janam sakhi

613
iBw ;kyh gozgok iBw ;kyh gozgok iBw ;kyh gozgok iBw ;kyh gozgok iBw ;kyh gozgok fJfsjk;e fdqFNhe'B s'I fJfsjk;e fdqFNhe'B s'I fJfsjk;e fdqFNhe'B s'I fJfsjk;e fdqFNhe'B s'I fJfsjk;e fdqFNhe'B s'I feogkb f;zx feogkb f;zx feogkb f;zx feogkb f;zx feogkb f;zx gh n?u vh gh n?u vh gh n?u vh gh n?u vh gh n?u vh gpbhe/FB fpT{o' gpbhe/FB fpT{o' gpbhe/FB fpT{o' gpbhe/FB fpT{o' gpbhe/FB fpT{o' gzikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk gzikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk gzikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk gzikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk gzikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk

Upload: gurpreetpatran

Post on 18-Dec-2014

244 views

Category:

Documents


3 download

DESCRIPTION

 

TRANSCRIPT

  • 1. iBw ;kyh gozgok fJfsjk;e fdqFNheB sI feogkb f;zx gh n?u vh gpbhe/FB fpT{ogzikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk
  • 2. gzikph ftT[Is ftek; ftGkr gzikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk 1990 d{ih tko L 1100 w[Zb L 70-00;odko shoE f;zx n?b n?b, n?w, ofi;Nok, gzikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk d[nkok gqekFs ns/ w?;o} okw fgqzNrqkc, BthI fdZbh d[nkok w[fdqs
  • 3. djokfsB p/dhnB e/ e[b fpy/ gqrN/ BkBe okfJ .;G f;ZyB e ;[y dJ/ iZj sZj GJ/ ;jkfJ . u"gJhfsB fJj eb w Xow[ ubk:;G ;kXB e okj{ psk:i ske/ wkor wfj nkJ/s/ epj{z BjhI gkg ;zskJ/i/ i/ gzE GtB e/ go/gkg skg fsB e/ gqG jo/d{y G{y epj{z B ;zskJ/ekb ikb e/ phu B nkJ/ . r[o{ rfpzd f;zx (pfuZso BkNe ftZuI)
  • 4. ... , iiii v xxxv 1-166 1-401 A AB CC DD EE FF GG IH II A@A@ AAAA ACAB ADAC AEAD AGAE AHAF BAAG BDAH BEAI BFB@ BIBA CB
  • 5. BB CEBC CFBD DBBE DDBF DFBG E@BH EDBI EFC@ EHCA F@CB , FDCC FECD FHCE G@CF GACG GBCH GCCI GED@ GFDA GIDB HADC HCDD HDDE HEDF HFDG HGDH HGDI ( ) HIE@ IAEA IDEB IFEC IGED IHEE IIEF A@@EG A@@
  • 6. EH A@BEI ( ) A@CF@ () A@DFA A@GFB A@IFC AABFD AACFE AADFF AAEFG AAFFH AAGFI AAIG@ ABBGA ABEGB ABHGC () ACCGD ACDGE ( ) ACEGF ACHGG AD@GH ADBGI ADCH@ ADDHA ADFHB ADGHC () AE@HD AEAHE AEDHF AEFHG AEHHH AEIHI AF@I@ AFAIA AFA
  • 7. IB AFBIC AFE nzsek tbkfJs tkbh iBw ;kyh 3-57 fwjopkB tkbh iBw ;kyh 58 - 161 fwjopkB tkbh iBw ;kyh (d{ih fibd) 162- 220 GkJh pkb/ tkbh iBw ;kyh 221 - 329 GkJh wBh f;zx tkbh iBw ;kyh 330 - 401
  • 8. AIFF AIFI , , , - (Missionary itineraries) - , - , - A , , (A) (B) ( ) (C) (D) A , G (i)
  • 9. , , - : AFEH - - , -, - :- A. , B. C. - : , (ii)
  • 10. z AC , AIFI (iii)
  • 11. - , -- , , , : A , , z B A. Asiatic Studiees, Religious and Social , , , AI@G, AC@F B. An Historians Approach to Religon, Arnold J. Toynbee. , , , C (v)
  • 12. - , , , , , , - , - - , - - A - :- z .. .. z -- - -- -- - -- -- (A@@I-A@GB ) - B -- A. Asiatic Studiees, Religious and Social , , E@-EA B. --, -- AIDE, DC (vi)
  • 13. -- (AAAI-ABC@ ) A :- , , , ( , DA) (AEHA-AF@F) - - - B :- , , , , , , , , A. --, , , ; , () FC B. - , EAD (vii)
  • 14. , A B , , , AF@D , , - , - AFEH , - :- - - A. - B. - ; , ACG; (AFG) (viii)
  • 15. , , :- :- z :- (AF@F AFDD ) , () - ( . .) , A A. AB (ix)
  • 16. z , HB - , , AEEH : A , - AFCG B :- - AFCA , A. , , , E B. , CAA (x)
  • 17. - , A :- . .. , () B BE DE , :- BH BI ( ) A. AF@D B. (AHIB) A-B (xi)
  • 18. CB CC CE CF , CH :- - :- :- CI DC DD DE , , , , , (AEHA-AFD@ ) A. , , , , AIFB, A-AC (xii)
  • 19. , AIFB , , , :- ( CF@) , :- ... z , ... , ; , (xiii)
  • 20. C@@ , ( AHB) EAA ---- AEGD A AECE-CF AGI-AHB , , .... ( ) AHAE AHEG A. ----, , , AIFB BGC (xiv)
  • 21. AHGB , : ( , ) :- . . AFCD AFCD , I@ IA AEHH A AEHB AFCD , :- A. , A. , AIF@ AGB, (xv)
  • 22. B. - ( , ) ( -) C. , D. , - ( -- ) E. -- F. , , , (xvi)
  • 23. () z , :- , , , (xvii)
  • 24. ( B BBA) : AHGB :- The later tradition whichh pretends to have knowledge of all the details ofthe life of Nanak was, therefore, compelled to put forth as voucher for its sundrytales and stories, Bhai Bala, who is said to have been the constant companion ofNanak from his youth up, whereas our old Janam Sakhi does not even once mentionBhai Bala. If Bhai Bala had been a constant companion of Nanak and a sort ofmentor to him as he appears now in the current Janam Sakhi, it would be quiteincomprehensive why never a single allusion should have been made to him in oldtradition.1 , AGAE AFEH , : BD@ :- AGCB ( AFGE ) A. Adit Granh, Dr. Ernest Trumpp. , , , AHGG, E. (xviii)
  • 25. A AFEH AEGC AFDH B AFEH : , , C AFEE D AFEH , AFEH ( BFG CBH) E , , :- A. , B. C. D. E. A. , BD@ B. , , AIED, AFA C. , BD@ D. , BD@ E. , , AIFE AB (xix)
  • 26. z AHIF DBG(AHIF ) A AFEH :- 1582 z AEHB AEIF AECI , , :- , A. , , B@ (xx)
  • 27. , , - - AGHH (Mss. No. 420) AHGD (xxi)
  • 28. z A , ( ) , , , AFEH A. , - () ( ) (xxii)
  • 29. , :- :- ( ) , z , ( DD CC) , , , ? , ............. ( BFD-FE CFD) (xxiii)
  • 30. , :- ( CH@) , :- , , ....... , , ( CAE) , :- () () (xxiv)
  • 31. () () () , , () () :- :- () () () () , , z A z B z , A. ; , , , B. AHIB (xxv)
  • 32. , , , , -- , , , , , ADC@ , (xxvi)
  • 33. , , , , () :- () () - A ( ) () ( ) , z , A. ; ; . : , AIFA CAA, CAC (xxvii)
  • 34. :- A. () B. -z () C. z () D. () E. ( ) , z ( ) , () (..) () , , , , , , , (xxviii)
  • 35. () :- , , ( . .) , () , ( ) , () , , A , , () A A. - (xxix)
  • 36. , z z , ( ) () () B ; - C D -- E :- AEBF A. B. C. D. E. (xxx)
  • 37. A :- - AEIE A@ - AEIF A@ AEIF A@ AEIE B AEIE AEIF , AEHB AEHB AEBE :- ADFI : = AEBF = ( BBC) ADHG : = AEDD = ( ) ( BBH) ADHG : = AEDD ( BC@) ADHC : = AED@ - ( BCA) ADHF : = AEDC - ( BCC) ADHG : = AEDD ( BCD) ADHH : = AEDE ( BCG) ADIF : = AEEC ( BEF) AEDD ADHG - AED@ = ADHC AEHB AEBE A. , AI(B) DD B. ; CI-D@ (xxxi)
  • 38. , AEDC , , AEDD (ADHG ) - :- ADFI = AEBF ADGF = AECC ADGG = AECD ADGH = AECE ADHD = AEDA-DB ADIF-IG = AEEC-ED AE@D = AEFA - - - -- AEBD AE@D - AE@D AE@D AE@D (xxxii)
  • 39. A :- BG, AE@@ BG, AE@@ AB, AE@A BG, AE@A G, AE@B BH, AE@B BG, AE@C BH, AE@C B@, AE@C BG, AE@D D, AE@F BH, AE@F B@, AE@F AC, AE@G BH, AE@G A@, AE@G BG, AE@C AB, AE@I BG, AE@I G, AEA@B BH, AEA@C BD AE@F BH AE@F AE@D (), , , ( ) A. 4, AAAF-AG B. Indian Ephemeris Swami, Kannupillay, , C. , (), (xxxiii)
  • 40. AE@D AEBA AEBB AEB@ AEBA AEBB , , , , , , AIFF (..) () , , :- (xxxiv)
  • 41. : : , AFEH , (), (), , ( ), , () , () ( ), , ( ), . , ( ) , ( ), (), ( ) ,( ) ( ) z (xxxv)
  • 42. iBw;kyh gozgok 1 CD A z B AEBF C (AE ADFI ) D E 1. tbkfJs tkbh, GkJh pkb/ tkbh s/ GkJh wBh f;zx tkbh iBw ;kyh ftZu r[o{ BkBe ;kfjp dk iBwsbtzvh okJ/ GfJ fbfynk j? s/ pkpk fwjopkB tkbh iBw ;kyh ftZu r[o{ ih dk iBw fgzv ukjbKtkbk EkDkpoeh (f}bk bkj"o) nzfes j? fiZE/ r[o{ ih d/ BkBe/ ;B . ukjbK tkbk iBw n;EkB jD dh g[FNh fe;/ j iBw;kyh sI BjhI j[zdh . fwjopkB tkbh iBw;kyh ;kyh dh d{ih ekgh i ]kb;k ekbik nzfqws;o (n?; n?u nko2190) ftZu ;[oZfyns j?, ftZu iBw n;EkB sbtzvh jh fbfynk j? . fJ; sI fJbktk fwjopkB tkbh iBw ;kyhgzBk 52 s/ fbfynk j? sp r[o{ pkpk BkBe ih gzikp eh Xosh Brfo sbtzvh okfJ GJ/ eh iBw n;EkfB r[o{ pkp/BkBe ih ek fi; sI gsk brdk j? fe sbtzvh jh iBw n;EkB mhe j? . 2. r[o{ BkBe d/t ih d/ fgsk dk BkT[I ;G iBw;kyhnK ftZu fwbdk j? . g[oksB iBw ;kyh ftZu r[o{ ih dhwksk dk BkT[I BjhI fdZsk . iBw ;kyh GkJh pkbk s/ GkJh wBh f;zx ftZu wksk fsqgsk fbfynk j? s/ iBw ;kyhfwjopkB ftZu fsgo . fsgsk BkT[I g[okDK ftZu nkT[Idk j? s/ pj[s g[okDk j? . fsgs fJ;/ dk ftrfVnk o{g ikgdkj? . 3 g[oksB iBw ;kyh ns/ fwjopkB dh iBw ;kyh ftZu r[o{ BkBe ;kfjp dk iBw fdB ft;ky ;[dh fsBj? ns/ GkH pkb/ dh iBw ;kyh ftZu eZse dh g{oBwkFh . GkJh wBh f;zx ih dh iBw ;kyh dhnK g[oksB jZE-fbysK ftZu ft;ky j? . r[o{ BkBe ;kfjp dh ;zskB ftZu ;[ytk;h okJ/ d/ fby/ r[o{ BkBe pz; gqekF ftZu th ft;kydk iBw fbfynk j? . wfjwk gqekF tkose ns/ wfjwk gqekF pktk ;o{g GZbk, ft;ky dk iBw jh wzBdhnK jBfJ; eoe/ ft;ky jh mhe ikgdk j? . 4 pkb/ tkbh iBw ;kyh ftZu wfjsk ekb{ B{z gNtkoh ns/ tbkfJs tkbh iBw ;kyh ftZu ekb{ yZsoh ikst/dh fbfynk j? . fwjopkB tkbh iBw ;kyh ftZu wfjsk ekb{ g[Zso B{z efjzd/ jB puk BkBe n;hIokje jK,fwjopkB tkbh iBw ;kyh 67, (nzsek 77) . fJ; sI fJj f;ZX j[zdk j? fe T[j gNtkoh th ;B s/ fiwhIdko th . 5. fwjopkB tkbh iBw ;kyh, gzBk 9, (nzsek 58) . GkJh wBh f;zx dh iBw ;kyh ftZu fbfynk j? fe BkBeih B/ iBw ;w/I tkfjr[o{ Fpd T[ukfonk j? i mhe BjhI ikgdk feT[Ife tkfjr[o{ Fpd dh wjkBsk r[o{ noiB;kfjp ih dh nkfd r[o{ rqzE ;kfjp ih dh phV fsnko eoB fgZSI goubs jJh idI fe GZNK B/ tkfjr[o{ Fpd dkikg ehsk . s/o BkUI s/o BkUI Fpd r[o{ BkBe ;kfjp d/ ;[Gk s/ T[d/F d/ f}nkdk nB[e{b jB .
  • 43. iBw;kyh gozgok 2 A B C D E F 1. fwjopkB tkbh iBw ;kyh gzBk 10, (nzsek 58) s/ iBw ;kyh GkJh wBh f;zx gzBk 42 (nzsek 331). iBw ;kyh fwjopkB s/ iBw ;kyh wBh f;zx ftZu ;gFN o{g ftZu fbfynk j? fe pkbe BkBe pj[s FKsh s/ ;fji;[Gk tkb/ ;B s/ fJj jh rZb T[BQK d/ ihtB d/ nB[e{b ikgdh j? . 2. fwjopkB tkbh iBw ;kyh gzBk 10 (nzsek 58) id BtK fdBK ek j{nk sp BkT[I eoD j{nk pkb/ dhiBw ;kyh ftZu s/oK fdBK dk jD s/ BkBe BkT[I oZfynk fbfynk j? . s/oK fdBK fgZSI BK oZyD dh o;w yZsohnK ftZuj[D sZe goubs j? fJ; bJh s/oQK fdBK fgZSI BK oZyDk mhe ikgdk j? . 3 pkbe BkBe dh ;ohoe ftqXh dk t/otk iBw ;kyh fwjopkB s/ iBw ;kyh GkJh wBh f;zx ftZu fdZsk j?,g[oksB s/ pkb/ tkbh iBw ;kyh ftZu BjhI . go fJj t/otk ;XkoB j? s/ mhe ikgdk j? . 4. tbkfJs tkbh iBw ;kyh ftZu, nksw nfGnk;[ gow/;o ek eo fbfynk j? s/ iBw ;kyh GkJh wBhf;zx ftZu fbfynk j? f;X nk;B eo p?m/ no gqkDK e/ phu tkfjr[o{ ek ikg eo/ fwjopkB dh iBw ;kyh ftZufbfynk j? nto pkbeK dh nto u/FNk r[o{ pkp/ BkBe ih eh feS[ no u/FNk . pkb/ tkbh iBw ;kyh ftZu fJ;pko/ e[M fJ; soQK BjhI fbfynk . gfjbhnK fszB iBw ;kyhnKdk eEB mh ikgdk j? . 5 tbkfJs tkbh iBw ;kyh ftZu, fbfynk j?, bZrk pksk nr fBr dhnK eoB GkJh pkb/ tkbh iBw;kyh ftZu th fJj jh tke j? . fwjopkB tkbh iBw ;kyh th fJ;/ rZb dh g[FNh eodh j? . go iBw ;kyh GkJhwBh f;zx ftZu ;gs ;beh rhsk dk gkm eoBk fbfynk j? i mhe BjhI f;ZX j[zdk . 6 fwjopkB tkbh iBw ;kyh ftZu okJ/ GfJ s/ tbkfJs tkbh s/ pkb/ tkb/ iBw ;kyh ftZu okJ/ p[[bko B{zfgzv dk wkbe dZf;nk j? . GkJh wBh f;zx tkbh iBw ;kyh ftZu ;gFN fbfynk j? jfJnk j? fe okJ/ p[bko okJ/GJ/ dk g[Zso ;h . okJ/ p[bko dh epo th BBekDk ;kfjp eb w"i{d j? . fJ; bJh r[o{ BkBe ;kfjp d/ pugB d/;w/I fJj dt/I fgT[I g[Zso sbtzvh jh jDr/ . okJ/ p[bko nkgD/ fgsk BkbI f}nkdk fdbu;gh r[o{ BkBe ftZu oZydk;h feT[Ife iBw ;kyhnK ftzu T[; dk eEB pj[s tkoh nkT[Idk j? .
  • 44. iBw;kyh gozgok 3 A B C D , E , C G 1. tbkfJs tkbh, fwjopkB tkbh s/ GkJh pkb/ tkbh iBw ;kyh ftZu ;ZsK tfoQnk dh T[wo s/ gVQB/ gkT[Dfbfynk j? . GkJh wBh f;zx dh iBw ;kyh ftZu fJj T[wo gzi tfoQnK dh dZ;h jJh j? . ;ZsK tfoQnK dh T[wo s/gVQB gkT[Dk tX/o/ mhe ikgdk j? . 2 Gkt/I tbkfJs tkbh s/ fwjopkB tkbh iBw ;kyh ftZu F[G fdB dk eJh eEB BjhI go GkJh wBh f;zxs/ GkJh bkb tkbh iBw ;kyh ftZu F[G fdB ftuko e/ gVQB/ gkT[IDk dZf;nk j? . g[okD/ ;fwnK ftZu jo ezw fdBtko fsE nkfd t/y e/ eod/ ;B fJ; bJh r[o{ ih d/ fgsk B/ th F[G fdB t/y e/ r[o{ ih B{z gVQB/ gkfJnk . 3 GkJh wBh f;zx dh iBw ;kyh ftZu gkX/ dk BK fpqi BkE gzvs fbfynk j? go fJ dh g[FNh fe;/ jo iBw;kyh sI BjhI j[zdh . 4 gzikp d/ gjkVh fJbkfenK ftZu Fkodk s/ w?dkBh fJbkfenK ftZu bzv/ nkw gVQ/ fby/ iKd/ ;B . tgkohbe bzv/ j[D th tosd/ jB . GkJh wBh f;zx tkbh iBw ;kyh ftZu fbfynk j? fe gKE/ B/ r[o{ ih B{z ;kodk Unz;[nkj ;[n;s gVQkfJnk . 5 fJj bzv/ nZyoK dh g[okDh w[jkoBh d/ pb jB . T[j nZyo UBw f;X? d/ wzrbkuoD sI F[o{ j e/ n:nzC/ ;G[ ir nkfJnk eky? nzC? ekb GfJnk .. oh oh bbh gkg ewkD/, gfV ntrD r[D th;fonk .. f;zXCkfJnkf;wofj Bkjh, BzB? Bk s[X[ Bkw[ bkfJnk .. nkfd o{gk ftZu eqwtko ubd/ jB . ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ftZu fJ: pko/okr nk;k wjbk 3 gZNh dk fJe Fpd j?, n: nzC ;G ir[ nkfJnk eky? nzC? ekb GfJnk ,oh oh bbh gkg ewkD/, gfV ntrD r[D th;fonk ,,,, f;XzCkfJn? f;wofj Bkjh BzB? Bk s[C Bkw bkfJnk . 6 tbkfJs tkbh s/ pkb/ tkbh iBw ;kyh ftZu fJj BjhI dZf;nk fe gZNh s/ eh fby e/ fdZsk . fwjopkBtkbh iBw ;kyh ftZu ;zXCkfJnk s/ GkJh wBh f;zx dh iBw ;kyh ftZu p?okyVh (pkjo nZyoK dh ;[to s/ ftnziBBkb w[jkoBh) fbfynk j? . feT[Ife bzfvnK Bkb brK wksoK BjhI j[zdhnK ;B fJ; bJh f;XkCkfJnk mhe j? . 7 ;G iBw ;kyhnK ftZu nzfes j? fe pkbe BkBe ih B/ gKX/ B{z nkgDh :rsk Bkb gqGkts ehsk . ;kohnKiBw ;kyhnK ftZu r[o{ ih dk fJ; ;w/I ikfb wj[ xf; w;[ efo wfs ekrd[ efo ;ko{ T[ukoBk dZf;nk j? .tbkfJs tkbh s/ GkJh wBh f;zx tkbh iBw ;kyh ftZu r[o{ ih dk nk;k gNh pkDh dk T[ukoBk s/ GkJh wBh f;zxtkbh iBw ;kyh fJ; sI gfjbK wksk fgsk B{z ;gs ;beh rhsk dk gkm eo e/ ;[DkT[Dk nzfes j? . r[o{ BkBe;kfjp dh nk;k gZNh ftZu s/ ikfb wj xf; tkbh Fpd ftZu ihtB s/ ftFkb siop/ dk toDB j? fit/ i w? ehnk; w? gkfJnk d[;[ B dhi? nto iBk . BkBe FkfJo fJt efjnk Bkt fiBK ;[bskB ykB jId/ fvZm/ y/j sI FgFN j?. fJ; bJh fJj ouBktK ;Zs nZm ;kb dh SNh T[wo ftZu BjhI jJhnK ikgdhnK .
  • 45. iBw;kyh gozgok 4A , , ,B C , D A. :- B. , :- , , C. :- ..... .... D.
  • 46. iBw;kyh gozgok 5 :- ..... ( 1 1 (471) :- z ( 1 1 (471) ( ) , , , ; -
  • 47. iBw;kyh gozgok 6 A , B C D E F A. AIBG H ( D) DG ( CCA) B. , , C. , D. , E. AB , AD , AF AH AD F.
  • 48. iBw;kyh gozgok 7 ( ) , A B C B@ ( ) ,D , E [ ] A. FG( GF) , CCA( BCH) B. / :- , , C. BI ( FH) D. ( ) E. , , ( H D) CH ( G@) , ,
  • 49. iBw;kyh gozgok 8 A B C D E F G A. AB ( E) , , , , ..... z B. AC ( D) :- z C. D. , , AB() E. F. () G.
  • 50. iBw;kyh gozgok 9 A ,, B C D z E A. AAA-AAB ( CCH) , , B. GC , , ,, z, , , ( GH-GI) C. AA@ ( CCH) D. AA@ ( CCG) , E. AB ( E) z ! z CH ( G@)
  • 51. iBw;kyh gozgok 10 A B C D E A. ADFD B. z z z , C. D. AA ( D) , , E. AG ( G) , , , DE ( GB), A@I ( CCG)
  • 52. iBw;kyh gozgok 11 A :- , , B..... 1 ( 1 2 2 (1256) C BH D A. , B. A , 127 C. , D. , -- ( Report of the tour in Punjab, Alexander Cunningham. AHGH-HI, , AHHB, EE)
  • 53. iBw;kyh gozgok 12 A B C D E z , , F A. AE@D - AEBF B. Report of the Tour in Punjab, Alexander Cunningham. , , EE-EH C. D. E. GC ( GI) F.
  • 54. iBw;kyh gozgok 13 A B ( ADHH-AEAG ) AEAG C D AE@D E A. B. C. AEHH D. (Agrarain System of Moslem India. W. H. Moreland) , : : , , AIBI, FH E. - AEBF AE@D -- , , AICI BB AEBD : AE@D
  • 55. iBw;kyh gozgok 14 A B C , , , , , , D E , , ( ) A. -- ( Memoirs of Babar, Lucas King) , AG@ B. C. D. , GF, ( HA-HB) E. GF ( HA)
  • 56. iBw;kyh gozgok 15A B C , D A. I, ( H) B. , : C. , AA, AE ( BG) D. , ,
  • 57. iBw;kyh gozgok 16- ( ) A B C D A. BB ( H) , , GF ( HA) B. BB ( H) :- C. GF ( HA) D.
  • 58. iBw;kyh gozgok 17 A B C D A. ABC ( CI) , B. , C. , D.
  • 59. iBw;kyh gozgok 18 A - , - B C , D A. , B. BB ( H) C. D.
  • 60. iBw;kyh gozgok 19 ( ) AIDA A B C A. , , B. C. BC ( I) , .... ......
  • 61. iBw;kyh gozgok 20 A :- ( 1 1 7 , 991) B A. B.
  • 62. iBw;kyh gozgok 21 A B , C D E , , A. , :- ...... B. C. ---- AIB. D. (ADHH-AEAG) : , -- Riseof Mohomedan Power in India, J. Briggs. , AIFF , CC@ E. Agrarai System of Moslem, India, .. AIBI, BGF
  • 63. iBw;kyh gozgok 22 ? A? ; , :- , ( 8 (141) ( 7 (141) ( 7 (14@) ? B , , A. IC ( I@) B.
  • 64. iBw;kyh gozgok 23 A z B , ? , C , , , ? D A. B. C. D. , :
  • 65. iBw;kyh gozgok 24 A B , C ; D A. : -- -- ( --, , BH, BI) AEAE ( , AID@ EBI) -- : B. z - , , , BBC C. - - D. , , , AICI I
  • 66. iBw;kyh gozgok 25 A B () ( -C) D E F A. B. ( ) C. -- A () ( Gujranwala Distt.Gazetteer. , AICE, CED) D AIDG ( ) E. , , F. CE CE
  • 67. iBw;kyh gozgok 26 A B , - - C , - - , , - A. :- ( 24) B. - - .. , AIFA BEG C. ()
  • 68. iBw;kyh gozgok 27 A B ( ) AGE@ C D A. z , EH ( CCB) B. Commerce by River in the Punjab, F. C. Arora. , .. , AIC@ IB-IC C. Multan Distt. Gazetteer z , AIBC-D BHC D. AFEH - ( )
  • 69. iBw;kyh gozgok 28 A , :- 3 B [ 1 6 1 (729)] , C A. , , B. C.
  • 70. iBw;kyh gozgok 29 ( ) A , , , , -- ( ) ACII E F G A. Montgomery Distt. Gazetteer z , AICC, FE B. C. CA D. CA E. CA F. FE , FE Arnold, Preachigof Islam in India, G. ,
  • 71. iBw;kyh gozgok 30 A :- B [ 1, 28 (1291)] , ( , , , , , () , ( ) , A. -- :- (A) (B) (C) (C) FG B.
  • 72. iBw;kyh gozgok 31 :- A , B C A. , B. C. , -- () ( 494) A :-
  • 73. iBw;kyh gozgok 32 A B C ( ) , D@ C@ , ( 729) A. Historical Atlas of India, , , , AIED, AE B. , , AIF@, ABC C. , 15
  • 74. iBw;kyh gozgok 33 A B C D A. Report of Tour in Punjab, Alexander Cunnningham, , , AHHB, HG B. , : D 101 1116--7 C. , Maharaja Ala Singh and His times, GG, D.
  • 75. iBw;kyh gozgok 34 :- 1 [ 1 25 (1289)] z z z [ 1 25 (1289-90)]
  • 76. iBw;kyh gozgok 35 - :- ...... ....... z A.. B C -- - D E F A. 4 - 1116-17 B. C. Imperial Gazetteer of India , AI@H, AC, EA D. E. F. :- , , , , , , , , , , , , ,
  • 77. iBw;kyh gozgok 36 A B C , ? ? ? , , ! ? D - E , , A. , FGE B. C. D. E. Imperial Gazetter of India, , AI@H, AC, EA
  • 78. iBw;kyh gozgok 37 () , , A B () , AH@C C , D E F CC A. Western Tibet and the British Borderland, Charles A. Cheering, , , AI@F, DI-EA B. , AHHD CE C. East India Gazetteer, Walter Hamilton, , , , AHBH AEI D. , , - AI E. Almora District Gazetteer z B@G F. HH DA
  • 79. iBw;kyh gozgok 38 A B C D E , A. BE H B. Religious Sects of the Hindus H. H. Wilson. AIEH, AAF C. , : , AIFF, A@, AIHA BH,HAF D. - A@F AAI E. :- , , , , , , , , , , , AB ( ) , ( z )
  • 80. iBw;kyh gozgok 39 - - -A C@ B - C , , D , - A. - - , - :- - B. DB - - - C. D. -- -, ACAD (AI@F-@G) -- -
  • 81. iBw;kyh gozgok 40 A - B C D A. -- :- B. -, - () , AB C. - , , AIFG E@@@ , , D.
  • 82. iBw;kyh gozgok 41 A - B , - - ? :- C [ 1 9 (730)] A. AIFB B. - :- Dam on the river Deoha is 12 miles long and has cost of Rs. 1.80 crores. It has beennamed after his holiness Guru Nanak who worshiped for some time in this area. The water fromthis Sagar is to feed a net work of canals in Rohilkhand Division which was hitherto fed by SardaCanal. Through Sarda Deoha feeder Duni pick-up weir is situated at a distance of 16 miles from heredown stream this reservioir in river Deoha is picked up at Duni weir. The water in the Sarda Canalthus saed by construction of this reservoir is now being utilised in extending irrigation in th ecentralan eastern districts of U.P. Annual irrigation proposed : 96750 acres date of start April, 1956, dateof completion June, 1962. C.
  • 83. iBw;kyh gozgok 42 : - , z A [ 1 8 (130)] z B ( A-876) , A. B. Imperial Gazetteer, of India, , AI@H, BC@, BBA
  • 84. iBw;kyh gozgok 43 A ( ) B :- z z 1 z z z z A. B. , z
  • 85. iBw;kyh gozgok 44 z z A [ 1 1 1 (74)] ( ) B C D E BB A. B. , BC C. Moradabad Distt. Gazetteer. , , AIAA, ADC-ADG D. -- (ABFF-ABHF) Moradabad District Gazetter. z ADC. E. ADF
  • 86. iBw;kyh gozgok 45 A B C D E F A. Kheri District Gazetteer z ,, AI@E, AHD-HF B. - C. z FA Kheri District Gazetteer z F D. Faizabad District Gazetteer z AI@E C : E. AGFE F. -
  • 87. iBw;kyh gozgok 46 A , , , ? B :- z , .... [ 1 8 (1127)] C ( ) CG A. EI B. :- C. Faizabad District Gazetteer z , AI@E, C
  • 88. iBw;kyh gozgok 47 A B C ( ) ( ) D E A. Faizabad District Gazetteer z , BGI, 22 :- B. C. Faizabad District Gazetter z E D. Jaunpr Distt. Gazetteer z AI@H AFC FD E. - , , ( )
  • 89. iBw;kyh gozgok 48A ( ) I@ ( ) ( ) z -- B A. :- (AI@I : (AIB@ : ) ) B. Allahabad District Gazetteer , , AIAA, BDE-DF
  • 90. iBw;kyh gozgok 49 A B ( ) C , , , D :- A. - :- () () () , z z () B. - :- , , , , , , , , , , , , , , C. ( ) , D.
  • 91. iBw;kyh gozgok 50 A [ 1 4 (15)] , , :- B [ 1 12 (952)] C A. B. , C. Allahabad Distt. Gazetteer. z , , AIAA, GD
  • 92. iBw;kyh gozgok 51 A H@ B C ? : - z z ( ) [ 1 1 (634)] D , A. Benaras Distt. Gazetteer, z , AI@I, GA B. , C. D. :
  • 93. iBw;kyh gozgok 52 A , , , ? : - 1 B [ 1 9 (1171)] C ? :- , , , A. B. , C. ,
  • 94. iBw;kyh gozgok 53 , , z , , , , , , , [ 1 9 (457)] A - , , :- , , [ 1 17 (472)] :- A.
  • 95. iBw;kyh gozgok 54 z [ 1 16 (1243)] z [ 1 16 (1243)] B () A. B. ,
  • 96. iBw;kyh gozgok 55 BI A B :- , , , , , , , , A. , , Benaras District Gazetteer, z , AI@I, CDC-DD. B. AE@, ( A@E) , z
  • 97. iBw;kyh gozgok 56 , [ 1 5 661)] , , A , B A. B. Gaya Distt. Gazetteer, z, AI@F, FI-G@ C. Gaya Distt. Gazetteer, z ,AI@F, FI-G@
  • 98. iBw;kyh gozgok 57 C A :- B [ 1 32 (358)] A. B. , ( ) C. , , , -
  • 99. iBw;kyh gozgok 58 C ( ) A :- , , AHIH A. -- AEDA ( z ) - , :- () AHAA (Buchanan) () , () z Muzaffarpur Distt. Gazeteer z AIDD GD, B. - ( ) ACDE-ACHH : Muzaffarpur Distt. Gazetteer z
  • 100. iBw;kyh gozgok 59 B A B C :- A. , ( ) B. C. ,
  • 101. iBw;kyh gozgok 60 A [ 1 4 (990)] , :- ........ [ 1 (416)] A.
  • 102. iBw;kyh gozgok 61 () , , ; A B C D () E AE AF@H F G A. : : : B/FH G-B-AIFH , , , B. Encyclopaedia Britainica , C. Imperial Gazetteer , , AI@H AG, HC