joj:yfkg of]hgf th'{df lg b]{lzsf,...
TRANSCRIPT
lhNnf ljkb\ Joj:yfkg of]hgf
th'{df lgb]{lzsf, @)^(
g]kfn ;/sf/
;ª\3Lo dfldnf tyf :yfgLo ljsf; dGqfno
3
ljifo;"rL e"ldsf %
kl/R5]b � ! k|f/lDes
!= ;+lIfKt gfd / k|f/De ^
@= kl/efiff ^
#= lgb{]lzsfsf] p2]Zo &
$= lgb]{lzsfsf] sfof{Gjog *
kl/R5]b @ ljkb\ Joj:yfkg of]hgf th'{df tyf sfof{Gjog
%= k|f/lDes tof/L (
%=! lhNnf txdf k|f/lDes e]nf / of]hgf th'{df ;ldlt u7g (
%=@ k|fljlws hgzlQmsf] Joj:yf (
^= ljkb\ hf]lvd tyf Ifdtf ljZn]if0f (
^=! k|fljlws cWoog / hf]lvd ljZn]if0f (
^=@ ;fdflhs tyf cfly{s hf]lvd ljZn]if0f !)
^=# lhNnfsf] Ifdtf ljZn]if0f !)
^=$ ;ª\s6f;Ggtf, hf]lvd tyf Ifdtf kfZj{lrq tof/L !!
&= lhNnf ljkb\ Joj:yfkg of]hgf tof/L !!
*= of]hgfsf] :jLs[lt !!
(= ah]6 Joj:yf !@
!)= of]hgfsf] sfof{Gjog !@
!!= cg'udg tyf d"Nofª\sg !@
!@= of]hgfsf] k'g/fjnf]sg tyf cWofjlwsLs/0f !@
kl/R5]b �# ljljw
!#= of]hgf th'{dfsf nflu hgzlQm tyf ;|f]tsf] Joj:yf !#
!$= dGqfnosf] lhDd]jf/L !#
!%= lhNnf ljsf; ;ldltsf] lhDd]jf/L !#
!^= gu/kflnsf tyf ufp� ljsf; ;ldltsf] lhDd]jf/L !$
!&= ;DalGwt lgsfox¿sf] st{Jo !%
!*= yk36 / x]/km]/ !%
!(= cdfGo x'g] !%
cg';"rLx¿ !^
4
dGqfnosf] dGtJo
5
lhNnf ljkb\ Joj:yfkg of]hgf th'{df lgb{]lzsf, @)^(
e"ldsf
g]kfn ljkb\sf sf/0f cTolws k|efljt eO/xg] d'n'ssf] ;"rLdf k5{ . e"sDkLo hf]lvdsf lx;fjn] g]kfn ljZjsf !(* d'n'sdWo] P3f/f}F, hnpTkGg k|sf]ksf] hf]lvdsf] lx;fan] tL;f}F / hnjfo' kl/jt{gaf6 pTkGg hf]lvdsf] lx;fjn] rf}yf] :yfgdf k/]sf] 5 . b]zsf clwsf+z If]q af9L, klx/f], dxfdf/L, cfunfuL, zLtnx/, lxdtfn lj:kmf]6, lxdklx/f] / e"sDksf] hf]lvddf /x]sf] 5 . o; ;Gbe{df g]kfn ;/sf/af6 :jLs[t æljkb\ hf]lvd Joj:yfkg /fli6«o /0fgLlt, @)^^Æ df Joj:yf ePadf]lhd ljkb\ hf]lvd Joj:yfkgsf] sfo{nfO{ ljz]if dxTj lbg' kg]{ cfjZostf 5 . ;f]cg'¿k ljkb\ hf]lvd Joj:yfkg k4ltnfO{ ljsf;sf ljifout If]qdf d"nk|jfxLs/0f u/L ljkb\ pTyfgzLn ;dfhsf] ljsf;sf] k|of;nfO{ cl3 a9fpg' h?/L b]lvPsf] 5 . To;}n] hnjfo' kl/jt{g / ljkb\hGo hf]lvd Joj:yfkgnfO{ s]Gb|b]lv :yfgLo tx;Dd lj:tf/ u/L ;a} txsf ljsf;;DaGwL gLlt tyf sfo{qmddf d"nk|jfxLs/0f ug'{ kg]{ oyfy{tfnfO{ cfTd;ft\ ub}{ lbuf] ljsf;sf] dfGotfnfO{ ;'lglZrt ug{{, :yfgLo ;|f]t, ;fwg tyf Ifdtfsf] clwstd\ pkof]u u/L ljkb\ hf]lvd Joj:yfkgnfO{ ;xeflutfd"ns, kf/bzL{, pQ/bfoL, ;dfj]zL / lhDd]jf/ agfpg ljkb\ hf]lvd Joj:yfkg /fli6«o /0fgLlt, @)^^ sf] d"n efjgf tyf dd{nfO{ cfTd;ft ub}{ :yfgLo :jfoQ zf;g P]g, @)%% n] lbPsf] clwsf/ k|of]u u/L ælhNnf ljkb\ Joj:yfkg of]hgf th'{df lgb]{lzsf, @)^*Æ :jLs[t u/L nfu" ul/Psf] 5 .
6
kl/R5]b� !
k|f/lDes
!= ;+lIfKt gfd / k|f/De M -!_ o; lgb]{lzsfsf] gfd ælhNnf ljkb\ Joj:yfkg of]hgf th'{df lgb]{lzsf, @)^(Æ /x]sf] 5 .
-@_ of] lgb]{lzsf t'?Gt nfu" x'g]5 .
@= kl/efiff M ljifo jf k|;ª\un] csf]{ cy{ gnfu]df o; lgb]{lzsfdf M�
-s_ æP]gÆ eGgfn] :yfgLo :jfoQ zf;g P]g, @)%% nfO{ ;Demg' k5{ .
-v_ ælgodfjnLÆ eGgfn] :yfgLo :jfoQ zf;g lgodfjnL, @)%^ nfO{ ;Demg' k5{ .
-u_ ædGqfnoÆ eGgfn] ;ª\3Lo dfldnf tyf :yfgLo ljsf; dGqfnonfO{ ;Demg' k5{ .
-3_ æljifout dGqfnoÆ eGgfn] ;ª\3Lo dfldnf tyf :yfgLo ljsf; dGqfnoafx]ssf g]kfn ;/sf/sf ljsf; lgdf{0f Pj+ ;]jf ;'ljwfsf] k|jfx;Fu ;DalGwt cGo dGqfnox¿nfO{ ;Demg' k5{ .
-ª_ æ/fli6«o /0fgLltÆ eGgfn] g]kfn ;/sf/af6 :jLs[t ePsf] æljkb\ hf]lvd Joj:yfkg /fli6«o /0fgLlt, @)^^Æ nfO{ ;Demg' k5{ .
-r_ æljsf; ;fem]bf/Æ eGgfn] g]kfn ;/sf/;Fu ePsf] ;Demf}tfadf]lhd gub, lhG;L Pj+ k|fljlws ;xof]u pknAw u/fpg] låkIfLo Pj+ ax'kIfLo bft[ lgsfo, ;+o'Qm /fi6«;ª\3Lo lgsfox¿, /]8qm; / cGt/f{li6«o u}/;/sf/L ;+:Yff cflbnfO{ ;Demg' k5{ .
-5_ æ:yfgLo lgsfoÆ eGgfn] :yfgLo :jfoQ zf;g P]g, @)%% adf]lhd ul7t lhNnf ljsf; ;ldlt, gu/kflnsf tyf ufpF ljsf; ;ldlt nfO{ ;Demg' k5{ .
-h_ æljkb\Æ eGgfn] k|fs[lts jf u}/k|fs[lts sf/0faf6 pTkGg ljklQk"0f{ cj:yf ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] s'g} klg 7fpFdf ljklQk"0f{ cj:yf l;h{gf eO{ hgwgsf] Ifltsf] ;fy} hLjgofkgdf k|lts"n c;/ k/L jf kf/L ljkb\af6 k|efljt JolQm jf ;d'bfosf] cf�g} ;|f]t / Ifdtfaf6 ;dfwfg x'g g;Sg], afXo ;xof]usf] cfjZostf kg]{, b'Mvb\ tyf si6k"0f{ k|fs[lts jf u}/k|fs[lts ljkb\ / hnjfo' kl/jt{gaf6 x'g ;Sg] ljklQk"0f{ cj:yfnfO{ ;d]t ;Demg' k5{ .
-em_ æhnjfo' kl/jt{gÆ eGgfn] dflg;sf k|ToIf jf ck|ToIf lqmofsnfksf sf/0f ljZj�jfo'd08nsf] ;+/rgfdf cfO/x]sf] kl/jt{gnfO{ s'g} Ps ;dofjlwdf ePsf] k|fs[lts hnjfo' kl/jt{g;Fu t'ngf ubf{ b]lvg] leGgtfnfO{ ;Demg' k5{ .
-`_ æk|fs[lts ljkb\Æ eGgfn] lxdkft, lxdklx/f], lxdtfn lj:kmf]6gaf6 pTkGg af9L, cltj[li6, cfFwL, cgfj[li6, v8]/L, x'l/atf;, zLtnx/, tftf]xfjfsf] nx/ -n"_, r6\ofª, cl;gfkfgL, e"sDk, Hjfnfd'vL ljikmf]6, klx/f] tyf e":vngh:tf k|fs[lts sf/0faf6 pTkGg ljkb\nfO{ ;Demg' k5{ .
-6_ æu}/k|fs[lts ljkb\Æ eGgfn] dxfdf/L, clgsfn, 89]nf], sL6cftª\s, ;"Id lhjf0f' cftª\s, kz' tyf a8{�n', KofG8flds �n', ;k{b+z, hgfj/ cftª\s, vfgL b'3{6gf, xjfO jf ;8s jf hn b'3{6gf, cf}Bf]lus b'3{6gf, cfunfuL, ljiffQm Uof; jf /;fog r'xfj6, ljls/0f, Uof;
7
ljikmf]6g, ljiffQm vfB ;]jg, jftfj/0fLo k|b"if0f, jgljgfz, ef}lts ;+/rgfsf] Iflt tyf ljkb\sf ;dodf ul/g] p4f/ sfo{sf qmddf x'g] b'3{6gf cflbnfO{ ;Demg' k5{ .
-7_ æljkb\ Joj:yfkgÆ eGgfn] ljkb\ hf]lvd Joj:yfkg / Go"gLs/0f, ljkb\ k"j{tof/L, ljkb\ k|ltsfo{ jf ljkb\ k'gnf{e;Fu ;DalGwt ;Dk"0f{ lqmofsnfknfO{ ;Demg' k5{ .
-8_ æljkb\ hf]lvd Go"gLs/0fÆ eGgfn] ljkb\k"j{ ul/g] ljkb\ hf]lvd ljZn]if0f tyf d"Nofª\sg, ljkb\ /f]syfd, ljkb\ cNkLs/0f tyf ljsf; sfo{df ljkb\ hf]lvd Go"gLs/0fsf] d"nk|jfxLs/0f;Fu ;DalGwt sfo{ ;Demg' k5{ .
-9_ æk"j{tof/LÆ eGgfn] ljkb\ x'g'k"j{ ;Defljt ljkb\sf] k|ltsf/sf] nflu ul/g] ;a}k|sf/sf tof/L / ljkb\sf] ;Defljt hf]lvd Joj:yfkg / Go"gLs/0fsf sfo{;d]tnfO{ ;Demg' k5{ .
-0f_ æljkb\ k|ltsfo{Æ eGgfn] ljkb\sf] 36gf x'gf;fy tTsfn} ul/g] vf]hL tyf p4f/ Pj+ /fxt ljt/0f;Fu ;DalGwt sfo{ / To;sf nflu ul/g] cfjZos k"j{tof/LnfO{ ;Demg' k5{ .
-t_ æljkb\ k'gnf{eÆ eGgfn] ljkb\sf] 36gfkl5 ul/g] cfhLljsfsf] Joj:yf, k'gM:yfkgf, k'glg{df{0f tyf lbuf] ljsf;;Fu ;DalGwt sfo{nfO{ ;Demg' k5{ .
-y_ æof]hgf th'{df ;ldltÆ eGgfn] o; lgb{]lzsfadf]lhd lhNnf ljkb\ Joj:yfkg of]hgf th'{df ug{sf] nflu ul7t ;ldltnfO{ ;Demg' k5{ .
-b_ æof]hgfÆ eGgfn] o; lgb]{lzsfadf]lhd tof/ x'g] :yfgLo ljkb\ Joj:yfkg of]hgfnfO{ ;Demg' k5{ .
-w_ æcg'bfgÆ eGgfn] g]kfn ;/sf/af6 lhNnf ljsf; ;ldlt, gu/kflnsf / ufpF ljsf; ;ldltnfO{ k|fKt x'g] lgMzt{ tyf ;zt{ cg'bfg, ljleGg dGqfno, sfo{qmd, ljsf; ;ldlt, sf]if / bft[ lgsfoaf6 pknAw x'g] ljQLo, k|fljlws Pj+ j:t'ut ;xof]u;d]tnfO{ ;Demg'k5{ .
-g_ ænlIft ;d"xÆ eGgfn] cfly{s ¿kdf k5fl8 k/]sf ljkGg ju{sf dlxnf Pj+ afnaflnsf tyf cfly{s / ;fdflhs ¿kdf lk5l8Psf ;a} hfthfltsf ljkGg ju{x¿ -Ho]i7 gful/s, blnt, cflbjf;L, hghflt, dw]zL, d'l:nd / k5fl8 kfl/Psf ju{, ckfª\utf ePsf JolQmx¿, Psn dlxnf cflb;d]t_, ljkb\ k|efljt jf ;ª\s6f;Gg ;d'bfo tyf JolQmx¿ Pj+ g]kfn ;/sf/n] nlIft ;d"x egL tf]s]sf ju{ Pj+ ;d'bfonfO{ ;Demg'k5{ .
#= lgb{]lzsfsf] p2]Zo M lhNnfsf cfjlws / jflif{s of]hgf k|lqmofdf ljkb\ hf]lvd Joj:yfkgsf ljlwnfO{ d"nk|jfxLs/0f ug'{ o; lgb]{lzsfsf] d"n p2]Zo /x]sf] 5 . lgb]{lzsfsf ljlzi6 p2]Zo b]xfoadf]lhd /x]sf 5g\ M
-s_ lhNnf ljsf; ;ldltn] tof/ ug]{ ljkb\ Joj:yfkg of]hgf th'{dfnfO{ Jofjxfl/s agfpg Go"gtd cfwf/ lgwf{/0f ug'{,
-v_ lhNnfdf /x]sf] hnjfo' kl/jt{g / ljkb\sf] ;ª\s6f;Ggtf, hf]lvd / Ifdtf ljZn]if0f ug{, ljkb\ hf]lvd Joj:yfkgsf k|fylds If]q klxrfg ug{ / klxrfg ePsf If]qnfO{ ljsf; of]hgfdf ;dflxt ug]{ ljz]if Joj:yf u/L lhNnfsf] lbuf] ljsf;nfO{ ;3fp k'¥ofpg',
-u_ hnjfo' kl/jt{g / ljkb\af6 x'g] hgwgsf] Iflt Go"g ug{ ljsf; k|lqmofdf ljkb\ hf]lvd Go"gLs/0fnfO{ d"nk|jfxLs/0f u/L ljkb\ pTyfgzLn ;dfhsf] ljsf;df of]ubfg ug'{,
-3_ ljkb\ Joj:yfkg / hnjfo' kl/jt{g cg's"ngnfO{ lhNnf txdf ;+:yfut ug{ ;~rfng x'g] ljsf; sfo{qmddf ;a} If]q / ju{sf] ;dfg'kflts ;xeflutf ;'lglZrt ug'{ .
8
-ª=_ ljkb\ Joj:yfkg / hnjfo' kl/jt{g cg's"ng;DaGwL sfo{qmdx¿nfO{ PsLs[t ¿kdf ;~rfng u/L bf]xf]/f]kgf x6fpg / o; If]qdf ePsf] nufgLsf] pkof]unfO{ ;'lglZrt ug'{,
$= lgb]{lzsfsf] sfof{Gjog M o; lgb]{lzsfadf]lhd tof/ ePsf] lhNnf ljkb\ Joj:yfkg of]hgfnfO{ lhNnfsf] cfjlws tyf jflif{s gLlt tyf sfo{qmddf ;dfj]z ug'{ kg]{5 . o; lgb]{lzsfsf] k|of]u lhNnf ljsf; ;ldltn] cfkm\gf] If]qflwsf/leq ;~rfng x'g] ljkb\ Joj:yfkg / hnjfo' kljt{g cg's"ng;DaGwL sfo{qmdsf] th'{df, sfof{Gjog, cg'udg tyf d"Nofª\sg / k|efljt ;d'bfonfO{ lhNnf b}jL k|sf]k p4f/ ;ldlt;Fusf] ;dGjodf pknAw u/fpg] ;]jf tyf ;'ljwfsf] k|jfxsf nflu ug'{ kg]{5 .
9
kl/R5]b M @ ljkb\ Joj:yfkg of]hgf th'{df tyf sfof{Gjog
%= k|f/lDes tof/L M lhNnf ljsf; ;ldltn] lhNnf ljkb\ Joj:yfkg of]hgf th'{dfsf qmddf k|yd r/0fdf lgDgadf]lhdsf k|lqmof k"/f ug'{ kg]{5 M�
-s_ lhNnf txdf k|f/lDes e]nf / of]hgf th'{df ;ldlt u7g
-!_ lhNnf ljsf; ;ldltn] æljkb\ hf]lvd Joj:yfkg /fli6«o /0fgLlt, @)^^Æ / k|rlnt sfg'gsf] :yflkt l;4fGtadf]lhd lhNnfdf pTkGg x'g ;Sg] ljkb\sf] hf]lvd Joj:yfkg u/L hgwgsf] /Iffsf nflu lhNnf b}jL k|sf]k p4f/ ;ldlt, lhNnfl:yt ljifout sfof{no, gful/s ;dfh, lghL tyf u}/;sf/L If]q, hnjfo' kl/jt{g cg's"ng / ;fd'bflos ljsf; sfo{qmd ;~rfng ug]{ ljsf; ;fem]bf/x¿;Fu ;dGjo u/L lhNnfsf ;a} ;/f]sf/jfnfx¿sf] ;xeflutfdf lj:t[t 5nkmn sfo{qmdsf] cfof]hgf ug'{ kg]{5 .
-@_ pkbkmf s-!_ adf]lhdsf] 5nkmnaf6 lhNnf ljsf; ;ldltn] cg';"rL�! adf]lhd ælhNnf ljkb\ Joj:yfkg of]hgf th'{df ;ldltÆ sf] u7g ug'{ kg]{5 .
-#_ of]hgf th'{df ;ldltn] cfjZos 7fg]df ljkb\ Joj:yfkg If]qsf lj1;d]t /x]sf] cg';"rL�@ adf]lhd æof]hgf th'{df sfo{bnÆ u7g ug{ ;Sg]5 .
-v_ k|fljlws hgzlQmsf] Joj:yf
-!_ lhNnf ljkb\ Joj:yfkg of]hgf th'{df ug{ cfjZos ljz]if1 ;]jf sf] nflu lhNnfsf ljifout sfof{nodf pknAw ljz]if1sf] ;]jf lng' kg]{5 . t/, :yfgLo k|fljlwsaf6 dfq sfo{ ;DkGg x'g g;Sg] cj:yf /x]df aflx/af6 ljz]if1;]jf k|fKt ug{ cj/f]w k'Ug] 5}g .
-@_ of]hgf th'{dfsf nflu ljkb\ tyf hnjfo' kl/jt{g;DaGwL uflj; txsf ;"rgf, tYofª\s / ;jfn ;ª\sng ug{ of]hgf th'{df ;ldltn] ufpF ljsf; ;ldltsf ;lrj tyf :yfgLo txdf sfo{/t :jo+;]jsx¿nfO{ kl/rfng ug'{ kg]{5 .
-#_ uflj; txsf ;"rgf, tYofª\s / ;jfn ;ª\sngsf nflu 5gf]6 ePsf JolQmx¿nfO{ ;ª\s6f;Ggtf tyf Ifdtf ljZn]if0f;DaGwL tflnd pknAw u/fpg' kg]{5 . tflndsf] cfwf/e"t ljifoj:t' cg';"rL�# adf]lhd x'g]5 .
^= ljkb\ hf]lvd tyf Ifdtf ljZn]if0f M of]hgf th'{dfsf]] bf];|f] r/0fdf lgDgadf]lhdsf k|lqmof cjnDag ug'{ kg]{5 M�
-s_ k|fljlws cWoog / hf]lvd ljZn]if0f
-!_ lhNnfsf] ;du| ef}uf]lns, ef}ule{s cj:yf, hnfwf/ Joj:yfkg, e"pkof]u k|0ffnL, hnjfo' kl/jt{gsf] k|efj / To;af6 ljkb\sf] cfj[lQ tyf k|j[lQdf b]lvPsf] cj:yf cflbsf] ;d]t cWoog u/L lhNnfdf x'g;Sg] ljkb\sf] hf]lvd klxrfg, gS;fª\sg / ljZn]if0f cg';"rL� $ adf]lhdsf ljkb\ hf]lvd ljZn]if0fsf k|fljlws ljlw tyf cf}hf/x¿sf] k|of]u u/L ug'{ kg]{5 .
-@_ lhNnfsf] k|fs[lts tyf ef}uf]lns / ef}ule{s hf]lvd ljZn]if0f ubf{ s[lif, jg tyf jftfj/0fÙ ef}lts k"jf{wf/Ù lzIff tyf ;fdflhs / pBf]u, hn;|f]t tyf ko{6gh:tf
10
ljsf;sf ljifout If]q / hLljsf]kfh{gsf kfFr ;DklQ -k|fs[lts, dfgjLo, ;fdflhs, ef}lts / cfly{s_ df kl//x]sf] / kg{;Sg] k|efjsf] ljZn]if0f ug'{ kg]{5 .
-#_ lhNnfdf hnjfo' kljt{g / ljkb\af6 hghLljsfsf] If]qdf k/]sf] k|efj;DaGwL cWoogsf] qmddf s'g�s'g gu/kflnsf jf ufpF ljsf; ;ldlt s] sf/0fn] hf]lvddf /x]sf 5g\ eGg] ljZn]if0f u/L gu/kflnsf jf ufpF ljsf; ;ldltsf] hf]lvd :t/Ls/0f ug'{ kg]{5 .
-$_ pkbkmf s -!_ adf]lhd ul/Psf] cWoogsf] k|ltj]bgnfO{ cfwf/ dfg]/ lhNnfsf] ;fdflhs tyf cfly{s ljZn]if0f ug'{ kg]{5 . o:tf] ljZn]if0f bkmf ^-v_ adf]lhd lgwf{l/t ljlwaf6 ug'{ kg]{5 .
-v_ ;fdflhs tyf cfly{s hf]lvd ljZn]if0f M
-!_ bkmf ^-s_ adf]lhdsf] cWoog k|ltj]bgn] klxrfg u/]sf hf]lvdnfO{ ;d'bfodf cfwfl/t dfGotf tyf l;sfO / k|rlnt ljsf; k|lqmof;Fu ;dfof]hg ub}{ cg';"rL�% adf]lhd tYofª\s ;ª\sng ug'{ kg]{5 .
-@_ lhNnfsf] ;fdflhs tyf cfly{s ;ª\s6f;Ggtf ljZn]if0f ubf{ ufpF ljsf; ;ldlt txsf ljkb\ / hnjfo' kl/jt{g;DaGwL ;"rgf, ;jfn / tYofª\s k|fKt ug{ cg';"rL�^ adf]lhdsf ;ª\s6f;Ggtf, hf]lvd / Ifdtf ljZn]if0fsf cf}hf/x¿ k|of]u ug'{ kg]{5 .
-#_ lhNnfsf] ;fdflhs tyf cfly{s hf]lvd ljZn]if0f ubf{ s[lif, jg tyf jftfj/0fÙ e}lts k"jf{wf/Ù lzIff tyf ;fdflhs / pBf]u, hn;|f]t tyf ko{6gh:tf ljsf;sf ljifout If]q / hLljsf]kfh{gsf cfwf/e"t kfFr ;DklQdf ljutdf k/]sf] k|efjsf cfwf/df eljZodf kg{ ;Sg] k|efjsf] ljZn]if0f ug'{ kg]{5 .
-%_ pkbkmf v -!_, -@_, / -#_ adf]lhd ul/Psf] ;fdflhs tyf cfly{s ljZn]if0faf6 k|fKt glthfnfO{ cfwf/ dfg]/ cg';"rL�& adf]lhdsf] 9fFrfdf gu/kflnsf jf ufpF ljsf; ;ldltsf] hf]lvd :t/Ls/0f ug'{ kg]{5 .
-^_ lhNnfsf gu/kflnsf / ufpF ljsf; ;ldltn] :yfgLo ljkb\ hf]lvd Joj:yfkg of]hgf th'{df lgb]{lzsf, @)^* adf]lhd of]hgf th'{df u/]sf eP To:tf] of]hgfn] k|fyldsLs/0f u/]sf sfo{qmdnfO{ ;d]t lhNnf ljkb\ Joj:yfkg of]hgfn] ;Daf]wg lhNnf ljkb\ Joj:yfkg of]hgf th'{df ug'{ kg]{5 .
-&_ lhNnfleqsf gu/kflnsf tyf ufpF ljsf; ;ldltc¿n] :yfgLo ljkb\ hf]lvd Joj:yfkg of]hgf th'{df lgb]{lzsf, @)^* adf]lhd of]hgf th'{df gu/]sf] eP gu/kflnsf / ufpF ljsf; ;ldltx¿nfO{ :yfgLo ljkb\ hf]lvd Joj:yfkg of]hgf th'{df ug{ cfjZos ;xof]u tyf ;xhLs/0f ug'{ kg]{5 .
-u_ lhNnfsf] Ifdtf ljZn]if0f M
-!_ lhNnfdf klxrfg ePsf ljkb\ / hnjfo' kl/jt{gaf6 kg]{ k|efjsf] ;fdgf u/L ljkb\af6 pTyfgzLn ;d'bfosf] lgdf{0f ug{ s]�s:tf ;|f]t, ;fwg / Ifdtf df}h'bf /x]sf 5g\ To;sf] klxrfg / ljZn]if0f ug'{ kg]{5 .
-@_ lhNnfsf] Ifdtf ljZn]if0fsf qmddf ljutb]lv ljkb\ / hnjfo' kl/jt{gsf] k|efjsf] ;fdgf ug{ ckgfOPsf k/Dk/fut 1fg, ;Lk, k|ljlw / ljlwsf] klxrfg ug'{ kg]{5 . To:tf 1fg, ;Lk, k|ljlw / ljlwsf] pkof]u / ltgsf] k'gM:yfkgfsf ;fy} cfw'lgs 1fg, k|ljlw / ;LkaLr pko'Qm tfbfTDotf ldnfpFb} lhNnfsf] cfly{s, ;fdflhs, z}lIfs tyf ef}lts ;|f]tn] Eofpg] Ifdtfsf] ljsf;af/] klg ljZn]if0f ug'{ kg]{5 .
11
-#_ ljkb\ Joj:yfkg;DaGwL lhNnfdf sfof{Gjogdf /x]sf of]hgf, gLlt, sfo{ljlw, ;+:yfut ;+/rgfsf ;fy} ljkb\ k"j{tof/L, k|ltsfo{, k'gnf{e, ljkb\ hf]lvd Joj:yfkgh:tf If]qdf pknAw ;|f]t, ;fwg, pks/0f, dfgj ;|f]t cflbsf] ljZn]if0f u/L gu/kflnsf / ufpF ljsf; ;ldltx¿ ;d]tnfO{ ;d]6]/ lgsfout cfwf/df k|fs[lts, dfgjLo, ef}lts, ;fdflhs / ljQLo ;DklQnfO{ cfwf/ dfg]/ cg';"rL� ^ adf]lhdsf cf}hf/x¿sf] k|of]u u/L lhNnfdf pknAw Ifdtfsf] ljZn]if0f ug'{ kg]{5 .
-3_ ;ª\s6f;Ggtf, hf]lvd tyf Ifdtf kfZj{lrq tof/L M
-!_ pkbkmf -s_, -v_ / -u_ adf]lhd ul/Psf] ljkb\ / hnjfo' kl/jt{gaf6 pTkGg x'g] hf]lvd / Ifdtf ljZn]if0faf6 k|fKt glthfnfO{ PsLs[t u/L cg';"rL� * adf]lhd ;ª\s6f;Ggtf, hf]lvd tyf Ifdtf ljZn]if0f kfZj{lrq tof/ ug'{ kg]{5 .
-@_ ;ª\s6f;Ggtf, hf]lvd / Ifdtf ljZn]if0f ubf{ ljkb\ / hnjfo' kl/jt{gsf] k|s[ltsf cfwf/df s[lif, jg tyf jftfj/0fÙ ef}lts k"jf{wf/Ù lzIff tyf ;fdflhs / pBf]u, hn;|f]t tyf ko{6gh:tf :yfgLo ljsf;sf ljifout If]qdf kg]{ k|efjsf] ljZn]if0f ug'{ kg]{5 .
-#_ ljZn]if0fsf qmddf ljkb\ Joj:yfkg rqmsf k|fjwfgsf] ;Daf]wg x'g]u/L ljkb\ Joj:yfkg rqmsf k|To]s r/0fdf kg{ ;Sg] k|efjÙ hnjfo' kl/jt{gaf6 hghLjgdf kl//x]sf] tyf eljiodf kg{;Sg] k|efj / To:tf] k|efjsf] ;fdgf ug]{ Ifdtfsf] ljZn]if0faf6 hf]lvdsf] oyfy{ cj:yf klxrfg ug'{ kg]{5 .
-$_ kfZj{lrqn] lhNnfcGtu{tsf gu/kflnsf jf ufpF ljsf; ;ldltdf b]lvPsf ;Defljt ljkb\ tyf hnjfo' kl/jt{gsf] hf]lvd / hf]lvd Joj:yfkgsf nflu :yfgLo ljsf;sf ljifout If]qdf ckgfpg' kg]{ pkfoaf/] :ki6 lbzflgb]{z ug'{ kg]{5 .
&= lhNnf ljkb\ Joj:yfkg of]hgf tof/L M -!_ ;ª\s6f;Ggtf, hf]lvd tyf Ifdtf kfZj{lrqdf klxrfg ePsf ;d:ofnfO{ lhNnfsf] ;|f]t, ;fwg / Ifdtfsf] cfwf/df pRr tyf dWod hf]lvddf k/]sf gu/kflnsf tyf ufpF ljsf; ;ldltdf lhNnf txaf6 ;~rfng ug'{kg]{ ljkb\ Joj:yfkg / hnjfo' kl/jt{g cg's"ng;DaGwL lqmofsnfkx¿nfO{ k|fyldstfqmddf /fvL of]hgf th'{df sfo{bnn] cg';"rL�( adf]lhd lhNnf ljkb\ Joj:yfkg of]hgfsf] d:of}bf tof/ ug'{ kg]{5 .
-@_ lhNnf ljkb\ Joj:yfkg of]hgf th'{df ug]{ qmddf u[x dGqfnoåf/f hf/L ePsf] ælhNnf ljkb\ k"j{tof/L tyf k|ltsfo{ of]hgf th'{df lgb]{lzsf, @)^&Æ adf]lhd tof/ ePsf] lhNnf ljkb\ k"j{tof/L tyf k|ltsfo{ of]hgfnfO{ cnUu} v08sf] ¿kdf /fvL k|ltsfo{df ;+nUg x'g] lgsfox¿;Fusf] ;dGjodf ;ª\s6f;Ggtf, hf]lvd / Ifdtf ljZn]if0fsf cfwf/df k'g/fjnf]sg u/L cWofjlws ug'{ kg]{5 .
-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd tof/ ePsf] d:of}bf of]hgfnfO{ of]hgf th'{df sfo{bnn] lhNnf ljkb\ Joj:yfkg of]hgf th'{df ;ldltdf k]z ug'{ kg]{5 .
-$_ lhNnf ljkb\ Joj:yfkg of]hgf th'{df ;ldltaf6 k|:t't ePsf] d:of}bf of]hgfdfly lhNnf ljkb\ Joj:yfkg ;ldltn] ;a} If]q, ju{ / ljz]ifu/L pRr / dWod ;ª\s6f;Gg gu/kflnsf / ufpF ljsf; ;ldltsf k|ltlglwx¿sf] ;xeflutfdf a[xt\ sfo{zfnfsf] cfof]hgf ug'{ kg]{5 . pQm sfo{zfnfaf6 d:of}bf of]hgfpk/ k|fKt k[i7kf]if0f;d]t ;dfj]z u/L d:of}bf of]hgfnfO{ clGtd ¿k lbO{ lhNnf ljsf; ;ldltdf k]z ug'{ kg]{5 .
*= of]hgfsf] :jLs[lt M lhNnf ljkb\ Joj:yfkg of]hgf th'{df ;ldltaf6 tof/ ePsf] lhNnf ljkb\ Joj:yfkg of]hgfnfO{ lhNnf b}jL k|sf]k p4f/ ;ldlt;Fusf] ;dGjodf lhNnf ljsf; ;ldltsf
12
ljifout ;ldlt tyf PsLs[t of]hgf th'{df ;ldlt / lhNnf ljsf; ;ldlt x'Fb} cfjZos kl/dfh{g;lxt lhNnf kl/ifb\af6 kfl/t u/fpg' kg]{5 .
(= ah]6 Joj:yf M -!_ lhNnf ljsf; ;ldlt / ljifout sfof{nox¿n] ljkb\ Joj:yfkg of]hgfn] lgwf{/0f u/]sf lqmofsnfkx¿nfO{ cf�gf jflif{s sfo{qmddf ;dfj]z u/L k|fyldstfsf ;fy ah]6 ljlgof]hg u/L sfo{qmd sfof{Gjog ug'{ kg]{5 .
-@_ ljkb\ Joj:yfkg of]hgfn] lgwf{/0f u/]sf k|fyldstf k|fKt lqmofsnfkx¿ ;~rfngsf] nflu :yfgLo ;fem]bf/x¿n] lhNnf ljsf; ;ldltsf] ;dGjo / lgb]{zgdf /xL ah]6 ljlgof]hg u/L sfo{qmd ;~rfng ug'{kg]{5 .
-#_ g]kfn ;/sf/af6 :jLs[t æljkb\ hf]lvd Go"gLs/0f;DaGwL /fli6«o k|fyldstf k|fKt sfo{qmdÆ, hnjfo' kl/jt{g;DaGwL æ/fli6«o cg's"ng sfo{qmdÆ / æ:yfgLo cg's"ng sfo{qmdÆ x¿n] lgwf{/0f u/]sf sfo{qmd / ah]6;d]t kl/rfng ug'{kg]{5 .
!)= of]hgfsf] sfof{Gjog M -!_ lhNnf ljsf; ;ldltn] :jLs[t ljkb\ Joj:yfkg of]hgfsf] sfof{Gjog :yfgLo lgsfo, ljifout sfof{no Pj+ lhlj;sf] ;dGjodf cGo :yfgLo ;fem]bf/x¿ dfkm{t u/fpg ;Sg]5 .
-@_ ljkb\ Joj:Yffkgsf] If]qdf sfo{/t lhNnfl:yt u}/;/sf/L ;+:yfx¿ tyf ljsf; ;fem]bf/x¿n] :jLs[t ljkb\ Joj:yfkg of]hgfsf] sfof{Gjog lhlj;sf] k|ToIf lgb]{zgdf /xL sfd ug'{ kg]{5 .
-#_ ljkb\ Joj:Yffkgsf] If]qdf sfo{/t lhNnfl:yt u}/;/sf/L ;+:yfx¿ tyf ljsf; ;fem]bf/x¿n] cfkm\gf] jflif{s sfo{qmd / ah]6sf] 5nkmn lhNnf ljkb\ Joj:yfkg of]hgf th'{df ;ldlt tyf :yfgLo :t/sf] ljsf; of]hgf th'{df k|lqmofsf k|To]s r/0fdf :yfgLo cfjZostf tyf k|fyldstf;Fu ;fd~h:otf x'g] u/L u/fpg' kg]{5 .
!!= cg'udg tyf d"Nofª\sg M -!_ lhNnf ljsf; ;ldltn] cfkm\gf] jflif{s gLlt tyf sfo{qmdsf] cg'udg tyf d"Nofª\sg ubf{ lhNnf ljkb\ Joj:yfkg of]hgf sfof{Gjogsf] ;d]t lgoldt cg'udg tyf d"Nofª\sg ug'{ kg]{5 .
-@_ lhNnf ljsf; ;ldltdf u7g ePsf] cg'udg ;ldltn] ljkb\ Joj:yfkg;DaGwL sfo{qmdsf] k|efjsfl/tf ;d]t d"Nofª\sg u/L lhNnf ljsf; ;ldltdf l;kmfl/; ug'{ kg]{5 .
-#_ ljkb\ hf]lvd Go"gLs/0f;DaGwL k|fyldstf k|fKt /fli6«o sfo{qmdaf6 lhNnfleq ;~rfng ePsf sfo{qmdx¿sf] cg'udg tyf d"Nofª\sgsf] nflu :jLs[t ul/Psf cg'udg ;"rsx¿adf]lhd cg'udg tyf d"Nofª\sg ug'{ kg]{5 .
-$_ lhNnf ljsf; ;ldltdf x'g] ;dLIffdf lhNnf :t/df ljkb\ Joj:yfkg;DaGwL sfo{qmd ;~rfng ug]{ ;/sf/L tyf u}/;/sf/L lgsfon] cfkm\gf] sfo{qmdsf] ;dLIff u/fpg' kg]{5 .
-%_ ljkb\ Joj:yfkg of]hgf sfof{Gjog ug]{ ;+:yfx¿n] cfkm\gf] cg'udg tyf d"Nofª\sg k|ltj]bg ;DalGwt lhNnf ljsf; ;ldltdf / sfofGjogsf] lhDd]jf/L lbg] lgsfodf k]z ug'{ kg]{5 .
!@= of]hgfsf] k'g/fjnf]sg tyf cWofjlwsLs/0f M -!_ lhNnfsf] s'g} klg If]qdf pTkGg ljkb\sf sf/0f ;ª\s6f;Ggtf, hf]lvd / Ifdtfdf k/]sf] k|efjnfO{ ;Daf]wg ug{ k|To]s jif{ of]hgfsf] k'g/fjnf]sg u/L jflif{s sfo{qmd tyf of]hgf tof/ ug'{ kg]{5 .
-@_ lhNnf ljkb\ k"j{tof/L tyf k|ltsfo{ of]hgfnfO{ o; of]hgfsf] kl/k"/s cª\usf] ¿kdf lnO{ lhNnf ljkb\ Joj:yfkg ;ldlt / lhNnf cfkt\sfnLg sfo{;~rfng s]Gb|;d]t sf] cu'jfOdf k|ltsfo{df ;+nUg x'g] ;a} ;/f]sf/jfnfx¿sf] ;xeflutfdf lgoldt k'g/fjnf]sg ug'{ kg]{5 .
13
kl/R5]b� # ljljw
!#= of]hgf th'{dfsf nflu hgzlQm tyf ;|f]tsf] Joj:yf M -s_ bkmf % sf] pkbkmf -@_ adf]lhd ljz]if1sf] Joj:yf lhNnfdf pknAw ;|f]t�;fwgsf] cj:yf;d]t klxrfg u/L cfjZostfcg';f/ ug'{ kg]{5 .
-@_ Jofjxfl/s / k|efjsf/L of]hgf th'{df tyf sfof{Gjogsf nflu lhNnftxdf ;|f]t / ;fwgsf] cefj ePdf ljsf; ;fem]bf/x¿;Fusf] ;xof]udf To:tf] k|fljlws ;]jf k|fKt ug{ ;lsg]5 .
-#_ of]hgf th'{dfsf nflu ljsf; ;fem]bf/dfkm{t\ ;xof]u k|fKt ePsf] cj:yfdf of]hgf th'{df ;ldlt / sfo{bnn] o; lgb]{lzsfadf]lhd To:tf] ;xof]usf] clwstd pkof]u x'g]u/L of]hgf th'{df ug'{ kg]{5 .
-$_ of]hgf th'{df Pj+ sfof{Gjogsf nflu ljsf; ;fem]bf/dfkm{t\ ;xof]u k|fKt ePsf] cj:yfdf lhNnf ljsf; ;ldltn] cf�gf] ;|f]t;d]t kl/rfng u/L of]hgf th'{df tyf sfof{Gjogsf] k|aGw ldnfpg' kg]{5 .
!$= dGqfnosf] lhDd]jf/L M ljkb\ Joj:yfkgsf ;DaGwdf dGqfnosf] lhDd]jf/L b]xfoadf]lhd x'g]5 M�
-!_ ljkb\ Joj:yfkg sfo{qmdnfO{ ljsf;sf gLlt, of]hgf / sfo{qmddf ;dfof]hg ug]{ u/fpg] .
-@_ lhNnf ljsf; ;ldlt, gu/kflnsf, ufpF ljsf; ;ldlt tyf ;d'bfo txsf] ljkb\ hf]lvd Joj:yfkg of]hgf th'{df u/L nfu" ug{ cfjZos kg]{ >f]t k'l:tsfx¿ (Manuals) tof/ u/L Ifdtf ljsf;df ;xof]u ug]{ .
-#_ :yfgLo :t/df ljkb\ Joj:yfkgsf] sfo{df ;xof]u ug]{ s]Gb|Lo :t/sf lgsfoxaLr ;dGjo sfod ug]{, ;|f]tsf] vK6\ofOF / bf]xf]/f]kg x'g glbg] .
-$_ ljkb\ Joj:yfkg of]hgf th'{df tyf sfof{Gjog ug{ lhNnf ljsf; ;dldltsf nflu cfjZos kg]{ hgzlQmsf] Ifdtf ljsf; sfo{qmd ;~rfng ug{ lhNnf ljsf; ;ldltnfO{ pTk|]l/t ug]{ .
-%_ ljkb\ Joj:yfkg;DaGwL sfo{qmdsf] cg'udg tyf d"Nofª\sg lgoldt ¿kdf ug]{5 .
!%= lhNnf ljsf; ;ldltsf] lhDd]jf/L M ljkb\ Joj:yfkgsf ;DaGwdf lhNnf ljsf; ;ldltsf] lhDd]jf/L b]xfoadf]lhd x'g]5 M�
-!_ lhNnf ljsf; ;ldltn] of]hgfn] klxrfg u/]sf] pRr hf]lvddf /x]sf] gu/kflnsf / ufpF ljsf; ;ldlt 5gf]6 u/L lhNnf kl/ifb\af6 :jLs[t u/fP/ PsLs[t ljkb\ Joj:yfkgsf] dfWodaf6 æljkb\ Joj:yfkg gd'gf gu/ jf ufpFÆ sf] ljsf; ug'{ kg]{5 .
-@_ gd'gf gu/ jf ufpFsf] ljsf; ubf{ ljsf; ;fem]bf/x¿;Fu ;d]t ;xsfo{ ug{ ;lsg]5 .
-#_ lhNnf ljsf; ;ldltn] lhNnf ljkb\ Joj:yfkg sf]ifsf] :yfkgf u/]/ sf]if ;~rfng lgb]{lzsf tof/ u/L ;f]xLadf]lhd k|To]s jif{ ah]6 5'6\ofpg' kg]{5 . gu/kflnsf / ufpF ljsf; ;ldltdf ;d]t sf]ifsf] :yfkgf ug{ ;xof]u tyf 6]jf k|bfg ug'{ kg]{5 .
14
-$_ lhNnf ljkb\ Joj:yfkg ;ldlt, ljkb\ Joj:yfkg of]hgf th'{df ;ldlt / sfo{bnsf kbflwsf/L tyf ;b:o / gu/kflnsf Pj+ ufpF ljsf; ;ldltdf sfo{/t sd{rf/L tyf :yfgLo ljkb\ Joj:yfkg ;ldltsf kbflwsf/Lx¿sf nflu ljkb\ Joj:yfkg ;DaGwL cled'vLs/0f sfo{qmd ;~rfng ug'{ kg]{5 .
-%_ ljkb\ Joj:yfkgsf] If]qdf lhNnfdf sfo{ ug]{ ljleGg ;ª\3;+:yf / ;f]cGt/ut /x]sf bIf hgzlQm tyf :jtGq lj1x¿sf] ;d"xsf] ;"rL tof/ ug'{ kg]{5 .
-^_ lhNnfsf] jflif{s tyf cfjlws of]hgfdf ljkb\ Joj:yfkgsf sfo{qmdx¿nfO{ k|fyldstfsf ;fy ;dfj]z u/L sfof{Gjog ug'{, u/fpg' kg]{5 .
-&_ gu/kflnsf tyf ufpF ljsf; ;ldlt:t/Lo ljkb\ hf]lvd Joj:yfkg of]hgf th'{df u/L sfof{Gjog ug{ gu/kflnsf tyf ufpF ljsf; ;ldltx¿nfO{ k|f]T;fxg ug'{ kg]{5 .
-*_ lhNnfdf ;~rflnt ljkb\ Joj:yfkg;DaGwL sfo{qmdsf] cg'udg tyf d"Nofª\sg lgoldt ¿kdf ug'{ kg]{5 .
-(_ ;/sf/L Pj+ u}/;/sf/L ;ª\3;+:yf, lghL If]qsf] sfo{qmdsf] ;dGjo, cg'udg, ;dLIff / d'Nofª\sg ug'{ kg]{5 .
-!)_ gu/kflnsf / ufpF ljsf; ;ldlt :t/df ljkb\ Joj:yfkg of]hgf th'{df eOg;s]sf] cj:yfdf To:tf] of]hgf th'{df ug{ gu/kflnsf tyf ufpF ljsf; ;ldltnfO{ ;xof]u ug'{ kg]{5 .
-!!_ ljkb\ Joj:yfkg of]hgf th'{df tyf sfof{Gjogsf qmddf lhNnf ljkb\ Joj:yfkg ;ldlt, ljifout sfof{nox¿, ;'/Iff lgsfox¿, :jf:Yo ;]jf k|bfgdf ;+nUg lgsfox¿, gu/ljsf; ;ldlt, ljBfnox¿ tyf u}/;/sf/L ;+:yf / lghL If]qaLr ;dGjo ug'{ kg]{5 .
-!@_ lhNnfdf k|fs[lts tyf dfgj l;lh{t ljkb\ Joj:yfkg ug]{ ;Gbe{df lhNnf b}jL k|sf]k p4f/ ;ldltsf] lg/Gt/ ;dGjodf /xL lhNnfdf sfo{/t ;ª\3, ;+:yf, gful/s ;dfh, u}/;/sf/L ;+:yf, cGt/fli6«o u}/;/sf/L ;+:yf, /]8qm;, :sfp6 ;d]tsf] k|efjsf/L kl/rfng ug]{ jftfj/0f ldnfpg] Joj:yf ug'{kg]{5 .
!^= gu/kflnsf tyf ufpF ljsf; ;ldltsf] lhDd]jf/L M ljkb\ Joj:yfkgsf ;DaGwdf gu/kflnsf tyf ufpF ljsf; ;ldltsf] lhDd]jf/L b]xfoadf]lhd x'g]5 M�
-!_ lhNnf ljkb\ Joj:yfkg of]hgf th'{df ;ldlt / sfo{bnnfO{ cfkm\gf] If]qsf] ljkb\;DaGwL tYofª\s, ;"rgf, k|d'v ;d:ofh:tf hfgsf/L cfjZostfcg';f/ oyf;dodf pknAw u/fpg' kg]{5 .
-@_ lhNnf ljkb\ Joj:yfkg of]hgf th'{df ;ldlt / sfo{bnn] v6fPsf ;xhstf{, ;"rgf ;ª\sngstf{ / k|fljlwsnfO{ cfkm\gf] If]qsf] ef}uf]lns cj:yfsf af/]df oyfy{ ;"rgf tyf hfgsf/L pknAw u/fpg] / cfjZostfcg';f/ :ynut e|d0f u/fpg' kg]{5 .
-#_ gu/kflnsf tyf ufpF ljsf; ;ldltsf ;ª\s6f;Gg j8f / cfjf; If]q tyf ;d'bfo txsf] ljkb\ hf]lvd Joj:yfkg of]hgf th'{df Pj+ sfof{Gjog ug{ cfly{s Pj+ k|fljlws ;xof]u pknAw u/fpg' kg]{5 .
-$_ :yfgLo ljkb\ hf]lvd Joj:yfkg of]hgfsf] sfof{Gjog / ;d'bfosf] Ifdtf clej[l4sf nflu Ifdtf ljsf; sfo{qmd th'{df u/L sfof{Gjog ug'{ kg]{5 .
-%_ ljkb\ hf]lvd Joj:yfkgsf sfo{qmdx¿nfO{ gu/kflnsf tyf ufpF ljsf; ;ldltsf]] jflif{s tyf cfjlws of]hgfdf k|fyldstfsf ;fy ;dfj]z u/L lhNnf ljkb\ Joj:yfkg of]hgfsf] cleGg cª\usf] ¿kdf sfof{Gjog ug'{ kg]{5 .
15
-^_ lhNnf ljkb\ Joj:yfkg of]hgfnfO{ oyfy{df cfwfl/t agfpg of]hgf th'{dfsf qmddf cfjZos tYofª\s / ;"rgf ;ª\sngsf nflu j8f gful/s d~rsf k|ltlglw, gful/s ;r]tgf s]Gb|, 6f]s ljsf; ;+:yf÷;fd'bflos ;ª\3;+:yf / ;fdflhs kl/rfnsx¿nfO{ kl/rfng ug'{ kg]{5 .
!&= ;DalGwt lgsfox¿sf] st{Jo M -!_ o; lgb]{lzsfdf ePsf d"ne"t l;4fGtsf] kfngf x'g] u/L sfo{qmd th'{df tyf sfof{Gjog ug'{ u/fpg' ;DalGwt ;a}sf] st{Jo x'g]5 .
-@_ lhNnfsf] ljsf; of]hgf th'{df tyf sfof{Gjog ug]{ qmddf ljkb\ Joj:yfkg;DaGwL ;a} sfo{qmdnfO{ lhNnf ljsf; of]hgfsf] kl/k"/s x'g] u/L ;~rfng ug'{kg]{5 .
-#_ lhNnfdf ;~rfng x'g] ljkb\ Joj:yfkg;DaGwL ;Dk"0f{ of]hgf tyf sfo{qmdx¿ ;DalGwt ;a} ;/f]sf/jfnf lgsfo, ;ª\3;+:yf tyf ;d'bfodf cfwfl/t ;+:yfx¿n] ;d]t o;} lgb]{lzsfadf]lhd ;~rfng ug'{, u/fpg' kg]{5 .
!*= yk36 / x]/km]/ M o; lgb]{lzsf sfof{Gjogsf qmddf s'g} afwf c8\rg cfOk/]df To:tf] afwf c8rg km'sfpg] k|of]hgsf nflu dGqfnon] cfjZostfcg';f/ JofVof, yk36, ;+zf]wg jf x]/km]/ ug{ ;Sg]5 .
!(= lgb]{lzsfadf]lhd x'g] M o; lgb]{lzsf nfu" x'g'k"j{ ljkb\ hf]lvd Joj:yfkg;DaGwL :jLs[t tyf sfof{Gjog ePsf of]hgf tyf sfo{qmd o;} lgb]{lzsfadf]lhd eP u/]sf] dflgg]5 .
16
cg';"rL� !
-bkmf %=s-@_ ;Fu ;DalGwt_
lhNnf ljkb\ Joj:yfkg of]hgf th'{df ;ldlt tyf sfd, st{Jo / clwsf/
!= lhNnf ljkb\ Joj:yfkg of]hgf th'{df ;ldltsf] u7g -!_ :yfgLo ljsf; clwsf/L ;+of]hs
-@_ lhNnf k|zf;g sfof{nosf clws[t k|ltlglw ;b:o
-#_ lhNnf k|x/L sfof{no, k|d'v ;b:o
-$_ ;z:q k|x/L ansf] sfof{no, k|d'v ;b:o
-%_ g]kfnL ;]gf Jof/]s, k|d'v ;b:o
-^_ lhNnf lzIff sfof{no k|d'v ;b:o
-&_ lhNnf s[lif ljsf; sfof{no k|d'v ;b:o
-*_ lhNnf :jf:Yo sfof{nosf k|d'v ;b:o
-(_ lhNnf jg sfof{no k|d'v ;b:o
-!)_ lhNnf kz';]jf sfof{no k|d'v ;b:o
-!!_ lhNnf e";+/If0f sfof{no k|d'v ;b:o
-!@_ hnpTkGg k|sf]k lgoGq0f l8lehg sfof{nosf k|d'v ;b:o
-!#_ ;8s l8lehg sfof{nosf k|d'v ;b:o
-!$_ lhNnf k|fljlws sfof{no k|d'v ;b:o
-!%_ lhNnfl:yt gu/kflnsfsf k|d'vx¿ ;b:o
-!^_ ejg lgdf{0f tyf ;x/L ljsf; l8lehg sfof{no k|d'v ;b:o
-!&_ dlxnf tyf afnaflnsf lhNnf sfof{no k|d'v ;b:o
-!*_ lhlj;n] dgf]lgt u/]sf pRr ;ª\s6f;Gg b'O{ uflj;sf k|d'v ;b:o
-!(_ lhNnf pBf]u jfl0fHo ;ª\3, cWoIf ;b:o
-@)_ g]kfn /]8qm; ;f];fO6Lsf lhNnf ;efklt ;b:o
-@!_ lhlj;af6 dgf]lgt ljkb\ Joj:yfkgdf sfo{/t # j6f ;+:yfsf] k|ltlglw !÷! ;b:o
-@@_ lhNnf ljsf; ;ldltaf6 dgf]lgt ljkb\ Joj:yfkg;DaGwL lj1 ;b:o
-@#_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] of]hgf, cg'udg tyf k|zf;sLo clws[t jf lgh gePsf] cj:yfdf :yfgLo ljsf; clwsf/Ln] tf]s]sf] clws[t ;b:o ;lrj
@= of]hgf th'{df ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ -!_ lhNnf :t/Lo ljkb\ Joj:yfkg of]hgf th'{dfsf nflu g]t[TjbfoL e"ldsf lgjf{x u/L
sfo{bnnfO{ lgoldt ¿kdf ;'emfj / ;Nnfx lbg] . -@_ of]hgf th'{dfsf nflu ;Defljt ljsf; ;fem]bf/x¿dfkm{t\ cfly{s tyf k|fljlws ;xof]u
k|fKt ug{ kxn ug]{ tyf cGo If]qaf6 ;xof]u h'6fpg kxn ug]{ . -#_ of]hgf th'{dfsf] k|To]s r/0fdf ljkb\sf] hf]lvddf /x]sf ;d'bfosf k|ltlglw, dlxnf, h]i7
gful/s, ckfª\utf ePsf JolQm tyf ;a} hfthflt / ju{sf] k|ltlglwTj ;'lglZrt ug]{ . -$_ ljkb\ Joj:yfkg of]hgf th'{df sfo{bnaf6 tof/ ePsf] of]hgf lhNnf ljkb\ Joj:yfkg
;ldltdfkm{t\ :jLs[ltsf nflu lhNnf ljsf; ;ldltdf k]z ug]{ .
17
cg';"rL� @ -bkmf %=s-#_ ;Fu ;DalGwt_
lhNnf ljkb\ Joj:yfkg of]hgf th'{df sfo{bn tyf sfd, st{Jo / clwsf/
!= lhNnf ljkb\ Joj:yfkg of]hgf th'{df sfo{bnsf] u7g
-!_ :yfgLo ljsf; clwsf/L ;+of]hs
-@_ lhNnf lzIff sfof{no k|d'v ;b:o
-#_ lhNnf s[lif ljsf; sfof{no k|d'v ;b:o
-$_ lhNnf :jf:Yo sfof{nosf k|d'v ;b:o
-%_ lhNnf jg sfof{no k|d'v ;b:o
-^_ lhNnf e";+/If0f sfof{no k|d'v
-&_ lhNnf k|zf;g sfof{nosf clws[t k|ltlglw ;b:o
;b:o
-*_ lhNnf k|fljlws sfof{no k|d'v ;b:o
-(_ g]kfn /]8qm; ;f];fO6Lsf lhNnf :t/Lo k|ltlglw ;b:o
-!)_ lhNnf ljsf; ;dltn] dgf]gog u/]sf] ljsf; ;fem]bf/sf] k|ltlglw ;b:o
-!!_ lhNnf pBf]u jfl0fHo ;ª\3sf k|ltlglw ;b:o
-!@_ lhlj;af6 dgf]lgt ljkb\ Joj:yfk;DaGwL lj1 ;b:o
-!#_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] of]hgf, cg'udg tyf k|zf;sLo clws[t jf lgh gePsf] cj:yfdf :yfgLo ljsf; clwsf/Ln] tf]s]sf] clws[t ;b:o ;lrj
@= of]hgf th'{df sfo{bnsf] sfd, st{Jo tyf clwsf/ M -!_ of]hgf th'{df k|lqmodf lhNnf ljkb\ Joj:yfkg ;ldlt, lhNnf ljsf; ;ldlt, lhNnf ljkb\
Joj:yfkg of]hgf th'{df ;ldlt / ljifout sfof{no;lxt cGo ;/f]sf/jfnf lgsfo;Fu lgoldt ;dGjo u/L ;'emfj lng] .
-@_ of]hgf th'{df k/fdz{bftf;Fu lgoldt ;dGjo u/L lghsf] ;Nnfxadf]lhd of]hgf th'{dfsf sfo{ cl3 a9fpg] .
-#_ gu/kflnsf Pj+ ufpF ljsf; ;ldltdf ;~rfng ul/g] ;xeflutfd"ns hf]lvd tyf Ifdtf ljZn]if0fsf nflu tYofª\s / ;"rgf ;ª\sng u/L k/fdz{bftfsf] ;Nnfxadf]lhd ljZn]if0f ug]{ .
-$_ :yfgLo ljkb\ hf]lvd Joj:yfkg of]hgf th'{df ug{ ckgfOg] k|lqmof / ljlwaf6 k|fKt ;"rgf / tYofª\ssf] cfwf/df ;d'bfo, j8f / gu/kflnsf Pj+ uflj;sf] ljkb\ hf]lvd Joj:yfkg of]hgf th'{df ug]{ .
-%_ of]hgf th'{df k|lqmofsf] x/]s r/0fdf ljkb\ k|efljt tyf ;ª\s6f;Gg j8fsf k|ltlglw, dlxnf, h]i7 gful/s, ckfª\utf ePsf JolQm, tyf ;a} hfthflt / ju{sf] k|ltlglwTj ;'lglZrt ug]{ .
-^_ lhDd]jf/L;lxtsf] sfo{tflnsf tof/ u/L cfjZos k|lqmof k"/f u/]/ of]hgf th'{df ug]{{ . -&_ tf]lsPadf]lhdsf k|lqmof / ljlwx¿sf] clwstd pkof]u u/L tof/ ePsf] lhNnf ljkb\
Joj:yfkg of]hgf lhNnf ljkb\ Joj:yfkg of]hgf th'{df ;ldlt;dIf k]z ug]{ .
18
cg';"rL�# -bkmf % v-#_ ;Fu ;DalGwt_
ljkb\ Joj:yfkg of]hgf th'{df k|lzIf0fsf nflu cfwf/e"t ljifo;"rL
b|i6Jo M
!= pk/f]Qm ;do�tflnsf tyf tflnd ;];g cfjZostfcg';f/ yk36 jf kl/dfh{g ug{ ;lsg]5 .
@= Ifdtf clej[l4 sfo{qmdcGtu{t\ hnjfo' kl/jt{g cg's"ng;DaGwL ljifo ;d]l6Psf] lj1fg, k|ljlw tyf jftfj/0f dGqfnoaf6 tof/ k|lzIf0f ;fdu|L;d]t ;dfj]z ug{ ;lsg]5 .
;];g sfo{qmd ;do
klxnf] lbg
) ;xefuL cfudg÷btf{ )
! tflndsf] p2]Zo, ;xefuLaLr kl/ro, tflndsf lgod / ;d"x lgdf{0f ! 306f
@ ljkb\ Joj:yfkgdf k|of]u x'g] zAbfjnL !M#) 306f
# k|sf]ksf] kl/ro, k|sf/, sf/0f / k|efj !M#) 306f
$ ljkb\ Joj:yfkg M cfjZostf tyf dxTj / ljkb\ Joj:yfkg rqm !M#) 306f
% lhNnf ljkb\ Joj:yfkg of]hgf, p2]Zo, dxTj / th'{df k|lqmof !M#) 306f
bf];|f] lbg
!! ;ª\s6f;Ggtf, Ifdtf / hf]lvd ljZn]if0fsf] cjwf/0ff, k|lqmofaf/] hfgsf/L !M#) 306f
!@ ;ª\s6f;Ggtf tyf Ifdtf ljZn]if0fsf cf}hf/ / ltgsf] k|of]u ljlw #M)) 306f
!# uflj; tyf gu/kflnsf txsf ;"rgf tyf tYofª\s ;ª\sngljlw ! 306f
!$ ;ª\s6f;Ggtf tyf Ifdtf ljZn]if0f k|ltj]bgsf] 9fFrfaf/] 5nkmn ! 306f
!% :ynut sfo{ tyf cEof;af/] 5nkmn / tof/L #) ldg]6
t];|f] lbg
) ;ª\s6f;Ggtf tyf Ifdtf ljZn]if0fsf nflu sfo{If]q k|:yfg ! 306f
!^ cf}hf/sf] k|of]u ljlwaf/] ;d"xdf cEof; k|sf]ksf] ;"rLs/0f / :t/Ls/0f, k|sf]k kfqf]sf] tof/L, ljkb\sf] P]ltxfl;s ;do/]vf tof/L, ;fdflhs gS;f tof/L, ;d:of j[If ljZn]if0f, w/ftnLo lxF8fO, ;+:yfut ljZn]if0f jf /f]6L lrq, nlIft ;d"x 5nkmn, ultzLntf gS;f / k|ToIf cjnf]sg
& 306f
rf}yf] lbg
! ljkb\ Joj:yfkgsf] If]qdf /x]sf ljBdfg gLltut Joj:yf / ;+/rgf !M#) 306f
@ cEof;sf] glthf n]vg / k|ltj]bg tof/Lsf nflu ;d"x sfo{ #M#) 306f
# k|ltj]bg k|:t'lt tyf 5nkmn / ;xdtL @M)) 306f
$ sfo{of]hgf tof/L / ;dfkg . #) ldg]6
19
cg';"rL�$
-bkmf ^ s-!_ ;Fu ;DalGwt_
ljkb\ hf]lvd ljZn]if0fsf k|fljlws ljlw tyf cf}hf/x¿
!= af9L ljZn]if0f (Flood Analysis)
lhNnfdf x'g] af9Lsf] k|fljlws ljZn]if0fsf nflu lgDgcg';f/sf ljlw tyf cf}hf/x¿ k|of]u ug'{ kg]{5 M
!=! pknAw b:tfj]hx¿sf] k'g/fjnf]sg (Literatures review)!=@ ef}uf]lns ;"rgf k|0ffnL ljZn]if0f (GIS & remote sensing)@=# ef}uf]lns cjl:ylt k|0ffnL (GPS) !=$ k|d'v gbLx¿sf] hnk|jfx dfkg (Water flow measurement & gauze reading of major
rivers)!=% hnjfo';DaGwL tYofª\ssf] ljZn]if0f (Hydro meteorological data analysis)!=^ gbLsf] ;+/rgf ljZn]if0f (River morphology Analysis) !=& ul0ftLo k|lt¿k ljZn]if0f (Numerical modeling analysis) !=* P]ltxfl;s k|j[lQ/]vfsf] cfwf/df af9Lsf] tx gS;fª\sg (Flood level marking)
@= klx/f]sf] ljZn]if0f (Landslide Analysis)
klx/f]sf] k|fljlws ljZn]if0fsf nflu lgDgcg';f/sf ljlw tyf cf}hf/x¿ k|of]u ug'{ kg]{5 M
!=! pknAw b:tfj]hx¿sf] k'g/fjnf]sg (Literatures review)@=@ ef}uf]lns cjl:ylt k|0ffnL (GPS)!=# ef}uf]lns ;"rgf k|0ffnL (GIS & remote sensing)!=$ ul0ftLo k|lt¿k ljZn]if0f (Numerical modeling analysis) @=% klx/f]sf] cfsf/ dfkg (Dimension measure)@=^ eL/fnf] dfkg (Slope measurement) @=& aqmtf dfkg (Curvature measurement) @=* sfo{If]qdf df6f] / r§fgsf] k/LIf0f (In situ test) @=( k|of]uzfnf k/LIf0f (Lab test)
#= e"Ifo ljZn]if0f (Soil Erosion Analysis)
#=! pknAw b:tfj]hx¿sf] k'g/fjnf]sg (Literatures review)#=@ ef}uf]lns cjl:ylt k|0ffnL (GPS)#=# ef}uf]lns ;"rgf k|0ffnL ljZn]if0f (GIS & remote sensing)#=$ ul0ftLo k|lt¿k ljZn]if0f (Numerical modeling analysis) #=% y]u|fO ljZn]if0f (Sedimentation analysis) #=^ km}nfj6 (Canopy coverage)
$= e"pkof]u tyf hnfwf/ Joj:yfkg (Land use and watershed management)
$=! pknAw b:tfj]hx¿sf] k'g/fjnf]sg (Literatures review)$=@ ef}uf]lns cjl:ylt k|0ffnL (GPS)$=# ef}uf]lns ;"rgf k|0ffnL ljZn]if0f (GIS & remote sensing)$=$ jfg:klts ljt/0f (Vegetation distribution)
20
$=% e"pkof]usf] jt{dfg cj:yfsf] ljZn]if0f (Existing situation of land use practice) $=^ v]tLk|0ffnL (Agricultural/cultivation system) $=& h}ljs k|ljlw (Bio technology) $=* hnpkof]u ljZn]if0f (Existing situation of water use practice
%= e"sDkLo hf]lvd ljZn]if0f (Earthquake risk analysis)
%=! pknAw b:tfj]hx¿sf] k'g/fjnf]sg (Literatures review)%=@ ef}uf]lns cjl:ylt k|0ffnL (GPS)%=# ef}ule{s cWoog %=$ e"ueL{o lr/fsf] cWoog (Fault analysis)%=% P]ltxfl;s ;do/]vf ljZn]if0f (Historical Timeline)%=^ ul0ftLo k|lt¿k ljZn]if0f (Numerical modeling analysis)
b|i6Jo M
21
cg';"rL�%
-bkmf ^ v-!_ ;Fu ;DalGwt_
ufpF ljsf; ;ldlt tyf gu/kflnsfsf] ljkb\ / hnjfo' kl/jt{g;DaGwL ljutsf] tYofª\s ;ª\sng 9fFrf
-ljut @% jif{ / kl5Nnf] % jif{sf]_ ufpF ljsf; ;ldlt÷gu/kflnsf M k|sf]k M ============
qm= ;+=
Ifltsf] ljj/0f cl3Nnf] @%
jif{sf]
kl5Nnf] kfFr jif{sf] k'i6\ofOFsf ljlw
% $ # @= ! hDdf
! dfgjLo Iflt
!=! d[To' ;ª\Vof
!=@ j]kQf ;ª\Vof
@ lj:yflkt tyf k|efljt kl/jf/ ;ª\Vof
# k"0f{ ¿kdf Iflt ePsf 3/ ;ª\Vof
$ Iflt ePsf] ;DklQ ?=
$=! Iflt ePsf] JolQmut wgdfn -?= xhf/df_
$=@ k'n -d"Nodf_
$=# af6f]÷;8s -d"Nodf_
$=$ ljBfno -d"Nodf_
$=% c:ktfn tyf :jf:Yo rf}sL -d"Nodf_
$=^ ;fd'bflos ejg -d"Nodf_
$=& Iflt ePsf] afnL -? xhf/df_
$=* Iflt ePsf] 3/kfn'jf kz' ;ª\Vof
ufO{
e}F;L
v;L tyf afv|f
cGo -v'nfpg]_
22
% v]tLof]Uo e"ld / jgIf]qsf] Iflt -lj3f jf /f]kgL_
^ ljkb\af6 k/]sf] ;fdflhs k|efj
^=! ljkb\sf sf/0f ePsf dlxnf lx+;f
^=@ ljkb\kl5 n'6kf6, lx+;f / cGo ;fdflhs ck/fw
^=# ljkb\sf sf/0f ;fd'bflos ;+:yfsf] lgl:qmotf
b|i6Jo M
!=
23
cg';"rL�^
-bkmf ^ v-@_ ;Fu ;DalGwt_
;fdflhs ;ª\s6f;Ggtf, hf]lvd tyf Ifdtf ljZn]if0f cf}hf/x¿
!= k|sf]k gS;fª\sg tyf :t/Ls/0f
lhNnfdf x'g] k|sf]ksf 36gf / pTkGg ljkb\af6 hgwgsf] Iflt eO/x]sf cfwf/df k|sf]ksf] ;"rL tof/ u/L w]/} Iflt ug]{ k|sf]k klxrfg tyf :t/Ls/0f ug'{ kg]{5 . ufpF ljsf; ;ldlt / gu/kflnsfleq x'g] k|sf]ksf] ;"rL / :t/Ls/0f ug{ lgDgadf]lhdsf] tflnsf k|of]u ug'{k5{ M
k|sf]k klx/f] af9L cfunfuL x'/Latf; dxfdf/L e"sDk lxdtfn ljikmf]6
zLtnx/ hgfj/ cftª\s
klx/f]
af9L cfunfuL
x'/Latf; dxfdf/L
e"sDk
lxdtfn lj:kmf]6
zLtnx/
hª\unL hgfj/ cftª\s
hDdf cª\s :t/
@= k|sf]k kfqf]
lhNnfleqsf gu/kflnsf tyf ufpF ljsf; ;ldltleq s'g ;dodf s'g k|sf]k x'G5 eg]/ kQf nufO{ To;sf] ;do/]vf tof/ u/L lhNnfdf x'g] k|sf]ksf] ;do lgwf{/0f ug'{ k5{ . o;sf] nflu lgDgadf]lhdsf] tflnsf tof/ ug'{k5{ M
k|sf]k j}zfv
h]7 c;f/ ;fpg ebf} c;f]h sflQs dª\l;/
k'; df3 kmfu'g r}t
af9L
klx/f] cfunfuL
x'/Latf;
dxfdf/L e"sDk
lxdtfn lj:kmf]6
zLtnx/
hgfj/ cftª\s
24
hDdf
:t/Ls/0f
#= P]ltxfl;s ;do /]vf
gu/kflnsf tyf ufpF ljsf; ;ldltleq ljutdf s'g k|sf]kaf6 s:tf] ljklQ k/]sf] lyof] eGg] hfgsf/L lng ljkb\sf] P]ltxfl;s ;do/]vf tof/ ug'{ k5{ . o;af6 k|sf]ksf] bf]xf]l/g] k|j[lQ, To;n] k'¥ofpg] Iflt, hnjfo' kl/jt{gsf] ;ª\s]t tyf k|efjsf] af/]df hfgsf/L PsLs[t ug{ ;lsG5 . o;sf] nflu lgDgadf]lhdsf] kmf/d k|of]u ug'{k5{ M
k|sf]k M ========================== uflj;÷gkf÷lhNnf M =====================
qm= ;+= jif{ :yfg Ifltsf] ljj/0f
-d[To', 3fOt], Iflt u|:t 3/, afnLgfnL, k|efljt kl/jf/, lj:yflkt kl/jf/, Iflt ePsf] ef}lts ;DklQ ?= Ifltu|:t v]tLof]Uo e"ld cGo ;fdflhs k|efj_
!
===
$= k|sf]k ljZn]if0f gu/kflnsf tyf ufpF ljsf; ;ldltleq x'g] k|sf]k, To;sf] sf/0f / k|efjsf] klxrfg ug'{ k5{ . o;sf] nflu dfly plNnlvt k|sf]ksf] klxrfg, k|sf]k x'g] dlxgf / P]ltxfl;s ;do/]vfsf] cfwf/df k|sf]ksf] k|s[lt, cfj[lQ, hnjfo' kl/jt{gsf] k|efj / To;sf] d"n sf/0f s] xf] eg]/ klxrfg u/L lgDgadf]lhdsf] 9fFrfdf n]Vg' kg]{5 M
qm= ;+=
k|sf]k hnjfo' kl/jt{gsf] cj:yf
sf/0f k|efj ;dfwfgsf ;Defljt pkfo
!
==
25
%= ;fdflhs ;|f]t gS;fª\sg / ;ª\s6f;Ggtf tyf Ifdtf klxrfg
;d'bfodf /x]sf] ;ª\s6f;Ggtf / Ifdtf klxrfg ug{ ;d'bfoleq /x]sf k|fs[lts tyf u}/k|fs[lts ;fwg, ;|f]t cflb pNn]v ePsf] ;fdflhs gS;f ;d'bfosf k|ltlglwsf] k|ToIf ;xeflutfdf tof/ u/L ufpFsf] jf:tljs cj:yfsf] ljZn]if0f ug'{ kg]{5 . o;/L tof/ x'g] gS;fdf ;d'bfosf] cjl:ylt, vf]nf tyf gbLgfnf, kf]v/L, v]tLof]Uo hldg, af6f] tyf ;8s ;~hfnx¿, ;fd'bflos ejgx¿, ljBfno, :jf:Yo ;]jf s]Gb|x¿, jghª\un, gu/kflnsf tyf ufpF ljsf; ;ldlt ejg, lah'nL, ;'/lIft cf>o :ynx¿ jf cf>o:ynsf nflu pko'Qm If]q, vfg]kfgL, ;/;kmfOsf] cj:yf :ki6 ¿kdf b]vfpg' k5{ . o/L ;ª\slnt hfgsf/Lsf cfwf/df ;d'bfo / j8fsf] hf]lvd / Ifdtfsf] ;"rL lgDgadf]lhd tof/ ug'{ kg]{5 M
ufpF ljsf; ;ldlt
j6f / 6f]n÷a:tL ;Defljt ljkb\ ljkb\af6 k|efj k/]sf] ljifout I]fq
ljkb\sf] ;fdgf ug{ ul/Psf sfo{
!
===
^= ;d:of j[If ljZn]if0f lhNnfdf ljkb\ tyf hnjfo' kl/jt{g ;DaGwL ljBdfg ;d:ofsf] pTklQ, To;sf] sf/0f / k|efj ljZn]if0f ug{sf nflu ;d:of j[If ljZn]if0fnfO{ Ps k|d'v cf}hf/sf] ¿kdf k|of]u ul/G5 . o; ljlwcGtu{t j[Ifsf] sf08n] ;d:of, h/fx¿n] sf/0f / xfFuf tyf kftx¿n] k|efjsf] k|ltlglwTj u/]sf] dfgL jf:tljstf klxrfg ul/G5 . ljkb\hGo hf]lvd Joj:yfkg ug{ ;d:ofsf] d"nsf/0f kQf nufpg of] cf}hf/sf] k|of]u x'G5 . o; ljlwaf6 k|fKt glthfnfO{ lgDgcg';f/ ;"rLs/0f ug'{k5{ M
qm= ;+= ;d:of ;d:ofsf] d"n sf/0f ;d'bfodf k/]sf] k|efj s}lkmot
!
==
&= ;+:yfut Ifdtf ljZn]if0f ljkb\sf] ;dodf cfjZos kg]{ ;]jf, ;'ljwf, ;'/Iff pknAw u/fpg] ;/sf/L lgsfo jf ;'/Iff lgsfo, g]kfn /]8qm; ;f];fO6L, :yfgLo ;:yfx¿ / cGo dfgjLo ;]jf k|bfos ;ª\3;+:yf, ljQLo ;+:yf, ;xsf/L, :jf:Yo ;]jf s]Gb| cflbsf] pknAwtf / ;DaGwsf] ljZn]if0f ul/G5 . o;af6 lhNnfsf] ;fdflhs ;DaGw / dxTjsf] dfkg u5{ . o; cf}hf/sf] k|of]uaf6 ljkb\ Joj:yfkgsf ;Gbe{df ;fdflhs tyf ;fj{hlgs lgsfo;Ddsf] kx'Frsf] ljZn]if0f u5{{ . o;sf] ljZn]if0faf6 k|fKt glthfnfO{ tnsf] tflnsfdf eg'{ k5{ M
qm= ;+= sfof{no tyf ;ª\3;+:yf 7]ufgf ljkb\ hf]lvd Joj:yfkgdf k|fKt x'g ;Sg] of]ubfg
s lhNnfleq
!
===
v If]qLo tyf /fli6«o tx
!
@
===
26
*= nlIft ;d"x 5nkmn
;ª\s6f;Ggtf tyf Ifdtf ljZn]if0fsf ljleGg cf}hf/sf] k|of]af6 k|fKt ;"rgf tyf tYofª\ssf] k'g/fjnf]sg, cg'udg jf k/LIf0f / 5'6]sf ljifo kQf nufpg ;d'bfosf] ;fgf] ;d"xdf 5nkmn ug'{ g} nlIft ;d"x 5nkmn xf] . ;d'bfosf dlxnf, ;LdfGtLs[t ju{, a"9fkfsf, ckfª\utf ePsf JolQm, blnt, hghflt;d]t ;a} ju{nfO{ ;d]6]/ o;k|sf/sf] 5nkmn ug'{k5{ . o:tf] 5nkmndf ;a} ;xefuLnfO{ ;dfg ¿kn] cfkm\gf ljrf/ / egfO /fVg k|f]T;flxt ug'{k5{ . o; k|lqmofaf6 k|fKt ;"rgfnfO{ lgDgcg';f/sf] 9fFrfdf ;"rLs[t ug'{k5{ M
uflj;÷gkf M ========= ========= ;d"x M dlxnf÷ckfª\utf÷blnt cflb
qm= ;+=
;d:of sf/0f k|efj ;Defljt ;dfwfgsf pkfo
s}lkmot
! ljkb\ / ljkb\sf ;jfn
@ hLljsf]kfh{g tyf vfB ;'/Iff
# vfg]kfgL, ;/;kmfO tyf dxfdf/L
$ hnjfo' kl/jt{g / To;sf] k|efj
(= k|ToIf cjnf]sg dfly pNn]v ePsf cf}hf/sf] k|of]uaf6 k|fKt glthfnfO{ k'g/fjnf]sg tyf k/LIf0fsf nflu k|ToIf cjnf]sg ljlw ckgfOG5 . ;ª\s6f;Gg If]q, ;d'bfo, k|fs[lts ;|f]t tyf ;fwg, ef}lts ;+/rgf, ;fj{hlgs ;DklQ tyf hf]lvd Joj:yfkgsf nflu ug'{ kg]{ sfdsf] ;xL klxrfg ug{ o; cf}hf/sf] k|of]u ug'{k5{ . cjnf]sgsf qmddf k|fKt glthfnfO{ lgDg 9fFrfdf ;"rLs[t u/L ljZn]if0f ug'{ kg]{5 M
qm= ;+= cjnf]sg ul/Psf] uflj;÷gkf
ljkb\sf] k|d'v ;d:of pknAw Ifdtf
;d'bfosf cfjZostf
!
==
!)= :yfgLo 1fg, ;Lk / k|ljlwsf] n]vfª\sg o; cg';"rLdf pNn]v ePsf ;ª\s6f;Ggtf tyf Ifdtf ljZn]if0fsf cf}hf/sf] k|of]uaf6 ufpF ljsf; ;ldlt / gu/kflnsf If]qsf ;d'bfon] ljkb\sf] ;fdgf ug{ ckgfpg] u/]sf ljlwx¿sf] ;"rL tof/ u/L lgDgadf]lhdsf] vfsfdf :yfgLo 1fg, ;Lk / ljlwsf] ;"rLs/0f ug'{ kg]{5 M
qm= ;+=
ljkb\sf] k|sf/
ljkb\ ePsf] jif{÷dlxgf
ljkb\klxn] ul/Psf k"j{tof/L tyf hf]lvd Joj:yfkgsf sfo{
hf]lvd Joj:yfkgsf nflu ljkb\sf] ;do / ljkb\kl5 ckgfOPsf ljlw
!
@
===
27
cg';"rL�&
-bkmf ^ v-%_ ;Fu ;DalGwt_
lhNnfleqsf ufpF ljsf; ;ldlt / gu/kflnsfsf] ;ª\s6f;Ggtf :t/Ls/0f
s= ;ª\s6f;Ggtf :t/Ls/0f
ljkb\af6 ljutdf ePsf] Iflt;DaGwL tYofª\ssf] ul0ftLo ljZn]if0f u/L To;sf] cfwf/df lhNnfcGtu{tsf gu/kflnsf tyf ufpF ljsf; ;ldltsf] ;ª\s6f;Ggtf :t/Ls/0f ug'{k5{ . Ifltsf] ul0ftLo ljZn]if0fsf nflu s"n #)) cª\sef/nfO{ cfwf/ dflgPsf] 5 . s"n cª\sdWo] dfgjLo Ifltsf nflu @% k|ltzt cyf{t\ &% / cGo % k|sf/sf Ifltsf] nflu k|To]snfO{ !% k|ltzt cyf{t\ $% cª\s sfod ul/Psf] 5 . o;/L sfod ul/Psf] cª\snfO{ tn -v_ df ul/Psf] u0fgfnfO{ cfwf/ dfg]/ ;ª\s6f;Ggtf :t/Ls/0f ug'{ kg]{5 .
lhNnf ljsf; ;ldlt M ===================================== ljkb\ M ===========================
Ifltsf] :j?k dfgjLo Iflt
k|efljt tyf
lj:yflkt kl/jf/
3/sf] Iflt
cfly{s Iflt
v]tLof]Uo e"ld / jgIf]qsf]
Iflt
;fdflhs Iflt
s"n cª\s
cª\sef/
;ª\s6f�;Ggtf :t/Ls/
0f
cª\sef/ @%
k|ltzt !% k|ltzt
!% k|ltzt
!% k|ltzt
!% k|ltzt !% k|ltzt !))
k|ltzt
Go"gtd / clwstd cª\sef/
s"n cª\s &% $% $% $% $% $% #)) )=## b]lv !=)) ;Dd
qm= ;+=
uflj;÷ gkf
!
===
v= ;ª\s6f;Ggtf :t/Ls/0f cª\sef/ u0fgf
dfly -s_ df pNn]v ePadf]lhd Iflt ePsf ^ j6f ljifo If]qsf nflu lgDgadf]lhd cª\s lbg' kg]{5 . o;/L lbOPsf] cª\snfO{ hf]8]/ #)) n] efu u/]df cª\sef/ lgl:sg]5 . cª\sef/sf cfwf/df tn -u_ adf]lhd ;ª\s6f;Ggtf :t/Ls/0f ug'{ kg]{5 .
qm= ;+= hf]lvddf /x]sf] tTj Iltsf] ;ª\Vof k|fKt x'g] gDa/
! dfgjLo Iflt -d[To' / x/fPsf] ;ª\Vof_
! b]lv % hgf @%
^ b]lv !) hgf %)
!! hgfeGbf a9L &%
@ lj:yflkt tyf k|efljt kl/jf/
@)) kl/jf/ ;Dd !%
@)! b]lv %)) kl/jf/;Dd #)
28
%)! kljf/eGbf a9L $%
# Ifltu|:t 3/
!)) 3/;Dd !%
!)! b]lv @)) 3/;Dd #)
@)! eGbf a9L 3/ $%
$ cfly{s Iflt
@% nfv ?k}ofF;Dd !%
@% nfv ! b]lv #% nfv ?k}ofF;Dd #)
#% nfveGbf a9L $%
% v]ltof]Uo hldg
!)) /f]kgL ;Dd !%
!)! b]lv #)) /f]kgL ;Dd #)
#)! /f]kgLb]lv dfly $%
^ ;fdflhs k|efj
dlxnf lx+;f ePdf !%
dlxnf lx+;f;d]t n'6kf6 klg ePdf #)
dlxnf lx+;f, n'6kf6 / ;fd'bflos ;+:yfx¿ lgl:qmo ePdf $%
u= ;ª\s6f;Ggtf :t/Ls/0f
dfly pNn]v ePadf]lhd n]vfhf]vfaf6 lgl:sPsf] cª\sef/nfO{ cfwf/ dfg]/ lgDgadf]lhd ;ª\s6f;Ggtf :t/Ls/0f ug'{ kg]{5 M
qm=;+ cª\sef/ :t/
! )=* b]lv !=)) cª\sef/ pRr ;ª\s6f;Gg
@ )=^ b]lv )=&( cª\sef/ dWod ;ª\s6f;Gg
# )=%( eGbf sd cª\sef/ Go"g ;ª\s6f;Gg
29
cg';"rL�*
-bkmf ^ 3-!_ ;Fu ;DalGwt_
lhNnfsf] ;ª\s6f;Ggtf, hf]lvd tyf Ifdtf kfZj{lrq
!= lhNnfsf] k|d'v ;ª\s6f;Ggtf hnjfo', xfjfkfgL cflbsf] cj:yf / k|efj . k|fs[lts ;|f]t ;fwg, h:t} hn;Dkbf, tfn, kf]v/L, jg ;Dkbf, vlghkbfy{ cflb . gu/kflnsf tyf ufpF ljsf; ;ldltleq eP/ aUg] vf]nfgfnf tyf gbL / ltgaf6 kg]{ k|efj ;8ssf] cj:yf sfnf]kq] ======lsld, sRrL df]6/af6f] ======lsld, uf]/]6f] ============lsld e"�pkof]u M s[lif, jg, v]/ uO/x]sf], kfgLn] 9fs]sf] r/g, cjf; cflb .
@= hg;ª\Vofsf] ljj/0f
@=! hfthfltcg';f/sf] hg;ª\Vof
-gu/kflnsf tyf ufpF ljsf; ;ldlt jf lhNnf ljsf; ;ldltsf] kfZjlrq cg';f/ pNn]v ug]{_
uflj;÷gkf
blnt hghflt dw]zL tyf cNk;ª\Vos cGo
3/w'/L
dlxnf k'?if hDdf 3/w'/L
dlxnf k'?if hDdf 3/
w'/L dlxnf k'?if
hDdf 3/ w'/L
dlxnf
k'?if hDdf
hDdf
@=@ pd]/cg';f/sf] hg;ª\Vof -gu/kflnsf tyf ufpF ljsf; ;ldlt jf lhNnf ljsf; ;ldltsf] kfZjlrq cg';f/ pNn]v ug]{_
uflj;÷gkf ue{jtL ! jif{ d'lg
% jif{d'lg ^�!@ jif{ !# �!( jif{
@) � %( jif{
^) jif{dfly
hDdf
@=# ckfª\utfsf] ljj/0f
-gu/kflnsf tyf ufpF ljsf; ;ldlt jf lhNnf ljsf; ;ldltsf] kfZjlrq cg';f/ pNn]v ug]{_
uflj;÷gkf ckfª\utfsf] k|sf/ dlxnf k'?if hDdf
#= k|sf]ksf] cj:yf M -cg';"rL * sf] !, @, # / $ adf]lhd k|sf]k kfqf], k|sf]ksf] :t/Ls/0f / k|sf]ksf] P]ltxfl;s ;do/]vf / ljZn]if0faf6 k|fKt glthf n]Vg]_
30
$ ;|f]tsf] pknAwtf tyf kx'�r gu/kflnsf tyf ufpF ljsf; ;ldlt jf ;d'bfodf ePsf] Ifdtf kQf nufpg lgDgcg';f/ kmf/d k|of]u ug'{k5{ . of] kmf/fddf gu/kflnsf / ufpF ljsf; ;ldltx¿df pknAw /x]sf ;|f]tx¿sf] ;"rLs/0f u/L lhNnfsf] ;du| Ifdtsf] ;"rL tof/ ug'{ kg]{5 M
ljj/0f e08f/0f :yfg
df}Hbft /x]sf] sfof{no jf lgsfo
;ª\Vof -slt_
Ifdtf cj:yf
ef}lts ;|f]t -tn gk/]sf ;|f]t tyf Ifdtf yKg ;lsg]5_
ejg
:jf:Yo s]Gb|÷c:ktfn
e08f/u[x
k'n
;8s
afFw
ljBfno ejg
db/;f
;'/lIft cfjf; tyf :yfg
;fd'bflos rkL{
;~rf/sf ;fwg
oftfotsf ;fwg
k"j{;"rgf k|0ffnL
nfOkm Hofs]6
8'Ëf
p4f/sf nflu cfjZos cGo ;fdu|L
dfgj ;+;wg -tn gk/]sf ;|f]t tyf Ifdtf yKg ;lsg]5_
cfwf/e"t vf]h tyf p4f/ tflnd k|fKt hgzlQm
lhNnf ljkb\ k|ltsfo{;DaGwL tflnd k|fKt hgzlQm
tflnd k|fKt kf}8Lafh
:jf:Yo sdL{
tflnd k|fKt :jo+;]js
u|fdL0f dlxnf :jf:Yo sfo{stf{
tflnd k|fKt s[lif k|fljlws
lzIfs
sd{rf/L
:jo+;]js
l;sdL{
8sdL{
31
;fdflhs ;|f]t -tn gk/]sf ;|f]t tyf Ifdtf yKg ;lsg]5_
;fd'bflos ejg
kf6L kf}jf
;jf{hlgs wf/f
d7 dlGb/
cfly{s ;|f]t ;fdflhs ;|f]t -tn gk/]sf ;|f]t tyf Ifdtf yKg]_
Jofkf/ Joj;fo
pBf]u snsf/vfgf
gf]s/L
art ;d"x
ljkb\ Joj:yfkg sf]if
Aofª\s tyf ljQLo ;+:yf
k|fs[lts ;|f]t ;fdflhs ;|f]t -tn gk/]sf ;|f]t tyf Ifdtf yKg ;lsg]5_
v]tLof]Uo e"ld
cGo -pNn]v ug'{ kg]{5_
lghL tfn tn}of
k|fs[lts wf/f jf d"n
s'jf
gbLgfnf
tfn tyf kf]v/L
l;FrfOsf] ;fwg / ;|f]t
jghª\un -x]S6/ jf /f]kgL_
v]tL ul/g] d'Vo afnL nufpg] ;do afnL yGSofpg] ;do pTkfbg -d]= 6g_
k|of]u ul/g] dn
lapsf] pknAwtf
wfg
ds}
ux'F
%= kfZj{lrqsf] d"n c+z
o; lgb]{lzsfn] lgb]{z u/]sf r/0f, ljlw / cf}hf/x¿sf] ljZn]if0faf6 k|fKt lhNnfsf] ;ª\s6f;Ggtf, hf]lvd / Ifdtf;d]t :ki6 x'g]u/L cfjZos b]lvPsf ;'emfj k|:t't ug'{ kg]{5 . kfZj{lrqsf] clGtddf ljZn]if0fsf ;a} cg';"rLx¿ ;+nUg ug'{ kg]{5 .
32
cg';"rL� (
-bkmf & -!_ ;Fu ;DalGwt_
lhNnf ljkb\\ Joj:yfkg of]hgf
(District Disaster Management Plan)
lhNnf ljkb\ Joj:yfkg ;ldlt
=================== ljsf; ;ldlt
tof/ u/]sf]] ldlt M ============;fn=========dlxgf
;Gb]z M ;DalGwt dGqfnoaf6 ;Gb]z k|fKt eP /fVg] .
s[t1tf 1fkg lhNnf ljkb\ Joj:yfkg ;ldlt / lhNnf ljsf; ;ldltsf k|d'vaf6 of]hgf th'{df / o;sf] sfof{Gjogaf/] cfkm\gf] egfO /fVg] .
ljifo;"rL M of]hgfsf] :j¿kcg';f/ ljifo;"rL n]Vg] .
v08 � ! M kl/ro !=! k[i7e"ld M lhNnfsf] ;ª\s6f;Ggtf, hf]lvd / Ifdtf ljZn]if0f k|ltj]bgnfO{ cfwf/ dfg]/
lhNnfsf] 5f]6f] / tYofª\sLo kl/ro lbg] .
!=@ of]hgfsf] p2]Zo M o; of]hgfsf] ;du| / lglb{i6 p2]Zo pNn]v ug'{ kg]{5 . lhNnfsf] ef}uf]lns ;fdflhs, cfly{s, ;f+:s[lts cj:yfadf]lhd of]hgfsf] p2]Zo lgwf{/0f ug]{ .
!=# of]hgfsf] dxTj M of]hgf lsg th'{df ug'{ k/]sf] xf] / o;n] s] u5{ eGg] pNn]v ug]{ .
!=$ of]hgfsf ;Ldf M of]hgf th'{df ubf{ ckgfOPsf] ljlw, of]hgfsf] k|efjsfl/tf, cfly{s ;|f]th:tf s]�s:tf ;Ldf b]lvPsf 5g\ eGg] s'/f 5f]6s/Ldf pNn]v ug'{ kg]{5 . o;n] of]hgf sfof{Gjog / cg'udg tyf d"Nofª\sgsf nflu dfu{ k|z:t ug]{5 .
!=% of]hgf tof/L k|lqmof M of]hgf th'{df ubf{ ckgfOPsf k|lqmofaf/] 5f]6s/ldf pNn]v ug]{ .
!=& of]hgf sfof{Gjog /0fgLlt M of]hgfn] lgwf{/0f u/]sf sfo{qmd s]�s;/L sfof{Gjog ug{ ;lsg]5, lhNnfsf] jflif{s sfo{qmdcGtu{t ah]6 Joj:yf ul/g'sf] cnfjf gu/kflnsf, ufpF ljsf; ;ldlt, ;d'bfo / ;/f]sf/jfx¿nfsf] kl/rfng s;/L ul/G5 eGg] ljifonfO{ k|i6 kfg]{ .
!=* of]hgfsf] cg'udg, d'Nofª\sg tyf k'g/fjnf]sg M o; lgb]{lzsfn] u/]sf] Joj:yfadf]lhd lgoldt cg'udg, d"Nofª\sg tyf k'g/fjnf]sg ug'{ kg]{5 . of]hgsf] lj:t[t k'g/fjnf]sg / kl/dfh{g % jif{sf] cjlwdf ug'{ kg]{5 .
33
v08 � @ M lhNnfsf] ;ª\s6f;Ggtf, hf]lvd / Ifdtf ljZn]if0f @=! k|sf]ksf] klxrfg tyf :t/Ls/0f M kfZj{lrqcg';f/sf k|d'v k|sf]ksf] pNn]v ug]{ .
@=@ k|sf]k ljZn]if0f M cg';"rL ^ / * df pNn]v ePadf]lhd ljkb\sf] ljZn]if0fsf cfwf/df k|fKt glthfnfO{ ;+lIfKt ¿kdf lgDg 9fFrfdf n]Vg'kg]{5 M
qm= ;+=
ljkb\ sf/0f If]qut k|efj
k|d'v ;d:of Joj:yfkg nflu klxrfg ePsf pkfo
!
==
@=# gu/kflnsf tyf ufpF ljsf; ;ldltx¿sf] ;ª\s6f;Ggtf :t/Ls/0f M lhNnfleqsf gu/kfnlnsf tyf ufpF ljsf; ;ldltaf6 cg';"rL & adf]lhd ;ª\slnt tYofª\s / ;"rgfsf] ljZn]if0fsf cfwf/df lhNnfleqsf s'g gu/kflnsf tyf ufpF ljsf; ;ldlt s'g k|sf]ksf sf/0f s'g :t/df -pRr, dWod / Go"g_ ;ª\s6f;Gg tyf hf]lvddf 5g\ eg]/ :t/Ls/0f ug'{k5{
tflnsf g+= ============== k|sf]ksf] ;Gbe{df gu/kflnsf tyf ufpF ljsf; ;ldltsf] ;ª\s6f;Ggtf :t/Ls/0f
======= k|sf]ksf sf/0f pTkGg x'g] ljkb\sf] gu/kflnsf tyf ufpFljsf; ;ldlt:t/Lo ;ª\s6f;Ggtf tyf hf]lvdsf] :t/Ls/0f lgDgadf]lhd ul/Psf] 5 M
qm=;+= gkf÷uflj; pRr ;ª\s6f;Gg dWod ;ª\s6f;Gg Go"g ;ª\s6f;Gg
k'i6\ofOFsf cfwf/
! @ #
@=$ lhNnfsf] Ifdtf ljZn]if0f M dfly ljZn]if0f ul/Psf] ;ª\s6f;Ggtf / hf]lvdsf] ;fdgf ug{, hf]lvd Joj:yfkg ug{ lhNnfdf s]�s:tf Ifdtf ljBfdfg 5g\ eg]/ klxrfg ug'{ kg]{5 . lhNnfn] cfjZostf k/]sf] ;dodf pkof]u ug{ ;Sg] cj:yfdf gu/kflnsf tyf ufpF ljsf; ;ldltleq ePsf ;|f]t;fwgsf] cj:yf, :yfgLo 1fg, ;Lk / k|ljlwsf] t'ngfTds cWoog u/L lgisif{ lgsfNg' kg]{5 .
@=% hf]lvd klxrfg tyf ljZn]if0f M lhNnfsf] ;du| ;ª\s6f;Ggtf / IfdtfaLr b]lvPsf] b"/L g} hf]lvdsf] ;xL lrq x'g]5 . To;sf cfwf/df ljkb\ hf]lvd Joj:yfkg cfjZos lqmofsnfk lgwf{/ ug'{ kg]{5 . ctM lhNnfsf] jf:tljs hf]lvd s] xf] / o;af6 ljsf;sf If]q / ;DklQx¿dfly s:tf] k|efj kf5{ eGg] ljZn]if0f ul/g' kg]{5 .
34
v08 � # M ljkb\ hf]lvd Joj:yfkg of]hgf
ljkb\ hf]lvd Joj:yfkgsf sfo{qmdnfO{ d"ne"t ¿kdf �:yfgLo k"jf{wf/ ljsf;Ù s[lifÙ lzIff tyf ;fdflhs ljsf; / pBf]u, jg tyf jftfj/0f ;+/If0fÚ h:tf :yfgLo ljsf;sf If]qnfO{ ;d]6]/ k|fs[lts ;DklQ, dfgjLo ;DklQ, ef}lts ;DklQ, ;fdflhs ;DklQ / ljQLo ;DklQsf] lbuf] ljsf;åf/f pTyfgzLn ;dfhsf] ljsf;;Fu k|ToIf ;/f]sf/ /fVg] lqmofsnfknfO{ k|fyldstfqmddf /fv]/ of]hgf th'{df ug'{ kg]{5 .
#=! /0fgLlts of]hgf
#=!=! gLltut Joj:yf
lhNnfn] ljkb\ Joj:yfkgsf k|d'v ;jfn tyf ;d:ofsf] ;dfwfgsf nflu gLltut ¿kdf ug'{ kg]{ sfo{x¿sf] klxrfg u/L lgDg 9fFrfdf k|fyldstfqmddf /fvL sfo{qmd th'{df ug]{
k|d'v ljkb\ k|d'v hf]lvd
gLltut Joj:yfkgsf lqmofsnfk
k|fyldstf qmd
d'Vo lhDd]jf/L
;|f]tsf] Joj:yf ;do cjlw cfGtl/s afXo
-;xof]uL_
#=!=@ hgr]tgf clej[l4
ljkbnfO{ ;xL 9ª\uaf6 Joj:yfkg ug{sf nflu lhNnfsf ;a} If]qdf / ljz]ifu/L pRr / dWod hf]lvddf /x]sf gu/kflnsf / ufpF ljsf; ;ldltdf hgr]tgf clej[l4 u/fpg tnsf] 9fFrfdf cfjZos ultljlw lgwf{/0f ug]{ . hgr]tgf clej[l4 ubf{ s]�s:tf ljifonfO{ a9L Wofg lbg] eGg] s'/f lgSof]{n ug]{ .
k|d'v ljkb\
:yfg -gkf÷uflj;_ k|d'v
hf]lvd Joj:yfkgsf lqmofsnfk
k|fyldstf qmd
d'Vo lhDd]jf/L
;|f]tsf] Joj:yf ;do cjlw cfGtl/s afXo
-;xof]uL_
#=!=# dfgj ;+;fwgsf] ljsf;
ljkb\ Joj:yfkgsf ;Gbe{df cfjZos kg]{ dfgj ;|f]tsf] ljsf;sf nflu ug'{ kg]{ sfo{ / sfo{qmd lgwf{/0f u/L k|fyldstf qmddf /fvL lgDg 9fFrfdf sfo{qmd tyf lqmofsnfk lgwf{/0f ug]{ M
k|d'v ljkb\
:yfg -gkf÷uflj;_ k|d'v
hf]lvd Joj:yfkgsf lqmofsnfk
k|fyldstf qmd
d'Vo lhDd]jf/L
;|f]tsf] Joj:yf ;do cjlw cfGtl/s afXo
-;xof]uL_
35
#=!=$ k"j{r]tfjgL k|0ffnLsf] ljsf;
ljz]ifu/L pRr / dWod hf]lvddf /x]sf gu/kflnsf / ufpF ljsf; ;ldltdf k"j{r]tfjgL tyf ;"rgf k|0ffnLsf] ljsf; ug{ ;fdflhs ;~hfnsf] ljsf; ug'{ k5{ . o;sf nflu s]�s:tf] ;~hfn / ljlw tyf k|ljlwsf] k|of]u ug]{ xf] ;f] :ki6 x'g] u/L k|fyldstfqmddf /fVg]
k|d'v ljkb\
:yfg -gkf÷uflj;_ k|d'v
hf]lvd
k"j{r]tfjgL k|0ffnLsf] k|ljlw tyf ;~hfn
k|fyldstf qmd
d'Vo lhDd]jf/L
;|f]tsf] Joj:yf ;do cjlw
cfGtl/s afXo -;xof]uL_
#=!=% k/Dk/fut 1fg, ;Lk / k|ljlwsf] vf]h / k|a4{g
ljkb\sf] ;fdgf ug{ ;d'bfon] k/Dk/fb]lv ckgfpFb} cfPsf k|ljlwnfO{ clwstd pkof]u ug{ s]�s:tf ljkb\sf ;dodf s]�s:tf cEof; ul/Gy] eGg] ;"rL tof/ u/L ltgsf] k|a4{g ug{ ckgfpg' kg]{ /0fgLlts sfo{qmd lgwf{/0f ug]{ M
k|d'v ljkb\
:yfg -gkf÷uflj;_ k|d'v
hf]lvd
k/Dk/fut ¿kdf ckgfOPsf] cEof;
pkof]u ug{ / k|j4{g ug{ ul/g] lqmofsnfk
d'Vo lhDd]jf/L
;|f]tsf] Joj:yf
cfGtl/s afXo -;xof]uL_
b|i6Jo M lhNnfsf] ;d:ofcg'?k /0fgLlts ¿kdf ug'{ kg]{ sfo{nfO{ ljifo�If]qadf]lhd dfly pNn]v ePsf] 9fFrfdf yk ug{ ;lsg]5 .
#=@ ljsf; k|lqmofdf ljkb\ Joj:yfkgsf] d"n k|jfxLs/0f
ljkb\sf] ;ª\s6f;Ggtf, Ifdtf / hf]lvd ljZn]if0faf6 k|fKt kl/0ffdadf]lhd cTolws hf]lvd /x]sf gu/kflnsf / ufpF ljsf; ;ldlt tyf lhNnfaf6 ;~rfng x'g] ljsf; of]hgfdf ljkb\ Joj:yfkgnfO{ ;'lglZrt ug{ ljkb\ k"j{ / ljkb\kl5 k'gnf{esf] r/0fdf ug]{ lqmofsnfknfO{ tnsf] 9fFrfdf k|fyldsLs/0f u/L of]hgf th'{df ug'{ kg]{5 M
#=@=! ljkb\ k"j{ ul/g] lqmofsnfk
k|d'v ljkb\
:yfg -gkf÷uflj;_ k|d'v
hf]lvd
ljkb\ Joj:yfkgsf lqmofsnfk
k|fyldstf qmd
d'Vo lhDd]jf/L
;|f]tsf] Joj:yf ;do cjlw cfGtl/s afXo
-;xof]uL_
#=@=! s[lif ljsf;
#=@=@ :yfgLo ljsf; k"jf{wf/
#=@=# lzIff tyf ;fdflhs ljsf;
36
#=@=$ pBf]u, jg tyf jftfj/0f
#=@=@ ljkb\kl5 k'gnf{e / bL3{sfnLg ljkb\ hf]lvd Joj:yfkgsf ;Gbe{df ul/g] lqmofsnfk
k|d'v ljkb\
:yfg -gkf÷uflj;_ k|d'v
;d:of
ljkb\ Joj:yfkgsflqmofsnfk
k|fyldstf qmd
d'Vo lhDd]jf/L
;|f]tsf] Joj:yf ;do cjlw cfGtl/s afXo
-;xof]uL_
#=@=! s[lif ljsf;
#=@=@ :yfgLo ljsf; k"jf{wf/
#=@=# lzIff tyf ;fdflhs ljsf;
#=@=$ pBf]u, jg tyf jftfj/0f
#=# ljkb\ Joj:yfkgdf ;DklQx¿sf] lbuf] Joj:yfkg M
ljz]ifu/L hLljsf]kfh{g / ;fdflhs cfly{s ljsf;sf nflu klxrfg ul/Psf k|fs[lts ;DklQ, dfgjLo ;DklQ, ;fdflhs ;DklQ, ef}lts ;DklQ / cfly{s jf ljQLo ;DklQsf] lbuf] Joj:yfkgdfkm{t ljkb\ Joj:yfkgnfO{ k|efjsf/L agfP/ ljkb\ k"j{ / ljkb\kl5 s;/L kl/rfng ug{ ;lsG5 eGg] klxrfg u/L lgDgadf]lhdsf] 9fFrfdf k|fyldstf lgwf{/0f u/L sfo{qmdsf] th'{df ug'{ kg]{5 M
#=#=! ljkb\k"j{sf lqmofsnfk
k|d'v ljkb\
:yfg -gkf÷uflj;_ k|d'v
;d:of
ljkb\ Joj:yfkgsf lqmofsnfk
k|fyldstf qmd
d'Vo lhDd]jf/L
;|f]tsf] Joj:yf ;do cjlw cfGtl/s afXo
-;xof]uL_
#=#=! k|fs[lts ;DklQsf] Joj:yfkg
#=#=@ ef}lts ;DklQsf] Joj:yfkg
#=#=# dfgjLo ;DklQsf] Joj:yfkg
#=#=$ ;fdflhs ;DklQsf] Joj:yfkg
#=#=% ljQLo ;DklQsf]
37
#=#=! ljkb\kl5sf] k'gnf{e / bL3{sfnLg ljkb\ hf]lvd Joj:yfkgsf lqmofsnfk
k|d'v ljkb\
:yfg -gkf÷uflj;_ k|d'v
;d:of
ljkb\ Joj:yfkgsf lqmofsnfk
k|fyldstf qmd
d'Vo lhDd]jf/L
;|f]tsf] Joj:yf ;do cjlw cfGtl/s afXo
-;xof]uL_
#=#=! k|fs[lts ;DklQsf] Joj:yfkg
#=#=@ ef}lts ;DklQsf] Joj:yfkg
#=#=# dfgjLo ;DklQsf] Joj:yfkg
#=#=$ ;fdflhs ;DklQsf] Joj:yfkg
#=#=$ ljQLo ;DklQsf]
#=$ cfkt\sfnLg k"j{tof/L tyf k|ltsfo{ of]hgf
ljkb\sf] ;do / tTsfnkl5 ul/g] k|ltsfo{sf nflu tof/ x'g] of]hgf ælhNnf ljkb\ Joj:yfkg of]hgfÆ sf] cleGg cª\u x'g]5 . ctM lhNnf ljkb\ Joj:yfkg of]hgf th'{dfsf qmddf u[x dGqfnoåf/f hf/L ePsf] ælhNnf ljkb\ k"j{tof/L tyf k|ltsfo{ of]hgf th'{df lgb]{lzsf, @)^&Æ adf]lhd tof/ ePsf] lhNnf ljkb\ k"j{tof/L tyf k|ltsfo{ of]hgfnfO{ cnUu} v08sf] ¿kdf /fvL k|ltsfo{df ;+nUg x'g] lgsfox¿;Fu ;dGjo u/L ;ª\s6f;Ggtf, hf]lvd / Ifdtf ljZn]if0fsf cfwf/df k'g/fjnf]sg / cWofjlws ug'{ kg]{5 . t/, ljkb\ k"j{tof/L tyf k|ltsfo{ of]hgfn] k|fyldstfdf /fv]sf /0fgLlts sfo{qmdnfO{ eg] Joj:yfkg of]hgfleq} klg /fVg ;lsg]5 .
38
ljkb\ Joj:yfkgdf k|of]u x'g] s]xL dxTjk"0f{ zAbfjnL
g]kfnL zAb cª\u|hL zAb
ejg lgdf{0f ;+lztf Building Code
Ifdtf Capicity
Ifdtf ljsf; Capacity Building
hnjfo' kl/jt{g Climate Change
cfkt\sfnLg Joj:yfkg Emergency Managemet
;fdgf Ifdtf Coping Capicity
ljkb\ Disaster
ljkb\ hf]lvd Disaster Risk
ljkb\ Joj:yfkg Disaster Management
ljkb\ hf]lvd Joj:yfkg Disaster Risk Management
k"j{r]tfjgL k|0ffnL Early Warning System
jftfj/0fgLo x|f; Environmental Degradation
;Dd'vtf Exposure
k"jf{g'dfg Forecast
ef}ule{s k|sf]k Geological Hazard
k|sf]k Hazard
k"j{tof/L Preparedness
/f]syfd Prevention
k'gnf{e Recovery
pTyfgzLn Resilience
k|ltsfo{ Response
k|anLs/0f Retrofiting
hf]lvd Risk
hf]lvd ljZn]if0f Risk Assessment
hf]lvd Joj:yfkg Risk Management
hf]lvd :yfgfGt/0f Risk Transfer
;ª\s6f;Gg÷;ª\s6f;Ggtf Vulnerable/Vulnerability