JAK ZACHĘCIĆ UCZNIA DO NAUKI

W SZKOLE ZAWODOWEJ ?

PODEJŚCIE INTERDYSCYPLINARNE

Piotr Łoś – doradca zawodowy II stopniaMobilne Centrum Informacji Zawodowej w Łodzi

Możliwości kontynuowania nauki po gimnazjum

GIMNAZJUM

SZKOŁA ZAWODOWALICEUM TECHNIKUMLICEUM

PROFILOWANE

EGZANIN DOJRZAŁOŚCI / MATURA

TECHNIKUM UZUPEŁNIAJĄCE

LICEUM UZUPEŁNIAJĄCE

Nauka w trzyletnim liceum ogólnokształcącym pozwala na uzyskanie wykształcenia ogólnego na poziomie średnim.

Jakie możliwości otworzą się przed osobą, która ukończyła liceum ogólnokształcące?1. Może dalej uczyć się w szkole policealnej. 2. Po ukończeniu szkoły policealnej i zdaniu zewnętrznego egzaminu uzyskuje kwalifikacje zawodowe w wybranym zawodzie.3. Po zdaniu egzaminu maturalnego otrzymuje świadectwo dojrzałości i będzie mogła podjąć studia wyższe.4. Może również uzyskać kwalifikacje zawodowe w formach pozaszkolnych lub w trakcie pracy zawodowej.

LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE

Jeśli gimnazjalista nie ma jeszcze sprecyzowanych planów dotyczących dalszej nauki i wyboru zawodu lub planuje kontynuować naukę na studiach.

LICEUM PROFILOWANE

Nauka w liceum profilowanym odbywa się w profilach ogólnozawodowych. Ukończenie liceum profilowanego zapewnia wykształcenie ogólne na poziomie średnim.

Jakie możliwości będzie miał gimnazjalista po ukończeniu liceum profilowanego?1. Może podjąć dalsze kształcenie zawodowe w szkołach policealnych. Jeśli w szkole policealnej będzie kontynuował naukę w tej samej dziedzinie, którą wybrał w liceum profilowanym będzie mógł otrzymać kwalifikacje zawodowe w wybranym zawodzie już po roku nauki.2. Po zdaniu egzaminu maturalnego otrzyma świadectwo dojrzałości i będzie mógł podjąć studia wyższe.3. Może także uzyskać kwalifikacje zawodowe w formach pozaszkolnych lub w trakcie pracy zawodowej.

Jeśli gimnazjalista ma określone zainteresowania, ale nie wie jeszcze jaki zawód wybrać

TECHNIKUM

Po ukończeniu technikum otrzymujemy średnie wykształcenie ogólne oraz kwalifikacje zawodowe, w wybranym zawodzie, które umożliwią podjęcie pracy na stanowiskach średniej kadry technicznej.

Co będzie mógł zrobić po ukończeniu technikum?1. Po zdaniu egzaminu zewnętrznego potwierdzającego kwalifikacje zawodowe będzie mógł podjąć pracę w wyuczonym zawodzie.2. Po zdaniu egzaminu maturalnego otrzyma świadectwo dojrzałości i będzie mógł podjąć studia wyższe.

3. Będzie również mógł kształcić się w szkole policealnej.

Jeśli gimnazjalista wie co go interesuje i wybrał już zawód w jakim chciałby pracować.

SZKOŁA ZAWODOWA

Ucząc się w szkole zawodowej zdobywamy ogólną wiedzę oraz praktykę zawodową. Naukę zawodu w praktyce można odbywać na warsztatach szkolnych, w Centrach Kształcenia Praktycznego, Centrach Kształcenia i Wychowania OHP lub w zakładach pracy.

Co gimnazjalista może robić po skończeniu szkoły zawodowej?1. Po zdaniu egzaminu gimnazjalista otrzyma kwalifikacje zawodowe na poziomie robotniczym i będzie mógł podjąć pracę w wybranym zawodzie.2. Może kontynuować naukę w uzupełniającym liceum lub technikum i po zdaniu egzaminu maturalnego otrzyma świadectwo dojrzałości.

Jeśli gimnazjalista wie co go interesuje i chce rozpocząć pracę zawodową oraz chce się szybko usamodzielnić.

CZYNNIKI WYBORU ZAWODU

ZAINTERESOWANIA

UZDOLNIENIA I UMIEJĘTNOŚCI

TEMPERAMENT

STAN ZDROWIA

CHARAKTER

WEWNĘTRZNE ZEWNĘTRZNE znajdują się one poza człowiekiem, czynniki sytuacyjne, wpływające na człowieka w różnym stopniu, ale które należy brać pod uwagę.

WARTOŚCI

POZNANIE ZAWODÓW

POZNANIE ŚCIEŻEK KSZTAŁCENIA

POZNANIE TENDENCJI NA RYNKU PRACY

CZYNNIKI WYBORU ZAWODU

Przeciwwskazania do wykonywania zawodu - jako każde

znaczące obniżenie poziomu funkcjonowania sfery ekspresji

psychofizycznej uniemożliwiające właściwe

i bezpieczne dla klienta wykonywanie zawodu.

STAN ZDROWIA

CZYNNIKI WYBORU ZAWODU

Sfery ekspresji psychofizycznej

Sprawność kończyn dolnych

Sprawność kończyn górnych

Sprawność narządów zmysłów

Sprawności sensomotoryczne

Sprawność podstawowych układów fizjologii

Sprawności psychiczne

Inne czynniki

Cechy ogólne

Zręczność rąk i palców

Słuch, wzrok, smak, węch, równowaga

Rozróżnianie barw, widzenie stereoskopowe, koordynacja wzrokowo ruchowa, percepcja kształtów

Krążenia, oddechowy, nerwowy, trawienny, mięśniowy, kostno-stawowy

Upośledzenie umysłowe, zaburzenia psychiki

Budowa ciała, wydolność fizyczna, sprawność ekspresji werbalnej

Nosicielstwo chorób zakaźnych, zniekształcenia, problemy z wyglądem

CZYNNIKI WYBORU ZAWODU

TEMPERAMENT temperament podlega zmianom zachodzącym pod wpływem dojrzewania (i starzenia się)

oraz niektórych czynników środowiskowych.

Rozpatrywanie temperamentu pod względem 3 cech:siły, równowagi, ruchliwości

DUŻA SIŁAZawody wymagające wysiłku fizycznego

i psychicznego – mechaniczne, Budowlane oraz medyczne,

Pedagogiczne.

MAŁA SIŁAZawody nie stwarzające obciążeń

fizycznych i psychicznych, umożliwiające indywidualny rytm pracy.Zawody precyzyjne lub ekonomiczne.

MAŁA RUCHLIWOŚĆZawody „lubiące” spokój i ciszę,

cierpliwość i staranność oraz samotność.(laborant, kreślarz, kartograf, zegarmistrz,monter, elektronik, zawody ekonomiczne)

MAŁA RÓWNOWAGAZawody, w których nie występuje

duże napięcie nerwowe i nie ma się do czynienia

z dziećmi lub ludźmi chorymi.

DUŻA RÓWNOWAGAZawody wymagające odpowiedzialności,

częstych kontaktów z ludźmi.(kelner, pielęgniarka, nauczyciel,

sprzedawca).

DUŻA RUCHLIWOŚĆZawody wymagające kontakty z ludźmilub charakteryzujące się zmiennością

Sytuacji (fryzjer, nauczyciel, sprzedawca,dziennikarz, policjant)

CZYNNIKI WYBORU ZAWODU

ZAINTERESOWANIA

MENEDŻERSKIE – obejmują zainteresowania przedsiębiorcze/biznesowe i związane są z zarządzaniem zasobami ludzkimi.

Cechują osoby posiadające potrzebę osiągania sukcesu, odpowiedzialneoraz gotowe do podejmowania ryzyka. Wymagają umiejętności przekony- wania, wpływania na innych oraz samodzielności i determinacji w działaniu.

Kategorie zainteresowań zawodowych

TECHNICZNE – obejmują zainteresowania związane z posługiwaniem się narzędziami

i maszynami, a także ich wytwarzaniem. Często związane są z posiadaniem zdolności manualnych. Dotyczą także uprawiania sportu oraz zajmowania się zwierzętami i roślinami.

POZNAWCZE – obejmują zainteresowania naukowe ukierunkowanena analizę i zrozumienie zjawisk oraz pozyskiwanie wiedzy.

Są związane z wyjaśnianiem problemów oraz rozwiązywaniem zadań.

ARTYSTYCZNE – obejmują zainteresowania kulturą i sztuką,

są związane z twórczym wyrażaniem uczuć, rozwijaniem wyobraźni i odkrywaniem

nowych form wyrazu. Przejawiają się w podejmowaniu różnorodnych

działań na polu muzyki, literatury, plastyki, fotografii, tańca i in.

SPOŁECZNE – obejmują zainteresowania problematyką społeczną oraz działaniami ukierunkowanymi na zajmowanie się ludźmi, np. uczeniem,

opieką, doradztwem. Związane są z empatią oraz umiejętnościami komunikowania się.

BIUROWE – obejmują zainteresowania urzędnicze, związane z przestrze- ganiem ustalonych norm. Posiadają je osoby preferujące stałe style zachowań

oraz planowanie działań i biegle wykonujące operacje na danych i liczbach.

CZYNNIKI WYBORU ZAWODU

CHARAKTER

Właściwy danemu człowiekowi zespół względnie stałych podstawowych cech psychicznych, określających jego stosunek do rzeczywistości, motywację jego czynów i przyjmowany system wartości oraz wynikające stąd

zachowanie i usposobienie.

prawdomówność, odpowiedzialność, pracowitość, ambicja, złośliwość, lenistwo, niezdyscyplinowanie

Charakter przejawia się:

Naszym postępowaniem i zachowaniem względem

innych ludzi

Naszym stosunkiem do 

wykonywanych zadań, pracy.

Jest to cały wachlarz cech pozytywnych bądź negatywnych, które posiadamy

w mniejszym, bądź większym stopniu, np.:

CZYNNIKI WYBORU ZAWODU

Są źródłem wyznaczanych priorytetów, standardów funkcjonowania w świecie.

(coś ważnego, mającego dla człowieka duże znaczenie)

Wartości możemy rozpatrywać w trzech płaszczyznach:1. PSYCHOLOGICZNEJ, która zajmuje się procesami przeżywania wartości, badaniem postaw wobec wartości oraz cech osobowościowych a poglądami na wartość.2. SOCJOLOGICZNEJ, gdzie głównymi punktami rozważań jest co, przez kogo i kiedy uważane jest za wartościowe w jaki sposób powstaje hierarchia wartości, w jaki sposób przekazywane są poglądy na wartości oraz funkcjonowanie wzorców wartości w społeczeństwie.3. KULTUROZNAWCZEJ, w której bada się rolę wartości w rozwoju kultury, rolę potrzeb społecznych a wartości, zachowania preferencyjne w stosunku do typów kulturowych.

WARTOŚCI

Najczęściej badane wartości

Perspektywa rozwoju – wartość odzwiercie-dlająca możliwość rozwoju osobistego, zdobywania nowej wiedzy i umiejętności.Pomysłowość – wartość związana z kreatywnością i twórczością oraz rozwojem intelektualnym.Prestiż – wartość przejawiająca się poprzez wysokie zarobki, poważanie u ludzi, popularność.Pomoc innym – wartość, w której najważniejsze jest nieść pomoc innym poprzez: rozmowy, pomoc w rozwiązywaniu problemów osobistych, materialnych, praca społeczna.

CZYNNIKI WYBORU ZAWODU

Z punktu widzenia ujawniania się zdolności we wszystkich rodzajach aktywności człowieka, możemy ją traktować jako

przejaw ludzkiej inteligencji, każdy człowiek jest ogólnie zdolny. UZDOLNIENIA I UMIEJĘTNOŚCI

Wieloznaczność zdolności

Zdolności w literaturze psychologicznej pojawiają się w co najmniej czterech ujęciach:

UZDOLNIENIA I UMIEJĘTNOŚCI

1. Pierwsze ujęcie dotyczy aspektu poziomu sprawności funkcjonowania jednostek w porównywalnych sytuacjach, bez poszukiwania przyczyny różnic między ludźmi.

1. Pierwsze ujęcie dotyczy aspektu poziomu sprawności funkcjonowania jednostek w porównywalnych sytuacjach, bez poszukiwania przyczyny różnic między ludźmi.

2. Drugie ujęcie dotyczy możliwości wykonania czegoś przez jednostkę.

3. Trzecie ujęcie dotyczy aspektu instrumentalnego, w którym zdolności sprowadza się do względnie trwałych właściwości procesów poznawczych.

4. Czwarte ujęcie ujmuje zdolność jako właściwość złożoną i wielostronnie uwarunkowaną. W tym ujęciu zdolności są to indywidualne właściwości osobowości człowieka, które zapewniają zróżnicowane osiągnięcia w jakiejś dziedzinie.

CZYNNIKI WYBORU ZAWODU

UZDOLNIENIA I UMIEJĘTNOŚCIUZDOLNIENIA I UMIEJĘTNOŚCI

Wymienione poniżej umiejętności i cechy są ważnymi czynnikami, które należy brać pod uwagę wybierając zawód.

Uwagę należy zwrócić na fakt czy posiadamy dane umiejętności i w jakim stopniu.

Wyobraźnia przestrzenna

Sprawność językowa

Myślenie arytmetyczne

Wytrzymałość fizyczna

Zręczność manualna

Łatwość w kontaktach z ludźmi

Pomysłowość Dominacja

Odporność psychiczna

ANALIZA ZAWODÓW NADWYŻKOWYCH I DEFICYTOWYCH

zawody deficytowe

Zawody, w których liczba zarejestrowanych osób bezrobotnych jest mniejsza od

zapotrzebowania na dany zawód na określonym rynku pracy

zawody nadwyżkowe

Zawody, w których liczba zarejestrowanych osób bezrobotnych jest większa od zapotrzebowania na dany zawód

na określonym rynku pracy

czynniki mogące generować nadwyżkę/deficyt zasobów pracyDane uzyskane z portalu www.wup.lodz.pl „ Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych”

1. Brak wymaganych przez pracodawców umiejętności, czy kwalifikacji, przestarzałe kwalifikacje, 2. Nieporadność na rynku pracy (brak znajomości zasad poszukiwania pracy)3. Trudności w odnalezieniu się na rynku pracy warunkowane określonym układem cech socjo-demograficznych (wiek, płeć, wykształcenie)

1. Praca nielegalna „praca na czarno”2. Duża rotacja w zawodzie3. Emigracja zarobkowa4. Zbyt mała elastyczność systemu edukacji (niedobór absolwentów w poszukiwanych zawodach)

ANALIZA ZAWODÓW NADWYŻKOWYCH I DEFICYTOWYCH

Zawody deficytowe

Robotnik budowlany, cieśla, zbrojarz, tynkarz, glazurnik, brukarz, dekarz, murarz, operator

koparek i zwałowarek, szwaczka, prasowaczka, pakowacz, pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle, robotnik gospodarczy,

magazynier, robotnik magazynowy,kierowca samochodu ciężarowego, kierowca

autobusu, pracownik administracyjny, pracownik

biurowy, sekretarka, pracownik ochrony mienia i osób, kontroler biletów, kasjerzy

handlowi, kelner, telemarketer, bibliotekarz, opiekun w domu pomocy społecznej,

opiekunki dziecięce, nauczyciel przedszkola, pozostali projektanci i analitycy systemów

komputerowych, wychowawca w placówkach oświatowych,

wychowawczych i opiekuńczych.

zawody nadwyżkowe;

70,7%

zawody deficytowe; 24,3%

zawody równoważne; 5,0%

Zawody nadwyżkoweŚlusarz, tokarz, mechanik samochodów osobowych,

pozostali mechanicy pojazdów samochodowych, mechanik – operator pojazdów i maszyn rolniczych,

cukiernik, piekarz, fryzjer, handlowiec, asystent ekonomiczny, technik mechanik, technik żywienia i gospodarstwa domowego,

technik rolnik, technik ogrodnik, ekonomista, pedagog, specjalista ds. marketingu i handlu, specjalista administracji publicznej.

Dane uzyskane z portalu www.wup.lodz.pl „ Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych”

Osoby mogące pomóc / wpłynąć na ucznia w kwestii wyboru szkoły ponadgimnazjalnej

Rodzice i inni członkowie rodziny

Szkolny doradca zawodowy, pedagog, wychowawca (kadra pedagogiczna)

Rówieśnicy (kolega, siostra, kuzyn)

Osoby trzecie (idol, osoba, którą się fascynujemy, podziwiamy)

Rodzice i inni członkowie rodziny

ZACHĘCIĆ UCZNIA = PRZEKONAĆ RODZICA

Wiadomo, że aspiracje edukacyjne i zawodowe dzieci, mogą być zależne od środowiska rodzinnego. Jest to oddziaływanie wieloczynnikowe, przejawiające się w sferze materialnej czyli poprzez osiągnięty poziom: wykształcenia, stylu życia, dochodu, stwarza się pewien punkt odniesienia do aspiracji dziecka.

Pozycja rodziców i poziom społeczny skłania do osiągnięcia wyższego, lub przynajmniej równego im miejsca. Im wyższa pozycja społeczna rodziny, tym częściej młodzież wybiera zawody o wyższej randze społecznej (Krzeszowska, 1989). Z. Kwieciński (1990) uważa że funkcjonuje koło "kulturowej reprodukcji" wykształcenia i silny konflikt międzywarstwowy, w którym szanse dzieci rodziców mniej wykształconych są ograniczone.

Drugim czynnikiem są przyswajane przez dziecko wzorce postępowania, wartości poglądy, opinie wyrażane w kręgu rodzinnym. Znaczną rolę odgrywają tradycje rodzinne. Kontynuowanie zawodu rodziców można jednak uznać za pozytywne tylko wtedy, jeżeli wyboru niedokonuje się pod presją rodziców. Bywa, że rodzice narzucają dzieciom swoje wybory lub nierealnie oceniają ich możliwości. Pod wpływem takiego oddziaływania może się rozwijać niechęć do domu rodzinnego i tendencja do odrzucenia wpływu rodziców.

Trzeci czynnik to bezpośrednie oddziaływanie rodziców, pragnących wzbudzić pożądane aspiracje rozumiane jako zespół dążeń ukształtowanych na podstawie hierarchii wartości właściwych tej jednostce.

Rodzice i inni członkowie rodziny

WIEDZA

UMIEJĘTNOŚCI

EMOCJE, UCZUCIA

Korzyści dla rodzica płynące z kontaktu z doradcą:1. uzyskuje informacje dotyczące możliwości kontynuacji edukacji2. uzyskuje informacje dotyczące kształtowanie ścieżki edukacyjnej / zawodowej3. uzyskuje informacje dotyczące szkół4. uzyskuje informacje dotyczące zawodów5. uzyskuje informacje dotyczące rynku pracy6. uzyskuje informacje dotyczące możliwości kształtowania własnej postawy wobec dziecka7. uzyskuje informacje dotyczące świadomości procesu doradczego 8. uzyskuje informacje dotyczące środków informacji zawodowej9. uzyskuje informacje dotyczące trendów rozwojowych w świecie zawodów10. uzyskuje informacje dotyczące możliwości wykorzystania uzdolnień i talentów dziecka11. uzyskuje informacje dotyczące instytucji i organizacji wspierających funkcjonowanie osób niepełnosprawnych12. uzyskuje wsparcie w działaniach doradczych

PRZEKONAĆ RODZICA = wpłynąć na jego światopogląd, przekonania i opinie.

Szkolny doradca zawodowy, pedagog, wychowawca (kadra pedagogiczna)

DORADCA ZAWODOWY

Osoba udzielająca pomocy, w formie grupowych i indywidualnych porad zawodowych, młodzieży

i osobom dorosłym w wyborze zawodu, kierunku kształcenia i szkolenia, uwzględniając ich możliwości psychofizyczne

i sytuację życiową, a także potrzeby rynku pracy oraz możliwości systemu edukacyjnego, współpracując

z rodzicami i nauczycielami w procesie orientacji zawodowej uczniów oraz wykorzystując w tym celu wiedzę o zawodach, znajomość

psychologicznych i pedagogicznych technik, diagnozę rynku pracy oraz techniczne środki przekazywania informacji zawodowej.

Z punku widzenia pracodawcy

1. Uczeń w szkole zasadniczej zawodowej uczestniczący w praktykach zawodowych otrzymuje w wielu przypadkach wynagrodzenie za praktyki w zależności od miejsca wykonywanych praktyk i rodzaju podpisanej umowy.2. Po ukończeniu szkoły zasadniczej zawodowej może zdobywać wykształcenie w technikum lub liceum. W tym czasie może być zatrudniony na pełen etat. Różnica lat pomiędzy osobą, która podjęła pracę po ukończeniu szkoły zawodowej a osobą, która podjęła pracę po studiach wynosi 6 lat, w trakcie, których odprowadzana jest część wynagrodzenia na ubezpieczenie społeczne. Podczas tych 6 lat zdobywa doświadczenie i umiejętności dające mu większe szanse na rynku pracy (praktyka zawodowa).3. Osoby, które ukończyły studia często nie podejmują pracy w swoim kierunku lecz pracę, która w danym momencie jest dostępna i przy, której nie wymagane są takie kwalifikacje jakie ta osoba osiągnęła podczas studiów. 4. Osoba po ukończeniu szkoły zasadniczej zawodowej i posiadająca 6 letni staż w zawodzie ma większe szanse na powodzenie przy otwieraniu własnej działalności ze względu na obszerną wiedzę w zakresie wykonywania tego zawodu, znajomość rynku pracy w tym zakresie, znajomości klientów i ich potrzeb oraz znajomość maszyn, urządzeń, materiałów jakich się używa w danym zawodzie.

WNIOSKI

JAK ZACHĘCIĆ UCZNIA DO NAUKI W SZKOLE ZAWODOWEJ ?

Pokazać korzyści jakie dajeświadomość posiadania

zainteresowań zawodowych

Wskazać możliwość kontynuowania edukacji

Przekonywać rodziców do świadomego wyboru zawodu przez dziecko

Ukazać możliwość szybkiego usamodzielnienia się finansowego

Zachęcić do realizowaniakariery zawodowej poprzezzdobywania umiejętności

i doświadczenia zawodowego

Kształtować świadomość w zakresie współczesnego rynku pracy oraz

zawodów deficytowych i nadwyżkowych

Zwrócić uwagę ucznia na jego stan zdrowia

Uświadomić korzyści płynącez realizacji własnych

umiejętności i uzdolnień