Jose Angel IrigarayJose Angel Irigaray

Familia Familia Euskal kultur eta tradizio euskaltzale handiko familia

Fermin Irigaray “Larreko”

Angel Irigaray

“Apat- Etxebarne”

• 1942ko urriaren 9an, Iruñean jaio zen1942ko urriaren 9an, Iruñean jaio zen• Txikitatik Donostian bizi daTxikitatik Donostian bizi da• Medikuntza ikasi zuen, eta lanbide izan du 1996ra arteMedikuntza ikasi zuen, eta lanbide izan du 1996ra arte• 60 hamarkadan hasi zen idazten60 hamarkadan hasi zen idazten• Zenbait sari irabazi ditu: Iruñeko CAM-ekoa, Hondarribiko Euskal Zenbait sari irabazi ditu: Iruñeko CAM-ekoa, Hondarribiko Euskal

Jokoen Lorea, Irungo Hiri saria eta Iruñeko Xalbador saria.Jokoen Lorea, Irungo Hiri saria eta Iruñeko Xalbador saria. • Hainbat ekimenen eta elkarteren sustatzailea eta partaidea:Hainbat ekimenen eta elkarteren sustatzailea eta partaidea:

Ez Dok AmairuEz Dok Amairu Aranzadi ZientzaAranzadi Zientza elkartea elkartea Nafarroako ikastolakNafarroako ikastolak Eusko ikaskuntzaEusko ikaskuntza (EI-SEV) (EI-SEV) Bilboko Kafe AntzokiaBilboko Kafe Antzokia (1995-2003) (1995-2003) Oteiza FundazioOteiza Fundazio kidea kidea PamielaPamiela argitaletxea argitaletxea

• 2010-01-29an 2010-01-29an Ohorezko euskaltzainOhorezko euskaltzain izendatu dute. izendatu dute.

Biografia

Ez Dok AmairuEz Dok Amairu

• 60 hamarkadan sortu zen 60 hamarkadan sortu zen • Laboa hainbat artistekin harremanetan Laboa hainbat artistekin harremanetan

jarri zenjarri zen• Oteizak izena eman zion mugimenduariOteizak izena eman zion mugimenduari• Helburua: kantu zaharrak Helburua: kantu zaharrak

berreskuratzea, tradizioa ezagutzea, berreskuratzea, tradizioa ezagutzea, eta kanta berriak zabaltzea.eta kanta berriak zabaltzea.

• 1966an emanaldiak egiten hasi ziren1966an emanaldiak egiten hasi ziren• 1970ean 1970ean Baga, biga, higaBaga, biga, higa ikuskaria ikuskaria

estreinatu zuten Portugaleten, estreinatu zuten Portugaleten, arrakasta handiz.arrakasta handiz.

• 1972an taldea desegin zuten.1972an taldea desegin zuten.

Ez Dok AmairuEz Dok Amairu

Koldo Antero, Julián Beraetxe, M.ª José Fernández, Itziar Maritxalar, Nekane Koldo Antero, Julián Beraetxe, M.ª José Fernández, Itziar Maritxalar, Nekane Oyarbide, José Luis Treku, Iñaki Maritxalar, Jesús Arza, Mikel Laboa, Oyarbide, José Luis Treku, Iñaki Maritxalar, Jesús Arza, Mikel Laboa, José José Ángel IrigaraiÁngel Irigarai. Behean : José Mari Zabala, José Antonio Arza, Juan Miguel . Behean : José Mari Zabala, José Antonio Arza, Juan Miguel Irigarai, Benito Lertxundi, Xabier Lete, Lurdes Iriondo y Kepa Garbizu. Irigarai, Benito Lertxundi, Xabier Lete, Lurdes Iriondo y Kepa Garbizu.

Argitaratutako lanakArgitaratutako lanakNarrazioaNarrazioa• Gauerdiko ele galduakGauerdiko ele galduak ((19851985, , ElkarElkar))• Denboraren muganDenboraren mugan ((20052005, , PamielaPamiela))

SaiakeraSaiakera• Euskera eta NafarroaEuskera eta Nafarroa ((19731973, , Egilea editoreEgilea editore))• Euskara bizitzaren Euskara bizitzaren kenkankenkan. Orekaren mintzoa. Orekaren mintzoa ((19881988, , PamielaPamiela))

PoesiaPoesia• Kondairaren Kondairaren ihauterianihauterian ((19781978, , GAKGAK))• Bizi minaren olerkianBizi minaren olerkian ((19861986, , PamielaPamiela))• UrdinkaraUrdinkara ((19951995, , PamielaPamiela))• XX. mendeko poesia kaierak - Jose Angel XX. mendeko poesia kaierak - Jose Angel IrigaraiIrigarai ((20012001, , SusaSusa): Koldo ): Koldo

Izagirreren edizioaIzagirreren edizioa• Joan-jinaren labirintoanJoan-jinaren labirintoan (2002, (2002, PamielaPamiela))• Zeharbidetan Zeharbidetan (CD-liburuttoa, Antonio Breschirekin batera) (Arteola-Pamiela, (CD-liburuttoa, Antonio Breschirekin batera) (Arteola-Pamiela,

2004)2004)

OOlerkiaklerkiakBaiezko mendietanBaiezko mendietanAuñamendiren magaleanAuñamendiren magaleanIratiko oihanaren itzaleanIratiko oihanaren itzaleanbihotzaren erdianbihotzaren erdianeuri, lur eta lainoeuri, lur eta lainolaino guztien arteanlaino guztien arteanzegoen eta dago…zegoen eta dago…Orbaizetako ola…Orbaizetako ola…

Gaxaneko Inesa, Maria ZozaiaGaxaneko Inesa, Maria Zozaiaeta beste aunitz laminaeta beste aunitz laminabada bai sorginikbada bai sorginiketa izenen oraindiketa izenen oraindiketa liluratukoeta liluratukoLamiazingo errekan kantari Lamiazingo errekan kantari ispilu, orrazi eta irri…ispilu, orrazi eta irri…gaurko akelarreak hedatu dira eta gaurko akelarreak hedatu dira eta ez bakarrik Zugarramurdin,ez bakarrik Zugarramurdin,

……suzko Miel-Otxinen inguru-minguruansuzko Miel-Otxinen inguru-minguruaneten gabeko mutil-dantza paregabeaneten gabeko mutil-dantza paregabeansokan dantzatuko dugusokan dantzatuko duguegunak gaua hausten ez duen artean,egunak gaua hausten ez duen artean,Euskalerriko enparantzanEuskalerriko enparantzankondairazko ihauterian.kondairazko ihauterian.

Nafartasun

Nafartasun

aa

Intimista Intimista Hasi ez dena amaitu Hasi ez dena amaitu

ezinezinhasiera da bukaerahasiera da bukaerahasi denahasi denaamaigabea ezinamaigabea ezin

Iragana da geroaIragana da geroageroa iraganageroa iraganadenboratik atdenboratik athutsaren osotasuneanhutsaren osotasunean

Hemen da hanHemen da hanhan hemenhan hemennonahinonahiorain, betiorain, beti

No zen toNo zen toar emear emedena alderantzizdena alderantzizxuxen guztizxuxen guztiz

Uhinak badatozUhinak badatozbadoaz uhinakbadoaz uhinaketa itsasoa beti beraeta itsasoa beti beraaldatzen betialdatzen beti

Nondik? Norat? Noiz arte?Nondik? Norat? Noiz arte?Zergatik?Zergatik?labirintorat baino ez deramatenlabirintorat baino ez deramatenitaun bideakitaun bideak

Joan - jin

Poetaren niak

Haren olerki abestuakHaren olerki abestuak• IRIGARAI. Irigarai, J.A., 1969 IRIGARAI. Irigarai, J.A., 1969                 Urak dakarrena / Begiak / Herri behera / Miña ta griña Urak dakarrena / Begiak / Herri behera / Miña ta griña • BENITO LERTXUNDI. Lertxundi, Benito, 1969 BENITO LERTXUNDI. Lertxundi, Benito, 1969                 Urak dakarrenaUrak dakarrena • EZ DOK AMAIRU. Ez dok amairu, 1976 EZ DOK AMAIRU. Ez dok amairu, 1976               Urak dakarrenaUrak dakarrena • ZUBEROA. Lertxundi, Benito, 1977 ZUBEROA. Lertxundi, Benito, 1977               Oi Zuberoa! / Aiezkoako mendietan / Orbaizetako arma olaren Oi Zuberoa! / Aiezkoako mendietan / Orbaizetako arma olaren

kantua / kantua /            Bizkaia maite / Zortearen kolpeak Bizkaia maite / Zortearen kolpeak • ASKATASUN HAIZEARI. Gure Bidea, 1979 ASKATASUN HAIZEARI. Gure Bidea, 1979                 Herri BeheraHerri Behera • ALTABIZKAR. Lertxundi, Benito, 1981 ALTABIZKAR. Lertxundi, Benito, 1981               Orreagako GatazkaOrreagako Gatazka • MEZULARI. Breskey, Antonio, 1985 MEZULARI. Breskey, Antonio, 1985                 Connemara maitea I / Atlantic, kresal eta laino / Connemara maitea II Connemara maitea I / Atlantic, kresal eta laino / Connemara maitea II • ENBIDO. Jokaldi, 1992 ENBIDO. Jokaldi, 1992                 Bizkaia Maite Bizkaia Maite • KANTA KANTEMUS KOROA. Busto, Javier, 1996 KANTA KANTEMUS KOROA. Busto, Javier, 1996                 AmodioaAmodioa • AZKARATE. Duhalde, Anje, 1997 AZKARATE. Duhalde, Anje, 1997                 Eman bizitzeariEman bizitzeari

Bizkaia Bizkaia maitemaite

Bizkaia maiteBizkaia maite atzo goizean ikusi zintudan atzo goizean ikusi zintudan soineko xuriz jantzia soineko xuriz jantzia buruan orlegi, bihotzean suaburuan orlegi, bihotzean sua lirain, sendor eder lirain, sendor eder nere gogoaren ertzatik pasatzen,nere gogoaren ertzatik pasatzen, zure usain gozoa, zure usain gozoa, lana, amodioa, itsasoa, lana, amodioa, itsasoa, nere baitan sartzen. nere baitan sartzen. Atzo goizean entzun nuen Atzo goizean entzun nuen zure berbaren oihartzuna, zure berbaren oihartzuna, zure kantaren fereka, zure kantaren fereka, bihotzean kilika bihotzean kilika eta oihartzunaren haunditasuneaneta oihartzunaren haunditasunean murgilduz joan nintzen jauzika, hegaka.murgilduz joan nintzen jauzika, hegaka.

Bart arratsean Bart arratsean arbasoen baratzaren ondoan arbasoen baratzaren ondoan bertsotan eta dantzan bertsotan eta dantzan lotu zinen alai piper eta gatzalotu zinen alai piper eta gatza sabel emankorra. sabel emankorra.

Bizkaia maite Bizkaia maite atzo goizean ikusi zintudan atzo goizean ikusi zintudan soineko xuriz jantzia soineko xuriz jantzia buruan orlegi, bihotzean sua. buruan orlegi, bihotzean sua. Olerkari penatuaren gozo eta mina Olerkari penatuaren gozo eta mina amodio eta kanta, amodio eta kanta, zure berba leun, zure berba leun, zure gatzaren bizia zure gatzaren bizia zure burdinaren goria dira gaur zure burdinaren goria dira gaur neretzat aterbe. neretzat aterbe.

19751975 Musika: Benito Lertxundi Musika: Benito Lertxundi © Hitzak: Jose Angel Irigaray© Hitzak: Jose Angel Irigaray

Bere azken lana: ZeharbidetanBere azken lana: Zeharbidetan

Bi lagun hauek elkartu dira hitzari dimentsio musikala eta musikari dimentsio poetikoa emateko

Itsas-hegianItsas-hegianNire ametsean emakume eder bat dakusatNire ametsean emakume eder bat dakusathariak eri artetan, ehungintzan, hariak eri artetan, ehungintzan, Penelope bat balitzanPenelope bat balitzangauez ehundurikoagauez ehundurikoadesehuntzen biharamuneandesehuntzen biharamunean,,eta amets dagi Ulyses denaeta amets dagi Ulyses denazazpi itsasoetan barna joakizazpi itsasoetan barna joakietxe-minez beti Itakarat,nor ez?, itzuli etxe-minez beti Itakarat,nor ez?, itzuli

nahian,nahian,Ulysesek Ulysesek ar eta emear eta eme nahi luke nahi lukeizan eta ez izanizan eta ez izan, jainko, dena,, jainko, dena,eta oroit eta japoniar agure batetazeta oroit eta japoniar agure batetazitsas-hegi barean jarriaitsas-hegi barean jarriamargo eder bat margo eder bat pintatzen/ez pintatzenpintatzen/ez pintatzenbertako zamari bertako zamari xuri-gaztainxuri-gaztainazazbelagian eder, ederrago gizakiaren belagian eder, ederrago gizakiaren

desiran-desiran-oroit da amets dagien bitartean,oroit da amets dagien bitartean,eta bake hori, haizegoa, bekan du Ultsesek eta bake hori, haizegoa, bekan du Ultsesek

sentisentiitsasoan, margo hartan etaitsasoan, margo hartan etagiza-hatsen arteko haurridegoaren giza-hatsen arteko haurridegoaren

enparantzan ezik,enparantzan ezik,

baina, asekaitz, laminen saretan nahi du baina, asekaitz, laminen saretan nahi du emaneman

bere hersturaren mastaribere hersturaren mastariestekaturik datzan bitartean,estekaturik datzan bitartean,Grezian hasi eta lurralde Grezian hasi eta lurralde urrun eta urrun eta

gertuakgertuak korrituz korrituzgizakiaren auhena minberegi zaio itsatsigizakiaren auhena minberegi zaio itsatsibiziaren lilurak darabila aiseegi,biziaren lilurak darabila aiseegi,eta eta ez dakit/badakitez dakit/badakit gehiago gehiagoPenelope naizen, Ulyses, japoniarra, Penelope naizen, Ulyses, japoniarra,

zamariazamariaala haien oinazea, patua bera,ala haien oinazea, patua bera,eta berriz ere itsas-hegi bareaneta berriz ere itsas-hegi bareanLapurdiko ilunabar gozoanLapurdiko ilunabar gozoanemakume eder hura dakusatemakume eder hura dakusatbizitzaren ehuan, bizitzaren ehuan, poza eta minapoza eta mina,,ametsez eta oroitzapenez ametsez eta oroitzapenez egiten/ez egiten/ez

egitenegiten,,niketz, niketz, deusik ez dut iguriki, naiz deusik ez dut iguriki, naiz

ororen desiran,ororen desiran,itsasoaren parean ilunabarrez iduzkiari itsasoaren parean ilunabarrez iduzkiari

topa egineztopa eginezbakardadeko amets huntan.bakardadeko amets huntan.

Musika: A. O´BreskeyMusika: A. O´BreskeyHitzak: J.A. IrigarayHitzak: J.A. Irigaray