john c maxwell icinizdeki lideri gelistirmek

8/7/2019 John c Maxwell Icinizdeki Lideri Gelistirmek

1/99

NZDEK LDER GELTRMEKJohn C. MaxwellTrkesi: Selim Yenieri" Ktmser rzgardan ikayet eder. iyimser, deimesini umar. Lider, yelken aar."Beyaz Yaynlar: 43Kitabn zgn Ad: Developing The Leader Wlthin You(c) 1993 Injoy Inc.

Bu kitabn Akal Telif Haklar Ajans araclyla alnm tm Trke yaynhaklar Beyaz Yaynlar'na aittir. Yaynevimizden yazl izin alnmadan ksmen veyatamamen alnt yaplamaz, hibir ekilde kopya edilemez, oaltlamaz veyaynlanamaz.Yaync: Hidayet & Canan Pnarba Genel Yayn Ynetmeni: Sinan KseoluEditr: brahim enerKapak Tasarm: Pelin EceMetin Tasarm: Fatma MamalDatm: Metehan KarabayraktarKapak Basks: Volkan Matbaas Selafon: Ayna SelafonBask: Eren Ofset Cilt: Gven McellithanesiBirinci Basm: Aralk 1998/stanbul

ISBN: 975-8261-22-3Yayn ve Datm: BEYAZ YAYINLARINuruosmaniye Cad. Kardeler Han, No:3, Kat:2 Caalolu/STANBULTel: (212) 522 38 68 - 69 Faks: (212) 522 38 70Bu kitap, en hayran olduum adama ithaf edilmitir.Dokunular iimi stan bir dost; Bilgisi bana yol gsteren bir danman;Szleriyle beni coturan etkileyici;zlemekten byk zevk aldm lider...Sevgili babamMelvin Maxwell'e...Giri ..................................11. Liderliin Tanm:................ . :.......7ETK

2. Liderliin Anahtar: .......................29NCELKLER3. Liderliin En nemli erii:.................49BTNLK4. Liderliin Asl Testi:......................65OLUMLU DEM YARATMAK5. Liderlii Glendirmenin En Hzl Yolu:........ .99SORUN ZM6. Liderlikte Ek Avantaj:................... .125TUTUM7. En Deerli Kazancnz:....................147NSANLAR

8. Liderliin Vazgeilmez Nitelii:..............179VZYON- vii9. Liderliin Fiyat Etiketi:....................207SEL DSPLN10. Liderliin En nemli Dersi: . ................231EKP GELMNotlar...........................255r~Aayatmn asla unutmayacam bir anyd. Liderlik zerine dzenlediimkonferansta onbe dakika ara vermitik. Bob adnda bir adam zerime atlarak ylededi: "Kariyerimi kurtardnz! ok teekkr ederim." Tam geri dnm giderkenkolundan yakalayp durdurdum ve sordum; "Kariyerinizi nasl 'kurtardm'?" "Elliyandaym," diye cevap verdi. "Son onyedi yldr liderlie dayanan bir

pozisyondaym. Son zamanlarda gerekten zorlanana kadar liderlik konusundaki teknikeksikliimin tam olarak farknda deildim. Geen yl sizin liderlik seminerinizekatldm ve rendiim prensipleri hemen kendi iimde uygulamaya baladm. Ve oldu.


2/99

nsanlar benim gsterdiim yolu izlemeye baladlar; ilk nce yava ama artkolduka hzl. ok deneyimim vard ama uzmanlm yoktu. Beni bir lider yaptnziin teekkr ederim!"Bob'unki gibi takdirler beni zamanmn byk blmn, liderler gelitirme ynndeadamaya tevik etti. Birlemi Milletler'de ve baka lkelerde ylda yaklak onliderlik semineri dzenlememin ve bu kitab yazmamm nedeni budur.Okumak zere olduunuz bilgiler, yirmi yl boyunca insanlara liderlik ederken

renilen tekniklerin olgunlam halidir. Oniki yl boyunca bu liderlikprensipleri --1-inizdeki Lideri Gelitirmekzerinde dnerek, bay ve bayanlar bakalarna baarl biimde liderlik yapabilirhale gelmelerini byk bir memnuniyetle izledim. imdi de tm bunlar sizinlepaylama frsatm var.Herhangi bir alanda baarnnanahtar, bakalarna baarylaliderlik edebilmektirLiderlikte herey ini kldr. Bu ifadeyi ne zaman kullansam, dinleyiciler bunudzeltmeye alrlar: "Liderlikte neredeyse herey ini kldr." Birok

kimsede istisnai olmak yerine istisnay aramak istei vardr.u anda belli bir beceri seviyesinde liderlik yapyorsunuz. Bu prensibin hatrnagelin l/den 10'a kadar olan bir tabloda liderlik seviyenizin 6 olduunu varsayalm.Bildiim ey udur: Ortaya koyduunuz iin etkisi asla liderlik yeteneinizinzerine kmaz ve dierlerini etkileyemez. Srekli olarak liderliinizden dahayksek seviyede bir -retim yapamazsnz. Baka bir deyile, liderlik becerilerinizsizin baar seviyenizi belirler... ve dolaysyla etrafnzda alanlarnbaarsn.Geenlerde Hyatt Oteller zincirinin bakannn News-week'de yaynlanan u szleriniokudum: "Eer hizmet endstrisinde geirdiim 27 yl boyunca rendiim bir eyvarsa, o da udur: Tm alanlarn yzde 99'u iyi i yapmak ister.Performanslarnn derecesi temelde kim iin altklarnn bir yansmasdr."'1'u esprili hikaye, etkili liderliin neminin altn izmektedir: Bir sat

toplantsnda, mdr dk satlarGiriyznden pazarlama personelini azarlamaktayd. "Bu dk performanstan vemazeretlerden skldm artk," dedi. "Eer ii yapamyorsanz, satamadnz bukaliteli rnleri satma ansna balklama atlayacak baka pazarlamaclarbulunabileceine eminim." Sonra ie yeni balam emekli bir profesyonel futboloyuncusuna iaret ederek sordu: "Eer bir futbol takm kazanmyorsa, ne olur?Oyuncular deitirilir. Doru mu?"Bu soru birka saniye havada asl kald; sonra eski futbolcu cevap verdi: "Aslndaefendim, eer takmn tamam ayn sorunu yayorsa, genellikle yeni bir ko bulu-11(2)ruz.Liderlik retilebilirLiderlik, yalnzca "doutan sahip olanlarn" kabul edildii bir kulp deildir.Yalnzca liderlerin sahip olmas gereken zellikler vardr. Eer onlara istekletutunursanz, bir lider olmaktan sizi hibir ey alkoyamaz. Bu kitap, liderlikprensiplerini sunmaktadr. stek de sizden gelmeli."The Last Days Newsletter"da Leonard Ravenhl pitoresk bir ky ziyaret edenturistlerle ilgili bir hikaye anlatmaktadr. Yolun kenarmdaki itlerin dibindeoturan yal bir adamn yanmdan yryerek geerlerken turistlerden biri ona doruyaklaarak tepeden bakan bir tavrla sorar: "Bu kyde hi byk bir adam dodu mu?"Yal adam cevap verir: "Hayr baym, burada yaluzca .bebekler doar."Liderlik yaratlr, kefedilmez. Tabii ki "doutan liderler" daima olacaktr; ama,zirvede kalmak iin doal liderlik zellikleri gelitirilmelidir. Lider olmakisteyen binler-

-2inizdeki Lideri Gelitirmekce insanla alrken, hepsinin drt liderlik kategorisinden ya da seviyesinden


3/99

birine uyduunu grdm:Lider Olarak Doanlar: Liderlik nitelikleriyle domutur. Hayat boyunca liderlik rnekleriyle karlamtr. Eitim sayesinde liderlii gelimitir. Byk bir lider olmak iin kiisel disipline sahiptir.Not: Bu drt nitelikten nn bulunmas gerekir.

Lider Olmay renenler: Hayatnn byk blmnde liderlik rnekleriyle karlamtr. Eitim sayesinde liderlii renmitir. Byk bir lider olmak iin kiisel disipline sahiptir.Not: Bu niteliin hepsi olmaldr.inde Gizli Liderlik Bulunanlar: Yakn gemite liderlik rnekleri grmtr. Eitim sayesinde lider olmay reniyordur. Byk bir lider olmak iin kiisel disipline sahiptir.Not: Bu niteliin hepsi olmaldr.Snrl Liderlie Sahip Olanlar: ok az liderlik rnei grm ya da hi grmemitir.ok az liderlik eitimi alm ya da hi almamtr. Bir lider olmay ister.

Not: nitelik de olabilir.GiriBirka tane liderlik kitab vardr; ou ynetmeyi anlatmaktadr"Liderlik" ile "yneticilik" arasndaki fark zerinde byk bir kavram karmaasbulunmaktadr.Washington D.C.'de bir liderlik alma programn yneten Birlemi MilletlerSalk, Eitim ve Refah Blm Sekreteri John VV.Gardner, "lider yneticiler "i"basmakalp yneticiler"den ayran be zellii yle iaretlemektedir:1. Lider yneticiler, gnlk krizlerin arkasn grebilen, uzun sreli dneninsanlardr.2. Lider yneticilerin kurulular hakkndaki ilgi alanlar, ynettikleri

departmanla snrl kalmaz; kuruluun her bir departmannn bir dierini nasletkilediini bilmek ister ve srekli olarak kendi etki alanlarnn tesinegeerler.3. Lider yneticiler vizyon, deerler ve motivasyon zerine gl vurgularyaparlar.4. Lider yneticiler, tartmal zor durumlara kar koyabilecek gl politikbecerilere sahiptirler.5. Lider yneticiler, "durum bu" fikrini kabul etmezler.01Ynetmek, organizasyonun program ve konularnn tam olarak ilediinden emin olmakdemektir. Oysa liderliin, vizyon belirleme ve insanlar motive etmeyle ilgisivardr."nsanlar ynetilmek istemezler. Ynlendirilmek ister-- ler. Dnya yneticisi diyebireyi kim duymutur ki? Ama dnya lideri, evet. Eitim lideri, evet. Politiklider? Dini lider? zci lideri? Toplum lideri? Sendika lideri? lideri? E-vet.Ynlendirirler. Ynetmezler. Atnz suya gtrebilir-4-inizdeki Lideri Gelitirmeksiniz ama imesini emredemezsiniz. Eer birini ynetmek isterseniz, kendiniziynetin. Bunu iyi yaparak ynetmeyi brakmaya ve liderlik yapmaya hazrlann." in nasl yaplacan bilmek, uzmann baarsdr. Bakalarna nasl yapacaklarn gstermek, retmenin baarsdr. Bakalar tarafndan yaplan ilerin tamamlandndan emin olmak, yneticininbaarsdr. Bakalarn daha iyi almak iin esinlendirmek, liderin baarsdr.steim, bir liderin yaptn yapabilmenizdir. Bu kitap, bu hedefe adanmtr. Bu

kitab okur ve liderlik prensiplerini uygulamaya balarken, ltfen Bruce Larson'hatrlayn. Wind and Fire (Rzgar ve Ate) adl kitabnda Lar-son, Sandhillturnalar hakknda baz ilgin gereklere iaret etmektedir: "Ktalar aras


4/99

mesafeleri uan bu byk kularn . nemli zellikleri var. lki liderliidevretmeleri. Hibir ku srekli olarak en nde kalmyor. kincisi, trblanslabaa kabilenlerijider semeleri. Sonrasnda da bir kuun liderlii srasnda gerikalanlarn tmnn onaylarn haykrmalar."Dierlerinin nnde yer almak iin liderlii renmenizi umut ediyorum. Siz bunuyaparken, byk bir gurur ve isel tatminle size onaym haykracam.Her ada, ann ihtiyalarn karlamak zere liderliin ne gemesi gereken bir

zaman vardr. Bu yzden kendi zamann bulamayacak hibir potansiyel lider yoktur.Bu kitab okuyun ve annz yakalamaya hazr olun!-John C.MaxwellBLM1LDERLN TANIMI:Dunun hakknda herkes konuur; birka anlar. ou ister; birka ular. Benimkiisel noktalarmda bunun elliden fazla tanm ve aklamas vardr. Adna"liderlik" dediimiz bu dzenbaz konunun anlam nedir?Belki biroumuz lider olmay istediimizden, liderlii tanmlamaya altmzdaduygusal olarak zorlanrz. Ya da belki byle birini tandmzdan, onundavranlarn kopyalamaya ve liderlii bir kiilik olarak tanmlamaya alrz.

Liderliin ne olduunu on ayr kiiye sorduunuzda, muhtemelen on farkl cevapalrsnz. Krk yl boyunca ailem iinde liderlii gzlemledikten ve yllarca kendiliderlik potansiyelimi gelitirmeye altktan sonra, u sonuca ulatm: Liderliketkidir. Bu kadar. Ne daha faz-4a, ne de az. Liderlikle ilgili en sevdiim ataszudur: "Nereye ynlendiini dnmeyen ve izleyen kimsesi olmayan kii, yalnzcayry yapyordur." ___ -7 ___inizdeki Lideri GelitirmekParTraining irketi'nden James C.Georges, Executive Communications m. kendisiyleyakn zamanda yapt rportajda konuyu olduka etkili biimde aklad. "Liderliknedir? Manevi konular bir sre iin arka plana atarak dnrsek, bunun tek biraklamas vardr: Liderlik, izleyecek kiileri ekebilme yeteneidir."Hitler bir liderdi, Jim Jones da yle. Nasral sa, Martin Luther King ve olu,

VVinston Churchill, John F.Ken-nedy; hepsi liderdi. Deer yarglar ve ynetmekabiliyetleri her birinde farkl olmasna ramen, hepsinin izleyenleri vard."Liderlii izleyecek insanlar ekebilme yetenei olarak dndnzde, nasllider olunaca konusunun altnda yatan noktalar da grebilirsiniz."01Sorun burada yatmaktadr. Birok kii liderlii bir pozisyona ulamak olarak grr,izleyecek insanlar bulmak olarak deil. Bu yzden, bir pozisyonun, derecenin,unvann peinden giderler ve oraya vardklarnda lider olduklarna inanrlar. Butarz dnce iki nemli sorun yaratr: Bir liderin "stat"sne sahip olanlar,genellikle birka izleyiciyle hsrana urarlar. stedikleri unvana ve pozisyonaulaamayanlar ise kendilerinin lider olmadklarna inanrlar ve bu yzden liderliktekniklerini gelitirmezler.Bu kitaptaki hedefim, liderlii etki olarak kabul etmenize (bu, izleyenleri ekmeyeteneidir) ve bu noktadan hareketle nasl lider olunacan renmenize yardmetmektir. Her blm, liderliinizi gelitirmenize yardmc o-lacak bir prensibiiermektedir. Bu ilk blm ise etki seviyenizi ykseltmek zere tasarlanmtr.Liderliin Tanm: EtkiETKYLE LGL GEREKLERHerkes birini etkilerSosyologlar, en iednk kiilerin bile hayatlar boyunca onbin insanetkilediklerini sylemektedirler! Bu inanlmaz istatistii bana ulatran kiiyardmcm Tim Elmo-re'du. Tim ve ben, her birimizin birbirimizi etkilediimizekarar verdik. Bunun anlam hepimizin baz alanlarda liderlik yaptmz, bakaalanlarda bakalarn izledii-mizdir. Kimse tam olarak ne bir lider ne deizleyendir. Lider olarak potansiyelinizi anlamak sizin kendi sorumlulu-unuzdur.Her ortam ve grupta, gze arpan bir etkileyici kii vardr. Bu kii farkl insan

gruplarnda ya da durumlarda bakalarndan etkilenenlerden biri olabilir. Bunuyle aklayaym. ocuk okula gitmeden nce sabah evdeyken baskn etkileyici anneolabilir. Ne yenip giyileceine anne karar verebilir. Okula gitmeden nce etkilenen


5/99


6/99

ve etkidir. Etkili iletiim kurmaya balarsnz. Bu tannmaya gtrr ve tannma daetkiye dnr."'4'Etki ve liderlik potansiyelimizi ykseltebiliriz. Bu inantan yola karak,bakalarnn kendi liderlik derecelerini anlayarak etki seviyelerini artrmalarnsalayacak retim aralar gelitirdim (22. sayfadaki tabloya bakn).LDERLN SEVYELER1.Seviye: Pozisyon

Bu, liderliin temel giri seviyesidir. Sahip olduunuz tek etki, pozisyonunuzlagelendir. Bu seviyede kalan insanlar blgesel haklar, protokol, geleneksel veorganizasyonal imkanlara sahip olurlar. Otorite ve etkinin temeli haline gelmedikebunlar olumsuz deildirler; ama liderlik becerileri iin zayf gerelerdir.Liderliin Tanm: EtkiKii bir pozisyona geldii iin "kontrol" sahibi olabilir. Bu pozisyon ona otoritekazandrabilir. Ama gerek liderlik otoriteden fazlasna sahip olmaktr; teknikeitimden gemek ve doru uygulamalar izlemekten fazlasdr. Gerek liderlik,bakalar tarafndan istekle ve inanla izlenmektir. Gerek bir lider, patronolmakla lider olmak arasndaki aada sralanan farklar bilir:Patron iilerini ynetir; lider ise ynlendirir. Patron otoriteye baldr; lider

ise gl iradeye. Patron korkutur; lider ise coturur. Patron "Ben" der; lider ise"Biz".Patron ykmlar iin sulamaya ynelir; lider ise ykmlara.Patron nasl yaplacan bilir; lider ise retir. Patron "yapn" der; lider ise"haydi yapalm!""POZSYON LDER "NN ZELLKLERGvenlik unvana dayanr, yetenee deil. Hikaye, 1. Dnya Sava'nda yalnzcakaybolan askerlerini bulmak iin cephede "Elinizden geleni yapn!" diye baranGeneral "Black Jack" Pershing'le ilgili. Fazlaca cezalandrlacandan korkan erzrlerini ifade etmeye alrken, General Pershing srtna vurur ve yle der:"Tamam evlat. Sadece binba olmadm iin kret." Buradaki nokta anlalmaldr.Kiinin sonucu etkileme ynndeki yetkisi ykseldike, daha fazla zgvenolumaktadr.

Seviye genellikle atamayla ykselir. Dier btn seviyeler yetenekle ykselir. LeoDurocher, Giants'in VVest Point'de oynad bir gsteri oyununda, sahada koluk- 13 -inizdeki Lideri Gelitirmekyapyordu. Grltc bir subay aday srekli olarak Leo'ya baryor ve moralinibozmak iin elinden geleniyapyordu."Hey Durocher!" diye seslendi. "Senin gibi aalk biri birinci lige naslgelebildi?"Leo cevap verdi: "Senatrm beni atad! "nsanlar, kendi unvannn otoritesine dayanan pozisyon liderini izlemezler.Yalnzca zaman geldiinde yaplmas gereken eyi, istendii iin, yapmak zorundaolduklar iin yaparlar. Moraller hep dktr. Liderin gveni zayfsa,izleyenlerin ball da zayf olur. Onlar Billy Graham'm postahaneyi naslbulacan sorduu kk ocuk gibidirler. ocuk yolu tarif edince Dr.Grahamkendisine teekkr eder ve yle der: "Eer bu akam gsteri merkezine gelirsen,herkese nasl cennete gidebileceklerini anlatrken beni dinleyebilirsin.""Geleceimi sanmyorum," diye cevap verir ocuk. "Daha postahaneye giden yolu bilebilmiyorsun."Pozisyon liderleri; gnlllerle, beyaz yakal iilerle ve gen insanlarlaalmak konusunda glk ekerler. Gnlllerin organizasyonda almakzorunluluklar olmadndan, pozisyon liderlerinin onlar almaya tevikedebilmesi ihtimali dktr. Beyaz yakal iiler karar verme katlmlarnaeilimli ve diktatrvari liderlie kardrlar. Gen giriimciler ise otoritesembollerinden hi etkilenmezler.

oumuz liderliin bir pozisyon olduunu dnrz. Ama gerek dnyaylakarlatmzda ve unvanmz yznden yalnzca birka kiinin bizi izlediinigrdmzde hayalkrklna urarz. Bakalarna liderlik


7/99


8/99

hibi i almam nabu adamlara mal satt-tm. imdi de ikavgo'ya gidiyom."Pazarlama mdr kendisini ikaz edemeden, Chicago'dan u mesaj geldi: "Bura geldimve yarm milyon daa satm."Olanlar karsnda ne yapacan bilemeyen mdr, durumu bakana gtrd. Ertesisabah tm pazarlama elemanlar, ilan tahtasnda grdkleri manzara karsndaarp kaldlar. O cahil elemann iki mektubunun zerinde, bakandan gelen bir notaslyd: "Satmah yerine yazmanla m ilgileniyoz hep ne? Hele na u hesaplara bir

bakah. Her-kezin Gooch'dan gelen yazlara banmasn istiyom. O i-kavgo'da satyapyo. Sizin de aynn yapmanz lazm."16 -17 -inizdeki Lideri GelitirmekTabii ki, her pazarlama mdr hem kltrl hem de becerikli elemanlar ister. Yinede, "kalifiye" olmayan birok kimse de byk sonular yaratabilirler.4. Seviye: nsan GeliimiBir lideri nasl farkedersiniz? Robert Tovvnsend'e gre onlar her yata, lde,biimde ve durumda grebilirsiniz. Bazlar ok parlak deilken, bazlar zayfyneticilerdir. Burada bir ipucu vardr: Baz insanlar sradan olduundan, gerekbir lideri gsterdii stn performanstan tanyabilirsiniz.

Bir lider yalnzca gl olduundan deil, bakalarn da glendirebildii iinbyktr. Baarann olmad bir baar, yenilgidir. Bir iinin sorumluluu, iiniyapmaktr. Bir liderin sorumluluu ise, bakalarnn almasn salamaktr(7.Blm'e baknz).zleyenler liderin danmanlyla kiisel olarak gelitiklerinde, lider en yksekperformansna ular. Srece dikkat edin: zleyici, 2. seviyede lideri sever; 3.seviyede hayran olur; 4. seviyede ise balanr. Neden mi? nk onlarn kiiselgeliimlerine yardmc olarak kalplerini kazanrsnz.Benim grubumdaki anahtar oyunculardan biri Sheryl Fleisher'dr. Takmma ilkkatld zamanlarda sosyal biri deildi. Gerekten sosyal hale gelene kadar onunlayakndan ilgilenmeye baladm. Bugn, o bakalarn baaryla gelitiriyor.Sheryl'in liderliime kar byk bir ball var ve ikimiz de nedeninibiliyoruz. Ben zamanm onun olumlu ynde deimesine adadm. Onun iin yaptm

eyi asla unutmayacaktr. lgin olan, onun da zamann bakalarna adamas banabyk lde yardmc oldu.Liderliin Tanm: EtkiI Ben de, onun benim iin yaptn asla unutamam.Liderliin temelinde evrenizdeki insanlarn ruhlarna dokunmak, kiisel geliimlerine yardmc olmak yatar. Bu olduunda, size en yaknolanlarla ve anahtar liderlerinizin yardm ettii insanlarla aranzda sevgi veballk or-j taya kar.Yine de, burada bir lider olarak etki seviyenizin yksel-I mesi ve evrenizde topladnz insanlarla fazla rahat olmak gibi potansiyel birsorun oluur. Yeni katlan insanlara bir "pozisyon" lideri olarak grnpgrnmediinizi bilemezsiniz, nk onlarla hi temas kurmamsnzdr.j Aadaki neriler, bir insan gelitirici olmanza yardmc1 olacaktr:S Kalabalk arasnda yava yryn. Herkese bir ekilde 1 dokunun. 5,000 kiilikgrubumda ben bunu u ekillerde j yapyorum:1 Resimli kilise kaytlarndan isimlerini renerek.1 Gruba verilmek zere iletiim kartlar hazrlayp, gerigeldiklerinde her birini okuyarak (haftada yaklak 250tane geliyor).Her yelik formunu dikkatle okuyarak.Bana yollanan mektuplar okuyup cevaplayarak.Her yl, Pazar okulu snflarnn her birindeki sosyal birolaya katlarak.

Anahtar liderler oluturun. Organizasyon iindeki et-Ikileyici kiilerle sistematikolarak grr ve onlara bir-Ieyler retirim. Devamnda kendilerine verdiklerimion-ilar da bakalarna geirirler.


9/99


10/99

likiler:Not: Tnsanar sizi ifade eden otoriteden tede iz-insanlar iste- lerler- Bu seviye almay elenceli hale getirir. Hiu=ri ir.;n i-7Dikkat: Bu seviyede ykselmeksizin ok fazla uiKisr iin iz- ,. . . .lerler kalmak, yksek motvasyonlu insanlar yerindeduramaz hale getirir.

Haklar: Not: Etkiniz yaptnz ilerin zerinde geliemez. Burada nensanlar zorunlu kadar uzun kalrsanz, gruptan ayrlmalar ve moral dklolduklar iin iz- o kadar fazla olur. lerler.Liderliin Tanm: EtkiBir gruba liderlik ediyorsanz, herkesle ayn seviyede olamazsnzHer insan liderliinize ayn ekilde cevap vermez. (Daha geni aklama iin sayfa22'deki "Dikkat" blmne baknz.)Liderliinizin etkili olarak srmesiiin, sizinle daha yksek seviyedeolan kiileri grup iine almakgereklidirDier liderlerinizle birlikte saladnz etki, daha uzun -mrl olacaktr. Eer

bu olmazsa, grup iindeki ilgi ve ballk blnecektir.ETKDEK SONULAREtki ve nasl artrlaca konusunun anlalmasn salamak zere yeterinceaklamalar yaptk. Bu aklamalar gstermektedir ki, tepeye doru karkenyapmanz gereken iki ey vardr:O ANDA HANG SEVYEDE OLDUUNUZU BLNFarkl kiilerle farkl seviyelerde olacanzdan, kimin hangi seviyede olduunubilmeniz gerekir. Organizasyo-nunuzdaki en iyi etkileyiciler en yksek seviyede vesizi- 22- 23 -1I

III!

inizdeki Lideri Gelitirmekdestekliyorlarsa, bu durumda dierlerine liderlik etmeniz kolaylaacaktr. Eeretkileyicileriniz en yksek seviyede-ler ama desteki deillerse, ksa sredesorunlarla karlaacaksnz demektir.HER SEVYEDE BAARILI OLMAK NGEREKEN NTELKLER BLN VEUYGULAYINAadaki listede, bir st seviyeye gemeden nce her basamakta mkemmel biimdeuygulanmas gereken zellikler sralanmtr.1. Seviye: Pozisyon/Haklar inizin gerektirdiklerini tam olarak bilin. Organizasyonun gemii hakknda bilgi sahibi olun. ' Organizasyonun gemiini, iindeki insanlarla badatrn (dier bir deyile,bir takm oyuncusu olun). Sorumluluk aln. inizi srekli bir mkemmellikle yapn. Beklenilenden daha fazlasn yapn. Deiim ve gelime iin yaratc fikirler bulun.2. Seviye: zin / likiler nsanlara kar samimi bir sevgi duyun. Sizinle alanlar daha baarl hale getirin. Kar tarafn gzlerinden bakmay (empati yapmay) bilin. nsanlar, prosedrlerden daha ok sevin.

Kazanmaya tevik edin. Dierlerini de yolculuunuza dahil edin. Zor insanlarla daha fazla ilgilenin.


11/99

Liderliin Tanm: Etki 3- Seviye: retim / Sonular Byme iin sorumluluu kabul edin ve balatm. Amalarnz ekillendirin ve izleyin. tarifinizi ve enerjinizi, amalarnzn bir paras haline getirin. Kendinizden balayarak sonular ln. Yksek verim getirecek eyleri bilin ve yapn. Organizasyonun stratejisi ve vizyonu hakknda konuun.

Deiim ncs olun ve zamanlamaya dikkat edin. Fark yaratacak zor kararlar verin.4. Seviye: nsan Geliimi/oaltm nsanlarn, sizin en deerli yatrmnz olduklarn anlayn. nsanlar gelitirmek iin ncelik sras oluturun. Dierlerinin izleyecekleri bir rnek olun. Liderlik abalarnz grubunuzun en tepesinde bulunan yzde 20'lik ksma datn. Frsatlar geniletmek iin anahtar liderler oluturun. Dier kazanan/ retenleri hedefe yneltmeyi baarm. Kendinizi, liderliinizi tamamlayan isel bir temelle donatn.5. Seviye: Kiilik/Sayg zleyicileriniz sadk ve fedakardrlar.Liderlere danmanlk yaparak ve onlar eiterek yllarnz harcamsnzdr. Dierleri iin bir danman ve idol olmusunuzdur.

En byk zevkiniz dierlerinin bymesini ve gelime-sini izlemektir. Organizasyonunuzu bytmsnzdr.- 25 -inizdeki Lideri GelitirmekHerkes birini etkilediinden, herkes bir liderdir. Herkes byk bir lider olamazama herkes dana *yi bir lider olabilir. imdi, cevaplanacak yalnzca iki soruvardr: "Liderlik potansiyelinizi serbest brakacak msnz?" ve "Liderlikbecerilerinizi daha iyi bir insanlk iin kullanacak msnz?" Bu kitap her ikisinide baarmanza yardmc olmas iin yazld.Benim Etkim

Hayatm bir dzine hayatla kesiecek Grmeden nce bu geceyi. Unutun saysz iyi vekt iareti, Hepsi gizler akam gneini.Bu, hep yreimde olan dilek, Ve bir duadr sonsuza dek okunacak: Hayatm,kesitii hayatlar, Tanrm, Senin nla iyiye gtrecekPLDERLK POTANSYELNZ SERBEST BIRAKMAK N EYLEM ADIMLARI1. Liderlik,____________2. Liderliin be seviyesi;(1)__________-(2)___________(3)_____:_____(4)___________(5)___________Doldurma:dr.Liderliin Tanm: Etki 3. u anda insanlarn ouyla hangi seviyedeyim?4. u anda dier etkileyicilerle hangi seviyedeyim?26 -Cevaplama:1. Organizasyonunuzda en tepede bulunan be etkileyiciyi yazn.(a) Onlarla hangi etki seviyesindesiniz?(b) Onlar dierleriyle hangi etki seviyesindeler?2. Zirvedeki be liderinizle ilikinizi glendirmek amacyla, her ay teke tekbirer saat geirin.3. Zirvedeki liderlerinizi grup halinde toplayarak, onlar gelitirmek amacylaher ay birlikte iki saat geirin. Her ay bu kitaptaki bir blm gzden geirmek

iin bir-iki saat ayrn. Dier bir saati de organizasyonunuzun gelimesinisalayacak projeler retmek amacyla birlikte geirin.4. Liderlik seviyelerinin her birindeki zelliklerinizi gzden geirin ve zayf


12/99

olduunuz, gelitirmeye ihtiya duyduunuz zelliinizi alta yazn.(1) (2) (3)- 27 -BOLUM2LDERLN ANAHTARI:\jr eenlerde katldm bir konferansta konumacnn yle sylediini duydum;

"nsanlar iin yapmas zor gelen iki ey vardr: Eylemleri nem srasna grednmek ve yapmak." Konumasnn devamnda da bu iki noktann profesyonellikleamatrlk arasndaki fark olduunu ifade etti.Ben nceliklere gre sorumluluk almann ve dnmenin, liderle izleyen arasndakifark belirlediine de inanyorum. nk; Pratik insanlar neyi nasl alacaklarn bilirler. Filozoflar neyi istemeleri gerektiini bilirler. Liderler istemeleri gerekeni nasl alacaklarn bilirler.Baar, nceden belirlenmi hedefin sresel alglamas olarak tanmlanabilir. Butanmlama, ncelik belirleme disiplininin ve belli bir hedef dorultusundaalmann, bir liderin baarsnn temeli olduunu bize gsterir. Aslnda, bencebunlar liderliin anahtardrlar.

- 29 -inizdeki Lideri GelitirmekYllar nce kariyerimle ilgili bir derece iin alrken, Pareto Prensibi'nirendim. Bunun dier ad 20/80 prensibi olarak bilinir. O zamanlar bu prensipleilgili ok az bilgi sahibi olabilmeme ramen, bunu hayatma uygulamaya baladm.Yirmi yl sonra, bir kiinin ya da organizasyonun yaamndaki ncelikleribelirleyebilmesi iin en yararl ara olduunu farkettim.nceliklerinizin %20'si, size retiminizin %80'ini verir,EER zamannz, enerjinizi, paranz veinsan gcnz nceliklerinizin ilk%20'lik ksmna harcarsanz.nceliklerretim

Liderliin Anahtar-. nceliklerPARETO PRENSB 20/80 PRENSB- 30 -Baar, nceden belirlenmi hedefin siiresel alglamasdr.Sayfa 30'daki izelgedeki dz izgiler, zamann, enerjisini, parasn ve insangcn en nemli nceliklerine harcayan kii ya da organizasyonun durumunugstermektedir. Sonu, retimin drde katlanmasdr. Kesik izgiler ise zamann,enerjisini, parasn ve insan gcn daha dk nceliklere ayran kii ya daorganizasyonun durumunu gsteriyor. Sonu, ok dk bir verimdir.Pareto Prensibiyle lgili rnekler:Zaman Zamann %20'si, %80 verim retir.Danmanlk nsanlarn %20'siyle grmek, zamanmzn %80'ini alr.rn rnlerin %20'si, %80 kazan getirir.Okuma Kitaplarn %20'si, ieriin %80'ini kapsar. almann %20'si, %80'lik bir tatmin salar.Konuma %20'lik bir sunum, %80'lik bir etki yapar. gc nsanlarn%20'si, parann %80'ini verir.Liderlik nsanlarn %20'si, kararlarn %80'ini verir. Piknik nsanlarn%20'si, yemeklerin %80'ini yer!Hereyi gerekletirtnenin nemsizliini gzard edemezsinizHer lider, grubuyla ve liderliiyle ilgili olarak Pareto Prensibi'ni bilmelidir.rnein, bir organizasyondaki in-- 31 -inizdeki Lideri Gelitirmeksanlarn %20'si, irketin baarsnn %80'inden sorumlu o-lacaktr. Aadaki

strateji, bir lidere organizasyonunun verimini artrabilmesini salayacaktr.1. alanlarn en iyileri konumunda bulunan ilk %20'yibelirleyin.


13/99

2. "nsan zamannz"n %80'ini bu %20'lik kesimle geirin.3. Kiisel geliim btenizin %80'ini, bu %20'lik kesimiin harcayn.4. in hangi %20'lik blmnn, verimin %80'ini etkilediini belirleyin ve birasistan dier %80'lik blmden azat edecek yntemler gelitirin. Bu "rahatlama", okiinin en iyi biimde alabilmesini salayacaktr.5. Tepedeki %20'lik grubu, dier bir %20'lik grubu eitmekle grevlendirin.

Bildiimizi rettiimizi unutmayn; ayn ekilde biz neysek, kopyalarmz da oolacaktr. Benzerlik, benzerlikyaratr.Liderlik konferanslarnda bu prensip zerinde dururum ve sk sk u soruylakarlarm: "Organizasyonum-daki en iyi %20'lik ksm nasl belirlerim?"irketinizdeki ya da blmnzdeki herkesin bir listesini yapmanz -neririm.Sonra her kii iin kendinize u soruyu sorun: "E-er bu kii bana kar olumsuzbir tutum iine girerse ya da desteini ekerse, ne gibi sonular doar?" Byle birdurumda eer fonksiyonunuz zayflyorsa, o kiinin adnn yanna bir iaret koyun.Eer o kii size yardm edebi-Liderliin Anahtar: nceliklerliyor ya da zarar verebiliyor ama iinizi fazla etkileyemi-yorsa, iaret koymayn.

Btn isimleri iaretlemeyi bitirdiinizde, zaten yzde 15 ya da 20'lik ksmbelirlenmi o-lur. Bunlar, gelitirilmesi gereken hayati ilikiler ve irketinbymesi iin ayrlan kaynaklarn uygun bir miktarnn verilmesi gerekenkiilerdir.NE KADAR SIKI ALITIINIZ DEL, NEKADAR AKILLICA ALITIINIZNEMLDRBir adama yapabildii en zor ii yaparak alrsa, bir gn zengin olacasylenmiti. Adamn yapabildii en zor i delikler kazmakt, bu yzden evinin arkabahesinde bir sr koca delikler kazd. Zengin olamad; yalnzca arka bahesiyleba derde girdi. Sk almt ama bunu nceliklerini belirlemeden yapmt.Organize ya da strapEn yksek ya da drt ncelikli konuyla baaryla uramak, her lider iin

zorunludur. Hibir eyde sonuca u-lamayan bir hayat, hibir eyin gereklemediibir hayat olur.Konular tcelk Srasna DizmekYksek nem/Yksek Aciliyet: nce bu konularla ilgilenin.Yksek nem/Dk Aciliyet: Tamamlanmalar iin zamanlar belirleyin ve bu konulargnlk programla-- 33 -inizdeki Lideri Gelitirmek rruz iinde ele alm.Dk nem/Yksek Aciliyet: Bu konular tamamlamak iin fazla aba gerektirmeyen,hzl ve etkili yollar bulun. Eer mmknse, bunlar "yapabilecek" bir yardmcyahavale edin.Dk nem/Dk Aciliyet: Bu, youn ve srekli ilerdir. Bunlar biriktirin vehaftada yarm saatlik srelerle ele aln; bunlar yapmas iin bakasngrevlendirin; ya da hi uramayn. Yarna kadar ertelemeden nce bugndenbitirebileceiniz bireyse, temizleyin. nk srekli olarak erteleyebilirsiniz.Birka yl nce 20/80 prensibi konusunda Boston'da bir konferans veriyordum. Birkahafta sonra dostum John Bowen, konferanstaki bilgilerle kat zerinde dzenlenmibir izelge gnderdi. O zamandan beri o izelgeyi kendi nceliklerimi belirlemedekullanyorum. Belki sizin iinize de yarayabilir (sayfa 35).SE YA DA KAYBETPlanlama szkonusu olduunda, herkes hem etkileyen, hem de tepki verendir. Soru"Gndemim dolu olacak m?" deil, "Gndemimi kim dolduracak?"tr. Eer bir grubunnnde lidersek, o zaman da soru; "Bugn kimseyi grecek miyim?" deil, "Bugnkimleri greceim?"dir. Kiisel gzlemime gre liderler etkilemeye, izleyenler detepki vermeye eilimlidirler. Farka dikkat edin:

Liderliin Anahtar: ncelikler PARETOTARHYAPILACAK TELEFON GRMELER 1. ONAY D


14/99

2. D3. D4. a

KSEL NOTLAR 1. ONAY D2. D3. D

4. a

20/80 ZAMAN3NCELK AYRILAN AIKLAMA SIRASI ZAMAN 1. imdi yaplacaklarn listesi(Yksek nem; yksek aciliyet) ONAY G2. G3. D4. G5. G6. G7. G8. G

eri G10. GYAPILACAKLAR (Yksek nem; dk aciliyet) 1. G BAKASINA (Dk nem 1.

AKTARILACAKLAR ; yksek aciliyet) G2. D 2. G3. a 3. G4. a 4. 05. a iri G6. a 6. G7. n 7. G? 8.34 ___ 2 ___

inizdeki Lideri Gelitirmek Liderler zleyenlerEtkilerYol gsterir; telefonu alr ve temas kurarPlanlama iin zaman harcar; sorunlar zernsanlarn zerine zaman yatrm yaparAjandasn gerekenlerle doldururTepki verirDinler; telefonun almasnbeklerGnn yaamak iin zaman harcar; sorunlara tepki verir nsanlarla zaman harcarAjandasn ncelikleriyle doldururDEERLENDR YA DA MAT OLYllarn deneyimini tayan bir planlama uzman, bana u ksa ve basit tavsiyeyivermiti: Ne yapacana karar ver ve yap; ne yapmayacana karar ver ve yapma. Yinede, nceliklerin deerlendirilmesi bu kadar basit deildir. ou zaman tam olaraksiyah ve beyaz deildirler, arada grinin birok tonlar bulunur. Sonuncu olarakdnlenin, en baa konmas gerektiini de rendim.Aadaki sorular, nceliklerinizi belirlemenize yardmc olacaktr:Benden istenen nedir? Bir lider, sonuca ulama sorumluluu dnda hereydenvazgeebilir. Yeni bir ii stlenmeden nce daima cevaplanmas gereken soru,"Benden istenen nedir?"dir. Dier bir deyile, bakasnn yapamayaca ama benimyapabileceim ve yapmak zorunda olduum ey nedir? Bu eyler ne olursa olsun,ncelik listesinde en baa alnmaldrlar. Bunlarda hata yapmak, isizler ordusunakatlmanza neden olabilir. Sizin seviyenizin altnda birok sorumluluklarolacaktr ama birkan yap-

- 36 -Liderliin Anahtar: ncelikleras gereken tek ama tek kii sizsinizdir. Sizin yapmanz ereken ileri ve


15/99

bakalarna havale edebileceklerinizi iyi layrmsayn.Bir dakika durun ve yaptnz ite sizden beklenenlerin neler olduunu yazn(mmknse, ncelik srasna g-re).1.______________2.______________3.______________Bana en byk verimi ne salar? abann artrlmas beklenen sonucu tahminen

karlamaldr. Kendimize srekli olarak sormamz gereken soru, "Elimden gelenin eniyisini yaparak, organizasyon adna iyi bir verim elde edebiliyor muyum?"dur.Organizasyonlarda en sk karlalan sorun unlardr: Suistimal: ok az sayda alan, ok fazla i yapyordur. Kullanlmama: ok sayda alan, ok az miktarda i yapyordur. Yanl kullanlma: ok sayda alan, yanl iler yapyordur.Bo Jackson, lise futbol takmnn geri savunmasnda oynuyordu. yiydi, ama takmnampiyonlua gtremi-yordu. Aslnda sezonu galibiyet ve yedi yenilgiylebitirmilerdi. Auburn niversitesi'ndeyken ileri oyuncu sakatlandnda, Bo'nunkou "asllar iyileene kadar" boluu kendisinin doldurmasn istedi. Boendieliydi a-ma istenileni yapt. Geri kalan tarih. Bu, "verim" sorula-- 37 -

inizdeki Lideri Gelitirmekrina verilecek cevabn mkemmel bir rneidir.Bir dakika durun ve iinizde size en yksek verimi salayabilecek eyleri dnn.1._____________2._____________3._____________4._____________En dllendirici nedir? Hayat elenmemek iin ok ksa. En iyi iimizi, ondan zevkaldmzda ortaya koyabiliriz. Bir sre nce bu prensibi retmeye altm birliderler konferansnda konumacydm. Konferansmn bal, "Bu i Yapm veSevin"di. Dinleyicileri gerekten hibir ey beklemeden zevkle yapabilecekleri biri bulmaya tevik ettim. Ve arkasndan yapmay iyice rendiklerinde, setikleri iiin insanlarn memnuniyetle kendilerine deme yapacaklarn belirttim. Andy

Granatelli, "E-er bireyde baar kazanyorsanz o bir i deil, bir hayatyoludur! Kendinizden memnun olun, nk dnyaya brakacak bir ey yapyorsunuz,"der. Buna inanyorum! Bir dakika durun ve iinizde sizi en ok tatmin eden ynleriyazn.1._____________2.. 3.. 4.Eer istenenler, verim ve dl birbirine benzerse, iinizdeki baarnz gerektenok ykselir. Dier bir deyile,Liderliin Anahtar: ^nceliklereer iimin gerektirdikleri en yksek verimi verecek gcmle aynysa ve bunlaryapmak bana byk bir zevk veriyorsa, o zaman nceliklerim dorultusunda altmtaktirde kesinlikle baarya ularm.NCELK PRENSPLERncelikler asla "beklemezler"ncelikler srekli dikkat gerektirirler. H.Ross Perot, mkemmel ve vgye deereylerin anbean bir bak srtnda durduunu ve srekli olarak urunda savalmasgerektiini syler. yi yerlemi ncelikler daima "bak srtnda" bulunurlar.ncelikleri yerinde tutmak iin; Deerlendirin: Her ay gerekenlere, verime ve dle yle bir bakn. Eleyin: Kendinize unu sorun: "Bakas tarafndan yaplabilecek ne yapyorum? Tahmin edin: Bu ay yaptnz en byk projeler nelerdir ve ne kadar srecekler?Prensip: Hereyi gerekletirmenin nemsizliini gzard edemezsinizBu prensibi severim. Biraz abartldr ama sylenmelidir. William James, genigr asma sahip olmak sanatnn "neyin gzden karlabileceini bilmek"olduunu syler. Kk ve nemsiz eyler, zamanmzn byk bl-

38339 -


16/99

inizdeki Lideri Gelitirmekmn almaktadr. ou kimse yanl eyler iin yaamaktadrlar.Dr. Anthony Campolo, doksanbe ya zeri elli kiiyle yaplan sosyolojik biralmadan ve sorulan bir sorudan bahsediyor: "Eer hayatnz batan yaasaydiniz,farkl o-larak ne yapardnz?" Bu ak ulu bir sorudur ve bu yal insanlardangelebilecek cevaplar sonsuz gibidir. Yine de, almann sonunda srekli ortaya

karak baskn duruma gelen cevap unlardr: Eer batan yaasaydm, daha fazla dnrdm. Eer batan yaasaydm, daha fazla risk alrdm. Eer batan yaasaydm, lmmden sonra yaayacak daha fazla ey yapmakisterdim.Gen bir konser kemancsna baarsnn srr sorulduunda, "Planl erteleme," diyecevap verir. Sonra da aklar; "Okuldayken, zamanm harcamam gereken ok fazla eyvard. Kahvaltdan sonra odama dndmde, yatam dzeltiyor, odam topluyor vedikkatimi eken here-yi yapyordum. Sonra keman almalarmda acele ediyordum.Sonra yapmam gerektiini dndm eyleri hakkyla'yapamadm farkettim, buyzden bireyleri geciktirdim. Keman almam tamamlanana kadar, dier hereyierteledim. nanyorum ki, o planl erteleme program baarm oluturdu."

yi, en iyinin dmandrDoru ya da yanl konularla karlatnda, ou kimse ncelendirmeyibecerebilir. Asl zorluk, iki iyi seenekle karlatmzda ortaya kar. "imdine yapmalym?"- 40 -Liderliin Anahtar: nceliklersorusu gndeme gelir. Ama iki seenek de iimizin gerekenler, verim ve dlkavramlarna tamamen uyuyor mudur?ki yi Seenek Arasndaki Ba Nasl Koparrz?Amirlerinize ya da birlikte altnz kiilere tercihlerini sorun.Seeneklerden biri baka bir kii tarafndan ele alnabilir mi? Eer byle biralternatif varsa, o seenei es gein ve yalnzca sizin yapabileceinizleilgilenin. Hangi seenek mteri adna daha yararl olacaktr? ou zaman dkkann

tertemiz tutmak iin n kapsn amayan bakkala benzeriz. Bir dkkan iletmenin a-sl nedeni oraya mterilerin gelmesini salamaktr, temiz tutmak deil!Kararlarnz organizasyonunuzun amacn temel alarak verin.Kayalk bir sahildeki feneri yanar halde tutacak ya stounu ayda bir kez alanfener grevlisinin, sahilden fazla uzak olmadndan sk sk kaps alnrd. Birgece kyden bir kadn ailesini stmak iin dn ya ister. Baka bir seferlambasn yakmak isteyen bir peder biraz alr. Baka birinin tekerleini yalamakiin ihtiyac olur. Btn istekler geri evrilemeyecek gibi grndnden, fenergrevlisi herkesi memnun etmeye alr ve btn ihtiyalar karlar. Fakat aysonuna doru ya stounun ok azaldn farkeder. Sonunda ya biter ve fenersner. O gece birok gemi kaza yapar ve ok sayda can kayb o-lur. Yetkilileraratrmaya baladnda, grevli ok pi-- 41 -inizdeki Lideri Gelitirmekmandr. Mazeretlerine'Ve savunmalarna kar verdikleri cevap udur: "O ya sanatek bir ama iin verildi; feneri yank tutmak!" :Hepsini elde edemezsinizOlum Joel Porter'la birlikte bir maazaya her giriimizde ona unu sylerim:"Hereyi alamazsn." Birok kii gibi, o da hayatndaki eyleri elemekte zorlukeker. Bireyi baarmann %95'i, ne istediini bilmekten geer. Yllar nce,YVilliam H.Hinson'a ait u iiri okudum:Bireyi, yalnzca bireyi arayan *Ulamay umabilir yaam son bulmadan.Ama gittii her yerde, hereyi isterseAncak bier ektii her ne ise

Verimsiz bir hasat, pimanln kederiyle.Bir grup insan, Fransz Alpleri'ndeki Mont Blanc'a trmanmak iin hazrlkyapyorlard. Trmana balamadan nceki akam, bir Fransz rehber baar iin


17/99

nceden gerekli olan bir noktaya dikkat ekerek yle dedi: "Zirveye trmanabilmekiin, yalnzca trmanmak iin gereken e-kipmaru tamal, gereksiz aksesuarlarnhepsini burada brakmalsnz. Zor bir trman olacak."Gen bir ngiliz, onunla ayn fikirde deildi ve ertesi sabah olduka ar, parlakrenkli bir battaniye, byk paralar halinde biraz peynir, bir ie arap, birokdeiik objektifle birlikte boynuna asl bir ift fotoraf makinesi ve bir srikolatayla ortaya kt. "Bu ekilde asla baaramazsn," diye uyard rehber.

"Yalnzca trmanmak iin gereken temel aralar alabilirsin."__42__Liderliin Anahtar: nceliklerAma inat ngiliz, baarabileceini ispatlamak iin kendini grubun nne att.Kendilerine sylendii gibi yalnzca gerekli aralarn yanna alan grubun dieryeleri ise, rehberin gsterdii yn dorultusunda arkada trmana baladlar.Fakat Mont Blanc'n zirvesine giden yolu izlerken, terkedilmi olan baz eylererastlamaya baladlar. nce, parlak renkli bir battaniyeyle, sonra peynirparalaryla, bir ie arapla, fotoraf makinesi ekipma-nyla ve ikolatalarlakarlatlar. Sonunda zirveye ulatklarnda, ngiliz'i buldular. Gerektenihtiya duymad hereyi yol boyunca atmt.ok fazla ncelik, bizi paralize eder

Hepimiz alma masamza baktmzda notlarla, katlarla dolu olduunu grrken,ayn anda kapnn vurulduunu, telefonun aldn duymuuzdur! O andahissettiiniz "donma duygusunu" hatrlayn.VVilliam H.Hinson, hayvan terbiyecilerinin aslan kafesine girerken arakullandklarn anlatr. Ellerinde kamlar ve yanlarnda (elbette) tabancalarvardr. Ama deimez biimde yanlarndan ayrmadklar bir ey daha vardr. Hinson,bunun terbiyecinin en nemli arac olduunu syler. Ellerinde, arkasnasaklandklar ve ayaklar hayvann suratna dnk bir tabure tutarlar. Hayvanndikkatini ncelikle o drt bacakta topladn bilirler. Dikkatini younlatrmayaalrken, hayvan bir anlamda paralize olur ve o-noktaya odaklandndansakinleir, zayflar, savunmasz kalr. (imdi aslanlar iin daha fazla empatiduyuyoruz.)En retken yelerimizden biri olan Sheryl, bir gn beni grmeye geldi. Bitkin

grnyordu. ok fazla i yklen-- 43inizdeki Lideri Gelitirmekdiini rendim. "Yaplacaklar" listesi ok uzundu. Btn konularn listeyapmasn istedim. Ortaya kan listeyi, birlikte ncelik srasma koyduk.zerindeki yk hafiflemeye baladnda yznde beliren rahatlama ifadesi, hlgzmn nndedir.Eer ok fazla ile urayorsanz, patronunuzun yanna gitmeden ncenceliklerinizi ayr kat paralarna listeleyin ve onun hangisine ncelikverdiine bakn.Her aym sonunda, bir sonraki ay iin nceliklerimi belirler ve listelerim.Asistanm Barbara'yla birlikte oturur ve ajandamzdaki iler zerinde onun yerinibelirleriz. Aylk bir dnemde, benim adma yzlerce ii stlenir. Yine de, Ykseknem/Yksek Aciliyet tayan bir konu olduunda, nelerin zerinde ele alnabileceikonusunda kendisiyle konuurum. Btn gerek liderler, iyiden nce en iyiye "Evet"demeyi renmelidirler.Kk ncelikler bizden ok fazla ey talep ettiinde, byk sorunlar doarRobert J. McKain yle der; "En nemli hedeflerin baarlamamasnn nedeni,zamanmz ikinci sradaki eylerle har camamzdr."Birka yl nce, yz balinann aniden ldn syleyen bir gazete bal vard.Balinalar bir sardalye srsn izlerken kendilerini bir limanda hapis bulmulard.Frederick Broan Harris'in yorumu yle: "Kk balklar, deniz devlerini lmlerinesrklediler... Kk sonular izleyerek, nemsiz hedefler iin glerini boaharcayarak feci sonlarna ulatlar."'2'Hayattaki kk eyler, sk sk bizi oyalarlar. Bunun

- 44 -Liderliin Anahtar: nceliklertrajik bir rnei, Florida, Everglade'de den Eastern Ha-/ayollar'na ait jet


18/99

uadr. imdi 401 sefersayl uak diye hatrlanan olayda, Miami'ye gitmek zereNew York'dan havalanan ara, tatil yolcularnn ok fazla ykyle dolmutu. UakMiami havaalanna inmek iin yaklatnda, ini takmlarnn aldn belli edenk yanmad. Kokpitteki mrettebat "k gerekten yanmad m, yoksa lambadakiampul bozuk mu" diye anlamaya alrken, uak Everglades zerinde geni, srekliturlar atmaya balad.Uu mhendisi ampul deitirmeye alrken skm olduunu farketti. Bunun

zerine dier mrettebat -yeleri kendisine yardm etmeye altlar. Onlar ampulleurarken, uan irtifa kaybettiini kimse farketmedi ve uak direkt batakladoru utu. Kazada onlarca kii ld. Yksek cretli ve deneyimli uu elemanlaryetmi-be sentlik ampulle urarken, uak yolcularyla birlikte yere aklmt.Zaman snrlamalar ve aciliyetier bizi ncelik belirlemeye zorlarlarEer yazlacak bir mektubunuz varsa, bunu yazmak btn gnnz alr. Eeryazlacak yirmi mektubunuz varsa, hepsinin bir gnde bitmesini salarsnz.teki en etkili zamanmz hangisidir? Tatilden nceki hafta! Neden yaammzn herzamann broyu terketme-den nceki haftamzda olduu gibi kararlar belirleyerek,masamz temizleyerek, geri aramalarmz yaparak geiremeyiz? Normal artlaraltmda becerikliyizdir (hereyi doru yapmak). Ama yumurta kapya dayandmda Veya__45__

iinizdeki Lideri Gelitirmekaciliyet belirdiinde, etkili hale geliriz (doru eyleri yapmak). Beceriklilik,hayatta kalmay getirir; etkililik ise baary.1912'nin 14 Nisan'nda byk okyanus fatihi Titanic, Atlantik'de bir buzdanaarparak batt ve byk bir facia yaand. En ilgin hikayelerden biri, kurtarmabotlarndan birine binerek kazadan kurtulabilen bir kadndangeldi.Kamarasndan bir ey almak iin geri dnp dnemeyeceini sormutu ve kendisine dakika verilmiti. Koridorlarda koarken, o kargaada ortala salm paralar vemcevherler ayaklarnn altndayd. Kamarasna vardnda mcevherlerine hibakmadan masada duran tane portakal kapt gibi abucak bottaki yerine geridnd.Yalnzca saatler nce kendisine kk bir elmas karl o portakallar teklif

edilse, bu fikri kesinlikle gln bulurdu. Ama artlar gemideki btn deerlerideitirmiti. Aciliyet, nceliklerini aka belirlemiti.Gerekte neyin nemli olduunu, genellikle ok ge renirizehrin trafiinden ve grltsnden sklarak taraya tanmaya ve orada akalanlarda yaamay denemeye karar veren aile gibiyizdir. Sr yetitirmeyiamalayarak bir iftlik satn alrlar. Bir ay kadar sonra baz arkadalar ziyaretegelirler ve iftlie ne isim verdiklerini sorarlar. Baba yle cevap verir; "ey,ben Flying-W adn koymay dnyordum, karm ise Suzy-Q demek istiyordu. Amaoullarmzdan biri Bar-J adn severken, dieri de Lazy-- 46 -Liderliin Anahtar: nceliklerY' tercih ediyordu. Sonunda hepsini birletirdik ve iftliin adn Flying-VV,Suzy-Q, Bar-J, Lazy-Y koyduk." Arkadalar sormu; "Peki, srlarnz nerede?""ey," diye cevap vermi adam, "Hi yok. Biz isim koymaya alrken hepsi ld!"Yazarn biri yle demi; "Bir bebek skl bir yumrukla doar; bir adam ak ellelr. Demek ki; hayat, ok nemli olduunu dndmz eyleri elimizdenkarmakla geer."Gary Redding, Massachusets Senatr Paul Tsongas ile ilgili u hikayeyi anlatyor.Tsongas, Ocak 1984'de Amerikan Senatosu'ndan emekli olacan ve yeniden seimlerekatlmayacan ilan ettiinde parlamaya devam eden bir politik yldzd. Yenidenseilmesi ok gl bir ihtimaldi ve Amerika Bakanl ya da Bakan Yardmcliin a-day gsteriliyordu.Yapt duyurudan birka hafta nce, Tsongas kansere yakalandn, bundankurtulamayacan ama yavalatabileceim renmiti. En iyi taraf, fizikselyetenekleri ya da yaamsal beklentileri ok fazla etkilenmeyecekti. Senatodan

ayrlmasnn nedeni hastal deildi ama bu hastalk onu bir lml olduugereiyle yzlemeye zorlamt. Yapmay istedii hereyi yapamayacakt. O haldesahip olduu bu son zaman diliminde gerekten yapmay istedii ey neydi?


19/99

Sonunda hayatta en ok istedii eyin hereye sahip o-lamasa bile urundavazgeemeyecei tek eyin ailesiyle birlikte vakit geirmek, ocuklarnnbymesini izlemek olduuna karar verdi. Bunu, lkenin kanunlarn ekillendirmeyeya da tarih kitaplarna gemeye tercih ediyordu.Kararn akladktan ksa bir sre sonra bir dostu, n-- 47 -inizdeki Lideri Gelitirmek

eliklerini iyi belirledii iin Tsongas' tebrik eden bir telgraf yollad:"lm deindeki hi kimse 'imde biraz daha vakit geirmek isterdim'dememitir."48 -BOLUMLDERLN EN NEML ER:IlStnlk kelimesinin szlk anlam "tamamlanmkk, birlemilik hali"dir.Btnle ulatmda, kelimelerim ive hareketlerim yerine ulayor demektir.Nerede veya ki-minle olduum farketmez, ben neysem oyumdur.zc olan u ki, gnmzde bu zellik yok olmak-Itadr. Kiisel standartlar,kiisel zevklerin ve kolay [baarlarn ardndan komaya zorlayan bir dnyada yerle

[bir olmaktadrlar.Bir i bavuru formunda sorulan soru, "Hi tutukland-Inz m?" eklindeydi.Bavuran kii sorunun karsndaki I cevap kutusuna Hayr yazd. kinci soru,ilkinin devamy-Jd: "Neden?" Aday bu soruyu cevaplamas gerekmedii-jrtianlayamayarak "drst" ve olduka da safa bir cevap jverdi: "Sanrm hiyakalanmadm iin."Jeff Dengizer imzal bir karikatrde, personeliyle ko-Snumakta olan bir genelmdr gsterilmektedir: "Baylar, pbu yl iin stratejimiz drstlk." Toplantmasasnn ev-inizdeki Lideri Gelitirmekresinde tarafnda oturan yardmclarndan biri nefesi kesilerek cevap verir:"Parlak bir fikir!" Masann kar tarafnda oturan bir dieri homurdanr: "Ama okriskli!"

New Yorker'da yaynlanan bir karikatrde ise, iki temiz yzl, orta yal adam birhapishane yatanda yan-yana oturmaktadrlar. Mahkumlardan biri dierine dnerekyle der: "Btn olanlardan sonra, bizim kokuma seviyemizin toplum standartlarnagre ok dk olduunu dnyorum."Beyaz Saray, Pentagon, kilise, spor sahalar, akademi, hatta kre merkezleri bileskandallarla sarslmtr. Her durumda, gven eksiklii kiilerin organizasyonlarya da kurulular iindeki btnlk seviyesini gzler nne sermitir.Btnln elde etmi bir kiinin, ne yarm bir sadakati vardr (bu riyadr), nede olduundan farkl grnr (ikiyzllk). Btnln elde etmi kiiler, "tam"insanlardr; grndkleri gibi olmalaryla tannrlar. Bu insanlarn negizleyecekleri, ne de korktuklar bireyleri vardr. Hayatlar ak kitaplardr.V.Gilbert Beers yle der; "Btnln elde etmi kii, hayatn belirledii deeryarglarna kar kendine ait bir deer sistemi gelitirmi olan kiidir."Btnlk, kim olduumuz kadar ne yaptmzdr da. Kim olduumuz, sonuta neyaptmz belirler. Deer sistemimiz, kendimizden ayr dnemeyeceimiz birparamz ve bizi ynlendiren rehberimizdir. Hayatmzdaki ncelikleri ve neyikabullenip, neyi iteceimizi belirler.Hepimiz ikilemlerle karlarz. Ne kadar "ruhsal" olduu farketmez, herkes busavatan uzak durabilir. Btnlk, kimin galip olacan belirleyen etkendir.Gnleri-- 50 -Liderliin En (temli erii: Btnlkmiz, ne yapmay istediimiz ve ne yapmamz gerektii a-rasmda kararlara dayananmcadelelerle gemektedir. Btnlk, bu gerilimleri silecek kurallar belirler. Kimolduumuzu ve daha belirmeden nce bile ikilemlere nasl cevap vereceimizi

belirler. Btnlk sylediklerimizi, dndklerimizi ve yaptklarmz tam birkiilik iinde birletirir; bylece bunlar, hibiri birbirinden bamsz alamazhale gelir.


20/99

Btnlk yalnzca iki farkl istek arasnda uzlamak deildir. Ayn zamandaparalanm bir ruh ile mutlu bir insan arasndaki izgidir. Btnlmz eldeetmek, karmza kan durumlar ne olursa olsun bizi zgrletirir."Bykln ilk anahatar," der Sokrates, "grndmz gibi olmaktr." oumuzgenellikle daha "insan olmadan" nce, "insan gibi hareket etmek" yanlgsnaderiz. Lidere duyulacak gvenin gerek olmas gerekir. Bunun olmas iin, kiiiyi bir mzikal eser gibi dengelenmelidir; kelimeler ve mzik birbirini tutmaldr.

Sylediklerim ve yaptklarm ayruysa, sonular kalcdr. rnein;alanlara "e zamannda gelin!" derim.alanlara "Pozitif olun!" derim.alanlara "nce mteri!" derim.e zamannda gelirim.Pozitif bir tutum izlerim.Mterilere en byk nemi veririm.e zamannda gelirler.Pozitif bir tutum izlerler.Mterilere en byk nemi verirler.51inizdeki Lideri Gelitirmek

Eer sylediklerim ve yaptklarm ayn deilse, sonular kalc olmaz. rnein;alanlara "e zamannda gelin!" derim.alanlara "Pozitif olun!" derim.alanlara "nce mteri!" derim.e zamannda gelmem.Negatif bir tutum izlerim.Kendime en byk nemi veririm.Bazlarzamannda gelir, bazlar ge kalr.Bazlar pozitif bir tutum izler, dierleri negatif.Bazlar mterilere en byk nemi verir, dierleri vermez.Btnlk, kim olduumuz kadar, ayn zamanda ne yaptttmzdr da.nsanlar bildiklerinin %89'unu grerek, %10'unu duyarak ve %1'ini de dier

duyularla renirler. Bu yzden izleyenler, liderlerin eylem ve szlerinde ne kadaristikrar grrlerse, o kadar byk bir ballk ve sreklilik gsterirler.Duyduklarn anlarlar. Grdklerine inanrlar!Genellikle izleyenlerimizi ksa mrl ve s yuttur-macalarla motive etmeyealrz. nsanlarn ihtiya duyduklar ey bir vecize duymak deil, bir rnekgrmektir.- 52 -Liderliin En nemli erii- BtnlkGVENLRLK TESTmaj, insanlarn olduumuzu dndkleri eydir; btnlk ise, gerekte olduumuzey.Ne kadar gvenilir olursanz, zgveniniz de o kadar gelikin olur ve insanlarhayatlarn etkileme hakkn size verirler. Gvenilirliiniz azaldka, zgveninizde der ve etki pozisyonunuzu abucak kaybedersiniz.Konferanslarma katlan birok lider bana unu sylemilerdir: "Umarm, irketimdeyapmam gerekecek deiiklikler konusunda bana baz fikirler verebilirsiniz."Cevabm her zaman ayndr: "Benim amacm, deimeniz konusunda siziesinlendirmektir; eer bu olursa, organizasyonunuz da deiecektir." Tekrar tekrarsylediim gibi, liderlikte herey ini kldr. Srekli ykselmenin vedmemenin srr, btnlktr. Bu konunun neden nemli olduunu, gelin birlikteinceleyelim.1. Btnlk, gven salarDvvight Eisenhower yle demi: "Bir lider olabilmesi iin, kiiyi izleyenlerinbulunmas gerekir. zleyenler olmas iin, kii onlarn gvenlerini kazanmaldr.Bu yzden; bir liderin mutlak nitelii, kusursuz btnldr. Mafyada, futbol

sahalarnda, orduda ya da bir irkette olsun, bu nitelik yoksa hibir gerek baarsalanamaz. Eer izleyenler onu fazla bo konuan, btnln koruyamayan biriolarak gryorlarsa, kii yenilgiye mahkumdur. rettikleri ve eylemleri,


21/99

dierlerini kapsamaldr. Bu yzden- 53 -inizdeki Lideri Gelitirmeken byk ihtiya, btnlk ve yksek amatr. "(1)Hkmetteki Alman uzman Pieter Bruyn, otoritenin bir patronun alanlarkarsndaki gc deil, alanlar bu gc kabullenmek ve sayg duymak ynndeetkileye-bilme gc olarak tanmlar. Buna verdii isim "anlama" dr: alanlar

patronu kabullenirler, patron da onlarn kabullenebilecei bir liderlik sunar.Yneten kiinin bir gven duygusu oluturup, bunu korumas gerekir. alanlar,patronlarnn kendileri hakknda yksek bir inanla hareket edeceine gvenirler.Liderlikle sorumlu insanlar, genellikle organizasyona alanlarn izlemeklesorumlu olduklar bir olgu gzyle bakarlar. Yeni bir unvan, bir pozisyon,organizasyon yaps ve alttaki yetkileri ksacak bir politika isterler. Ama neyazk ki, etkili olmak iin yeterli otorite salayamazlar. Neden mi? nk aslsorunlar ierdeyken, onlar dar bakmaktadrlar. Otorite eksiklikleri vardr,nk aslnda btnlkleri zayftr.Carnegie-Mellon'daki drtyz yneticinin yalnzca %45'inin yksek ynetimkapasitelerine gvenilmektedir; te biri patronlarnn gvenini kaybetmilerdir.nanlr-lk ve gvenilirlie ok bal olarak, her organizasyonda bu saylar

artrmakla sorumlu olarak liderlik yapmas gereken bir kii vardr.(2)Cavett Roberts yle der: "Eer insanlarm beni anlarsa, ilgilerini elde ederim.Eer insanlarm bana gvenirse, almalarn elde ederim." Bir liderin otoritekazanabilmesi iin, kapsndaki etiketten daha fazlasna ihtiyac vardr. Kendisiniizleyenlerin gvenini kazanmaldr. *Liderliin En (nemli erii: Btnlk2. Btnln, yksek etki deeri vardrEmerson yle der: "Her byk kurulu, tek bir adamn glgesinde byr. Onunkiilii, kuruluun kiiliini belirler." Bu ifade, Will Rogers'n u szleriyleg kazanmaktadr: "nsanlarn dnceleri, tartmaya gerek kalmadan gzlemledeiir." nsanlar grdklerini yaparlar.Sanayide nemli yer sahibi 1,300 byk giriimciye gre, btnlk bir iinbaarsnda en nemli kiisel niteliktir. %75'i, bir iletmenin baarsn

artrabilmek iin gerekli on-alt nitelik listesinde btnl en baakoymaktadrlar.0'Ne yazk ki btnln yksek etki deerini kendi evremizde unutma eilimindeyiz.R.C.Sproul, "Objecti-ons Ansvvered (tirazlara Yantlar)" adl kitabnda, yllarnce Almanya'da yaam olan bir Yahudi ocuktan bahsetmektedir. ocukta, ailesininhayatn dinsel inan ve kavramlar evresinde kurmas gerektiine inanan babasndankaynaklanan ok byk bir ynetim duygusu vard. Baba, onlar dzenli olaraksinagoga gnderiyordu.Fakat ocuk on yalarndayken, ailesi Almanya'nn baka bir kasabasna tanmayazorlandlar. Bu kasabada hi sinagog yoktu, yalnzca bir Hristiyan kilisesi vard.Toplum hayat bu kilise evresinde dnyordu; en sekin insanlar bu kiliseyedahildi. Birdenbire baba, btn Yahudi inanlarn ve geleneklerini terkederek,Hristiyan kilisesine katlacaklarn aileye aklad. aran aile yeleri bununnedenini sorduklarnda, baba ileri asndan by-lesinin daha iyi olacansyledi. ocuun kafas karmt. Byk hayal krkl, ksa srede btnhayatn kaplayan bir fke ve iddetli bir sertlie dnt.- 54 -- 55inizdeki Lideri GelitirmekSonra, renimi iin Almanya'dan ayrlarak ngiltere'ye gitti. Kendini her gnBritish Museum'da fikirlerini ekillendirir ve bir kitap yazarken buldu. Bu kitaptatamamen yeni bir dnya gr tantyor, btn dnyay deitirecek yeni birhareketi balatyordu. Dini, bir "kitle uyutucu" olarak aklyordu. Kendisiniizleyenleri, Tanr'sz bir dnyaya ekiyordu. Dnceleri, dnyann neredeyse

yarsn oluturan hkmetler tarafndan benimseniyordu. Ad m? Kari Marx,Komnist akmn kurucusu. Yirminci yzyln tarihi, ve belki daha fazlas, birbabann deerlerinin yklmasna izin vermesinden nemli boyutta etkileniyordu.


22/99

3. Btnlk, yksek standartlar belirlerLiderler, izleyenlerinden daha yksek standartlarla yaamaldrlar. Bu kan, ouinsann liderlikle ilgili dnce-* lerine ters dmektedir. Sratin ve ayrcalnbaaryla birlikte dnld bir dnyada, ykselme macerasn-daki sorumluluklarpek az dnlmektedir. Liderler her-eyden vazgeebilirler ama ne kendilerine, nede kurulu^ larna kar sorumluluklarndan vazgeemezler. John D. Rockefeller Jr.yle der: "Her hakkn belli bir sorumluluk ifade ettiine inanrm; karlalan

her frsat bir bor, elde edilen her imtiyaz bir grevdir." Aadaki diyagram, buprensibi gstermektedir.Birok kii, hakkn armaya hazrdr, ama sorumluluklarn yklenmek konusundatavrlar pek ayn deildir. Richard L. Evans, "An pen Road (Ak Bir Yol)" adlkitabnda yle diyor: "Baarl bir biimde neredeyse tamamlanm bir iinsorumluluunu almak zere birini a-Liderliin En vtemli erii: BtnlkHAKLARSORUMLULUKLAR

Siz kuruluunuzda ykselirken, haklarnz da giderek azalr.LDER X ALIAN v MTERV

V*-Siz kuruluunuzda ykselirken sorumluluklarnz da giderek artar.radnzda, bedel demeniz gerekmez. Ama yar yarya tamamlanm, kontrol,deiiklik, yenileme, farkl dnce ve youn dikkat gerektiren bir ii ele almasiin birine verdiinizde, kusursuz biimde sonuca ulamak konusunda muhtemelenbaarsz olacaktr."Tom Robbins yle der: "Kendinizi yaadnz aa kurban etmeyin. Bizi alaaeden zaman deil, o zamanda yaayan toplumdur. Bugn insanlarda moral sorumluluunugzden karma ve onlara sosyal artlarn kurbanlar gibi davranma eilimi vardr.Bunu satm alrsnz ve ruhunuzla dersiniz. nsanlar snrlandran ey, kiilikzayfldr." Liderlerin kiilikleri zayf olduunda, standartlar da zayf olur.4. Btnlk, yalnzca bir imaj deil, salam bir hret de olutururaj, insanlarn olduumuzu dndkleri eydir. Btnlk, gerekte ne olduumuzdur.

ki yal hanm, bir ngiliz kilisesinin ok kalabalk avlusunda dolarlarken birmezartana rastladlar. Tata yle yazyordu: "Burada John Smith yatmaktadr,drst bir politikac."__57__i1inizdeki Lideri Gelitirmek "Aman Tanrm!" dedi biri dierine. "ki kiiyi ayn mezara gmmeleri korkun birey deil mi sence?"leri ve dlar farkl olan kimseleri hepimiz tanmz-dr. Ne yazk ki,btnlkleri yerine imajlarn oluturup korumaya alanlar, ne zaman aniden"deceklerini" anlamazlar. Onlar tandklarn dnen dostlar bile arrlar.Eski in'de yaayanlar, kuzeyden gelen barbar aknlarna kar korunma istiyorlardve bu yzden byk duvarlar ina ettiler. Kimsenin trmanamayacam dndklerikadar yksek, kimsenin ykamayacan dndkleri ka-! dar kaimdi. Kendi gvenlialanlarnn tadn karmak iin, yerletiler. Duvarn yapld ilk yzylboyunca, in tam] kez istila edildi. Barbarlar o duvarlara trmanmay ya d!onlar ykmay denemediler. Her seferinde bir nbetiye] rvet verdiler ve kapdanieri tp tp girdiler. inliler duvarlarn ykseltip glendirmekle ylesinemeguldler ki, ocuklarna btnl retmeyi unuttular.Aadaki sorulara vereceiniz cevaplar, sizin btnlk m, yoksa imaj moluturduunuzu ortaya koyacaktr, iSreklilik: Kiminle olduunuz farketmez, daima ay: insan msnz? Evet veyahayr.Seimler: Bir karar vermeniz gerektiinde seeneklerden biri size daha faydalyken,

herkes iin en iyi olduuna inandnz seimi mi yaparsnz? Evet veya hayr.Gven: Bakalarnn baarnza katklarn ve abalarn takdir etmekte hzl mdavranrsnz? Evet veya hayr.


23/99

- 58 -Liderliin En ttemli erii: BtnlkThomas Macauley yle der: "Kiinin gerek karakter ls, ortaya kmayacanbilse bile nasl hareket ettiidir." Hayat bir mengene gibidir; bazen bizi fazlaskar. O bask zamanlarnda, iteki gerek nitelikler ortaya kar. Sahipolmadmz bireyi veremeyiz. maj ok ey vaat eder ama az ey retir. Btnlkise asla hayalkrklna uratmaz.

5. Btnlk, bakalarna liderliketmeden nce, onu kendi iindeyaamaktrBakalarma gstereceimiz liderlik, kendimize gsterdiimizden daha fazla olamaz.ou zaman sreci ksaltacak yollar bulmaya alrz. Btnlk olduunda, hibirksa-yol yoktur. Sonuta gerek hep ortaya kacaktr.HEY, DURUN! BEN YZME BLMYORUM!- 59 -

inizdeki Lideri Gelitirmek ]Geenlerde, en byk Amerikan irketlerinin kalite kontrolleriyle ilgili olarakbiriyle yaplan rportaj okudum. Danman yle diyordu: "Kalite kontrolde, rnnkendisiyle ilgilenmeyiz. Yntemle ilgileniriz. Eer yntem doruysa, rn degarantilidir." Ayn kural, btnlk iin de dorudur; gveni garanti eder.Challenger havaya utuunda, Kalite Kontrol dairesinin geminin uua tamamen hazrolmad konusunda NASA'y uyard renildiinde Amerika sallanmt. A-ma cevapuydu: "ov devam etmeli!" Ve birok liderin bana geldii gibi sonu: Gmm!Basketbol koumuz Don Neff, bize srekli yle derdi: "altnz gibioynarsnz; altnz gibi oynarsnz." Bu prensibe uymay braktmzda,kiisel potansiyelimizi de brakrz. Liderler bu prensibi izlemeyibraktklarnda, inanlrlklarn da beraberlerinde gtrrler.6. Btnlk, bir lideri yalnz

akll deil, ayn zamanda dagvenilir klarGeenlerde Fred Smith'le birlikte yemek yedim. Bu byk iadam, akll olmaklagvenilir olmak arasndaki fark -zerine benimle konutu. Ona gre yalnzca aklllider u-zun mrl olamazd. Bu ifade bana kilisede rahiplere -nemli konularhakknda konferans veren Peter Drucker'n szlerini hatrlatt: "Etkili liderliinson art, gven kazanmaktr. Aksi taktirde hi izleyeni olmayacaktr... Bir liderise izleyeni olan kiidir. Bir lidere gvenmek iin, o-nunla ayn fikirde olmanzgerekmez. Gven; liderin, kendi sylediine inandn bilmektir. Bu, 'btnlk'inanc-- 60 -Liderliin En nemli erii: Btnlkdr. Bir liderin hareketleri ve sze dklm inanlar uygun, en azndan tutarlolmaldr. Etkili liderlik, yalnzca akll olmaya deil, ncelikle tutarl olmayadayanr. "(3)Samimi olan liderler, gerekleri ilan etmek zorunda deillerdir. Bu, yaptklarhereyde kendini belli eder ve ksa srede herkes tarafndan bilinir. Buna karlkikiyzllk her ne kadar ynetici bunun aksini baarmaya alsa da, gizlenemez,kamufle veya hasralt edilemez, zeri kapanamaz.Birlikte altnz insanlarn inanlarn ve yksek gvenlerini korumann tekyolu, bunu haketmektir. Kimse herkesi srekli kandramaz. Sonuta her birimizgerek kiiliimizle tannrz; izmeye altmz grntyle deil.Ann Landers yle syler: "Btnle sahip insanlar inanlmay beklerler. Zamannkendilerini hakl karacan da bilirler ve beklerler."7. Btnlk, zor kazanlan bir baardr

Btnlk, herkesin hayatnda olan bir faktr deildir. Kiisel disiplin, iselgven ve hayatmzn her alannda istisnasz drstle karar vermenin sonucudur.Ne yazk ki, bugnn modern dnyasnda gl bir kiilie sahip olmak, zor


24/99

rastlanan bir niteliktir. Sonu olarak, btnle dair az rneimiz bulunmaktadr.Kltrmz birka gl, erdem rnei kahraman ortaya koyabilmitir. Takliti birulus ha-ne geldik ama taklit edilmeye deer birka liderimiz var. Btnlnanlam silinip gitti. Hollyvvood'daki, Wall Street'deki ve hatta Main Street'dekikonumalara yle bir kulak verseniz, bo gzlerle geri dnersiniz. Birok A-iiin bu kelime tutuculuu ya da s kafall aklainizdeki Lideri Gelitirmek

getirmektedir. Kelime anlamlarnn dil hokkabazlna kurban gittii bir ada,btnlk gibi bulgusal deerler bir gecede yok olabilir.Btnlk, amz ruhuna ok ters den bir terimdir. Kltrmze yn veren yaamfelsefesi, materyalist bir tketim zihniyeti etraf mda dnmektedir. Zamanmznihtiyalar, hayati nem tayan deerlerin deimesine neden olmutur.;Birini bir ey karlnda sattmzda, aslnda kendi- \ mizi satmaktayzdr.Hester H. Cholmondelay, "Judas"* i adl ksa iirinde bu gerein altnizmektedir: Eskiden olduu gibi imdi de, insan kendi deerini bimektedir kendinde; Judas'n satt, otuz altnkarlnda, sa deil, kendisidir aslnda.

Billy Graham yle der: "Btnlk, yaam yolumuzu birletiren bir yaptrcdr.Btnlmz srekli klmak iin mcadele etmeliyiz.""Zenginlik kaybedildiinde, bir ey kaybolmamtr; salk kaybedildiinde, bir eykaybolmutur; karakter kaybedildiinde, herey kaybolmutur."Hayatnz btnlk zerine kurmak iin, aadaki iiri (Edgar Guest imzal "Am ITrue to Myself [Kendime Kar Drst mym?"]) nasl hareket ettiinizi anlamakamacyla bir "Ayna Testi" olarak kullann.Belli ki, kendimle yaamak zorundaym Tanmak iin kendimi, kendime uymalymJudas, Hristiyan literatrnde sa'nn yerini dmanlarna syleyerek lmneneden olan havarisidir. (.N.)- 62 -Liderliin En nemli erii: BtnlkHayat akp, gnler devam ederken

Bakmak isterim kendime drst gzlerdenNe isterim batan gnein nnde durmakNe de yaptklarm iin kendime nefret duymakstemem kaplar ardmda, dolap raflarndaBir sr srlar gizlensin hakkmdaYa da kandrmak kendimi, gidip geldikeBenden baka kimse bilmeyecek diyeNeysem oyum hamurumdan,Kyafetler giyemem kuma yalandan.stediim daima bam dik yrmek,Saygya layk olduumu bilmek;Ama n ve para iin savarken buradaSevmek isterim grdm aynada.Kendime kaak gzlerle bakamam,Kurusk, yalan, bo bir oyun oynayamam.Asla kendimden gizleyemem kendimiGrrm bakalarnn belki hi grmeyeceklerini;Bilirim belki onlarn bilmeyeceklerini,Yine de asla kandramam kendimi.sterim vicdanm zgr kalsn,Korurum saygmn itenliini.Sonra, "Danman Testi"ni yapn. "Liderime kar drst mym?" Joseph Bailey,otuzdan fazla byk iletmeciyle yapt rportajlar sonucunda, hepsinin nce birdanmandan eitim aldn rendi.15' Ralph Waldo E-oierson yle der: "efimizinhayatta tek istedii, bizi olduumuz kii yapacak biridir." Bu kiiyi bulduumuzda,

bymemizi u soruyu sorarak dzenli bir ekilde kontrol meliyiz: "Aldm eitimikendimde uygulayabiliyor ?" Bu srete kestirmeler bulmaya almak, hem-63-


25/99

Iinizdeki Lideri Gelitirmeksizi, hem de danmannz zecektir.Son olarak, "Kitle Testi"ni ele aln: "zleyenlerime kar: drst mym?" Liderlerolarak, yanl kararlarn yalnzca bizi deil, izleyenlerimizi de olumsuzetkilediini ksa srede anlarz. Yine de, yanl motivasyondan dolay kt birkarar vermek tamamen farkl bir durumdur. Liderlik dizginlerini elimize almadan

nce, bildiimizi rettiimizi ve kiiliimizi kopyaladmz anlamalyz.Btnlk, isel iimizdir.James R Kouzes ve Barry Posner "The Leadership Challenge (Liderlik Mcadelesi)"adl kitaplarnda, izleyenlerin liderlerinden drt ey beklediklerinibelirtmektedirler: Drstlk, diren, vizyon ve esin.(6)Hayatnzdaki deerleri yazn. Bir deer, temel aldnz ve urunda lebileceinizbir inan ya da prensiptir. Sizin deerleriniz nelerdir?Sizi iyi tanyan birisinden, hayatnzda tutarl (sylediinizi yaptnz) vetutarsz (sylediinizi her zaman yapmadnz) grndnz alanlarn nelerolduunu sylemesini isteyin.YALNIZCA U ANDA OLMAKTA OLDUUNUZ K OLACAKSINIZZamanda geriye dnemesen bile Ve yeni bir balang yapamasan bile Balayabilir

herkes imdiden Ve yaratabilir bir son yeniden- 64 -BLM4LDERLN ASIL TEST:Liderin deimesi, organizasyonun deimesi demektir. Liderlikte herey inikldr! Yine de, liderleri deitirmenin o kadar kolay olmadn anladm.Aslnda bulgularma gre, liderler de en az izleyenler kadar deiime direngsterirler. Sonu mu? Deimeyen liderler, deimeyen organizasyonlar anlamnagelir. nsanlar, grdklerini yaparlar.SORUNLU BR LDERN TARFAada bir liderde karlalabilecek oniki sorunlu nokta Yalanmtr. Bunlardanbeinin bulunmas, deiime direnci gsterir. Bu da, organizasyonda bir sorun

olduu an-- 65 -inizdeki Lideri Gelitirmek lamna gelir. nsanlara kar anlay eksiklii Hayalgcnn zayfl Kiisel sorunlar Sorumluluktan kamak Gvenli ve tatmin olmu hissetmek Organize olamamak fkeye esir olmak Risk alamamak Gvensiz olmak ve savunma ihtiyac duymak Uyumsuz olmak Takm ruhu tamamak Deiime kar savamakNicolo Machiavelli yle der: "Yeni bir dizi eyin yaplmasn reterek liderliketmekten daha zor, srdrmesi daha tehlikeli ve sonucu daha belirsiz bir eyyoktur." Deitirilecek eylerin ilki benimdir; lider. Kendimi deitirmenin ne kadar zorolduunu dndmde, dierlerini deitirmeye alma mcadelesini anlayabilirim.Bu, liderliin asl testidir.Bir Ortadou mistii yle der: "Genken ok yenilikiydim ve Tanr'ya srekliolarak dua ediyordum: 'Tanrm! Bana dnyay deitirebilecek g ver.' Orta yaayaklarken, hayatmn yarsnn tek bir ruhu bile deitiremeden gemi olduunufarkettim ve duam deitirdim: 'Tanrm! Benimle yakn olan insanlar, ailemi,

dostlarm deitirecek g verirsen tatmin olacam!' imdi artk yal bir adammve gnlerim sayl. ncesinde ne kadar aptalca davrandm gryor ve artk yledua ediyorum: 'Tanrm! Bana kendimi deitirebilecek g ver.' Eer batan beri bu


26/99

ekilde dua etseydim, hayatm boa harcamazdm."111- 66 -Liderliin Asl Testi: Olumlu Deiim YaratmakHoward Hendricks, "Teaching to Change Lives" (Ha-atlar Deitirmeyi retmek) adlkitabnda btn potan-iyel liderlere sesleniyor: "Bu sayfann iaretli yerine, uso-un cevabn yazn: Ne kadar deitiniz.... yakn zaman-.? Geen hafta mesela? Yada geen ay? Geen yl? ok be-rgin olabilir misiniz? Yoksa inanlmaz derecede

belirsiz i? Bydnz syleyebilirsiniz. Gzel... nasl? 'ey,' yebilirsiniz.'Her anlamda.' Harika! te bu. Gryorsu-uz ya, etkili eitim yalnzca kiinindeimesiyle olur. Siz ne kadar deiirseniz, bakalarnn hayatlarndeitirebil-!mek iin de o kadar etkili bir ara haline gelirsiniz. Bir deiimgrevlisi olmak istiyorsanz, siz de deimelisiniz."'2' Hendricks aslnda yle dediyebilirdi: "Eer liderlie devam etmek istiyorsanz, deimeye de devametmelisiniz. Birok lider artk liderlik yapmyor. Onlar, Robert Lacy'nin "Ford:The Man and the Machine (Ford: nsan ve Makine)" adl nl biyografi kitabndakiHenry Ford'a benziyorlar. Lacy'nin dediine gre, Ford Model T'sini o kadar okseviyordu ki, tek bir vidasn bile deitirmek istemiyordu. Model T'nin eksiknoktalarn grdn syleyen ba retim sorumlusu VVilliam Knudsen' bilekovmutu. Bu 1912'de Model T henz drt yandayken ve poplaritesinin zirve-

sindeyken gerekleti. Ford, Avrupa gezisinden yeni dnmt; Michigan'dakiHighland Park'a gitti ve garajda Knudsen tarafndan hazrlanm yeni tasarmlakarlat.Teknisyenler, Ford'un bir anda ldrdn grdler. Kendi tasarm olan eskiModel T'sinin berbat bir versiyonu olduunu syledii yepyeni, alak aseliarabann zerine, parldayan krmz sv cilay boaltt. "Ford, ellericeplerinde, arabarun etrafnda -drt kere dolat," diyor bir grg tan. "Drtkapl bir tasarmd ve tavan alakt. Sonunda sl elini arabann zerine koydu,kap kolunu tuttu ve ka-- 67 -

inizdeki Lideri Gelitirmekpyla birlikte ekti; gm! Kapy yerinden skt!... Bunu nasl yapt, bilmiyorum!

Sonra ieri dald ve dier kapy tekmeledi. Sonra rzgarl kopard. Arka koltuaatlayp tavan yumruklamaya balad. Ayakkabsnn topuuyla tavan deldi. Arabayelinden geldiince hurdaya evirdi."Knudsen daha sonra General Motors iin almaya balad. Henry Ford, Model T'ninretimine devam etti, fakat rakiplerinin tasarmlar onun arabasn ksa sredeeski moda haline getirdi. Rekabet, sonunda hi istememesine ramen onu Model A'yretmeye zorlad. Ford, General Motors'un soluunu ensesinde hissetmesine karn,hayat olduu yerde dondurmak istiyordu.Deere and Co/nun ynetim kurulu yesi YVilliam A. Hevvitt, bu konunun altnizerek yle diyor: "Bir lider o-larak, yeni fikirlere ak tutumunuzu hayatnznher alanna yanstmalsnz. Vereceiniz liderliin kalitesi, yeni fikirlerideerlendirebilme ve insan hatrna deiiklik yapmakla deiim hatrna deiiklikyapmay ayrabilme yeteneinize dorudan bal olacaktr."DDEM GREVLS OLARAK LDER

Lideri deitirirseniz, organizasyonu da deitirmi olursunuz.Bir lider kiisel olarak deitiinde ve sama yenilikler ile gerekli deiiminarasndaki farklar anladnda, lider bir deiim grevlisi haline gelmelidir.Srekli deiimin yaand ve hibir eyin devaml kalamad bu dnyada, liderdeiimin, bymenin ncs olmal, bunun iin- 68 -Liderliin Asl Testi: Olumlu Deiim Yaratmakgerekli yollar gstermelidir. nce deiim iin gerekli o-lan iki eyi yerinegetirmelidir: Deiimin teknik gereklerini bilmek ve buna bal tutumsal ve

motivasyonal ihtiyalar anlamak.Deiim, byme demektir.ki nokta da, hayati nem tamaktadr. Yine de, bazen deiimin sonucu hsran


27/99

olduunda, bunun nedeni yeterli ya da uygun motivasyon olmamas veya teknik bilgieksiklii olabilir.Deiim srecinde olduunuzda, doru yoldasntzdr.Bir lider izleyenlerin tutumsal ve motivasyonal ihtiyalarn daha rahat anlamasnaramen, bir ynetici genellikle teknik konularda daha bilgili olacaktr. Farkadikkat edin: Balangta liderlik becerileri esastr. Eer psikolojik ihtiyalarkarlanmazsa, hibir deiim gerekletirilemez. Bir kez deiim baladnda ise,

gerekli artlar yerine getirmek iin bir yneticinin becerilerine ve bilgisineihtiya vardr.Bobb Biehl, "Increasing Your Leadership Confidence (Liderlik GveniniziYkseltmek)" adl kitabnda bunu yle aklyor: "Bir deiim mantklgrnebilir, ama psikolojik boyutta hala endie vericidir. Herkesin bir aakovuuna ihtiyac vardr. Eer iinde rahat ediimizde kovuk deimeye balarsa,gerilime ve gvensizlie neden olur. Bu yzden gerekli bir deiiklii ortayakoymadan nce, konunun psikolojik ynn dnmeliyiz."(4)Bir deiimle karlatnzda, bu deiimin sonucu- 69 -inizdeki Lideri Gelitirmekortaya kabilecek avantajlarn ve dezavantajlarn bir listesini yapmak, iyi bir

alma olabilir. Bundan sonra, konunun psikolojik etkisini gsteren baka birliste yapn. Bunu yalnzca bir kat zerinde grmek bile kolayca netlemenizisalayabilir. Kendinize unu syleyebilirsiniz: "Kabul etmekten holanmyorum amadeiim mantkl grnse bile, kendimi u noktada pek iyi hissetmiyorum."Dier bir olaslk da, dndnz deiimin sizi psikolojik olarak zorlamamasmaramen, avantajlarn ve dezavantajlarn ortaya koyduunuzda mantken pek uygungelmemesi olabilir. Buradaki anahtar, bir deiimin mantksal ve psikolojikynlerini ayrabilmektir.DEM DRENCNN TARHSEL NCELEMESBir deiimi ortaya koymay stlenmekten daha zor, ynetmekten daha korkutucu vebaarsnn daha belirsiz olduu baka bir ey yoktur. Neden mi? nk liderin eskiartlar altnda gayet iyi iler ortaya koyan dmanlar ve deiimi kolaycagerekletirebilecek gnlsz savunucular vardr.

Deiime kar direnmek, evrensel bir olgudur. Btn sosyal gruplar ve kltrlerikapsar. Btn kuaklar boazlarna kadar sarar ve sre ierisinde tm ileriyndeki hareketleri engellemeye alr. Birok yksek eitimli kii bile,holanmadklar bir gerekle karlatklarmda dncelerini deitirmeyeisteksizdirler.rnein; Aristo'nun "daha ar ktleli bir cisim, yere daha abuk der" kurammainsanlar yzyllarca inand-- 70 -Liderliin Asl Testi: Olumlu Deiim Yaratmaklar. Aristo, tm zamanlarn en byk dnr olarak kabul ediliyordu ve yanlyorolamazd. Cesur biri eline biri ar, dieri hafif iki nesne alp da hangisininnce yere ulaacan grmek iin byk bir ykseklikten atana kadar bu inandevam edecekti. Ama Aristo'nun lmnn -zerinden yaklak 2000 yl geinceyekadar hi kimse byle bir denemeye girimedi. 1589'da Galileo, btn profesrleriPisa Kulesi'nin dibine toplad. Sonra biri bir kilo, dieri 5 kiloluk iki arlkalarak kulenin tepesine kt ve bu arlklar aa att. ki nesne de yere aynanda ulatlar. Ama geleneksel bilin ylesine glyd ki, profesrler grdklerigerei kabul etmediler. Yine Aristo'nun kuramnn doru olduu ynnde srarettiler.Galileo, teleskobu yardmyla Copernicus'in "dnya evrenin merkezi deildir, dnyave dier gezegenler Gne'in etrafmda dnmektedirler" kuramn da kantlad. Yinede, insanlarn inanlarn deitirmeye altnda tutukland ve hayatnn gerikalann ev hapsinde geirdi.Deiim direnci kiinin saln ve hayatn da derinden etkileyebilir. Hipokrat,kan zehirlenmesini eski alarda aklamt. Hastalk, zellikle uzun sredir

kuatma altndaki ehirleri ve sava alanndaki ordular tehdit ediyordu. Sonra,Amerika'nn kefini izleyen sre ierisinde uzun deniz yolculuklar baladnda,kan zehirlenmesi denizciler arasmda yaygnlat. Bu hastaln nedenleri ve


28/99

tedavisi hakknda ok aznn bilgisi vard; yine de birok zm ve teori ortayaatld. Bunlarn hibiri gerekten etkili deildi ve ou deersizdi.1553'de, Cartier ikinci Newfoundland gezisini gerek-tidi. Quebec Kzlderilileri "mucizevi tedavi"leriyle yardmlarna kotuklarmda,103 mrettebatnn 100' bu__72 __inizdeki Lideri Gelitirmek

hastala yakalanm durumdayd. Kzlderililer, aa kabuklar ve amyapraklarndan yaplm ilalarm hasta denizcilere verdiler.1553'de, Amiral Sir Richard Havvkins, emrindeki onbin denizcinin kan zehirlenmesiyznden kuzey denizlerinde ldn rapor etti. Kendi deneyimlerine gre, buhastaln tedavisinde en etkili eyin eki portakal ve limon olduunu dakaydetmitir. Yine de, bu gzlemler vebann nlenmesiyle ilgili etkili zmlergetirememi, a- < miralin kaytlarna ise kimse kulak asmamtr.Daha sonra ngiltere, Portsmouth Askeri Hastane-si'nde bahekim olan uzman operatrJames Lind, 1753'de yazd kitabnda, limon suyu ien denizcilerin kanzehirlenmesi derdinden kurtulabileceklerini anlatmtr. Bir askeri doktor olarakdeniz zerinde yaad kendi deneyimlerinden rnekler vermi; hardal ya,

portakal, limon gibi eylerin kan zehirlenmesine iyi geldiini kantlamtr.Aslnda; genelde asitli meyvelerde, domateste, biraz daha az derecede ou yeilsebzelerce ve dier meyvelerde bulunan yeterli miktardaki C vitamini, kanzehirlenmesini nleyecektir.Dr. Lind'in kefi nedeniyle dllendirildiini, onurlandn dnebilirsiniz amagerek bunun tam tersi oldu. Alaylara maruz kald. Hayal krklna urad veyle dedi: "Baz insanlar ok ciddi ve lmcl hastalklarn byle kolay arelerlenlenebileceine, tedavi edilebileceine inanamyorlar." Aslnda "bir antibilmemnealtn ik- sir"e daha ok inanlar var. Dr.Lind'i eletiren "baz insanlar",Kraliyet Meclisi ve dier doktorlard. Aslnda Dr. Lind'in buluunu grmezdengeliyorlard. Ancak, birgn Kaptan Hook adndaki denizci, yola kmadan r' ::egemisinin ambarlarn taze meyvelerle doldurdu.Liderliin Asl Testi: Olumlu Deiim Yaratmak

Kaptan Cook 1776'da Kraliyet Meclisi tarafndan baars nedeniyle onurlandrld,ama deniz kuvvetleri subaylar onun raporlarn grmezden geldiler. Dr.Lind'inld yla, 1794'e kadar hibir ngiliz Deniz Kuvvetleri gemisinde limon suyudepolanmamt. Yirmi hafta sren o yolculukta, bir tek kan zehirlenmesi vakasnarastlanmad; yine de, kan zehirlenmesine kar denizcilerin her gn limon suyuimesini art koyan karar kana kadar bir on yl daha gemesi gerekti. Bukararnameyle ngiliz Deniz Kuv-vetleri'nde bir daha kan zehirlenmesi olaygrlmedi.'5'nsanlarn deiime gsterdikleri diren yznden, bir sr gereksiz can kaybyaanmt. Bu bir rezaletti. Deiim direncinizin veya takntlarnzn, bir liderolarak baarnz glgelemesine izin vermeyin."Tutum" Kelimesini Nasl Yazyorsunuz?Yaz yazan elinizle yazd- Dier elinizle yazdnznz "tutum"kelimesi."tutum "kelimesi.Ynlendirme:1. Soldaki stuna, yaz yazan elinizle "tutum"kelimesini yazn.2. Sadaki stuna, dier elinizle "tutum" kelimesini yazn.Uygulama:Yaz yazmayan elinizle yazdnz tutum kelimesine baktnzda, yeni bireydenemeye kalktmz zaman genellikle izlediimiz trden bir tutumun resmini grr-- 72

inizdeki Lideri Gelitirmeksnz. Sylendii gibi; "Hibir ey, ilk seferinde tam anlamyla yaplamaz."

NSANLAR NEDEN DEME DREN G6TERRLERBir "Peanuts" karikatrnde Charlie Brown, Linus'a yle der: "Belki sen bana bircevap verebilirsin Linus. Kimsenin seni sevmediini hissettiinde ne yaparsn?"


29/99

Linus cevaplar: "Kendime objektif bakarak ne gibi eksiklerim olduunu anlamayaalrdm. Benim cevabm bu, Charlie Brovvn." Charlie: "Bu cevaptan nefretediyorum!"Tpk Charlie Brovvn gibi biroumuzun da deiime diren gstermemizin bir dizinedeni vardr.Deiim kendiliinden balamazinsanlarda bir fikri sahiplenme eksiklii olduunda, en fazla ilgilerini eken

nokta olsa bile diren gsterirler! Aslnda ynlendiriliyor olmaktan ya da sistemiinde bir piyon gibi hissetmekten holanmazlar. Byk liderler, izleyenlerininkonuya katlmalarna ve deiimin bir paras olmalarna zemin hazrlarlar. Deiimhakkndaki tutumumun anahtar, benim mi balattm (hereyin bana bal olduudurum), yoksa baka birinin mi benim zerimde deiim gerekletirdiidir (benidaha direnli hale getiren durum).- 74 -Liderliin Asl Testi: Olumlu Deiim YaratmakRutin, engeldirAlkanlklar, bizi dnmeden hareket etmeye ynlendirir ve biroumuzda bykoranda bulunurlar. Alkanlklar, igd deillerdir. Bireye tepkidirler. Yalnzcaolmazlar; ayn zamanda bir nedene baldrlar. nce biz a-lkanlklarmz

ekillendiririz, ama sonra alkanlklarmz bizi ekillendirmeye balar. Deiim,alkanlk kalplarmz tehdit eder ve bizi dnmeye, yeniden deerlen-j dirme yapmaya ve bazen eski davranlarmz unutmayaI zorlar.Onlu yalarm yaarken, golf oyununa ilgi duymutum. Ancak ne yazk ki, ders almakyerine kendim rendim. Birka yl geip birok kt alkanlk kazandktan sonra,mkemmel bir oyuncuya kar oynadm. Etrafmda dolarken, dalga geerek benim aslsorunumun topa vurduktan sonra ona hala ok yakn duruyor grnmem olduunusyledi! Sonra da ciddi bir biimde bana yardm etmeyi nerdi. Zayf olduumkonularda baz deiikliklere ihtiya duyduumu ifade etti. Neleri deitirmemgerektiini aklamasn istediimde, yle dedi: "Her-eyi!" Sonraki bir ylboyunca, eski kt alkanlklarm sildim. Hayatmdaki en zor deneyimlerdenbiriydi bu. Sk almaktan kandm iin ou zaman eski alkanlklarma dnme

eilimim vard; hala da kt oynuyorum.Deiim, bilinmezlik korkusu yaratrDeiim, ssz sularda yol almak demektir; bu da gvensizliimizin glenmesineneden olur. Bu yzden, birok insan yeni zmler yerine eski sorunlaryla daharahattrlar. Yeni bir binann yapmna ciddi biimde ihtiya du-linizdeki Lideri Gelitirmekyan ama bir trl ie giriemeyen kilise mensuplar gibidirler. Bir toplantsrasnda, tavandaki bir sva yerinden kp derek krsdeki konumacya arpar.Hemen bir toplant yaplr ve u kararlar verilir:Yeni bir kilise yapacaz.ki: Eskisiyle ayn yerde yeni bir kilise yapacaz.U: Yeni kiliseyi yapmak iin, eskisinin malzemelerini kullanacaz.Drt: Yenisi yaplana kadar, eski kilisede ibadetimize devam edeceiz.Baz insanlar, zahmetli veya bedelsiz olmadka deiime aktrlar.Deiimin amac net deildiralanlar, ikinci elden bilgi edindiklerinde deiime diren gsterirler. Birkarar verildiinde, bunun alanlar tarafndan duyulmas daha fazla zaman alr vebu da onlarn daha fazla diren gstermelerine neden olur. Kararlarn mmkn olanen dk seviyede alnmas gerekliliinin nedeni budur. Bylelikle karar veren kiizaten konuya en yakn olduundan daha iyi bir karar verecek ve karardan en oketkilenecek olanlar da bunu abucak kendilerine ve soruna yakn bir kaynaktanduyacaklardr.Deiim, yanlg korkusu doururElbert Hubbard, bir insann yapabilecei en byk ha'::-> nn, bir hata yapmaktan

korkmak olduunu syler. Ba. r "bama geldiinde" bu trajik bir olaydr. Eeryanlg- 76 -


30/99

Liderliin Asl Testi: Olumlu Deiim Yaratmak"bama gelirse", bu daha da trajiktir. Bu olduunda, San Diego Rahipleri'nintemsilcisi Larry Anderson'la hemfikir olurum: "Eer ilk seferinde baaryaulaamazsanz, aldnz ey yanlg olacaktr." Birok insan hata yapmaktankorkarak, kendilerini rahat hissettikleri dzende devam etmekte ve deiime direngstermekte srar e-derler.Deiimin dl, deiim harcanan abalar karlamaz

Deiimin avantajlar dezavantajlarna baskn gelene kadar insanlar diren gsterirve alk olduklar dzende devam etmek isterler. Liderlerin bazen gzdenkardklar ey, izleyenlerin avantaj/dezavantaj deerlendirmesini daima kiiselkr/zarar terazisinde tartmalardr; kuruluun kr/zarar terazisinde deil.nsanlar, iinde bulunduklar dzende fazlasyla tatminkardrlarAadaki "Parables"hikayesi, birok kurulu ve kiinin, deiimi semekten ncelm setiklerini ortaya koymaktadr.1940'larda, svire saatleri dnyann en kaliteli ve prestijli saatleriydi. Dnyadasatlan saatlerin %80'i svire ya-prmyd. 50'li yllarn sonlarnda svirelisaat firmalarna dijital saatler gsterildi. Bu fikri geri evirdiler; nkkendilerinin en iyi saat imalatlar olduklarn ve iyi saatleri zatenrettiklerini dnyorlard. Dijital saat fik-

- 77 -inizdeki Lideri Gelitirmekrini gelitiren kii, bunun zerine buluunu Seiko'ya satt. 1940'larda, sviresaat fabrikalarnda 80,000 kii alyordu. Gnmzde bu rakam 18,000'e indi. Oyllarda dnya zerinde satlan saatlerin %80'i svire malyd. Bugn saatlerin%80'i dijital. Bu hikaye, birok kuruluun ve insann bana gelenleri akagstermektedir: Deimek-tense, lmeyi tercih ediyoruz.nsanlar olumsuz dndklerinde, deiim olmayacaktrSze dkmeye gerek olmayan bir ey var: Olumsuz dnenler gelecekte yalnzcahayalkrklklar grrler. Olumsuz bir kiinin mezar tamda u yazygrebilirsiniz: "Bunu beklemeliydim." Bu tarz dnceyi en iyi biimde a-klamakiin, yllarca nce bir yerde okuduum satrlar size sunmak istiyorum:Bakma-grebilirsin. Dinleme-duyabilirsin. Dnme-renebilirsin. Karar verme-

yanlabilirsin. Yrme-tkezleyebilirsin. Koma-debilirsin. Yaama-lebilirsin.Bu depresif listeye bir dnce de ben eklemek istiyorum:Deime-byyebilirsin.- 78 -Liderliin Asl Testi: Olumlu Deiim Yaratmakzleyenler, liderlerine sayglarn kaybederlerzleyenler deiim taraftar bir lideri sevmediklerinde, duygular deiime karpek tarafsz olamayacaktr. Dier bir deyile, insanlar deiim grevlisine negzle bakyorlarsa, deiime de o gzle bakacaklardr.Liderlik seminerlerimde zerinde durduum ilk prensip udur: "Onlara liderliketmeden nce, onlar sevmelisiniz." zleyenlerinizi gerekten ve iten bir biimdesevdiinizde, size sayg duyacak ve birok deiimin iinde sizi izleyeceklerdir.Lider, kiisel eletiri duygularna kar hassastr3azen liderler deiime diren gsterirler. rnein; eer imdi daha iyi biralternatif yntem sunulan bir program elitirmise, deiimi kiisel bir saldrolarak alglayp avunmaya geebilir.Byme ve srekli etkinlik iin; her kurulu yaratmak, [uygulamak, deerlendirmekve deimekten oluan s-1. Aama ' Yaratma4. Aama Deitirmer\1(tm) 2. Aamajtrme Uygulama3. AamaJ* Deerlendirme- 79

inizdeki Lideri Gelitirmekrekli bir drt-adm daireyi izlemelidir. 79. sayfadaki ekil, bu daireyigstermektedir.


31/99

1. ve 4. admlar, bir kuruluun saldr eylemleridir. 2. ve 3. admlar isesavunmac eylemlerdir. Yaratclar olumlu deerlendirme yaparak deiimeynelsinler ya da deiimle kucaklaanlarla yer deitirsinler, sonuta yaratmgerekleir.Deiim, kiisel kayp anlamm gelebilirBir deiimle karlaldnda, herkesin kafasndaki soru udur: "Bu beni nasletkileyecek?" Kurulularda genellikle grup insan vardr: (1) Kaybedecek olanlar;

(2) tarafsz olanlar; (3) yararlanacak olanlar. Her grup farkldr ve dikkatle amaayn zamanda ilerici bir anlayla ele alnmaldr.Deiim, fazladan alma gerektirebilirZaman, birok kimse iin en deerli maldr. Deiim gereklemek zere olduunda,hepimiz bunun zamanmz nasl etkileyeceine bakarz. Genellikle eer fazladanalmamz gerektirmeyecekse, deiime pek kar kmayz. Sidney Hovvard, neistediini bilmenin yarsnn, onu almadan nce neden vazgemen gerektiini bilmekolduunu syler. Eer deiimin bedeli zamansa, birok kimse buna kar kacaktr.Konu zaman olduunda, lider o kiinin deiime isteksiz mi, yoksa mazeretli miolduunu anlamaldr. stek,- 80 -Liderliin Asl Testi: Olumlu Deiim Yaratmak

tutumla ilgilidir ve bu durumda izleyenleriniz deiime diren gsterdiinde az daolsa yapabilecek bireyiniz vardr. Ama deiimi gerekletirebilmek, bakasyla ilgilidir. Birok insan deiimi ister ama sregelen durumlarna vesorumluluklarna yatknlklar yznden deiemezler. Bu noktada, lider ok gerekliolmayanlar eleyerek ve deiimin sonusal deerine odaklanarak ileri nceliksrasna koyabilir.Dar-grllk yeni fikirleri kabullenmeyi engeller"Bin altyz kii Amerikan Uluslararas Dnya Aratrma Topluluu yesidir. BakanCharles K. Johnson tm yaam boyuncu bu kurumun bir savunusucusu olmutur. O-kulyllarnda dnyay tandm zaman onun bu durumunu kabullenmemitim ve imdi dekabullenmiyorum." Bu bana Maine'de yaayan ve yz yana merdiven dayam adamanmsatyor. Verandada otururken sormutu, "ddiaya girerim ki yaamnz boyuncaok sayda deiiklik olmutur." Yal adama yantlad, "Evet, onlarn herbirinde

bir ya daha yalandm."Gelenekler, deiimi engeller.u espriyi severim: "Bir ampul deitirmek iin ka kii gerekir?" Cevap: "Drt.Biri ampul deitirir, dier de eski ampuln ne kadar iyi olduundanbahseder."Bu tip insanlar, bana Michigan'daki bir kampta subaylarn nnde bir tutam imenesaldran avuu hatrlatr. avu, bir erini her gn saat bete bu imeni sulamakla- 81 -inizdeki Lideri Gelitirmekgrevlendirmiti. Er bunu derin bir ballkla yerine getirdi. Berbat birfrtnann patlak verdii bir gnde, avu koulara gitti ve eri oradaangaryalarla urarken buldu."Neyin var senin?" diye bard ere. "Saat be ve sen darda imeni suluyorolmalydn!""Ama avu!" dedi er kafas karm bir halde. "Yamur yayor, frtnayabaksana.""Ne olmu yani!" diye tekrar bard avu. "Yamurluun var, yle deil mi?"Cornfield'in Kanunu yle der: "Artk baka bir ey yapma zaman gelecek kadar uzunsre zerinde konuulduuna herkes hemfikir olana kadar hibir ey yapl-Liderliin Asl Testi: Olumlu Deiim Yaratmakmaz.DEM N BR KONTROL LSTESAada, bir kurulu ierisinde herhangi bir deiim gerekletirmeden nce gzdengeirmeniz gereken sorular bulunmaktadr. Sorular evet cevab alabildiinde,deiim daha kolay olacak demektir. Sorularn cevab ancak hayr (ya da belki)

olabildiinde, genellikle deiimin zor gerekleeceine iaret eder.EVET HAYIRBu deiim izleyenlerin yararna olacak m? Bu deiim kuruluun amacna uygun mu?


32/99

Bu deiim ak ve net mi? En tepedeki %20 (etkileyiciler) bu deiimi destekliyormu?EVET HAYIRBedelin tamamn demeden bu deiimin denenmesi mmkn m? Fiziksel, finansal vebedensel kaynaklar bu deiimi karlamaya yeterli mi? Bu deiim istendiinde gerialnabilir mi? Bu deiimin sonraki admlar grnebiliyor mu?Bu deiimin hem ksa, hem de uzun dnem yararlar var m? Liderlik byle bir

deiimi gerekletirmeye yeterli mi? Zamanlama yerinde mi?Zaman zaman her lider, Charlie Brovvn'la birlikte bir itin zerinde duran Lucygibi hissederler. "Dnyay deitirmek istiyorum." "Nereden balayacaksn?" diyesorar Charlie Brovvn. "Senden!"Son soru olan "Zamanlama yerinde mi?", deiimin gereklemesi iin en temelgerektir. Bir liderin deiimi gerekletirme abas, ancak zamanlama doruolduunda yerini bulacaktr. "Winning Attitude (Kazanan Tutum)" adl kitabmda bukonuya ksa biimde deindim: .Yanl zamanda yanl karar: Felaket Doru zamanda yanl karar: Hata Yanlzamanda doru karar: Kabul edilemez Doru zamanda doru karar:Baarinsanlar ancak deimek zorunda kalacak kadar incindiklerinde; deimekistediklerini yeterince anladklarnda; deiime yeterli olabilecekleri kadarn

aldklarnda- 8283 -inizdeki Lideri Gelitirmekdeiirler. Bir lider olarak, insanlarn bu noktadan hangisinde olduklarnanlamalsnz. Aslnda, en iyi liderler bu noktadan birinin olumasna nedenolacak bir atmosfer yaratrlar.(6)DEMN GELME SRECDeiimin hem yeniliki (daha ncekinden tamamen farkl), hem de geliimci (dahancekinin ilenmi hali) olarak alglanabileceini

john c maxwell icinizdeki lideri gelistirmek

Documents