Serving Los Baños and nearby communities

VOLUME XXXIII ISSUE 1 JANUARY 9-23, 2013 Php 10.00

www.lbtimes.ph

Tadlac pilot FFS class now on week 7Thirty farmers from Brgy. Tadlac, aged 24 to

67, are now on their seventh week of study under the Farmers’ Field School (FFS) program of the Agricultural Training Institute (ATI) and the Municipal Agriculture Office (MAO). Launched on December 13, 2012, FFS is a 16-week agricultural program that aims to educate the farmer residents of Brgy. Tadlac on sustainable farming and proper use of organic fertilizers through lectures and on-site trainings.

Almost all of the participants are members of Organic Agriculture (OA), a farmers’ organization in Tadlac. Currently headed by Edgar Leano, OA is composed of 25 members and was organized in December 2011. The organization partnered with the DA FFS through a Laguna-wide farming seminar that was spearheaded by ATI last year.

The FSS curriculum include environment related topics like climate change, nature farming, seed health, and organic vegetable production among others. Mely Mantuano from the Municipal Agriculture Office (MAO)and program coordinator-lecturer explained that FFS aims to educate Brgy. Tadlac farmers on organic farming. With the 16-week program, she said that DA hopes to encourage the participants to plant vegetables in their own backyard. In addition, MMantuano explained that through FFS, “natutulungan na rin namin sila when it

comes to livelihood and assurance na safe at healthy ang pagkain nila.”

Participants expressed satisfaction over ATI’s FFS program. Lyn Tatad, OA’s treasurer and one of the farmer-participants, said that the program provides

by Mary Aizel Dolom

‘Give RH law a chance’ by Mary Joie Cruz

Almost a month after PNoy signed the Reproductive Health Bill into law, the Los Baños Municipal Health Office (MHO) hopes that the residents of the town would give the new law a chance.

According to Cristeta De Villa, Public Health Midwife of Los Baños, while the health sector is celebrating, many residents are still hesitant about its possible effects. “Ilang dekada na tayong walang RH. Nakita naman natin ang pagtaas ng teenage pregnancy, maternal death at paglobo ng populasyon sa buong Pilipinas,” De Villa furthered. “Bigyan natin ng pagkakataon ang RH Bill na ipakita kung ano ang magagawa nito para sa atin.”

De Villa admits that MHO is also uncertain about the exact outcomes that the newly-approved law may bring. However, they are hopeful that the RH law will help decrease the incidence of teenage pregnancies and maternal mortality in Los Baños. In 2011, MHO recorded almost 40 percent occurrence of teenage pregnancy in Los Baños.

Continued at page 2

Continued on page 3

SB suspends curfew, liquor ban indefinitelyThe Sangguniang Bayan (SB) of Los Baños

indefinitely suspends three municipal ordinances related to the town-wide curfew and selling of alcoholic beverages effective on January 14. The new resolution is supposed to cover when the suspension of the three municipal ordinances can be lifted.

The municipal ordinances (MO) on anti-loitering or vagrancy (MO 2012-1120), regulation on dispensing of alcoholic beverages and closure of restobars, videoke bars, and similar establishments (MO 2012-1150), and the municipal wide curfew hours (MO 2010-936) were officially suspended in the first resolution during the 43rd

regular SB session on December 2012.

Proposed by Municipal Councilor Benedicto S. Alborida, the suspension of the curfew and the liquor ban aims to help the establishments recover during

the holiday season. The resolution that was passed on January 14 was done in order to make further study on the possible actions that the municipality will take in order to curb the criminal incidences in certain parts of the municipality.

However, Councilor Alborida said in a phone interview, “Ibabalik naman namin yung curfew kaya lang kailangan munang pag-aralan.” The councilor says that they have to look into measures that will ensure that students will remain safe during the night especially with their late-night excursions.

For Los Baños residents, there is not much difference between the enactment and the suspension of the three municipal ordinances. “Wala namang nagbago. Parang normal lang,” Wilson Pua, a tricyle driver notes. In fact, some of them are unaware of the change in policies.

by Joan Nacorda

Continued on page 2

FFS participants inspect Tadlac’s field soil to check its capability to generate crops. Checking the soil is necessary in determining the type of organic fertilizer to be used. (Photo by Mely Mantuano)

Sundan sa pahina 3

Abby De Una, 7-months pregnant visits the Municipal Health Center monthly for free check-ups and vitamins. (Photo by Mary Joie Cruz)

their organization with supplementary information when it comes to proper and effective organic farming. “Nakakatulong siya kasi narerefresh yung kaalaman namin sa organic farming. Mas natututo rin kami kasi sa training na ito, nag-aactual application kami sa field”, she said.

Sin Tax Law: Iba’t ibang tugon ng mga taga-Los Baños “Tiyaga-tiyaga, kaysa gumawa ng masama,” ito

ang tugon ni Bayani “Nih” Maceda ng Brgy. Anos nang tanungin ukol sa implementasyon ng Republic Act 10351, o ang Sin Tax Reform Act of 2012 ngayong buwan.

Si “Nih” ay isa sa mga takatak boys na pangunahing pinagkukunan ng kabuhayan ang paglalako ng sigarilyo sa mga drayber at pasahero sa kalsada.

Layunin ng Sin Tax Reform Act na taasan ang buwis sa mga piling produkto tulad ng sigarilyo at alak at ilaan ang malilikom na pondo sa mga programang pangkalusugan ng gobyerno. Nilalayon din ng batas na ito na mabawasan ang pagkonsumo ng mga Pilipino ng sigarilyo at alak na maaaring magdulot ng masamang epekto sa kalusugan.

Sinalubong ang bagong taon ng P10-P21 na pagtaas sa presyo ng sigarilyo sa bawat kaha. Kung sa unang linggo pa lamang ng Enero ay halos wala nang benta si Bayani, iba naman ang kaso ng mga may-ari ng sari-sari stores at tindahan sa bangketa ng Los Baños. Ayon sa mga tindera, mas mataas ang kanilang kita ngayon dahil marami pa rin ang bumibili ng alak at sigarilyo sa kabila ng mataas na presyo. Mula sa kinikita nilang P4-P8 sa bawat kaha, ngayon ay tumaas na ito sa P10-P30.

Hindi lahat ng mga tindahan ay pare-pareho ang presyo sa sigarilyo. Ayon sa mga tindera, nakadepende ang presyo sa mga palengke at malalaking tindahan na pinagkukuhanan nila ng paninda.

Sa pag-iikot sa mga Brgy. ng Bagong Silang, Timugan, Maahas, Batong Malake, San Antonio, Anos, Baybayin, kaunting tindera lamang ang nagsabing

ni Kamille Anne Anarna

2 THE LOS BAÑOS TIMES NEWS VOL. XXXIII ISSUE 1

LB one-stop business permit, license processing extended until Jan. 31by Ladylove May Baurille

The one-stop shop opened by the Los Baños municipality at the New Municipal Hall last January 7 is extended until January 31 to accommodate more registrants.

Organized by the Department of Labor and Employment (DOLE) in partnership with the local government of Los Baños, the one stop shop cuts down the usual four-day processing time of business permits into one day to provide faster and more convenient business permit and license processing.

“Yung dati kasi mas matagal, four days na pabalik-balik [para isubmit ang mga requirements]…. ngayon, isang upuan na lang,” said Pedro Nilo Galcin, Local Revenue Collection Officer 1 of the Treasury Office. He added that they also moved the venue of the registration process from the town’s covered court to the lobby of the new municipal hall for the convenience of the registrants.

According to Aling Amy, a registrant who experienced the process before, recent registration of business licensing is faster and more comfortable. “Improved talaga ngayon kasi aside sa bago na

Kin of Flat Rocks case victims unconvinced of “no foul play” PNP report

ang munisipyo, may mga bago silang technology na ginagamit unlike before na may mga tables na nilalagay sa park tapos palipat-lipat ka ng ilang oras… matagal masyado,” she added.

The licensing process is as follows: verification of regular compliance or the filling-up of the application form or secure preparation; getting Fire Safety Inspection Certificate (FSIC) from the Bureau of Fire Protection (BFP); assessment of taxes fees; payment and issuance of the Official Receipt (OR) and; issuance of Mayor’s Permit and Business License to operate.

Before acquiring their permits, businesses should pass the engineering, sanitary and fire inspections of the municipal government. Businesses which failed to submit complete requirements and to pass the inspections can still receive their business permits through signing a waiver.

“Hindi ka na maabala sa regulation, pero kapag nilabag mo siya, hindi ka makakakuha ng permit…kapag hindi ka nakakuha ng [license] permit…hindi ka makakakuha ng business permit, hindi ka makakapag-put up ng business at kapag tinuloy mo naman yung business mo, masasanction ka naman,” discussed by FO2 Manuel Lyndon Estenor of BFI.

The business permit and licensing will be extended until the end of January to accommodate more registrants according to Alexander Bejosano, Municipal Treasurer.

Last year, more than 3,000 businesses and establishments were registered. Bejosano said that there was a decrease in the number of registrants from last year possibly because of the increase in tax payment. Bejosano further added that this may affect the municipal economy negatively.■

Tatad also shared how FFS helps them as residents of Brgy. Tadlac. “Mabilis kasing magbaha sa amin, kaya maganda rin kung may sarili na kaming taniman sa lugar namin. Para kung ano man, may supply pa rin kami ng pagkain”, she explained.

The FFS for the whole province of Laguna was conceptualized in a trainer’s training conducted by the ATI last year. According to Mantuano, the module that they designed is in accordance with the ATI’s efforts in implementing organic agriculture programs, projects, and activities all over the province. Aside from Los Baños, FFS is also being conducted in neighboring municipalities like Calamba, Bay, Calauan, and Sta. Cruz.

The municipality’s first Farmers’ Field School for Brgy. Tadlac is expected to end by March 28 ■

LB entrepreneurs flock to the new municipal hall for this year’s business permit and license processing. Los Baños municipal government opened a One Stop Shop for the town’s entrepreneurs on January 7-20. (Photo courtesy of Bagong Los Baños Facebook page)

by Ma. Khrisma Soliven and Vina Vanessa VictorinoTadlac pilot FFS class...

Vicente Lagundi, a street vendor, was not aware of the resolution. However he still believes that it’s much better to still have the municipality curfew.

“Medyo disappointed and discouraged lang ako sa LGU kasi parang naglagay lang sila kasi may crisis. Pero once nawala na yung eyes on them parang nagbabalik sila sa pagiging lax,” says Jae Paolo San Miguel, a senior student from the University of the Philippines Los Baños. Many residents believe that the safety of the people must come first.

With the suspension of the municipal ordinances, business establishments like restobars, videoke bars, and the like can now operate beyond one o’clock in the morning. However, the suspension of the municipal ordinances does not mean that minors can stay out late. According to Councilor Alborida, the curfew for minors still remains at 10 in the evening. Provisions of the resolution will be provided in a later date.

The curfew and anti-loitering ordinances were measures to make the “streets safe once more” in light of the criminal incidences involving UPLB students Given Grace Cebanico and Ray Bernard Peñaranda and Los Baños National High school student Rochel Geronda ■

Two months after the bodies of two junior students of the University of the Philippines Los Baños (UPLB) were found at Flat Rocks in Mt. Makiling. While the PNP investigators declared that there was no foul play involved in the death of Mark Lorenzo “Enzo” Valdez and Kevin Lagadon, the Lagadons believe otherwise.

Roy Lagadon, father of Kevin, told LB Times through a phone interview, that he went to UPLB on December 21 to appeal for the reopening of the case. He expressed his discontentment on the results of the reinvestigation. The case will be handed over the investigation to the National Bureau of Investigation (NBI)

Enzo’s family also has the same sentiments over the case. When LB Times interviewed Mr. Vergilio Sagum, Mark Lorenz’s uncle and a retired Muntinlupa police, he said that the UPLB police should have conducted a mandatory search when they realized that two people were not able to log out from the Makiling Trail log book. Mr. Sagum added, “kahit pa weekend yan e, basta nasa loob ka ng campus dapat responsable ang pulis sa ‘yo.”

The bodies of Enzo and Kevin were found on Dec.6, four days after they logged in at the monitoring station. Autopsy result show that the cause of their death to be “asphyxiation” or lack of air caused by drowning. Los Baños Police Chief Inspector Conrado Masongsong ruled the case as ‘closed’ with no foul play involved.

Ten days after the bodies were found, Mr. Lagadon posted pictures and videos in his Facebook account showing the bodies of the “victims” before they were retrieved. Along with the album, Mr. Lagadon stated that their family will fight for justice on the case.

While the autopsy reports yielded no possible foul play, speculations remain as to why a trip to Flat Rocks ended in two deaths. Now that the UPLB administration ordered the case to reopen, more questions surfaced earning no answers.

Robbery. Mr. Lagadon mentioned that his wife sent Kevin a week’s allowance amounting to P2,500 on Saturday. The money was not found in any of Kevin’s belongings. They were also looking for Kevin’s small backpack, which he could have carried during the hike. None of these things have been turned over to their family. On the other hand, Enzo’s father, Marlon

Continued from page 1

SB suspends curfew...Continued from page 1

Valdez said that they also weren’t able to recover Enzo’s belongings. The things that the police turned over were Enzo’s two towels, which were found near their bodies. “Wala na kaming nakuhang bag, at cellphone ni Enzo,” he added. Mr. Valdez also said that his son’s phone was still ringing on Monday morning, a day after the trek.

Conflict. Mr. Lagadon mentioned that he personally visited the site when he went to UPLB. He was wondering how his son could have drowned when the water is too shallow that anyone drowning could easily survive. “Isa pa, marunong siyang [Kevin] lumangoy,” he added.

Kevin’s body was also found lying faced up while Enzo’s body was facing the water. Mr. Lagadon suspects that Kevin might either be dead before he was thrown in the water or he was submerged to death.

On Saturday night before the trek, Enzo also posted Facebook statuses suggesting a conflict with another person. His family and friends are clueless towards whom his last statuses were referring to. Kevin’s only conflict issue was a Facebook message to her sister more than a year ago. Kevin mentioned about not wanting to go out of the dorm because a fraternity was trying to recruit him and he did not want to join them.

Enzo’s uncle, Mr. Sagum also suspects another angle in the case. He was wondering where the official logbook of the entrypoint was. “May nagsasabi na may pitong tao daw na naglog-in pagkatapos nila Enzo.” The log book remains in the custody of the Los Baños police.

Actions. Mr. Lagadon said that he still has not received any update from UPLB regarding the reopening of the case. He said that he is yet to talk with the Valdez family so that they could work together in seeking justice for the death of their sons.

“Kung hindi makakagawa ng aksyon ang UPLB, lalapit na kami sa ibang ahensiya na maaaring

For more news and updates,visit www.lbtimes.ph

www.facebook.com/LbTimes

@LB_Times

3THE LOS BAÑOS TIMESNEWSJANUARY 9-23, 2013

A 14-year old resident of Batong Malake who is pregnant for five months now said she is against RH Bill. She believes that the use of artificial family planning methods like contraceptives can cause diseases related to the reproductive organs. Abby de Una, seven months pregant, said the legalization of the use of contraceptives may only encourage teeanagers to engage in risky sexual behavior.

De Villa suggests that in order to prevent the occurrence of teenage pregnancies in the town, some of the provisions in the RH Bill should be given attention. She said there should be proper sex education and seminars on responsible parenthood and family planning methods.

In terms of maternal mortality rate, MHO said they are hoping to maintain their good rating after the implementation of the RH law. According to De Villa, Los Baños has zero incidence of maternal mortality for two years now. “Tinuturing namin ang maternal death as a mortal sin dito sa center,” said De Villa. LB’s current maternal mortality rate can be considered as an improvement compared to the increasing trend of maternal death recorded from 2007 to 2009.

Marilou Maligaya, a 34-year old mother, expressed her support over the law. “Mas maganda ang may ganitong batas para maprotektahan ang mga nanay at hindi na umabot sa maternal death,” she said.

Matilde Erasga, head of the Los Baños Gender and Development Office (GAD), also believes that the RH Bill is a pro-women law. The law may be applicable in preventing maternal deaths and complications which are common among teenage pregnancy cases and mothers who have many children. “Kapag kasi masyadong maraming anak, numinipis rin ang bahay bata,” mentioned Erasga.

While the implementation of the RH law is ongoing, the MHO continues to conduct its year-long activities like free pre-and post-natal check-ups; free vaccines and vitamins; lectures and symposia for pregnant women.

The Reproductive Health Law of 2012, signed by President Noynoy Aquino on December 21, was first proposed during the late 80s. The new law aims to ensure every Filipino’s access to sex education, different kinds of family planning methods, and maternal care ■

LB MHO gears up for 2013The Los Baños Municipal Health Office (MHO)

welcomes 2013 with four major activities for the first quarter of the year. These activities are free ligation, Heart Month, Oral Health Month, and Buntis Day.

MHO invites interested women to come to the Municipal Health Center for free ligation activity on February 8. According to Dr. Alvin Isidoro, the Los Baños Municipal Health Officer, participants should be in good health condition and must not be pregnant. Medical experts from non-government organizations will conduct the ligation operations.

Ligation is the tying or cutting of fallopian tubes to prevent women from pregnancy. The free ligation activity is part of the RH Law program of MHO.

For the Heart Month and the Oral Health Month activities, which will happen on February 12 or 13, MHO will focus on providing health services to municipal office employees. Dr. Isidoro explains that they have

chosen the said employees because they are always busy and do not have time to visit the MHO.

According to Dr. Isidoro, the Heart Month aims to “control communicable diseases like hypertension, heart diseases, and diabetes”, while the Oral Health Month adheres to the “National Dental Health Month” as mandated by former President Gloria Arroyo’s Presidential Decree No. 559.

Municipal employees and interested participants must undergo eight-hour fasting to undergo blood sugar determination, which is an activity for the Heart Month.

The Buntis Day will be held on the second week of March. MHO will provide free lectures, check-ups, and vitamins to pregnant women during the activity ■

For inquiries on the MHO activities, call (049) 536-3857. Look for Dr. Alvin Isidoro or any Municipal Health Office staff member.

by Danielle Marie Torralba

Pregnant women of Los Baños patiently wait for their turn to have their free check-up at the municipal health center. According to Dr. Isidoro, Municipal Health Officer, the RH law would intensify and increase budget allocation for maternal care programs. (Photo by Mary Joie Cruz)

Be a contributor.For submissions, comments, suggestions, or inquiries, email us at the.los.banos.times@gmail.com or drop us a message at www.facebook.com/LbTimes or tweet us @LB_Times.

Give RH a chance...Continued from page 1

Sin Tax...bumaba ang kanilang kita. Kabilang dito ang mga tindahan sa Brgy. Bagong Silang kung saan nabawasan ang bilang ng mga bumibili nang naipatupad ang Sin Tax Reform Act. Hindi naman matukoy ng ibang tindera kung nagbago ang kanilang kita sa kadahilanang wala pang isang buwang epektibo ang batas. Ayon sa kanila, kailangan pang obserbahan kung bababa ba ang bilang ng mga bumibili at kung ano ang mga magiging pinakamabentang brand ng alak at sigarilyo, at saka nila babaguhin ang kanilang stratehiya sa pamimili. Sa ngayon, pinakamabili pa rin ang brand na Malboro sa maraming sari-sari store sa Brgy. Batong Malake at mga kalapit na barangay. Sa Brgy. Maahas naman, marami sa mga residente ang naghahanap ng mas murang sigarilyo tulad ng brand na Mighty.

Sa ngayon, tumaas ang kita ng mga nagtitinda sa mga bangketa malapit sa mga terminal sa Los Baños, maging sa lungsod ng Calamba. Isa sa mga ito ay si Aling Erlinda, nagtitinda sa bangketa sa Brgy. Anos, na mas pinipiling mamili sa mga mall at convenience stores kung saan hindi pa nagtataas ang presyo ng sigarilyo at alak.

Si Mang Pen, may-ari ng sari-sari store sa Brgy. Batong Malake, ay isa sa mga tindero na nagpataw ng pinakamababang tubo sa mga sigarilyo. Nagtataka siya sa mabilis na pagtataas ng presyo ng maraming tindahan sa Los Baños. Siya ay umuorder ng sigarilyo diretso mula sa mga ahente ng kompanya ng sigarilyo at kung minsan nama’y sa palengke kapag siya’y nauubusan. Aniya, ika-7 ng Enero nang magtaas ng presyo ang ahente ng Fortune, samantalang ilang araw pa lamang bago nito ay mataas na ang presyo ng Fortune sa palengke at ilang mga sari-sari store.

Reaksyon ng mga naninigarilyoSa Los Baños, ilan sa mga residente ay nagbawas

na ng bilang ng kinukunsumong sigarilyo sa isang araw. Isa sa mga ito ay si Allan delos Reyes, tricycle driver sa Brgy. Maahas. Kung dati’y kalahating kaha ng sigarilyo ang kaniyang kinokonsumo, ngayon ay limang sigarilyo na lamang ang nauubos niya sa isang

araw. Ayon sa kaniya, mas mabuti nang magbawas kaysa mabawasan ang kaniyang kita na nakalaan para sa ibang mas importanteng bagay. Ganito rin ang ginawa ni Nestie Palacpac, mula sa Brgy. Baybayin, na nagbawas din sa paninigarilyo sa kadahilanang naghahanap pa lamang siya ng trabaho, at hindi na niya masusuportahan ang nakasanayang bisyo.

Iba naman ang kaso para sa ilang mga residente na pinili pa ring ipagpatuloy ang dating bisyo. Si Jeffrey Ibias, mula sa Brgy. Timugan, ay isa sa mga residente na aminadong hindi nagpaapekto sa Sin Tax Reform Act. “Hinahanap-hanap mo na kasi e. Ganun talaga kapag naging bisyo mo na,” sabi ni Ibias. Karamihan sa mga may parehong paniniwala ni Ibias ay ang mga estudyante, tulad ni Jerome Bayocboc. Ayon kay Bayocboc, “wala sa presyo, nasa habit mo yan.”

Maraming mga estudyante sa kolehiyo ang umaming nag-ipon ng isa hanggang tatlong ream (10 kaha/ream) ng sigarilyo noong Disyembre pa lamang, bilang paghahanda sa pagtataas ng presyo ng sigarilyo.

Sa kasalukuyan, hindi pa masyadong maramdaman ang mga pangakong benepisyo ng Sin Tax Law sa kalusugan ng mga Pilipino. “This [effect] is something we still have to see” [Ang epekto ng sigarilyo sa kalusugan ng mga tiga-Los Baños ay isang bagay na hindi pa malalaman sa ngayon], ani Dr. Alvin Isidoro ng Municipal Health Office.

Ayon pa kay Dr. Isidoro, hindi ganoon kataas ang idinagdag sa presyo ng mga alak at sigarilyo para tuluyang maapektuhan ang kalusugan ng mga residente at mapababa ang insidente ng mga sakit na maaaring ikonekta sa paninigarilyo. Dagdag pa niya na “kung magbabawas ng bilang ng sigarilyo sa isang araw ang isang tao, malaki ang maitutulong nito sa kalusugan.” ■

Sigarilyo Dating Presyo (kaha/ stick)

Bagong Presyo (kaha/ stick)

Itinaas na sa Pre-syo (kaha/ stick)

Philip P38-P39/P2 P58-P60/P4-P7 P20-P22/P2-P5Malboro P36-P38/P2 P55-P60/ P4-P7 P19-P24/P2-P5Winston P27-P29/P1.50 P45-P48/P3 P18-P21/P1.50Hope P25-P27/P1.50 P45-P46/P3 P18-P21/P1.50Fortune P18-P21/P1-P1.50 P30-P35/P2 P12-P17/P.50-P1Champion P15-P18/P1-P1.50 P30-P32/P2 P15-P17/P.50-P1Mighty P10-P13/P.50 P21-P23/P1.50 P11-P13/P1

Marvels P9-P11/P.50 P19-P21/P1.25 P10-P12/P.75

Mula sa pahina 1

Si Bayani Maceda, isang takatak boy sa Brgy. Anos, ay maghapong nasa gitna ng kalsada at nagtatawag ng mga driver at pasahero upang pagbilhan ng sigarilyo. (Larawang kuha ni Kamille Anne Anarna)

6 THE LOS BAÑOS TIMES OPINION VOL. XXXIII ISSUE 1

ANONG MASASABI MO?

“New and greener governance particularly in active environmental consciousness.”

-Prof. Rosemarie Eusebio

“Magbago ang pagpapalakad sa mga pagkuha ng permit, maging mas mabilis at saglit lang; mas consistent sa security ng town at walang palakasan system sa munisipyo.”

-Alvin Mendros, Tuntungin Putho

“Sana mas marami pang pa-ilaw.”-Derek Magdula, Batong Malake

“Mabigyan ng trabaho ang mga mamamayan ng Lalakay.”

-Aling Emilyn, Lalakay

“Sana pantay-pantay, mahirap mayaman, pantay-pantay. Sana iyong mga mahihirap ay matulungan.”

-Mang Momoy, Batong Malake

“Sana kaming mga mahirap mabigyan na ng tulong galing dun sa gobyerno. Sana umasenso na kami.”

-Akima Sarep, Timugan

“Mas magiging matrapik dito ngayon gawa ng Centtro, pero maganda dahil commercialized na din ang Los Baños. Mas maraming oportunidad sa trabaho dahil dito.”

-Noli Calderon, Batong Malake

“Inaasahan ko na wag nang magkaroon ng traffic sa Junction. Sobrang traffic kasi palagi dun eh. Tsaka yung mga pulubi sa may mga building na malapit doon, sana mabigyan na ng matutuluyan. Nakakaawa kasi silang tingnan na naghihiga dun eh, lalo na yung mga bata.”

-Paulina Caraan, San Antonio

“Kailangan mahigpit na seguridad. Ang Los Baños ay isang university-centered community, maraming mga kabataan ang naninirahan dito na kailangang pagkaingatan. Gawing mas secure at mas developed ang Grove. Kailangan ng mas maayos na daloy ng trapiko.”

-Anonymous, San Antonio

Ano ang inaasahan mong pagbabago sa Los Baños ngayong 2013?

Teribleng TrapikPatigil-tigil. Usad-pagong. Tila hindi natatapos

ang mahabang prusisyon ng mga sasakayan. Maraming napapatingin sa kanilang mga relo at napapakamot. Sayang ang oras na parang mas mabilis pa ang pagtakbo kumpara sa trapiko. Welcome to Los Baños.

Isa sa mga problema ng maliit na bayang ito ay ang mabagal na daloy ng trapiko, lalo na sa Junction o sa Los Baños Crossing. Ngunit ano nga ba ang sanhi ng matinding trapiko sa LB?

Ayon sa mga taga Los Baños Traffic Management Office o LBTMO, tuwing rush hour o tuwing pasukan at uwian lang naman ng mga mag-aaral at mga empleyado mula sa paaralan at trabaho nagiging mabigat ang trapiko. Napapalibutan kasi nang mga eskwelahan at maraming commercial establishments ang lugar. Nahihirapang maglabas-masok ang mga sasakyan dahil na rin sa kakitiran ng national highway rito.

Tila two lanes lamang ang dapat ay four lanes na highway dahil sa dikit-dikit na mga establisyimento, at pagtigil-tigil ng mga jeep para magsakay at magbaba. Parang terminal tuloy ang kahabaan ng Junction. Tila kahit saan pwede kang sumakay at bumaba hanggang sa magkabuhol-buhol na nga ang mga sasakyan.

Madalas rin na hindi gumagana ang traffic light sa Junction. Ayon sa isang traffic enforcer na nakausap ng LB Times, lampas isang taon na raw na sira ang nasabing ilaw kaya minamanu-mano nila ang pagkontrol sa trapiko. Mas lalo tuloy bumabagal ang takbo ng mga sasakyan. Maliban kasi sa hindi agad napapansin ng mga

Anti-Bolt Cutter GangPatuloy pa rin ang programa namin ukol sa

Anti-Bolt Cutter Gang. Simula nang nagkaroon ng programang ito, apat na buwan na kaming walang insidente ukol dito. May nasagupa kami na hinihinalang miyembro ng nasabing gang, kung saan sila’y pinaputukan ng mga nagpapatrolyang pulis. Subalit nagawa nilang makatakas.

Simula noon, wala nang naiulat na bagong biktima ng bolt-cutter gang. Siguro natakot na sila kasi nalaman nilang naging mas alerto kaming mga pulis at alam na namin ang kanilang mga galaw. Sa tingin ko, sa ibang lugar naman sila dumayo at doon nagsagawa ng ganitong ilegal na gawain.

CCTV CamerasIsa sa mga programa ng pamahalaan ang

paglalagay ng mga CCTV cameras sa mga piling lugar katulad ng mga pampublikong lugar at mga crime-prone areas. Ito ay makakatulong sa pag-iwas sa mga krimen at magsisilbi na ring ebidensya sa mga pangyayaring iimbestigahan ng kapulisan. Siguro ngayong taon maipapatupad ito.

Police Public Assistance Center (PPAC)Magandang programa rin ang PPAC kaso

malaking pera at kakulangan sa pulis ang nakikita naming problema dito. Kaya ang alternatibo muna namin para dito ay ang mga motor cops kung saan ang ating mga pulis ay nakasakay sa mga motor at nagroronda. Pero sa ngayon nagkakaroon kami ng problema dahil election period at kulang kami sa mga pulis, 32 kasi sa kanila ay nakabantay sa checkpoint ng PCAARRD at South Supermarket eh 56 lang kami lahat dito. Nagagawa pa rin naming 24/7 ang aming tungkulin pero yun nga, kulang na kulang pa rin talaga kami sa kapulisan. Kaya nga kahit nasa bahay lang kami o kahit hindi nakaduty may trabaho pa rin.

Liquor BanMatagal nang naipatupad ang ordinansang

nagbabawal sa pagbebenta at pag-inom ng alak sa

Para sa linggong ito, kinapanayam ng aming reporter na si Gretzel H. Lantican si Major Conrado T. Masongsong ng Los Baños PNP para makibalita sa kanilang mga proyeto at para kunin ang kanilang panig sa mga isyung kinalap mula sa mga mamamayan ng Los Baños.

driver ang hand signals ng mga traffic enforcers, ang ilan sa kanila ay inaabuso ang mga kakilalang enforcer at nilalabag ang ilang batas trapiko. Mas maayos sana ang takbo ng trapiko sa tulong ng traffic lights.

Isa pang dahilan ng trapiko ay ang pagdaan ng mga malalaking truck sa national highway ng Los Baños. Makitid ang kalsada at kapag dumadaan sila, halos nasasakop na nito ang dalawang lanes. Madalas raw gawing shortcut ng mga truck drivers ang Los Baños dahil sa truck ban na ipinapatupad sa mga kalapit na bayan.

May kontribusyon rin sa hindi magandang daloy ng trapiko ang mga pasaway na pasahero. Kahit saan pumapara. Napipilitan tuloy ang mga driver na isakay sila para may maidagdag sa kita.

Gayunpaman, hindi pa rin matatawaran ang mga mabubuting driver ng mga pampublikong sasakyan. Sila yoong mga walang pakialam kung mapagalitan ng pasahero basta’t sa tamang lugar lamang sila magsasakay at magbababa.

Sa pagdami ng mga establisimyento sa Los Baños at bilang ng mga taong dumadayo, tila marami pa ang kailangang gawin para mapaganda ang daloy ng trapiko rito. Kailangan may maayos na pagpaplano at pagpapatupad ng mga sistemang pantrapiko. Kailangan rin ng disiplina sa pagsunod at taos pusong pagtutulungan ng bawat isa para maiwasan ang teribleng trapiko. Kapag nangyari iyon, mawawala na ang mahabang prusisyon at mga usad-pagong sa kalsada ng Los Baños ■

ULAT BAYAN: LOS BAÑOS PNP

mga establishimentong katulad ng mga bars at beerhouses. Ito ay hanggang ala una lamang ng umaga. Noong season break, nagkaroon ng amendment sa nasabing ordinansa. Kung saan pinahintulutan ng Sangguniang Bayan na magbukas o mag-operate sila nang magdamag. Hanggang sa ngayon, ang nasabing ordinansa ay ipinatutupad pa.

Election Gun Ban Magiging mas alerto ang mga tao ngayon lalo na ang

mga kriminal dahil sa pagpapatupad ng “Election Gun Ban”. Ito ay ukol sa pagbabawal sa mga sibilyan na magdala ng baril. Kung sila ay mahuhuli, sila ay masasampahan ng kaukulang reklamo. Bawal na magdala ng baril maliban na lamang kung nagfile ka for exemption sa Comelec. Ito ay naimplementa noong January 13, 2013 para maiwasan natin ang insidente ng barilan at patayan sa darating na eleksyon.

UPLB Flat Rocks Case: Isa bang foul play o cover up lang?

Kinover-up ko raw at saktta ng PNP Police yung kaso. Bakit ko naman iko-cover up? Kung kailangan talaga natin malaman kung may foul play, eh ’di tulungan natin. Bigyan natin ng hustisya yung namatay. Binase ko lang naman yung resulta ng SOCO na walang indikasyon ng foul play. Ang dahilan nang pagkamatay ng dalawang estudyante ay pagkalunod.

Meron pa akong natanggap na text message kung saan tumanggap raw ako ng P200,000 para icover-up ang kaso nang dalawang UPLB students. Ito ay lantarang paninira laban sa akin dahil wala po itong katotohanan. Kung sila man ay may ebidensiya tungkol sa akusasyon na ito, iharap agad nila ito sa akin. Maaaring ang may gawa nito ay ang mga taong naapektuhan nang mahigpit naming pagpapatupad ng batas.

Never in my 33 years in police service na tumanggap ako ng pera para lang proteksyunan ang pangalan ng isang tao. Never akong magko-cover up. Ayoko sirain yung reputasyon ko. Ilang taon na ako sa serbisyo at may pamilya ako. Hindi ko pwedeng gawin

iyon at hindi ko gagawin iyon hanggang sa ako ay magretire. Pwede naman akong humarap sa mga partido ng nagrereklamo. Kung may nagrereklamo, maguusap kami at tutulungan namin ang mga dapat tulungan.

Mensahe para sa publikoSa ngayon, ang masasabi ko lang maganda ang

pamamalakad ng katahimikan at seguridad ng ating komunidad. Nakikita nilang nagtatrabaho ang mga police. Kapag may nakita silang police na talaga namang ayaw magtrabaho, ireport nila. Hindi natin sila itotolerate. Bigyan natin sila nang matinding aksyon upang madiretso ang mga pagkakamali nila.

Mayroon na akong ilang na-sample-an na mga tauhan ko. Ginagawa namin ito upang magsilbing ehemplo sa iba. Iniiwasan rin nating gumawa ang mga tao ng hindi magandang bagay sa ating bayan dahil lalo lamang ito makakasira sa imahe ng PNP.

Gaganapin natin ang tungkulin dito habang ako ang hepe ng Los Baños at sana ito’y lalo pang maging matagumpay kung ang mga mamamayan ay nagtutulungan. Kapag kayo ay nakakita nang kahina-hinalang tao sa lugar ninyo, ireport niyo ito agad para ma-icheck natin at mabigyan ng kaukulang akyson ■

Iniimbitahan ng the The Los Baños Times ang kinatawan ng iba’t ibang ahensya at organisasyon sa Los Baños at kalapit na bayan na ibahagi ang kanilang kaalaman, kuro-kuro, at diskusyon sa mga mahahalagang isyu sa ating bayan. Ipadala ang inyong akda sa the.los.banos.times@gmail.com o sa aming Facebook page (LB Times). Maari rin kayong tumawag sa (048) 536 2511 local 410

Hindi nakatakas mula sa hagupit ng delubyo ang ilang lugar sa Los Baños, Laguna. Ilan sa mga lubhang naapektuhang rito ay ang mga barangay na karatig ng Laguna De Bay: Tadlac, Malinta, Bambang at Bayog. Bagamat wala nang baha at balik na sa normal ang buhay ng mga naninirahan sa Los Baños, hindi parin maipagkakaila ang bakas na iniwan ng nakaraang sakuna sa ilang residente ng lugar.

Nakapanayam ng The Los Baños Times si Aling Nilda Garote mula sa Brgy. Tadlac. Tatlong dekada na siyang naninirahan sa Los Baños kasama ang kaniyang asawa at bunsong anak. Isa ang kanilang pamilya sa mga lubos na naapektuhan ng bagyo noong Hulyo ng taong 2012. Ilang metro lamang ang layo ng tahanan nila mula sa mismong Laguna de Bay. Personal na ibinahagi ni Aling Nilda ang kaniyang karanasan nang mga panahon na sila’y lubog sa baha.

Sa itinagal ng paninirahan nina Aling Nilda sa Los Baños ay halos sanay na sila sa mga kalamidad. Kabilang sa mga naranasang nilang bagyo ay ang ‘Milenyo’ at ‘Ondoy.’ “Wala namang magagawa riyan (sa bagyo) dahil kalikasan naman yan...parang nasanay narin kami,” ani Aling Nilda. Nagtagal ng tatlong buwan sa evacuation site sina Aling Nilda kasama ang ilan pang mga residente ng Brgy. Tadlac, bago makabalik sa kanilang mga tirahan noong Disyembre. Nililibang na lamang raw nila ang kanilang mga sarili sa pamamagitan ng paglilinis ng mga water hyacinth o water lilies. Humahanap rin sila ng iba’t ibang paraan upang makaraos habang apektado ng pinsalang dulot ng kalamidad. “Minsan kapag may isda, edi magtitinda ako,” saad ni Aling Nilda.

Nang makabalik na sa kanilang mga tirahan, mag-uumpisa lamang muli ang panibagong yugto sa buhay nina Aling Nilda. “Katulad ng dati, maglilinis kami ng mga gamit...iyong mga hindi na magagamit ay amin nang itatapon,” ani Aling Nilda. Katulad rin ng nakaraan ay patuloy silang umaasa na mabibigyan ng mas matiwasay na buhay. Sa pagkakarpintero lamang ng kanyang asawa umaasa ang kanilang pamilya. “Syempre, kung may magbibigay ng kahit kaunting puhunan, edi tatanggapin ko,” kaniyang sinabi.

Sa pagbangon rin itinuon ni Gng. Elizabeth Eleazar, Teacher-in-Charge ng Mababang Paaralan ng Tadlac, ang kaniyang mga saloobin tungkol sa baha. Labintatlong taon nang guro sa nasabing paaralan si Gng. Eleazar. Sanay na rin daw sa mga bagyo ang kanilang gusali, ngunit sa nakaraang limang taon ay naging mas malaki ang pinsala ng mga bagyo sa kanilang paaralan. Nag-umpisang lumala ang hagupit ng mga kalamidad noong bagyong ‘Milenyo’ at ang pinakahuli na nga ay ang Habagat.

Ayon kay Gng. Eleazar, “Apektado ang aming pagtuturo; basa lahat ng aming instructional materials pati mga furnitures...(three months kaming) nagklase sa tent at ang quality of education ‘pag ganoon ay hindi mo ma-iimpart sa mga bata.” Naging limitado rin ang oras ng pagtuturo nang mga panahong lubog sa baha ang kanilang paaralan. Ayon kay Gng. Eleazar, ang panukalang ibinigay ng DepEd sa ganitong mga sitwasyon ay ang Modified In-School, Off-School Approach o MISOSA. Dito ay binibigyan ng modules ang mga mag-aaral upang makahabol sa kanilang mga asignatura. Ito rin ang inirekomenda UNESCO bilang alternatibo kapag hindi nakakapasok ang mga bata dahil sa mga hindi maiiwasang sitwasyon.

Nobyembre na nakabalik sa mismong paaralan ang mga estudyante. Paglalahad ni Gng. Eleazar, napakahirap raw mag-umpisa muli. Mula sa pagtatanim ng mga halaman hanggang sa pagpipintura ng mga silid-aralan ay naging mahirap para sa isang maliit na paaralan kagaya ng kanila. Nakipag-ugnayan na lamang ang paaralan sa mga non-government organizations at ilan pang mga pribadadong institusyon na ninais makapagbigay ng tulong.

Nang hingan ng opinyon, nabanggit ni Gng. Eleazar na para sa pang-matagalang solusyon, kailangang magkaroon ng dredging project sa Laguna de Bay at magkaroon ng lugar kung saan pwedeng bumaba ang tubig at maiwasan ang pag-apaw nito. May nakapagsabi rin daw na dapat ilipat ang eskwelahan sa isang mas mataas na lugar ngunit iginiit ni Gng. Eleazar na hindi ito maganda dahil mawawalan rin ng estudyante ang paaralan kung ilalayo ito sa kanila.

Sa ngayon ay nais na lamang ng butihing guro na magkaroon ng mga paunang lunas ang mga sitwasyong katulad nito. Isa sa mga paunang lunas na nabanggit niya ay ang pagpapagawa ng mga mas matataas na gusali sa mga paaralang tinatamaan ng baha para kahit may baha ay maaari pa ring magklase sa mataas na palapag.

Sa kabila ng mga pagsubok na naranasan ng mga residente ng Brgy. Tadlac ay nananatili silang positibo at malakas ang loob sa pagharap sa mga ganoong hamon ng buhay. Kasabay ng kanilang patuloy na pagbangon mula sa mga sakuna ay ang panawagan upang masolusyonan ang mga palagi nilang suliranin tuwing may bagyo o unos. Pang malayong-tanaw na solusyon ang kailangan. Maraming sektor ang kabahagi nito, katulad ng mga siyentipiko at mga opisyal ng pamahalaan.

Hindi matatawaran ang tapang na ipinapakita nina Aling Nilda at Gng. Eleazar. Sa kabila ng unos ay ipagpapatuloy lamang nila ang kanilang mga kaniya-kaniyang paglalakbay upang makahanap ng bagong simula. May magagawa ang tao upang maibsan ang mga problemang paulit-ulit lamang na bumabagabag sa kanila, ngunit para maisakatuparan ito, kailangan rin nilang bumangon at magsimula ■

Bakas ng Baha: Pagbangon, solusyon, at pag-asani Levi Verora at Gumamela Celes Bejarin

The Halls of Los BañosMany Los Baños residents think that only two

municipal halls existed in the town’s history: the one near Laguna Lake and the one that was just built last year. They are wrong. Los Baños actually had three. The first one dates back to the late 1800’s. LB’s first governance

Los Baños was a part of the town of Bay. It was called “Mainit” (hot) because of the thermal springs that also became its main attraction since the 1590’s. Believed to have curative effects, the springs attracted the Spaniards, particularly the Franciscan friars.

Father Pedro Bautista was the first to visit the hot springs in the town. In 1589, he created public baths and renamed the place ‘Los Baños’ which means “The Baths” in Spanish.

At first, tourists and patients were accommodated in nipa huts built near the public baths; but later in the year 1602, a hospital was built in Los Baños and was named ‘Nuestra de Aguas de Santas de Mainit’. But, it was burned-out in 1727. Years after, a therapeutic spa was also discovered and developed in the town. Because of such expansions, Don Luis de Villa, head of the Spanish Colonial government at that time, decided to hand the Franciscans the authority to govern Los Baños as a separate town from Bay.

Los Baños became a municipality on September 27, 1615. Its first gobernadorcillo was Don Juan Castañeda.

More than two centuries after his appointment, a governor’s palace was put up in the town. It was located near the parish of Nuestra Señora de Immaculada Concepcion constructed in 1851 and was officially finished by the year 1892. At present, most of the palace’s structure endured since the Spanish era. The same stones constructed in the 1800’s are still at Brgy. Bambang. However, its governing duties came to an end in the early 1920’s. Now, it serves as a residential house for the Lit family.

From stones to wood A new municipal building was built in the town

when Faustino Pantua, a freemason, became the mayor of Los Baños. Pantua wanted to separate the government from the Catholic Church. It was for this reason that he commanded the construction of a new municipal building that is far from the church. By early 1920’s, the municipal building was officially transferred to a former Japanese hotel near Poblacion (Bayan).

The wooden building, which was known as “The Nisseng Hotel”, was said to be owned by two old Japanese women. It was later on sold to the government and was transformed into a Malaria Control Agency. After a few years more, when Pantua came to govern Los Baños, the building got renovated and turned into the second municipal hall.

According to existing documents which dates back to 1938, 16 mayors were recorded to have ruled Los Baños using the second municipal building. Within about 90 years, the offices branched out as the municipality gained funds. The building was also repaired from time-to-time as it becomes weaker due to its oldness.

According to the Public Information Office (PIO), plans are still to be discussed and proposed as to what the historical building would be in the coming years.

Continued advancementThe project to construct a new municipal hall in

LB started during the term of the former Mayor Caesar Perez. In 2010, the municipality acted to reorganize tax collection in the town. A number of lapses particularly in the payment of taxes for commercial buildings was discovered and fixed. It was through this that the municipality gained funds and was granted a loan for the construction of a new municipal building.

It was on November 27, 2012 when the three-storey building was blessed and inaugurated. According to Mayor Anthony Genuino, the new municipal hall is intended for better services to the people of Los Baños.

The new municipal hall received a warm welcome from the residents. The words “bigger”, “better” and “more organized” are often heard in describing the new

establishment. However, there are also some negative opinions about it. Some residents say that they are still yet to be impressed by the new building. Their stand is that though the new municipal hall is by far incomparable with the previous municipal buildings, the quality of services is still to be valued most.

Through the past three centuries, Los Baños has developed from a small part of Bay to a now established municipality. Such events have come along with the development of the town’s three municipal halls. Evolving from a bungalow made of stones to a three-storey building equipped with latest technologies, the municipal halls of Los Baños came to be silent witnesses of the town’s historical development ■

by Kamille Anne Anarna, Mary Aizel Dolom, and Gretzel Lantican

Photo courtesy of Los Baños revisiting the past by Rafael D. Lapastora

Photo courtesy of Bagong Los Baños Facebook Page

7THE LOS BAÑOS TIMES JANUARY 9-23, 2013 FEATURE

Nalubog man noon sa baha ang Brgy. Tadlac, sinisikap naman ng mga mamamayan rito na bumangon at maiwasan na ang malubhang epekto ng mga susunod pang sakuna. (Photo by Levi Joshua Verora)

MGA HALIGI NG KARUNUNGANni Kathleen Mae Idnani at Easter Paz Issa Paulmanal

Mula sa bayan ng Los Baños, may dalawang oras na byahe ang itatagal patungong Barangay Bagong Silang. Dalawang sakay ng dyip patungong Bae at Bitin, at halos dalawang kilometro ang lalakarin upang makarating sa Paaralang Elementarya ng Bagong Silang.

Araw-araw ay nilalakbay ng tatlong magigiting na guro ang mabato, maputik, at matarik na lugar upang makarating sa paaralan. Hindi nila alintana ang hirap at pagod lalo pa’t alam nilang maraming mag-aaral ang naghihintay sa kanilang pagdating.

Isa sa kanila ay si Gng. Ma. Angelita

Maloles. Sa paaralan ring ito siya nagtapos. Siya ay nagtuturo sa mga mag-aaral ng Grade 1 at Grade 2. Walo at kalahating taon na siyang nagtuturo sa naturang paaralan.

Nabanggit niya na malaki na ang ipinagbago ng paaralan kumpara noong siya ay nag-aaral pa rito. Mayroon nang mas maayos na imprastraktura ang paaralan, mga gamit sa pagtuturo, at mga sapat na probisyon para sa mga mag-aaral.

Hindi madali ang sitwasyon ni Gng. Maloles lalo pa’t kasalukuyan siyang nagdadalang-tao sa pangalawa niyang anak. Ngunit dahil alam niya na nagangailangan ang paaralan ng guro, nagsasakripisyo siyang maglakad ng pagkalayo-layo upang makapasok at makapagturo sa mga bata.

Kahit na pansin ang pagkakaiba ng ibang mga bata sa kanilang kakayahang matuto, matiyaga niyang tinututukan ang mga ito upang masiguro na natututo ang bawat isa. “Napamahal na ako sa mga bata, mahirap din iwanan” aniya.

Si Gng. Ma. Treasure Mallari naman ang guro sa Grade 3 at 4. Halos walong taon na rin siyang guro

dito. Masasabi niya na mahirap talaga ang kanilang sitwasyon, lalo pa’t hindi naman maiiwasan na maging maingay ang kabilang klase habang ang kabila naman ay kasalukuyang nagkakaroon ng talakayan.

Ngunit masasabi niya na maswerte na rin ang mga batang mag-aaral dito dahil nabigyan sila ng pagkakataong makapag-aral. Ang mga mag-aaral dito ay may sari-sariling aklat. Ngunit ayon kay Gng. Mallari,

gusto niya rin naman na ang kanyang mga mag-aaral ay makasabay sa mga mag-aaral sa ibang bayan.

Samantalang si Ginoong Kendrick Maristela naman ang nagtuturo sa mga estudyante ng Grade 5 at 6. Si Sir Ken ay tubong Maynila ngunit ngayon ay naninirahan na sa Brgy. Mayondon kasama ang kanyang maybahay na si Ginang Filipina Salazar at dalawang anak na babae. Bagaman siya’y lumaki sa Kamaynilaan,

mas pinili niya na

manirahan sa Los Baños at magturo sa Brgy. Bagong Silang.

Makalipas ang ilang taon ng pagtuturo ng tatlong mga guro, minsan ay sumagi na rin sa kanilang isip na bumaba sa bayan para ipagpalit ang pagtuturo sa Bagong Silang ngunit nakikita nila ang pangangailangan ng mga estudyante sa Bagong Silang. Bagaman malayo at nakakapagod, mas ninais nilang manatili dito.

“Mababait ang mga bata dito. Hindi mapaghanap at walang kakumpetisyon kundi ang paglalaro,” ani Sir Ken. Isa ito sa mga dahilan kung bakit siya mananatili. Kanya ring nabanggit na kailangan pa siya sa lugar na iyon. Sabi naman ni Ma’am Tre, “parang hindi ko pa

Mga natatanging kwento ng Los Baños

naiisip na umalis dito… napamahal na kasi sila sa akin.” Ang pagtuturo naman ang isa sa mga paraan ni Ma’am Angelita upang makapag-silbi sa kanyang kinalakhang barangay.

Pareho ang ninanais nina Ma’am Angelita at Ma’am Tre para sa kanilang mga mag-aaral. Gusto nilang magkaroon ng kumpletong teaching materials ang kanilang paaralan na magagamit nila para sa mas maayos na pagtuturo. Nais sana nilang magkaroon ng computer set para sa kanilang mga klase.

Magandang adhikain rin ang nasabi ni Sir Ken patungkol sa eskwelahang kanya nang

minahal. “Nais kong makilala ang eskwelahan

sa ibang

larangan kung saan sila ay magaling.” Nais din niyang mailabas pa at mahasa ang kakayahan ng mga mag-aaral sa kanilang paaralan.

Ang paggising ng maaga at paglalakad ng malayo ay ilan lamang sa mga sakripisyo na ginagawa ng mga guro tulad nila upang patuloy na mapabuti ang edukasyon ng mga kabataan.

Pagkatapos ng aming panayam, ay nagturong muli ang mga guro sa kani-kanilang klase hanggang alas tres ng hapon. Muli, sila’y maglalakad ng kalahating oras pababa at sasakay sa dyip sa loob ng isang oras.

Sina Ma’am Angelita, Ma’am Tre, at Sir Ken ay ilan lamang sa mga natatanging mamamayan sa Los Baños na piniling manatili at tumulong sa komunidad na higit na nangangailangan. Sila ay mga mamamayan na hindi matutumbasan ang serbisyo at pagmamalasakit sa mga kabataan ■

Ibahagi ang kwento ng mga natatanging mamamayan sa inyong barangay. Ipadala ang inyong akda sa the.los.banos.times@gmail.com o sa aming Facebook page (LB Times).

Isang pagkilala sa mga natatanging guro sa Brgy. Bagong Silang

8 THE LOS BAÑOS TIMES VOL. XXXIII ISSUE 1

E D I T O R I A L S T A F F

Gumamela Celes BejarinEditor-in-Chief

Kezia Grace JungcoMa. Khrisma Soliven

Associate Editors

Mary Joie CruzNews Editor

Licelle VariasFeature Editor

KA Anarna ■ LM Baurile ■ GCC Bejarin ■ MJC Cruz ■ MA Dolom KMM Idnani ■ JMC Inciong ■ KGR Jungco ■

GH Lantican ■ JG Nacorda ■ EPI Paulmanal ■ MKT Soliven ■ DM Torralba LB Varias ■ LJA Verora ■ VV Victorino ■ JM Leybag ■ NA Payuyo

Writers

Mary Joie Cruz, Joan Nacorda, and Levi Joshua VeroraLayout Artist

Aletheia G. Canubas and Ricarda B. VillarAdvisers

The Los Baños Times is produced by the students of DEVC 123 (Management and Production of a

Community Newspaper) and DEVC 124 (Advanced Development Writing) class. No part of this paper may

be reproduced or distributed in any form or by any means stored in a database or retrieval system without

its prior information. All rights reserved.

The Los Baños Times is located at Rm. 211 B, Department of Development Journalism, College

of Development Communication, University of the Philippines Los Baños

College, Laguna (536-2511 local 410 or 411)Email: the.los.banos.times@gmail.com

Website: http://lbtimes.ph