jj/ tj2/$c//) - itt - niscairnopr.niscair.res.in/bitstream/123456789/3195/1/bvaap 15(1)...

7
~~~~~m;r~ qt;f 15 0t<0 1 'fT 2006 'r. 37-43 ~TR (.mO$\Jj/ tJ2/$C//) - iTt (&f2Chlf qR2C/lf) ~-~ if ~ llltSlOI Y~~T ~ ~, 0IT qr fm; ~ ~ ~ \JR(fT ~ (cjI.\lfr.) ~, ., ~ <rJ1T'ffi, (\3".~.) *m fcrw;r ~, ~ ~ 013%UR ~ ~ ~-1l0 012 .. ,,' , mti~T : ~ 13m !R~T if UR-lTt ~-~ cj) ~ UR CIiT ~. ~ ~ \9TC:T \3fR {If1I£1f.1Cj) i3Cfrn' cj) m CliT \3Tur:f1 coB %TI; \JR(fT ~ ~, ~, <rJ1T'ffi cj) 013%UR ~~ ~ cpsf 2003-04 or 2004-05 CIiT~ \3fR W ~ if ~ fcm TTirI UR \3fR 1Tt CIiT~ \3fR ~ ~ ~ ~ ~ CliT rcr~~ coB ~ qmr 1J<IT fch UR ctr ~ if ~ fcm TTir~ \9TC:T (~ ctr &TG:, :rff &TG: \3fR ~ + :rff &TG:) CliT ~ ctr ~, ~ \3fR ~ ~ ~ 0ljQilIRd-f.1$ruT ctr WRT if mcico \3RR qmr 1J<IT I ~ \9TC:T CliT ~ coB ~ UR ctr ~ if ~ CIiTWRT if 16.1 ~ 18.8% ctr ~ G:\if ctr 1T<1t ~ ~ ctr &TG:, :rff &TG: \3fR ~ + :rff \9TC:T CliT \"jfHkLJCj) \3Tur:f1 coB ~ m£I: UR CIiT~ \3fR ~ tlLJQRLJIQemf 1T<1t I~ CliT \3Tur:f1 coB ~ ~ '1ft ~ S0lT fch UR CIiT &ill ~ ~ ~ ~ (Q. 14,755/ha) ~ or :rff &TG: eN m ~~ ~ s0lTI {ltll£lf.1Cj) i3Cfrn' cj) ~ if UR CIiT ~ ~ ~ (45.4 q/ha) N l20 P 60 Zn 25 kg/ha eN ~ ~ emf 1T<1t I ~ cj) G'RT Cf1'iT cj) ~ cj) 0lTt.lR ~ UR ctr~ I<ffi ~ ~ 0lCf~M (94.9 kg/ ha) ~ or :rff &TG: eN• m~~ ~ emf 1T<1t I ~ ~ cj) ~ ~ \9TC:T I<ffi ~ ~ if ~ CliT*r \3fR \N(i)1" ~ ctr "I1BIT ~ ctr WRT if mcico m ~ 0lfucn qr:jT 1T{ I Integrated nutrient management in rice (Oryza sativa)-wheat (Triticum aestivum) cropping system Vijay Kumar,0 P Singh & Virendra Kumar* Janta Vedic (PG) College, Baraut, Bagpat (U.?) *Agronomy Division, Indian Agricultural Research Institute,New Delhi 110012 Abstract Tostudy the effect of organic manures and chemical fertilizers in rice under western Uttar Pradesh conditions a field experiment was conducted at the research farm of Janta Vedic College, Baraut, DistrictBagpat (U.P.) duringtherainyand winter seasons of 2003-04 and 2004-05 with rice-wheat cropping system Incorporation of organic manures(FYM, poultry manureand FYM+ poultry manure) significantly recorded higher crop growth, yield and yield attributes of rice as compared tocontrol. Org~nic manures increased the mean grain yield of rice by 16.1to 18.8% over control. However, farm yard manure, oultry manure and FYM+poultry manureproduced growthand yield of rice at par.Results revealed that the combineduse of farm yard and poultry manure fetched maximum mean net returns of Rs 14,755 in rice cultivation. In reference'to 2hemical fertilizers the maximum mean grain yield of rice (45.4 q/ha) was observed with N 120P 6OZn25kg/ha. Based ,Din .two· years experiments, maximum mean nitrogen uptake (94.9 kg/ha) was recorded under combined use of farm yard and poultry m~nures. Incorporation of organic manures caused improvement in organic carbon and available nitrogen content of soil aftercr~p'h'arvest ascompared to control

Upload: phamliem

Post on 17-Apr-2018

218 views

Category:

Documents


4 download

TRANSCRIPT

Page 1: Jj/ tJ2/$C//) - iTt - NISCAIRnopr.niscair.res.in/bitstream/123456789/3195/1/BVAAP 15(1) 37-43.pdf · BlOJRd cfrl5JUT~q cF ~ CDT'U:fR-q 00SC!; \Jf'idT m~, ~,~ cF ~ gi$r 'IT cpt 2003-04

~~~~~m;r~qt;f 15 0t<0 1 'fT 2006 'r. 37-43

~TR (.mO$\Jj/ tJ2/$C//) - iTt (&f2Chlf qR2C/lf) ~-~ if~ llltSlOI Y~~T

~ ~, 0IT qr fm; ~ ~ ~\JR(fT ~ (cjI.\lfr.) ~, ., ~ <rJ1T'ffi, (\3".~.)

*m fcrw;r ~, ~ ~ 013%UR ~~ ~-1l0 012 .. ,,' ,

mti~T : ~ 13m !R~T if UR-lTt ~-~ cj) ~ UR CIiT ~. ~ ~ \9TC:T \3fR {If1I£1f.1Cj)i3Cfrn' cj) m CliT

\3Tur:f1 coB %TI; \JR(fT ~ ~, ~, <rJ1T'ffi cj) 013%UR ~~ ~ cpsf 2003-04 or 2004-05 CIiT~ \3fR W ~ if ~fcm TTirI UR \3fR 1Tt CIiT~ \3fR ~ ~ ~ ~ ~ CliT rcr~~ coB ~ qmr 1J<IT fch UR ctr ~ if ~ fcmTTir~ \9TC:T (~ ctr &TG:, :rff &TG: \3fR ~ + :rff &TG:) CliT ~ ctr ~, ~ \3fR ~ ~ ~ 0ljQilIRd-f.1$ruT

ctr WRT if mcico \3RR qmr 1J<IT I ~ \9TC:T CliT ~ coB ~ UR ctr ~ if ~ CIiTWRT if 16.1 ~ 18.8% ctr ~G:\if ctr 1T<1t ~ ~ ctr &TG:, :rff &TG: \3fR ~ + :rff \9TC:T CliT \"jfHkLJCj) \3Tur:f1 coB ~ m£I: UR CIiT ~ \3fR ~

tlLJQRLJIQemf 1T<1t I ~ CliT \3Tur:f1 coB ~ ~ '1ft ~ S0lT fch UR CIiT&ill ~ ~ ~ ~ (Q. 14,755/ha) ~or :rff &TG: eN • m ~~ ~ s0lT I {ltll£lf.1Cj) i3Cfrn' cj) ~ if UR CIiT ~ ~ ~ (45.4 q/ha) N

l20P60

Zn25

kg/ha eN ~ ~ emf 1T<1t I ~ cj) G'RT Cf1'iT cj) ~ cj) 0lTt.lR ~ UR ctr ~ I<ffi ~ ~ 0lCf~M (94.9 kg/

ha) ~ or :rff &TG: eN • m ~ ~ ~ emf 1T<1t I ~ ~ cj) ~ ~ \9TC:T I<ffi ~ ~ if ~CliT*r \3fR \N(i)6£1" ~ ctr "I1BIT ~ ctr WRT if mcico m ~ 0lfucn qr:jT 1T{ I

Integrated nutrient management in rice (Oryza sativa)-wheat(Triticum aestivum) cropping system

Vijay Kumar, 0 P Singh & Virendra Kumar*Janta Vedic (PG) College, Baraut, Bagpat (U.?)

*Agronomy Division, Indian Agricultural Research Institute, New Delhi 110012

AbstractTo study the effect of organic manures and chemical fertilizers in rice under western Uttar Pradesh conditions a fieldexperiment was conducted at the research farm of Janta Vedic College, Baraut, District Bagpat (U.P.) during the rainy andwinter seasons of 2003-04 and 2004-05 with rice-wheat cropping system Incorporation of organic manures (FYM, poultrymanure and FYM+ poultry manure) significantly recorded higher crop growth, yield and yield attributes of rice as comparedto control. Org~nic manures increased the mean grain yield of rice by 16.1 to 18.8% over control. However, farm yard manure,oultry manure and FYM + poultry manure produced growth and yield of rice at par. Results revealed that the combined use

of farm yard and poultry manure fetched maximum mean net returns of Rs 14,755 in rice cultivation. In reference'to 2hemicalfertilizers the maximum mean grain yield of rice (45.4 q/ha) was observed with N 120P6OZn25kg/ha. Based ,Din .two· yearsexperiments, maximum mean nitrogen uptake (94.9 kg/ha) was recorded under combined use of farm yard and poultry m~nures.Incorporation of organic manures caused improvement in organic carbon and available nitrogen content of soil aftercr~p'h'arvestas compared to control

Page 2: Jj/ tJ2/$C//) - iTt - NISCAIRnopr.niscair.res.in/bitstream/123456789/3195/1/BVAAP 15(1) 37-43.pdf · BlOJRd cfrl5JUT~q cF ~ CDT'U:fR-q 00SC!; \Jf'idT m~, ~,~ cF ~ gi$r 'IT cpt 2003-04

1Hdli?HI

~ q ~ c8 ~ ~ tTH \3lll: 1Tt 'l:ffiCf c8 ~@I~I~'i ~ ~ I @I~I~'i cF ~tT -q: ~ ?;~T ChI~ ~ <fr ~ c8 Blh~d I m f.1t.Tfffif irill% I tTH-1Tt ~-:cmJ ~-~ 'l:ffiCf -q ~ ~ % I~-~ \3lll: liUT 'l:ffiCf -q Wfl1<T 100 BI@ ~ ~

tTH-1Tt ~-:cmJ cF ~ \3ffilT % I % ~ ~ ~q-?;~T,$nq, e,RlJIOII, ~ \3TIR ~ -q <S1SdllJd-q \31lRmT

0ffiIT % I ~ ~ -q {IBllJPlCh ~ ChI ~~ q ~ C{)l1~ N2r cF CfRUT ~ \3lll: ~fcnm;r ~ em ~ ~ ~ ~ I ~ \3WITCIT{IBllJPlCh~cF~m~~, \JWf \3lll:~~-q~~ ~ m %1 m~ tT ~ {BllJ.{( em ~ cF ~,{IBllJPlCh \3lll: ~ :rrr 'IT em ~RlCli(jj m ~m%1,2I ~ cF '1iW~ -q {IBllJPlCh ~ em C{)l1~ C{)l1m fcRrr \Jll"ir ~ ~ N2r crrB ~cq Ro 11111'~ ~ ~~ I tTH-1Tt ~-:cmJ cF ~ tTH ChI &ill -q ~C{)l1cn8 \3lll: ~ CDT ~ ~ 00 cF ~ fill R d1fmuT ~q em m fcRrr ~ I ChiJPl Ch ~ m:ill \3lll:\3ffi1RT ~ i}q(1Ql' ~ dm ~ m em ~ wrrr % I

\3q{'ICFdd22TI CDT 'U:fR -q ~ ~ ~n-qChl4PlCh ~\3lll: {IBllJPlCh ~ em tTH-1Tt ~ ~ -q tTH c8~, \)q\Jf \3lll: \)q\Jf trGChT 'IT m em ItcrlJ(Ch'i cn8 %8;fcRrr <mT I m~ tT ~n-qem 13t~<:f tTH -q cfr 'T{ ~ q

~ cF \WT~W m em 1Tt c8 ~ 'IT \31~ ~em ml

mll1fi ~ fcW:JBlOJRd cfrl5JUT~q cF ~ CDT 'U:fR -q 00 SC!; \Jf'idT

m ~, ~, ~ cF ~ gi$r 'IT cpt 2003-04\3lll: 2004-05 cF fuR ~ q ~ cF ~ -q tTH-1Tt~-:cmJ cF ~ tTH c8 ~ c8 ~ \3lll: ~'IT Chl4PlCh 00 \3lll: {lBllJPlCh ~ cF m em ItcrlJiCh'icn8 cF ~ m M -.m I ~ ~n-q-q '@d c8 ~

~ ~ ~ m ~ pH liR 7.3, ~ ~0.54%, CWf 'i1~~\l1'i 0.058% \3fR i}q(1Qf lhl&I{B q W~T~~T: 22.8 D;Cf270.4 kg/ha ~ I m cF ~ ~ ChIJPlCh@R ~ (~, <WIT c8 @R, :rIT @R \3lll: <WIT +:rIT (SIR) \3fR '(9: {IBllJPlCh \3Cf«.n B"tr (0, 40N, 80N, 120N,

120N 60P \3fR 120N 60P 25Zn) CDT B(f@ch1 cF ~ ~f%\l1I~'i (~.lfI.tt.) -q ill;r ~'i{lcrR11:l1' cF m~ ww:rr<mT IChl4RCh (SIR ~ CDT~ cF ~ ~ \3fR {IBllJPlCh~ CDT \N-~ -q \@T <mT I tTH c8 27 ~ ~ q'TtT

c8 ~ 5em m 1:fRI -q 2003 q 2004 -q ~~T: 13 \3fR11 ~ CDT c8 ~ I tTH c8 '~ <S1IBlOJdI-l'~ emm fcl:Jm <mT I ~ ~ -q 20em c8 ~ 'IT c8 ~ Ilh'f~ {B \3lll: fGtcn c8 ~ 11RT ~~T: 60 \3lll: 25kglha

\3lll: 'i I~il \l1'i c8 ~ 11RT c8 \31TtIT~ cF ~ cfr ~ I'i I~il \l1'i c8 ~W\31TtIT11RT ~ cF 30 ~ "<S1Rcfr ~ I'i1~il\l1'i, lhl&I{B q fGtcn ~~T: ~, ffirrc;r ~ ~\3lll: fGtcn ~ cF ~ -q Rir -.m I ~ c8 ~ ¢hIkiCh\3lCWTIJIT'IT fttcrr{ c8 ~ I tTH c8 ~ -q ~ Chl4RCh~ ~ 'lffi' cF \31Ttrn' 'IT ~ ~ 3 ~ ~ cfr 'Tdf I<WIT q :rIT c8 @R -q 'i1~il\l1'ic8 11RT ~~T: 0.63 \3fR1.81 %, 01(Ch81d c8 ~ I <WIT c8 @R, :rIT (SIR \3fr{ <WIT+ :rIT @R CDT ~~T: 10, 3 \3lll: 5.0 + 1.5t/ha c8 0' ~m fcRrr <mT I tTH c8 ~ -q cfr 'T{ Chl4Pl Ch 00 q{IBllJPlCh ~ cF \WT~W m em \31~ cn8 cF ~~ ~ -q iIt c8 ~ ~ ~ lilt c8 ~ -q 'i1~?I\l1'ic8 Q;CFm 11RT (50kg/ha) ~ cF ~ m c8 ~ I~ m 'i I~il\l1 'i \WT~~ em f.1t.ThuT c:R q ~ -q'i1~?I\l1'i ~~TddT q ~ ~ ~ \RT~ cF 'l1ITcF :J°Hlh~cF \31Ttrn' 'IT fcRrr <mT I

~~~CflI4f;tCfl m CfiT m:~ c8 ~ \3lll: \)q\Jf tR:'ChT cF~ ~ ~ em ~ m 'R qp:rr <mT fcl1 Chl4RCh~ em m cn8 ~ tTH c8 ~ ~ \3fr{ \)q\Jf tR:'ChT

(q'Ttif c8 ~, gfcf q'Tm ~ ~ c8 ff&TI \3fr{ Q;CFm~ em 'lffi') -q 01jq:qIRd-PllJ~:'101 ~ c8 WAf -qm~ ~ wIT ~ (ffiUIT 1), ~ qRolllOJ«J~q \)q\Jf-q ~ :stI m c8 ~ ~ Chl4PlCh ~ (<WIT c8@R, :rIT @R \3lll: <WIT + :rIT @R) em j)~'iklOJCh \31~cn8 'IT gr:r: ~ c8 ~ \3lll: \)q\Jf BlOJqRlOJIq 'TIt ~ I~ ~ -q ChIJPlCh ~ m \3q:qIRd ~ ~ ~ cRq ~ c8 \)q\Jf -q em 01jq:qIRd ~ c8 WAf -q m~~ wIT ~ I ChIJPlCh ~ m \3q:qIRd ~ ~ cRc8 ~ ~ -q PllJ~ol cF :J)ChI<S1Jl16.1 ~ 18.8% c8~ ~ c8 ~ (ffiUIT 2) I ChIJPlCh ~ cF m ~~-q ~ ~ c8 i}q(1QJ'dT ~ cF qRolllOJ«J~q ~ c8~ \3lll: \)q\Jf trGChT 'IT ~ m ~ I tTH c8~ -q gfcf q'Tm ~ ~ f.1cfwIT \3lll: 1000 ~ cF'lffi' -q ~ :st, ~ lh~ «J ~q c:R q ~ c8 \)q\Jf -q m~ :stI ChI·JPlCh ~ em m cn8 'IT tTH q \3p:f~.c8 ~, I3'Y\i1 \3lll: \)q\Jf trGChT 'IT ~ ~~~31

Page 3: Jj/ tJ2/$C//) - iTt - NISCAIRnopr.niscair.res.in/bitstream/123456789/3195/1/BVAAP 15(1) 37-43.pdf · BlOJRd cfrl5JUT~q cF ~ CDT'U:fR-q 00SC!; \Jf'idT m~, ~,~ cF ~ gi$r 'IT cpt 2003-04

{ltlll4RCfl ~ <fiT~ : WfRlIT ~ crm cfi ~ B~ ~ Cf)TIcr~WrJr ill "l:R 'WIT Tfm fcl1 t.lR If40kg N/ha Cf)T>PITrrill "l:R ~ eN %' ~ ~\3fR ~ if R 101r51UI eN ~ If mcicn ffl B 01fucn %~ m:fr (~ 1) I ~ ~ If '11~~\J1'1 eN 11T5lT120kg/ha CfCD~ "l:R~ % \3fR ~ ~ If \3fHlfH %.~ 'T{ I ~ '11~~\J1'1 eN 11T5lT80 \3fR 120kg/ha B ~~ \3fR ~ ~ If cnlt mcicn ~ ~ 'WIT Tfm Iet-=rr crm cfi \31Ttm "l:R 80 \3fR 120kg N/ha Cf)T>PITrrill"l:R c;R eN ~ If '11~~\J1'1 ~FTeN JNm ~~T: 54.3\3fR 58.5% eN Jfrmf % ~ eN 'T{ (~ 2) I ~WFJIT80 \3fR 120kg N/ha Cf)T>PITrrill "l:R~ eN ~if '11~tl\J1'1 ~FTeN ~ If ~~T: 46.1 \3fR 49.4% eNJfrmf % ~ TTifrI ~ eN ~ \3fR ~ ~ If~ ~ eN ~ % ~0IT"l:R ~ If ~ 11T5lTIf'11~~\J1'1 ~QTill cfi m m ~ qRull!1~{<\q t.lR cfic;RCT~eN~lf%~1 t.lReN~lf%\3fR~ "l:R '11~~\J1'1 cfi ~ m Cf)T~ IcrcRur 'lfr~<S£r ~41

~ B ~ ~ Cf)T\31~ ill B CRIT ~ fcl1ChIG1RCh~ \3fR mil101RCh~ Cf)Tt.lR eN ~ (c;RCT~) 8JTI \31CT~~ '11~~\J1'1 eN 11T5lT"l:R mcicn m~ ~ (~ 2) I >PITrrcfi ~ crm if ~ '11~~\J1'1\31CT~fl1sroT(92.8kg/ha) ~ CT :rIT @R c@ ~ ffl B~ "l:R 'WIT Tfm I ~ fchm 'lfr ~ if ChIG1RCh \9TGJ B\:\q q IRd ~ 8JTI '11~~ \J1'1 \31CT~fl1sroTeN 11T5lTcfi ~mcicn ~ ~ m I >RWf ~iTt:rIf 40kg N/ha ~ "l:R~8JTI \31CT~~ eN 'T{ '11~~\J1'1 eN 11T5lTif '11~tl\J1'1 ~FTeN JNm mcicn % ~ TTifrI ~ \3Wr, '11~tl\J1'1 eN11T5lT120kg/ha CfCD~ "l:R ~ 8JTI \31CT~~ eN 'T{'11~<I\J1'1eN lWfT if, '11~<I\J1'1B\ 80 cfi 0)41 cnlt ~m ~& Tfm I ~ 8JTI \31CT~~ eN 'T{ '11~~\J1'1eN liT5lTif ~ Cf)Tqftm '11~<I\J1'1BU 80 \3fR 120kg/ha eN WRT If, '11~~\J1'1 BU 0 \3fR 40kg/ha"l:R 01fucn'WIT Tfm I t.lR If ChIG1RCh\9TGJ CT '11~~\J1'1 ~ Cf)T>PITrrill B ~ cfi ~ 1RT~ 0i'~T if % cfi m~-m~~ m (~ CT~) If '11~~\J1'1 eN 01fucn m\1~TmlTm cfi lh<;ij~{<\q~ 8JTI \31CT~~ '11~~\J1'1 eN 11T5lTif~ ~ I tm tT ~ t.lR eN ~ If Chl4RCh \9TGJ CT'115~ \J1'1 ~ Cf)T>PITrrill "l:R 'lfr ~ ~.6 I

m'1' eN ~ if >PITrreN 'T{ ~ ChIG1RCh \9TGJ if'BCTfr1rcnJfrmf ~ m (Rs. 14,755/ha) ~ CT:rIT @R

ChT ~ ffl B ~ "l:R 'WIT Tfm I \3~@A'1101qI\f % m

fcl1 cficrc;r 0ljqqlRd ~ B Q. 12,984/ha Cf)TJfrmf ~m 'WIT Tfm I '11~~\J1 '1 ~ cfi ~ If t.lR eN \.SrillB~ \3frw ~ m Q. 17,380/ha 120 kg N/ha Cf)Tmill "l:R 'WIT Tfm I t.lR eN ~ if ~ "l:R cnlt IJChcn~ Rm Tfm, m Cfll1Jfrmf ~ mCQ. 7,515/ha) 'WITTfm I

~<fiT~""M'~: ~crmcfi~B~ ~B ~ S\31Tfcl1 t.lR-~ ~ ~ cfi 0RPfu t.lR eN ~If ~ TJif ~ ChIG1RCh~ \3fR mMRCh ~ ~Cf)T~ ~ cfi ¢m eN ~, ~ ~ eN msm\3fR 1000 G.T'1T cfi 'l-lR "l:RR 101r51U1 eN ~ If mcicn m~ (~ 1) I ~ crm If ~ CT:rIT @R ChT ~

ffl B ~ "l:R m\1 ¢m ~ ~ eN msm w:rffucnqp:fr TTifr1 ~ ChIG1RCh\9TGJ cfi \31CT~llSfm Cf)T~ cfi1000 G.T'1T cfi 'l-lR "l:Rcnlt lcr~llSfm ~ 00 Tfm I t.lReN ~ if cfr TTifr Chl4RCh \9TGJ Cf)Tm ~ 2003-04eN JNm 2004-05 if ~ eN ~ If 01fucn 'WIT Tfm IChIG1RCh\9TGJ cfi >PITrrill B ~ If ~ Chl*r eN11T5lTIf ~tm m cfi m ~eN ~ c@ ~ liT5lTif~ CRCITcfi fitrR B ¢m eN 01fucn ~ \3fR fcrChrn

~ S\31TI >RWf ~iTt:r~ ~ \3fR JPT7 8JTI ~fcl1ir TJif q R UII!1~( cfi \31jffl ~ I

t.lR eN ~ if ~ TJif IJChcn BU Cf)T'lfr \31CT~llSfm ~ ~eN ~ eN % \3fR ~ ~"l:Rlcr~llSfffl B 00 Tfm (~ 1) I ~ eN ~ \3fR ~~ "l:R N P \3fR N P Zn Cf)T\31CT~llSfm JPT IJChcnBU eN ~ If 01fucn 'WIT Tfm ~ IJChcn IJlTCTliTcfi\31CT~llSfm Cf)T~ cfi 1000 G.T'1T cfi 'l-lR "l:Rcnlt ~m ~ ~ Tfm I ~ eN ~ CT~ ~ 2003-04eN ~ If ~ 2004-05 If 01fucn qp:fr Tf4f ;:rjlfcf) IJChcnIJlTCTliTN P \3fR N P Zn cfi \31CT~llSfm cfi m m I tmtT ~ ~ ~ If Rir TJif lhlf\hlni ~ cfi\31CT~ m ~ ~CTJPT ~ "l:R 'lfr ~ fcl1ir8 I

qRullrjl' cfi 0lC1<;i'ICh'1B % 'lfr ~ S\31Tfcl1 ~ eN~ cfi ~ ChIG1RCh\9TGJ 8JTI \3qqlRd cmrtT B ~~ if 0ljqqlRd cmrtT eN ~ If ~ Chl*r (%)\3fR ~<S£r '11~tl\J1'1 (kg/ha) eN liT5lTJ1RrcFJ~ ~, ~lh<;ij~ {<\q ~ eN DC'ffi ~TfCRfIf % mill ~ I c;J crm cfJ~ :rIT @R 8JTI \3qqlRd ~ If ~ ~ Ch1*r(0.67%) \3fR ~<S£r '11~~\J1'1 (209.6 kg/ha) qp:fr TTifrI'11~~\J1'1 ~ cfi ~ If, ~ If 80kg N/ha Cf)T>PITrrill "l:R ~ If ~ Chl*r \3fR ~<S£r '11~~\J1'1 eN

Page 4: Jj/ tJ2/$C//) - iTt - NISCAIRnopr.niscair.res.in/bitstream/123456789/3195/1/BVAAP 15(1) 37-43.pdf · BlOJRd cfrl5JUT~q cF ~ CDT'U:fR-q 00SC!; \Jf'idT m~, ~,~ cF ~ gi$r 'IT cpt 2003-04

~m

;r~

cfrm

cfiT~(

cm)

lNTC

IT~

cfiTms

m&

~cfr

"JrcfiT

~(cm

)lN

TCIT

~cfiT

msm

&~

~cf;

~gf

(fcfr

m(g

m)

~cf;

~gf

(fJ:\

m(g

m)

2003

-04

2004

-05

2003

-04

2004

-05

2003

-04

2004

-05

2003

-04

2004

-05

2003

-04

2004

-05

2003

-04

2004

-05

~~

cff{~

~90

.493

.15.

77.

021

.021

.775

.385

.577

.081

.240

.941

.4

I~

cfiT~

96.8

97.9

6.4

7.8

21.8

22.8

78.3

87.4

82.5

86.4

41.2

41.6

~~

98.6

98.9

6.6

8.0

22.0

23.3

78.2

88.6

82.7

87.1

41.4

41.7

~+

~~

99.4

99.6

6.7

8.2

22.0

23.0

77.8

87.0

87.2

89.5

41.0

41.6

I~

~(0

.05)

4.08

\)T.m

.0.

350.

930.

350.

94\)T

.m.

\)T.m

.3.

574.

33\)T

.m.

\)T.m

.

~~

(kg/

ha)

~.No

81.2

88.0

4.4

5.6

20.5

21.5

73.2

84.4

70.9

78.4

40.5

41.1

IN 4

093

.698

.66.

07.

321

.322

.074

.086

.878

.283

.640

.941

.4

N so

97.0

103.

46.

68.

422

.022

.975

.886

.985

.384

.341

.241

.8

N 120

100.

997

.86.

98.

422

.223

.478

.386

.991

.990

.741

.241

.7

iN 1

20P

6010

2.3

98.9

7.2

8.3

22.5

23.0

80.5

88.8

83.3

89.4

41.3

41.9

N120

P6O

Zn25

102.

697

.77.

38.

521

.923

.381

.088

.385

.089

.341

.441

.9

~~

(0.0

5)3.

754.

240.

442.

060.

611.

462.

582.

636.

328.

37\)T

.m.

\)T.m

.

i\)T

.m.

0Tmm

n~ •....

•CJ

1 ~. ----.

-....... 1 /'.:l

0 0 --oJ

Page 5: Jj/ tJ2/$C//) - iTt - NISCAIRnopr.niscair.res.in/bitstream/123456789/3195/1/BVAAP 15(1) 37-43.pdf · BlOJRd cfrl5JUT~q cF ~ CDT'U:fR-q 00SC!; \Jf'idT m~, ~,~ cF ~ gi$r 'IT cpt 2003-04

BRUIT

2-

~~

\3fR

\3Chcn

~cnr

t:!R

oR0(C

1IG:Cl

ictl,

~\31

cr~fT

qur

\3fR

~i'l

fl1'l\

>f'J:!

lC1"

u~

oRoR

~\31

cr~fT

qur

~.'G:

RT\3"

'Cl\il

'!fIT

\3"'Cl

\il~

i'lfl1

~(q

/ha)

(q/h

a)(k

g/ha

)(R

s/ha

)..

2003

2004

~20

0320

04~

2003

2004

2003

2004

~~

~\9

R

•~

~~

35.2

36.9

36.1

67.4

69.7

68.6

72.2

575

.73

1272

013

247

1fr.R

oR\9

R40

.942

.941

.973

.378

.976

.186

.71

92.8

514

230

1536

1

:rIT\9

R41

.243

.742

.573

.679

.776

.790

.86

95.5

1\3

590

1483

3

I1fr

.R+

:rIT\9

R41

.744

.142

.975

.781

.878

.892

.89

97.0

314

135

1537

5

~W

ct1

(0.0

5)1.

872.

982.

362.

433.

843.

081.

946.

5477

383

1\3C

hcn~

(kg/

ha)

f'tNo

27.5

29.2

28.2

51.4

56.2

53.8

54.5

560

.28

6885

8145

JN 4

037

.738

.938

.371

.873

.772

.881

.2\

84.7

114

033

\482

4

N gO42

.144

.943

.576

.380

.978

.692

.46

95.0

9\6

443

\736

4

JN 1

2043

.346

.144

.777

.383

.580

.466

.58

99.2

3\6

742

1801

7

N120

P60

44.1

46.2

45.2

78.6

84.4

81.5

96.2

810

2.21

1602

017

160

N12

0P6O

Zn25

44.3

46.5

45.4

79.8

86.5

83.2

98.8

210

3.84

\563

516

80\

~~

Wct

1(0

.05)

3.29

3.89

3.37

4.42

4.96

4.48

5.97

9.14

1139

1327

~\31

.m.

\31mc

icF;

-l:1! i ~ ~ ~

Page 6: Jj/ tJ2/$C//) - iTt - NISCAIRnopr.niscair.res.in/bitstream/123456789/3195/1/BVAAP 15(1) 37-43.pdf · BlOJRd cfrl5JUT~q cF ~ CDT'U:fR-q 00SC!; \Jf'idT m~, ~,~ cF ~ gi$r 'IT cpt 2003-04

BRUf

r3

-t.l

R-1

lt~-

<m;

cf;0R

Pfu

"~

<9TG

J~

~~

COT

JFJ

cf;~-

~:rm

q<:m

\3Wff.r

cnC

fil*r

(0/0)

~"'-T

~(k

g/ha

)Jfl

mfr

ER(C

f(g

lee)

2003

-04

2004

-05

2003

-04

2004

-05

2003

-04

2004

-05

t.lR

~1l

t~t.l

R~

1lt~

t.lR

~1l

t~t.l

R~

1lt~

tR~

1lt~

t.lR

~1l

t~~

~~

~~

~~

~~

~~

~~

@G

:

~~

:®0.

530.

520.

530.

5219

0.5

188.

618

9.4

186.

81.

551.

621.

561.

65

~c&

@G

:0.

590.

570.

590.

5820

3.8

198.

520

6.0

202.

41.

451.

551.

461.

60

:rTI@

G:

0.60

0.58

0.61

0.60

206.

820

2.8

209.

620

6.4

1.44

1.56

1.43

1.57

~+:r

TI@

G:

0.59

0.57

0.60

0.59

205.

420

0.5

206.

420

3.2

1.45

1.56

1.42

1.56

~0f.

'i'R(0

.05)

0.00

70.

003

0.02

10.

014

3.88

3.67

4.16

3.95

0.Q

701

.1.11

.0.

1001

.1.11

.

~~

(kg/

ha)

No0.

520.

510.

530.

5117

6.2

174.

717

1.7

170.

31.

461.

571.

451.

62

N 400.

550.

540.

560.

5519

5.0

193.

420

3.0

198.

81.

461.

561.

451.

62

N so

0.57

0.56

0.58

0.57

209.

420

3.0

209.

420

6.0

1.47

1.58

1.47

1.64

N 120

0.61

0.60

0.63

0.60

211.

720

7.1

213.

620

9.4

1.48

1.58

1.48

1.65

N12

0P60

0.58

0.57

0.59

0.59

208.

020

3.0

209.

520

5.3

1.48

1.57

1.47

1.64

N12

0P6O

Zn"

0.58

0.57

0.59

0.59

209.

120

4.2

211.

420

8.4

1.48

1.58

1.47

1.64

~0f.

'i'R(0

.05)

0.01

00.

007

0.02

30.

009

4.06

3.45

4.13

3.89

01.1.

11.

01.1.

11.

0T.W

.01

.1.11

.

01.1.

11.

:0ff

iTd'c

n

Page 7: Jj/ tJ2/$C//) - iTt - NISCAIRnopr.niscair.res.in/bitstream/123456789/3195/1/BVAAP 15(1) 37-43.pdf · BlOJRd cfrl5JUT~q cF ~ CDT'U:fR-q 00SC!; \Jf'idT m~, ~,~ cF ~ gi$r 'IT cpt 2003-04

liRT 'i1~~IIJj'i~ ~~ ct ~ ~ 'Wft l"f4T I ~~ crcn if fcrfl:F:r ~ ~ (40,80, 120 kg N, 120N

60 P, 120 N 60 P 25 Zn) "t ~ \31PTRcn CfiTtl 0fR ~Gtf

<11~?lvi.,qJ!fAT if c8t m0RR ~ 'lTm TfITI (~

3) I 'iI~~11Jj 'i ~ Cf)f ~ ct \3ITl1TBt U1(Cf q-{ m ~

fcT~wm~qmr TfITI I t:lfT-~ ~--:cml if ~ ~

ct ~ ~ if ~ 00 0fR 'i1~~IIJj'ictr liRT if

~tffi CfiT cmur cDl~HcD &Rf "t ~ m "f1 ~

~~ qJ msm if ~ 0fu: ~ ID\T ~ ~ ~

1W!T 1f m \3fcT§nit (i%, lffir) Cf)f «WI" m I it qfiunrr

~ czct ~ 0fR rn czct ~]O cfi wu ~ qftuwIT

eN g& cm(f ~ I

~

~ ~mrB % ~ Rc:mrrcrr t fcl? t:lfT-~ ~--:cml

B ~ ~ ~ %TI 0fR ~ \3Cfm ~ m~ cfi

~ \1~I{.jHCh ~ cfi m~ ChI~HCh &Rf Cf)f ~

~ 0f I Chi~T~Ch "&Rmill 0fR 0ffi1Rt B \3lT\fr<S£T

~ crm ~ q ~ ~ if ~ 51f.iChI\Ch J1Cf~W ~

~ ~ I ~ ~ t.TR-~ 1:RWl--:cml if ~ \3Cfm 0fR

~~ ~ cfi ~ W-1J.:q\1 ~ ~t.T i31TCf~%~ I

~

I. tim em ct, ~ Fcrcnm ct fW1: ~ M, ~ (2002)

15-20.

2. mr ct, irm gr TR ~ ~ ~, VB-~ ~-~ if ~ ~

ct ~ ~ JTq~M ct ill2T \1\-JII~Hch i¢m q;r ffi, ~\if#r J1'frE f[ifR1rft, 48 (I) (2003) 8-1!.

3. fW? \llt i3ffi, >mR \if ~ mm em em, t1H-~ ~-~ if

~ ~ ~tT, T:[5CTR1l(7tc m«<, 11 (I) (1998) 175-178.

4. ~ ~ ~ >rmG: i3ffi, ~~ VB (~~ 1R i3Cf&

q;rm, ~ ~ JffrFi f[!ir;ftifr, 42 (2) (1999) 294-296.

5. ~ 1W ~ 1fRr1 Jffi -W, ~ ~ ~ ~ ~ q;r

VB wu ~ ~ 0fr\ ~ '3CfTffi If( m, fI}W« 0tfrFi

~1Ir{Wq(rrJ tmtr, 18 (4) (1997) 460-464.

6. ~ 11: ct ~ :fill 1ft W, ~ &TC; ~ ~ ~ C!iT ~

~ VB ~-~ ct ~ VB or ~ ~ mq \31cr~iTcrJT1R

m, {WR ~ JffrFi f[!ir;ftifr, 44 (4) (1999) 659-663.

7. ~ ~ gr, Cft1IT \if ~ fctRm, ~ if ~ ~ ~

(f?Rwr TJjR:cm) ~ OR (~ ~ cFT ~ ~

1R ~ \31cr~m m, ~ 1:\<:'1 lG.ct\1 I ~ liB &1WIf 1R ~

~, ~, ~ 22-25 (2004) 319-320.

8. ~ em ct ~ ~ ~ w, ~ ~ OR ~-~ ct ~

~ ~ C!iT OR cFT \jq\Jf i3frr ~ mq \31cr~iTcrJT1R

>l\<T~or \31cr~m m, ~ ~ JffrFi ~ 44 (3) (1999)

473-476.

9. ml:!:l1~m31R, OR-~~-~if~~~~ \3W:r -ClfIT, {WR \Jf#r I3tfr1i lJ}ir;iIrft; 35 (4) (1980) 608-613.

IO.Wm 11: ~ ~ 11: em, OR-mm ~-~ ct ~ ~

~ ~ C!iT ~ ~ ct \31cr~M i3frr ~ \3Cf@ 1R m,~ I3tfr1i ~lIrf)\'"r:j(17 m 25 (4) (2004) 587-589.