majątek ziemski
MaŁy kUrS jĘzYkA aNgIeLsKiEgO
– rOdZaJe dUcHóW
ghoul – duch żywiący się ludzkim ciałem,
szczególnie wydobywanym z grobów
house ghost – duch związany z konkretną
siedzibą
bedroom ghost – duch sypialniany, objawia-
jący się tylko podczas przebywania
nawiedzanych w łóżku
jinn – duch przybierający formy ludzkie
lub zwierzęce, jego odmianą jest big black
dog – duch wielkiego, czarnego psa
poltergeist – złośliwy i hałaśliwy duch,
przedstawiający domowe sprzęty, dmucha-
jący przeraźliwym zimnem
kobold – duch straszący w podziemiach
i lochach
project ghost – duch urojony, występujący
tylko w wyobraźni nawiedzanej osoby
W czasach Williama Turnera pisarze i artyści fascynowali się światemfantazji, snu, tym, co nieracjonalne. Zastanawiali się, co kryje się pozamożliwościami ludzkiego poznania za pomocą intelektu i rozumu.
Jednym z ważnych źródeł inspiracji w sztuce angielskiej w czasachTurnera było średniowiecze oraz mityczne pradzieje tych ziem, zapisanew legendach i podaniach ludowych. Podróżując po Anglii wszędzie możnaspotkać pozostałości architektury średniowiecznej – zwłaszcza sztukigotyckiej, która trwała tu aż do XVI w. Gotyk jednak nigdy nie został za-pomniany i w 2. poł. XVIII w. powrócił, jako styl prywatnych rezydencji,a z czasem także wielkich, ważnych budowli, jak siedziba parlamentu.
W pradawnych zwyczajach ludów zamieszkujących Wielką Brytanię,kult zmarłych odgrywał bardzo ważną rolę. W tradycji celtyckiej– z której wywodzi się święto hallowe'en – kontakt z zaświatami niebudził wcale nabożnej grozy, zmarli zaś często komunikowali sięz żyjącymi, którzy na ich święto przygotowywali uroczysty poczęstunek.W tradycji germańskiej również raz do roku oczekiwano na kontaktze zmarłymi – podczas święta zwanego wakes, tańczono, ucztowanoa nawet organizowano zawody sportowe.
ArChItEkTuRa I DuChY ArChItEkToNiCzNe HoRaCy WaLpOlE
zamożny arystokrata, syn premiera Wielkiej Brytanii, był wielkimmiłośnikiem badania tajemniczej przeszłości. Jest on autorem słynnejpowieści gotyckiej Zamczysko w Otranto, której akcja rozgrywa sięw nawiedzonym przez duchy średniowiecznym zamku. Walpolenie poprzestał jednak na wyobraźni. Jego własna – neogotycka siedziba– o nazwie Strawberry Hill (truskawkowe wzgórze) - wygląda jak sce-neria powieści grozy. To przykład romantyzmu w architekturze. Fanta-zja spotyka się tu z rzeczywistością.
Burza śnieżna – parowiec u wyjścia z portuJ. M. W. Turner
8
Obr
az z
naj
duje
się
w z
bior
ach
Tat
e G
alle
ry w
Lon
dyn
ie
Wyobraź sobie Strawberry Hillprzeniesione w rzeczywistość pej-zażu namalowanego przez WilliamaTurnera. Napisz krótkie opowiada-nie o tajemniczych wydarzeniachrozgrywających się w tym zamczy-skum podczas burzy.Wytnij rysunek Strawberry Hilli umieść go w dowolnym miejscuna obrazie.
8-16lat
Strawberry Hill
ArChItEkTuRa I DuChY ArChItEkToNiCzNe
9
1
2
3
45
Styl w architekturze XIX w. polega-jący na naśladowaniu architekturywcześniejszych epok nazywa sięhistoryzmem. Wymień style do któ-rych nawiązywano najczęściej.
14-18lat
Schematycznybrytyjski domek
Historyzm romantyczny w architek-turze polegał na fantazyjnym uży-waniu tzw. kostiumu stylowego.A Ty, wolałbyś mieszkać w rezyden-cji neogotyckiej, czy neoklasycznej?„Ubierz” swoją rezydencję w jedenz kostiumów stylowych.
8-16lat
Zestaw palladiański (klasycystyczny)
Zestaw neogotycki (gothic revival)
2 4 5
3
1
13
42 5
ReWoLuCjA PrZeMySłOwA Anegdota głosi, że James Watt przyglądając się parze wypychającejw górę pokrywkę czajnika z gotującą się wodą, postanowił wykorzy-stać tę siłę i skonstruował silnik poruszany parą. Wkrótce dziękitej sile pracowały silniki w lokomotywach, na statkach, w maszynachwykorzystywanych w przemyśle.
10
Siewnik mechaniczny
Użycie prostych maszynrolniczych – zwiększeniewydajności upraw
Samochód
Rozwój transportu
Mechaniczna przędzarka
Kolonie jako nowerynki zbytu
Zanik lokalnychkultur
Parowóz
Gruźlica
Transatlantyk
Statua Wolnościw Nowym Jorku
Katastrofalne warunkipracy robotników
Silnik elektryczny
Rozwój medycyny
Wielkie fabryki
Migracja ludnościze wsi do miast
Lot w kosmos
Zapotrzebowanie nawiększą ilość żywności
Wzrost liczby ludności(eksplozja demograficzna)
Rozwój wielkich miast- industrializacja
Złoża węgla kamiennegoi rudy żelaza
Związki zawodowe
Jakimi źródłami energii posługiwa-no się przed wynalezieniem silnikaparowego?
10-14lat
James Watt
Rewolucja przemysłowa – mimo żew stosunkowo krótkim czasie zmie-niła cały świat, była złożonym proce-sem. Poniżej rozsypane zostałyokreślenia opisujące zjawiska zwią-zane z rozwojem przemysłu(XVIII-XX w.), a także nazwy ma-szyn i obiektów, które towarzyszyłytym przemianom. Wytnij elementyi ułóż je w ciągi przyczyn i skutków.W puste kratki wpisz inne ogniwa,które Twoim zdaniem są związanez rewolucją przemysłową. Mogąmieć związek z najnowszymiczasami.
12-18lat
NiEzApOmInAjKa
wYnAlAzKi ePoKi pRzEmYsŁoWeJ:
1784 – maszyna parowa
1807 – pierwszy statek parowy
1809 – telegraf
1814 – lokomotywa
1825 – pierwsza kolej żelazna
1828 – maszyna do pisania
1848 – zapałki
1853 – lampa naftowa
LoNdYn nAjWiĘkSzE mIaStO śWiAtA W XIX w. Londyn był centrum świata – do tutejszego por-tu przypływały statki wyładowane egzotycznymi towaramiz najdalszych zakątków globu, rozwijał się handel i prze-mysł, z całego kraju przybywali zrujnowani chłopi i bieda-cy szukający pracy. Było to miasto wielkich kontrastów– od wielkich fortun do ludzi żyjących w skrajnej nędzy,w dramatycznych warunkach.
11
RoK 1825 1850 1875 1900
LiCzBa lUdNoŚcI1 mLn
335 tYs
2 mLn
320 tYs
4 mLn
241 tYs
6 mLn
480 tYs
William Turner urodził się w londyńskiej dzielnicy CoventGarden. Znajdował się tu ogromny targ, na którym sprze-dawano towary sprowadzane z kolonii oraz znana dzielnicarozrywek: kawiarni, kabaretów, nocnych lokali i domówpublicznych. Ta część Londynu nie cieszyła sięw XVIII w. najlepszą reputacją.
Brytyjską stolicę z I poł. XIX w. wraz z jej posępnym obli-czem nędzy i społecznych nierówności opisał CharlesDickens. Poniżej znajdują się rysunki ukazujące Londynczasów Dickensa. To ilustracja do komiksowego wydaniaOlivera Twista.
Podaj nazwę miasta w Polsce, którerozwinęło się w XIX w. dziękiprzemysłowi.
10-14lat
Wymień tytuły kilku utworów lite-rackich lub filmów, których akcjarozgrywa się w Londynie.
14-18lat
Co możesz powiedzieć o życiuw Londynie na podstawie tych ilu-stracji? Odpowiedz na pytania.
12-18lat
Oli
ver
Tw
ist,
tom
es 1
à 5
, D
auvi
llie
r, D
eloy
e, d
’aprè
s C
har
les
Dic
ken
s©
Gu
y D
elco
urt
Pro
duct
ion
s –
2007
à 2
011
1 – jaką rolę odgrywała w mieście rzeka?
2 – w jaki sposób zaznaczały się nierówności
społeczne?
3 – czy patrząc z dzisiejszego punktu widzenia,
ówczesny Londyn był miastem nowoczesnym?
4 – chcąc przeciwdziałać problemom wielkich
przemysłowych miast zaczęto w końcu
XIX w. i w 1. poł. XX w. myśleć o wznosze-
niu osiedli wolno stojących domów lub wie-
lorodzinnych bloków, w zieleni, poza
miastem. Opisz problemy, które chciano
w ten sposób rozwiązać.
BiBlIoGrAfIa i źRóDłA:
Wojciech Lipoński, Dzieje kultury brytyjskiej, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006
Turner. Malarz żywiołów. Hamburg – Kraków – Margate, 2011–2012, publikacja
Bucerius Kunst Forum pod redakcją Ortrud Westheider i Michaela Philippa,
wyd. Muzeum Narodowe w Krakowie, 2011
Muzeum Historii Londynu: www.museumoflondon.org.uk
KaRtY pRaCy tOwArZySzĄcE wYsTaWiE:
Turner. Malarz żywiołów
Muzeum Narodowe w Krakowie
15 października 2011 - 8 stycznia 2012
Zadania przeznaczone są dla dzieci i młodzieży, rozpisane w różnych kategoriach
wiekowych. Pomyślane zostały jako materiał pomocniczy dla nauczycieli do wykorzy-
stania w szkole, podczas lekcji przygotowawczej do zwiedzania wystawy w Muzeum
Narodowym w Krakowie lub jako zadania uzupełniające przebieg lekcji muzealnej
„Para buch i … narodziny nowej epoki” prowadzonej w przestrzeni ekspozycji.
Mogą być pomocą dla grup szkolnych lub indywidualnych zwiedzających.
TeKsT: Dorota Jędruch (sekcja edukacji Muzeum Narodowego w Krakowie)
OpRaCoWaNiE gRaFiCzNe: Magdalena Stasik
KoReKtA: Agnieszka Fryz-Więcek
MeCeNaS MuZeUm NaRoDoWeGo w KrAkOwIe: PZU
SpOnSoR dZiAłAń eDuKaCyJnYcH: Nordea Bank Polska