f~li ellir ri Crimsfjalli. i sl'jJlem!Jer 1957

•• JOKULL ARSRIT JOKLARANNSOKNAFELAGS iSLANDS

1 9 5 8 8 . A R

EF I

CONTENT

Sigurour P6m1·insson: VaLnaj<>kulsferl'5-•r Joklaran ns6knafelagsins 1958.

Bls.

Page

(With English summary) . . . . . . . . . 1- 9

B out, Pierre: Cones de poussicres sur ne ige et sur glace en Jsland e . . . . . . I 0-1 2

Ca.illeux, Andre: Rema rques sur lc Vatnajokull . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12-14

Sigurour Bjihnsson: Konnunarfero i Kitrasker. ~lith English summary) 15-17

Sigurour B jornsson: Sanclsn·ywr . . . . 18

J OKLARANNS6KN AFELAG iSLANDS

P. 0. Jlox 884, R eykjavik

Felagsgjald (par i arsri til'5 Jokull) kr. 50.00

G jaldkeri : Sigw·j6n Rist

Raforkumalaskri fsto fu n n i

R..itstj6mr ]okuls:

]6N EYP6RSSON

STGUIW UR P6RARINSSON

T-l<llfcUn B jurnsson: Gr60ur og dyralff lCELA ND GLACIOLOGICAL SOCIETY i K{traskeri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19-20

Magn(Js ]6hannsson : Fero um Kalda l6n og Drangajiikul 19.')8 . . . . . . . . . . . . 20-22

Fra fclagi nu: Al'5alfunclur 1958. - Or skyrslu [orrnanns. - N)tir (clagar . . 22-23

.J6n l:":yf;6rsson : Fjallarnenn. J . Guo­munclur J 6nasson . . . . . . . . . . . . . . . 24-25

Sigurl'5ur PrirM·insson: Flatan mi l nokk­urra islenzkra jokla. (Area o( the biggest glaciers in I celand) . . . . . . . . 25

Eythorsson, Jon: R eport on Sea Ice o££ the Icelandic Coasts, Oct. 1957-Sept. 1958 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26-29

Eyt h.o1·sson, J o n: J oklabreyti ngar 1956/ 1957 og 1957 /58 . . . . . . . . . . . . . . . . 30- 33

.J6 n EyJ;6rsson: Safnm<elir i Jokulheim-um og veLrarsnj6r {t V<ttnajokli I 957 -1 958. (The tOt<tlisaLOr at J i.ikul­heimar <t ncl the winter snow on Vatnajokull) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

Sigurl'5ur I>6rarinsson: Uroarh6larnir i Stal'5ardal. (With Eng lish summ<try) 35-36

Sig url'iur B j6nnson: Hnh;irjokull og· draumur Gu~rt'Jnar Bjarnad6ttur . . 36

P. 0. Box 884, R eykjavik

fJresiden t and Editor of ]6hull:

)01\r EYTHORSSON

P. 0. Box 884, Reykjavik

Secretary rmd Editor of ]olwll:

SJGURVUR THOUA H.lNSSON

P. 0. Box 532, Reykjavik

A11nual subscription (or receip t of the

journa l JOKULL £ l- 0- 0 or :) 3.00

;\fyndin i v instri handar horn i {t na:stu bls . e·- ar kynlega li.iguou jokulskeri i mi"t)jum Lang jiikli. M . .J6hannsson t6k my ndina i p{tskafer('\" vorio 1958. H <tn n v iii kalla skeri<5 I) ursa borg .

Tl1 e pictw·e in the ufJfJer left htmd corner on I he of;posite page shows tile consfJi cuous nunotah Punaborg (Giants Castle) in Lang­jolwll.

•• JOKULL ARSRIT

Jb KLARAN N SO KNAFELAGS l SLAN DS

8. AR R EYKJAVfK 1958

SIGURBUR PORARINSSON:

Vatna jokulsferoir Joklaranns6knafelagsins 195 8

(With English swnmary)

VORFERDIN

Konnunarflug. - Vori~ 1958 cfndi Ji.iklarann­:t:knafclag islands t il fcr~ar [t Vatnajokul. s,·o scm vcnja hcfur veri~ nokkur u ndanfarin ar. .'\(~ JJcss u si nni var eitt af a"Oalverkcfn unum a"O kom a upp birg6a~kemmu f Jokulhcimum, e n auk jJess skyldi haldi"O til Grimsvatna og c itt­hva6 vi6ar um ji.ikulinn, cf vc"Our leyfOi. Var :ctlunin i fyrs tu ao lcggja af sta"O laugardaginn fyrir hvftasunnu, Jl. e. 24. mai. e n vcgna lang­varandi kulda i mai j)(Jtt i synt, ao e igi vzcri pit orl'5i\~ Ia:rt inn f .J okulheima, og var fi>rinni ]lvf s legio a frest. 1>. 23 . . mai flugu J)e ir J 6 n EyjJ<'Jrs­son og Sigurl'5ur I>6 rarinsson mel'5 Sigur"Oi .J6ns­~yni , skrifstofustj6ra, i flugvc l flugstj<'mwrinn­ar inn yfir Jokulhc ima til ao kanna l ci<~ina.

Virti~t scm 6Czcrt m yndi bilum, er ka:mi inn (yrir· Va tnai.ildur. og var ftkvcoi~ ac~ fre ca brott­fiir le ioangursins til fOstud ags 6. j1mi. Um flug­fcr"Oina er pal'5 cnn (rcmur ao segja, a(~ n ogi<5 var J)a~ h<'ttt yfir .Jiikulhcimum, ac5 vel sit til Sviilhnuka, og var cngin rnissmioi a~ sj a ;\ jokl­inum inn af Tungmirbotn um, en j iikuljal)"ar sle iktur og Jllmnur a<~ sja langt au~tur fyrir Langasj6. H e im var nogic~ yfir Eldgja , Kotlu og Eyjafjallajokul i 6venju g6ffu skyggni. Sftst g re in ilega t'n· flugv(·linni . al) syl'5sta gigari.i()

Eldgja r gcngur einhva~ inn unclir Myrclals­jokul, pvi pa<i hattar fyri r a. m. k. e inum all­w)rum gig und ir jokuljal)"rinum.

.Enn sast YOWl fyrir Kotlusigunum fr{t 1955, en mjog vont jJau grunn oroin .

Vclin lcnti i R eykjavik kl. 17,38 eftir na;r 2y2 lima flug.

Fe,-(5 til jokulheima. Skemmugrtt111111!" sleyfJl­ur. - Fostudag~kvoldio 6. juni kl. 23 lagoi 27 manna h6pur af stal'5 til Jokulhc ima. I>ar a( zctluou 20 a Vatnaji.iku l, en auk pcirra voru m el)" i fO t· Jo n Eyj)()rsson. Sk t'tli Skt'tlason: ri t­~tj6ri , l>6rhildu r l?orleifscl6ttir ( 13 itnt) og bil ­stj6rarnir G unn la ugur J c'>nsson, H alld<'>r Eyj6lfs­son, H a ukur H a llgrimsson og l?6 rir Svcinbjorns­son. Bitar voru fimm, auk snj<'>bilanna priggja . Gusa, } dlwls I og Grendils.

Feroin inncftir gekk a~ 6skum. Vel'5ur var stillt og bjart. Tungnaa g6~ yfirfer~ar og snj<'>r ekki til vcr ukgs trafala, p6tt kra:k ja yrl)"i f ram­hja nokkrum ski:iflu m m illi Lj6sufjalla og .Jokul­hcima. Komi<~ var ao skalanum kl. 16,50 p. 7. jt:mi og var j1egar a<~ kvOidi jJess dags byrja<i ao grafa fyrir grunni skemmunnar, en henni var Yalinn staour {t malarfli.itinni via hrau n­jal)"arinn skammt vc~tan vi() veginn upp a<~ hus­inu. Skemman var teiknuo af Stefa ni Bjarna-

1

syn i, h usasm i<5ameistara. Voru vio ir allir sagaoir til i R eykjavik og h afOi Stefan J)ao verk rneo hi:indum asamt H a lld6ri 6 lafssyni, H alld6ri Gislasyni og M agm'1si Karlssyni .

1 husgr u nn inum var m alar- og gr6fsandslag viku rbla ncl i(), klaka la ust n i6 ur a 40 ern dypi, pa r unclir var leir lag frosi6 , urn 10 em pykk t, og ne6ar tvi:i lcir lOg, frosin, ln <5 n e6r a a um 80 em dyp i, e n mill i p eirra 6frosin n sa nclur.

Sunnuclagw · 8. jtl.ni. - I>enna n clag var unn i~

ka pp samlega a() I)Vf a<5 s teypa grun n inn og var llVi verki lo ki() kl. 18,30. Voru l)eir, sem e kki ;c tlu()u a joku linn, !Jft pegar farnir h e im a lei(), en j i:ikuHara r f6ru at)' [lyrj a sit t h a[urtask i nn a6 j i:ikli og b ua a slei'5a, og voru [erobun ir A jokulr i:indi nn i kl. l u m n 6 tti na. Vcour vat· lJ<'t still t og frost -;- l , C.

I>eir 20, sern {t ji.iku l h c ldu, voru el'tirfa rand i og skip tust jJa n nig· ;\ snj6bila na:

.fij/wl/ 1 (,K uggw·") :

Sig uro ur l>6rarinsso n, [ararst j6ri H a ukur Hafl ioason, bilstj6 r i Ba.lclur J 6hann esso n, l a nchmelingamaour ;\ fagnus J 6 ha nnsson, kv ikmyncla t6kumaou r Va lur J 6ha n nsson, aostooarm a()'u r

Grendill:

6 lafur N ielsen, b ilstjor i Ragna Stefftnsclott ir Sig ur6ur W aage Guorun ·waage Sigurbji:irn Bc nediktsson

Gusi:

·Cu()'munclur J o nasson, bilstj. og fara rst j6r i l>orleifur Guo mundsson, bryti H alld6r Gislason Halld6r 6Jafsson H anna Bry njo lfscl6 ttir Ing ibjo rg Sig ur()'ardo ttir Ka rl Mau te (t>yzku r bl a~ama<)ur)

\IIagn t'ts Karlsson M argrc t Halld6rscl6 ttir 6tina J 6 nscl6t t ir.

M rinuclagU1· 9 . jtini. - Fer tsin upp jokuli nn s6ttist sa:m ilega, en fa:r ()' var pu ng (ram a n a£ og uro u Kuggur og Gre ndill au hjalpast vits a6 draga ;\lmsleoann up p fyrsta brattan n, en :'t s le()'anum va r fle kahusio, sem byggt var fv r ir

2

fer 1Jina 1955 og lJ<i no tao fyr ir m zel inga r Mar­reins ft·anska, en si<'5an hefur tn6 vcrio no ta()' sem eldhtts i joku lfero um.

Stefnan var tck in bei nt ;\ Grim svotn. U m 10 km fn\. j oku ljaori, i roskleg·a ll 00 rn hzeo, var g-rafin gryfja n iour a ji:iku lis. Var sn j6lag i()' 212 em og a<'5 va tnsgild i samsvarancli 11 00 mm lagi. Gry[jugreft i og mzeling ur var lokio kL 16,30. l>oka hi yfir, er h alcli()' var a£ stao, en bd tt t6k a()' rofa til og sast ]>a t il J)oroarhyrn u, P<ilsfj alls og H amars. Klukkan var nzer 20, ]>egar komi(5 var ao ska lanum i Sviah nuk eystri, sem ji.iku l­fOrum er tam t ao kalla Grimssta<'5i a J 6kl i. Var sk:-ilin n i aga:tu sta nd i eftir veturin n . Ska[l !{t

n or<5an at)' honum, na:stum upp fyrir huro, e n a~ sun na n up p u ncl ir miojan vegg. Inni var cngin missm iOi a()' sj{t nem a !Ja u, ao n okkr ar eina ngn m arplO tur i paki h i:iH5u h velfzt daliti<'l i n n vegna ra ka . Veour var hio feg-u rsta ])Ctla Lyrsta kviild i Grimsvi:itnum og var pegar tekio til via prih yrn ingam zelingar, en eitt ar verk­cfn um lcit)'a ngursins var a() [a n akvzema ma:l­ingu {t fjarla:g()' mil li Sviah nt'1ka n na og h ze6ar­m un peirra, e n eystr i h n Ltk urinn er, samkva.:mt m<eli ng u J Ekh olms, 1719 m. Einnig skylcli m a:lcl hzeo a D ep li og nokkr um o()r um viO'm il'5-u narsti.ioum i Grimsvotnum. Ba ldur J ohan nes­so n h afoi t>essar ma:lingar m eo h o ndum og va r Valur J 6ha n nsso n hon um ti l aosto<5ar. I> rihyrn­ingama:ling un um va r lokit)' aiJ m estu kL 3 um n 6 tt ina og var fros t j:>a komi()' n iour i -;- 7, C, en for nic)'ur i -;- g o C siOar um n6 tt ina . f na:sta h efti J okuls vero ur gcr ts n ftnar i grcin Eyrir l>ess­tun m:eling um og breytingum it Grfmsvi.itn um f'ri og- m e6 h laupi nu 1954·.

I>1·iojuclagw· 10. jttni. - :Pc n nan d ag var veo­ur hi()' feg ursta, andvar i af norori og bjart yfir o llum jokli. N u va r ha lclii n il"iur i Grimsvotn , og lio in u sk ip t t il ,,i n nu. Nokkrir t6ku t il. v it)' gryfjugrOft a w ip u11um sta<'5 og grafi ()' h efur verio unclan[ar in ar. Baldur og Va lur halla­mzelclu (nivclleruo u) snio fni D epli alia leio a6 Storko nu[)ili og var pvf verki ekki loki()' fy rr en eftir m i()'n;.etti . Sigu riJur og M agnus .J6h anns­son h a:iJarm:.e ldu met)' flugvc larh<eO'arm zelum v f()'a i Grimsvatna kvos inni og m ;elclu n ftkvzem­lega (m cff hallamzeli) ba:kkun vatn sboros vi<'5 Va tnsham ar Ira ]wi haust io ilour. M 6 bergs­kollurin n (,Naggur") rett austa n v io Vatnsh am­ar, scm re is 15 m yfir vatnsboro p. 15. sept. 1957 (Sbr. m ynd a bls. 47, J i:ikull, 7. {tr), nfttsi

nt't 7.2 m yfir vatnsbor~ (mynd 1). Ha ft5i p vf h a::kkun vatmbort5sins numie5 7.8 m a 237 dogum ee5a 3.3 em ft dag ae5 meoal tali. 1 oroan undir Grfc5arhorn i mrcldi5t ha::t5 vatnsboros hin sama og vii~ Depil. J>ar uppaf ,·oru miklir jokulhamr­ar meo grcinilcgum ha ustlOgum (mynd 3). f gigsk:l.linni i su~vcsturhorni Grimsvatnakvos­arin nat· va r krapab la og yfirboro hennar 5 m ha::rra en vatnsboroi\'5 vi<5 Dcpil.

i gryfjun ni , scm gnfin var nie5ur a 6 m d ypi, r eyndust vera 456 em n iour a haust1ag og vatns­gildi vccrarlags ins samsvara ndi 2275 mm regns.

M i{Jvilwdagur 11. jtlni. - Klukkan var ort5in half tvi) um n6Ltina, jJega r komia var heim i Grimsstat~ i og flestir preyttir e[ tir d agsins onn, en po h6rsL n t't pegar mikill g leoskapur i t ilefn i af afma::li Guomundar J6nassonar og t6ku all ir p{ltt i ncm a Baldur, scm valt ut a( sofandi jJcga r efti r he imkom una og varo ckki vakinn mco nc inum raoum, enda hofou ma::lingar und­anfarinna daga og na::t ur ma::tt m est a honum. Limi li tio n<etur , er gleoskapnum !auk. en jJa ,·a•· G uomundur J 6nasson pegar ;, bt·aut vit5 fimmta mann, ;, le io austur i Esjufjij!l til ai'5 !ita eftir skala J oklara nns6kna(elagsins, sem par stcndur, og sa:k ja ~ le(')a mikinn, scm par hefur legio sioan f fransk-islenzka le it5angrinum 195 1. Var a:tlunin au jJcir, sem eftir voru i sk;'tlan­um, ka::mu til m6ts vit'5 jJa Gut5mund i Hcr­ma nnaskllro i og a'i:~ sloan yrt5i skroppio ;\ l-Tva nnadalshnuk. Ileimah6purinn Lafi'5i st leng i dags vio konnun ishella nore5an og nori'5vcstan i Varmh6 1, r e LL vesw r af Sviahnuk eystri, en pcssir ishellar rn ynclasL vcgna jart5hitans og er a:vin tyra legt urn j)a au ganga. Sta:rst i hellirinn no roan i Varmh61, m eo stefnu til noroausturs, var 200 m la ng ur og boLn h ans 40 m n c<5ar en munninn, braLL nie5ur sums stauar og isao, svo al)' no ta varo \'a(~ . I nnst inni var gla::sileg is­hvclfing og purr \'ikur i botni hennar, en h iLi i honum 1• C. Klukkan var oro in 22,15, pcgar ha ldio var [r{t sk<\.la num og var veour pa enn hio fcgursta. hvcrgi sky ;\ lofli og himinhvolEil~ scm sk{tl itr gagnsa:jum opal, n iuri v iu sj6n­hring me<:)' bl{tgT1lllm lit, er upp a vit5 gekk yfir i r6srautt og si<5an f lj6sbh'ttt. 1 sliku vcori cr una()'slcgra en oro fa lyst ao feroast um h jarn­brcio ut· Vatnajokuls. Guomundut· og ftl~lagar

hans hofou oroi()' flj6 tar i f feri'5um en v ii'5 var bt:ti7L og hrepptu p6 von t fa:ri vesLur ao Esju· fj (ill um. H oparnir ma:ttust 15 km noro ur af

~ ------·

I. 111'y nd. aggur (undir orinni) scour fn't Dcpli . - View fr01n DejJi ll towards S. T he anow jJoints to tl1 e col Naggur, to which th e 1·ising of t h e wall'T level at Vatnshamar is referred. -Lj<lsm. S. 1>6rari nsson, 10. juni 1958.

1-lermannaskaro i, en tjoldum var slegic~ kl. 4.30 11111 nb LLina 5 km noroan Jagskarosins.

Fimmtudagw· 12. jimi. - I>au kom a dagin n, cr r i io ,·ar tir b6lum t)cnnan dag jJeygi w emma, ao h cllapril io dag inn aour ha f<5i ha ft af miinn­um bjartvio ri a Ora::fajokli. Kl. 14 va r hiti -;- 0.5• C, hreg sunnanatt og skyjabakki grltfoi yfir bit jciklinum. Bratt skall a poka og (~cri l'5

var l)ungt upp brekkuna longu suo ur af H cr­ma nnaskaroi. Klukkan var oroin 19, !Jcgar kom­iu var ;\ bung una noroan Tjalclskar e5s og n il5a­poka skolli n a . A te ioinni jJangao kom um vio 6v<cn t ft skioasl6oir og stefndu p eer vestur ;\ ha: LLulcg- sp rung usva::ui. I>6ttumst vit5 vita, a(~ peir scm jJarna Y<eru a fero, fa::ru vill tir vegar, og voru Valur og Halld6r 6lafsson scnclir {t

skloum i sl6l5ina til ao leita kau<5a. J>f' ir fundu j)a \'On bn\oar. R eyndust pet ta vera jJrir Breta r, ~em hi>f<'5u lagt a jokulinn fra Sancl fe lli eftir au hafa gcfin u pp vie5 au ganga a hann fra Fagur­hohmyri. i£tluou peir scr lJ\'Crt yfi r Vatnajokul , nort5ur i land. I>egar Valur og H a llcl6r komu ao jJe im, hi>ft~u pcir slegio upp tja ldi simi, kla t·ir {t pvi, ao pcir voru komnir ll1' rc ttri le io. og hugoust bioa betra veours.

Eftir fjogurra Lima dvol nort5an Tja ldskart)s jJ6 Lti synt, au eigi mynd i gefa a Hvan naclals­hnuk ao !JCSSU sinni og va r t)vf sn ui()' hcim­lcio is. Vi\'5 komum v iu h ja Bretunum og va r pei rn n'tl'5lagt, a()' ha:tta vio sina fyr ir<etla 11 ao fara norour af joklinum, en fara i stal~inn {t sl<:'l<)' okkar til Grimsva tna og paoan til Jokul­hcima og halda svo t il byggoa sunnan Tungn-

3

;\r. F6ru jJCir ao I)CSSUlll raoum og konwst klakk­laust ti l byggoa. I>eir g istu tva.:r meLUr f Crims­vatnasb\lanum og geng u !Jar mjog vel um. -Okkar h<ipur kom i tja ldstal'5 i lTerman naskaro i um miona:ttit~ og sva[ j)ar um n<'>u ina.

F6sludagur 13. ji'mi. - Kl. 14 va r hiti 0.5" C, suoaustangola og clnmgalegt I oft. Lagt var a( stao kl. 16,30 og ;I le ioinni til Grimsvarna var sko\'5aour jokulhamar m ea ge igva:nlegum sprung­l11ll, scm cr innarlega {t hja m sv:e<'5 i Skcioar ar­jc)kuls, um 15 km su<)a ustur af Grfmsviitnum. Er lfkleg t, al'5 jokulskcr skj6 ti !Jar lmi<'51ega upp kolli, jJ6tt ekki o rli {t lwi en n. Komio i skala kl. 22,30.

Lauganlagur 1-/ . jtlni. - I>cnnan clag a llan hc llt suoaustan a tt fremur ha:g, meo n okkurri snj6komu. Hiti var 0.3• C k1. 11. Var h a lcli() kyrru fyrir I skalanwn til kvold · I vo n um bjan viori og bc tra fa:ri. Konur bi:iku()u J)enna n dag hlaoa af pi:innuki:ikum, en karlmcnn jJcyttu rj6ma. Var<'5 af l)cssu huggulcg vei1 la.

Sunnudagu1· 15. jimi. - Er synt 1J6 lli, a<'5 ekki mynd i stytta upp, va r lagt a( sta<S laust eft ir mio nretti. Sast j)a varia ut ur augum fyrir hrio og skafre nningi. S6ttist fcro in jwl sein t vestur mco votnunum, enda ra<'5 al'5 fara var­lcga i slfku vcori, c inkum milli Sviah n t'tka nna , J)ar scm ha:tta cr a ao lend a i sprungum. E r kom ni<'5ur i 1500 m ha:<'5 t()k a() ro [a ti l. Al'5 jok ulri)nd var komitJ kl. 12,45 og var ]Jar fyri r J6n E yp6rsson meo fylgcla rli<'5i, scm komio haH5i til ji)kulheima tve im cWgum ;\('5ur t il ao Yinna ao skemmubyggingunni. Vel'5ur Yar gott allan

4

2. myncl. - Serkennileg bra<'5nun vio D epil. - Pe­culia·r melting forms at DejJill . The height of lhe ,.jJenilenles" is up lo 70 em . - Lj6sm. S. I>6 ra rins­~on, 10. jun i 1958.

j)en nan clag og sMttst verk i<J v i <~ skemmuna vel. S it~ari hluta dags hel t .J 6n Eyj){Jrsson heim <i lcio vi<'5 cllcfta m ann .

1\/dnudagur 16. jtinf. - Unn it'5 a( kapp i vi6 ' kcmmubygginguna og !auk j:>v i verki kl. 16. Skcmman er hie) m yndarlegasta h t'ts. 4 X8 m, 'tafnar sta[kla:ddir og rlyr <i framstafni s1·o stbr· ar. au· snj6bilar komasl l)ar grei()Jega inn (mynd 5), hli()ar ska rsltl'5aoar, e n barujarn <i jJaki. A g-r) IE skcmmunnar var borio J)ykk t lag a[ rau<'5u gj<dli . Ha[i a lli r. cr a\5 jJCSS<tri byggingu st6'011 og jJar liigou hi)nd a<) verki, jJiikk fyrir.

Kl. 17 var h a ldio h e imlci()is i 1·cari sliku scm fegurst gewr oroi<> :'t orrefum. Staldral3" vat· YitJ nokkra ~tund d:tt suo1·cstan Lj6sufjalla og geng­io upp a e ina a[ hraun borgunum . ]>aoan blasti vi() I>6r<:)a rhyrna {t Va tnajokli. Einnig va r num it'5 stiloar {t cyrinni i Tungnaa <i H6fsva()"i t il al'5 g{t ati ga:sarcggjum, scm J\lagnt'ts J 6hann sson h afoi merk t fyrr um vori\'5. en jJcim var svartbak ur· inn nt't bt'tinn a() rrena. Kom it'5 i brei n n kl. 2.30 eftit· 9 ~~ tfma fertJ.

H AUSTFE Rf)J J

]>at) jJarf ekki ao ey()a at~ j)Vl Oroum, a() til jJess a<'5 fy lgjast na:gilcga mct'5 brcyt ingum <t G rim,viilnnm mill i hl a upa er reskilegt, ao ekk i ~c ac'5c ins Carin Jx tnga() fer<) {t vori hverju, h e lcl­ur cinnig haust hvert, m . a. til ac'5 ()()last n okkra , ·itncskju um a<'5 hvc miklu lcyti vatnsso[nu nin i Grimsvarna la:g<5inn.i stafar a( ofan braonun (a blation). Fyrsta haustfe ro in var fa rin 1957 og

var pao m cst ao pakka ahuga i\ fag nLLSar J 6-hannssonar, ao af peirri fero varo_ SLI [ero t6 kst ln()' vel, al'5 akveoio ,·ar ao halda sHkum fer1:'5um flf ra m, ef pess va:ri no kk ur kostur. Guomund ur .J6nas;o n gaf kost a ;er og Gusa og va ro J>ao ao n\oi, kostnaoar vegna, ao fa ra m eo hann ein a n sn j<'lbi la a jokulinn, jJ6tt sli ku fylg i vitan­lega nokkur a ha:tta , scr i lagi Jn r sem skrio­joku ll in n er alit anna r og verri yfirferoar snjb­bflum f1 ha ustin en [raman af sumri .

T iu p<l t ttakendu r voldust i p essa fero:

Cu\)mundur J 6 nasson S ig ur\)'ur J>6 rarinsson i\ l ag n LIS J 6 hannsson J 6 hanncs Briem H alld6r 6Ja[sso n Valur .J6hannsson Ha nna Bryn j61 fsd 6 tti r lng ibjo rg Siguroard6ttir 1\fa rg ret H alld6rsd6ttir l><'lra Gis lason .

U r R eykjavik var ha ldio kl. J 0,30 p. 6. sept­ember. kom io aC5 Tung naa kl. 18,30 og i Jokul­he ima k!. 2 1,30. Vc<'5ur var bjart og stil lt jJenn­an dag.

Swmudagur 7. se j;tem!Jer. - Kl. 8 va r hiti 4• C, alsk~'jao og· h a:g suoaustana tt . Snemma cl ap;> t6 ku m e nn al) ht'1asr til j okul[eroar. Ekki reynd is t miigulcgt a<) ko mast a jo kul ro ndina , jJa r ~CITI f1<lUr h a (l)j ver i() (ar io. og Varo a(~

rylJja Gusa lei() gcgnum j okuloldur rett sunna n vio jaf5arh6 la n <L hau. Skriojokullinn var ij JJ u .:afnari og- ()r<'5ugri yfir[cr lJ<L r en h a ustio {tour og s6ttist fe rl)i n sc int. end<~ gero i poka erfitt um a(~ f inna bCi lll Je ic'5. i\ fyrkur ~ka JI {t ai)ur ('11

komi() v;cr i a hjarn. og varo jwi a(~ tjalcla a berum skrio jiiklinum og l:ha J)ar fyrirbera~t um n t'>tti na.

Mrin udagur 8. sejJ/e111!Jer. - Veour va r enn ~vi pa<'5 um m o rguninn , kyrn, en l)oka gnHoi yfir. L ag t var ar stao k!. 11.25 og tok fa:rio br{tu a!) ska na, er kom mea- hjarnmorkunum. e n jJa n rcyndust vcr<L i um 11 20 m ha:o og roska lO km fr~t j <>kulro ncl. J-Iefur lJVi vc trar­akoman vi1'5 b jarnmork ckk i verio m ikio mciri e n st'L, cr m::e ldist i gryfj u jJe irri , scm gTa[in va r tun vo rio (sbr. h er al) fra ma n), og samsvaraoi .11 00 mm va tns. en am kva::mt reglu !Jeirri . scm kennel e r viu i\h lm a nn og pa nn, er peLta ritar. og reynzt hefur g ilda um allmarga jokla, cr

3. m ynd. N il)urfall il) no rl)"au lan undir G r il.'5ar· horn i. i hjarnh amrinum sjast nokku r haus t16g. - I ce cauldron at the N foo t of Gr/d(l'r/t orn. Fim cliff with r/{11·/( autumn layers. - Lj6sm. K. M a ute, 10. j uni !958.

ftkoma og bdtunun it hjarnmorkw n w ipuo og met·abi ko m a og bdto nun vil)"komandi jiiku ls i h e ild.

J:>ao gckk daliril) bo ng ulega ao finna Svia-

5

hn (t kana i svarta poku og voru skiOamenn send­ir Lit og suo ur i hnukaleit, en kl. um 20 ro[aoi til , svo ao gri ll t i i Grimsvotn og ' 'ar Gusi l){t ~tadclur skammt vestm· af Sviahnuk vc5tri. ?\ fun meiri braonun ha Wi verio Yil~ Sviahnt'tk eystri j1clla >Ulnar en sumario ai'5ur. H austil:'5 19!)7 var ha:<'5arm u n ur prepskjaldar skalad yra og hjarn­flatar inn<lr no rour a( sk:iJanum 2.8 m: n (J V<l l" mu nur in n 1.8 m. Leysingarvatnsla:kur r::tnn ve~tur m e()" h ii Lt knum og l)Ltrfti ekki ao bra:oa >n j6 til matseldunar og IJvotta. I hi.marks-litg­rnarksma:lir {t nor i'5urvcgg sk{da ns syncl i + 28• C og ...;- 6• C.

f>l·iujudagur 9. sejJle111ber. - I>ennan clag all­a n var sunnangola og st'dd . H iti kl. 14 3• C. Skyggni t\111 20 m. Var Jltio ha:g t au aohafast,

6

1. mynd. Gryfjugroftur i GrfmS\'Otnum. - Digging a pit in Cdmsvotn. -Lj6sm . K. l\1ame, 10. juni 1958.

en siOar i h luta dagsins va rit'5 til al:'5 tina s:nnan sp ytnarusl, er var ;, dl'i og drei[ um allan hnukinn. Sil'5an voru hella r kannal:'5ir og fund ust nokkra r n)•jar h vel[inga r vestur af Varmh61, ,·il:'5brigl:'5a fa llcgar, }Jar sem pak var svo jm nnt, ae5 binu lage5i i gegn, fagurblaa i e inni ltvel(­ingunni, en blftgra:na i an narri.

MiiYvikudaginn 10. sejJtembe!". - Al:'5 morg ni jJcssa dags var en n JJoka, en komi n ha:g nori'5-vcstamitt. Kl. 12,30 va r h aldi <) niour i Grims· viitn. Er komio var nee5arleg-a i Sviabnt:tk t6k a~ rofa ti l og s{tst m6ta fyr ir slel:'5asl6\'5inn i [dt pvi urn vorie5. I>ao reynclist pvi au~velt a~ [inna staoinn, par sem gryfjan hafoi !)a veri~ gra[in. Valur J6 hannsson og H allcl6r 6Ja[sson voru kvacld ir til al:'5 gra[a gr-y[j u rcl t hj:l. I)ein-i Iyrri,

Cn viu i\ fagnus J 6hannSSOI1 lH~ldum inn ao Depli til ha:ua rmrelinga. lnni i Grimsvatnakvos­inni var so lskin, p6tt poka sveipaui Sviahnttka.

it st<'>o 1aggur ekki nema 2.5 m upp ur vatni og ha[t'ii Yatnsboru jJVi ha:kkau urn 4.7 m siuan 10. j t:mi coa 5. I em au jafnaoi a dag, en htekk­un 1·atnsboros siuan 15. sept. 1947 nam 12.5 m, ef'~a na:stum 3.5 en1 a clag. i\Ieu pvi a\5 gera matti rftr5 fyr ir pvi ao Naggur yroi kominn i kaf a vori komanda og jJ{t ckki lengtn· h regt a<) mi<'ia lnc<'i vatnsboros vit'i hann, var mxld na­kva::m lcga ha;:oin fni vatnsboroi upp ft m6bcrgs­ko lli nn mcsta noroan vio Dep il, en jJan n ko ll ne[ndum vio M6sa. R eyndist su h <eo vera 11.75 5. 1nynd. Skcmman fullgero.- Sto,·e-ltouse and m . . \ allst6ru sva:ui vcstur a[ Vatnshamri voru l 'f' hul in j olwlheirnaL - Lj6 ·m. S. I>6 rar insson. jaorar a llra h jarnUcka g ulnaoir af brennisteins-~·~~ 1 1. sep t. 1958. sambo ndum og er pao s}milegur vottlll' pess - ~

1 ' !~ jarohita. scm undir c r. einni sprungu sast gre ini lega haustlagio 1957 og Yar clyp io niffur <i j>ao 225 em.

Enn scm [yrr var hreo Ya tnsboros nor<'iaustan unclir Grloarhorni h in sama og vio Va tnshamar.

Er vil'i komum ahm· ao gryfjunni var h im ort'iin h;ilfur sjouncli metri a dypt og komio langt niour [yrir haustlagio 1957, sem reyndisL vera <i 260 em cl)•pi . HafOi pvi lmionunin sioan 10. jitni num i<'i 194 em, auk p css scm kann a() hafa fallio jJarna af snj6 i sama timabili, en vatnsgild i neosta h luta ve trarlagsins hafoi auk­iLt t'n· 50 i 57% . Ekki varo komizt niour ur vetrarlagi nu 1956 / 57 og cru ley far pess pvi meir e n 3.9 m, cncla hafo i akoman i gryfju, scm grafin var !Jarua n<erri 5. j t:mi 1957. r eynzt vera 652 em (.Jokull, 7. <ir, bls. 44). Mjog a;:sk i­legt V<Cri, <10 framk v<em a meiri brionunalm<Cl­ingar <i Grlmsvatnalregoinni og a aorennslis­~,·a:oi hennar, jJI'l SC htegt ao KOtnast ao lliOUl'· stoou um pal'S, hvcrsu mikio a£ vatni pvi, sem ~afn ast fyrir i la:goi nni, er m ynclao vio ofan­br<'t<'in un (ablation). cr ha:gt ao rcikna nokkurn 1·eginn t'tt, hvcrsu mikio vatn m ynclast vcgna br<eoslu nct~a n frit og par meo fe ng inn ein­sta:('iur mi>gu lciki til ao re ikna ut hcildarhitaut­streym i(~ fdt J)vi mikla jal'ohitasva:oi, scm l)arna er unclir.

Fi·m.ml'lldagm· J.l . septembeL - Dimmt var yf ir allan jJcnnan dag. Hi ti kl. 10 2.5• C og su nnanatt, 4 vinclstig. Allir h vi lclust fram efti r dcgi, cnda sein t gcngio til nau<t. Var akveoio al'i fresta broufi>r til n<esta morguns. jJvi J o­hann es Bricm att i eftit· al'i ba:ta nokkuo um

jJrfh yrn ingam<elingar [ri !Jvi um vorie'i. Undu mcnn scr vio spilamennsku, lcstur glreparita og joklakveosk<tp m isja[nlega prentha:fan.

Fostudagw· 12. septem.bel'. - Fram ti l hadcgis var sunnanatt og rigning, hit i 3• C kl. I 0. En upp ur haclcginu gckk hann i vcstrio og tr'lk ao ro[a til. Var IJa bttizt til brollfcroar, en vio J 6h anncs himdum v io hornam<elin n i 4 klukku­tima i VO il lllll au Ste ist til mcrkisstangarinnar {t Sviahn uk vcstri, hvao loksins skeoi. Kl. 18,30 var m;cl ing<.tm lo kio og var pa oroio albjart og komio frost, ...;- 1.2• C. Kl. 21 ,30 var tjaldao {t vcsturjoklinum skamrnt ofan v iu hjarnmork. jJvi engin von va r t il ao komast yfir skrioj(ikul­inn i myrkri. H iifou [lestir hangio a skioum a[tan i Gusa a lia lcio fra Sviahnt:tk vcstri.

Lauganlagur 13. sejJtembel'. - i\ lannskapur­inn var ra:stur kl. 6, jJYi engan la ngaoi til a<~ ciga n6tt a skriojoklinum. En fc t·oin s6uist a ll ­ve l og var komio ao jokulrond kl. 14. Vcr<'5ur !)6 ao tc lja skriojokulinn alveg it takm(irk um !Jess ao vera fa:ran a hausti snj6bilum a[ Bom­bard ier gero og mynclu raunar [lcstir telja han n Ofa:ran.

Gou 1·ar a()' koma i J o kulhcima ao vanda og var clvalio par til na:sta clags.

SumludaguT 11. sejJlembe1·. - Lagt var <tf ~ Lal'i hc im {t lei{)' kl. 11 ,30 i blioskapar vc6r i og­lykkja logt'i {t !Jit leit'i inn i l>6ristu ng-ur og l)ao­an nokkuo upp m et5 Kolclukvisl, en jJar cru moldarbiir() mikil og y;enlcg til oskulagarann­s6kna. Mcoan karlmcn n st6ou i moldargre(tri og oskulagaranns6knum uncli kven pj6oin scr

7

vi'O blaberjalinslu ofarlega i Tung unum, en JJar voru bh1bcrjabre i<'5ur m eiri e n flcstir h of'Ou aug­tlll1 liti~ og h6f<'5u l)ar eng ir aour tint nema hci~aga: ir. Voru berin meo ollu 6fros in (l)a(~

voru l.Jau raunar fram i okt6ber). Kl. 23.25 va r komit)" i Landmannalaugar og var J>ar fyrir Carl Eiriksson vcrkfra:oingur, einn i j cppa, bt'nl­um scndi- og m6ttokuta:kjwn og hafo i Gut~­

mundur J6nasson haft pao til dundurs J>cnna n clag og claginn ;l()'ur au fjarst)•ra Carli og jeppa hans gcgnum talstoo sina yfir fja lllcndi'O vcstur og suovcstur af Langasj6.

Afdnuclaginn 15. sejJtem ber. - Veour v;tr cnn gott og var fyrrihluta dagsins varic~ til ac~

kanna Lj6 tapoll og r6ta i moldarbi)r~um. f g ig­barmi Lj6tapolls efst er liparitmol , scm komin cr t'n- g ignum ja lfum. A meoan glgbarmurinn var kanna~ur dr<'> 1\Iagnt'ts Ji>hann~son {t

~kammri stund 3 silunga ur po llinum og myncl u 1)6 fair telja [no vam liklegt til vci~i , en Jnl~

hefur ;\~ur s)111t sig, ao silungar eru braOfe igir i mivist Magnt'tsar.

Ekki ska l her fario mikio ut i cldf ja llafra:'O i, en par scm sa, er J)etta ritar, he[ur Jnafaldlcga ta fio mjog fyrir feroa fe!Og um sfnum .i Vatna­jokulsferourn vegna {ts<ekni i molclarbi)r()', en JJc ir synt furc~u mikinn skilning og {thuga {t

[)CSsari syslan, ska] pess geti~, au oskuJagaathug­anirnar h afa JJcgar gefio nokkrar upplysingar um a ldur cldstoova a pessum sl6~wn. Svo ch-cmi scu ncfnd rna oruggt tel ja, ao Laugahraunio sc

8

6. mynd. A Sviahnt'tk \'eStri, se~ t i I a usturs. -View fmm W -Suinhmi.kur towards E. - Lj6sm . S. I>6rarinsson, 12. sep tem­ber 1958.

runn io fyrir la ndnamsiild, en van cr JJa~ mcit e n 1200- 1300 ara gama lt. 1 ;\.m~h ra uni~ cr yngra og liklegt a~ l)a('\' se til oroil~ eftir ac'S land byggoisL, en IJ6 ekki Jong u eCtir j)ao. Sama er a<'\' scgja um ,Stth", gigin n reglu lega, scm blasir do cr kemur upp a hr ygginn sun na n F rosta­stal)a va tns. Spre ng ig ig uri n n i Tjilr vafcll i er {t morkum J)C"S a~ vera til o roinn eft ir al~ land bygg~ is t og JJklega svipao a't'S scgja um Lj6ta­pol l, jJ<'>tt ckki se JJa()' n;egilcga kannao enn. ,\ siimu sprungulinu, coa J)vf scm mcst, og Lj6tipollur og Stutur, er gigardc) SLt, er kl yfur suovcsta nvcro Lj6su.fjdll og sker sunclur Veic) i­va tnasva~oi 'O mer au cndilongu. I>essi g iga ri.)i'5, ~.em ncfna m;ctti Va tnaborgir, cr e in a[ lengstu gigaro~um la ndsins, um 26 km, og cr pa ckki mcota lin su sprunga, >em kl)•fur meginhryg<.; l.j<'>su f ja lla og na:r nokkuo uoroauslll r fy ri r JJau , en h t'm \· i r~ist geta vcrio myncluo samtim i; hinni, jJt'lll liklegra se, a~ ht'm sc cldr i. 1-l vcrg i hafa enn fundizt i jarovegi ;i Va tnaborgum eoa hra uui rra JJeim <:>skulog. cr bencla t il ao [Jess i g igaro<l se eldri en landmim fslancls og [Jvi Jik­Icgt, au h t'm se yngri.

Ffti r [Jcnnan U.turclt'tr er JJv i einu vi~ a<) IM.:la, ao laust Eyrir mio n;clli J) . 15. sep tem ber rann le i<)ang ursbillinn he im i J>verholtio i Reykjavik og Iauk par mco lc ioongrum J6kla­ra nns6knafelags fslancls {t p vi vc~ursa:ia ar i 1958. J>okk lJeim ollum, scm [Ja r voru mco i feroum.

SUMi'viARY:

T H E GRf.MSVC)TN EXPEDIT IONS

l N J UNE AND SEPTEMBER 1958

by

S I GURDUR THORA RI~'SSO.V

in 1958 the I celand Glaciological Society ar· mngetl two exfJeditions to Vatnajokull mainly in orcle1· to study changes in the Crfmsviiln 111WI. Leaders of these exjJeditions were Sig· uulu1· T hom1·insson and GudmunduT jr5nfiSS011.

The fh-st exjJedition left R eykjavik on june 6 find 1·etumed on june 17. T wenty fJersons went to Grimsviitn in one Bombardier and two l lliesels. D rivers were Cudmundu1· .J6nasson, flaulwr H aflirlason and 6lafU1· Nielsen. Baldur } 6hannesson took jJnT/ in the exjJedition 11.1

geodecist. Assislrmts in the Tesearch work were NCagn1is j 6hannsson and Valur ]6hannsson and those who travf'lled os tolll·isls were - ns in fnevious expeditions - always ready to lend a helfJing hand.

A pit was dug on Tungnarirjolwll in about 1100 111 hf'ight n f'ar the Jim line. Accumulation autumn 1957 - ]11 ne 9, 1958 was 2 12 em, water value 1100 111111. lluother fJit was d ug on j une 10 on nem·l·y the same jJlace as jnevious year. shoT/ NE of E Sviah111ihu1·, in about 1520 111

height. Accumlliation since autumn 1957 was ·156 em, water valuf' 2275 mm.

n. ] rihannesson carrif'd out t1·iangttlations ill the Crimsvotn mea and levelled a 111-E profile ove1· the Grimsvotn depression from DefJill to Cridm-!wrn . B esides the triangulations, the height of many fJoinls was detenniu ed with aeroplane altimeters (T< oelsmon Sensil ive A lti· meters). The mising of the wata level at l'atns· hamar since Sept. 15, 1957 was exactly measured and found to be 7.8 111 in 237 clays 01· on aver· age 3.3 Cl/1 j>er da)'· The water level at Gridnr­ltorn was the snmf' as at Vatnshamar.

Slzo1·t west of E Sviahml.lwr some ice cavl'ms besides those discovered fJ1·evious aulllmn were now found and measurf'c/ . Th e longest one was 200 111 .

.Having enjoyed excellent weather in c,·ims­votn f07' th,-ee days the expedition headed for Orcefajokull. B ecause of bad weathe1· H.vanna· dalshml.lun was not climbed.

At ]o/wlheimm· a sto,-e-house [o1· wiesels and fuel was e!·f'cled by the glacie1· jJm·ty and a group of members of the Glaciological Societj>, /eel by ]on EythrJrsson, who visited ]olwlheimar in connection with the expedition.

The exjJeclition in autumn left R eykjavik on SejJt. 6 and retm·n ed on Sept. 15. Members weTe 10, using only the B ombaTdie1· fo,. the g lacia travel. D1·iver was Gudnwndu1· ] unns· son, assistants were Magmis ] 6hannsson, } 6· hnn nes Briem and Valur juhannsson . Th f' glacier was mther difficult to tmve1·se ufJ to the fimline which was found to bf' in approx . ll20 m height. During the six days stay on the glacier, wPather was cleaT onl)' two half days.

At Vatnshamar in Grimsvoln the wate1· level fwd risen ·1.7 m between j une 10 and SefJt. 10 or on aveTage 5.l em j1e1· day. A t the fJit N E of E Sviahml.ku1· 262 em of the accumulation layer remained, the ablation june 10- Sept . 10 thus amounting to 194 em ( beside the melting of the snow that may have fallen during the swnrne1). In th e lower pat·t of the ,·est layer the water content was 57% against 50% on } nne 10.

Ort the way home from ]okulheimar the exjJedition look a nlll u.p to Th 6ristungu1·, an oasis between Knldalwisl and Lahe Th6risvatn nnd there Thorm·insson measured some soil pro­files for thefJhrochronological fntrfJoses . Dw·ing previous Vatnajokull expeditions n lot of jn-o­files has been mNISU?·ed on the way to and fwm ] 6/w/heimar, both in the Veidiviitn area anrl near tandmannalaugar. Th e jJ1·eliminm)> 1·esult is i.a. that the rhyolitic lavaflow L auga· hmun is ce1·tainly prehistm·ic but hardly mo1·e than 1300 )•ears old. The mam· in Tjorvafell, the lava flow .Vdmshraun and the 1·egular scoria cmter en/led Silttur may all be younger than the settlement of Iceland and so is also fJrOb· ably th e cmter row VatnabOTgir cutting thmuglt the Veiclivotn aTea between Ljosu.fjoll and Svartik1·6 /wr.

9

PIERRE BOUT:

Cones de poussieres sur neige et sur glace en lslande

Nous avons publie en 1956 une etude sur Jes cones de poussieres ou , d in-cones" des glaciers islandais. Q uelques fai ts concernant les cones d e poussicres sur ne ige y son t consigncs. Quel­ques observations nouvelles nous engagent a reveni r sur lc su jet.

Le Dr. t. fanin Schwarzbach, ProCessor a In­~titut geologiq ue de Cologne, no us a aimable­men t (ait parvenir Ia photographic ci-contre (photo 1) en nous signalan t qu'ellc concerne des c<) nes sur ncige observes par lui le 27 juillet 1954 sur les pen tes nord-ouest de l' Hekla. La ha uteur d es monticules est cl'envi ron 10 centi­metres. l ls occupe nt une grande surface.

U nc photo de C . .. W. IvL Swithinbank publiee par Charle worth (1957) repre~ente des cones de poussieres supportcs par Ia neige recouvrant Ia moraine tenninalc clu Kverk(jo ll sur Ia lisiere nord du Vatnajokull. Elle mon tr e le meme re­parti tion ex tensive d e ces monticules qui ici atteignen t de quelques centimetres it l Ill de h aut (Swithin bank, 1950).

Cette disposition par p lages ctendue;, au sein desquelles les monticules son t densement distri­bucs ct 01'1 !'on ne note aucune d irection pt·ivilegicc, paralt assez typ ique des cones de

Fig. 1. C(Ju ~:s de poussiercs sur nc ige nurcl-oue.;t d e l'H ekla. - Photo ;\ /. Schwartbacb.

10

poussieres sur neige ceux des glaciers se grou­pant Je plus souvcnt en [iles qui cotoie nt des bcdieres ou ruisseaux de fonte. Or ceux-ci s' in­stallen t (requemment sur d es fissures qui s'of­fren t en rcseau orthogona l au bord d es larges caloue~ glaciaires islancla ises d 'ou des files de cones qui se recoupent que lqucfois a a ngle dro it, romme nous l'avons observe en 1954 avec !'Expedition Peguy it la lisicre Eest de J' Hofs­j(ikull un peu au Sud clu Klakkur (photo 2).

Cette difference dans Ia repartition des cones de p0ussicres a la surface des champs de n eige et des g laciers tien t a d es moda litcs cliffr rentes de genese.

Sur Ies champs de neige, le ven t etale en nappes minces et etenclues Jes poussieres vol­caniq ues ou limo neuses. L ' inegalitc originelle de la surface de 1a neige ( withinbank), Ia dis­position en ripple-marks des poussieres (Speth­mann , 1908), la contraction de la neigel) sous le revctement Jithique (Warren ' !\Tilson, 1953) etablissent d es cliHcrences cl 'cpaisseur clans la mince n<~ppe de sables ou de limon, y crcem des cen tres Jocaux d 'accumulation qui dans Ia suite, en retardant Ia fusion de Ia neige sous­jacente, cleterminen t !'apparition de cones nombreux en ordre disperse.

Le materiel qui recouvrc les cones des glaciers a etc lu i aussi apportc par le ven t mais dans Ia suite il i t ete incorpore clans Ia glace. C'est clans l'cpaisseur meme clu g lacier que nous l 'a­vons observe a u Langjoku ll en 1950 et a l' Hofs­joku ll en 1954. Degagcs lors de 1a fusion, Jes cendres volcaniques et les limons sont repris par Jcs eaux de fonte et deposes sur les r ives des beclicres par le mcme proce sus qu i entraine Ia form at ion des levees alluviales sur les berges de cen a ins cours d 'eau de plaine. Sous le liserc sablonn eux ou Jimone ux a insi accmnulc, pre n­nem ensuite naissance des fil es de cones dont Ia ha uteur moyenne est comprise en tre I et 2 m. 11 est normal que les cones de pou sieres de~ glaciers soien t gencralemem plu~ eleves que les cones de poussieres sur ncige car Je proces,us

1) i\ notre scns, les poussiCrcs sc rcsscrrcnt en ilOt.s no n p31TC que Ia ncige qui lcs SUPPOI'tC sc c:ontractc mais parcc que Ia chaleur qui ra}onnc des grains fait fo ndrc Ia ncige qui lc.·s sCparc. La m ince pelliculc d'cau qui cntourc chaquc pari it ulc aidant, les grains sc rapprochcnt et dcvicnncnt comig-us. Lcs legercs deni,clations orginclles de Ia neigc doi\'ent faci li tcr Jc procc'tsus.

d 'accum ulation du materiel qui donne naissance a ux premiers est plus efficace que lcs divers proccdes auxquels on a ttribue Ia concentration des poussicres qui fait apparaltre les seconds. En outre, Ia d isposition des cones sur glace etant lice a l'ecoulement des eaux de Con te it Ia surface des glaciers et cet ecoulement ctant influence par le reseau d es fissures on conc;o it Ia disposition en files parallcles et parfois or­thogonales d e ces monticules (Bout, 1956).

En somme nous avons Je schema suivam: a) Cdnes su1· n eige: materiel d'apport eolien

de Ia mcme an nee que les cones, soumis ;\ de fa ibles processus de concentration ~ ablation differencielle ~ c6nes de pet ite taille disposes denscmem e n ai res extensives.

b) Cones su1· glociers: mater iel d 'appon eolien surtout ancien, indus dans La glace, degage par !'ablat ion, repris par les eaux de fonre, depose en levees en bordure d es fissures clarg ies par Ia fonte ~ ablation clifferencielle ~ c6nes de poussieres assez cleves et disposes en fi les don t certaines ·om grossierement paral­lc l e~ it Ia pen te du g lacier et les autrcs per­pendicul aires.

11 s'agit Ia de cas volontairement choisis pour leur opposition et que nous croyons typ iques car cl'occuren cc assez generale. Les exceptions ne manquent poin t cepenclant. Nous en avons rapportces cl'assez nom breuses dans notre etude de 1956. Le materiel lithique qui determine !'apparition des c6nes ~ ur les glaciers peut pro­ven ir, par ex trusion. de Ia moraine de fond (\V. V. Lewis, 1940). ll doit etr e alors tn~s hetcro­metrique. 11 a pu etre accumu!e au prealab le dans une crevas e (Lewis). II a p u e tre depose"· par les eaux de fusion dans de Iegere depres­~ions de Ia surface d u glacier (S treiff Recker. 1954). De~ courants de neige ~t dem i-fondue ont pu emp ieter sur les borcls lateraux d'un g-lacier en y entrainant un melange de bouc et de p icrTes (Lewis). Pour les cone sur n cige, des eaux de fonte sous-ncvcennes one pu crever leur to it et se faire jour a Ia surface par un orifice, it l'aval duquel le cailloutis depose a provoq uc l'appari t ion des monticules (Bout). Des depots limoneux sableux sous-nevee ns peu­vcnt, aprcs disparition de Ia neige. modeler en c6nes le plancher de glace d 'un neve (Bou t). Le materiel peut avoir etc depose par des coura nts aqu eux exogenes qui on t traverse les

Fig 2. Cones sur glace a Ia lisicre Eest de I'H ofsjokul l. PhoLO P . Bout.

ncvcs (Lewis). Avec P. Ch. Peguy nous avons fait en 1956. clans 1' Est islanda is, une observa· Lion a nalogue a cette clcrniere.

A 7,5 km it vol d'oiseau au Sud-Est d 'Egil s­staoir, s'ele,·e le sommec 949 sur le versant d ro it de l'Eyvinda.r<l.rdalur. Sur cette pen te exposce a !'Ouest -orci-Ouest et a partir de 700 m cl'altitude, persista ient a Ia fin aou t d'assez nombreux et amples neves a Ia [aveur d u relief en marches d 'escalier que detenni ne sur cette clccl ivi te l'a(fleurement par Ia tranche de nom­brcuses coulees basaltiques. U n p eu en contre­bas clu sommet, un champ de neige s'etalait sur 300 m de long et 200 m de large. La pcn te de sa surface atte ignait 18° . Sur une la ngue plus etro ite qui prologeait le neve vers le Sud, on pouva it compter six r igoles p arallcles a Ia pente. E lles ctaient larges de 0,20 a 0,30 m et pro­foncles d 'autant mais vides d 'eau et leur fond se ma intena it clans Ia neige. En bordure, se clressaient de petits cones de p oussieres de 0,20 it 0,4 0 m de haut. lei Ia d isposition en files de• cones wr neige rappelait celle des cones des glaciers horrnis !'absence de rangecs transvers­a les. Le materie l pro'"ena it du terra in decouvert si tue a l'amont de Ia langue neigeuse.

II est evident qu'avec ses fortes dimensions de Ia fin a oft t 1956, le neve en question ne pouvait d isparai tre avant le debut de J'hiver 1957. Sans cloute avait-il atte int les h ivers prc:l­ccclents dans lcs memes conditions de persist· ance. 11 s'agissa it au total cl'un neve permanent. ,\ q uelque profoncleur, Ia n eige des annces an­tcrieures, plus dense, devait empecher les eaux de fusion appa.rues en surface de s'in[i ltrer , exactement comme l'am-ai t Eait Ia g lace cl'un

11

glacier. II y a done lieu pour maintenir Ia d isrinction type plus haut proposce entre Ia repartition des cones de poussieres sur neige et celle des cones des glaciers, de preciser que les prem iers sorlt supportcs par d es champs de neige do nt Ia dun~e est ephcmere et scion toute vraisemblance infcr ieure it une annee. R ccipro­queme nt, des cones sur neige de petite ta ille, denscment distribucs dans une aire assez va>te, de\'raient prouver q ue Ia nelge qui le supportc ne date que du precedent hiver.

BIBL!OGR. A PHil~.

Bout, P., 1956: Les c(mes de poussicres des glaciers islandais. R ev. de Geomorphologic dynamique, n° 7-8, pp. 97- 109.

Charlesworth, 1957: The Quaternary Era, vol. I , pl. IV, .-\.

Lewis, W. ' '" ·· 1940: Din-cones on the Nonhern margins of Vatnajokull , I celand . .Journ. of Geomorph., vol. III. no 1. pp. 16-2fi.

pethmann, H., et Brtickner, E. , 1908: l\£ounds formed by melting-snow. Zeitschrift ftir Cleitsd1erkunde, 2, Pt. 4, p. 296.

Streiff Becker , 1944: The initiation of din-cone~ on snow. Comments on .J. 'Vilnen \\Tilson's paper. The J ourn. of Glaciology, vo l. 2, n° 15.

Swithinbank, C. W. iVI., 1950: The origin or dirt-cones on glaciers. The J oum. of Glacio­logy, vo l. 2, no 14.

War ren Wilson, J .. 1953: T he initia tion of dirt­cones on snow. The .Journ . of Glaciology, vo l. 2, no 14.

.\.GR1 P :

Pierre B out e1· f ranslwr visindarnarl'ur, sem lvisvar hefur dva/ir} ri fslandi vitJ' ranns61mir i /cmclm6t unarfr·reoi og slnifai'J boil um j1rer rn nn­s6kuir. j ofam·itaori grein rreoir flann 11111 11Wil

d j>eim sa ndst1jtwn ( drilum ). sem t11 )>nclast ti joltulis, og jJeim, sem myntlast d snj6. Pre1· siD'ar­nefndu segir ha1111 myndaoar nf sandi, sem borizt hafi ri snj6inn sama rir og stry tu1'11ar myndu(Jwt. f strytm1u111 d. jolwlfs e r sandw·inn eldri . fmsinn i {.mum og /osnm· vii) brdonttn.

12

ANDRE CAILLEUX:

Remarques sur le V atnajokull

Da ns la tres intere~sa n te etude qu'i l a con­sacree au Vatnajokull , mon confrere et ami Albert BAUER (1955) a bie n voul u me citer trois l'o is. J e suis hcureux de saisir !'occasion qu'il m 'a ainsi donn ee de m'adresscr aux lec­teurs de .Jokull , et en particul ier it mes amis is la nclais, dont je n'il i pas oublie lc tre~ sym­pathiquc accueil de 1936.

Epaisseur du Vatnajokull. - Avant qu'e llc ait etc mesuree, on en etait rcclui t It des sup­po~itions, et un auteur de qua li te pouvai t (·crire en 1947 (je traduis) .,que l'epa isseur ne cloit pas exccdct· 200 m it 250 m en aucun point". En 1951, nos cl istingues con frere~ Joset. Ey­thorsson, Sanvelian, R ist et Stefa ns:,on, trou­va ient par sonclage sism ique, jusqu 'it 1060 metres, au cour cl'une expedition pleine de perils et de clifficultcs et ou ils cleployerent des procliges de tenacitc et d'endurance. En 1952, clans son ntpport prel iminaire, Alain .Joset, qui clevait clisparailrC tragiquemen t au Groenland. ecrivait justement: , Dans !'ensemble. l'epaisseur du g lacier est supcrieure d 'au moins 200 metres :'t cc qu'attenclaient les specia listes" . La moyennc des va leurs publiees par lu i s'eta blit vers 62.5 m pour Ia partie explores. et les corrections ap· pontes cnsui te par Eythorsson et Hol tzscherer ne Ia changent pratiquemcnt pas. J a i signalc cette va leur en 1952 .

. \ lbert Bauct·, clans son tres utile trava il de 1955. trouve unc moyen ne de 420 111. La cliHcr­encc est tout a fai t naturelle. En effet, Albert Bauet· consiclere toutl'ensemble clu Vatnajokull, y compris les langues et les sommets borcl iers eng laces comme l'Orzefajoku ll. C'est en se lnsa nt sur Ia carte du socle de Eythorsson qu'il trouve pour ce vaste ensemble 1a moyenne de 420 m. Da ns mon travail de 1952, j 'a i consicl( rc seule­ment Ia partie centrale ,entre 1300 et 1600 m", en l'opposant au pourtour .. jalonn& pilr une dizaine de massifs. englaccs ou non, culm inant enu·e 1430 et 2119 m'· ce qui exclu t clairement

l'Oncfajokull, cote 2119 m sur 1a carte d ' Ahl­mann. Et clans notre o uvrage de 1953, R oman­ovsky et moi avons cn·it a propos des glaciers de calotte: , la plus forte moyenne con nue est celle du Vatnajok ull: 625 m ( ernissaiTes non comfnis)" . Si on tient compte du fait que clan s lcs crnissaires l'epaisseur es t bien plus fa i ble, et tombe a zero sur les borcls, Ia moyenne cl'en­sem ble est forccment pl us basse, e t 1a va leur de 420 m rrouvce par Bauer, parai t b ien compat­ible avec les 625 m de Ia calotte seule.

Pour cvaluer l'cpaisseur moyenne de l'en­semble, on pourrait aussi se r eferer aux coupes publiees clans cette R evue en 1954 p ar H o ltz­scherer. On trouve lcs va leurs approx imat ives su ivan tes:

Coupe N-S du Kverkaroes au Brei<Jam erkurjokull .. . . . . . . . 520 ;\ 525 m,

Co upe N NE-SSW clu Dyngjujok-ull ;\ Eystrafjall ... .. . ... .. . 575 a 580 m.

L a moyenne s'etablit il 550 m, valeur un peu plus clevee que les 420 m de Bauer, probable­ment parce que ces coupes passent assez pres du centre; des coupes N-S vers 17° 45 vV et vers 15° 50 W do nncraicnt probablcmcnt des moyennes un peu p lus Ia ibles, et on se rap­procherait au total de la valeur de 420 m pro­posce par Bauer. Sous Ie Brei()abunga, Ia carte provisoire d'Eythorsson suppose le soclc it 1200 m ; la coupe W-E de Holtzscherer, a 750 m: pour lever cette gw sse incertitude, une cam­pagne de sondage sismique est hautement sou­h aitable. II en va de meme pour les deux autres domes de glace (bunga en Islanclais) : le H aa­bunga et Je Bitroarbunga.

Fonne du socle ,-ocheux sous le Vatnajokull. - l ei les documents publics parlent d 'eux­memes. Sous le Vatnajokull, les coupes de H olt7-scherer e t surtout la carte d'Eythorsson mon­tren t que les vallees parais ent se poursuivre, de sorte que, comme l'ecrit Bauer, , le glacier cpouse les formes du terra in ". Toutefo is et pour reprendre cette jolie linage, le$ deux con join ts ne sont pas des modcles de ficlelitc conjugale. car sur les coupes de H oltzscberer les pentes de Ia gl11ce e t du socle rocheux sont b ien de meme sens clans 50 a 55% des cas, mais de sens con­traire dans 30%, lc reste c tant peu net.

Si maintenan t !lOllS ctenclons l'enquete aux

sommets avoisina nts, nons trouvons, cl'apres Ba uer, Eythorsson et Ahlmann, les valeurs sui­wtntes:

Somm.ets du fJourtour :

Ora:fajokull Palsfjall ......... . Tungna[el l . ..... . Bar()arbunga .... _ Trimadyngja . . . . , . Kverkfjoll .. . . . . , . S n<efell ...... .. . _ . Grenclill ........ . _ Brei()abunga ..... . Esj ufjoll . ........ .

2119 roc 1335 roc 1392 roc 1988 glace 1460 roc 1920 roc 1833 roc 1570 roc 1520 glace 1522 roc

CentTe de la calotte du Vatnajokull:

Altitudes les . . . . . . ) 550 plus frequentes . . . . 1 a 1000

C'est cette opposition que j'a i exprime en 1952 en disan t que so us Ia calotte etuclies par J oset, le fo nd rocheux est , nettement cleprim(: par rapport au pourtour". Cette remarque sur ce vaste terri toire est tout a fait compa tible avec celle cl'Albert Bauer, citee plus h au t, puisque cel!e-ci s'applique a condit ions.

Conditions de formation clu Vatnaj6ku.ll . -Bien qu'elles n'aien t pas fait partie clu trava il cl"Albert Bauer, il est bon de les cvoquer, puis­qu"elles se .rattachent directemen t ;.tux considera­tions prececlentes.

De Ia surprename cpaissetn- de glace tro uvce sous la calotte - 625 m environ - Alain J oset tira. en 1951, cette conclusion:

, La presence de ce gra nd glacier semble done un phenomene instable: il ne parait se main ten ir que parce qu'il provoque a sa sur­face des precipitations beaucoup plus fortes q ue celles des regions cnvironnantes; s'il dis­paraissait pour des raisons momentanees, il ne semble pas qu'il puisse r eapparaitre dans son etendue actuelle."

Ce qui reapparaitrait, probablement - et on ,·o it en cela combien l'enoncc de .Joset est jus tifie dans sa prudence - ce sont des glaciers locaux, issus des sommets au-clessus de la limite actu elle des neiges persistantes, ou proches d'elle, comme ceux que j'ai signalcs tout it l'heure, enu-e 1335 et 2119 m. Des 1 9.>~, Ey­thorsson avai t expr ime une hypoth ese analogue (p. 47, en bas). Que se passerai t-il dans Ia region

13

'

centrale? On ne peut evidement hasa rder q ue des co njectures. J\fais Ia carte d 'Eythorsson nous montre Ja, pour le socle rocheux, des altiLUdes de 600 a 1000 m, soit en moycnn e 800; si on suppose enleves les 620 m de g lace q ui aujour­d 'hu i Je recouvren t. le raj ustement isostatique par de Ia matiere profonde de densitc 3,2 re­levera it le socle rocheux de J 75 m, Je por·tant ;\ une alt itude finale de 975 m. Or Ja limite des neiges, e tablie p ar H. 'W:son :-\hlmann et S. Thorarinsson, s'e tablissa it vers 1940 ;\ I 100 m dans le Sud du Vatnajo ku ll , a 1200 m dans le N ord, it 1400 m dans !'extrem e-N ord. La majeure par tie de la region centrale, suppose~

deglacice. 5erait en·dessous, et des glaciers ne pourraien t pas s'y fonner direnement (ce qu i con firme bien !'opinion de Joset et d 'Eythors­son en 1952). Pour q ue des glaciers a ient pu se l'onner naguere, il faut soit q ue Ia limite des neiges a it etc p lus basse, so it que des Jang ues, issues des sommets vo isins, aient confluc et se soient engorgees, jusqu'it ce que leur altitude, dans sa montce, ait a ttein t celle des neiges per­sistan tes. Les deux causes o nt d'a illeurs pu jouer ~imultancment.

L e Vatnajiikvll n'est pas un inlanrlsis.- Da ns son article cap ital, Albert Ba uer ecri t (p. 8) : , ... le Vatnajokull n'est pas un inlandsis, con­trairement it ce qui a etc ccrit rccemment (R oma novsky et Ca illeux, 1953)".

Reportons-nous it l'ouvragc cite par Bauer , au paragraphc : , Dimensio n, [or·me et classifica­tion" des g laciers. P. 7 I, no us y l isons: L'lnla ndsis se classen t tout a fa it a part, par leur sur face et leur vo lume immenses. Da ns Ia nature actuelle il en existe deux. L ' l n lands is antarctigue (fig . 7, p. 40) recouvre plus des neuf-dix icmcs clu continen t antarctique; il oc­cupe envi ron 13 millions de kilometres carres, vingt-quatre fo is Ia Fra nce, hui t fois l'Inlandsis groenlanda i~ . Celui-ci it son tour est deux cent fo is plus etendu q ue le Vatnajokull (8400 km2) suivi de tres p res par Ia fo ule des autres g laciers locaux. Ainsi c'cs t entre Inlandsis eL glaciers locau x q u' il y a actucllemen t difference d'ech­elle, hia tus. Le hiatus s'accentue encore en volume .. . " Et p. 73-74 nous rangeons le Vatna­jokull dans les glaciers locaux, bien entenclu.

os conclusio ns sont clo ne en excelle nt accord avec celles de Bauer . fondees sur cl'autres con­sideratio ns.

14

Albert Bauer a m ontrc que les q ua tre p rin­cipales calo ttes glaciaires cl' lslande o u t des cour­bes de distribution de surface varices, q ui res­semblent i1 celles de glaciers de vallce, Land is que J'inla nclsis du Greenla nd don ne une courbe d i[[crente. j'ai moi-meme propose d'expliquer l'orig inalitc des inlandsis en reprenant sous Je nom d'avtocatalyse d'altilttde ( 1952) une hypo­these due a C. E. Wegman n. et dont o n u·ou­vera !'expose dans l'OU\<Tage de R omanovsky et Cailleux (1953) e t de clcvelo ppem cnts da ns un de mes u·ava ux ul terieurs (1954). Auss i est·ce avec un grand plaisi r q ue je vois mon distingut: ami Albert Bauer souligner lui aussi l'origi­nali tc des inla nclsis et apporter, a Ia descriptio n des g laciers locaux islandais, une contribution tres importante e t don t it do it t:tre dlaleureuse­ment remercie.

BIBLIO GR APl-IlE.

Ahlmann, H. ' 'V. and Thorarinsson, S., 1943 : Va tnajo kull. Scie ntific R esul ts of tJ1e Swcd­ish-l cela ndic Investigations 1936- 1937-1938. Geogr. Annaler, Stockholm.

Ha uer, A., 1955-56: Con tri butions a Ia con­naissance du Vatnajiikull- Jslande. J iikull. 5, p p. 11 - 22; 6, p p. 16-20.

Cailleux, A., 1952: Premiers enseignemen ts glac io1ogiques des E xpeditio ns polaires fran~a ises. R ev. Geom. Dyn ., 3, no I, pp. 1- 19, Paris. 1951: i\mpleur des regressions glacio·eusta­tiq ues. Bull. Soc. Geol. Fr· .. 6 s., t. 4, pp. 243-254, Paris.

Eythorsson, J., J 952: L 'epa issem cl u Vatna j(ik­ull. Pub!. Prelim. Exp. Pol. Fr., Serie Scient., no J 8, p p . 45-50, Paris.

1--lo ltzscherer, J. J., 1954: Exped itio n Franco­l slanclaise a u Vatnajokull. R esu ltats des sondages sCismiq ues . .JC>ku ll. 4, p p. 1- 32, R eykjavik.

.J o~eL, .\ .. 1952: ·R apport sur !'exploratio n sc is­mique. Pub!. Prelim. Exp. Pol. Fr., Serie Scient., no 18, p p. 41-14, Paris.

R on1<1novsky, V. et Cailleux, A., 1953: La glace et les glaciers. Coli. , Q ue sa is-je?", n° 562, Paris.

\ '\legmann, C. E., 1939 : Einlei tung zur Vor­lragsreihe liber d ie Geologie von Gronland . .t-li t t. ' a turf. Ges. Schaffhausen, Bel. 16, pp. 29-46.

SIGUR8UR BJORNSSON, KVISKERJUM:

Konnunarfero i Karasker

l>ac)' mun ha[a ver i.()' nokkru eftir 1940, acr vi()' Kviskerj abr;:c()'ur vc ittum jJvi a th ygli, er vi()' vorum staclcl ir vi()' Brc i()'amer kur6s, a()' cUli ti{)' skc r sast up p t'ar joklinum nok ku'O austur-su'O­austur a E Mavabyggcrum . J> vf m i()'ur skr ifucrum , . j()' ckk i hjft okkur, hvena::r petta va r, cnda ~k i ptir t)a(~ ckk i mik lu ma li, pvi skcric~ hefur veric~ kom i~ fyrr ur jokl i. en h a::'O framan vi~ jncr skyggt a.

1 sep tember 1946 va r tekin mynd ur lofti a£ j >e~su sva::'Oi, og var skcril~ l>a or'Oi()' um e inn km ao Iengel, en 1>6 a'O mestu e'Oa alveg isi h u lio um mi'Obikil)'.

t>ac)' cru jJvi e ng in gog n fy r ir hendi um jnu. hvena::r pessi kleuur ko m u ncla n jokli, en fyrir 1930 gctur j>au ta:plega h a ra ver i'O og e igi sfuar en 1940, en liklcgast er, au· l>al)' hafi veri()' Hum ar um fyria· l!l-10, end a l)ynn t ist jokulli nn rnjog on a j>c im ;irum, eins og h an n hefur rau nar siuan gcrt (Sbr. tcikn ingar J>orste ins Gnumu nds­sonar i A·rb6k Fe?'i'Yaft;lagsins 1937 og· i ] okli 1958).

F yrsta [cr<)'i n i p ct ta sker var fa rin 1. sep t. 1957. Ekki va r· p6 ha::gt a<)' gjora ytarlcgar a t­huganir {a j>vi, al)'e ins geng il)' u m pao, en &u a th ug un synd i 1>6, a~ parna var furo umikill og fjo lbrcy ttu r gr6c)'ur, p6 hann va::ri ao visu ekki mikio ftber and i t il ac'5 sj ft.

l>attta kend ur i pessa ri [er l)' voru br.eo urnir Flosi, H clg i og H a lfcl{an B jornssyn ir og prju born , sem voru h er t il sumardvalar.

H in n 17. ftgt'ast 1958 [61- H alfdan svo aftu r :isamt undirri tuu um t il ac)' a th uga sker io betur .

Vio f6r um a£ sta'O' sncmma m01·guns og Jogo­um ft joku lin n li ll u cft ir birtingu . VeO'ur var mj e>g got t, en ekki sterk t solskin .

V ic'\' hclclum upp mec~ Mavabyggl)'arond ug s6 ttist fc rc)'in vel, j>V i ao l>am a er ;\g<etur vegur, c ins og· oftast er fram meo aurrondum fr{t fjii ll­urn . seu ekki klcttar undir peim.

Ekki hafi)'i rig nt i Ia nga n t ima, og millti sja

j)css g logg rn crki. vir'5a a joklinum. Sums staoar er u na::a-ri me tra h{aar hr t'agur t'ar t6mum sancl i, sem 111U ndu hrynja n i~ur i fyrstu rig n ing u . vma cru lika Ju\ar sandstryt ua·, sumar jafnvcl tva::r man n ha:!uir, en l)tcr cru acr mestu t'tr j okulis og eiga fyri r scr a()' la::kka meu haust inu og· sk ila af scr sa nclinum i nxstu 1a::go, en par mun svo myndast stryta na::sta suma a-.

Ein kcnni lcgri eru strytu- og olduraoi•· a[ a lvcg h re inum og h vitum jokli, sem m ynda ga roa samhlil)'a r i)nd inni. Eru . umir l>essara garoa nokkui'l' it annan metra ao ha::o. Olclur l)<er. sem cru lcngra fr{t rondi nni, hafa a lit acrra liig un . t>a::r en a a lla r mjog bra tta r ilo sun na nver~u en afl i<'iandi au norl)'an .

l>egll r kcm ur nokkuo upp ;i j oku li nn , b lasir skcr iu vio. U tili vafi e r ia, a<'i pao hcfur acrur legil'i und ir ji..iro ina B1·eii'J1i, og j>yk ir okkur ])vi 1·e l vi c'\' c iga au kenna pao vio fr~ega>ta b<'Hid­an n, scm pa r h efu r b1aio, og n cfna pao J(d ra­ski'L

okkra km su<'iur a f skerinu, vcstan vio M ava­byggcrarond, kemu r m jog pykk grj6 trond up p ur jiiklinum, en h t'm e r ek k i ncm a nokkur hundru(~ mctrar ao lcngd .

Vestur af Karaskeri, i um pal)' b il J 000 m fja rla::go, er m ikil kl·os f joklin um. Var h t'm okkar fy rst<t ra nnsokna refn i i feroinni. T il au sja v ir()'ist l)a rna vera um s igd~eld ao r<eua, en vi()' na nari a th ugun vir'Oist h<eo, sem cr ofan viu kvosina, au n okk ru skip ta jokulstraumnum (sem er ha::gur parna). svo au afhop (= bo ll i) m ynda>t nei'l'an vio ha::oina.

[>eg;1 r komiu er a()' l)essari kvos e()'a ollu he ld­ur joku ld a l, viroist sem botn inum ha lli norour, en vi'O' ac)' a thuga vatnsrennsl i sest p6, a()' s:l. li tli ha lli, scm :'t clalbotn.inum cr, er i som u a tt og mcginha lli jokulsins.

Sennilega verl)'u ckki langt pangao t il ao gr isjar i kle tt [raman i h~el)'inni vi()' d albotninn.

l'>cgar vi6 ho [o um litazt p arna um, var stefn-

15

1 5 G 7

1. wynd. U tsyn t'tr Kitraskeri yfir Breil5amcrkmjoku l. Brei<lamcrkur[ ja ll til vinstri. I. Rakartind­ur. - 2. A u tafja llsti nclur. - 3. Karatindur. - 4 .. ,Saumhogg"? - 5. I>ur i<Jartindur. - 6. , Fjiil­svinnsfjoll". - 7. Mikill. View fTom KdTask er across the B reidame1·hurjolwll to O rrr{ojij/w/l . B 1·eifJamerhurtjall to the left.

an tekin ;\ Karasker. Nokku<S uppi i a ustu rhll() clalsins saum vi() uppsprettu i joklinum, ekki vatnsmikla , en i hcnni sauo, r<': Lt cin s og parna va:ri hver, p(J au va tniu va:ri au()'vitau jokul­kalt.

Eft.ir stutta gongu stigum vil'5 it fas t land, efst i IUraskeri .

Skerinu ha liar t il austurs, og er pa6 a() mestu hulit) sm agcr6ri jokuluro, p6 vit>a sj{t ist i bert bergi<!. Viroist ]nl.'i a<J m est u leyti vera ur Cfn­korn6 ttu bhl.g ryti, [J6 a<J aurar bcrgtegundir s<':u ]Jar til , e inkum efst, en par er a ll st6r gran6fyr­hleifur og clalitio a£ lipariti.

Ka rasker er miklu lengra a an nan veginn og liggur fr{t no ruvestri t il sul'5austurs. Fra j)Vi eru

2. mynd. l\Hvabygg<J ir nor<Jvcstur a£ K<'lraskcri . Th e mmatak Nfrivabygguir.

Lj6sm. S. Bjornsson.

16

Lj<)sm. S. Bjornsson.

3.5 km til M{tvabyggl.'ia , en 4 km til Es jufj a ll a og 8 km t il Bre i()'a mcrkurfjalls. H a:C5 yf ir sj6 mun vera um 600 rn.

Vi<S fyrstu syn vir<Jist [)arna lftill gr6(5ur, en ]Jcgar fari t> er a<'i ganga um skeri<J, scst fljott, a() jHtr cr fur5 u fjolbreyttur gr6uur, encla er parna n 6g a[ leir og sancli fyrir gr65ur t il al'5 res ta ra:tur i , og vi() situm ekki betur en parna va:ri mold sam an vi() sand inn {t nokkru sva:\)i. I>cgar vi() kom um i nc'Ori hluta skenins, saum vi<), ao o kkur haf()' i ekki missynzt um moldina; par hdur sm;i!a::kur, sem kemur undan jokli, grafil'5 allcljt'tp an l'arveg gegnum jokulru'6'ning­inn , og var jJar efst allpykkur m alarru()'ningu r, en undir ])VI lagi t6k vi() um 50 em pykkt lag aE Jiti'O b!Oncluuum jokulle ir, og neust moldar­lag, meira en m ctri ;'l ]:>ykkt. Neoarlega i pessu molclarlagi var svart osku lag um 1 em a() jJykkt, nok ku'O grOft . .Pvi miour ho£<'5um vil'5 g leym t a()' stinga malba ndi i vasann og gatum pvi ckki rna:: lt !Jet t.c1. n{tkv<em leg·a. Moldarlag ]Jetta er i Ia::go, og ]}ess vegna h efur leirinn safnazt fyrir ofan {t ])vi. .I>egar skr i<Sjokull gcngur h;cgt frarn, r6tar hann ekk i jar <Siogum a undan scr ncma ao m jog Ji tlu ley ti, h eld ur skri()ur yfir j:>au . .Jo kulbrt'min svignar auuvelcll ega, eE h t'm m a:tir tcl jancl i m6tstouu, og m;i oft sja pa<S mjog grcin ilega, ]Jegar jokull gengur yfir smftha:u ir.

!.Jj i"ig einkennilcgur gangur liggur pvert yEir skerit> et>a litur tlt [ yrir al'5 gcra J)a<S, en er hulinn jokuluro, lJegar upp fyrir m csta halla nn

kcmuL Ga ngur l>Cssi cr ur basalti, um t\·eggja metr<t ]>ykku r, klo l inn a6 e nd ilo ng u i fj6ra na::st· um jaln]>ykka h luta. E n ]Ja~ kynlegasta vi5 h an n cru ]J<'J hinir 6vcnju. t6ru fe lclsp a t-kristall­ar. Sumir cru 4 <.m i jJverma l.

Vi<)' hofu m :'to ur fu nclio steina t'n· sams ko nar bcrg i {L i\ltlvabyggoaroncl og einn ste in a usta u vio J oku lsa, C ll a lclrci a<)'ur set)' pao i fOstum kletti.

Kondin fnl. K;'traskcri cr alveg aoskilin fn\ Mava byggoarii ncl , og hlytur p vi s te in ninn. scm !Ja r vm·, a<J h a(a losnal'5 vcstan vio skeri<S, e n hann gewt· e in · fy rir pao vcrio 1tr sam a gangi.

l>egar vio hofoum a thuga~ K:hasker c ins vel og okkur ]><mi asL<r~a t il, var nokkur Lim i t il cl imm u. og a frcoum vio al'5 skreppa i f{tva­bygg~ir. p<'> a~ t im i 1·a::ri o rl'5inn naum ur til a t­hugana .

~\l :l vabyggoarond in verour eftir 1) \'l umfa ngs­mc iri scm fj;:cr dregur fjallinu, e ins og eolilegt cr, jJvi al'5 g rj6 tio, scm jokullinn bcr l scr , safn­ast o(an ;\. jo kulinn, efti r jJvi scm hann br aonar, og a ll m ikil'5 af c fn i slnu m un r(inclin [;i ;i le io sinni, !>vi au m cira er nf basalti i hcnni en e()li leg·t er, ef h ttn va:ri e ingong u komin frft i\U va byggl'5um .

]>cg·a r svona na::rri Jja llinu er komil'5, ga:: tir ra ncla rinnar mjog litio, aoeins sanddre ifa r og stoku swinn, cn jJb sjast sm a molar a[ hor t'5um p ostulinsleir her og ]Ja r, en pannig mola h ef cg lll'ergi sc<'5 ncma I i\I a vabyggoariincl. E f tit· um

J. m)>nd. Ka rasker. Th e nunatak Kdmsker.

Ljc'>sm . S. Bjiirns~on.

]>ai~ b il 10 m i111'ttna gong u komum vio at'5 hi n­tllll serkennilegu kle ttum sunna n vio F ingur­bjorg.

!>e tta c r e inke nnilega ll ar klettakam bur ur stu<'51uo u li pa riti. og eru stuolarni r mjog aber­a ncli at'5 noroan og a usta n , en ao sunna n og Ht<'5-ves tan he fur rne ira m olnao ofa n a f stu t'51unum, og cru !Jat· sums sta<Jar brattar sk rio ur, en her og J)a r stin g·a sw <ilarnir p6 upp kollinurn.

Neuri h lu ti l>essa fja lls, - sem cr r cunefn t Stu<'51a fe ll , - cr fyrir stuttu komin n ur jo kli , enda er j)a r norrr i g r6ourlaust, e n uppi und ir hftegginni cr nokkur gr6our, og p ar var svolit il mold mill i stc inanna. E n nu var dagur ao kvoldi kom inn, svo a<)' freka ri a thuganir ur()u ao bil:ia bc tri Lima.

U :\ f l\f A R Y:

TTTE N.-\TA K. KARASKER VISITED

K cimsller is a mmatak in Breidamer/no'jo/:u/1. 1.5 km SE of i\1 ri.vabyggdiT and about 600 111

above sea level. T his nu natak became visible in th e late 1930's. I t was visited for the first time by the K v isher brothers on SefJt. 1st 1957 and studiNI m o1e rlosely by H dlfdan B jornsson an d SiguHiu r ll jorr1sson on A ng . 171 h 1958. T he bed­roc II is mainly basalt . I n on e spot a layer of h umus soil, I 111 th ick and covered by moraine, was fo und . On fJ . 19 is a list of plants found on the nunatalc S. JJ jiimsson .

17

SIGURDUR BJORNSSON, KVISKERJUM:

Sandstrytur

\' i<~a ft skrio joklum m{t sja sandstrytur, ein­kcnnilcga reg lulega lagaoar. T>essa r stry tur cru Jit i <~ il bera ncl i [raman af sumri ; fara sta:kkandi fram i ftgus t eoa j a fnvcl fram I sep tem ber, en fa ra svo m in n kancli og hvcrfa loks me<~ iillu.

En hvers vegna m ynclast pessar st rytur a<l vorinu. og hvers vegna hjao na pa:r [>egar ha ust­ar?

Sandur ct- o ftast a llmik ill i skric~joklunum,

og mun l>ar breoi vera um ao rret~a elcl[jalla­ibk u og sa nd, sem hcfur fa ll io {t jiikulinn. A jii()rum jiikulsins verour oft allpykkt lag af l>esstt efni o fa n a joklinum_

Vindur og vatn hreinsa sandinn af hrec'5unum og safna honum i Jregoirnar, og par sem scr­staklega hagar til. geta pessar sanddyngjur oroir"i mjog pykkar.

l>egar l>ykkt sandlag er ;I jiiklinum, ga:tir leys­ingar mjog litio, og vcr<'Sur [Jao til pess, ao !)ar m yndast h a::<'5, og fer t.'ltli t hennar efti r 1)\11. h vernig sa nd lagio er: verour garour, c[ sanclur­inn hcfur sa[nazt i sp rungu, koll6tt hret'\', cf um flatbotna lrego er at5 ra:t5a, e n hafi sanclurinn safn azt i clj ttpa holu, [>ann ig ao mji.ig mikit) sa fnis t sam a n a lirl um bletti , m ync!ast stryta .

I . Sa ndsu-yta t'tr cint6mum sandi ,·ic'\' J\ l<iva­bygg<'\'ariind 12. i!gLtst 1958. II small dirt cone without ice hf'mel ot the end of o sfJell of d ry weather.- PhotoS. Hjcirnsson.

18

2. SandsLryta met> iskj arna 12_ ;lgt:tst 1958. A big di-rt cone with icf' heme/ (1/ t!te end of a sfJf'/1 of dTy weoliln.- PhotoS. Hjiirnsson.

Strytan myndast ,·io pao, au jokullinn la:kkar i kt-ingum sand inn. Ben cru skilyrt~in fyrir sa nd­; tryturnar, pega r lntrn·it'5rasamt cr. pvi jokull­inn scr um a<'5 halda na:gum raka i sandinum, t il l)ess a<'\' han n lo<'\'i saman , en i r igningu viii hann nokkuo skolas t til.

i\ fe(Yan .> tryturnar cru litlar, cru l>a:r a<.'\' mestll et'\'a ii llu ur sandi, c<'5a [>angao til j iikullinn f kl-ing er oroin n Jregri en grunnur strytunnar, en cftir l>al5 vcr<'\'ur f hen n i iskjarn i, scm sm;\tt og smatt h ;ekkar og m j6kkar upp, pvi sand ur­in n skr four niour aJJt i kring, svo al)' magn sa ndsins <t sj ::ll fum toppnum verour I)Vf m inna IJvi meir sem hun ha:kkar. ,\ () sioustu skytu r hvass jcikultoppur kollinum upp Ltr sancl inum. og p;! cn1 clagar sanclstryLunnar ·enn ta ldir. TT austregn io skolar sandinum a[ bkjarnanum, scm l)a verour ovarinn og l<etur flj6LL {t sja, I){) nokkuc'5 veroi slllndum eftir af lleim langt (ra m {t velur.

i sumat- n r mjog st<'lr sandsu-yta ;i ishcllun ni ;I .Jiikulsa rl6ni, en i janttar I. va t- lnr ekki anna<.'\' ;.tl'\' sj{t en stt-ytu ttr na:rri hrcinum fs, scm na:st mannha:l5arhaa. og allm ik inn sand i lautum umhver fis.

r. leofylgja ncli myndir eru Lc knar vio i\f{tva­hyggoari.ind 17 . ftgltst 1958.

Onnur er af smastrytu Ltr t6mum sandi, e n hit t er a[ fu llm 6 tal'5ri strytu m et)' j iikulkja rna. 8{t<'5ar bcra pa:r meo ser. al'5 ekk i hafc'\'i rign t um Iangan tfma; i r igningu hcft'5i !iLia s trytan ac'5-c ins verio ftv61 hrt'tga_ og ht:m he[Oi vcrio mcc'5 ~ama ha lla upp ur.

HALFDAN BJORNSSON, KVISKERJUM:

Gr6our og dyralif i Karaskeri

1 K;i raskcri cr kominn a llmikill gr6~ur, ser­staklega i nor6ur- og su6urhluta skersin s, en minna um mi~ju jJess, cncla var jokull p<~r yfir [ram a('5 !947. Eru par fremur strj{t!ir toppar a[ ymsum plo n tutcgundum. i nor6ur- og su~ur­hlulil skcrsins cr vf<5<~ oronir sam[elldir toppar a [ grastcgund um og b lomp lontum, serstaklcga f la:g<~um og la:k jadrogum. 6 vloa s jast proska­legri pl i)ntur af pc im tegundum en par. enda eru kilyro i mjog hagsta:~ fyr ir p lon tur, scm :'i annao bor<~ una scr i leirkenndunt ja rovegi, eins og cr ofan {t skerinu, og jaro raki er par n6g ur. jJvf ac'5 vatn va:tlar her og par austur af skcrinu vegna jokulbrai~nunar.

.\[ pWnwm hOfum vio fund i()' 33 tegundir i IUtraskeri , og cru sumar or<5nar Eur~u utbrcidd­ar urn skcri<'5 {t pcssum 20-30 arum, sem li<5in cru, s f~an jokull tok aC5 hver[a a[ j:>vi. Aftur viroast sumar tegundirnar vera nykomnar og ckki ncma c itt c<'5a orfa e intok til a f p eim enn f Ka raskeri:

T eguncla listi t'tr Karaskcr i: l. f jallafoxgras (Piileum commutatum). N okk­

uo a lgcngt. 2. Fja llapuntu r (DeschamfJSia alpina). S<'tum

10-15 plontur. 3. Lcigresi (Triselum spicatum). Var nokkuo

a lgengt. -1. 131;\sveifgras (Poa glauca). Var nokkuo al­

gengt. ii. Lotsvcifgras (Poa taxa •tlexuosa). Var mjog

algcngt. 6. Fjallasveifgras (Poa alfJina). Var h varvetna

um skeri t'5 og a lgcngasta grastegundin. 7. Sau~vingull (Festuca ovina). Saum eina

jJtHu a[ bo num. 8. Blaving ull (Festura vivifwra.). Saum 20-30

pli>ntu r. 9. Axhrera (Luwla sjJicata). Saum l)rj{tr pli:in t­

IIL

10. 6lafsstml (Oxyria digyna). Algeng. II. La:kja[ra'!hyrna (Cerastiwn cemstoides).

'[jog mikio og a lgengasta plantan.

12. M ttsareyra ( Cemstium alpirwm). Mjog al geng.

13. Snrekrrekill (Sagina intermedia),fj6ra1· plont­ur.

14. Lambagras (Silene acaulis), ein planta. 15. J oklas6lcy (R ammwlus glacialis), l)rj{tr

plonLUr. 16. Ttuworbl6m (Dmba ntpest?·is), fj<'lrar plon t­

ur. 17. Skrio nab l6m (Ambis alpina). Nokkuo al­

gcng. 18. i\1[e lsk rit~n abl6m (Cardam inofJsis fJetraea ).

1-5 plOntur. 19. Flagahnoori (Sed urn villosum ), ein p lanta. 20. Burn (Sedum 1·oseum), cin planta. 21. l>tt fusteinbrj6 tur (Saxifmga caespitosa). Var

nokku<5 algcngur. 22. Laukastein brj6 tur (Saxif?·aga cernua), 1-2

p iOntur. 23. Lrek jaste inbrj6tur (Saxifmga 1·ivulm·is) ca.

I 0 pliintur. 24. Vetrarbl6m (Saxifraga oppositifolia), ca. 10

p!Ontur. 25. Snreste inbrj6tur (Saxifmga nivalis), 20-2.5

p!Ontur. 26. Lj6sadunurt (Epi lobium /actiflontm ), 15-

20 plontur. 27. Gcld ingah nappur (Arme·ria vulgm·is), tvrer

pWn tur. 28. B l6oberg (Thymus a1·cticus), ein plan ta . 29. Fja ll adepla (Veronica alpina), 8-10 plont­

ur. 30. Stcindepla (Veronica f1·uticans), ein p lanta. 3 1. H vltmaora (Galium pu.milum), prjar plont­

ur.

En n fremur fundum vi~ um 20-25 plontur af dt:murt, sem m er vir~ist vera fjalladt'murt (EjJilobium anagallidifolium), en getur veri~ a~ j:>ao sc h r.ioadtmurt (Epilobium Harn e­manni). Einn ig fundum vio eitt cintak af fifli (Tamxacum).

Flagahnoora nn (S . villosum) og fifilinn fund­um vio f. fyrri feroinni (l. sept. 1957), en ekki f. sil'5ari fer<~inni (17. agtiSt 1958).

Allar pli:intutcgundirnar hafa fu ndizt i Esju­l'_j(i ll um og a lgcngustu tegundi rnar cru cin n ig i i\f{tvabyggoum. Er scnni legt, au frre a[ j)cim [lestum coa iillllm ha[i borizt fr{t l)eint l'jii llum .

]>rj{tr tegundir a( mosum voru i K{traskcri . en pe ir voru a [aum stooum og lf til'5 {tbcrandi.

Lrekjas ly ,-ar par i smalrek.

19

M AG NUS JO HA NN SSO N :

Fero urn Kaldal6n og Dranga jokul 19 58

!>a~ er fimmtudag 2. j t'di 1958. Vi() ho[um g ist a Skja lclEOn n og Jeggj um af s tau wn Annt'da inn f Ka lcl a l6 n au aWoandi hadegi. Fer~afc l ag­

arnir eru Hanna Brynj61fsd6 t t ir og brn Gar6-arsson. Vio okum j eppa num inn ao Seleyri, leng ra verour ckk i komiLt m e"O g6"0u m6ti <'1 bf l. Fa rangur Jcggjum vio {t bakio, sciglings­]>uugar byroar, og holdum inn L o n kl. 15,30. Eftir ta::par tv<cr klukk ustu ndir erum vi() kom iu i flfa ngastao. at~ T 1·im bilst o(Jw n. Pa<5 er sa m­kvremt ]>j6osogum [onH byl i in na n v io jo kulga r<) ]>ann, ~em ]>verg ir6 ir L6nic). Garo ur ]>cssi cr ~ LUndum ka llao lll- L o nh6lar. Vic)' norourenda hans var lika gamal t b)•li , sem h t': t. L6n.h6/l .

Lonl16lar eru au miklu lcyti mo ld og g roour­to r[ur, scm skriojokullinn hefur ytt {t undan ser lit da linn. 1 hliounum m ;i ein nig sja gre in i­leg m erki pcss, h vernig snioha lla nd i j okulja"Oar­i n n hef ur sorfio b urt a ll a n g r6o ur n e"Oan t il, en ofan vi<~ ]>ft marka linu er gr6skumikill g roour og sk6gark jarr.

Hja T rimb ilstti!)um b et fyrrum, au sogn, T6If­kar laeng i. l>ar {ttti a"O vera meg slregja fyrir to l[ riiska ka d a alit su mar io . Nt'1 e1· h er !itt g r6 inn jo kulme lur m eo eyra rr6s og d raums6ley og fifu­suml m el'Hram l<cknum. 1 jokulholunum cru p6

D yrali( ,·ar mJog Utta:kl cgt i I<it raskc ri. 17. agLISt _1 958 fa n n cg tvrer tcgundir a f fl ugum , scm voru af husflug we tt in ni (M uscidae). He[ cg ckki feng io pa:r na fn!,>"l"ci nda r cnn. T va::r tegu nd ir af smaa::<5va:ngjum voru par. Va r Cinnur p cirra Aclastus gracilis (3 e intok), e n h in af a:: uinni ProctotntjJoidea . sennilcga AtclofJsilus borealis (6 eim o k). T vii e into k fa n n eg af bb't­mori (Collembola) og sm a ko ng ula::r (Anweida).

T vo- pr ja km su~ur a f Ka raskcri var m j iig­m ikio a( b'tlmiil (Plu tella mawlifJennis), ;em haf~ i fa llio {I j i:ikulin n og cl repizt. A cinum stac~ ta ld i eg nfu stykki {I h;Hfum fc rmc tra. Bar lllCSl

;i fi<~rildum pessum, ]J:ll" scm leir var {I joklin-

11111.

20

skjoh a:lar d a.:ld ir, gr6nar tu ng rcsi, og 111 inna sums sta~ar a fornar ba:j art6ftir . Svo cr p6 ckki, aoc ins gnic5urto rfur, sem jokulli n n hefur ytt sa ma n.

Il (·r er tjaldsta:~i a kj6san lcgt. og her er gott a<~ vera. B b\ta>r lnejarl<ckur nioar vio tj ald skor ­Jna.

Um l:. viildio vol)"um vio yf ir i\I6 rillu og kli fr­Lnn Lllll klc t tab ri kur Keggsis { !c it ao gi)mlu arnarba:li . l>ar var forc~um [ra:gt a rnarsetur. -N Lt cr h er a utt og- t6m t. f<~a st i orn inn i K alda-16ni er fa llin n f vali n n cftir t6H f1ra einsta>~­ings,kap . . \ ri~ 1!)'.1.6 !ell maki hans fyrir ei tur­byrl u n ey ja lxencla, scm n j6 ta cggja, duns og fug la tekj u scm hlun ni ncla a[ hencl i natlllrtl l1 11-ar. e n geta )>6 ckki u nnal'5 natturunni sja lfri j)t:SS r etla r. al)" ko nungur f ug lanna, o rninn, fai al)" Ji fa i la ndiu u .

II . jtlli. S61skin og he i<5rikja, ckki sk )•ska[ {I

lofti. V io scttum ha:c)anna:li {t 0 v io sj{tvarborc) i gxr , og t jald it) er f I I m ha::i'i. L oftvog he[ur sama og c kkcrt brcytt ser fri ]>vi i ga:rkvclcl i. Vi<) sctjum ]Jd h;c()"ar ma:lin n aftur ;i I l m etra scm retta n m ;elikva r<5a lyrir ha::"Oa rma:lingu {t Drangajiik li .

I. Vic)arbra nd ur f setlagi i hamr inum noroan Ka lda l6 nsji)kuls. ! ,ignite (fra{!.menl of a tnmk) from a sediment· fll)' la)•er in lite cliff above the snout of the g lncirr. - l .j6sm. M. J 6han nsson.

Kl. 10 erum vi~ fcr~b[tin og h oldum in n ac) jokli. Nokkur h u ndru~ metra fra jokuljar'5ri cr grj6th611 m ikill og uppi it bonum j<irnstong. F ra pessari s to ng er m <eld fja rla:g~in a~ jokli :1 hvet·j u h aust i, og kemur l){L i lj6s, lJYort han n hefur stytn c~a gengi~ [ram. H<e~ h61sins er um 50 m yfir sj6 . J okull inn er ekki M in n. H a nn liggur kyrfi lega [ram i smih616tta ji)kul­ur~ og vir~is t cngin h reyfing, cnginn ,ga ngur" vera i hon um. Bre idd in mill i hli~arota nna ,

Einangsh l i~ar a~ nor~an, Votubjarga a'O sun n­an, er na l<egt 200 metr um. V io l!Lfa ll J\16rilltt er h<e~in urn 40 m. Pa~ er r e tt nor~an vio m i<'5j­a n joku lspor5inn.

Noroan megi n vi()' j oku l poroin n cr scrstakur bergkollu r, slcttur a()' ofan og jokulsorf'inn a<l

u tan , nykomin n u nclan jok li. R ett in nan vi~

hann cr slctt og fagu~ k!Opp. eilitio h<erri. f skriou num ofan vi~ pessar klappir hafa (uncl ilL steingero ir trj(tbutar. J?ar fu nclum vio lj6s le itt berg lag i J] 0 l11 h<eo aJlt al) 5 Jl1 ao jJykkL V iroist petta vera setlag ur (ornum va tnsbotn i. E fnio e r I j6slci tt og molnar. pcgar pat) JJornar, en er gr<enlc it t og n okkuo l)CLL, par ~em jJao er blautt, gengur lJ6 sa:milcga unclan isoxi. Ne~a n t il i J)essu lagi !'an n eg a einum stao st6r an, heillcgan trj{tbo l standa u t l ll' berg·inu. Mco lag i t6kst ao na hon um coa va:num bLtt af honum til athug unar.

Fyrir ofa n l)etta setlag er rau lt berglag upp i 120 m ha:o. 1>6 er jno sums 5Laoar mco bcrglagi i miC'iju. O fan vi(') peLLa rauoa berglag, scm

2. Af nor~urbrun H aa­(e lls. Drangajokull og Ka ld al6n. A view from T-ltia[ell to Drrmgajulwll and the Kaldal6n valley.

Lj6sm. Yl. J 6han nsson.

ekki er ails sta~ar i somu h<eo (fra 120-130 m), e r p unnt surtarbrands- eoa kolalag, p6 sliti~.

en lik t jJvi sem er f setlaginu.

.. Svo lcggjum vio af stao a jokuli nn kl. 14,45.

Eftir 15 min . erum vi~ komin Jnr, sem jokull­in n lcggst ao hamrabcltinu, i 140 m ha:o, norC'i· an mcgin. P rir spru nguh ryggir e<'5a bclti liggja Ira og mcofram norou l'hOI111'U il Ulll . I>ar fellu r foss £ram aF kle t tabr LIIl inn u nd ir joku lin n.

J?a(') er h<egur ha ll i upp i 350-400 m h<ec'i. Freri er dagott, sekkur a<'ieins i veLrarsn j6, en hjam fra fyrra ari sLendur up p (tr {L stoku stao. Kl. 18,30 erum vio J 650 m ha:o ng erum oroin

3. H lj6oabunga. VarC'ia vi() sn j6riind II /7 195R. Tl:c nu1wtak Hlj6rlabunga .

Lj6sm. M . .J()han nsson.

21

[ncytt og g·ongum6o, pegar loksins Reyt'5arbung u ber upp yf ir jokulbrei<~una.

Dar sem vi()' komum ao R eyoarbung u ao vest­an, cr h <et'5i n 765 m, en habrtmin 783 m . I-116'0-um )nr smavorou, en h cldum slOan (kl. 20,35) til Hlj6oabungu og erum komin eftir riiskan ha l(tima ao u roarrima su<'lausta n vi()' tinclinn. I>ar var hlaoin va roa vio snj6bdm til saman­buroa r sioar. H <eoin vio vorou er 799 m , en uroarh()ll par rett hj{t 800.5 m. SlOan gongum vio a tinclinn. H<eoarm<elir syni r 2700 fet = 823 m , en kortio segir 825 m, svo s<emilega ber sama n. Dar scm h<est var fni snj6 upp a hatind a<'i noroan mrelclust trepir 150 m .

. "\ Hlj6oabungu er st6r v::troa. Dar finnum vit) brotna flosku meo mioa og getum lcsio no[n [:>eirra J ens Guomundssonar og Engilberts, br6'0-ur h ans, i L6nseyri og clagsetningu i agtiSt 1936. Vio setjum mioann i h eila flosku og auk [:>ess mioa frit okkur mco beioni um a<) a thuga alta afstoou J)arna, taka myndir og lata allar slikar athuganir a[ hendi vio Joklaranns6knafetag Is­lands. - Svo fytgclu nofn okkar og [>essi staka:

i slenzk pj6o er yncl isgjorn, af [:>vi (eroas t viOa. -I--Ier kom M ag-n tiS, Hanna og Orn og horfOu a lanclio frioa.

H eoan ao sja i {ttt til Jokulbungu eru [n ju n iour£011. R au nar ber [:>au i lregoina milli Jokul­bung u og 845 m bungunnar litlu noroar. bnn­ur tvi) niour£011 cru ca. 500 og 800 m u t og vestur a£ Hlj6<'labungu. !>etta eru allt cljl'1p ker.

Vio holclum vestur it J okulbungu og komum );an gao i m ionretti. S6lin er en n a Joft i, yfir ins. JokuHiro ir b lasa vio, og loftnet ratsjar­H ornbjargi, nemur n<estum vio Kalfatincl, og sinclrar i Jagu geislabroti iskristalla jokulhjarns­stoovar a Straumnesfjalli sest greinilcga i sj6n­auka. I>etta er lokatakmark okkar i clag, og ]Jetta verour ogleymanlegur clagur.

Hreoarma:lir synir 3000 fet = 915 m , en kort­io segir 925 m. Viroist J okulbung·a ))vi hafa l<ekkao 8-10 m sloan 1913.

Vio h elclum heimlei<Jis kl. 01 og komum a<J jokulroncl kl. 02,30, en heim i tjalcl kl. 03,30. I>rcytt og {lllrego leggjumst vio ti l hvildar. -

Sunnudag 13. juli. Vio gengum a Haafell i clag i lj6mancli veori . Settum flosku i vorouna meo tilm <elum t il [eroamanna au taka mynclir af joklinum og sencla J oklaranns6knafdaginu.

22

Fra felaginu

Aoalfunclw·

Aoalfunclur var haldinn i Tjarnarkaffi ]Jriojuclaginn 29. april I 95R og var fjOiso ttur. Fundarstj6ri var .J6 n Kjartansson, sysluma\)'u r. I>etta geroist:

I. Formaour flutt i skyrslu um storf felagsins a lionu starfsari.

2. Forma1'5ur afhenti hjc)nunum Arna K jan­a nssyni og Hulclu Filippusd6ttur malverk eftir Guomuncl Einarsson sem g jiH fr{t fe­lag·inu.

3. G jaldkeri lagoi fram enclurskot'5aoa rcikn­inga. Eignir felagsins i arslok voru metnar <i kr. I 13 698,27 . Felagsmen n vont 273.

4. i stj6rn voru end urkjornir Arn i Ste[a nsson , Sigurour I>6rarinsson, Sigurj6n R ist og Trausti Einarsson. J 6n Eyporsson er for­ma1'5ur ti l aoalfunclar 1960. i , ·arastj6rn voru enclurkjornir Einar MagnCtsson , Gu<~­mundur Kjartansson og J:>orbjorn Sigur­j6nsson og enclurskooendur voru enclur­kjornir Pall Sigurosson, Rrignvalclur I>or­laksson og Gunnar Bol5var sson.

5. f fundarlok voru synclar litskuggamynclir og kvikmyncl fra Vatnajokli.

(h skynlu for-manns:

A aoaHun cli J. f. I 957 var su dja rfleg::t hug­myncl borin [ram, ao fetagio reisti skida {t G rimsfjalli i Vatnajokli . I>cssari hugmynd var svo vet tcki<> a r runc!a rmonnum, ao I)egar a (undinum sofnuoust Ul11 8000 kr. Sk<\Jin n var sloan reistur i junimanuoi i sjalfbooavinnu . Efni og annar kosm aour reyndist 20 )JC1s. kr. Nokkrir vini r felagsins hlupu par unclir bagga . Lagoi Guomunclur .J6nasson rram 1000 kr. 1 c;utningum, en 5000 kr. gacu I)Cir i sameining u O lafur T>orstcinsson, Axe l Kristjansson, Egit.l ""!"horarensen, G unnar G uoj6 nsson og PeLUr Olafsson . Ails namu gjafir t il j)cssa skala kr. 18l 4 l ,J3. F lugbjorgunarsvcit islands lanaoi bila t il flutnings {t efnivio og f6lki breoi upp i .Jokulheima og {t sjalfan jokulinn. Ollum !Je im, sem stu'Olao hafa ao ]Jvi ao koma upp skilanum a Grimsfjalli, Uytur felagsstjornin beztu t;akkir.

*

.. SUlinn f Jokulheimum hcfur 1·eynzt IDJOg \ C l. enda vel um gcng·inn og vel hirtur. Veggir voru smurc'iir t'1r karb6lin i i fyrrasumar og pakio m:'tlac'i f fyrrahausL

Ekki hdur vcrio ta:kifa:ri til pess ao ganga fni skalanum i Esjuljiillum cnn ])a. En eg vo u­ast cfti r ac"5 j>at"5 rcynist c innig kleift innan tioar. i\ l er c r annt tnn pann sbl.la , jJYi al'5 l)a()' var <ev int)•ri na.:st ao g·eta reist fy rirva ralaust .a\"5 kalla sk;\la a j>cim 5ta t), scm varia baft)i nokkur ma<'iur augum litio. l>a()' cru eiuh val'5 30 ar si()'an mat)ur c inn r S u<) ursvcit sa[nao ist til [c()ra s inua, en hallll h<eidi scr a[ I)Vl a<l ha[a komi<'i i Esju l'jiill {! yngri {trum sinum og bari Lt ])ar ,·i() t'llil cgum cnn. Vitan lega h.a[()i honu m veitt bct ur. - En Es ju fjo ll eru i sen n f'crlcgur og una()'slcgur stac'5ur c ins og scgja ma ao visu um marga fl ciJ·i stal'5i f c'>bygg()'urn og byggoum j)essa lands." "k L okaorr) sl1)•rs/unnar:

. ,1'\u a:-tla cg aocins a<l minnast a pau ag<ctu hjon, .-\rua Kjann ns~on og H uldu Filippusd6u­ur, scm me r hcfur lcngi fundizt ao a:ttu ser­staka hiink npp i bakit) {t okkur i j)essu felagi . . \rni hdur fari<'5 i Vatnajokulsferoir {t hverju sumri s ioa n 1953. er hann var fararstj6ri asamt Sigur()i 1>6rarins:,yni. S io~n h efur hann j~Enan

verio bryti og lag t a sig mikla virum og fyr ir­hfHn I jJvf c(n i. Sumario 1954 voru J i:ik ulhcimar byggoi r og j){l hcyroist oro io uitJskona ncfnt i fyrsta '>k ipti\)' f min cyru svo hio.tt yfi r sj6. P~

komu jx l'r TT u ld a og Steina til si:ig·unnilr. [>a:r i>rutu binn Cy ri r kvcnj)j6oina par efra . - Svo segir f{tlt af j)c:,su fyrr en 25. mai 1956. a<~ pau . \rni og llu lda gcngu f hc ilag t hj6nabancl og hc ldu w o dag inn dtir i brtl't'5kaupsf6r a Vatna­jokul. H ygg (-g j>ao e insda:m i :'t allri hcim '>­bygg<l'inni . !>;~ () synir, hviliku ;\stfc> ·tri l)a u ungu hj6 n hi>Wu tcki <) vic) hinilr hrcinu og kolclu trollabygg<)'ir j>ar efra. - J>ao hefur allta[ staoi\)' til al~ !<era jJc im :\rna og Huldu e inhvern minjagrip frft fc laginu fyr ir !>e tta. J>al5 hcfur lent i undandra:tti mest fyrir l)<l sok, au vic) hofum ;\ tt crfi t t meil au rinna ver<!uga gjof. E n h va() um j)al:l'. H er er nu kominn l>essi minja­gripur, ~Clll cg vii he r mel) Jcyfa mer a()' a(-1\CIIcla mco jJakkla:t i og viro ingu og hamingju­<)skurn Jiiklaranns6knafclagsins : i\H lverk th Tung n:\rbol1111 m , j>ar scm scst til j okulsins og Kcrl i nga, e n c i t t s i 11 n kom ])ao til o r()' a a()' 5kira j)Cssar kerlinga r Hulclu og Steinu."

NY IR FELi\GAR:

ktdi Sktllason, redaktor, Ncsbycn. H a llingdal, 1orge.

6 tafur Einarsson, stud. jur., H jarot~rhaga 27, R.

J 611 J 6 nsson. bifrci<lastjori, Rergsta l'5astneti 62, R .

l';\ ll P <ilsson, h usasm ioam ., I Ira untcig 17, R.

(),ka r K rist j{tnsson , husasmi<lur, Hrci\'5ager<li I 0, R .

(; fs]i J\ [ agntiSS011 , m urari, H a:oargar<)i 40, R .

Sol'fia Z<iph6niascl6tti t·, f6stra, S6Ivallag6tu 56, R.

ji:ifn Z6ph<'>niasd6ttir, f6stra, o lvallagotu 56, R .

6Iafia J6nsd6ttir, f6stra. S6lvallag6tu 56, R.

I ngibji>rg 6Ia[sd6ttir. ver7lunarma:r, Hverfisgiit u 91, R.

.Eggert Asgcirsson, eft irlitsma6ur,

.Bcrgstauastra.: ti. 69, R.

Svcrrir Sa::munclsson, Kvi thaga 23, R .

I ngibjorg Kristj{mscl6ttir, f6stra, Oldugiitu 42, R .

1-1 ara ld ur Sigur()'sson, stud. art., Fl6kagotu 39, R .

]>o rour Kftrawn, Jogrcglupj6nn, Sundlaugavegi 28, R.

Grim ur I>. Svcinsson. p6stafgr.m. , Fji:ilnisvcgi 13, R.

Grctar Z6ph6niasson, ra[magns,·erkfr., Lyons, Frakkland i.

Sigurgcir Ge irsson, bilstjori, Hamrahlfo 3 1. R .

,\SKRIF.ENDUR AD JOKLI:

B6kasa(n Vestmannacyja, Vcstman naeyjum.

N {tttt'Jrugripasar nio. Laugavegi 105, R .

23

r Fjallamenn

f fJesswn brill!i 1111111 JOKULL fmmvegis bi>·ta s/uflm· greinar lllf'o my11d11m jJeirra liar/a og lwenna, sem hafa veitt felagi vont rh·ygstan stub'ning og gengit)' Jastast [ra111 f pvi a/)' lwnna dlwnna stigu wn Jju/1 og [imindi i slands.

I . GUDMUNDUR j6NA~ON

H a nn er Hunvetning ur ao ZClt og uppruna, fax lclur II. jtml 1909 ac) Sau<)acla ls{t a Vatnsnesi, en 61st upp i M(tla i Linakraclal, par scm for­cldrar hans bjuggu langa zevi.

Ti l 25 ara a1clurs {ttt i Guc)munclur h cima i .\lula, en fluttist p;i til R cykjavikm, ario 1934. Si<~ustu a rin nyrora stuncla<3'i ha nn aoa llcga bif­re ioaakstur, og {t pessu ari e ru Jic)in 30 ar, ~ioan hann t6k b ifreioarstj6rapr6L

Ef t ir ao Guomunclur kom til R cykjavikur sta rfaoi hann hj;l vegama las tj6ra urn ~inn, m. a. hclt ha nn uppi fcr<'5um yfir H oltavorouheio i a<~

vetrar1agi meo fyrsta snj6bilnum, scm vcga­m{tlastjom in fckk til u m rftoa . . \ pessum arum for Guomuncl ur marga vcg ley;u fyrslll r man na it bil, b <ee'5i i byggoum og 6byggoum . Og· jJar ~em cinn bill hcfur fa rio, sigla j afnan flci r i i ~ l <'>c)i na.

Ario 1938 staofesti Guomundur rfto sitt og gekk ao e iga aga::ta konu, Stcfaniu Eovarc~sd6tt­

ur fra H elgavatni i Vatnsclal. Eiga j)au prj1'1 mannwcnlcg born og nota legt hc imil i ac) M iklu­braut 5 i Reykjavik.

Fyrir 20 arum eignaoist G . .J. fyrsta Ja ng­fcroabil sinn, og Jitlu smar kom h ann up p verk­stzeoinu i J>verholti 15. I>aoan gerir hann t'tt allmikinn b ilakost til h6pfercra. E r jJao al­manna r6 mur, al)' bilar Gul)'mundar scu jafna n vel hirti t· og oruggir. J>ao hefur afla<~ honum tn tusts v ioskiptavi na.

.\ril) 1951 kcypti han n fyrsta Bom ba rdicr­~nj6bil , scm til la ndsins flutlist. Kom han n jJcgar i g6oar [Jarfir. l>;\ \·a r snj6avetur mik ill au La n lands, hey ley~i og ~amgonguvandrxoi .

()k Gu<~m unclur pa nor our um land t il .\ ust­fja rlh og gekk iitullega Cram i hey- og matar­flutningum mill i byggoarl aga, m eoan brynust var porfin.

Um [Jessar n1unclir stoo yfir bjorgun banda-

24

GuiJmundur }6nasson fimmtugw·.

risku flugvelarinnar a Baroarbungu og bjorgun verl~mzeta Ltr flakinu a ( Gcysi. 6k G uomundur jJa vio annan mann af Flj6tscla lsh eral~i upp Brt'rarjokul og sioan vestur a B:iroarbungu t il [Je~s ao annast flu tninga it vorum og monnunr jJal)an til byggo<1.

Sloan hafa [Jeir Guomundur og sn j6bill hans R -345, sem oft gcng ur undir na[ ninu Gusi, m;trga hilcli ha!'5 og vioa fari(). Verour jno ekki raki<J h er, en aoeins greint nokkut~ fr ;i sam ­vin nu .J i.iklaran ns6knafcl<tgs fslancls v io Gu5-mu nd .

F yrs tu \'Orfcroir ;\ Vatnajokul i ;nj c>bll vont fa rnar 1953 og 1954. T il jJCSS jn rrfti ao koma snj6bilnum a lia lcio i n't Reykjavik au vestur­brt'rn Vatnajokuls, e n a [Jc irr i leio cr st6rflj6tii) Tung·mi og regino rzefi innan hennar. Gu !'5-mundur ian n bilfxrt n\) ;\ Tungmi (I 16(sva5) h a usti!'5 1950 og ari(5 efLir vald i hann bil[zera s loe~ jJaoan inn all Tung narjokli og raunar j)Verl nor\~austu r yfir land t il Oskju og My­va Lnssveitar.

ld c~ ])cssu var broLi~ bla~ I fer~amennsku

1slendinga um ora:fi og haj tikla la nclsins. Sumaril) 1953 f6 r Gu5mundur fyrstu fcri)

sina :\ Vatnajokul \'Cstan fra, upp Tungn~u·­

jeikul til Grlmsvatna og paoa n i KvcrkfjOJI og :'t Bar5arbungu i bakaleie:'5. r iu m cnn voru i ]Jei rri. Wr, farars tj6rar Arni Kjartansson og Sig­ur6 ur J?(Jrarinsso n .

Si6an hafa verio gcroir ;'t vori h vcrju lcie1-a ngrar :i Vatnaj6kul ba:oi til gagns og skemmt­u nar, og hc fur um ]);t verio hi n fyl lsta sa rn­vin na mi lli J Uk lara nnsoknafelagsins og Gu<'5-mundar. I-I austfcrtli l- hafa veri5 farnar t il Grims­va tna 1957 og 1958. TI a ustio 1955 ft'>r (: u i'5-m undur ei nnig ' ' loa um Vatnajokul t il pcss a\'5 ~etja up p landma:lingamerk i. og vorio e(t ir for hann aora la nclma:l ingaferl'5 <'t somu sl6<'5ir.

6 11 ar in fni 1951 hcfur pannig staoio a ferc'5-um, ao Gue:'5mundur J 6 nasson hefur att afma:lis­d ag sinn, 1 I. juni, uppi ;\ Vatnajokli. Voril'i 1!)54 var pess m inmt meo notalegu sam sa:ti i Tjaldskaroi a Ora:fajo kli og 1955 var st6rvci71a :\ Pitlsfjal li sj:Hfu i Va tnajok1i.

Og n t'1, ])egar pctta er r ita5, n<'tla:gt 50 <'t ra a fmtcl isdegi Guomundar, er hann e nn staddur a Va tnajokli i a nn arri b6pfero a[ ])rcmur. Um 60 manns ta ka ]n\tt i ])essum ])remur h6pfert'5-um og hefu r a ldre i slikur mannfjOldi s6lt til Vatnajokuls I cinum og sama manu<J i.

Samskipti fclags vors og G ul)mundar J o nas­sonar cru oroin alllong og margpa::t t. l~g minn­ist jJeirra meo m ikilli {ma:gju , og hio sama pori eg a<5 ma:la fy rir munn a nnarra samferoam a nn a.

Gu()'muncl ur J 6 nasson hefur fiesta p{t kost i, scm g6()"a n feroamann mega p 1·yoa.

Kappsamur cr hann og 6 ragur, <in pess al) vera Wlclja r[ur. Hann er []estum ra tdsari. Sj6n hefur hann skarpa m co a fbrigoum, og 6g!Ogg ma t'1 bil 16o vera, ao Guom undur J 6 nasson geti ekki fylgt hen ni.

Forsjalni Guomunclar i1 (eroalogum er mec) cinclxmum. A la ngri leio verour ckki umfl t'1 it~, a(~ c itthva5 bi li i bil coa o5rum fa rgognum. En oftast dregur J);\ G. J. va ra hlu t upp t'1r pt'1ssi sfnum eoa hann tck ur 165bolta og geri r v i(~,

pvi sm io ur cr hann {Jgtctur. Meoa n flest st6 rvo tn voru 6bruuo og h estur­

inn var cina far arttckio, !)6tti ]no mikio lo f>­yr<~i au vera g6our vatnamai)u-r og kunna a<'5 vclja voll. N t'1 ]Jar[ sjalclan ao velja h estum vo<5, Cll hiLL Cr Oroi(~ e ngu si5ur vanclaver k, au velja

b ilum vol'5 yfir st6 rvotnin i 6byggoum lanclsins. f J>vi h e[ur Guo mundur reynzt st6rsnjall, og kemur ]Ja r a lit t il i senn, pekki ng hans a straumvi:.i tnum, ar<eoi og 6serhlifn i. H a n n fer a lclrei yfir Tungna i fy rstu £er <5 a vorin an ]>CSS a(l vaoa ha na fyrst og ka nna clyp i og botn­Jag. J?ci r cinir, sem sM h afa T ung n{t i vor(l6<5i , gcta fyllilcga >k il i<5, hvao her cr um au r:c<5a .

N ,·,, ])cga r G uomundur J 6 nasson hefur .runn­j() MHrar alda r skcio a li fsleiu sin ni. fa:ri eg honum bcztu J)ak k ir f. h. J oklaranns6knafc lags i slands fy rir mikiu og oserh lifi<5 starE J l)~tgu !Jess. Sj{dfur vil cg pakka honu m fararhci ll hans og trygga vim\ Ltu.

6~b! cg wo Gu<5mundi og fjolsky-lcl u han, hci ll a og hamingj u {t 6komnum irum.

j on E-yporsson.

Flatarmal nokkm-ra islenzkra jokla

samkvcemt herf01·ingjara6skortunum.

Area of the Biggest Glaciers in fee/and ace. to the Geodretic Institute MafJs.

,\ 0 t ilma:lum i\le nn tama lar:i<.)s voru fyrir nokkrum arum gcr()ar nakv<emar riatarma:ling­ar {t fslcnzkum ji:iklum e ins og ])eir eru upp­lll<cldir {! hcrforingjaraoskortunum. l>ao ska l tck io fralll, a~ j.>ott fla Larmx lingin scm slik s(·

nakv:em er e kki t>ar meo gefio, ao f latarm{d joklanna sc r ctt. Mcoal a nnars stafar JJe tta af ])vi, a\) ma:l i ng sumra j oklanna, svo scm Vatna­jiiku ls, na:r yfi r {tratugi, pa nnig a<J kortin syna a il s ekki sLa:rl'5 jokulsins I he ild eins og ht'm er ci ttlwcn akve6io ;ir. H er er b irt flatarmal sta:r tu jiiklanna samkv<emt o(a ng re inclum mtcl­ing um.

Vatna jokull .... _ .. _ 8538 km2 ( l>ar af jokulvana sva:oi 63 km2). La ngjokull . . . . . . . . . . 1022 km~ Hofojiikull _ .. __ . ... . 996

.\ I yrd a lsjokull . . . . . . . 701 D ra ngaj okull . . . . . . . . 199 Eyj afja llajokull . . . . . . 107 T ung nafcllsjokull . . . 50 1>6risjokull _.... . . . . . 33 f>dtndarjokull . . . . . . . 27 T ind fja llaji:.ikull . . . . . 27 E iriksjokull ........ _ 23 Snx fellsjokull _ . . _.. . 22 Torfajokull . .... . . _ . 2l S. I>.

25

JON EYTHORSSON:

Report on Sea Ice off the Icelandic Coasts, Oct. 19 57 -Sept. 19 58

The Icelandic coasts were fre e of drift ire thmughout the fJeTio d . Several si 11gle icelieTgs and br•lts of drift ice wae sig!tted from th e noTthwcstern tn·omonlories esfJecially i n Ma)' and ju ne.

DisLanccs arc g iven in n aut ica l mi l e~.

OCTOBER 1957 .

A few icebergs were repo1·ted at diffe rent fJO.nlwns bPtween 66° 25' and 67° N and 20° and 21• 30' W.

J f 10 A big iceberg sigh ted to the I V of Ko l-beinsey a t 6701f 2101.

10f10 Three b ig icebergs abou t 6638/ 2056. l:'J f 1o Two icebergs about 6635 / 2028. 1~ / 10 From Braun a Skaga: One big and 2

or 3 smaller icebergs observed ra. 8-10 miles i'\ of the lighthouse. T hese bergs are repeat­edl y reported by ships about the position 6625 f 204 0 until the end of November.

NO VEMBER. 1957.

Some scatte1·erl d1·ift ice and a f ew ice bergs were ,·efJo rt erl off th e northwestern coasts of Ireland.

2 I 11 Two icebergs were sighted about 24 mile~ \VN \V o[ the Skagata l ighthou~e. The same block seem to rema in about pus. 66'20 / 2 120 until the 28th o[ the mon th.

2f n .\ big £loe sighted ab. 18 miles NE of Cape Ho rn.

11 f 11 )1/ R I>orsteinn lng6lfsson report~ : .\n unbroken iceeclg-e from 664012500 to 6656/ 2310.

11 f11 >t f .,_, H aflid i. 1645 z: , \ com inuous icc edge ex tending to vVNW from a posi t ion I!! miles EN £ magnetic of( Cape Horn.

u; / 11 A big- iceberg sighted 7 mil es ENE of the Gjiig-ur ligh thouse. T he same block is re­ported in the vicin ity ol Gjijgur o n the l!!th and 27th o[ the month.

2:l f I I Some scattered dri ft icc observed ab. 18 miles o[[ Cape Straumnes.

26

27 / 11 )! Is Hafl icli , 0930 z: A str ip of drift icc sigh ted ab. 6 miles NE o[ Cape Horn.

27 / n The lighthouse of Latrav ik reports: t\ n ice belt, 1 .. 5-2 miles long, is ex tending from W NW to ESE on the sailing route E o f Cape H orn. An iceberg of co nsiderable size is strand­ed a b. 2 miles SE of the lighthomc.

DE EMBER 1957.

?\Jo ice reportS avai lable.

j ANUARY 1958

Th e ave1·age distan ce of the ice edge fmm CafJe Stmumnes was about 60 miles. Som e st1·ips of drift ice app ea1·ert with in 10 miles dis/an a about the m idd le of the month but 1·ereded quick!)'·

tu l1 Rf ,1, Akurey : A strip o( dri[L i<.c sighted at 664012108 ab. 10 miles N o( Cape H orn.

1"/1 :.ti s Marz: A str ip of drift icc sigh ted 16 miles off Deild (ab. 66• ll' I, 23 • 30' W ).

16f t Mffl Goclafoss 1930 7: An icebelt observ­ed by radar 4.5 miles \ 1\f of Cape R itur, curving \V-wa rds at the southern end but N vV-ward at the north ern one.

17/ t )l j 8 Askur 1612z: .\n icebeltsigh tcdab. 6609 _1 2523 (45 m iles off Cape Bardi). Extending as far as sighted LOward W and E.

In /1 T F-I S J (Gull(axi) en route for Green­land : . \ belt of drift icc 35 m i lc~ 340• true off Cape Horn. The fast ice began 10 miles oCf Cape Horn extending as far as sighted to S\1\1 and

21!J TF-lSH en route for J\ lestersvig in cl ear weather: The ice edge was 60 m iles N of Cape l~forn. From there is an un broken icc field to

the mo uth of Scoresbysund.

FEBRUARY 1958.

The distance of the ice bo ttn drny from CafJe Stra umnes was about 100 miles in the /attn half of the month .

A table ice berg N W of Grimsey, j une 1957.

Photo Gard ar Palsson.

22f2 T he ice edge was o bserved 150 m iles w the 1 of Cape H orn , ab. 70° N and 22° vV. (Reported by Cap t. B. Guclmundsson en route for l'vfc~tcrsvig).

22 f 2 The bo undary of clri.ft ice extending from 6800/ 2500 to 691 0 f2 1 00 to 6940/ 2000.

Coastal -refJorts of n ew ice:

Il / 2 After a spell of calm and cold weath<:r considera ble new ice has been formed in the !>mall fjords and around the islands of Brcida­fjordu r. The bot w m of Gilsfjordur is covered by solid ice. The harbours a t Brjansla::k ur, Kr6ks· fjard arnes and Btldarda lur are blocked by ice.

IG f 2 cw ice drift ing o ut of H vammsfjordur is causing d iff iculties to boats in en tering the ha rbo ur o[ Stykkish<)lm ur. lot im ped ing pas· sage of trawl er~.

MAR CH 1958.

T he distance of the ice edge f rom CajJe Stm 11mnes towards the en d of th e m on th was alwut 90 miles.

ll/:J from positio n 6514/ 3448 the ice cdg·c wa' extend ing to SSW and NE with concentra­t ion abo u t r./Jo. The winter East icc begins abou t 30 m iles nearer to the coasts of Gree n­land at 652213600. (Personal communica tio n [rom the Captain of a Danish airplane).

20 1 ~ T he ice boundary was extend ing from 6740/ 2800 to 67.?012500 to 6800/ 2400 to 6900/ 2200 to 700011900 to 71 0011830. The icc con­~ isted o[ alternate areas of broken a nd close dr ift ice with considerable in terva ls of open water.

APRiL 1958.

Th e ave1·age distance fmm Straumne.~ was about 80 miles with nearest approach of 38 miles about the middle of the mouth .

IJ I4 The icc p ack boundary was runn ing from 6643 / 2437 to 670012325 to 6800/ 2230 to 6830/ 2105 to 704011830. Four m iles wide from the leading edge the coverage was genera lly Ill HI

consisti ng in the southern po rtio n ma inly o[ slush, b rash a nd block, while N of 68° large floes were p redomina nt.

3014 The ice boundaries were well defi ned between latitudes 66 1 and 68 r passing thro ugh the following coordinates: from 6757 I 2410 to 6745 / 2550 to 6705/ 2610 to 6700 / 2708 to 673812730 to 672.?1284.5 to 663813030 to

66281 2934 to 662012945 to 6557/ 3105.

NIAY 1958.

T he average distance of the ice edge fro/11 C. Straumnes is estimated to 50 miles with near­est appmach of 25 miles.

2h TF-IST (S6lfaxi) en route for S-Su·om-

27

fjord 1200 1, at 6452/ 3000: Ice visible 65 15 f 3 100 extending l\E as far as can be seen.

=~ ; .-. ~1 /s Tro llafoss, 1200 z: Last night sigh ted four big icebergs at 5652/ 3945. one a t 5757 J 3742 and one a t 5805/ 3739. Several small blocks around the big ones.

a;.-. )! / ;>. Sn;cfell , 1800 z, at position 36 miles magnetic NN\V from Cape Ritur: An unbroken icc field as far as sighted between Nv\T and N. Scattered blocks to the SW of the icc fie ld.

~ /r. /1. 60 miles long icc edge is r eported about 30 mi les of Cape Straumncs.

"/r. An irregular ice boundary with man y b ights and broad bays is ex tending from 6100/ 3630 to 6700/ 2700 to 6730/ 2400 to 7030/ 1900. Distance from Straumncs about 70 mile~. /\long the Greenland coast a GO miles broad belt of 0.9-1.0 coverage is ex te nding from 70• 30' N to Angmagsa lik. South of Angmagsalik a n<J r· row belt of close drift icc is extending a lo ng the coast leaving the water area of l kerssuaq open.

Hf;; TF-IST en rome for S-Strihnfjord re­ports the o uter limit of ice floe 3."i miles off .\ngmagsalik.

~ / .; ) 1/ ;>. Godafoss 2007z: A big ice block ~ ighted at 5633/ 3740.

n f ~ The boundary of drift icc is oscillating between 30-35 miles off Cape Straumnes and 40-4.') miles o[[ Cape Bardi.

11 - 1~ / ~ R eports from ""f·r Geir (Capta in G. . \udunsson): llj;, . A close belt of drift icc en· countered at 6250J4000, sa iling a lo ng it course 38• true to 6405/ 3725.

t 2 h A close ice field, 20 to 40 m iles broad , beginning at 6522/ 3334 extending in direc tio n 82• true to 6542/ 2754. About 5 miles south of this margin some scauered ~trips of icc were extending- southward as far as ~ ighted.

l~ J -;, From position 6542/ 2754 a scattered icc b<:lt is extending in directio n N 55• E ending at 25 miles a nd 315• true of( Cape Straumnc~.

l :ij:-, Fishing 20-30 miles NW of Cape Straumnes. The ice has drifted seaward and no icc is visible.

Th e wind has been NE-erly, light to mode­ra te, and visibilty good.

15f r, An a irplane reports a la rge iceberg a t 59001 1·145.

)(Jh The ice pack boundary extended o u t

28

fro m the Greenland coast to within 40 mile~ of fsafjordur. The concentration of the icc pack was generally 0.9 to 1.0, cons isting of small a nd medium floes accompanied by a Jesser ponion of slush, brash a nd block.

.Just north of open water betwee n the ire pack bo undary and f safjordur a n ice belt of 0.4 concentrat ion, l fs m ile wide and 26 miles long was ex tend ing from fi7 .13/ 2215 to 6fi58J2200.

The main boundary of the ice pack was pas· sing through the Iollowi ng coord ina tcs. From 7030 f 1935 to 6900/ 2115 to 6843 J2 120 w ()707 J 2410 to 6655/2335 to G632J2800 to 6635/ 2927 w 6600J2900 to 6605( 3205 thence in a SW-crly di rection to 6530 f (3330).

Concentration at the ice boundary var ied be· tween 0.4 and 0.6. Extending south and west of the outer boundary was an ice belt of 0.2 slush, brash and block. This belt. with a width of 7 miles, commenced a t 6553/ 2900 on the western side and terminated at 6545 / 2705.

~n f;, The general appearance of the ice mar· g in was jagged a nd p rotrud ing cau~ing many bights, bays and points. Commencing at 6807 J 2220 it was running to 6735 ( 2240 to 6702/ 2430 to 66 18/ 2440 to 66 17 J2635 turning south to

660.? / 2635 returning west to 6550/ 2850 thence south to 6532/ 2850 to 6455 / 2940 the last poin t of observa tion.

From a ll appearance the ice pack was com· n1 cncing its summer break up. H owever, the open water area between fsafjordur a nd the icc boundary has decreased to 40 miles .

A 3-8 miles broad belt of 0.7 concentrat io n was extending, within the ma in boundary, from 6630/ 2430 to 6705 / 2230 at a d istance of 30 m iles off Cape Straumncs.

30J :; ~' / s 1Egir l200z: The main ice edge is 3.? miles N vV of Cape Kogur. extending toward E E (6fi•) as far as sigh ted.

J UNE 1958.

Th e average distance of the ire bounr/111)' from Cape Stmumnes was about 50 miiPs with nearest ajJjJToach of 20 to 30 miles.

a/6 An .icc field 75 miles long, 30 mi les wide ex tending NE w S\•V was reported by an a ir­pl;lne (PAA) from pos. 5830/4200.

4 J 6 A very irregular and broken ice bound· a ry was running from 6900/ 2000 to 6815/ 2 130 to 6730 ( 21 30 to 6722/ 2035 to 6650/ 21 10 to

6700 J2300 w 6630 J2500 to 6550/ 2630 to 6640 I 2640 (form ing a 50 miles long lead) to 6550/ 2700 to 6610/ 2820 to 653013110. Concentration was generally 0.2-0.3 within the boundary, consisting of slush, brash, block and small and medium floes. Fifty percent puddling was ob­served in the areas o[ 653513110 and 6555/ 2940 a nd sevenLy percent puddling at 6633f 250.'J while 40 percent puddling was observed at 6803/2205. The area at 66• 15' N between lo ng itudes 27• to 29" W mainta ined a concen tra­tion of 0.8 with 0.2 slush , brash and block and 0.6 small and med ium []oes.

5ju From Cape Straumnes an icc field , 30 miles lo ng, 10 mi les wide was observed at 25 mi les d istance to the N. Another, 20 mi les lo ng. 8 miles wide, was 17- 18 miles to the NW a nd the third o ne. ab. 15 miles long and 5 miles wide, was J 0- 15 miles off in NE.

7/o ~ ' / s JEg ir 00307: An icc field beginning ;1( 6800/ 2000 is extencling 34 miles in direction

r 80 E true. Hl o )I Is Litlafcll 0300 z: Passing a number

of low icebergs sca u erecl in an area 4-7 mi le' E o f Cape Horn. ~~ /u Lrit rav/11 0600 z: A big iceberg sighted

I0- 15 mi le~ NE of the lighthouse. Ano ther berg seems to be stra ndecl 3-4 miles of[ the coast.

1016 Ltit ravik l 800z: A b ig iceberg to the E, about 3 miles from the coast. drifti ng

rapidly towards west. Ano ther very b ig iceberg is seen ESE o( the lighthouse. 10- 12 miles off the coast.

'' /!; Ltitravlh 1800 z: One of the icebergs re­ported yc~terday is stranded ab. 2 mi les E E from the Jighthou,e. ,\ Jot of bergy b its arc drifting abou t the sa iling route oH Cape H orn.

2Gi r; )I f,; .Jokulfell I905z: Two big icebergs respectively I a nd 6 miles off Cape Horn. r\ medium lloe was sighted 13 miles ESE of Cape H orn at 1930 gmt.

271 r. The outer boundary o[ the ice was runn­ing [rom 7000 / 1900 to 683012130 to 6800 j 2040 to 674512 100 to 680012145 to 672012530. Con­ren tnltion was rang ing from 0.8 off Cape Brewster in the north to 0.3 to 0.6 in the south.

JULY 1958. No reports of icc off the Iceland ic coasts

received.

.!l UGUST 1958.

"f 8 A b ig ice block sigh ted at 6650/ 2343. Dangerous to navigatio n.

21 Is ~' Is Svalbakur 1900 z: A big iceberg a t 652312600.

SEPTEMBER 1958.

Distance of drift ice J1·om CafJe Stmumnes 100-120 miles.

3j1J One iceberg· sighted at 653513200. Jj0 Th irty icebergs within 20 m iles off posi­

tio n 65 18/3648. 29 /o Aircraft TF-IST reports ice edge 27

m iles S of C. Brewster, then open wa ter fo r several miles. The outermost limits o( ice 43 miles off C. Brewster. Concenu·atio n 0.5 to 0.6 nea r the coast bu t 0.3 to 0.4 farther out.

Skaroatindur i Or<:Efum klifinn

lnnst {t rananum milli Morsarjoku ls og Skaftafcllsjokuls i Or<efum ris Skarl5atindur. I>6u h<e<"5 hans yfir sj6 se ekk i meiri en 1385 m cr !)etta mjog re isulegur tindur og mesta erfi~-

ur uppgongu. . . . , [>a nn 13. agust 1954 khfu tverr b rezkr r stu­

den tar, J. A. Ex ley og 1\I. M eller, Skaroatind. I>c ir· log~u upp \rr Morsardal kl. 9.15. k_~i(u tinclinn fni nor~ausu·i og urou al5 no ta bond {t dalitlum ka fl a. A hatinclinn komust peir kl. 13.-10. Samkv<emt upplysing um R agnars SteCans­sonar l Skaftafclli m un !Jetta vera i fyrsta skipt· ic"5. scm Skarl"5a tindur er klifinn.

29

JO N EYT HORSSO N :

Joklabreytingar 1956/57 og 1957/58 (C L. \ C fER V.\RTAT JO NS IN .\ fETER S)

Jhe)'lingar eru /a/dar i me/Tum . fJ)•()'ir -;- Ito p, f'n + framskrii).

1 .. n mngojiilwll 1956 f57 1957/ 58 Kalda l6nsjoku ll . . . .. . ... . ........ . ... .. ......... . 18 48 Lcirufjar()'arji:ikull . . ........ . ..... . .. .. ...... ... . . 30 R cyk j afjaroaxji:iku ll ... . ..... .. .... . ...... . ....... . 26 15

1 I. Sntefellsjokull H yrningsji:ikull . ......................... . ....... . 6 J iikulhals ... .. ............. . . . . .. .... . .......... . 48

II I. Eyja[ ja lla-i\ f Y'·dalsjoliu/1 Gigjokull . . . . . . . .... . ...... . ... . 1954/58 . . . . .. . . 181 (4 ftr) S6lheimil j i:ikull , V-sport)ur (W -snou t) 1956 /58 . .. . ... . 37 (2 itr)

A-spor~ur (E-snou t) .............. . . . 30 (2 ar) J oku lhofu() ............ . .......... . 5 (2 ;'tr)

lV. l'atnajolw /1 Skcioilnirjokull vestan til (\\1-side) .......... . ...... . 63 60

a usta n t il (E-side) . .. . ............ . . 24 28 \ fors;\ rj(ikull .. . ............ .. .. . . . . . . . ...... . . .. . 1'1 39 SkilfLafellsjokull ............ . . ... . . . . . . ...... . .. . . + (j + 2 Svinil [c llsj i:ikull no r<'5a n t il (N-sid e) ..... . .. . ........ . + 3 17

sunna n t il (S-s ide) . . .......... . .. . . . 20 + I Virk isjokull .. .. ........ . ............ . .... . ..... . . 15 (2 ;'tr) -;- 8 Kviftrjokull . ..... . .............. . ... .. . .......... . 6 ~0 H rtml.rjokull .. . .. . .. . .... . ... . . . ... . .. . ........ . . II 14 Fjallsjokull . ................ . .. .. ...... . ..... . .. . . + 5 ()

Brcioamerkurjokull vesta n ar (W of .Jokuls;\) ....... . 23 30 a uslan ;\r (E of .Jokulsa) ....... . 75 58

Fc llsa rjo ku ll . . .............. .. .. 1956/ 58 . . .. . . . . 60 (2 {tr)

.. ll rokarji.i kull . . .. . . ..... . . . ... . .. ........ . ... .. .. . Birnujokull . .. . ............... . . . . . .. . ....... .. . .

15 10 I 3

H ei1wbergsjoklar: A Eyvindstung nako lli ......... .. ............... . 5 5 Syori joku ll (Skftla fc llsjokull) ................... . 29 13

yro ri jokull (H e inabergsjiik ull ) ................ . . 37 13 Fl;\a jCi ku ll ... . .. . . .............. .. .. ... ... . ...... . -;- 15 37 H offellsj i:ikull, cystr i tu nga (£ -sno u t) ... . ......... . . . 6 + 3

ves tr i tu nga (W -s nou t) . . . ...... .. .. . . 53 49 T u ng narjoku ll (.Jo ku lhc imum) . ... . . . . ........ . . .. . 40 40

V . H o[sjokull au thagajoku ll .................. . ... . .. . ........ . 59 -;- 1 07

Mulajoku ll .. . ............ . .. . .. . . . ......... . .... . A Lam bahrauni ( V-horn) ....... . 1955f57 ....... .

+ 70 20 50 (2 ar)

30

VI. Uuzgjii lw/1 Flda kvif> l (J>j6fad.) ................ 19:\(i / 1958

I957 f 58 70 (2 ar)

VII. H nttaf ell ~Iiojokull . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195 1 1 1958 77 (7 ar)

45 (7 ar) 70 (7 itr )

Ves LUrjokull .................. . .. 1951 / 1958 1orovcsturj(ikull . . . . . . . . . . . . . . . . . 1951 11958

V lll. Kerlingm'[joll Lo~mundarjokull ( innri) ... •. ...... . ........ . ..... 2

IX. l\'ori)u1'1ondsj61dar Gljt'tfunirj okull . ......... ... . . .. .... . ... ......... . Hi T ung naiH·yggsjokull, a us ta n (tr (E-s ide) J 952128

vesta n {tr (W-side) 1952128 .... -c- I 07 (6 ft r )

7 1 (6 ar)

.\TflUG .\ H ID IR OG VIDAUKAR.

Kalda/6n. Um j(ikulinn i Kaldal6ni er se r­s taklega nett ll oorum stao. - 1 br efi dags. 17. n{>v. 1958 segir t\(~alste i nn b6ndi J 6h annsso n {t

kjaldfiinn m. a.: ,.H er fram (tr Skjald fa nnar­da ln um hefur jokullinn hi:irfao geysim iki~ siO­aslii~in tv(i umut· og po c inkum i sumar. J\ l{t ntt a ll t heit1t a utt la nd j>anga()', sem nyrnu skcr voru a~ur. l>it he[ur mer veri<~ sagt af monnum, scm lcituou her inn a he i<~um og >a u vel t il Drangajoku ls ' unmtn l'ra, a<~ n (t ha[ i sko t i <~ upp a uo um hrygg su~ur fr{t Hrolle i(s bo rg.

Sli jald fiinnin. Uana pra ut a~ pessu sinni I. sep t., og h clt h tm svona le ng i velli veg na j1ess, h vao :ig tt t var (;id rem a kalclur. 1>6 a<5 frostmetur va:ru faar, lt{tl ffcl l her kartoflugras. Snj6 t6k a ll a n upp her Ltr bn't n um i sumar nema f H i:igg­unum. l>ar var cftir d alftill ~kafl n lma um dag­inn, jJegar k<'>lnaoi. Sfuast i vetur yar veuramild­ur Of.;' a lveg oven julega sn j 61c ltttr her, au vfsu al lharuur og nokkuo la ngur frostakafli eftir itra· moL Fe st6~ inni f 17 d aga milli 15. jan ltar og 23. man. Vori<~ vat· mel~ iillu t'trkom ulaust, lworki snj6 r

ne regn , a(~ visu tva;r sk tt rir i jt'mi, svo au vokn­al~i a stcinum , en ckki i r(lt. - f mai voru 19 frosl nretur i riit~, fr{t 4.- 24 ., og· oft frost a dag­in n Jfka. svo a(~ gr6C~ u r kom e nginn i l>e im man­uoi . Fe var ckki lcppt af htts i fyrr en i maflok.

Svo va r J)a sumariu likt og voriu, s61skin n6 tt ng clag, svo a llt pornal) i og skrre lnaoi, par til i sep tem ber. J>ft kom g r6orar veonl tta .... Tttni\'5 her hefut· vbt ekki veri()' jafnilla sp rotti<l sman 191 8. JJ eJming ur a[ Jwt SVO br unninn, iiO raun­ar var ekkcrt v it i au sUt j.>ao ... . Haustvrorittta

hefur ver io ;\gret, a~ visu nokkuo va:: tusom . en mjiig sj a lcla n l'rost, ekki komiu nema s\·ona f inun ~ i nnum ~nj<ihrafl. sem pegar h e fur tek il'\' up p <tftur.''

U1· Reylijarfiroi ;\ Striin cl um skrifar Gui'\'(inn­ur J a kobsson 24. okt. :

, J okulli nn her hefur stytzt aikins um 15 m fr:l jwi i fyrra .... Suma riO var he ldur kalt, og ekki s;l t il s61ar i sex vikur sam fleyt t. fr;i j>vi um 20. jt'tl i j>a r t il i byrjun september. Ekki kom jJ<'l l'ro~Ln<'ltt f bygg·o fyrr en 21. sep tember.''

Gfgjiihu/1 noroa n i Eyjafjallajokli. Umhverfi> jokul sport)inn cru fc iknamiklir kam bar af S\·ip­al~ri ger<} og v i\~ K via rj i:iku l i Orreft~m. Nyrzt cr skaro m illi k<t m ba nn a, og- lJat· kcmur .Ji:ikuls:i t'tt um. Ario 1 9~0 nit<l i j iikull alveg Lit ao skaro i j.>cssu, og kom J okulsa J)a r Cram i tveimur kvisi­Lllll , sitt hvorum m.cgin vio g rj<lthM nokkur n , 'em enn cr J)ar. It er eystri kdsl J iikuls{tr horfin m co iil lu .

Cigji:ikullinn 1930. T h r- C1'o/ t'r Glacier about 1930.

Lj6sm. I ng. i s61fsson.

31

A ~irunum J930f 35 hopaui jok ulsporu-unnn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 m

A ;\runum 1936f 40 hopaui jiikul poru-unnn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359

A arunum J940f 45 hopaoi jokul poro-unnn 389 .......................... ---- --

r\ lis 820 111

H austio 1946 he l'ur j iik ullinn gcngi'O fram um 14 m. Svo ails hefur hann !)vi stytzt um 806 m rra. 1930 til 1946.

l>egar att i alJ m ;ela hausti'O 1947, var ma:ling ekki framk\'a:ma nleg. Um l)ac'5 segir Kjar tan 6lafsson i Eyvindarho lt i a pcssa lei<'5 i breu dags. 2.5. okL6bcr 1947:

,Au unclanfOrnu hef eg m<clt ft claui5um jiikul­hrygg, scm n\t er oroinn svo mj6r og sunclur­skorinn a[ vatnsspru ngum, a<5 6 klcift cr ao ma:la a bon um. I>arna cr au mynclast h yltljltpt sto<'5u­va tn, ~em a<'S'eins va:ri ha:gt a()' ma;:la {t bat coa is a()' vetrarlagi. Til skyringar get cg l)ess, a<'5 [alljokulinn er lmiona('Jur ufJ/J (I(} [jal/sr6tum ."

Sioan fant engar sogm a( jokli j)e~sum fyrr en haustio 1954, a<'l vi()' Sigurj6n Rist kom um pangao i okt6bermanuoi. l>ft var allst6rt 16n fram an vi()' jiikulinn. Fra merki A~, scm er lftil varoa a. j arofOstum ste ini <'t lynggr6num flesjum noroan uncl'it- jokulolcl unum, ma:lclist okkur 350 m a()' 16ninu, en pa\'5an {ta:tluoum vio fjarlreg\'5 y[ir 16nit'5 160 m eoa alls fra A2 at'5 jokli 5 10 m. Er pessi ma:li ng a\'5 sjftlfsogou ekk i nakva:m, en hun gefur til kyn na a()' jokul-

32

Jokulpla:goir aurar vii'5 Hagava tn hau stio 1957. - Fluted moraines b)' Hagavatn SejJl. 1957.

Photo J. Eythorsson.

inn hafi gcngi6 fram um 313 metra [r;'t 191(i til J 954. - Getur pat)' kom i()' vel h eim vio orl) Kjartans 6bfssonar 1Y4fi, ao fa lljokullin n scr i>raona()ur 11/JfJ au fjallsrd!l/111 .

. \rio 1925 kom 6lafur Sveinsson b6nd i i St6ru-l\l0rk i fyrsta skipti inn a\'5 falljokli. , F yllti l){t jokultungan upp a kamba baoum megin og n {tc)i alveg fn\m i opi\'5, par sem <iin fellur (ram. Var hann mj()g bra t tur ai) [raman og- nokkut) >prung inn . Upp ur 1930 fc'>r jokull inn a()' cyoast {tbentndi flj6Lt.

H elluhaus heitir innan vio joku l. I>ar var tllll 200 m Wng jiikultunga, scm nu er meo i)llu hor[in.

StcinsholL~jokull hefur minn ka()' miki()'," sagoi ( ) Jafm ( 1954).

H austi!'5 1959 ma:lclum vio J 6han nes Briem fj arla::g<) fra A2 au jokli, og r cynclist hun 691 m . Va t· uu ma:lt me\'5 hornama:li yf ir 16nio.

Samkva:mt [)Vi hefur jiikullinn hopao Lnn 69 1 -:- 5 10 = 181 m {t <hunum 1954 / 58 e()a 45 111

;'t <il i ti l jafnaoar. S/ailafe//sjolw/1. S\'0 vii cg ncfna syori H e ina·

ilcrgsj iiku], enda mun hann hafa heiti\'5 SYO aour en jiiklamir runnu saman [ raman undir Hafra­l'el li .

Sk;ila[cl lsjiikull ligglll' auslur me'c)' Borgarh afn­a rh ci<)' i ao noroan og (cllur fram um prengsli milli Sk<ilafellshn t:tlu og H afrafells. Vestan vio Hn utuna kemur Smyrlabjargaa unclan jokul­ja'Orinum. Skarphc()'inn Gi. lason, sem lengi hef­ur haft ft hendi ma:Jingar a joklum upp af Suour;veit og :'I•Iyrum, hefur vaki\'5 athygli a

jwi, ao uppta kakvisl J)essi geti hor(io mei'5 iillu. cf jokullinn hcldur afram al'5 pyn nast og la: kka :\ bak v ic'5 Hnlatuna. i\Iundi Jno ao ~jalfsiig<'i'u draga verulega tar vatnsmagn i arinnar. en Jnr :'a ao rei sa raf o rk us ti)o {a na:s tu n n i.

Scm hli<'i'strell cl<erni ma ne fna Nt'apsil, scm {atti upptuk i Gra:: nalc)ni frit forma fari. Nt'a hefur lrekkal'5 svo mjog i l<lninu, at'5 enginn drop i rennur pal'5an i farveg l t'aps{u·.

HoffellsjMwll. Frcmsti spori)"u r Hoffclbjiik­uls, m illi Gcitafells og Svinafells. viroist m jiig jJLann ishclla, SClll er a [loti .

, f sep t. i sumar rnun hafa kom io hhaup ur (;jtiva lninu , svo IIU ma hcita Jno sc purrt beggja m egiu vii'i' Gj{mupstangann, ba ra iirlitio l<'>n vestan vi\'5 hann. Eru Jl vi lfklll- til, <a\'5 j(ikul­hlaup i Austur[l j<ltun urn SC ll tar siigunni , cr jiiklar halda ;\[rarn ao mi nnka."

(Or brCf i fn't Le ifi Gul'5mundssyni , H offe lli .

3 1. des. 1958.) Fellsjolwll. f samhandi vic'5 hann ritar T>or­

stcinn Guomundsson , R eyniviillum. ;'t Jles,;a lei<') 7. n6vember 1958:

.,Dalurinn sem kominn cr undan l~e lls{arjiik l i ,

cr a llst6r og mjog snotur, jJC> e nn se hann gr6o­urlitill. Hann er urn pao kringlottur og mjiig hallalftill. Yfir bonum a'O" austan og norl'5an g n<efir hin volcluga I)vcdrtindsegg, ao vcsta n H vit ingsda lstindur coa H vftingur ( 111 2 m) og at'5 suovcsta n Fellslj<all. Ut i <~ op er t i l sul)"urs. e n scr I)<> ckki Lit ti l hafs, a[ jJvi a~ dalurinn ligg u r svo l;igt. i\lcr finnst e kki h<eg t a(') una j>Vi, ao pcs~ i dalur ~e nafn laus. Af bcrgtcguntl­um cr ga/Jbni svo yfirgna:fandi , au m er finn st vel til fundio ao ka ll a hann Gabbr6dal:·

BreiiJamer/mrj61wl/. f sam bandi vio m a: ling. una haw.ti'O" 1959 scgir Flosi Bjornsson ;'a Kvi­~ kcrjum svo: .. l)a<'5 ea- 6vist, IJVon h<egt ver<'5ur al'5 mrela iillu lcngu r vio vcstustu rond (Breit'la· mc rku rjiikuls). Likur eru til , ao jbkullinn rnu n i vcr('5a it floti. a. m. k. at) nokkru lcyti, cf fram­

hald veroua- it st<ekkun 16nsins. J>i> hY!,,rg eg, at'5 wo sc ckki c nn. j sept. var<) m ikill , ·iixtur i :im. og gr6f pa Brc ioa Earveg·inn vest lll- um i>ld­urnar a llm iki l'5 nif5ur. Muu Jh·l'iiYti1·/!ln hafa lrchlwtJ talsvert d annan metra . .Byst v i<'5, al'5 la:kkun 16nsins ue mi llll Lllll 5 m ails [r<\ 1954. En JJa"t'5 scst g liigglcga, al'5 jiikultung<tn hcfur ckki lrekka<'5 tllll lc i'O". En til vona og vara scui (·g (n)•tt) merki austan vit'5 lc) n il'l, skammt vcstan vi<'5 i\ 11avabyggt'5arond eoa upp ;a ( Brcioarskfala.

M erkin cru: I. Var<'la ;i steini Mahcgt ijldubn1n, alllangt

norovcstur af H{tlfda naroldu. 2. Varoa a oldu, 394 m ofar. :!. Varoa a stei ni , 182 m ofar. lid pcirri vorou

at) ji1kli 88 m."

SafnmCElir i Jokulheimum

og vetrarsn j6r a v atna jokli 16. sept. 1957 - 11. sept. 1958

The totalisaloT al ] oku.lheimaT and lhe winte-r snow on Vatnajolwll

si<laHa hefti J o kuls (b ls. 59) var gcro grein fyrir t'arkomumrelingum i Jokulhe imum og ;i Vatnajiikli 1956- 1957.

H . 16. sept. 1957, J>cgar gcngi<'l var fd m<el­inum, itllu ao vera i bonum 45 I ar vatni og 17.6 kg llfe ian CaCI 2 coa sem mcst 390 gr i liu·a. H <e<'l frit m <elisba1·mi aff yfirbor<'5i prekils var 112.8 em.

H . 8. jt'uli 1958 va r tilsvarandi 1Hc<'5 106.7 em. en 1'1. sept. var h t'a n I 04.3 em.

Samk.vremt Jlessu hcfur urkoma M<'5i<'l: Fra 16. sept. 1957-8. jlani 1958 . . . . 861 mm, fr{t 8. junf 1957- 14 . ~cpt. 1958 . . . . 340

:-::-::-:--­Samta Is 1204 mm.

synishorni preki ls, scm teki1'5 var t'ar mrelin ­LIIll 14 . . >ep t. 1958, ma:ldist 276 gr/ 1 samkv<emt efnagrein ingu i Atvinnucleild H ask<'>la ns. Sam­kvremt Jlvi reiknast {tn,[arkoman at'lcins !)40 mm, og vcroua· a(') rcngja pft t'atkomu, m. a. af jlvi a<'5 ckki vaa- n;'tkvremlcga vital), h versu m ikio vatn v<eri bund io i ka lsium-k l6riclinu.

H . 1 !J. okt. 1958 hefur Sigurj6n lUst vatna­mrelingamat~ur ritat'5 cftirfara ndi skyrslu um nexnnurli i jiilwlhf'imum T -10, 660 m. y. s. H <eo i mreli (fdt yfirboroi up p a barm) I 03.2 em. Da:lt var a'u· mrelinum i a lm inpott, sem tok 980 I ± I 0 m l, mxlt m e()" ame lig-lasi. Pottur­inn fylltur prisvar sinnum coa a ils tekio ur mrelinum 29403 ± 30 mi. Vio pac'l lrekka()"i mrelinum 10.8 em, jl. c.:

F latarm{tl safnara 27 1!!.7 til 2725.2 cm2.

33

I>vcrmitl ma:l iop s I 56-1 57 111 111 og fl a ta rm{tl m<eliop s 191.0 t il 193.5 cm2, e n

jJversni () sna fn ara 14,06 :S < 14.27, rn el'5a lt. 14 16 .

- Jwersnio ma~l iops

Sett voru sioan 8 kg CaCl2 (7 3- 7:3%) i m:e l· inn, og var h:eoin f h onum a<'5 Jw i lnknu. 19. o kL. kl. IO, 1 13. 1 ern . (H efu r jJvi h :ekk a<) i tmelinum um 0.9 em vegna va t ns i sal t inu = 2.5 I og salti() ve ri<'5 75%).

H. I O. jun i va r g ra fin g ryfja i Tu ngn:l rj iikli i r t'n n l. I 100 m. ha:o. Va m sgikli. vetra rt'trkomu ma::ldist J I 00 mm.

H. 10. j un i va r {t sama h it t t m <rlt va tmgi ldi vctra ru rkom u i G r imsvawasbtr<1i ng rcy nd i>t j)ao 2275 m m.

H cfu r vetrart'trkoma n o r <'5 i<) m utt m inn i <i j>css um s lc)i)um 1958 c tt 1957 eins og cftirfa r· a nd i t(i1ur s),na :

.Jii ku lhc imar, 660 m Tungn<irjiik ull , 1100 111 .

Gr imsvatn ;tskaro, 1535 m

1956 / 57 1835 m m 2640 3400

Or brefum

195 7; :,8 854 111 111

I I 00 227:1 -

H erj6 1Iss tiio um , 25. n c'Jv. 1058 .

.f:g scnd i her m co m a::ling u af st6r l>jarg i, scm cr noroaustur a f Hjiirlcifshofoa og kom ]>angao i Kotlugos in u 19 18, scnnilcga noroa n fyr ir T-L!f. u rscy.

B j a rg i<5 cr 9 111 <i Ie ngel. 6 m ;\ b rciclcl og 8 m {t h ;:C('5 a\) fram an . J>ar a[ c in n 111 i sa nd i og getu r vcric) mik lu· mcira, jwi ac) c kk i l"ltr g ra fi \) nio ur fy ri r pac'5.

Bjarg pella cr t'tr m(l l;erg i. .f:g he[ boriu m ig sama n v io j);\ l lara ld fr<'t

Kcrlingat d a l og Kjana n i Hvat~un i , og bJilir fu llyroa [lao, at> ste inni n n haf i ko m i<'5 i Kih lu­gosi nu 19 18 og sa ndur in n ha(i h a::kkai1 pa r, k r ing u m stc in in n . - - -

j ohan nes Gui'hnund'.HJII .

A l ii . L iigun s tc insins cr ek ki na:g ilcga lys t m e() o(ang reinclurn tij lum, t il jJCSS ao rLIIllm;iJ ha ns ver <li {tk vcoi<) met) v issu , jn<~ er [J!J va n und ir 400 tcningsm c tr um. E() lisjJy ngd m <'> bcrgs cr n{tl a::gt 2.25, og a::t t i stc inn inn jJ{t a(5 vega um 900 Lo nn. T>a r f viss u1ega jntnga n stra llln og djt't p­an t il j:>css ao hera s likt bakn lllll l>a<) bi l 10 km vega Iengel .

34

RE KSTURSREIKN IN GUR

J OKLARANNS6KNAFELAGS

ISLANDS ARID 1958

Tehjur :

280 fc lagsgjij1d a 50/ - . . .. . . . Fj ;\rvei ting AI]Jing is . . . . . . . ... . . Styrk u r M c nn ta m a1ar . . . . . .. .. . . Tckjur vif\'ha ldssj<ios . . .. . . ... .. . H agnac)ur a f va ra hl.so lu og rekstur

snj6bila . . . . .. ... . . .. . ... . . .. . R ekstrarha11i . . . . . . . .. . ....... . .

14.000.00 30.00 0.00

5.000.00 7'10.30

6.480.00 3.1158.5:)

Kr. S!l.R78 .8!J

Gjij/d :

Kostna l) n r , a1me nnur ... ... . . ... . Prc nlun .Ji)k uls .. . . . .. . . . . . . .. . . R a n ns6 kn arkostnaour . . . . . . . ... . Trygginga r .. . . . . .... . . . . . ... . . . .'\ J"skrift ir ..... . . ... . . . . .. .... .. .

5 .521. 11 16.440.77 27.223.4 I

626.06 10 .057.60

Kr. 59.87R.85

f.Fr\ .\HAGSR E !K INC UR 31. D F.S. 19 58

Eignir:

I nnst<l'!oa Lanclsb . sp . 69874 ln nsta:oa i. La nels b . hl. 7072 . .. . . . I n ns t<l!l'5a sp. 90 182, Vi<5halclssj . . . Breioft og .Ji.>ku1hLts, Esj u fj . ..... . .Ju ku Lhcimar . .. . ..... ... . . . .. . . . Sn a!he imar coa Jiirfi . . . . . . . . . .. . Sk<Ui h jit J iiku1hcim um . . . . . . . . . . J ii k ull 1 - ,·esla n , og vara hl. . . . . Birgoir af r iti n u Ji)kull . . . . . . . . . . A hold . . . . . . .. . · . . . . . .. . .. . . .. . .

Sk uldir vioskiptama n na . .. .. . ... . Sto[nsj6t)\tr Samv.tr. . ... .. . .. .. .

1.77'1.42 4 .502.81 1.57 1.30

10.000.00 23 .000.00 17.000.00 J 1.000.00 9.999.00

I 1.000.00 5.166.00

20.876.50 255.05

--- - - -K r. II 5.446.11

Slmldir:

I nncig n viosk ip tam a nna . . . . . . . . :).406.39 l-l iifuosto ll . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 o .039.n

Kr. I 15.44G.I I

R cykj ;n •fk, I. fc l>rLta r 19.'>9 .

S . R ist.

SIGURDUR PORARINSSON:

Uroarh6larnir i Staoardal

f nokkrum ritgcr<'Jum, cr fjalla mn brcyt ing· <~r <t skrit~joklum i ,\ustur-Skal'tafellssyslu, he[ (·g- minnzt ~~ ji.ikulgarl~;l i Stal~ardal i Suc~urwc it

(Sbr. Jiikull, 6. {u·, bls. 2 og 13). l>cssir ur5ar­g-ar~a r . C(~a o llu h e ldur h(JJar , liggja mer jJVCrt } fir dal inn. Eru pat:5an um 4 km inn i dalbotn , e n ri>skir 5 km inn a() nc<~~tu to tu Sultanungu· jiikuk en s;\ ;kri~jokull hcfm 111'1 hopac~ algjor­leg-a tn· g ljt1fri jJvi, scm hann fy llti al'l nokkru

( lr botni Stal'i'ardah. Sc5 til austurs. Sumari<'i' 1936 n aoi Sultartung ujiikull niom· undi1· ho tn g-Ijltfursins. scm ;es t ;\. m yndinni. - Fro111 Stadm· dnlur. Jn 1936 the glacier Sultarlt111gujiilwll j)(lr/1)' fi lled the cawyon visible in the bach· f!;I'O lt/1(/. - Ljb;,m. s. Gi~l ason . 16. agt't~l 1949.

rram yf ir mi<)ja n fj <i r<5a tug pcssarar aldar. Ra: Lur ur5arh6lanna cru 25-30 m yfir sj{tvar­m ;Ui og ckki hcfur sjcir lc ikio um jJa >ii'i'an jJc ir m yndu<Just. lnnan vit'i' j){t viroist hafa mynclan uppisti)~u l6u. e n sichr hcfur Staoar;lin graf i5 ~ ig [ram vcsta n me5 jJe im, og 16nic'5 t:cmzt.

P cgar cg f6 r jnrna um f fyrsta sk ipti, f _j(nJi 1936, bemi Skarphcoinn Gfslason ;i Vagnsslii<'5-um mer a , a(} lj6st cldfjallaoskulag v<.eri a5 I innn i jar<Jvegi in nan vio h6 lana . Dr. E. i\ f.

T od tma n , scm f<)r jJarna um sum a rio l 934, ge tur jJCss i ritgcr<'5, a~ hun hafi ]J<'t ve it l jJc~~~~

lj6sa Usk ulag i athygl i. (l m Gletschcrriicb:ug'­gcbict des Vatna jiikull au( Island 1951. Neue<> .Jb. i\ lin. G eo l. P a liiont. i\Ionatsh. 195~. b ls. 406).

J>egar cg var jJarna {t fer (} i fyrst;t sinni vissi cg ekk i Cllll ncill lllCO vissu urn aJdur iisku lags­in; lj6sa i Staoardal. Pao var ck ki fyrr en ~um­

ari~ I!H5, ~em m er t6kst ao fa:ra fy1 ir jw i <'>yggjancli sn nnanir, a<'5 pa<'5 vxri I r<'t ()ra:fajiik­ulsgos inu 1362, J)vi gos i, er eyddi Li t lah (:rao. J>ar mct5 var sannao, a\'5 urt'i'arh <llamir i Staoar­clal vont cld ri en 1362 og gftlll jJvi <t. 111. k. ckki hafa m yndan vit'l fram~krio jokla <'t >il~ari iild­um. E n rann;o knir .Jo ns Ey]Jo rssonar. !J a n ~ ,\ h i­man ns og minar {t {trunum 1931-38 hi>f<~u leilt f Ij6s, a<'5 flestir ' kri<'5_joklar ;'t islandi hi.if<~u -.krit~it'5 Jc ng ra l'ram ;\ na:stlionum 3 ii ldum c tl nokkru sinni {li'5ur cftir ao p6stglasiala hl yvii'l'ris­<ke iO'i() gek k f gan'i'.

f {tlJur ncfndr i ritgeri'i', scm cg bi rti i 6. ;\rg . .Ji>kuls, um breytingar {t Svinafelbjiikli. Ska l't;\r­jok li og Kviftrjiik li f Orxfum. rcyndi cg a() fa:ra sonnur a, at') jJe~sir jok!ar hef<~ll n;\()' ii l! u me iri utbre ioslu en ;\ sic'i'ustu ii!dum :\ jwi kalcla timabili, scm gckk i gar~ m cC'i' upphal'i nor­ra:nnar jftrnaldar um GOO f. Kr. , jJv i timabi l i, scm ta I i~ cr a<'i' I iggja k u n n i ao baki fr~1siign um um fimbulvetur f norrxn um goosiign t~~n. St't , purni ng vak n at'5i J)a, llVOrt u rt'\'a rhb la mir f Staoarda l ga:tu hugsanlcga vcrio fn'1 jJessum ktilclu olclum. ]>c irri spurning u svarac~ i (·g- ncit­andi f ;h)'urncfndri g re in, en ekk i var stt ~tao­

h;cfing annao e n agizkun e in, og Ick mer jJd hugur ;i ito kanna j)Ctta n<i nar vio ta:kifxri. !>a~ ta:kifx ri g <tfst ,). J 3. jun i 1957, er cg var <'1 fcro ])ama tun s16oir. Eg m a: lcli l)<'t n okkur jarovegssni<) i Sl<lo<m lal. H er cr ekki <'tst<coa til ai:'J birta I)CSS i sni<'5. Nxgir ao nefna, :t(~ i c inu jJcssarra ~nioa, i myra rjare)vegi a usta n Staoanir, lllll 500 Ill innan yj()' uroarh6 lana, var jj kulagit'5 Ij6sa a 3~ <.111 d ypi og fi em pykkt, en undir l"'i

35

lc irborinn myrarjar(~vegur ni()'ur {t meir en 150 em dyp i. I>ctta snio citt cr fullg ild sonnun !Jess, ao titt ncfndir urt)arh6 1ar i Staoardal cru morg ln'tsuncl arum eldri en Orrefajokulsgosio I 362.

Pet ta var nu allt got t og blessal) og kom heim. vi()' al yktan ir minar i a()'urnefndri ritgert~. En svo skd5i IJao i pessarri Sta()'arclalsreisu, ao cg (6r at~ a thuga sjfdfa ur()'arh6!a na nokkru nanar. Og niourstaoan a[ pcim allwgu num varo Sll,

ao her v<eri ckki um ncina jokulgari5a ao rret5a, eins og ftour hefur vcrio h alclio . he ldur e infald­lega framhlaup Ltr fja llinu vcstan Stal)arar. f hblunum er eingong u ko nt6tt skr.i<'iugrj6 t (bhi­gryti) og a Ut t'ttl it peirra og utbreil~sla lnnnig, ao eg h eld mer skja tli st ekki i ao lJeir seu myncl­aoir af Cramhlaupi (bcrgskrio u). Slik framh laup ge ta verio gle ttilega lik jokulgoroum og mit sem da-:mi nefna Stifluh6lana i Flj6tum. Pcgar cg 1'6r um Sta<'5ardalinn it ftrunum 1936- 38 var eg ckki enn [arinn ac'5 kynna m er [orn [ramhlaup svo heiti()' greti, en hef Att !Jess kost sic)an, og eg cr, sem sagt, IJeirrar skol~una r , ao ekki lntrfi lengur ao minnast {t j(ikulgaroa i Staoardal i sambancli vi<l breytingar a jo klum i Austur­Skaftafellssyslu e[tir a<'i sioasta j(.ikulskeioi ]auk.

SU MMARY:

THE "TERMINAL MORJ\lNES"

JN STADARDA LUR

by

Sl GUH.DU n Tf-IORAIUNSSON

In the valley Stadardalur in Sudu-rsveit S of Vatnajiikull th e·re are some terminal moraine· like hillock~ and ridges ex tending across the valley at 5 km distance from the snout of the glacier Sultarwngujolwll. T hese hillocks have hitherto been 1·egm·ded as terlll.inal m.omines. Tef;hroc/nonological studies by the fJresent writer, caJTied out in ]une 1957, fHo ved that tltei1· age is early Postglacial. But a closer· study of the 1·idges themselves at the same time led the fJresent writeT to the conclusion that they m·e no terminal m01·aines at all, but th e result of a rock slide and thus without any bem·ing on the oscillations of the Vatnajiilwl/ outlets in Postglacial Time.

36

UR BREFUM HRUTARJOKULL OG DRAUMUR

GU±.>R UNAR BJAR NADOTTUR.

Pegar amma min, Guorun Siguri)ardottir, var ;i Kviskerjum, 1864-1877, var par kona, cr Gu~run h ct. Hun var fa:dd ~t Kviskcrjum ftrio 1822, cl6ttir Bjarn a Porsteinsson ar, sem fa:dclur var ft sama sta()' ario 1798. Guol'Lt tl l>essi t6k mark {t clraurnum, en allir m unu draumar hcnnar nu gleymd ir, ncma s<\, er her vcr<)ur sagt [r;\.

E inn morg un er G utJrun heldur 6k{tt og scgir, ao n t't hafi sig clreymt ,spa-:nska hrt'tt­inn", og muni l)ao vita a illt. !)vi ao ha n n hafi ;ll lta[ reynzt ser vomlur i draumi .

Amma min spuroi l){t, llVOrt h t'm m yndi cftir e inlwcrju serstoku, sem hrutsi h efo i booal), og sagoi Guor tlll 1)~\ . ai~ sig hefoi ein u sinni drcymt, ao [aoir sinn va:r i a bitt titi ;\ sj6 met) ,.sp<t:nska hn.'ttinn", en l)ao hetoi or<'5io Iyrir l>vi, at) skommu seinna hcfOi H n'ttarji)kull geng io a<~ H e ioinn i og stiila<~ i\1 u lakvisl. H efOi l,{t oroi<) ao Fara inn i Gljltfu r t il ao komast fyrir 16nio og l)v i vcrio mjog vont ~o ann ast fja1·geymsluna i Mulanum, meoan 16nio var.

bm rnu minni ])otti 6trt'degt, ao j(ikullin n hcfoi komizt svona langt, IJV i at'5 it IJessum t ima (sennilega um 1865- 6) var a llbreitt bi! rnilli H cioarinnar og j i)kulsins.

E n faum arum seinna varl'5 h t"m 1>6 vi tni ao l>vi, ao Hritt<1rj6ku ll stiflao i MLtlakvfsl, en m u n 1)6 ekk i h afa kom izt alveg· cins langt p{t og i fyrra skiptio.

Ekki verl)ur nt:l vi tao meo Yissu, hvaoa ax Hrittitrjokull g·ckk fr am ao H e il5in ni, en au i)llu athugu<'5u er Jik1egast, ao i fy rra skip tio hafi pao verio milli 1830 og- 1840, ao minnsta kosti ekki liing u eftir pan n tima og ta:plega fyrr. En i siOara skip t i<'5 h lytur !Jao ao hafa veril5 milli 1870 og 1877, t :eplega fyrr og ekki si<l"' r.

, Sprenski hn'tturinn" hdw· sen nilcga veril) blendi ngur a[ cinhvcr ju t'ttlcndu kyni. H var l1jarni I>or&tein sson f(·k k bann, vei t eg ekki.

Hann p6u.i gefast ilia, kom t. cl . allmarg-t vanskapa(ha lamba undan honum.

SigudJur B jonlSson, T<. viskerjum.