Ministria e Tregtisë dhe Industrisë Ministarstvo Trgovine i Industrije Ministry of Trade and Industry

IZVEŠTAJ O OSNOVNIM INDIKATORIMA UČINKA ZA

REGISTRACIJU POSLOVNIH DRUŠTAVA NA KOSOVU U

PERIODU:

APRIL – JUN 2019.

KOSOVSKA AGENCIJA ZA REGISTRACIJE BIZNISA

JUL 2019

2

SADRŽAJ

I. UVOD ................................................................................................................... 3

II. TRAJANJE REGISTRACIJE POSLOVNIH DRUŠTAVA ................................ 4

III. TRAJANJE REGISTRACIJE DOO ..................................................................... 5

IV. TRAJANJE REGISTRACIJE ZA POSLOVNA DRUŠTVA PO REGISTRACIONIM CENTRIMA ...................................................................... 6

V. REGISTRACIJA I ISPIS PREMA PRAVNOM OBLIKU POSLOVNIH DRUŠTAVA ......................................................................................................... 7

VI. REGISTRACIJA OGRANAKA STRANIH POSLOVNIH DRUŠTAVA PREMA ZEMLJI POREKLA ................................................................................ 7

VII. BROJ POSLOVNIH DRUŠTAVA SA NAJMANJE JEDNIM STRANIM VLASNIKOM, PARTNEROM ILI DEONIČAREM .......................................... 8

VIII. REGISTRACIJA POSLOVNIH DRUŠTAVA PO POLU ................................. 9

IX. PREGLED KARB-A ZA DRUGO TROMESEČJE 2019. GODINE (T2 APRIL – JUN2019.) ........................................................................................................ 10

X. PREGLED KARB-A ZA PERIOD 2000. – JUNA 2019. ................................. 11

3

I. UVOD

Ovaj izveštaj pripremljen od strane Kosovske agencije za registraciju biznisa (u daljem tekstu: KARB), uz podršku USAID-ovog Programa za ekonomsko upravljanje na Kosovu, predstavlja rezultate indikatora učinka u vezi sa procesom registracije poslovnih društava na Kosovu za drugo tromesečje 2019. godine,

Tokom ovog perioda, zajednička ekipa, koju su činili službenici KARB-a i konsultanti programa USAID-a za ekonomsko upravljanje na Kosovu, je analizirala niz indikatora1 koji se odnose na učinak KARB-a:

Trajanje registracije poslovnih društava uopšteno na Kosovu i posebno za društva sa ograničenom odgovornošću, kao i prema centrima sa registraciju;

Ukupan broj registrovanih poslovnih društava prema pravnom obliku i ukupan broj ispisanih poslovnih društava prema pravnom obliku poslovnih društava;

Ukupan broj ogranaka stranih poslovnih društava registrovanih prema zemlji porekla; Broj vlasnika, partnera i stranih deoničara koji su uključeni u poslovna društva na Kosovu

prema vrsti poslovnih društava; Procenat individualnih preduzeća po polu; i Procenat partnera ili deoničara u poslovnim društvima na Kosovu prema polu.

U ovom izveštaju se analiziraju podaci izvedeni iz registra KARB-a za poslovna društva2 za koja se posebnim zakonima na Kosovu propisuje da se registruju u KARB-u. Shodno ovom zakonu, KARB registruje pet osnovnih poslovnih društava: (1) individualna preduzeća, (2) generalno partnerstvo, (3) ograničeno partnerstvo, (4) društvo sa ograničenom odgovornošću i (5) deoničarsko društvo. Osim ovih osnovnim oblika u KARB se registruju i (1) ogranci stranih poslovnih društava, (2) predstavništva stranih poslovnih društava, (3) javna preduzeća shodno zakonu na snazi o javnim preduzećima, (4) društvena preduzeća pod administracijom Kosovske Agencije za Privatizaciju, i (5) bilo koji drugi entitet čija se registracija u KARB zahteva posebnim zakonom, kao npr. poljoprivredne zadruge.

U poređenju sa istim periodom prethodne godine (T2 april – jun 2018.), ovog tromesečja (T2 april – jun 2019.), primećuje se rast kod trajanja postupka registracije za sva poslovna društva za 33%3.

Ograničenja izveštaja: Za potrebe ovog izveštaja, trajanje se izračunava uzimajući u obzir samo radne dana od dana prijave do odobrenja prijave za registraciju. U ovom izveštaju se ne iznose nikakve pretpostavke niti se pružaju podaci o poslovnim društvima koja su aktivna i posluju na Kosovu, međutim usredsređuje se uglavnom na merenje efikasnosti KARB-a i opštinskih registarskih centara u sprovođenju postupaka za registraciju ili ispis poslovnih društava. Kako bi se dobio jasniji pregled o broju, veličini i funkcionalnom statusu poslovnih društava i drugih privrednih subjekata angažovanih u privrednoj delatnosti na Kosovu, postoji potreba za sveobuhvatnijom podrškom uključivanjem i drugih vladinih institucija, pre svega Poreske uprave Kosova i Ministarstva javne uprave.

1 Daljnjim unapređenjem postupka registracije poslovnih društava, obuhvatajući i napore za funkcionalizaciju kompletne elektronske registracije, očekuje se da će se broj indikatora i kvalitet podataka povećati i odraziti u narednim izveštajima. 2 Zakon Br. 06/L -016 o Poslovnim društvima https://gzk.rks-gov.net/ActDetail.aspx?ActID=16426 3 Formula: (Nova vrednost (V2) – Stara vrednost (V1)) ÷ Stara vrednost (V1) × 100% = Promena u procentima

4

II. TRAJANJE REGISTRACIJE POSLOVNIH DRUŠTAVA

Poslovna društva, kao što je utvrđeno Zakonom o poslovnim društvima, su dužna da se registruju u centralnoj kancelariji KARB-a u Prištini ili u jednom od 29 opštinskih centara za registraciju poslovnih društava na Kosovu. Ovaj deo izveštaja predstavlja prosečni broj radnih dana postupka registracije poslovnih društava računajući od datuma prijave do datuma odobrenja. Registracija za sva poslovna društva tokom drugog tromesečja 2019. godine (T2 april - jun 2019.) trajala je 2.54 dana, što beleži rast od 33% u odnosu na 1.91 dana koliko je trajala u drugom tromesečju prethodne godine (T2 april - jun 2018.).

Grafikon 1: Prosečni broj radnih dana potrebni za registraciju svih oblika poslovnih društava, april – jun 2019. (T2 2019.) u odnosu na period april – jun 2018. (T2 2018.):

1.94 1.90 1.89 1.91

2.532.74

2.292.54

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

April Mai Jun Ukupno

Dan

i

Mesec

Prosečni broj radnih dana potrebni za registraciju svih oblika poslovnih društava

T2 2018 T2 2019

5

III. TRAJANJE REGISTRACIJE DOO

Ovaj deo izveštaja predstavlja trajanje registracije samo za društva sa ograničenom odgovornošću (DOO). Prosečno trajanje registracije DOO-a u svim registracionim centrima obuhvatajući i centralnu kancelariju u Prištini (Grafikon 2.) tokom drugog tromesečja 2019. godine (T2 april - jun 2019.) bilo je 3.04 dana, što beleži rast od 37% u odnosu na 2.22 dana koliko je zabeleženo u drugom tromesečju prethodne godine (T2 april - jun 2018.).

Grafikon 2: Prosečni broj radnih dana potrebni za registraciju DOO, april – jun 2019. (T2 2019.) u odnosu na period april – jun 2018. (T2 2018.):

Štaviše, Grafikon 3. pokazuje trajanje postupka za registraciju DOO-a samo u centru za registraciju pri KARB-u u Prištini. Prosečno trajanje registracije samo za DOO u Prištini (Grafikon 3.) tokom drugog tromesečja 2019. godine (T2 april - jun 2019.) bilo je 3.04 dana, što beleži rast od 14% u odnosu na 2.83 dana koliko je bilo u istom tromesečju prethodne godine (T2 april - jun 2018.).

Grafikon 3.: Prosečni broj radnih dana potrebni za registraciju DOO samo u centru za registraciju pri KARB-u u Prištini, april – jun 2019. (T2 2019.) u odnosu na period april – jun 2018. (T2 2018.):

2.32 2.302.03

2.22

2.993.23

2.863.04

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

3.5

April Mai Jun Ukupno

Dan

i

Mesec

Prosečni broj radnih dana potrebni za registraciju DOO

T2 2018 T2 2019

2.78 2.74

2.47

2.66

3.18 3.31

2.44

3.04

00.5

11.5

22.5

33.5

April Mai Jun Ukupno

Dani

Mesec

Prosečni broj radnih dana potrebni za registraciju DOO samo u centru za registraciju pri KARB-u u Prištini

T2 2018 T2 2019

6

IV. TRAJANJE REGISTRACIJE ZA POSLOVNA DRUŠTVA PO REGISTRACIONIM CENTRIMA

Tabela 1. pokazuje prosečni broj radnih dana za registraciju svih oblika poslovnih društava podeljenih u 29 opštinskih centara za registraciju kao i u centralnoj kancelariji KARB-a u Prištini. Podela prema registracionim centrima u tabeli u nastavku zasniva se na pretpostavci da se poslovno društvo sa registarskom adresom primera radi u Gnjilanu, registruju u registracionom centru u Gnjilanu, mada postoji mogućnost da se to poslovno društvo registruje u centralnoj kancelariji KARB-a u Prištini. Razlog tome je što KARB trenutno ima jedinstveni sistem za registraciju poslovnih društava, koji obuhvata podatke o poslovnim društvima registrovanim na celoj teritoriji Kosova, ali ne prema registracionim centrima.

Tabela 1.: Prosečni broj radnih dana potrebni za registraciju poslovnih društava po registracionim centrima poslovnih društava, april – jun 2019. godine:

Registracioni centri April Mai Jun Prosek Br. poslovnih društava

Dečane 2.44 4.06 8.20 4.25 32

Dragaš 2.00 2.25 1.00 2.00 10

Uroševac 2.31 3.66 1.93 2.74 191

Kosovo Polje 2.46 2.82 3.05 2.81 112

Đakovica 2.03 1.49 1.61 1.71 112

Gnjilane 4.02 3.73 5.71 4.40 165

Glogovac 1.50 2.05 1.67 1.74 58

Gračanica 2.44 5.90 1.20 3.63 24

Elez Han 2.00 2.50 3.50 2.71 7

Istok 2.87 3.94 2.92 3.23 57

Kačanik 1.33 1.56 2.17 1.67 21

Kamenica 1.85 1.43 1.47 1.60 35

Klina 2.85 2.33 1.91 2.49 37

Lipljane 1.71 2.00 2.10 1.93 68

Mališevo 3.83 3.29 1.89 3.13 38

Mitrovica 1.88 1.75 1.45 1.70 99

Severna Mitrovica 1.15 1.75 1.45 1.44 36

Novo Brdo 1.00 1.00 2

Obilić 1.57 2.06 1.31 1.71 38

Peć 3.09 2.30 1.63 2.37 145

Podujevo 2.20 1.50 1.81 1.81 81

Priština 2.86 3.27 2.36 2.90 751

Prizren 1.28 1.67 1.25 1.42 212

Orahovac 2.42 3.12 6.00 3.08 40

Štrpce 2.00 2.00 1.00 1.50 6

Štimlje 3.78 2.29 1.77 2.47 36

Srbica 2.00 2.15 2.04 2.06 49

Suva Reka 3.38 2.76 1.68 2.68 76

Vitina 2.55 2.16 2.19 2.26 46

Vučitrn 2.28 1.57 2.28 1.99 85

Prosek 2.53 2.74 2.29 2.54 2,669 *Crvena boja predstavlja veći prosek dana za registraciju poslovnog društva. *Zelena boja predstavlja manji prosek dana za registraciju poslovnog društva.

7

V. REGISTRACIJA I ISPIS PREMA PRAVNOM OBLIKU POSLOVNIH DRUŠTAVA

Tabela 2. u nastavku predstavlja broj registrovanih poslovnih društava i broj ispisanih poslovnih društava mesečno za period od aprila do juna 2019. godine prema pravnom obliku poslovnih društava definisanim zakonom. Pravni oblik sa najvećim brojem registracije ovog tromesečja je društvo sa ograničenom odgovornošću, a zatim sledi individualno preduzeće. Pravni oblik sa najvećim brojem ispisa je individualno preduzeće praćeno društvom sa ograničenom odgovornošću.

Tabela 2.: Broj registrovanih i ispisanih poslovnih društava prema pravnom obliku, april – jun 2019.:

POSLOVNA DRUŠTVA

Mesec

(1)

Indi

vidu

alno

Pre

duze

će

(2)

Gen

eral

no P

artn

erst

vo

(3)

Ogr

anič

eno

Part

ners

tvo

(4)

Dru

štvo

Sa

Ogr

anič

enom

Odg

ovor

nošć

u

(5)

Deo

niča

rsko

Dru

štvo

(1)

Ogr

anci

Str

anih

Pos

lovn

ih D

rušt

ava

(2)

Pred

stav

ništ

va S

tran

ih P

oslo

vnih

Dru

štav

a

(3)

Javn

a Pr

eduz

eća

(4)

Dru

štve

na P

redu

zeća

(5)

Poljo

priv

redn

e Za

drug

e

Ukupno

REGISTROVANA

April 305 2 0 540 3 7 0 0 0 0 857

Mai 450 2 0 568 2 5 1 0 0 1 1,029

Jun 394 0 0 381 0 6 2 0 0 0 783

Ukupno 1,149 4 0 1,489 5 18 3 0 0 1 2,669

ISPISANA

April 144 3 0 7 0 0 0 0 0 0 150

Mai 159 1 0 14 0 0 0 0 0 0 174

Jun 104 2 0 14 0 0 0 0 0 0 120

Ukupno 403 6 0 35 0 0 0 0 0 0 444

VI. REGISTRACIJA OGRANAKA STRANIH POSLOVNIH DRUŠTAVA PREMA ZEMLJI POREKLA

Na osnovu Zakona o poslovnim društvima, u KARB-u i opštinskim centrima za registraciju obavlja se registracija i ogranaka poslovnih stranih društava. Tabela 3. u nastavku prikazuje ukupan broj ogranaka stranih poslovnih društava registrovanih na Kosovu u skladu sa Zakonom o poslovnim društvima za period april – jun 2019. godine.

8

Tabela 3: Ogranci stranih poslovnih društava registrovanih na Kosovu prema zemlji porekla, april – jun 2019.:

Zemlja porekla Broj ogranaka stranih poslovnih društava

Bugarska 1 Nemačka 2

Severna Makedonija 1 Albanija 6 Slovačka 1

Sjedinjene Američke Države 2 Turska 2

Švajcarska 3 Ukupno 18

VII. BROJ POSLOVNIH DRUŠTAVA SA NAJMANJE JEDNIM STRANIM VLASNIKOM, PARTNEROM ILI DEONIČAREM

U cilju procene učešća stranih lica kao vlasnika, partnera ili deoničara u poslovnom društvu na Kosovu, predstavljeni su u Tabeli 4. podaci koji pokazuju broj poslovnih društava u kojima je uključen najmanje jedan strani vlasnik, partner ili deoničar, međutim, to ne ukazuje na uloženi kapital stranih lica. Tokom perioda april – jun 2019. godine registrovano je ukupno 2,669 poslovnih društava od kojih 188 ima za vlasnika, partnera ili deoničara najmanje jedno strano fizičko ili pravno lice, pri čemu većinu čine DOO praćeni individualnim preduzećima. Na ovoj tabeli nisu obuhvaćeni ogranci stranih poslovnih društava s obzirom da su prethodno prikazani u Tabeli 3.

Tabela 4: Broj svih poslovnih društava (izuzev ogranaka) u kojima je uključen najmanje jedan strani vlasnik, partner ili deoničar, april – jun 2019. (T2 2019.):

POSLOVNA DRUŠTVA

Mesec

(6)

Indi

vidu

alno

Pre

duze

će

(7)

Gen

eral

no P

artn

erst

vo

(8)

Ogr

anič

eno

Part

ners

tvo

(9)

Dru

štvo

Sa

Ogr

anič

enom

Odg

ovor

nošć

u

(10)

Deo

niča

rsko

Dru

štvo

(6)

Ogr

anci

Str

anih

Pos

lovn

ih D

rušt

ava

(7)

Pred

stav

ništ

va S

tran

ih P

oslo

vnih

Dru

štav

a

(8)

Javn

a Pr

eduz

eća

(9)

Dru

štve

na P

redu

zeća

(10)

Pol

jopr

ivre

dne

Zadr

uge

Ukupno

REGISTROVANA

April 7 62 1 70

Mai 9 70 2 1 82

Jun 5 29 2 36

Ukupno 21 161 3 3 188

9

VIII. REGISTRACIJA POSLOVNIH DRUŠTAVA PO POLU

Podaci na grafikonima 4. i 5. predstavljaju učešće po polu u poslovnim društvima registrovanim tokom perioda april – jun 2019. godine. Zbog prirode raznih pravnih oblika poslovnih društava, podaci u nastavku su prikazani odvojeno za individualna preduzeća koja imaju jednog vlasnika i uglavnom su mala preduzeća, a zatim posebno za ostale pravne oblike poslovnih društava u kojima vlasnici učestvuju kao partneri ili deoničari u većim ili raznovrsnim poslovnim društvima.

Grafikon 4.: Procenat individualnih preduzeća po polu, april – jun 2019. (T2 2019.):

Grafikon 5.: Procenat partnera i deoničara po polu, april – jun 2019. (T2 2019.):

72% 72% 68%

28% 28% 32%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

April Mai Jun

Procenat individualnih preduzeća po polu

Ž

M

81% 81% 79%

19% 19% 21%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

April Mai Jun

Procenat partnera i deoničara po polu

Ž

M

10

IX. PREGLED KARB-A ZA DROGO TROMESEČJE 2019. GODINE (T2 APRIL – JUN2019.)

2,669Registrovanih Poslovnih Društava

444Ispisanih Poslovnih Društava

2,669Registrovanih

Poslovnih Društava

98.8% DOO (55.8%) i individualna preduzeća

(43.0%)18

Sedišta predstavništava

stranih poslovnih društava

188Poslovnih

preduzec ́a u kojima je kao

vlasnik, partner ili deoničar uključena najmanje jedna

strana osoba

20%žena vlasnica

kao partneri ili deoničari

29%žena kao vlasnice

individualnih preduzec ́a

2.54 danaProsečno trajanje registracije

svih oblika poslovnih društava

3.04 danaProsečno trajanje samo za registraciju

DOO

3.04 danaProsečno trajanje samo za registraciju

DOO u Prištini

11

X. PREGLED KARB-A ZA PERIOD 2000. – JUNA 2019.

183,774Registrovanih Poslovnih Društava

18,041Ispisanih Poslovnih Društava

183,774Registrovanih

Poslovnih Društava

146,036 (79.5%)Individualna preduzeća

32,490 (17.7%) Društvo sa

ograničenom odgovornošću

3,437(1.9%)Generalno partnerstvo957

(0.5%) Predstavništva

stranih poslovnih društava

551 (0.3%)

Deoničarsko društvo

303(0.1%)

Druge vrste