Jazinto Rivas ELGETA

1905-1964

Esku-soinua: pobriaren pianua

Vienan 1830ean sortu zen Berehalako arrakasta herri xumean:

-soinuaren ozena -erabilgarritasun handia, garraiatzeko

modukoa -arta berezirik behar ez duena -ikasteko eta jotzeko erraz xamarra -doinua eta laguntza batera

Euskal Herrian laster sustraitu

Beasain-Altsasu trenbidea egiten etorritako italiar bidegileek ekarria

Erromerietan ziztu bizian erabiltzen hasi

Kondena moral eta intelektuala Sarritan, kantuak pikanteak Dantza lotua erantsi fandango eta arin-arinei Izenak: inpernuko hauspoa, inpernuko burruntzia,

inpernuko artaziak, inpernuko karramarroa, txerren-hauspoa

“Ene gazte-maiteok, ixan zaiz dantzari jaurtirik baina urrin maketo-antz hori” (Kepa Enbeita, 1935)

Kopla lizun xamarrak askotanBilbaon izandu naizSan Frantzisko kalianPultsuan probatutzenBiatz bakarrianDoblatuta utzi nauteLenengo gabian,Sendatzen egondu naizAmar egunian

Urkiola gainekoPagoan onduanAkordatzen al zeraZer egin genduan?

Literatura Garaikidea R-600 7

“Fernando Beñardo

karnizerue

ekarri okelie

hazur bakue”

“Arrosatxu, ArrosatxuHaginik barik zelan txurruajango’zu?”

“Los juglares de nuestras romerías improvisan (...) a veces con un naturalismo que asustaría a un pagano”

Toribio Etxebarria, eibartar sozialista

ALTXA PORRU!!!

Jazinto Rivas “Elgeta”/ “Intxuzabal” Donostia, 1906. Daniel Rivas Anjitaren eta Maria

Sanz Llorenteren semea. 14 egunera inklusara eraman Bergarako Maria Gabilondok hartu Intxuzabal

baserrian (Goimendi, Angiozar) Txikia eta beltza, “hazur-baltza”; ezkerreko

eskua oker-oker eginda istripu bat dela eta. Inguruko erromerietan trikitrixara zaletu

Elgeta Gaztaroan Eibarrera joan Sozialista eta errepublikar bihurtu; antiklerikala,

eboluzionista Gerrara boluntario joan, Bilboko burdin-gerrikoan

lanean. Santoñan preso hartu eta Cadizen kondena egin

torpedo lantegi batean Itzuleran, behin, falangistek preso hartu eta hiltzera

kondenatu omen

Elgeta Ez omen lana maite; jokalaria, gonazalea; kuxidade

handikoa, maniatikoa: kartomantzia praktikatu Berrogei duroan erosi lehen esku-soinua; baserriko

idi-parerik onena saldu eta baserritik bota omen Erromeriarik erromeriara ibili soinu-jotzen Eibarko “Petratxarri”-renean “pianista” Eibarren ikasi pieza modernoak eta dantza loturako

egokitu

Elgeta

Baserririk baserri ibili soinu-irakasle Sakabi, Laja, Auntxa, Arbe, Zialtzeta,... Bi

belaunaldi moldatu

“Elgeta da denon maisua. Bost edo sei doinu edo tonu gehiago ateratzen zizkion bere soinuari”

Elgeta Mutilzaharra; emakume bik, gutxienez, abandonatu. Ez

omen konpromisoetarako egina Herririk herri bizi: baserrietan, miserikordia etxeetan... Azken urteetan Donostian bizi lagunen diru-laguntzei

esker eta Parte Zaharreran soinua jotzen, eskean Bagoi zahar baten egiten lo hasieran; gero

miserikordiara sartu Bakarrik hil 1964an: “ez zeukan familiarik; ez zeukan

lagunik”