J a a r v e r s l a g

2013

02

Klaar voor de toekomst

Algemeen

Duurzaamheid en MVO

Personeel en organisatie

Voorwoord

03

Financiële kengetallen

17Enkelvoudige balans

3204

Geconsolideerde balans

18Enkelvoudige winst- en verliesrekening 3305

Geconsolideerde winst- en verliesrekening 19

Toelichting op de enkelvoudige balans 3308

Geconsolideerde kasstroomoverzicht 20

Toelichting op de enkelvoudige winst- en verliesrekening 3810

Algemene toelichting

21Overige gegevens

39

Sterke financiële positie

14

Resultaten en analyses

12

Werkmaatschappijen

15

Toelichting op de geconsolideerde balans 25

Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening 31

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 40

INH

OU

DK

LOK

GRO

EP J

AA

RV

ERSL

AG

201

3

VO

OR

WO

ORD Voorwoord

Graafseweg • Nijmegen

Al vanaf 2008 is Nederland in de greep van de belabberde economische situatie. En dan met name de bouwsector.

Nu dus al 6 jaar! We zullen eraan moeten wennen dat we harder moeten werken, voor minder geld dan voorheen.

Dat geldt niet alleen voor bedrijven uit de bouwkolom, maar voor iedereen. Ook voor banken, corporaties en

overheden, iedereen. We spreken dus niet meer over de crisis, maar over de nieuwe werkelijkheid.

De basis van ons familiebedrijf is continuïteit. Om dat te waarborgen, moeten we altijd de langetermijnvisie in het

oog houden, bijsturen waar nodig en onszelf dus aanpassen aan de veranderde markt. Er zijn genoeg kansen, maar

er wordt daadkracht, creativiteit en aanpassingsvermogen gevraagd. Wij houden onze organisatie voortdurend

tegen het licht. We zien blijvende veranderingen in de markt. Het afgelopen jaar zijn er reorganisaties en bezuinigingen

doorgevoerd en we hebben geïnvesteerd in twee nieuwe bedrijfsonderdelen om beter in te kunnen spelen op de

nieuwe markt.

De woningmarkt is veel meer kopersgericht, waarbij wij zelf - in plaats van de makelaar - steeds vaker direct contact

hebben met potentiële kopers. Wij hebben de organisatie van ontwikkeling, verkoop en bouw van grondgebonden

woningen middels het oprichten van KlokWonen verder geoptimaliseerd. In plaats van separaat ontwikkelen, verkopen

en bouwen, gebeurt dit nu integraal binnen één entiteit. Zo kunnen wij nog sneller en flexibeler tegemoet komen

aan de wensen van kopers. En niet onbelangrijk, onze kwaliteitswoningen nog duurzamer, goedkoper en sneller in de

markt zetten.

Een andere belangrijke verandering is dat opdrachtgevers steeds vaker volledige vraagstukken bij ons neerleggen,

inclusief de bijbehorende verplichtingen en risico’s. Om hier een goed antwoord op te hebben, worden deze vraag-

stukken opgepakt door een team van medewerkers die gespecialiseerd zijn in de ontwikkeling en realisatie van

integrale projecten.

03

KLO

KG

ROEP

JA

AR

VER

SLA

G 2

013

Het jaar 2013 was behoorlijk

turbulent. Dit kwam onder

andere doordat corporaties door

nieuwe regelgeving gedwongen

werden hun investerings­

programma’s verder op slot

te zetten en verbeteringen in de

koopwoningenmarkt uitbleven.

Mede hierdoor moest KlokGroep

nog verder afslanken. De omzet

daalde en marges stonden onder

druk. Door de maatregelen die de

afgelopen jaren zijn doorgevoerd

wist KlokGroep het jaar toch met

een positief resultaat af te sluiten.

KLA

AR

VO

OR

DE

TOEK

OM

ST Klaar voor de toekomst

De eerste tekenen zijn in ieder geval gunstig, want het

aantal verkochte nieuwbouwwoningen is in het eerste

kwartaal van 2014 toegenomen t.o.v. het eerste kwartaal

van vorig jaar. Wij zien 2014 echter nog als een tussenjaar

en verwachten voor KlokGroep geen echte groei. Zowel qua

omzet als resultaat denken wij vrijwel gelijk te blijven aan

het niveau van 2013.

Wij investeren verder in de kennis en kwaliteit van onze

organisatie om de markt nog beter te kunnen bedienen en

om klaar te zijn voor groei, mocht de markt weer aantrekken.

Daarnaast investeren wij in mogelijkheden om onze bedrijfs-

voering in het buitenland uit te breiden en daardoor minder

afhankelijk te zijn van de Nederlandse markt. Zo hebben

wij in 2013 Novaform Polska opgericht. Deze nieuwe

werkmaatschappij van KlokGroep richt zich met name op

woningbouwontwikkeling en opereert vanuit Poznan in

Polen. In 2014 komt het eerste plan in de verkoop.

KlokGroep houdt een onveranderd sterke solvabiliteits- en

liquiditeitspositie en blijft hierdoor een betrouwbare partner

in de markt. Wij zijn in staat te investeren in nieuwe, duur-

zame technieken en onze organisatie aan te passen om

onderscheidend te zijn in de markt. Wij zien de toekomst

dan ook met vertrouwen tegemoet.

KlokGroep heeft tijdig

maatregelen getroffen om

sterk door de crisis te komen

en klaar te zijn voor de

veranderde markt als deze

weer aantrekt. Het jaar 2014

lijkt het jaar te worden dat

de markt stabiliseert en de

dalende trend stopt.

“Wij zien de toekomst met

vertrouwen tegemoet”

04

KLO

KG

ROEP

JA

AR

VER

SLA

G 2

013

Renovatie De Meiberg • Nijmegen

ALG

EMEE

N

Algemeen

De algemene marktomstandigheden waren in 2013 ongun-

stig. De totale bouwproductie daalde in Nederland met ca.

4,5%, waarbij de nieuwbouwwoningmarkt zelfs met meer

dan 11% daalde. Gebrek aan consumentenvertrouwen,

aangescherpte financieringsvoorwaarden en dalende hui-

zenprijzen zorgden voor onvoldoende doorstroom op de

woningmarkt. Daarnaast legden diverse woningcorporaties

als gevolg van overheidsmaatregelen hun investeringspro-

gramma’s voor nieuwbouw vrijwel stil. De genoemde markt-

ontwikkelingen raakten ook KlokGroep.

Door teruglopende woningverkopen en dalende verkoop-

prijzen daalde de omzet van onze ontwikkelingsbedrijven.

Doorlooptijden werden langer, risico’s namen toe en ook de

onverkochte voorraad (in aanbouw) steeg. Om de verkoop

te stimuleren werden diverse verkoopinstrumenten ingezet.

Uitgangspunt hierbij was dat mensen geen nieuwe woning

willen kopen, als de oude nog niet verkocht is. Door een

inkoopgarantie af te geven lukte het om deze onzekerheid

voor potentiële kopers weg te nemen en konden we meer

nieuwbouwwoningen verkopen. Voor KlokGroep was het

risico van de inkoopgarantie goed te overzien. Slechts een

beperkt aantal woningen met afgegeven garanties werd

daadwerkelijk ingekocht. Door actief betrokken te zijn bij de

verkoop van de oude woning werden de meeste woningen

al verkocht voordat de garantietermijn was verstreken.

Met name eind 2013 en begin 2014 zien wij het aantal

verkooptransacties van nieuwbouwwoningen op de particu-

liere markt toenemen ten opzichte van vorig jaar. Ook door

het oprichten van KlokWonen heeft KlokGroep een nieuwe

impuls aan de woningverkoop gegeven. Voor kopers is er nu

tijdens het verkoop- en realisatietraject maar één aanspreek-

punt, waardoor snel en flexibel ingespeeld wordt op de

wensen en behoeften van kopers. Tevens wordt binnen

KlokWonen ons woningconcept BaseHome verder uitgewerkt,

waarbij innovatie en duurzaamheid een nog belangrijkere

rol spelen. Hierdoor levert KlokWonen zowel voor de particu-

liere koper, als voor corporaties en beleggers binnen een

zeer kort tijdsbestek maatwerk.

We zien dat de gewijzigde aanpak succes heeft. In het

eerste jaar zijn alle projecten van KlokWonen succesvol in de

verkoopscore. Bij verschillende projecten zijn alle woningen

al verkocht, voordat de bouw is gestart. Daarnaast neemt

ook de interesse van woningcorporaties en beleggers toe

voor onze BaseHome-woningen. De eerste contracten zijn

gesloten en de eerste nieuwbouwprojecten voor corporaties

zijn begin 2014 in uitvoer genomen. Na een korte aanloop-

periode in 2013 gaat het KlokWonen lukken om al in 2014

een belangrijke omzet en resultaatbijdrage te leveren voor

de groep.

De aard van de bedrijfsactiviteiten

van KlokGroep en de juridische

structuur staan beschreven op

pagina 21 van dit jaarverslag.

“KlokWonen levert met BaseHome binnen een zeer kort tijdsbestek maatwerk”

05

KLO

KG

ROEP

JA

AR

VER

SLA

G 2

013

ALG

EMEE

N

Naast KlokWonen zijn er meer successen te melden vanuit

de projectontwikkeling. Zo heeft Novaform een oude

ziekenhuislocatie in Zwolle verworven om daar vanaf 2015

het project ‘De Weezenlanden’ te realiseren. Op deze pro-

minente locatie tegen de Stadsgracht, aan de rand van de

historische binnenstad, verrijzen ca. 145 grondgebonden

woningen en 85 appartementen.

KlokOntwikkeling heeft in Nijmegen de locatie van voor-

malig verpleeghuis Margriet verworven. Hier worden ca. 145

grondgebonden woningen en appartementen in zowel de

koop- als huursector gerealiseerd. Deze worden aangevuld

met een deel beschermd en beschut wonen. Vanaf het 3e

kwartaal van 2014 start de realisatie van de nieuwbouw.

Hoewel 2013 voor de projectontwikkelaars een moeilijk jaar

was met dalende omzetten en marges, zijn wij van mening

dat er door de nieuw verworven projecten en de eigen

voorraad een goede, stabiele basis ligt voor de toekomst.

Voor 2014 verwachten wij nog geen omzetgroei, maar

vanaf eind 2014 en 2015 denken wij een groei te kunnen

realiseren en verwachten wij ook een verbetering van het

resultaat.

De buitenlandse activiteiten binnen de projectontwikkeling

ontwikkelen zich positief. In Duitsland profiteert KlokGIB

van de aantrekkende markt. KlokGIB heeft in 2013 een

omzet- en resultaatverbetering gerealiseerd. Voor 2014

verwachten wij een verdere groei. De organisatie van

KlokGIB is versterkt om deze groei op een verantwoorde

wijze te realiseren.

Naast ontwikkelingen in Duitsland is Novaform in 2013

gestart met marktverkenningen in Polen. Dit resulteerde in

korte tijd in een aardig netwerk, waarin wij kansen zien om

kleinschalige woningbouwprojecten te ontwikkelen en te

realiseren. Eind 2013 is de nieuwe entiteit Novaform Polska

opgericht. Deze entiteit is gevestigd in Poznan. De Poolse

medewerker die is aangetrokken zal samen met Novaform

(vanuit Nederland) de eerste concrete projecten ontwikkelen

en op de markt brengen. De eerste ervaringen zijn positief

en wij verwachten dat medio 2014 het eerste project in

verkoop zal gaan en dat Novaform Polska binnen 2 jaar een

positieve bijdrage levert aan het groepsresultaat.

KlokBouw heeft in 2013 door een terugval van de bouw-

productie opnieuw een reorganisatie moeten doorvoeren.

De omzetdaling kwam vooral door de afdeling Burgerlijke

en Utiliteitsbouw. Met name uitstel van nieuwbouwprojecten

voor woningcorporaties zorgden voor de terugval. Door

tijdig in te grijpen en terug te schakelen heeft KlokBouw het

boekjaar positief kunnen afsluiten. De afdeling Verbouw &

Renovatie heeft opnieuw een omzetgroei doorgemaakt.

Met name renovatieprojecten gebaseerd op het EcoVeren-

concept hebben bijgedragen aan de omzetgroei van deze

afdeling. Naast renovatie van de woning worden er bij

EcoVeren ook duurzame energiemaatregelen doorgevoerd.

Zo zijn in 2013 duurzame renovatieprojecten in de Nijmeegse

wijken Malvert en Meijhorst gestart.

Het project aan het Stationsplein in Nijmegen waar KlokBouw

samen met Züblin het nieuwe poppodium voor Doornroosje,

350 studentenwoningen voor SSHN en een fietskelder reali-

seert, nadert haar voltooiing. Medio 2014 is de oplevering

van dit prestigieuze project gepland.

Voor 2014 zal het omzetniveau van KlokBouw, dat in 2013

op ca. € 70 miljoen uitkwam, lager uitkomen, zo tussen de

Het Ronde Erf • Veenendaal

06

KLO

KG

ROEP

JA

AR

VER

SLA

G 2

013

ALG

EMEE

N

€ 55 tot € 60 miljoen. Dit komt doordat een deel van de

grondgebonden woningen nu wordt gerealiseerd door

KlokWonen. KlokBouw biedt alleen ondersteuning bij de

realisatie, de omzet wordt gerealiseerd door KlokWonen.

Met andere woorden: een deel van de omzet verschuift van

KlokBouw naar KlokWonen. Beide vennootschappen vallen

onder de nieuwe entiteit KlokRealisatie, een tussenholding

waar ook KlokMaterieel deel van uitmaakt. De onderlinge

verwevenheid en aansturing wordt hierdoor benadrukt. De

gezamenlijke omzet van de entiteiten onder KlokRealisatie

zullen naar verwachting uitkomen rond de € 80 miljoen. Dit

is een lichte stijging t.o.v. 2013.

KlokBouw heeft ook in 2014 weer enkele nieuwbouw- en

renovatieprojecten opgestart en daarnaast zijn er (grote)

projecten in voorbereiding. Eén van de opgestarte projecten

ligt aan de Rijswijkstraat te Amsterdam. KlokBouw trans-

formeert hier een bestaande kantoortoren naar studenten-

en startershuisvesting. De toren wordt opnieuw ingericht en

in totaal zullen er 229 studentenunits worden gerealiseerd.

De opdrachtgever speelt hiermee in op het grote tekort aan

studentenhuisvesting in de hoofdstad.

Er wordt steeds meer samenwerking gezocht met corpora-

ties. Wij signaleren een trend dat corporaties (delen van)

beheer, onderhoud, renovatie en nieuwbouw neer willen

leggen bij marktpartijen. Doordat wij binnen de groep naast

onderhoud en renovatie, ook knowhow hebben op het

gebied van projectontwikkeling en nieuwbouw, zijn wij in

staat om corporaties te ontzorgen, waarbij wij ook risico-

dragend kunnen participeren. Recent hebben wij in samen-

werking met Dura Vermeer, Hurks bouw en tien ketenpart-

ners een ketensamenwerkingsovereenkomst gesloten met

woningcorporatie Oosterpoort te Groesbeek voor het volle-

dige onderhoud van 1.500 woningen. De ketensamen-

werking moet er uiteindelijk in resulteren dat partijen op

termijn het volledige woningbezit van ongeveer 5.000

woningen, risicodragend in onderhoud nemen. De markt-

partijen spreken hierbij in overleg met Oosterpoort een

life-cycle aanpak af voor het totale woningbezit.

Samengevat kunnen wij concluderen dat 2013 gezien de

moeilijke marktomstandigheden voor KlokGroep geen

makkelijk jaar is geweest. Door tijdig maatregelen te nemen

en de organisatie steeds aan te passen naar de wensen van

de markt, is het KlokGroep gelukt om zich op onderdelen

te onderscheiden en ondanks de omzetdaling is het jaar

opnieuw met een positief resultaat afgesloten. Belangrijker

nog is dat er met de gerealiseerde organisatiewijzigingen en

de onveranderd sterke financiële positie een goede basis ligt

voor de toekomst. Wij blijven niet stil zitten, want stilstand

is zeker in de huidige markt achteruitgang. Wij zullen ook in

2014 onze organisatie verder doorontwikkelen en investeren

in kennis en kwaliteit. Daarnaast zullen wij blijven investeren

in nieuwe (duurzame) producten en zullen onze BaseHome-

woningen verder worden geoptimaliseerd. De markt zal

naar onze mening nog niet echt omslaan in 2014, maar

diverse ramingen van het EIB en de banken wijzen op een

licht herstel. Ook wij merken in onze verkoopcijfers dat er

meer interesse ontstaat, de eerste signalen van herstel zijn

zichtbaar. In de eerste vier maanden van 2014 verkochten

we 165 woningen. Dit is ons de afgelopen vijf jaar niet

gelukt. Hopelijk zet deze trend zich in de loop van 2014 en

2015 verder door. Wij zijn er in ieder geval klaar voor!

07

KLO

KG

ROEP

JA

AR

VER

SLA

G 2

013

Fietserstunnel • Arnhem

DU

URZ

AA

MH

EID

EN

MV

O Duurzaamheid en MVO

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen is gericht op de

economische prestaties (Profit) met respect voor de sociale

kant (People) en dit binnen de ecologische randvoorwaarden

(Planet). Met andere woorden: KlokGroep maakt bewuste

keuzes om een juiste balans te vinden tussen People, Planet

en Profit. We willen als familiebedrijf op een verantwoorde

manier omgaan met de wereld om ons heen, waarin ook de

volgende generaties op moeten groeien. Dit doen we door

interne maatregelen, zoals de invoering van labels A en B

voor ons leasewagenpark en te investeren in copiers/printers

die veel duurzamer zijn en waarbij het papierverbruik gere-

duceerd wordt. Maar ook door duurzame bouwconcepten

te ontwikkelen, de keuze van bouwmateriaal en bewust-

wording op de bouwplaatsen.

CO2-uitstoot gereduceerd KlokRealisatie is een nieuw opgerichte tussenholding die

de krachten bundelt van KlokBouw, KlokWonen en

KlokMaterieel en heeft als doelstelling om in 2015 een

CO2-reductie te realiseren van 10% ten opzichte van 2010

(in relatie tot de omzet). Hiervoor zijn diverse maatregelen

genomen. Zo heeft het leasewagenpark nu labels A en B,

levert Sepagreen groene energie op de bouwplaatsen en

worden er toolbox-meetings gehouden om het energie-

verbruik te verminderen en het bewustzijn te vergroten.

Daarnaast wordt veel aandacht besteed aan het scheiden

en verminderen van afval op de bouwplaatsen.

Maatschappelijk Verantwoord

Ondernemen en duurzaamheid,

het lijken begrippen waarmee je

alle kanten uit kunt. KlokGroep

kiest hier een duidelijke richting

in, waarbij MVO zich steeds

meer nestelt in ons DNA.

Kasteelhof • Druten

08

KLO

KG

ROEP

JA

AR

VER

SLA

G 2

013

DU

URZ

AA

MH

EID

EN

MV

O

Jaarlijks wordt de CO2-uitstoot van KlokRealisatie berekend.

Dit gebeurt in het kader van het duurzaamheidsbeleid en de

CO2-prestatieladder. Verschillende maatregelen hebben nu

al geleid tot een reductie van 20% ten opzichte van 2010.

Geen wonder dus, dat KlokRealisatie op de hoogste trede zit

van de CO2-prestatieladder.

EcoVeren en BaseHomeHet toepassen van eigen bouwconcepten werpt ook zijn

vruchten af. KlokBouw renoveert volgens het eigen duur-

zame concept EcoVeren. Hiermee wordt minimaal 5%

CO2-reductie beoogd. KlokWonen behaalt hetzelfde resultaat

met de realisatie van BaseHome-woningen. Er wordt ook

deelgenomen aan duurzaamheidsinitiatieven van anderen,

zoals power2nijmegen, een initiatief van de Gemeente

Nijmegen voor een energieneutrale stad in 2045. Verder

worden duurzaamheidsprestaties zichtbaar gemaakt via

het FIRA Rating Systeem.

Op basis van deze analyses hebben we rekenmethodes ont-

wikkeld die ons in staat stellen het effect van maatregelen

over de gehele keten te bestuderen. Dit stelt ons in staat om

onze kennis en invloed aan te wenden om maatregelen te

nemen die het meeste effect hebben in de keten.

FIRAAls een van de eerste FIRA deelnemers heeft KlokBouw in

oktober 2013 niveau zilver bereikt. We hebben hiermee

weer een belangrijke stap gezet in ons MVO-beleid. Met

behulp van het FIRA systeem maakt KlokBouw duurzaam-

heidprestaties inzichtelijk voor (toekomstige) opdracht-

gevers. Het FIRA Rating System© is de virtuele marktplaats

voor duurzaamheid. Dat biedt ons de mogelijkheid onze

duurzaamheidstrategie te formuleren en onze toekomst-

plannen te presenteren. FIRA toetst al onze prestaties en dat

maakt ons tot een betrouwbare en duurzame partner voor

onze (toekomstige) opdrachtgevers.

GPR Gebouw Expert 4.2Zowel KlokBouw als KlokGroep Integrale Projecten hebben

momenteel een GPR Gebouw Expert 4.2 binnen de gelederen,

zodat wij vastgoedontwikkelaars, -eigenaren, -beleggers

en -beheerders, zowel fiscaal als bouwtechnisch, kunnen

adviseren bij hun projecten. GPR Gebouw meet duurzaam-

heidsprestaties voor woning- en utiliteitsbouw in nieuw-

bouw, bestaande bouw en grootschalige renovatie. GPR

Gebouw kan ingezet worden bij iedere fase van het bouw-

proces, vanaf ontwerp tot en met realisatie. Via rapport-

cijfers is in een oogopslag te zien hoe een gebouw, project

of plan presteert op het gebied van energie, milieu, gezond-

heid, gebruikskwaliteit en toekomstwaarde.

Bewuste Bouwer als buurBouwen in dicht bevolkt gebied is niet eenvoudig. Vaak

heeft een bouwer maar beperkte ruimte en moet hij

rekening houden met het reilen en zeilen van de omgeving.

KlokBouw is aangesloten bij de stichting ‘Bewuste Bouwers’.

Deze stichting beoordeelt bouwplaatsen op een aantal

criteria die allemaal verband houden met ´Bewust Bouwen´

in de breedste zin van het woord. De gedragscode is

gebaseerd op vijf pijlers: bewust, veilig, verzorgd, milieu en

sociaal. Per pijler is een normkaart beschikbaar.

Ons streven is dat de omgeving zo weinig mogelijk hinder

ondervindt van de bouwwerkzaamheden. Bewuste Bouwers

zijn zich bewust van de impact die hun werkzaamheden op

de omgeving kan hebben en houden daar rekening mee.

“Geen wonder dus, dat KlokRealisatie op de hoogste trede zit van de CO2-prestatieladder”

09

KLO

KG

ROEP

JA

AR

VER

SLA

G 2

013

Thuvine • Duiven

PERS

ON

EEL

EN O

RGA

NIS

ATI

E

Personeel & organisatie

De ontslagen hebben voornamelijk plaatsgevonden bij

KlokBouw. In overleg met de vakbonden en ondernemings-

raad hebben wij een goed sociaal plan opgesteld om de pijn

voor de getroffen medewerkers te verzachten en hen (waar

mogelijk) te begeleiden naar ander werk.

Door verschil in visie tussen de directie van KlokGroep en

de directeur van KlokBouw hebben wij eind 2013 afscheid

genomen van de directeur van KlokBouw. In goed overleg

zijn de partijen uit elkaar gegaan en inmiddels vervult

John van de Klok al weer enige maanden de functie van

algemeen directeur van KlokBouw. Verder is in 2013 de

financiële administratie gecentraliseerd in Druten. Door de

centralisatie en de verdere digitalisering van de factuur-

verwerking wordt ook hier een efficiencyvoordeel behaald.

Wij merken dat KlokGroep steeds meer verandert van uit-

voerende organisatie naar een dienstverlenende organisatie.

De nadruk komt meer en meer te liggen op het gebied van

organiseren en communiceren. Wij faciliteren en sturen alle

betrokken partijen aan om tot een optimaal resultaat te

komen. Dit vraagt andere competenties van onze mede-

werkers. Bij de werving van nieuwe medewerkers zullen

wij hier meer op sturen, maar ook het opleiden van onze

huidige medewerkers is hier van belang.

De organisatorische maatregelen die in 2013 genomen zijn

zorgen nog voor een lichte daling in het gemiddeld aantal

medewerkers voor 2014. Verder zal het aantal medewerkers

stabiel blijven, rond de 154 fte’s. Pas als de markt (verder)

aantrekt, verwachten wij weer een groeiend aantal mede-

werkers.

Lean bouwenBinnen de afdeling Verbouw & Renovatie (V&R) van KlokBouw

is lean bouwen al ver doorgevoerd. Dit wil zeggen dat de

organisatie op de bouw zo efficiënt mogelijk plaatsvindt,

waarbij overlast voor de bewoners zo beperkt mogelijk

blijft. Dit vraagt met name goede communicatie, planning

en afstemming tussen partijen, zodat werkzaamheden,

kwaliteit en volgorde goed op elkaar zijn afgestemd. Deze

werkwijze wordt inmiddels met veel succes toegepast

binnen KlokBouw V&R en zal verder worden uitgerold

binnen KlokBouw en KlokWonen.

BIMEen andere belangrijke ontwikkeling is de inzet van BIM

bij de voorbereiding van onze projecten. Met de inzet van

BIM wordt de woning of het gebouw al virtueel gerealiseerd,

voordat het feitelijk in uitvoer wordt genomen. Partijen

(opdrachtgever, aannemer, architect, constructeur, installateur

en leveranciers) werken samen in de voorbereiding van een

project om zo op voorhand zaken op elkaar af te stemmen en

het project te optimaliseren. De uitvoer kan hierdoor efficiënt

verlopen en bouwfouten kunnen op voorhand worden

voorkomen, waardoor faalkosten reduceren. Met de inzet

van BIM vindt de werkvoorbereiding meer vooraf plaats en

minder tijdens de realisatie van een project. Alle BaseHome-

projecten worden al volledig uitgewerkt in BIM. Eind vorig

jaar is ook het eerste utiliteitswerk volledig uitgewerkt in

Zoals eerder gemeld heeft

KlokGroep haar organisatie

verder moeten inkrimpen in 2013.

Het is altijd vervelend om

noodgedwongen afscheid te

moeten nemen van collega’s,

maar voor de continuïteit

van de onderneming is het

absoluut noodzakelijk om de

organisatie tijdig aan te passen

aan de marktontwikkelingen.

Gemiddeld aantal FTE’s 2013

Gemiddeld aantal FTE’s 2012

179,1

Omzet per FTE

681.327Omzet per FTE

645.337

215,5

10

KLO

KG

ROEP

JA

AR

VER

SLA

G 2

013

PERS

ON

EEL

EN O

RGA

NIS

ATI

E

BIM. Komende jaren wordt verder in BIM geïnvesteerd en

zullen steeds meer projecten middels deze methodiek

worden uitgewerkt en zullen koppelingen worden gelegd

naar andere processen binnen KlokGroep, bijvoorbeeld de

(na)calculatie.

KlokSchoolOm kennis te delen binnen KlokGroep en om nieuwe

ontwikkelingen uit te dragen (zoals BIM en lean bouwen)

hebben wij in 2013 de KlokSchool opgezet. Binnen

KlokGroep hebben wij voor diverse onderwerpen kennis-

dragers benoemd die via de KlokSchool collega’s trainen

door kennis te delen en samen actualiteiten en recente

problemen door te nemen. Indien noodzakelijk maken wij

ook gebruik van externe trainers. Het eerste jaar is zowel

door trainers en collega’s als zeer positief ervaren. Voor

het komend jaar wordt weer een trainingsprogramma

opgesteld op basis van actualiteit en behoefte binnen

onze organisatie. Op deze wijze worden trainingen effectief

binnen onze organisatie ingezet.

Diversiteit bestuur & Raad van CommissarissenKlokGroep is een familiebedrijf dat al ruim 90 jaar door

de familie Van de Klok wordt bestuurd. Het huidige bestuur

berust bij twee broers uit de derde generatie na de oprichting.

Het is de intentie van het huidige bestuur om het bedrijf op

(lange) termijn over te dragen aan de volgende generatie

van de familie. Bij de mogelijke opstelling van het profiel

voor de toekomstige opvolging van het bestuur en de

gewenste evenwichtige samenstelling zal aandacht worden

besteed aan de gewenste diversiteit.

KlokGroep heeft één commissaris die benoemd is op basis

van het opgestelde functieprofiel, rekening houdend met de

gewenste diversiteit en evenwichtige samenstelling van de

raad. De huidige commissaris kent de organisatie goed door

een langdurige samenwerking met KlokGroep en is door

zijn onafhankelijke status een goede en kritische sparring-

partner voor het bestuur en de directie.

“Wij merken dat KlokGroep steeds meer verandert van uitvoerende organisatie naar een dienstverlenende organisatie”

KLO

KG

ROEP

JA

AR

VER

SLA

G 2

013

11

Hoge Hoek • Berkel-Enschot

RESU

LTA

TEN

EN

AN

ALY

SES

Resultaten en analyses

OmzetontwikkelingDe groepsomzet daalde in 2013 met ca. 12,2% tot ca. € 122

miljoen. De omzet van KlokBouw bleef, ondanks de afsplitsing

van de woningbouw boven de € 70 miljoen. De omzet van

KlokRealisatie (KlokBouw en KlokWonen) kwam uit op totaal

ca. € 79 miljoen, dit is ca. 6,5% hoger dan vorig jaar. De

omzet van onze Nederlandse ontwikkelingsbedrijven daalde

door de moeizame nieuwbouwwoningmarkt met ca. 23%

tot ca. € 65,5 miljoen. De Duitse nieuwbouwwoningmarkt

ontwikkelt zich positief, de omzet steeg naar ca. € 8 miljoen.

De geconsolideerde omzet voor 2014 zal naar verwachting

weer uitkomen rond de € 125 miljoen. De markt lijkt te

stabiliseren en de verkopen van de woningen in het 1e

kwartaal van 2014 lagen op een hoger niveau dan vorig jaar.

Ook de woningcorporaties lijken de projecten weer op te

pakken, waardoor er nieuwe (omzet) kansen liggen voor de

bouw en de ontwikkelaars. De omzet van de ontwikkelaars

zal naar verwachting vrijwel gelijk blijven aan het niveau van

2013 rond de € 65 miljoen. De omzet van KlokRealisatie

zal naar verwachting rond de € 70 - € 75 miljoen uitkomen.

Geconsolideerde omzet

Bruto marge exclusief

afwaarderingen

Bruto marge na afwaardering

grondposities

Bedrijfsresultaat

Netto resultaat

Solvabiliteit (eigen vermogen :

totaal vermogen)

Liquiditeitsratio (current ratio)

20122013

in mln. €

122,0

7,9

3,42,40,9

40%1,84

in mln. €

139,0

8,1

3,63,51,6

43%1,94

Projectont-wikkeling

53,6%

overig 0,2% overig 0,4%

Aanneming

46,2%Aanneming

39,0%Projectont-wikkeling

60,6%

2013Verdeling omzet

2012Verdeling omzet

Omzet

122,0

Bedrijfs-resultaat

2,4Bedrijfs-resultaat

3,5Omzet

139,0

2013(in miljoenen euro’s)

2012(in miljoenen euro’s)

KLO

KG

ROEP

JA

AR

VER

SLA

G 2

013

12

Met name de interne omzet (KlokBouw voor de ontwikkelings-

bedrijven) neemt sterk af t.o.v. voorgaand jaar, waardoor de

groepsomzet stijgt. Met andere woorden: KlokBouw haalt

het merendeel van haar werk rechtstreeks uit de markt.

ResultatenDe dalende verkoopprijzen van woningen, langere doorloop-

tijden voor verkoop en hogere risico’s en financieringslasten

zetten de marges van de ontwikkelaars verder onder druk.

Daarnaast zijn er in 2013 wederom enkele grondposities

- voor in totaal € 4,5 miljoen - extra afgewaardeerd, in

verband met de lagere geschatte marktwaarde. Deze af-

waarderingen zijn absoluut noodzakelijk om een financieel

gezonde organisatie met toekomstperspectief te blijven. De

resultaten van het bouwbedrijf ontwikkelden zich positief.

Door tijdige maatregelen en beperking van de vaste lasten

steeg het resultaat t.o.v. 2012. KlokGroep heeft ondanks

de dalende marges en extra afschrijvingen op grondposities

over 2013 opnieuw een positief resultaat behaald. Het netto

rendement in 2013 bedroeg ca. 0,7%, dit was in 2012 nog

ca. 1,1%.

Voor 2014 blijven de resultaatverwachtingen gematigd. De

marktomstandigheden blijven vrijwel onveranderd. We zien

iets meer interesse op de woningmarkt, maar er is nog geen

sprake van een echte omslag in de markt en marges blijven

relatief laag. Ook de marges van het bouwbedrijf blijven

laag. De productiecapaciteit in Nederland blijft hoger dan

de vraag, waardoor bouwprijzen scherp blijven. De inkoop-

resultaten bepalen in feite het uiteindelijke projectresultaat.

Wij verwachten als groep het jaar 2014 af te kunnen sluiten

met een positief netto rendement van ca. 1,5%.

“We zien iets meer interesse op de woningmarkt, maar er is nog geen sprake van een echte omslag”

RESU

LTA

TEN

EN

AN

ALY

SES

KLO

KG

ROEP

JA

AR

VER

SLA

G 2

013

13

Molenzicht • Valburg

STER

KE

FIN

AN

CIË

LE P

OSI

TIE

Sterke financiële positie

KlokGroep beschikt over voldoende liquiditeiten om tegen-

vallers te kunnen opvangen en om op korte termijn te

kunnen investeren in nieuwe ontwikkelingen of uitbreiding

van de bedrijfsactiviteiten. KlokGroep blijft sterk op liquidi-

teit sturen, zodat wij niet voor verrassingen komen te staan.

Met de huisbankier zitten wij in een afrondende fase voor

het afsluiten van een vernieuwd financieringsarrangement.

Door de flexibele inrichting hiervan kan KlokGroep nog

beter inspelen op de nieuwe marktomstandigheden en blijft

toekomstige externe financiering gewaarborgd.

In de aanbesteding- en selectieprocedures zijn de ratio’s

door de huidige marktomstandigheden van groter belang

geworden. Door de sterke solvabiliteit en liquiditeit kan

KlokGroep zich onderscheiden in de huidige markt als

financieel sterke en betrouwbare partner.

De vermogenspositie van

KlokGroep is sterk gebleven.

De solvabiliteit bedraagt 40%,

bij een balanstotaal van iets

meer dan € 84 miljoen. Ook de

liquiditeitsratio’s blijven goed.

Liquiditeitsratio

1,94

2013 2012

So

lvabi

litei

t

So

lvabi

litei

t

40%

43%Liquiditeitsratio

1,84

KLO

KG

ROEP

JA

AR

VER

SLA

G 2

013

14

De Witte Prinses • Hilversum

WER

KM

AA

TSC

HA

PPIJ

EN Werkmaatschappijen

Zoals verwacht was het jaar 2013 voor KlokOntwikkeling een

moeilijk jaar. KlokOntwikkeling realiseert haar omzet met

name in het woningbouwsegment. Dit segment is het zwaarst

getroffen door de crisis. Door de stagnatie van enkele projec-

ten bleef de omzet van 2013 achter bij de vorig jaar gestelde

verwachtingen. De omzet kwam uiteindelijk uit op een niveau

van ca. € 32 miljoen. De onverkochte voorraad gereed en in

aanbouw steeg iets ten opzichte van vorig jaar. We kunnen

inmiddels melden dat de verkopen in het eerste kwartaal

van 2014 zijn toegenomen t.o.v. vorig jaar, waardoor de on-

verkochte voorraad in 2014 is afgenomen. Het jaar 2013 is

door KlokOntwikkeling met een klein verlies afgesloten.

Zoals gemeld in het jaarverslag van vorig jaar heeft er een

organisatiewijziging plaatsgevonden. De ontwikkeling van

de grondgebonden woningen zijn ondergebracht in de

nieuwe entiteit KlokWonen. Daarnaast is de administratie,

die eerst separaat was ondergebracht bij KlokOntwikkeling,

gecentraliseerd en ondergebracht bij KlokGroep. De organi-

satie van KlokOntwikkeling is hierdoor teruggebracht tot

5 fte. KlokOntwikkeling zal zich voornamelijk bezig gaan

houden met verwerving van gronden (of locaties), grondex-

ploitaties en ontwikkeling van alle projecten die niet (hoofd-

zakelijk) te maken hebben met grondgebonden woningen.

De organisatie en kostenstructuur zijn hierop aangepast.

Gezien de actuele marktverwachtingen zal het jaar 2014

voor KlokOntwikkeling nog niet veel verandering brengen.

Actuele verkoopresultaten van de projecten in Opmeer en

Leerdam zijn hoopgevend, maar zorgen nog niet voor een

echte omslag. Het eerder genoemde project op de locatie

van verpleeghuis Margriet zal met name vanaf eind 2014

en voor 2015 omzet genereren. De resultaatverwachtingen

zijn, met name door de hoge rentelasten en aanloopkosten

op de voorraadpositie, gematigd.

Vorig jaar meldden wij al dat de omzet en het resultaat dat

Novaform in 2012 had gerealiseerd voor het jaar 2013

gezien de actuele marktomstandigheden niet bereikbaar

waren. Door de teruglopende verkoop van nieuwbouw-

woningen duurt het langer voordat de gewenste verkoop-

score wordt bereikt en worden plannen noodgedwongen

opgeknipt in kleinere eenheden. Dit leidt tot lagere omzet.

Novaform behaalde een omzetniveau van € 24 miljoen. Dit

is vrijwel gelijk aan de vorig jaar gemelde verwachting.

Door de dalende verkoopprijzen, stijgende verkoopkosten

(o.a. de regeling inkoop eigen woning) en door de mix van

projecten, waarbij de aanloopkosten op de projecten die

nog niet in uitvoer zijn het resultaat drukken, daalde het

nettoresultaat tot ca. 4,3% van de omzet. Ondanks de

Bergmanianum • Nijmegen

KLO

KG

ROEP

JA

AR

VER

SLA

G 2

013

15

WER

KM

AA

TSC

HA

PPIJ

EN

daling ten opzichte van vorig jaar mogen we blij zijn met dit

rendement in de huidige markt.

In 2013 werd de eerste fase opgeleverd van de nieuwbouwlo-

catie Hoge Hoek te Berkel Enschot. De laatste woningen zijn

recent verkocht. Momenteel is de tweede fase volop in uitvoer.

Hoge Hoek zal in 2014 en 2015 een belangrijke bijdrage leve-

ren aan de omzet en het resultaat van Novaform. Naast dit

project is in 2014 het project Residentie Taalstraat in Vught op-

gestart en wordt naar verwachting ook gestart met de eerste

fase van de nieuwbouwlocatie Lage Heide te Valkenswaard.

Het eerder genoemde verworven project De Weezenlanden

in Zwolle zal met name vanaf 2015 zorgen voor een omzet

en resultaatbijdrage. De verwachte omzet van Novaform

voor 2014 zal rond de € 25 miljoen blijven. Het rendement

zal naar verwachting iets dalen ten opzichte van 2013.

Novaform heeft in 2013 een Poolse dochteronderneming

opgericht: Novaform Polska. Novaform Polska wordt recht-

streeks aangestuurd door de directie van Novaform en richt

zich op de ontwikkeling van kleinschalige woningbouw-

projecten in de omgeving van Poznan. Naar verwachting

zal Novaform Polska vanaf 2015 een omzet- en resultaat-

bijdrage gaan leveren.

KlokBouw realiseerde in 2013 opnieuw een omzet boven de

€ 70 miljoen. De productie nam vooral in de tweede helft

van 2013 af door een teruglopende markt. Met name de

grotere B&U-projecten werden uitgesteld. Alleen de afdeling

Verbouw & Renovatie (V&R) vormde een positieve uitzonde-

ring. Zij wisten in 2013 opnieuw een omzetgroei te realiseren

tot ca. € 20 miljoen. Het zelf ontwikkelde EcoVeren-concept

begint nu ook zijn vruchten af te werpen. Ultimo 2013 waren

twee grootschalige renovaties onderhanden die op basis van

het EcoVeren-concept worden uitgevoerd.

De productiedaling in de loop van 2013 zorgde er wel voor

dat wij opnieuw afscheid hebben moeten nemen van enkele

collega’s. Daarnaast zijn enkele medewerkers ondergebracht

bij KlokWonen, waar de realisatie van de grondgebonden

woningen plaatsvindt. Door de getroffen maatregelen heeft

KlokBouw het boekjaar alsnog met een positief resultaat

kunnen afsluiten.

De omzet over 2014 zal naar verwachting uitkomen op een

niveau tussen de € 55 en € 60 miljoen. De afdeling V&R zal

hier opnieuw voor ca. € 22 miljoen aan bijdragen. De resul-

taatverwachtingen van KlokBouw voor 2014 zijn positief.

Zoals gemeld is KlokWonen een in 2013 nieuw opgerichte

entiteit, waarin de ontwikkeling, verkoop en realisatie van

grondgebonden woningen is ondergebracht. In het oprich-

tingsjaar realiseerde KlokWonen een omzet van ca. € 8

miljoen en sloot het jaar, door de aanloopkosten, af met

een klein verlies. In 2014 zijn diverse nieuwe projecten in

uitvoer genomen, waarbij de verkoopscore zeer positief is.

Wij verwachten een groei van de omzet naar een niveau

boven de € 20 miljoen en ook de resultaatverwachtingen

zijn positief.

KlokGIB richt zich op kleinschalige woningbouwprojecten in

Duitsland. Huidige projecten bevinden zich met name in de

omgeving van Köln en Kaarst. De Duitse markt ontwikkelt

zich positief en hier heeft KlokGIB met enkele goede locaties

van kunnen profiteren. De verkoopaanpak heeft effect en in

2013 steeg de omzet opnieuw naar ca. € 8 miljoen, met een

nettoresultaat van ca. 5%. Voor 2014 verwachten wij op

basis van de huidige orderportefeuille opnieuw een groei

naar een omzetniveau net boven de € 10 miljoen. Naar

verwachting zal ook het resultaat toenemen.

KlokMilieu is het milieuadviesbedrijf binnen KlokGroep.

De omzet bestaat voor ongeveer 50% uit adviezen en werk-

zaamheden ten behoeve van onze eigen werkmaatschappij-

en. De overige 50% wordt uit de externe markt gehaald.

Door het ontbreken van grotere grond(sanerings)projecten

daalde de omzet van KlokMilieu in 2013 en werd het boek-

jaar met een klein verlies afgesloten. Voor 2014 zijn enkele

projecten onderhanden en zijn de omzet- en resultaat-

verwachtingen weer positief.

WER

KM

AA

TSC

HA

PPIJ

ENK

LOK

GRO

EP J

AA

RV

ERSL

AG

201

3

16

201120122013

Voor een inzicht in de financiële positie kunnen de balansen van de laatste 3 jaren als volgt worden samengevat (in € 1.000): vlottende activa vlottende passiva werkkapitaal vastgelegde middelen op lange termijn gefinancierd

De financiering hiervan vond plaats met: eigen vermogen voorzieningen schulden op lange termijn

De navolgende ratio’s ten aanzien van solvabiliteit en liquiditeit kunnen aan de balansen worden afgeleid:

Solvabiliteitsratio’s eigen vermogen: vreemd vermogen eigen vermogen: totaal vermogen

Liquiditeitsratio’s vlottende activa: vlottende passiva vorderingen en liquide middelen: vlottende passiva

De omzet is gebaseerd op basis van de productiewaarde. De afgelopen 3 jaren is als volgt weer te geven (in € 1.000)

€

69.16635.564

33.6029.079

42.681

33.5602.2976.824

42.681

0,79 0,43

1,94 0,55

€

78.11642.475

35.6416.266

41.907

33.5162.5005.891

41.907

0,69 0,40

1,84 0,52

€

70.37138.544

31.82711.834

43.661

32.8682.0808.713

43.661

0,67 0,40

1,83 0,51

Financiële positie

Kengetallen

Productie

Financiële kengetallen

FinancieelFIN

AN

CIE

EL

139.070122.026 123.123

2011

2011

2012

2012

2013

2013

Danckertkwartier • KlaaswaalK

LOK

GRO

EP J

AA

RV

ERSL

AG

201

3

17

VASTE ACTIVA

Materiële vaste activabedrijfsgebouwen en -terreinenandere vaste bedrijfsmiddelenbeleggingspanden en -terreinen

Financiële vaste activaandere deelnemingenoverige vorderingen

VLOTTENDE ACTIVA

voorradenonderhanden projecten

Vorderingendebiteurenbelastingen en premies sociale verzekeringenoverige vorderingen

Liquide middelen

§

12

3

45

66

7

89

10

Activa 31-12-2013 31-12-201331-12-2012 31-12-2012

€

263.879279.254

95.082

4.917.145711.669

8.890.647

996.62210.038.900

€

318.778416.756

198.137

7.620.229524.993

8.060.392

164.6848.943.749

€

638.215

5.628.814

44.459.63211.770.572

19.926.169

1.959.796

84.383.198

€

933.671

8.145.222

45.029.9814.666.362

17.168.825

2.300.849

78.244.910

Groepsvermogengroepsvermogenaandeel derden in groepsvermogen

Voorzieningenvoorziening deelnemingenvoorziening latente belastingen garantievoorzieningengroot onderhoudoverige voorzieningen

Langlopende schuldengelieerde vennootschappenoverige leningen

Kortlopende schuldenaflossingsverplichtingencrediteurenschulden aan kredietinstellingenbelastingen en premies sociale verzekeringenoverige schulden

§

11

12

13

14151617

1819

20

21

2223

€

33.375.298

184.617

341.514

01.370.488

43.551541.230

6.204.632619.600

300.00011.862.800

12.085.902

1.329.1089.986.170

€

33.515.698

2.500.678

5.891.349

42.475.473

84.383.198

€

33.559.915

2.296.783

6.824.232

35.563.980

78.244.910

Passiva

€

33.497.897

17.801

307.380

234.3751.378.090

49.324531.509

5.584.815306.534

300.00010.156.065

18.888.978

795.29612.335.134

Geconsolideerde balans per 31 december 2013 voor resultaatbestemming

FIN

AN

CIE

ELK

LOK

GRO

EP J

AA

RV

ERSL

AG

201

3

18

31-12-2013 31-12-2012

netto-omzet kostprijs van de omzet Bruto-omzetresultaat Algemene beheerskosten personeelskosten huisvestingskosten materieelkosten verkoopkosten algemene kosten afschrijvingskosten garantiekosten aan werken toegerekend Netto-omzetresultaat overige bedrijfslasten en -opbrengsten Bedrijfsresultaat resultaat deelnemingen voor belasting rentebaten rentelasten Saldo der financiële baten en lasten Resultaat vóór vennootschapsbelasting vennootschapsbelasting Resultaat ná vennootschapsbelasting resultaat deelneming na belasting resultaat aandeel derden in groepsresultaat Netto-resultaat

€

139.070.328135.382.949

15.290.648846.774651.737512.109

1.169.294-1.122.661

705.87518.053.77617.406.234

-396.764157.001838.150

€

3.396.470

1.709.327

1.687.143

733.375

2.420.518

-1.122.784

1.297.734

411.305

886.429

20.364-28.646

878.147

€

3.687.379

647.542

3.039.837

477.844

3.517.681

-1.077.913

2.439.768

753.496

1.686.272

9.541-115.763

1.580.050

€

122.025.698118.629.228

12.767.761817.259642.848309.228

1.066.252144.753439.614

16.187.71514.478.388

-397.214

73.941799.511

Geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2013

FIN

AN

CIE

EL

§

2425

26

2728

29

KLO

KG

ROEP

JA

AR

VER

SLA

G 2

013

19

De Meerberg • Berg en Dal

31-12-2013 31-12-2012

Bedrijfsresultaat

Aanpassingen voor:- afschrijvingen - mutatie voorzieningen

(excl. latente belastingen)

Veranderingen in werkkapitaal:- handelsdebiteuren- overige vorderingen (excl. vpb) - voorraden- onderhanden projecten- handelscrediteuren- overige schulden (excl. vpb)

Kasstroom uit bedrijfsoperaties

ontvangen / betaalde interest ontvangen / betaalde winstbelasting

Kasstroom uit operationele activiteiten

verwerving groepsmaatschappijen (des)investeringen in financiële vaste activa investeringen in materiële vaste activa desinvesteringen in materiële vaste activa Kasstroom uit investeringsactiviteiten

toename / afname langlopende schulden ontvangen / betaald dividend Kasstroom uit financieringsactiviteiten

Netto - kasstroom

beginstand liquide middelen eindstand liquide middelen Mutatie liquide middelen

beginstand schulden kredietinstellingen eindstand schulden kredietinstellingen Mutatie schulden kredietinstellingen TOTAAL MUTATIES

€

270.849

216.353

2.501.729-2.051.727-1.429.1372.608.028

-1.406.2922.430.008

-681.149

-2.829.220

-387.2231.932.915

-88.386639.242

-1.888.758-800.000

2.041.7182.300.849

-14.381.684-12.085.902

€

2.420.518

175.720

-8.350.850

-5.754.612

-1.703.244

-7.457.856

1.846.610

-1.532.883

-7.144.129

-341.053

-6.803.076

-7.144.129

€

3.517.681

487.202

2.652.609

6.657.492

-3.510.369

3.147.123

2.096.548

-2.688.758

2.554.913

259.131

2.295.782

2.554.913

€

206.200

-30.480

-830.255-1.095.151

570.349-7.104.210-1.706.7351.815.152

-725.570-977.674

-376.8502.068.044

-38.568193.984

-932.883-600.000

2.300.8491.959.796

-12.085.902-18.888.978

Geconsolideerde kasstroomoverzicht2013

FIN

AN

CIE

ELK

LOK

GRO

EP J

AA

RV

ERSL

AG

201

3

20

Renovatie Malvert • Nijmegen

ALGEMEEN

  

Vestigingsplaats

KlokGroep BV is gevestigd aan de Hooistraat 32 te Druten.

 

Aard der bedrijfsactiviteiten

De vennootschap en haar dochtermaatschappijen oefenen

het aannemingsbedrijf uit en treden op als projectontwikkelaar.

Daarnaast is er sprake van verhuur van onroerend goed.

 

Consolidatie

Geconsolideerd worden die vennootschappen waarover

KlokGroep BV de zeggenschap heeft door het bezit van de

meerderheid van de aandelen of op andere wijze.

 

Naast de vennootschap zelf worden in de consolidatie de

volgende vennootschappen begrepen:

- KlokBouw BV te Nijmegen (100%)

- KlokMaterieel BV te Druten (100%)

- KlokOntwikkeling Vastgoedontwikkelaars BV

te Druten (95,1%)

- Novaform Vastgoedontwikkelaars BV te Best (95,1%)

- KlokMilieu BV te Druten (95,1%)

- KlokVastgoed BV te Druten (100%)

- KlokBeleggingen BV te Druten (100%)

- KlokGrondexploitatie BV te Druten (100%)

- KlokBouw Eindhoven BV te Eindhoven (100%)

- KlokGIB Gesellschaft für Innovatives Bauen GmbH

te Krefeld Duitsland (100%)

- Combinatie KlokBouw Züblin AG te Nijmegen (50%)

- Combinatie Klok Van Arnhem Bouw te Nijmegen (50%)

- Combinatie KlokBouw Aan de Stegge te Nijmegen (50%)

- Ontwikkelingsmaatschappij Koolhoven V.O.F.

te Druten (55,44%)

- V.O.F. Passewaay 60 te Druten (28,12%)

- V.O.F. Rosa de Lima te Druten (50%)

- V.O.F. Bouw- en ontwikkelingsmij. Zuid (50%)

- KDG Venlo BV te Druten (100%)

- KDG Hoogezand BV te Druten (100%)

- KDG Assen BV te Druten (100%)

- KDG Koolhoven BV te Druten (100%)

- KDG Gronden BV te Druten (100%)

- KlokGarant BV te Druten (100%)

- KlokEnergie BV te Druten (100%)

 

Buiten de consolidatie blijft, wegens het ontbreken van

overwegende zeggenschap:

- V.O.F. Grubbenvorst te Druten (33,33%)

- V.O.F. De Lierseweg te Druten (33,33%)

- V.O.F. Peelo te Assen (50%)

- V.O.F. Trebbe - Van de Klok Projecten te Druten (50%)

- Ontwikkelingsmaatschappij Wijchen West V.O.F.

te Druten (33,33%)

- Martenshof V.O.F. / Molenwaard CV te Hoogezand (25%)

- O.B.A.C. CV te Huissen (29%)

- SAN CV (11,11%) & SAN BV te Nijmegen (12,5%)

- GEM Koolhoven Beheer BV en GEM Koolhoven CV

te Tilburg (19,96%)

- V.O.F. aannemerscombinatie P.B.H.R. te Eindhoven (25%)

- NAM van Son Holding BV te Tilburg (50%)

- Passewaay 7 CV te Druten (16,87%)

- Strohuls Beheer BV te Bunnik (50%)

GRONDSLAGEN VOOR DE CONSOLIDATIE

  

Algemeen

In de geconsolideerde jaarrekening van KlokGroep BV zijn

de financiële gegevens verwerkt van de tot de groep beho-

rende maatschappijen. Deelnemingen met een belang kleiner

dan 95% die wel in de consolidatie worden meegenomen,

zijn proportioneel in de consolidatie verwerkt. Onderlinge

verhoudingen en transacties zijn in de geconsolideerde jaar-

rekening geëlimineerd. Belangen van derden in het vermogen

en in het resultaat van groepsmaatschappijen zijn afzonderlijk

in de geconsolideerde jaarrekening tot uitdrukking gebracht.

De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld met toepassing

van de hierna te noemen grondslagen voor de waardering en

resultaatbepaling van KlokGroep BV.

 

GRONDSLAGEN VOOR DE WAARDERING VAN ACTIVA

EN PASSIVA

 

Algemeen

Voor zover niet anders is vermeld, zijn de activa en passiva

opgenomen tegen nominale waarde.

 

Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop ze

betrekking hebben. Winsten worden slechts opgenomen

voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd.

FIN

AN

CIE

EL Algemene toelichting

KLO

KG

ROEP

JA

AR

VER

SLA

G 2

013

21

Verplichtingen en mogelijke verliezen die hun oorsprong

vinden vóór het einde van het verslagjaar, worden in acht

genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening

bekend zijn geworden.

 

De jaarrekening is opgesteld volgens BW 2 Titel 9.

 

Financiële instrumenten

Onder financiële instrumenten worden zowel primaire

financiële instrumenten, zoals vorderingen en schulden, als

financiële derivaten verstaan. Voor de grondslagen van

primaire financiële instrumenten wordt verwezen naar de

behandeling per balanspost. De vennootschap past kost-

prijshedge-accounting toe op basis van individuele docu-

mentatie per individuele hedgerelatie. De vennootschap

documenteert de wijze waarop de hedgerelaties passen in

de doelstellingen van het risicobeheer, de hedgestrategie en

de verwachting aangaande de effectiviteit van de hedge.

Het effectieve deel van financiële derivaten die zijn toe-

gewezen voor kostprijshedge-accounting, wordt tegen

kostprijs gewaardeerd en het ineffectieve deel wordt tegen

reële waarde gewaardeerd. De waardeveranderingen van de

reële waarde van het ineffectieve deel worden direct in de

winst- en verliesrekening verwerkt.

 

Materiële vaste activa

De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen

aanschaffingswaarde respectievelijk voortbrengingswaarde,

verminderd met lineair berekende afschrijvingen gebaseerd

op de economische levensduur of tegen taxatiewaarde.

 

Financiële vaste activa

De niet-geconsolideerde deelnemingen waarin invloed

van betekenis op het zakelijke en financiële beleid wordt

uitgeoefend, worden gewaardeerd op de nettovermogens-

waarde, maar niet lager dan nihil. Deze nettovermogens-

waarde wordt berekend op basis van de grondslagen van

KlokGroep BV.

 

Deelnemingen met een negatieve nettovermogenswaarde

worden op nihil gewaardeerd. Wanneer de vennootschap

geheel of ten dele instaat voor de schulden van de betref-

fende deelneming, wordt een voorziening gevormd, primair

ten laste van de vorderingen op deze deelneming en voor

het overige onder de voorzieningen ter grootte van het

aandeel in de door de deelneming geleden verliezen, dan

wel voor de verwachte betalingen door de vennootschap

ten behoeve van deze deelnemingen.

 

Deelnemingen waarin geen invloed van betekenis op het

zakelijke en financiële beleid wordt uitgeoefend, worden

gewaardeerd op verkrijgingsprijs en indien van toepassing

onder aftrek van bijzondere waardeverminderingen.

N.B. Van dit laatste is sprake wanneer de realiseerbare

waarde lager is dan de boekwaarde.

De vorderingen op en leningen aan deelnemingen als -

mede de overige vorderingen worden opgenomen tegen

nominale waarde onder aftrek van noodzakelijk geachte

voorzieningen.

VOORRADEN

 

Materialen en gereed product

Deze worden gewaardeerd tegen inkoopprijs op basis van

fifo stelsel of lagere actuele waarde, rekening houdend met

incourantheid, bepaald op basis van de ouderdom der

goederen.

 

Onderhanden projecten

Voorraden gereed product worden gewaardeerd tegen

vervaardigingsprijs of lagere netto-opbrengstwaarde. Deze

lagere netto-opbrengstwaarde wordt bepaald door individu-

ele beoordeling van de voorraden. De vervaardigingsprijs

omvat het directe materiaalverbruik, de directe loon- en

machinekosten en de overige kosten die rechtstreeks aan de

vervaardiging kunnen worden toegerekend en een opslag

voor indirecte fabricagekosten.

  

De netto-opbrengstwaarde is gebaseerd op een verwachte

verkoopprijs onder aftrek van nog te maken kosten voor

voltooiing en verkoop.

 

De onderhanden projecten in opdracht van derden worden

gewaardeerd tegen de gerealiseerde projectkosten ver-

meerderd met de toegerekende winst en verminderd met

verwerkte verliezen en gedeclareerde termijnen. Indien het

resultaat op een onderhanden project niet op betrouwbare

wijze kan worden ingeschat wordt geen winst toegerekend.

De projectkosten omvatten de direct op het project betrek-

king hebbende kosten, de kosten die toerekenbaar zijn aan

projectactiviteiten in het algemeen en toewijsbaar zijn aan

FIN

AN

CIE

EL Algemene toelichting (vervolg)

KLO

KG

ROEP

JA

AR

VER

SLA

G 2

013

22

het project en andere kosten die contractueel aan de

opdrachtgever kunnen worden toegerekend.

 

In de onderhanden projecten zijn tevens begrepen de uit

projectontwikkeling voortkomende projecten indien en voor

zover voor eenheden van het project vóór of tijdens de

constructie een onvoorwaardelijke verkoopovereenkomst is

afgesloten.

 

Projectopbrengsten en projectkosten uit hoofde van de

onderhanden projecten worden als opbrengsten en kosten

verwerkt in de winst- en verliesrekening naar rato van de

verrichte prestaties op balansdatum. De mate waarin de

prestaties zijn verricht is bepaald op basis van de tot de

balansdatum gemaakte projectkosten in verhouding tot de

geschatte totale projectkosten.

 

Indien het totaal van alle onderhanden projecten een debet-

stand vertoont, wordt het totaalsaldo gepresenteerd onder

de vlottende activa. Indien het totaal van alle onderhanden

projecten een creditsaldo vertoont, wordt het totaalsaldo

gepresenteerd onder kortlopende schulden.

 

VORDERINGEN

De vorderingen worden bij eerste verwerking opgenomen

tegen de reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen de

geamortiseerde kostprijs. De reële waarde en geamortiseer-

de kostprijs zijn gelijk aan de nominale waarde. Noodzake-

lijk geachte voorzieningen voor het risico van oninbaarheid

worden in mindering gebracht. Deze voorzieningen worden

bepaald op basis van individuele beoordeling van de vorde-

ringen.

 

Onder de overige vorderingen zijn actieve belastinglatenties

opgenomen, indien en voor zover het waarschijnlijk is dat

realisatie van de belastingclaim te zijner tijd zal kunnen

plaatsvinden. Deze actieve latenties zijn gewaardeerd tegen

nominale waarde en hebben overwegend een kortlopend

karakter.

VOORZIENINGEN

Voor deelnemingen waarbij de nettovermogenswaarde

negatief is, wordt een voorziening getroffen voor zover

KlokGroep aansprakelijk is.

 

Ten behoeve van mogelijke claims inzake opgeleverde

werken is een garantievoorziening opgenomen waaraan

jaarlijks een vast percentage van de omzet in dat jaar wordt

gedoteerd, waarbij o.b.v. individuele beoordeling de volledig-

heid wordt vastgesteld. Gehonoreerde claims worden ten

laste van de voorziening gebracht. Individuele claims van

€ 25.000 of hoger worden separaat voorzien onder de

overige voorzieningen.

 

In verband met de reorganisatie van bedrijfsactiviteiten

wordt een voorziening gevormd indien voor de groep een

feitelijke of juridische verplichting is ontstaan.

 Voor groot onderhoud van het onroerend goed is een voor-

ziening gevormd op basis van jaarlijkse dotaties uitgaande

van de verwachte onderhoudskosten. De kosten van groot

onderhoud worden ten laste van de voorziening gebracht.

 

 

VOORZIENINGEN VOOR PERSONEELSBELONINGEN

 

Pensioenverplichtingen:

De vennootschap heeft diverse pensioenregelingen. De rege-

lingen worden gefinancierd door afdrachten aan pensioen-

uitvoerders, te weten verzekeringsmaatschappijen en bedrijfs-

takpensioenfondsen. De pensioenverplichtingen uit de

regelingen worden gewaardeerd volgens de ‘verplichting

aan de pensioenuitvoerder benadering’. In deze benadering

wordt de aan de pensioenuitvoerder te betalen premie als

last in de winst- en verliesrekening verantwoord. Aan de

hand van de uitvoeringsovereenkomst wordt beoordeeld of,

en zo ja welke verplichtingen naast de betaling van de

jaarlijkse aan de pensioenuitvoerder verschuldigde premie

op balansdatum bestaan. Deze additionele verplichtingen,

waaronder eventuele verplichtingen uit herstelplannen van

de pensioenuitvoerder, leiden tot lasten voor de vennoot-

schap en worden in de balans opgenomen in een voor-

ziening. Ultimo 2013 (en 2012) waren er voor de groep

geen pensioenvorderingen en geen verplichtingen naast

de betaling van de jaarlijkse aan de pensioenuitvoerder

verschuldigde premie.

FIN

AN

CIE

EL Algemene toelichting (vervolg)

KLO

KG

ROEP

JA

AR

VER

SLA

G 2

013

23

LANGLOPENDE SCHULDEN

Opgenomen rentedragende leningen en schulden worden

gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs.

 

GRONDSLAGEN VOOR RESULTAATBEPALING

 

Bruto-omzetresultaat

Het bruto-omzetresultaat bestaat uit de opbrengst van de in

het boekjaar gerealiseerde en verkochte productie minus de

kostprijs daarvan. Daarbij worden resultaten genomen op

basis van de gerealiseerde productie, rekening houdend met

de nog te realiseren opbrengst en de nog te besteden

kosten tot voltooiing van het werk. Verliezen worden genomen

zodra deze voorzienbaar zijn. De kostprijs bestaat uit de

bestede materialen, kosten van onderaannemers, bestede

lonen en overige kosten (inclusief een opslag voor indirecte

kosten) en een naar evenredigheid van de stand van het

werk berekende winstopslag.

Afschrijvingen

De afschrijvingen op de materiële vaste activa worden bere-

kend door middel van vaste percentages van de aanschaf-

fingswaarde respectievelijk bestede kosten op basis van

de verwachte economische levensduur. Boekwinsten en

-verliezen bij verkoop van materiële vaste activa worden

onder afschrijvingen verantwoord. De afschrijvingen op de

beleggingspanden zijn verantwoord bij de overige bedrijfs-

opbrengsten onder de post exploitatieresultaat beleggings-

panden.

Aandeel in het resultaat van niet-geconsolideerde

ondernemingen

Als resultaat van deelnemingen waarin invloed van beteke-

nis wordt uitgeoefend op het zakelijke en financiële beleid,

wordt opgenomen het aan de vennootschap toekomende

aandeel in het resultaat van deze deelnemingen. Dit resultaat

wordt bepaald op basis van de bij KlokGroep BV geldende

grondslagen voor waardering en resultaatbepaling.

 

Bij deelnemingen waarin geen invloed van betekenis op het

zakelijke en financiële beleid wordt uitgeoefend, wordt het

dividend als resultaat aangemerkt. Verwerking hiervan vindt

plaats onder de financiële baten en lasten.

 

Belastingen

De vennootschapsbelasting wordt berekend tegen het

geldende tarief over het resultaat van het boekjaar, waarbij

rekening wordt gehouden met permanente verschillen

tussen de winstberekening volgens de jaarrekening en de

fiscale winstberekening en waarbij actieve belastinglatenties

(indien van toepassing) slechts worden gewaardeerd voor

zover de realisatie daarvan waarschijnlijk is. Het effectieve

belastingtarief is een samengesteld Nederlands en Duits tarief

en wijkt derhalve af van het toepasselijke belastingtarief.

 

 

GRONDSLAGEN VOOR DE OPSTELLING VAN HET

GECONSOLIDEERDE KASSTROOMOVERZICHT

 

Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld volgens de indirecte

methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan

uit de liquide middelen en de schulden aan kredietinstellingen.

Betaalde en ontvangen winstbelastingen en interest worden

opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten.

De verkrijgingsprijs van verworven groepsmaatschappijen

wordt opgenomen onder de kasstroom uit investerings-

activiteiten.

FIN

AN

CIE

EL Algemene toelichting (vervolg)

KLO

KG

ROEP

JA

AR

VER

SLA

G 2

013

24

20122013

1) BEDRIJFSGEBOUWEN EN -TERREINEN De boekwaarde is als volgt te specificeren: boekwaarde per 1 januari investeringen desinvesteringen afschrijvingen

boekwaarde per 31 december

De geaccumuleerde aanschaffingswaarden en afschrijvingen zijn per 31 december als volgt:aanschaffingswaardenafschrijvingen

boekwaarde per 31 december

2) ANDERE VASTE BEDRIJFSMIDDELEN De boekwaarde is als volgt te specificeren: boekwaarde per 1 januari investeringendesinvesteringenafschrijvingen

boekwaarde per 31 december

De geaccumuleerde aanschaffingswaarden en afschrijvingen zijn per 31 december als volgt: aanschaffingswaardenafschrijvingen

boekwaarde per 31 december

3) BELEGGINGSPANDEN EN -TERREINEN De boekwaarde is als volgt te specificeren: boekwaarde per 1 januari investeringen desinvesteringen afschrijvingen

boekwaarde per 31 december

De geaccumuleerde aanschaffingswaarden en afschrijvingen zijn per 31 december als volgt: aanschaffingswaardenafschrijvingen

boekwaarde per 31 december

€

318.77800

-54.899

263.879

1.515.794-1.251.915

263.879

416.75638.568-5.782

-170.288

279.254

4.287.618-4.008.364

279.254

198.1370

-122.04218.987

95.082

205.820-110.738

95.082

€

965.3590

-574.816-71.765

318.778

1.515.794-1.197.016

318.778

564.38288.386

-37.926-198.086

416.756

4.348.329-3.931.573

416.756

225.6350

-26.500-998

198.137

327.862-129.725

198.137

Toelichting op de geconsolideerde balans

FIN

AN

CIE

EL

Materiële vaste activa De totale economische waarde (gebaseerd op de WOZ-waarde) van de bedrijfs- en beleggingspanden is € 1.276.000.

De afschrijvingen worden naar tijdsgelang vanaf het moment van ingebruikname van het actief berekend over de aan- schaffings waarden c.q. vervaardigingsprijs en zijn gebaseerd op de volgende percentages: bedrijfsgebouwen en 3, 10 en 14%, andere vaste bedrijfsmiddelen 20% en beleggingspanden en -terreinen 3%.

FIN

AN

CIE

ELK

LOK

GRO

EP J

AA

RV

ERSL

AG

201

3

25

4) ANDERE DEELNEMINGEN KlokGroep BV of één der dochtermaatschappijen participeert in diverse (aannemers)combinaties gericht op de realisatie van diverse grote bouwprojecten. De deelnemingen staan gewaardeerd tegen de nettovermogenswaarde. Het verloop van de deelnemingen is als volgt te specificeren: beginsaldo 1 januari overheveling deelneming verwerving stortingen / opname kapitaal / dividend herwaardering resultaat deelneming eindsaldo 31 december

Deelnemingen die ultimo boekjaar een negatieve nettovermogenswaarde hebben worden overgeheveld naar de voorzieningen. 5) OVERIGE VORDERINGEN Het verloop van de overige vorderingen kan als volgt worden gespecificeerd: beginsaldo 1 januari aflossing nieuwe leningen eindsaldo 31 december De gehanteerde rentepercentages variëren tussen de 5% en de 5,6%. Een deel van de vorderingen ad € 282.125 is rentevrij. De vorderingen zijn over het algemeen als langlopend te beschouwen. Verkregen zekerheden zijn hypotheekrecht en verpanding van huurovereenkomsten. Op de vorderingen is een bedrag ad € 192.500 in mindering gebracht i.v.m. mogelijke lagere opbrengstwaarde.

6) VOORRADEN De specificatie hiervan luidt als volgt: strategische voorraden gereed product

Strategische voorradenDe afwaardering in verband met de geschatte lagere opbrengstwaarde bedraagt ultimo 2013 € 22.640.797 (2012 € 18.684.017). Gereed product Dit betreft de voorraad onverkochte woningen en / of onverkochte commerciële eenheden. Onderhanden projecten De specificatie van de onderhanden projecten luidt als volgt: kostprijs gefactureerde termijnen cumulatief resultaat op het onderhanden werk afwaardering in verband met geschatte lagere opbrengstwaarde

Per ultimo boekjaar is voor een bedrag van € 3.372.040 (2012: € 4.163.111) aan projecten opgenomen waarvan de gedeclareerde termijnen de kosten overschrijden.

Financiële vaste activa Voorraden2012 31-12-20122013 31-12-2013

€

7.620.229-511.373-925.568-863.379142.306

-545.070

4.917.145

524.993-130.616317.292

711.669

€

35.655.2168.804.416

44.459.632

85.305.755-74.584.172

4.611.049

-3.562.060

11.770.572

€

7.980.772-39.336

5.141-3.709

0-322.639

7.620.229

2.097.365-1.680.000

107.628

524.993

€

39.718.1405.311.841

45.029.981

78.697.776-75.882.688

3.930.016

-2.078.742

4.666.362

Toelichting op de geconsolideerde balans (vervolg)

FIN

AN

CIE

ELFI

NA

NC

IEEL

KLO

KG

ROEP

JA

AR

VER

SLA

G 2

013

26

7) DEBITEUREN Op het nominale debiteurenbedrag is wegens vermoedelijke oninbaarheid een bedrag van € 0 (2012: € 0) in mindering gebracht. 8) BELASTINGEN EN PREMIES SOCIALE VERZEKERINGEN Deze post omvat: vennootschapsbelasting

9) OVERIGE VORDERINGENDe specificatie luidt als volgt: rekening courant partners samenwerkingsverbanden rekening courant gelieerde vennootschappen latente vordering vennootschapsbelasting verrekenbare verliezen nog te factureren inzake onderhanden werken nog te factureren inzake opgeleverde werken rekening couranten aandeelhouders vooruitbetaalde bedragen overigen Over de rekening courant vorderingen wordt tussen de 3,0% en 6,0% rente berekend. 10) LIQUIDE MIDDELEN De saldi op de geblokkeerde rekeningen bedraagt € 521.199 (2012: € 167.820). De overige liquide middelen zijn vrij beschikbaar.

11) EIGEN VERMOGEN Voor een toelichting op het aandeel van de rechtspersoon in het groepsvermogen wordt verwezen naar de toelichting op het eigen vermogen in de enkelvoudige jaarrekening. 12) AANDEEL VAN DERDEN IN HET GROEPSVERMOGEN Het verloop gedurende het boekjaar is als volgt: stand per 1 januari mutatie aandeel derden aandeel derden in resultaat dividenduitkeringen stand per 31 december

Algemeen De voorzieningen zijn in overwegende mate als langlopend te beschouwen. 13) VOORZIENING DEELNEMINGENDeze post bestaat uit deelnemingen waarvan de nettovermogenswaarde per ultimo boekjaar negatief is, het verloop is als volgt: beginsaldo per 1 januari overheveling deelneming verwerving stortingen / opname kapitaal / dividend resultaat deelneming saldo per 31 december Deelnemingen met een positieve nettovermogenswaarde ultimo boekjaar worden overgeheveld naar de post andere deelnemingen onder de financiële vaste activa.

Vorderingen Groepsvermogen

Voorzieningen

31-12-2012 2012

2012

31-12-2013 2013

2013

€

996.622

996.622

5.041.9040

16.013829.287

3.480.8870

161.842508.967

10.038.900

€

184.617-880

-20.364-145.572

17.801

€

341.5140

96.996-112.588-18.542

307.380

€

164.684

164.684

4.692.2440

16.013458.527

2.876.7764.267

332.822563.100

8.943.749

€

272.9530

115.763-204.099

184.617

€

314.078-39.336

00

66.772

341.514

Toelichting op de geconsolideerde balans (vervolg)

FIN

AN

CIE

ELFI

NA

NC

IEEL

KLO

KG

ROEP

JA

AR

VER

SLA

G 2

013

27

14) LATENTE BELASTINGEN Ten behoeve van het verschil in fiscale waardering van de onderhanden werken van de Duitse dochteronderneming is een voorziening latente belastingen gevormd: stand per 1 januari bij: mutatie latente belastingen stand per 31 december De looptijd van de latente belastingpositie is korter dan 2 jaar .

15) GARANTIEVOORZIENINGEN Ten behoeve van mogelijke claims inzake opgeleverde werken is een garantievoorziening gevormd. Deze voorzieningen muteerden als volgt: stand per 1 januari af: claims bij: dotaties af: vrijval stand per 31 december

16) GROOT ONDERHOUD Dit betreft een voorziening ten bate van groot onderhoud op het in bezit zijnde onroerend goed. Dit om de kosten die hieraan verbonden zijn zo goed mogelijk over de jaren te egaliseren. stand per 1 januari bij: dotatie af: vrijval voorziening i.v.m. planning onderhoud af: verricht groot onderhoud stand per 31 december 17) OVERIGE VOORZIENINGEN Het verloop van deze rekening is als volgt: stand per 1 januari af: gemaakte kosten / vrijval voorzieningen bij: dotatie nieuwe claims stand per 31 december De overige voorzieningen hebben betrekking op vermoedelijke claims van opgeleverde werken en zijn over het algemeen kortlopend van aard.

Voorzieningen (vervolg) 2012 20122013 2013

€

0 234.375

234.375

1.370.488-226.775234.377

0

1.378.090

€

43.5515.773

00

49.324

541.230-69.72160.000

531.509

€

00

0

1.242.009-251.853380.332

0

1.370.488

€

37.7785.773

00

43.551

486.568-105.338160.000

541.230

Toelichting op de geconsolideerde balans (vervolg)

FIN

AN

CIE

ELFI

NA

NC

IEEL

KLO

KG

ROEP

JA

AR

VER

SLA

G 2

013

28

18) GELIEERDE VENNOOTSCHAPPEN Door enkele gelieerde vennootschappen zijn enkele leningen verstrekt, het verloop was als volgt: stand per 1 januari aflossingen nieuwe leningen stand per 31 december Als zekerheid is een hypotheek verstrekt op enkele grond- posities. De rentetarieven op de leningen variëren. Deels is de rente gebaseerd op de 3-maands Euribor met een opslag van 3% punt. De leningen hebben een looptijd korter dan 5 jaar. Voor de overige zekerheden wordt verwezen naar de schulden kredietinstellingen. 19) OVERIGE LENINGEN Het verloop was als volgt: stand per 1 januari aflossingen aflossingen komend boekjaar verantwoord onder kortlopende schulden stand per 31 december

Het betreft ultimo 2013 een tweetal bancaire leningen, waarvoor als zekerheid een hypotheek is verstrekt.Voor overige zekerheden wordt verwezen naar schulden kredietinstellingen.

De rentetarieven op de leningen variëren. De leningen op variabele rente zijn gebaseerd op de 3-maands Euribor plus een opslag van 1,25% punt, dan wel 1-maands Euribor plus een opslag van 2,05% punt. De leningen hebben een looptijd korter dan 5 jaar.

20) CREDITEUREN Dit betreft het nominaal verschuldigd bedrag aan crediteuren per balansdatum. 21) KREDIETINSTELLINGEN Voor de overige door de banken gestelde kredieten gelden de volgende zekerheden: - hypotheek op de grondportefeuille; - verpanding van de overige (bedrijfs)vorderingen die

betrekking hebben op rechten uit samenwerkingsverbanden en grondposities c.q. bouwclaims en de aan deze vorderingen verbonden rechten en zekerheden;

- pari-passu-verklaring met betrekking tot de activa; - afgifte van een vermogensverklaring der aandeelhouders

van 32,5%; - voldoen aan een gestelde InterestCoverageRatio; - verpanding van huurpenningen; - akte beëindiging huurovereenkomst intercompany huurders.

KlokGroep BV en haar dochtermaatschappijen met een belang groter dan 95%, zijn ieder hoofdelijk aansprakelijk voor de door de bank verleende kredietfaciliteiten.

22) BELASTINGEN EN PREMIES SOCIALE VERZEKERINGEN Deze post omvat: omzetbelasting loonheffing sociale lasten

Langlopende schulden Kortlopende schulden2012 31-12-20122013 31-12-2013

€

6.204.632-619.817

5.584.815

619.600-13.066

-300.000

306.534

€

362.982242.892189.422

795.296

€

6.204.657-25

6.204.632

2.508.333-1.588.733

-300.000

619.600

€

802.747276.779249.582

1.329.108

Toelichting op de geconsolideerde balans (vervolg)

FIN

AN

CIE

ELFI

NA

NC

IEEL

KLO

KG

ROEP

JA

AR

VER

SLA

G 2

013

29

23) OVERIGE SCHULDEN De specificatie luidt als volgt: rekening courant partners samenwerkingsverbanden te betalen accountants- en advieskosten te betalen kosten inzake onderhanden werken te betalen kosten inzake opgeleverde werken te betalen lonen en salarissen te betalen rente te betalen kosten inzake reorganisatie verplichting vakantietoeslag en vakantiedagen vooruitontvangen bedragen overige schulden

Belastingen KlokGroep BV vormt voor de vennootschapsbelasting een fiscale eenheid met haar dochtermaatschappijen met een belang groter dan 95%. Op grond van de standaardvoorwaarden zijn de vennootschap en alle binnen de fiscale eenheid gevoegde maatschappijen ieder hoofdelijk aansprakelijk voor ter zake door de fiscale eenheid verschuldigde belasting. Bankgaranties Per 31 december 2013 was voor een bedrag van € 11.887.924 (2012: € 12.426.532) aan bankgaranties afgegeven. Overige verplichtingen Ten aanzien van de strategische grondposities heeft KlokGroep BV, c.q. één van haar dochterondernemingen een mogelijke nabetalingsverplichting bij bestemmingsplan-wijziging. De nabetalingsverplichting kan oplopen tot een maximum bedrag van € 16.467.480 (2012: € 19.113.980). De verwachte nabetalingsverplichting voor aankomend jaar bedraagt € 3.401.500 en voor de vijf jaren daarna € 4.991.000.

De huurverplichting vanuit de huur van bedrijfsgebouwen bedraagt tot einde huurcontract € 1.164.476. De huurverplichting voor het komend jaar bedraagt € 533.183. De leaseverplichting vanuit de lease van bedrijfswagens bedraagt tot einde contract € 1.535.571. De leaseverplichting voor het komend jaar bedraagt € 702.388. KlokGroep BV is hoofdelijk aansprakelijk voor alle schulden van vennootschappen onder firma waarin zij direct of indirect participeert.

Financiële instrumenten Voor de toelichting van primaire financiële instrumenten wordt verwezen naar de specifieke postgewijze toelichting. Rente-instrumenten worden toegepast ter verkrijging van een gewenst risicoprofiel in vaste en variabele renteposities. Per 31 december 2013 bezit de vennootschap een renteswap (1 juli 2006 tot 1 juli 2016) met een reële waarde van negatief € 807.165.

Kortlopende schulden (vervolg) Niet uit de balans blijkende verplichtingen31-12-201231-12-2013

€

4.047.40027.457

680.9655.639.465

50.650173.719377.767412.952187.370737.389

12.335.134

€

3.570.54327.140

680.9653.683.076

0112.492605.000656.668121.991528.295

9.986.170

Toelichting op de geconsolideerde balans (vervolg)

FIN

AN

CIE

ELFI

NA

NC

IEEL

KLO

KG

ROEP

JA

AR

VER

SLA

G 2

013

30

24) NETTO-OMZET De netto-omzet kan als volgt over de segmenten worden verdeeld: omzet uit projectontwikkeling omzet uit aanneming overige omzet

25) KOSTPRIJS VAN DE OMZET De specificatie luidt als volgt: bestede kosten mutatie voorraad strategische grondposities nagekomen resultaat opgeleverde werken voorgaande jaren 26) PERSONEELSKOSTEN Deze post omvat: lonen en salarissen pensioenlasten sociale lasten overige personeelskosten

27) ALGEMENE KOSTEN Deze post omvat: kantoorbenodigdheden en automatiseringskosten accountantskosten advieskosten porti-, telefoon- en bankkosten verzekeringen contributies en abonnementen overigen

28) AFSCHRIJVINGSKOSTEN Dit betreft: afschrijvingen op materiële vaste activa af: boekwinst desinvesteringen HONORARIA ACCOUNTANTSKOSTEN Het totaal van de ten laste van het resultaat van het boekjaar gebrachte honoraria voor werkzaamheden van de externe accountant bedragen € 55.000. De in rekening gebrachte werkzaamheden betreffen alleen werkzaamheden in het kader van de controle op de jaarrekening. 29) OVERIGE BEDRIJFSLASTEN EN -OPBRENGSTEN Deze post omvat: kortingen en omzetbonussen overige opbrengsten

Beloning bestuurders De beloning van de bestuurders bedraagt € 364.500 (2012: € 364.500) Gemiddeld aantal werknemers Het gemiddeld aantal werknemers is als volgt te splitsen naar aard van de activiteiten: realisatie projectontwikkeling overig

2012 31-12-20122013 31-12-2013

€

65.452.63656.338.177

234.885

122.025.698

115.042.6223.670.778

-84.172

118.629.228

9.281.1901.036.2951.502.897

947.379

12.767.761

431.32955.21865.438

118.468242.24880.34273.209

1.066.252

€

210.913-66.160

144.753

286.827446.548

733.375

fte

138,726,613,8

179,1

€

84.287.71654.286.862

495.750

139.070.328

127.847.1498.260.357-724.557

135.382.949

10.587.4621.150.0641.886.2251.666.897

15.290.648

381.60357.317

126.722137.184237.80274.260

154.406

1.169.294

€

270.851-1.393.512

-1.122.661

168.120309.724

477.844

fte

176,828,89,9

215,5

Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening

FIN

AN

CIE

ELFI

NA

NC

IEEL

KLO

KG

ROEP

JA

AR

VER

SLA

G 2

013 31

VASTE ACTIVA

Materiële vaste activaandere vaste bedrijfsmiddelen Financiële vaste activa deelnemingen in groepsmaatschappijen deelnemingen buiten groep vorderingen op groepsmaatschappijen overige vorderingen VLOTTENDE ACTIVA

Vorderingen debiteuren groepsmaatschappijen belastingen en premies sociale verzekeringen overige vorderingen

Liquide middelen

§

1

23

45

67

89

Activa 31-12-2013 31-12-201331-12-2012 31-12-2012

€

3.684.9150

52.360.574289.422

32.305165.863

925.87745.637

€

5.668.34361.348

46.898.704387.910

18.70366.133

38.395148.274

€

109.937

56.334.911

1.169.682

1.591

57.616.121

€

159.288

53.016.305

271.505

3.572

53.450.670

Eigen vermogen geplaatst kapitaal agioreserve overige reserves resultaat boekjaar Voorzieningen latente vennootschapsbelasting

Langlopende schulden overige leningen

Kortlopende schulden aflossingsverplichtingen kredietinstellingen crediteuren groepsmaatschappijen belastingen en premies sociale verzekeringen overige schulden

§

1010

11

12

13

1415

1617

€

477.907142.284

31.175.0571.580.050

300.00017.001.275

78.763664.875

229.525354.052

€

33.497.897

824.754

0

23.293.470

57.616.121

€

33.375.298

1.146.882

300.000

18.628.490

53.450.670

Passiva

€

477.907142.284

31.999.559878.147

300.00021.434.654

111.9391.031.347

27.334388.196

Enkelvoudige balans per 31 december 2013 voor resultaatbestemming

FIN

AN

CIE

ELFI

NA

NC

IEEL

KLO

KG

ROEP

JA

AR

VER

SLA

G 2

013

32

Enkelvoudige winst- en verliesrekeningover 2013

Resultaat uit deelnemingen ná aftrek van belasting daarover Eigen resultaat ná belasting Resultaat ná belasting

1) ANDERE VASTE BEDRIJFSMIDDELEN De boekwaarde is als volgt te specificeren: boekwaarde per 1 januari investeringen afschrijvingen boekwaarde per 31 december De geaccumuleerde aanschaffingswaarden en afschrijvingen zijn per 31 december als volgt: aanschaffingswaarden afschrijvingen boekwaarde per 31 december

De afschrijvingen worden naar tijdsgelang vanaf het moment van ingebruikname van het actief berekend over de aanschaffingswaarden. Afschrijvingspercentage is 20% van de aanschafwaarde.

De grondslagen van waardering en resultaatbepaling voor de enkelvoudige en geconsolideerde jaarrekening zijn gelijk. Voor de grondslagen van de waardering van activa en passiva en voor de bepaling van het resultaat wordt verwezen naar de opgenomen algemene toelichting op de geconsolideerde balans en winst- en verliesrekening.

Algemeen

Materiële vaste activa

2012

2012

2013

2013

€

-787.501

1.665.648

878.147

€

159.2886.823

56.174

109.937

1.078.277968.340

109.937

€

-590.885

2.170.935

1.580.050

€

159.96163.38664.059

159.288

1.071.454912.166

159.288

Toelichting op de enkelvoudige balans

FIN

AN

CIE

ELFI

NA

NC

IEEL

KLO

KG

ROEP

JA

AR

VER

SLA

G 2

013

33

2) DEELNEMINGEN IN GROEPSMAATSCHAPPIJEN De deelnemingen in groepsmaatschappijen worden gewaardeerd op nettovermogenswaarde. Het verloop van de deelnemingen is als volgt: balans per 1 januari aankoop deelneming aandeel resultaat dividenduitkering afschrijving goodwill aankoop deelneming balans per 31 december

3) DEELNEMINGEN BUITEN KLOKGROEP De deelnemingen buiten de KlokGroep BV worden gewaardeerd op nettovermogenswaarde. Het verloop van de deelneming is als volgt:balans per 1 januari aandeel resultaat aankoop ontbinding balans per 31 december 4) VORDERINGEN OP GROEPSMAATSCHAPPIJEN Dit betreft door de vennootschap beschikbaar gestelde gelden aan haar dochterondernemingen in de vorm van leningen u/g. De leningen zijn gesaldeerd met de eventuele negatieve nettovermogenswaarde van de deelneming. Het verloop van de vorderingen is als volgt: balans per 1 januari afgelost / overboeking aandeel resultaat, c.q. saldering verstrekt in boekjaar balans per 31 december

Ter zekerheid voor de uitstaande vorderingen zijn alle bezittingen en vorderingen van de deelnemingen verpand aan KlokGroep BV. Het gehanteerde rentepercentage over de uitstaande leningen bedroeg 5,7% op jaarbasis.

5) OVERIGE VORDERINGEN De overige vorderingen bestaan uit leningen u/g, het verloop was als volgt: balans per 1 januari afgelost verstrekt in boekjaar balans per 31 december

Ter dekking van de vorderingen heeft KlokGroep BV een hypotheekrecht op enkele grondposities. Op de vorderingen is een bedrag van € 192.500 in mindering gebracht i.v.m. mogelijke lagere opbrengstwaarde.

Financiële vaste activa

2012

31-12-2012

2013

31-12-2013

€

5.668.343-25.119

2.175.772-3.923.465

-210.616

3.684.915

€

61.348-3.0753.000

-61.273

0

46.898.704-19.064.236-2.905.13027.431.236

52.360.574

387.910-98.488

0

289.422

€

5.691.769-1.083.3725.038.009

-3.978.0630

5.668.343

€

61.097251

00

61.348

56.629.477-23.258.228-5.629.14519.156.600

46.898.704

1.962.125-1.680.000

105.785

387.910

Toelichting op de enkelvoudige balans (vervolg)

Deelnemingen in groepsmaatschappijen waarin invloed van betekenis op het zakelijke en financiële beleid wordt uitgeoefend, worden gewaardeerd op de nettovermogenswaarde, doch niet lager dan nihil. Deze nettovermogenswaarde wordt berekend op basis van de grondslagen van KlokGroep BV. Deelnemingen met een negatieve nettovermogenswaarde worden op nihil gewaardeerd. Wanneer de vennootschap geheel of ten dele instaat voor schulden van de desbetreffende deelneming, wordt een voorziening gevormd, primair ten laste van de vorderingen op deze deelneming en voor het overige onder de voorzieningen ter grootte van het resterende aandeel in de door de deelneming geleden verliezen, dan wel voor de verwachte betalingen door de vennootschap ten behoeve van deze deelnemingen.

FIN

AN

CIE

ELFI

NA

NC

IEEL

KLO

KG

ROEP

JA

AR

VER

SLA

G 2

013

34

6) DEBITEUREN Dit betreft het nominaal bedrag te vorderen van debiteuren. Hieronder is opgenomen een bedrag van € 30.793 (2012: € 10.995) aan vorderingen op groepsmaatschappijen en voor een bedrag van € 842 (2012: € 7.322) aan gelieerde maatschappijen. 7) GROEPSMAATSCHAPPIJEN De specificatie luidt als volgt: rekening-courant KlokOntwikkeling Vastgoedontwikkelaars BV rekening-courant KlokRealisatie BV rekening-courant KlokBouw BV rekening-courant KlokGrondexploitatie BV rekening-courant KlokVastgoed BV rekening-courant KlokBeleggingen BV rekening-courant Novaform Vastgoedontwikkelaars BV rekening-courant KlokGarant BV rekening-courant KlokWonen BV rekening-courant KlokGIB GmbH rekening-courant KlokMilieu BV Over de rekening-courantverhoudingen wordt een rente van 5,7% op jaarbasis berekend.

8) BELASTINGEN EN PREMIES SOCIALE VERZEKERINGEN De post belastingen en premies sociale verzekeringen omvat het volgende: vennootschapsbelasting omzetbelasting

9) OVERIGE VORDERINGEN De specificatie luidt als volgt: rekening-courant aandeelhouders vooruitbetaalde bedragen nog te ontvangen bedragen overigen

11) OVERIGE RESERVES Het verloop hiervan is als volgt: stand per 1 januari af: dividenduitkering af: afschrijving goodwill aankoop deelneming bij: correcties resultaat deelnemingen vorig boekjaar bij: resultaat vorig boekjaar stand per 31 december De enige rechtstreekse onttrekking aan het eigen vermogenbetreft een dividenduitkering.

Vorderingen Eigen vermogen31-12-2012

2012

31-12-2013

2013

€

34.30435.11961.89631.319

000

1.927225253820

165.863

912.35913.518

925.877

035.928

09.709

45.637

€

31.175.057-600.000-210.616

55.0681.580.050

31.999.559

€

26.8860

10.28615.043

963.4669.163

000

1.193

66.133

038.395

38.395

4.26775.93954.49313.575

148.274

€

28.768.597-800.000

00

3.206.460

31.175.057

Toelichting op de enkelvoudige balans (vervolg)

10) GEPLAATST KAPITAAL Per 2 januari 2011 zijn er nieuwe aandelen uitgegeven tegen nominale waarde van € 1,- in serie B totaal 11.437 stuks en in serie D totaal 250.480 stuks. In totaal zijn per ultimo boekjaar de volgende aandelen geplaatst en volgestort: - Van de aandelen serie A, nominaal € 1,- zijn er 90.755 aandelen geplaatst en volgestort.- Van de aandelen serie B, nominaal € 1,- zijn er 48.500 aandelen geplaatst en volgestort.- Van de aandelen serie C, nominaal € 1,- zijn er ultimo boekjaar totaal 88.172 aandelen

geplaatst en volgestort. - Van de aandelen serie D, nominaal € 1,- zijn er ultimo boekjaar totaal 250.480 aandelen

geplaatst en volgestort. - In 2006 zijn er van de serie B aandelen 35.246 aandelen bijgeplaatst en volgestort, tevens is

een agio gestort van € 142.284 hiervoor is een agioreserve gevormd.

FIN

AN

CIE

ELFI

NA

NC

IEEL

KLO

KG

ROEP

JA

AR

VER

SLA

G 2

013

35

12) VOORZIENING LATENTE BELASTINGEN Het verloop hiervan is als volgt: stand per 1 januari bij / af: dotatie / onttrekking stand per 31 december Voor het verschil tussen de geconsolideerde waardering van de grondposities en de waardering in de werkmaatschappijen is een voorziening latente vennootschapsbelasting opgenomen tegen nominaal tarief van 25%.

13) OVERIGE LENINGEN Het verloop van de leningen was als volgt: saldo 1 januari af: aflossing lening tijdens boekjaaraf: aflossing lening komend boekjaar (opgenomen onder kortlopende schulden) saldo 31 december Rente is variabel en is gebaseerd op de 1-maands Euribor plus een opslag van 2,05% punt. De lening heeft een looptijd korter dan 5 jaar. Voor de overige zekerheden wordt verwezen naar de schulden kredietinstellingen.

14) CREDITEUREN Dit betreft het nominaal bedrag verschuldigd aan crediteuren. Hieronder is opgenomen een bedrag van € 45 (2012: € 0) aan schulden aan groepsmaatschappijen. 15) GROEPSMAATSCHAPPIJEN De specificatie luidt als volgt: vennootschapsbelasting groepsmaatschappijen rekening-courant KlokGIB GmbH rekening-courant Novaform Vastgoedontwikkelaars 16) BELASTINGEN EN PREMIES SOCIALE VERZEKERINGEN De post belastingen en premies sociale verzekeringen omvat het volgende: vennootschapsbelasting loonheffing sociale lasten 17) OVERLOPENDE PASSIVA EN OVERIGE SCHULDEN De specificatie hiervan luidt als volgt: vakantiegeld en -dagen, inclusief sociale lasten accountants- en advieskosten te betalen bankrente vooruitontvangen bedragen nog te betalen CAR premie nog te betalen bedragen lonen en tantièmes nog door te belasten kosten overigen

Voorzieningen

Langlopende schulden

Kortlopende schulden2012

2012

31-12-20122013

2013

31-12-2013

€

1.146.882-322.128

824.754

€

2.475.000-2.175.000

-300.000

0

€

994.0090

37.338

1.031.347

019.6547.680

27.334

48.00020.250

171.99479.56926.55330.800

011.030

388.196

€

1.451.307-304.425

1.146.882

€

2.475.000-1.875.000

-300.000

300.000

€

550.232114.643

0

664.875

212.47712.3394.709

229.525

29.83920.50085.13788.22622.93250.00034.52022.898

354.052

Toelichting op de enkelvoudige balans (vervolg)

FIN

AN

CIE

ELFI

NA

NC

IEEL

KLO

KG

ROEP

JA

AR

VER

SLA

G 2

013

36

Bankgaranties Per balansdatum was voor een bedrag van € 469.883 (2012: € 13.303) aan bankgaranties afgegeven. Overige verplichtingen KlokGroep BV heeft zich hoofdelijk garant gesteld voor de nakoming van de verplichtingen jegens derden door een of enkele van haar dochtermaatschappijen tot een maximaal bedrag van € 6.997.864 (2012: € 5.234.514).

De huurverplichting vanuit de huur van bedrijfsgebouwen bedraagt tot einde huurcontract € 105.213. De huurverplichting voor het komend jaar bedraagt € 41.360. De leaseverplichting voor het wagenpark bedraagt tot einde leasecontract € 139.025. De leaseverplichting voor het komend jaar bedraagt € 59.911.

Niet uit de balans blijkende verplichtingen

FIN

AN

CIE

ELFI

NA

NC

IEEL

KLO

KG

ROEP

JA

AR

VER

SLA

G 2

013

37

Toelichting op de enkelvoudige balans (vervolg)

Nieuw Waterrijcke • Hazerswoude

Binnen de eigen resultatenrekening van de vennootschap zijn de volgende posten te onderscheiden waarin resultaten vanuit interactie met groepsmaatschappijen zijn te onderkennen. OPBRENGSTEN doorbelaste diensten naar groepsmaatschappijen overige opbrengsten RENTEBATEN rentebaten groepsmaatschappijen rentebaten gelieerde maatschappijen overige rentebaten RENTELASTEN rentelasten groepsmaatschappijen overige rentelasten GEMIDDELD AANTAL WERKNEMERSHet gemiddeld aantal werknemers van de holding bedroeg over 2013: 12,79 ( 2012: 8,89 ).

Resultatenrekening 20122013

€

1.265.020162.000

1.427.020

3.671.9420

4.609

3.676.551

8.921700.820

709.741

€

1.278.512172.625

1.451.137

4.071.43512.12560.146

4.143.706

40.997775.634

816.631

Toelichting op de enkelvoudige winst- en verliesrekening

FIN

AN

CIE

ELFI

NA

NC

IEEL

KLO

KG

ROEP

JA

AR

VER

SLA

G 2

013

38

Kentra • Sint Oedenrode

Deskundigenonderzoek Hiervoor wordt verwezen naar de hierna opgenomen controleverklaring. Statutaire regeling omtrent de bestemming van het resultaat Met betrekking tot de resultaatverdeling is in artikel 29 van de statuten bepaald dat de bestemming van het resultaat door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders wordt vastgesteld. Resultaatbestemming 2012 Het resultaat over het boekjaar 2012 is conform het besluit van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders toegevoegd aan de overige reserves. Resultaat boekjaar Het resultaat over het boekjaar is separaat in de balans opgenomen. Druten, 27 mei 2014 Was getekend, de directie,

Holding J.H.A.G. van de Klok BV J.H.A.G. van de Klok

Holding A.C.M. van de Klok BV A.C.M. van de Klok

Holding A.A.H. van de Klok BV A.A.H. van de Klok

Overige gegevens

FIN

AN

CIE

ELFI

NA

NC

IEEL

KLO

KG

ROEP

JA

AR

VER

SLA

G 2

013

39 Doornroosje (Stationsplein) • Nijmegen

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

FIN

AN

CIE

ELFI

NA

NC

IEEL

KLO

KG

ROEP

JA

AR

VER

SLA

G 2

013

40