IZRAUNAVANJE POKAZATELJA RODNOSTIIZRAUNAVANJE POKAZATELJA

RODNOSTI

Utvrivanje broja cvasti po okcu i lastarima je vaan elementplaniranja zimske rezidbe u cilju pravilnog optereenja okotaprinosom i dobijanju groa visokog kvalitetaRodnost okaca i lastara se iskazuje preko koeficijenata rodnosti kojise mogu odrediti u fazi mirovanja vegetacije ili na poetku vegetacijeprebrojavanjem cvasti na lastarima koji se razvijaju

Od koeficijenata rodnosti koji se koriste za oznaavaje rodnostineke sorte najznaajniji su:1. koeficijent relativne rodnosti (koeficijent rodnosti),

2. koeficijent apsolutne rodnosti (koeficijent plodnosti),

3. koeficijent potencijalne rodnosti.

Koeficijent relativne rodnosti predstavlja prosean broj cvasti porazvijenom lastaru. Izraunava se deljenjem broja cvasti sa brojemrazvijenih lastara (rodnih i nerodnih).

Koeficijent apsolutne rodnosti predstavlja prosean broj cvasti porodnom lastaru i dobija se iz odnosa broja cvasti i rodnih lastara.

Koeficijent potencijalne rodnosti iskazuje rodnost okaca, tj.prosean broj cvasti po okcu. Izraunava se iz odnosa broja cvasti ibroja okaca koja se ispituju

Za izraunavanje pokazatelja rodnosti najede se koriste sledede metode:

1. METOD IZAZIVANJA PREVREMENE VEGETACIJE

2. MIKROSKOPSKA METODA

3. STEREOMIKROSKOPSKA METODA

4. METOD PRAVLJENJA TRAJNIH PREPARATA

5. METOD ISPITIVANJA RODNOSTI U TOKU VEGETACIJE

1. METOD IZAZIVANJA PREVREMENE VEGETACIJE

Metoda je opisana kod ispitivanja stepena izmrzavanja zimskih okaca

Sa znakom se oznaava neaktivirano okce, a sa brojevima 0, 1, 2, 3 broj cvasti po lastaru

Evidentiranje broja cvasti u tabelu

Brojredana

ploi

Broj cvasti po lastaru

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

I 0 1 0 - - 1 1 2 2 1

II - - 1 2 1 2 1 1 0 0

III 1 2 1 0 - - - 2 1 1

IV 1 1 1 1 2 2 1 0 0 1

V - 2 1 - - 1 2 1 1 -

VI 1 1 1 2 2 2 1 2 1 2

VII 2 1 0 0 0 1 1 - 2 2

VIII 0 0 1 0 1 0 2 2 2 2

IX 2 0 0 1 1 - - 2 1 1

X 0 0 0 2 2 1 2 1 - 2

Primer

Pregledom razvijenih lastara i broja cvasti utvreni su potrebni elementi:

broj ostavljenih zimskih okaca na ploi: 100

broj cvasti: 125

broj razvijenih lastara: 79

broj rodnih lastara: 70

Koeficijent relativne rodnosti = 125 / 79 = 1,6

Koeficijent apsolutne rodnosti = 125 / 70 = 1.8

Koeficijent potencijalne rodnosti = 125/ 100 = 1,25

2. MIKROSKOPSKA METODA

Za ovu metodu uzima se reprezentativan uzorak od 10 lastara sa10 okaca od 10 okotaUkoliko se lastari uzimaju u toku zime nakon skidanja potrebnoih je drati na temperaturi od -1C do -2C jedan do dva dana,nakon toga temperaturu je potrebno podii na 2C do 3C da bise nakon toga lastari uneli na sobnu temperaturu pri kojoj e seanalizirati

Za mikroskopsku metodu potreban je mikroskop i radna iglaotrog i glatkog vrha duine 15-19 mm. Pri analizi potrebno jelastar staviti pod okular mikroskopa i iglom odstraniti ljuspaste

listie, suoice i lisne zaetke nakon ega se jasno uoavajuzaeci cvastiPri utvrivanju broja cvasti rezultati se belee u tabelu (istu kao ikod metoda izazivanja prevremene vegetacije) i to na sledeinain: M-mrtvo okce, P-povreeno okce, 0-zdravo okce bezcvasti, 1 (2,3)-oznaava broj cvasti

3. STEREOMIKROSKOPSKA METODA

Predstavlja modifikaciju mikroskopske metodeUzorak se uzima sa 15 okota sa kojih se odabere po jedan lastar duine10-15 kolenaca.

Nakon skidanja lastari se potope 6-12 sati u vodu ija temperatura trebada bude 25C s ciljem vraanja turgora u elije tkiva okacaNakon vaenja lastara iz vode sa okaca se odstranjuju ljuspasti listii ivunasta zatita i pristupa se pravljenju poprenih preseka na okcima.Najpre se odstrani po jedna treina bonih delova okaca tako da ostanesamo centralni deo okca na kome se pravi 4-6 tankih preseka koji se

reaju na predmetno staklo koje je prethodno namazano tankim slojemlepka (albumin, naupt)

Potom se preseci dezinfikuju 95% alkoholom i kada se prosue pristupase bojenju hematoksilinom, a zatim licht grinom ili safraninom

Kada se preseci ponovo prosue preseci se premau slojem balsama ipristupa se posmatranju preseka na stereomikroskopu pri uvelianju 20do 50 puta. Posmatranjem se utvruje prisustvo zaetaka cvasti i njihovbroj po okcu.

4. METOD PRAVLJENJA TRAJNIH PREPARATA

Cilj ove metode je da se elije tkiva okca odre na onom nivou nakome su bila i iva

Priprema uzorka se vri tako to se odstrane ljuspasti listii ivunasti sloj nakon ega se okca uranjaju u fiksativ i prebacuju u

smeu alkohola i acidum aceticum glaciale u kojoj stoji 24 asa.

Nakon isteka tog perioda radi oduzimanja vode iz materijala, po

jedan sat se okca dre u 70-96% i 100% alkoholu (uz dodatak

ksilola). Ksilol utie na to da se ispitivani materijal prosvetli. Nakon

prosvetljavanja materijal se stavlja u smeu 9 delova parafina i 1

dela ksilola i onda se prenosi u petri kutije sa parafinom gde odstoji

6 sati nakon ega se prebacuje u posude za blokiranje. Nakon

blokiranja materijal se sui i lepi za predmetna stakla i potom se vri

deparafinisanje i bojenje materijala. Na ovaj nain se dobija trajni

preparat koji moe dugo da se uva i koji se ispituje pod

mikroskopom tako to se vri prebrojavanje zaetaka cvasti.

5. METOD ISPITIVANJA RODNOSTI U TOKU VEGETACIJE

Utvrivanje pokazatelja rodnosti posle kretanja lastara je najpreciznije jer seprate sva ostavljena okca na okotu i lastari koji su se razvili

U zasadu se prati uzorak od 30-50 okota jedne sorte

Za evidenciju i upis broja cvasti u tabelu najede se koriste slededi znakovi:

- (minus): okce se nije aktiviralo

0 (nula): okce se aktiviralo ali lastar nema cvasti

1, 2, 3: okce se aktiviralo i na njemu su 1, 2, 3 cvasti

0- (nula i minus): glavno okce i suoica su se aktivirali

-1 (minus i jedan): centralni pupoljak se nije aktivirao, a aktivirana suoica nosi cvast

Izgled tabele za evidenciju broja cvasti/lastaru

Sorta (varijanta):__________________ Mesto:________________________

Datuma: _______________________ Parcela:________________________

Redni broj okota Jalovaci Kondir Luk (okca po redu)

1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 6 7......10

123...

10

PLANIRANJE PRINOSA - ODREIVANJE POTREBNOG BROJA OKACA PO OKOTU

Planirani prinos se ostvaruje opteredivanjem okota tano odreenim brojemzimskih okaca iji broj zavisi od biolokih svojstava sorte - rodnost lastara iokaca, mase grozda, bujnosti, otpornosti okaca na niske temperature

Stvarni broj okota / ha = (10000/a x b)-p

a - rastojanje u redu,

b rastojanje izmeu redova

p prazna mesta

Broj okaca / ok. = P/k x m

P prinos po okotu (kg)

k koeficijent potencijalne rodnosti

m prosena masa grozda (kg)

Primer

Planirani prinos sorte frankovka je 15 000 kg. Razmak sadnje je 2,8 x 0,8 m. Utvreno je proseno 3% praznih mesta u zasadu. Prosena masa grozda je 185 g, a koeficijent potencijalne rodnosti iznosi 1,2.

Broj okota / ha = 10000 /2.8 x 0,8 = 4465 prazna mesta (3% ) = 4330

Prinos po okotu = 15000 / 4330 = 3,5 kg

Broj okaca =3,5 / 1,2 x 0,185 = 15,7 = 16 okaca po okotu

Potrebno opteredenje se moe postidi sa:

2 luka od 6 okaca = 12 okaca

2 kondira od 2 okca = 4 okca

Ukupno = 16 okaca