izmena i dopuna detaljnog urbanistiČkog...

PRIJESTONICA CETINJE

IZMENA I DOPUNA DETALJNOG URBANISTIČKOG PLANA

,,BOGDANOV KRAJ (Zona C)’’

PREDLOG PLANA – Jul 2013.

SVESKA 1 – tekstualni deo





SVESKA 2 – grafički deo – postojeće stanje





SVESKA 3 – grafički deo – plansko rešenje

INVESTITOR: Prijestonica Cetinje

VRSTA PLANSKE DOKUMENTACIJE:

Izmena i dopuna detaljnog urbanističkog plana

,,Bogdanov kraj (zona C),,

OBRAĐIVAČ: "URBANPROJEKT"a.d. Čačak

RADNI TIM:

RUKOVODILAC IZRADE PLANA: Zorica Sretenović dipl.ing.arh

URBANIZAM: SAOBRAĆAJ: HIDROTEHNIČKA INFRASTRUKTURA ELKTROENERGETIKA: TELEKOMUNIKACIONA INFRASTRUKTURA OZELENJAVANJE:

Zorica Sretenović, dipl.ing.arh. Ivana Cajić, dipl.p.planer Nataša Ćirković, dipl.ing.saob. Dragan Jovašević, dipl.ing.građ. Aleksandar Ivanović, dipl.ing.el. Aleksandar Ivanović, dipl.ing.el. Jasminka Lazić, dipl.ing.pejz.arh.

SARADNICI:

Iva Paunović, dipl.ing.arh. Jelena Trifunović, dipl.ing.pejs.arh. Snežana Gaborović, dipl.ecc.

DIREKTOR Andreja Andrić, dipl.ing.građ.

SADRŽAJ: SVESKA 1 - TEKSTUALNI DEO OPŠTA DOKUMENTACIJA Potvrda o registraciji Odluka o pristupanju izradi DUP-a Programski zadatak Licenca firme Licence odgovornog planera i planera TEKSTUALNI DEO

1. UVODNI DEO - Granica zahvata - Površina zahvata - Pravni osnov za izradu plana - Programski zahtevi

2. ANALITIČKI DEO

- Prirodne karakteristike predmetnog područja - Namena površina i postojeće fizičke strukture - Opis vegetacije - Saobraćajna povezanost i infrastrukturna opremljenost - Ekonomsko demografska analiza - Dosadašnji planski razvoj - Anketni zahtevi - Sintezni prikaz ocene postojećeg stanja

3. OPŠTI I POSEBNI CILJEVI - Opšti ciljevi - Posebni ciljevi

4. PLANSKO REŠENJE

- Koncept organizacije prostora - Mreža i objekti infrastrukture

- Saobraćaj - Elektroenergetika - Hidrotehnička infrastruktura - Telekomunikaciona infrastruktura

- Način faze i dinamika realizacije plana - Ekonomska analiza i troškovi realizacije planiranih sadržaja u okviru

plana - Uporedni pregled postojećih i planskih bilansa

5. SMERNICE ZA SPROVOĐENJE PLANSKOG DOKUMENTA - Smernice za dalju plansku razradu - Smernice za zaštitu prirodnih i pejzažnih vrednosti i kulturne baštine - Smernice za zaštitu životne sredine - Smernice zaštite od elementarnih i drugih većih nepogoda i

obezbeđenje potreba odbrane - Smernice za povećanje energetske efikasnosti i korišćenje obnovljivih

izvora energije - Urbanističko tehnički uslovi i smernice za izgradnju objekata

SVESKA 2 - GRAFIČKI DEO – postojeće stanje SVESKA 3 - GRAFIČKI DEO – plansko rešenje

SADRŽAJ: SVESKA 1 - TEKSTUALNI DEO SVESKA 2 - GRAFIČKI DEO – postojeće stanje

1. Topografsko katastarska podloga sa prikazom granice plana R 1: 1000 2. Izvod iz GUP-a - namena površina R 1: 5000 3. Izvod iz DUP-a Bogdanov kraj – namena prizemlja

i smernice za uređenje sredine R 1: 1000 3a. Izvod iz izmene i dopune DUP-a Bogdanov kraj Cetinje (namena prizemlja i urbana oprema) R 1: 1000

4. Analiza postojećeg stanja - namena površina i način korišćenja- R 1: 1000

5. Analiza postojećeg stanja - fizičke strukture- R 1: 1000

6. Analiza postojećeg stanja - valorizacija - R 1: 1000

7. Analiza postojećeg stanja - vlasništvo - R 1: 1000

8. Analiza postojećeg stanja - hidrotehnička infrastruktura - R 1: 1000

9. Analiza postojećeg stanja - elektroenergetska infrastruktura - R 1: 1000

10. Analiza postojećeg stanja - telekomunikaciona infrastruktura - R 1: 1000

SVESKA 3 - GRAFIČKI DEO – plansko rešenje

SADRŽAJ: SVESKA 1 - TEKSTUALNI DEO SVESKA 2 - GRAFIČKI DEO – postojeće stanje

SVESKA 3 - GRAFIČKI DEO – plansko rešenje

1. Plan namene površina R 1: 1000 2. Plan saobraćaja, nivelacije i regulacije R 1: 1000 3. Plan parcelecije, regulacije i UTU R 1: 1000 4. Smernice za sprovođenje planskog dokumenta R 1: 1000 5. Plan hidrotehničke infrastrukture R 1: 1000 6. Plan elektroenergetske infrastrukture R 1: 1000 7. Plan telekomunikacione infrastructure R 1: 1000 8. Plan zelenih i slobodnih površina R 1: 1000

- Opšta dokumentacija

-Tekstualni deo

IZMENA I DOPUNA DETALJNOG URBANISTIČKOG PLANA ,,BOGDANOV KRAJ (Zona C),,

1

1. UVODNI DEO Granica zahvata Granica zahvata DUP-a definisana je Odlukom o izradi Izmena i dopuna Detaljnog urbanističkog plana ,,Bogdanov kraj (zona C)”. Granica je prikazana na grafičkom prilogu Topografsko katastarska podloga sa prikazom granice plana i definisana koordinatama. Površina zahvata Odlukom o izradi Izmena i dopuna Detaljnog urbanističkog plana „Bogdanov kraj (zona C)“, obuhvaćen je prostor površine 52,50ha. Generalnim urbanističkim planom Cetinja ovaj plan je definisan kao zona C. Kroz detaljnu plansku razradu izvršeno je prilagođavanje planskom rešenju i kontaktnom planu pa se Izmenom i dopunom Detaljnog urbanističkog plana razrađuje prostor u ukupnoj površini od 51.94ha. Pravni osnov za izradu plana Pravni osnov za izradu Izmena i dopuna Detaljnog urbanističkog plana ,,Bogdanov kraj (zona C),, sadržan je u: - Odluci o izradi Izmena i dopuna Detaljnog urbanističkog plana br. 351/12-605 od

27.01.2012. god. koju je doneo Predsednik Prijestonice Cetinje. - Programskom zadatku sa svim relevantnim uslovima u vezi sa Zakonom o

uređenju prostora i izgradnji objekata (Službeni list CG, broj 51/08, 40/10, 34/11, 40/11 i 47/11).

Programski zahtevi – Prema Odluci o Izradi izmena i dopuna DUP-a i Programskom zadatku predmetni plan se donosi za period od pet godina. Osnov za izradu Izmena i dopuna Detaljnog urbanističkog plana “Bogdanov kraj (Zona C)” je zahtev zainteresovanih korisnika da se stvore planski uslovi za kvalitetniju valorizaciju navedenog prostora. Generalnim urbanističkim planom Cetinja za predmetni prostor je predviđena izrada detaljnog urbanističkog plana. Izmenama i dopunama Generalnog urbanističkog plana Cetinja za prostor Izmena i dopuna DUP-a „Bogdanov kraj (zona C) i DUP-a „Industrijska zona (zona I, podzona I 2) definisaće se smernice, namena i uslovi za izradu samog Plana.


2

2. ANALITIČKI DEO Prirodne karakteristike predmetnog područja Osnovni podaci o prostoru Opština Cetinje obuhvata brdsko – planinski prostor podlovćenske Stare Crne Gore. Prostire se od Boke i primorja do duboke doline Zete i od Skadarskog jezera i Lješanskih brda do Nikšićkog polja i Grahova. Odvaja i spaja , strmim odsecima i visokim prevojima Primorje i zaleđe s jedne, i nudi udolinama u zaleđu mora, veze između Skadarskog i Trebinjskog basena s druge strane. Površina opštine iznosi 910km2 što je oko 6.6% teritorije Crne Gore.Na prostoru se izdvajaju visoki lanac Lovćena, krševita katunska zaravan i niži predeli Riječke nahije sa razuđenim vodama i ostrvima Skadarskog jezera. Izdignuta i pokrenuta krševita površina nagrižena je hiljadama velikih i malih kratera (ponikva). Prosečna nadmorska visina prostora iznosi 677m. Nivo jezera je na 6 metara, dok se vrh Lovćena izdiže nad morem 1749 metara. Ravni tereni čine svega 1.4%, a brdoviti i strmi preko 80% površine. Cetinjsko i Njeguško polje predstavljaju značajnije ravne celine na površi. Na dinamičnom reljefu, po pravcu pružanja planinskog masiva naglašene su udoline od Rijeke Crnojevića do Grahova i od Bjelopavlića preko udoline Zagarča ka Čevu, prekidane nizom krečnjačkih barijera. Plato Ceklina, Dobrske udoline i Ljubotinja, iznad usečene doline Rijeke Crnojevića, nosi potencijale plodnog zemljišta.. Visinska razlika oblasti uslovljava modifikaciju osnovne submediteranske klime na župsku, brdsku i planinsku. Razlika u temperaturi vazduha predela Lovćena i oblasti oko Jezera iznosi i do 100C. Izuzetno velika količina padavina u zimskom delu godine i dugi sušni periodi leti na karstifikovanoj podlozi uslovljavaju ili višak ili manjak vode.Skromna krševita podloga sa malo zemljišta, oskudnim pašnjacima, proređenim šumama, ležištima boksita i ribolovna Jezera predstavlja skroman prirodni potencijal. Plodno obradivo zemljište rasuto je u stotine vrtača i dolova nanizano po udolinama, izdvojeno na kraškim poljima, podzidano na padinama. Prostori pašnjaka izdvojeni su na visokim katunima i plavnom Ceklinskom polju. Egzistencijalni prostor grada čini zatvoreno kraško Cetinjsko polje, najprostranije od hiljadu kraterskih ponikvi na kamenitoj katunskoj zaravni. Nalazi se na istočnom rubu zaravni ispod Lovćena , na nadmorskoj visini od 640 – 750mnm. Specifičnost kontinentalne pozicije ogleda se u bliskim odstojanjima (10 -12km) od Jadranskog mora, Boke Kotorske i Skadarskog jezera, što je predodredilo, uz niz visinskih barijera, Cetinjski prostor za značajnog saobraćajnog posrednika između Primorja i zaleđa. Neposredno okruženje oaze Cetinjskog polja su tipični kamenjari i padine obrasle niskim šumama. Na prostoru vlada brdsko mediteranska klima sa uticajem Jadranskog mora i planinskog masiva Lovćena. Prisutan je mediteranski ciklus padavina sa kišovitim jesenima, snežnim zimama i sušnim letima. I pored izrazito velike količine padavina prostor je skoro uvek bezvodan. Sve vode direktno ili indirektno poniru (ponori, kaverne, kolektori). U izuzetnim morfološkim


3

prilikama dolazi do isticanja podzemnih slivnih voda i plavljenja velikih površina polja i grada. Ambijent, koji čini fizionomiju samog grada i njegov odnos prema okruženju, odlikuje:

prisutna teskoba koju uslovljava kotlinska pozicija i ograničeni prostor harmonični odnos struktura gradskog i ruralnog nasleđa, zelenila parkova i

Cetinjskog polja, s jedne strane, te kamenite okoline i masiv Lovćena, s druge strane.

narušavanje ovih okvira kao posledice rasta grada i nekontrolisanog razvoja Geološke i hidrogeološke odlike Geološki sastav terena Područje Opštine Cetinje pripada krajnje južnim spoljašnjim Dinaridima. Oblast izgrađuju krečnjačke stene sa svim prelaznim I posebnim karakteristikama. Vulkanogeno sedimentne serije javljaju se u obliku tufova I režnjaka.. Dolomiti i dolomitski krečnjaci prostiru se u antiklinalnim delovima područja u oblasti Lovćena, Cetinja i Rijeke Crnojevića. Stene srednje i gornje jure javljaju se u obliku krečnjaka veoma moćnih debljina (700m) u zonama Njeguša i Krsca. Kvartarne tvorevine ispunjavaju udoline vrtača i kraških polja. Hidrogeološke i hidrološke odlike Prostor ljutog krša poznat je po specifičnim i razuđenim oblicima, pojavama i procesima kraške erozije. Karbonatne stenske stenske mase otopive su I vodopropusne. Gledano kroz geološku evoluciju, na površini I u podzemlju geološke strukture odvijali su se procesi. Površina krša je zbog nejednake otpornosti nagrižena sa desetinom hiljada krošera “ponikva”. Spiranjem I nanošenjem neotopivog dela I raspadnutog materijala dno udolina je zaplavljeno, pri čemu su formirani mnogi dolovi I dva mala kraška polja. Uz severozapadne delove Skadarskog jezera u slivu Morače obrazovana je aluvijalna ravan Ceklinskog polja. U podzemnoj strukturi obrazovane su pukotine I kaverne (jame, škarpe, ponori I pećine). Ovim vrlo razvijenim sistemom propadaju skoro upravno atmosferske vode odnoseći pri tom I veliki deo zemljišta. U kraškim poljima I dolovima, gde su u slojevima prisutni I proslojci gline, vode se kratko zadržavaju, a na izdvojenim područjima dolomita ima I podzemnih tokova (Borovik, Ljubotinski Ubli, Vrela uganjska, Pištat baljički). Zbijene izdani javljaju se u aluvijalnim nanosima Caklinskog polja. Takozvane viseće izdani javljaju se na delovima kraških polja I dolova (bunari na Cetinjskom polju, “lokve” po dolovima. Po rasednoj liniji Katunske I spuštene rečne nahije javlja se niz pećina (Cetinjska, Lipska, Tranićka, Štitarska). To su ostaci nekadašnjih tokova ili I dalje aktivnih kaverni kolektora. Čitav ovaj dinamički erodivni proces često je podstican aktivnošću ljudi (seča šuma, prekomerna obrada zemljišta, a uslovi oticanja voda menjani izgradnjom i smanjenje propusne moći tla.


4

Inženjersko geološke odlike terena Po specifičnostima inženjersko geoloških odlika I problematici koja ih prati u području se izdvajaju:

o Tereni u kojima preovladavaju vezane karbonatne stene (obod polja) i o Tereni koji su pokriveni debelim naslagama stena kvartarne starosti (polja) t.j.

kompleksima poluvezanih i nevezanih stena. Inženjersko geološki kompleks kvartarnih nanosa koje izdvajaju šljunkovi sa peskovima i ilovastim vezivom proteže se središnjim delom polja. Nosivost ovog kompleksa je ograničena i zavisi od zbijenosti i mogućnosti slojeva. U delu Donjeg polja, u području ponora (istočna zona polja) teren grade većinom gline, stišljive i smanjene nosivosti. Povećanu nosivost imaju rubne partije polja (Donji kraj i Umci), koje izgrađuju peskovi i šljunkovi i šljunak mestimično vezan za konglomerat. Karbonatne stenske mase obodom polja generalno su vrlo dobro nosivi tereni. Prema kategorizaciji tereni polja pripadaju II i IV kategoriji. U drugu kategoriju spadaju tereni gde preovlađuju šljunkovi i peskovi. Sadržaj gline i prisustvo konglomerata utiču na povećanje kategorije. Tereni oboda polja pripadaju uglavnom VI kategoriji. Seizmičke karakteristike Aktivni dubinski rasedi u zonama sučeljavanja tektonskih pokreta različite usmerenosti čine osnovne tipove seizmogenih struktura. Zone dubinskih raseda I reda imaju pravac pružanja glavnih struktura severozapad – jugoistok. Urbano područje Cetinja nalazi se u zoni između primorske i rečne dislokacione zone. Učestalost pojava zemljotresa pokazuje da autohtono žarište Budve iskazuje visok nivo seizmičke opasnosti za region Cetinja. Istraživanja, studije i analize sprovedene za opštinu Cetinje ukazuju da je čitava teritorija seizmički aktivna i visokog seizmičkog intenziteta od 80MCS. Pedološke odlike Zemljišta ovog prostora spadaju u evoluciono genetsku seriju zemljišta na krečnjacima i dolomitima. Manju površinu pokrivaju hidrogena zemljišta u rukavcima Rijeke Crnojevića i u priobalnom pojasu Skadarskog jezera. Glavni faktori koji opredeljuju potencijal zemljišta na krečnjacima svrstava se u tri veće celine:

U klimatskim i orografskim uslovima Lovćena dominira plitko, humusno zemljište, koje pripada tipu rendzina, poznatije kao “buavica”

Spoljašnju morfologiju zemljišta u oblasti katunske kraške zaravni karakteriše kamenitost koja često pokriva i više od 90% površine. Na takvoj podlozi razvila su se plitka himusna zemljišta, profila koji takođe pripada tipu rendzina

U oblasti Skadarskog basena dominiraju zemljišta tipa crvenice, obrazovane na jedrim krečnjacima, na visini koja ne prelazi 500m. Crvenice u ovom području ne pripadaju tipičnim, već predstavljaju podtip posmeđene humusne crvenice. Kod ovog zemljišta često se podhorizont javlja na samoj površini usled odnošenja površinskog sloja erpzijom. Obodom Skadarskog jezera, na


5

relativno maloj površini javlja se zemljište tipa dubokog slabo zabarenog aluvijuma i mineralno – močvarno zemljište.

Mineralne sirovine Na području Opštine Cetinje, izuzev boksita ukrasnog kamena i treseta nema ležišta drugih mineralnih sirovina. Prema dosadašnjem stepenu izraženosti na teritoriji Opštine najznačajniji su beli boksiti. Najveća nalazišta ove rude su u Bijelim poljanama. Bilansne rezerve rude cene se na oko 2 miliona tona, dok vanbilansne na oko 12 miliona. Međutim stepen istraženosti je nedovoljan za zasnivanje industrijske proizvodnje. Crveni boksit se pojavljuje na više lokacija. Stepen istraženosti nije dovoljan da bi se imala tačna predstava o zalihama i kvalitetu ove rude. Ukrasni kamen se nalazi na području Vrela i Uganja u blizini puta Ostinje – Budva. Otkrivena zona šarenih brečastih krečnjaka, izgrađenih od belih i crvenih krečnjaka povezanih kalcitom i limonitom, čini ih trošnim. Rezerve ovog kamena cene se na oko 2 miliona tona. Klimatske karakteristike Prostor Opštine Cetinje odvojen je masivom primorskih planina od mora, te je neposredni termički uticaj mediteranske klime zaustavljen. S druge strane preko basena Skadarskog jezera ostvaruje se maritimni uticaj sa nešto izmenjenim okolnostima. Od presudnog značaja na klimatske odlike područja je razlika u nadmorskoj visini, koja se odražava na temperaturu vazduha. Niz udolina utiče na pojavu inverzija i izmenu načina hoda temperatura u hladnom periodu godine. Na čitavom prostoru opštine prisutan je mediteranski pluvijalni ciklus obilnih padavina s jeseni i zimi i sušnih razdoblja leti. Klimatska područja Na osnovu ovih faktora i uticaja, kao delovi širih klimatskih područja središnjeg dela Crne Gore izdvajaju se:

Submediteranska klima (oko 17% teritorije) prisutna u basenu Skadarskog jezera do 500metara nadmorske visine. Obuhvata vinorodno područje, odnosno areal divljeg šipka i smokve. Srednja godišnja temperatura vazduha je od 12-150C. U odnosu na Primorje odlikuje se hladnijim zimama (srednja januarska 5-100C) i toplijim letima (srednja julska 23-250C). Uticaj kontinenta opada sa većom amplitudom temperature. Sneg se nerdovno javlja i vrlo je kratkog trajanja (5-10dana godišnje).

Brdsko submediteranska klima vlada na katunskoj zaravni (od 600-1000mnm), čineći 50% teritorije, sa srednjom godišnjom temperaturom od 8-100C. Razlikuje se od prethodne zone jače izraženim godišnjim dobima, svežim letima (npr. julske temperature 18-200C) i hladnijim zimama (januarske -10C – 10C). Karakterističan je veliki i nestalni snežni pokrivač.


6

Planinsko mediteranska klima vlada na Lovćenu i višim predelima zaravni iznad 1000mnm, čineći 20% teritorije. Srednja godišnja temperatura vazduha kreće se od 4-80C. Obuhata areal bukve i planinskih pašnjaka . Odlikuje se svežim letima (npr. julske 13-170C) i hladnim zimama (januarska -6 0C do -20C), uz znatne oscilacije temperature na graničnoj barijeri klimatskih uticaja, naročito zimi.

Temperatura vazduha Temperaturni režim uslovljen je promenom nadmorske visine.Veća razlika temperature prisutnija je u letnjem periodu, a manje u zimskom. Anomalije u temperaturnom režimu zimi vezane su za pojavu inverzija. Apsolutni minimum na prostoru izmeren je na Ostinju (-20.10C), iako su Ivanova korita viša za 600m , izmerena je niža temperatura od -19.20C. Period inverzija u toku zimskih meseci uslovljava nepokretnost vazdušnih masa i obratnu cirkulaciju, što povećava mogućnost zagađenja vazduha. Periodi kratko traju, a najčešće do 10 časova ujutru. Kod južnog vetra javlja se pojava „fena“ koja uslovljava znatno podizanje temperature i zimi naglo topljenje snežnog pokrivača. Negativne temperature se pojavljuju počev od septembra i završavaju u maju. Prosečno godišnje letnjih dana ima 67.4. Znatno su ređi vreli dani, sa temperaturom preko 300C, svega 13.9dana. Padavine Količina atmosferskog taloga u Cetinju je znatna, čemu doprinosi kondenzacioni efekat masiva Lovćena u jesenjem i zimskom preiodu. Srednja godišnja količina padavina je 3616mm. Jesenji i zimski meseci imaju najviše padavina. Nagli pad atmosferskog taloga je u julu i iznosi 69mm. Novembar i decembar su meseci sa najvećom količinom padavina. U Ostinju se nakih godina dešava i preko 1000mm atmosferskog taloga. Padavine su vrlo izražene, tako da u toku jednog dana može pasti oko 300mm padavina. Snežni polrivač Snežni pokrivač je prisutan više po svojoj visini nego po periodu zadržavanja.Pojava prvog snežnog pokrivača moguća je u oktobru, a poslednja vrlo retko, ali moguće u maju. Oblačnost i trajanje sunčevog sjaja Najveću prosečnu oblačnost imaju novembar i decembar (6/10). U toku 7 meseci više od 5/10 neba pokriveno je oblacima (decembar – april). Broj vedrih dana je najveći u avgustu i septembru. Ukupno godišnje trajanje sijanja sunca je 2300-2500 sati. Ekspozicija Cetinjskog polja je povoljna. Značajno ograničenje trajanja sijanja sunca čine obodna brda na jugozapadnom i zapadnom rubu polja. Vetar Broj dana sa pojavom jakog vetra je vrlo mali i prosečno iznosi po 1 dan u zimskim mesecima, dok se u letnjim mesecima vrlo retko pojavljuje. U Cetinju je tišina zastupljena sa 57%.


7

Hidrografske, hidrološke karakteristike i kvalitet vode Osnovna hidrološka karakteristika kraške površi je da sa nje nema površinskog oticanja, već je pretvoreno u podzemno oticanje.Skoro uvek je propusna moć zemljišnog pokrivača i krečnjačke padine veća od priliva voda. Do kraćeg zadržavanja vode dolazi samo u retkim depresijama prekrivenim manje propusnim slojevima. Na starocrnogorskom kršu nema stalnog vodotoka, niti izvora vrednije izdašnosti, iako su padavine izuzetno velike. Na Skadarskom jezeru se dreniraju:

Prostor od Lješeva Stuba i severoistočni deo Riječke nahije na izvor Karuč Cetinje, deo Konaka i jugozapadni deo Riječke nahije, preko izvora Obodska

pećina (minimum 300l/s) na Rijeku Crnojevića Obzovica prekornica i okolni prostor preko izvora Podgorska vrela (minimum

200l/s). Prema Kotorskom zalivu na vrulje otiču vode severozapadnog dela Opštine.

Podzemno slivu reke Zete pripada severoistočno područje Katunske nahije. Stalni površinski tokovi javljaju se obodom Skadarskog jezera na aluvijalnim nanosima i poplavljanim dolinama. To su Rijeka Crnojevića sa dubokim Limnskim ušćem (12km), te Karuč, Korotuna i Biševina sa plitkim koritima u aluvijonu Ceklinskom polju. Tokovi su često tokom godine zaplavljeni vodama jezera, što ih uz mali pad čini plovnim čitave godine. U gornjem toku Rijeka Crnojevića ima veći pad, čiji je energetski potencijal iskorišćen za malu hidroelektranu. Namena površina i postojeće fizičke strukture Predmetni prostor predstavlja stambenu zonu u neposrednom kontaktu sa gradskim jezgrom. Stanovanje kao primarnu namenu prate centralni sadržaji koji su pre svega gradskog karaktera dok su naseljski sadržaji, uglavnom u vidu trgovine i usluga, zastupljeni u kombinaciji sa stanovanjem. Od sadržaja koji opslužuju šire gradsko područje u okviru predmetnog prostora zastupljeni su školstvo (Gimnazija “Đorđe Lopičić“, Srednjoškolski centar i Osnovna škola), kultura (Narodna biblioteka “Njegoš“) i gradsko groblje sa pratećim sadržajima (kapela,...). Predmetni prostor je razuđeno izgrađen gotovo čitavom površinom. Slobodne površine obrasle autohtonom vegatacijom zastupljene su na višim kotama, dok su između objekata i grupacija prepoznate veće ili manje slobodne površine koje su zastupljene uglavnom u vidu neizgrađenih zapuštenih i zakorovljenih površina. U okviru predmetnog prostora izdvajaju se površine koje su u funkciji: Stanovanja i to pretežno porodičnog, dok je višeporodično stanovanje kao i stanovanje u sklopu koga su organizovane delatnosti prepoznato na pojedinačnim lokacijama.


8

Porodično stanovanje je zastupljeno i egzistira u objektima koji su neujednačene spratnosti, gabarita, kavaliteta i stepena završenosti, kao i starosti.

Po obudu zahvata plana i na višim kotama izgrađeni su objekti, često i samo pomoćni, na parcelama različitih oblika i površina sa uglavnom neuslovnim saobraćajnica i pristupima.


9

U široj zoni u zaleđu formirane stambene zone uz Ulicu Lovćensku , izgrađeno je stambeno naselje sa većim brojem montažnih i polumontažnih stambenih i pomoćnih objekata.

Uz Bulevar Crnogorskih junaka i uz ulicu Peka Pavlovića, neposredno uz centralno gradsko jezgro prepoznaju se karakteristični nizovi koji formiraju zatvoren bloka. Ovi objekti su prizemni ili imaju i sprat koji ne često prati mansarda ili se ističu podkrovne badže. Usled potrebe za povećanjem stambenog prostora neki objekti su rekonstruisani sa povećanjem spratnosti, a neki i promenjenom namenom, čime je delimično narušen karakterističan izgled uličnih nizova.


10

U okviru pojedinačnih objekata u nizovima kao i razuđeno u širem zahvatu plana u okviru stanovanja organizovane su i delatnosti sa sadržajima u funkciji naseljskih potreba. Višeporodično stanovanje je prepoznato na pojedinačnim lokacijama u okviru zona porodičnog stanovanja , ili u objektima potpuno nove gradnje kao i u okviru definisanih blokova u objektima veće spratnosti.


11

Na dve lokacije su prepoznati objeketi višeporodičnog stanovanja posleratne arhitekture koji su u prilično lošem stanju neodržavani i oronuli.

Centralnih delatnosti koje se nalaze na nekoliko lokacija i to kao poslovni i stovarišni kompleks preduzeća (silosi) u kontaktu sa gradskim grobljem, diskontni magacinski prostor u neposrednom kontaktu sa starom zapuštenom zgradom zatvora, kao i zgrada crvenog krsta.


12

Školstva i socijalne zaštite koje čini Gimnazija “Đorđe Lopičić“ i Srednje-tehnička škola u okviru iste lokacije i Osnovna škola.

Kulture koja je organizovana u okviru kompleksa Gradske narodne biblioteke “Njegoš“. Ovaj prostor sa svojim arhitektonskim, prirodnim i kulturnim karakteristikama predstavlja prostorni reper i daje ambijentalni karakter čitavom prostoru povezujući ga sa ostalim sadržajima na gradskom nivou.

Komunalne infrastrukture na kojima su locirani objekti komunalnog opremanja prostora. U okviru zadatog prostora nalazi se i prenosna trafo stanica 35/10kV. Groblja koje kao jasno definisana uređena i organizovana površina sa potrebnim pratećim sadržajima zauzima centralni deo predmetnog prostora.


13

Slobodnih zelenih površina koje su u zahvatu plana prepoznate jedino kao autohtona vegetacija na višim kotama, dok kroz zahvat plana (osim u okviru definisanih namena) nisu prepoznate kvalitetnije uređene zelene površine.. Površinskih voda koje se u zahvatu ovog plana javljaju kao manji regulisani potok u okviru uređene površine uz višeporodično stanovanje Saobraćajne infrastrukture koja je u okviru predmetnog prostora zastupljena kroz ulice u naselju i kolsko-pešačke pristupe. Opis vegetacije Vegetacija okoline i zelene površine Cetinja predstavljaju dva značajna elementa prostora. Prirodni biljni pokrivač okoline Cetinja (cetinjskog polja) čine uglavnom razni oblici jače izmenjenih, ekološki veoma labilnih šuma i razni oblici potpuno izmenjenih (šikare i kamenjari). Takvo stanje biljnog pokrivača posledica je nepovoljnih prirodnih i socijalno ekonomskih uslova. Dugogodišnji regresivni trend razvoja biljnog pokrivača i ograničavajući faktori svrstali su ove površine na dno lestvice pogodnosti. Vegetacija Cetinja predstavlja dno vegetacije kontinentalne zone Lovćenskog masiva na tzv. ljutom kršu. U ovom prostoru dominiraju antropogeni, degradirani i veoma degradirani tipovi vegetacije, kao što su , vegetacija u pukotinama stena, vegetacija korova, ruderalna i livadska vegetacija, vegetacija kamenjara i modifikovanih šumskih zajednica graba, hrasta i crnog jasena. Na izrazito gruboj skeletnoj podlozi sa dubokim pukotinama i škarpama, javljaju se mnoge biljne vrste, tzv.epiliti i endoliti, prilagođene veoma nepovoljnim uslovima. Uz puteve, ograde, zidine, oko kuća i na rubovima grmolikih biljnih zajednica nailazi se na bujnu korovsku vegetaciju. Vegetacija kamenjara nastala je krajnjom degradacijom klimatogenih grabovih šuma. Njeni prelazni oblici ka odgovarajućoj klimatogenoj šumskoj zajednici jesu i retke otvorene šikare i grmovi i zakržljali oblici izdanačkih šuma. Postojeće stanje zelenih površina uglavnom prati postojeće stanje prostornih celina obrađenih planom. Ono je uslovljeno rasporedom slobodnih površina i koeficijentom izgrađenosti predmetnog područja. Postojeći sistem zelenila karakteriše nepovezanost i neravnomeran raspored. Zelene površine kategorije javnog zelenila na prostoru zhvata plana javljaju se u vidu zelenila duž saobraćajnih komunikacija. One su prisutne u formi drvoreda, koji se prostiru duž glavnih saobraćajnih komunikacija, praćenih nižim formama žbunastog zelenila i travnog pokrivača, što predstavlja značajan zeleni koridor koji doprinosi poboljšanju mikroklimatskih uslova zahvaćene teritorije.


14

Stabla drvoreda su zadovoljavajućeg zdravstvenog stanja, ali uslovi rasta su im ograničeni, imajući u vidu da rastu u malim otvorima kroz betonske raster-elemente.

Sporedne saobraćajnice, uglavnom prati neuređena, žbunasta i drvenasta korovska vegetacija.

Zelene površine ograničene namene javljaju se kao zelenilo objekata stanovanja i prosvete. Zelenilo okućnica različitog je kvaliteta i stepena uređenosti, što je uslovio položaj, morfologija terena i drugi socijalno-ekonomski uslovi. Po obodnom delu područja zahvaćenog planom locirane su okućnice manjeg stepena uređenosti, obično praćene i prisustvom manjih zasada voća i povrća u vidu kućnih bašti.


15

U strmijim delovima, formirani su stepenasti biljni zasadi oivičeni kamenim podzidima. Generalnoj iscepkanosti i nepravilnom rasporedu doprinosti i neograđenost nekih od pojedinačnih parcela, kao i prisustvo livadske vegetacije obrasle korovom. U delu teritorije gde su granice parcela jasno izražene i stepen uređenosti okućnica je kvalitetniji. One su organizovane u vidu manjeg, uređenog predvrta koji dodatno oplemenjuje ulični profil i većeg, zadnjeg vrta zaklonjenog objektom. Obično sadrže cvetne zasade, žbunje i niže drveće, ali i voćne kulture, a najčešće pergole sa vinovom lozom.

U delovima gde je objekat direktno na građevinskoj liniji predvrtovi formiraju zelenilo uličnog profila i različitog su stepena uređenosti ili u potpunosti odsustvuju.


16

Zelenilo stambenih objekata i blokova formirano je u vidu uređenih prilaza stambenim zgradama, ali unutrašnja dvorišta ovih objekata ne zadovoljavaju potrebne kriterijume. Primetno je odsustvo sadržaja za igru dece, odmor i rekreaciju, jer lokaciju dvorišta delimično zauzimaju montažne garaže.

Objekti osnovnih i srednjih škola oskudni su u procentu prisustva zelenih površina, dok dvorište gradske biblioteke predstavlja značajanu oazu u sistemu gradskog zelenila, jer obiluje bogatstvom različitih biljnih vrsta.


17

Od zelenih površina specijalne namene značajnu površinu u fondu zelenila predmetnog plana čini zelenilo groblja. Ono predstavlja u svom većem delu uređenu površinu, koja obiluje zasadom bilja različite starosti. Uz objekat kapele nalazi se novoformirana uređena površina gde su prisutna mlađa stabla, dok ostatak zelenila groblja čini starije masivno drveće. Nedostatak ove zelene površine je što nije sa svih strana oivičena zaštitnim pojasom zelenila, već je u jednom delu otvorena prema objektima stanovanja.


18

Na predmetnoj teritoriji prisutne su i šumske površine koje predstavljaju tzv. šumske kulture nastale pošumljavanjem, locirane na obodnim delovima.

Saobraćajna povezanost i infrastrukturna opremljenost Predmetni prostor koji se obrađuje DUP-om “Bogdanov kraj (Zona C)“ tangira sa severoistoka primarna gradska saobraćajnica - Bulevar Crnogirskih junaka, dok se centralnim delom, pravcem od severoistoka ka jugozapadu pruža Ulica Lovćenska. Pored pomenutih saobraćajnica, važnu saobraćajnu vezu predstavlja i Ulica Peka Pavlovića koja se pruža pravcem istok-zapad vezujući se na Bulevar Crnogirskih junaka i Ulicu Lovćensku. Ovi pravci preuzimaju glavne tokove drumskog saobraćaj u okviru predmetnog i šireg prostora u okviru grada. Ovako formirana mreža saobraćajnica omogućava punu saobraćajnu protočnost i pristupačnost sadržajima kao i povezanost na gradsku mrežu saobraćajnica. Predmetne saobraćajnice predstavljaju i glavne koridore teretnog tranzitnog saobraćaja unutar obrađivanog prostora. Pristup obrađivanom prostoru se ostvaruje, kako direktno sa gradske saobraćajnice- Bulevara Crnogirskih junaka, Ulice Lovćenske i Peka Pavlovića, isto tako i pristupnim saobraćajnicama koje se vezuju za glavne pravce. Ove saobraćajnice kao najvažnije veze prostora sa širim okruženjem imaju poprečni profil adekvatne širine sa asfaltnim zastorom u delimično dobrom stanju i sa dobrim tehničko-eksploatacionim karakteristikama. Ostali deo mreže pristupnih saobraćajnica je sa minimalmim horizontalnim elementima, lošom kolovoznom konstrukcijom, i niskim stepenom održavanja. Dosadašnji planski razvoj Predmetni prostor je dosada razrađivan: GUP-om Cetinja, čije je namene bilo neophodno preispitati i planirati na način koji omogućava bolju valorizaciju i veze sa kontaktnim zonama pa je u tom cilju rađena Izmena i dopuna GUP-a za zahvat predmetnog prostora, DUP-om „Bogdanov kraj“, kao i manjom izmenom pomenutog plana.


19

Izvod iz Izmena i dopuna GUP-a Cetinje za prostor Izmena i dopuna DUP-a „Bogdanov kraj (zona C) i DUP-a „Industrijska zona (zona I, podzona I 2)“:

Organizacija prostora Polazni stavovi i principi

GUP-om Cetinja, predmetni prostor po nameni površina predviđen je za: stanovanje niskih gustina do 150st/ha, stanovanje srednjih gustina 150-250st/ha, stanovanje visokih gustina preko 250st/ha, centralne aktivnosti i stanovanje, centralne aktivnosti, kulturu, obrazovanje, industriju, sportsko-rekreativne površine, groblje, poljoprivredne površine, šumske komplekse, postojeće šumske komplekse i saobraćajne i ulične koridore. Programskim zadatkom ukazano je na nemogućnost sprovođenja planirane namene i potrebu preispitivanja važećeg GUP-a u delu namene površina sa ciljem stvaranja kvalitetnijih uslova za valorizaciju predmetnog prostora Analizom I ocenom postojećeg stanja konstatovano je da se odstupilo od planiranog načina korišćenja i da se potrebe ikorisnika prostora razlikuju od mogućnosti koje pruža postojeće plansko rešenje. Uzimajući u obzir sve napred navedene elemente i analize uz sagledavanje kontaktnih zona i uticaja predmetnog prostora na njih došlo se do prostorne organizacije sa izmenom u delu namene površina i saobraćajnog rešenja. Izmena namene površina se sastoji uglavnom u promeni namene "poljoprivreda" a s obzirom na postojeći način korišćenja predmetnog prostora. Izmenom i dopunom se kroz uvođene stanovanja na nešto većim parcelama stvara mogućnost za kvalitetnije korišćenje predmetnog prostora uz mogućnost bavljenja poljoprivredom u okviru okućnica. Takođe značajna izmena je u delu prenamene površina opredeljenih za industriju, gde se namene prilagođavaju postojećem načinu korišćenja i realnim potrebama i mogućnostima u okviru predmetnog prostora. Ostale Izmene prate započeti razvoj predmetnog prostora kao i prilagođavanje konfiguraciji terena i saobraćajnoj mreži koja je planom uvezana u GUP-om zadate pravce. Prostorna organizacija

Prostor Izmene i dopune GUP-a Cetinja , za prostor Izmena I dopuna DUP-a “Bogdanov kraj” (Zona C) I DUP-a “Industrijska zona (Zona I, podzona I2)"planski karakteriša uspostavljanje urbanog reda u okviru prostora koji sa jedne strane zadire u zonu zaštićene okoline kulturnog dobra istorijskog jezgra i tako vezuje za glavne gradske sadržaje i koji prostorno predstavlja kontinuitet u razvoju gradskih sadržaja mešovitog karaktera. Predmertni prostor je u skladu sa GUP-om definisanim namenama uz prilagođavanje Pravilniku o bližem sadržaju I formi planskog dokumenta, kriterijumima namene površina, elementima urbanističke regulacije I jedinstvenim grafičkim simbolima, opredeljen za stanovanje niskih gustina, stanovanje srednjih gustina, stanovanje većih


20

gustina, centralne aktivnosti, mešovite namene, školstvo I socijalnu zaštitu, kulturu, šumske komplekse, komunalne servise i saobraćajne i ulične koridore. U okviru površina opredeljenih za stanovanje kroz dalju plansku razradu u skladu sa veličinama parcela i položajem u odnosu na okruženje, definisaće se I uslovi gradnje koja će podržati predmetni prostor. Saobraćaj u okviru predmetnog prostora daljom planskom razradom treba povezati na obodne saobraćajnice i uvezati u celokupnu naseljsku i gradsku mrežu. U okviru stanovanja kao planom definisane pretežne namene moguća je organizacija i drugih sadržaja koji su kompatibilni i podržavaju stanovanje kao osnovnu namenu. U skladu sa tim moguće je organizovati i delatnosti. U okviru predmetnog prostora obezbeđuju se sadržaji naseljskog karaktera dok će se potrebe za obezbeđenje ostalih sadržaja pratećih stanovanju zadovoljiti na gradskom nivou u skladu sa postavkama osnovnog GUP-a.

Infrastruktura Saobraćaj Plan Sobraćajno rešenje u Izmenama i dopuna GUP-a se bazira na koncepciji koja je data planom sobraćaja u GUP-u, analizi saobraćajnih rešenja koja su data PPR i PPO a koji tretiraju kontaktne zone, kao i sveobuhvatnoj analizi postojećeg stanja saobraćaja. Na osnovu toga trase, odnosno profili većine saobraćajnica primarne mreže za predmetni prostor (Bulevara Crnogirskih junaka i Peka Pavlovića) su preuzete iz Izmena i dopuna GUP-a, ali su izvršene izmene u smislu promene ranga pojedinih saobraćajnica i u smislu uvođenja novih saobraćajnica koje su potvrđene kao postojeće trase. Dakle, saobraćajnice date u Izmenama i dopunama GUP-a su potvrđene po postojećim trasama i planirane sa profilima kakve zahteva ovaj rang saobraćajnica. Osnovnu- primarnu saobraćajnu mrežu po Izmenama i dopunama GUP-a, na ovom prostoru čine : - Ulica Bulevar Crnogorskih junaka je jednim delom profila u obuhvatu predmetnog plana i predloženi profil ove saobraćajnice poklapa se sa postojećim stanjem i planiranim profilom iz kontaktnog plana - DUP “Aerodrom”. Budući profil sastoji se, takođe, iz dve kolovozne trake razdvojene zelenim pojasom i sačuvanim drvoredom. Sa obe strane su planirani trotoari širine 2.5-5.0m u kombinaciji sa podužnim uličnim parkiranjem.


21

- Ulica Peka Pavlovića takođe je potvrđena sa kolovozom širine 6.0m i trotoarima sa obe strane, širine od 1.25-2.0m, u okviru prostornih mogućnosti. - Ulica Lovćenska koja je u GUP-u imala rang sekundarne saobraćajnice u potpunosti je potvrđena po postojećem stanju sa kolovozom širine 6.0m i obostranim trotoarima minimalne širine 1.5m i nišama za podužno parkiranje standardnih dimenzija. - Potpuno nova ulica (Južna nova) koja bi obezbedila vođenje primarnih saobraćajnih tokova sa južne strane centralnog gradskog područja. Za ovu saobraćajnicu većim njenim delom postoji koridor planiran GUP-om. Ulica Južna nova planirana je sa kolovozom širine 6.0m(5.5) i obostranim trotoarima promenljive širine 1.5m-2.5m. Planirana saobraćajnica ima funkciju povezivanja šireg gradskog područja: od jugoistočnih delova grada (Gruda-Donje Polje) preko centralnih i središnjih (Istorijsko jezgro i Bogdanov kraj) sa severozapadnim delovima grada (Humci i Bajice). Osnovnu- sekundarnu saobraćajnu mrežu po Izmenama i dopunama GUP-a, na ovom prostoru čine : - Ulica Četvrte proleterska brigade koja se zadržava u potpunosti sa parkiranjem duž saobraćajnice. - Ulica iznad groblja je planirana sa adekvatnom geometrijom i profilom a u skladu sa prostornim mogućnostima predložen je profil sa kolovozom širine 6.0m i obostranim trotoarima širine do 1.5m. Ova saobraćajnica data je u granicama Izmene i dopune GUP-a. Predlaže se da se pri izradi Peostornog plana Cetinja razmotri i pronađe trasa ovoj saobraćajnici u produžetku, van granica ovih Izmena i dopuna GUP-a jer ima svoj koridor. - Takođe nova sekundarna saobraćajnica je i ulica koja se pruža pravcem sever-jug, tangira groblje prolazeći kroz prostor DUP-a Bogdanov kraj i DUP-a Industrijska zona i spaja Ulicu Lovćensku i ulicu iznad groblja. Što se tiče nove sekundarne ulične mreže, ona je rešena tako da omogući maksimalnu prilaznost stambenim i drugim objektima, s tim da su delom formirane potpuno nove trase a delom zadržane već postojeće trase. Neke od ovih saobraćajnica planiranih GUP-om su jednostavno ukinute jer ne postoje nikakve prostorne mogućnosti za njihovo sprovođenje. Sve raskrsnice primarne i sekundarne mreže saobraćajnica moraju imati raskrsnice rešene i zaobljene sa propisanim radijusima Rmin=6m. Ostale ulice iz planirane mreže prema Izmenama i dopunama GUP-a, takođe se većim delom, poklapaju sa postojećim trasama. Profil ovih saobraćajnica sastoji se iz kolovoza širine od 5.0m do 5.5m sa trotoarima sa jedne ili obe strane. Parkiranje na nivou plana rešeno je u skladu sa Prostornim planom Opštine Cetinje, sa namenom prostora, i važećim standardima i normativima za parkiranje standardnih dimenzija 2.5x5.0m. Veliki deo plana zauzima porodično stanovanje koje i u postojećem stanju rešava parkiranje vozila na svojim parcelama što je osnovni polaz i za planirano stanje.


22

U zonama stanovanja sa delatnostima i kolektivnog stanovanja parkiranje je planirano tako da je za objekte koji imaju pripadajuću parcelu parkiranje organizovano u okviru objekta u suterenskim etažama ili u okviru same parcele. Broj parking mesta za postojeće objekte je planiran po normativu 1 parking ili garažno mesto po stambenoj jedinici, odnosno 60m2 poslovnog prostora na jedno parking mesto. Broj parking mesta za nove objekte je planiran po normativu 1.1 parking ili garažno mesto po stambenoj jedinici, odnosno 60m2 poslovnog prostora na jedno parking mesto. U Izmenama I dopunama GUP-a su prikazane samo izdvojene, vanulične javne površine za parkiranje, kao npr. u zoni groblja. Sva parking mesta su standardnih dimenzija i uglavnom su u funkciji sadržaja. Sva pešačka kretanja na području Izmena i dopuna GUP-aDUP-a trenutno se odvijaju uglavnom trotoarom ili kolovozom postojećih saobraćajnica Da bi se podigao nivo bezbednosti pešaka, planom je predviđena izgradnja pešačkih i kolsko-pešačkih komunikacija koje omogućavaju prilaz stambenim i drugim objektima Sve ovo čini jedinstvenu mrežu pešačkih komunikacija koje će zadovoljiti potrebe stanovništva za ovim vidom kretanja. Mreža stambeno - pristupnih ulica biće rešena kroz izradu DUP-a za predmetno područje. Pošto na obrađivanom prostoru ne postoji potpuno zadovoljavajuća izgrađenost i opremljenost ulične mreže potrebno je prilikom izrade Izmene i dopune DUP-a uraditi sledeće: postojeću mrežu rekonstruisati u smislu poboljšanja tehničkih elemenata

(proširenje poprečnih profila, korekcija radijusa krivina, smanjenje nagiba nivelete idr.)

adekvatno povezati postojeću mrežu izgradnjom nove ulične mreže pešački saobraćaj rešiti izgradnjom trotoara i pešačkih staza.

Vodosnabdevanje

Postojeći cevovod druge visinske zone AC Ø200mm treba rekonstruisati u cevovod PE Ø 225mm. Postojeći cevovodi LG Ø 200mm i LG Ø150mm se zadržavaju. Planirano je nekoliko cevovoda PE Ø 160mm.

Odvođenje otpadnih voda Postojeći kolektor prečnika Ø600mm u Bulevaru crnogorskih junaka služiće za odvođenje atmosferskih voda. U istoj ulici planirana su dva paralelna kolektora prečnika 300mm. Planirano je nekoliko cevovoda prečnika Ø300mm, odnosno Ø250mm koje sa postojecim cine jednu celinu.

Odvođenje atmosferskih voda Postojeći mešoviti kolektor prečnika Ø600mm služiće za odvođenje atmosferskih voda, koji će sa područja GUPa da sakuplja atmosfersku vodu preko kolektora Ø500 i


23

Ø600mm, i odvodi atmosfersku vodu na ponor odakle se atmosferska voda odvodi kroz tunel prema budućem uređaju za prečišćavanje. Elektro snabdevanje Napajanje električnom energijom područja Cetinje a kojim se obezbeđuje

kvalitetno snabdevanje električnom energijom celog područja GUP-a je sa trafo stanice 110/35kV/kV koja je povezana sa TS Budva i sa TS Podgorica 4 110kV-nim dalekovodom. GUP-om je planirana izgradnja duž oboda šume novog 110kV-nog dalekovoda u dužini od 24km od TS Podgorica 4 sa kojom će biti povezana u prsten 110kV-nim dalekovodom postojeća trafo stanica 110/35kV/kV Cetinje.. Od ove trafo stanice se 35kV-nim vodovima povezuju trafo stanice 35/10kV/kV. U okviru područja Cetinja imamo nekoliko trafo stanice 35/10kV/kV od čega se jedna nalazi u okviru lokacije koja je predmet ove izmene plana naziva Humci. Ova trafo stanica je snage 2x8MVA . Napajanje svih trafo stanica naponskog nivoa 35/10kV/kV je dvostrano tako da je obezbeđeno dvostrano napajanje ovih trafo stanica, odnosno pri ispadu jednog voda trafo stanica je i dalje u funkciji.

Postojećim GUP-om se planira izmeštanje dalekovoda 35kV I zamen istih polagannjem podzemnih 35kV kablova naročito u gradskom delu tako da je i ovim GUP-om veza 35kV između TS 110/35kV/kV i TS 35/10kV/kV Humci peredviđna kablovski. U ovom planu se i predviđa polaganje 35kV-nih kablova kojima bi se ove trafo stanice povezale i demontaža postojećih dalekovoda naponskog nivoa 35kV koji sad predstavljaju vezu između pomenutih trafo stanica.

Mreža 10kV rešavaće se prema koncepciji takozvanih otvorenih prstenova odnosno mreža će se sastojati od dva voda koji povezuju određen broj trafo stanica po sistemu ulaz-izlaz.

U budućem period predviđeno je ukidanje vazdušne 10kV-ne mreže i vazdušne niskonaponske mreže na užem području GUP-a i njihova zamena kablovskom mrežom.

U okviru lokacije koja je predmet ovog plana postoji više trafo stanica kao zasebni objekat naponskog nivoa 10/0.4kV/kV. Predviđa se povećanje snage pa samim tim I planira se određen broj novih trafo stanica 10/0.4kV/kV.

Povezivanje planiranih trafo stanica predviđeno je kablovima XHP ili XHE 49A 3x1x240mm2 6/10kV). Sve nove trafo stanice predvideti sa dvostranim napajanjem i povezati ih na izvod 10kV koji je predviđen od trafo stanice 35/10kV/kV Humci snage 2x8MVA. Predviđeno je polaganje novih 10kV-nih kablova od trafo stanice 35/10kV/kV duž saobraćajnice. za eventualno povezivanje na trafo stanicu 35/10kV/kV postojećih trafo stanica naponskog nivoa 10/0.4kV/kV koje se nalaze van granica ovog plana.

Planom se kandiduje podzemna niskonaponska mreža sa podzemnim

priključkom do objekata i kablovskim priključnim ormanima postavljenim na fasadi objekta po sistemu ulaz-izlaz. Preseka niskonaponskih kablova treba da bude unificiranog preseka 150mm2.

Javno osvetljenje na ovom području izgraditi u skladu sa međunarodnim preporukama(CIE). Osvetljenej izvesti trosegmentnim stubovima ili konusnim stubovima sa odgovarajućim svetiljkama a osvetljenje staza uz šetališta i prilaznih staza predvideti kandelaberskim stubovima manje visine. Svetiljke uskladiti sa postojećim kandelaberskim stubovima i svetiljkama. Javna rasveta biće napajana


24

iz posebnih polja javne rasvete u novim tarfo stanicama 10/0.4kV. Presek kablova za napajanje javne rasvete je 4x25mm2 Cu. Svetiljke moraju obezbediti nivo osvetljenosti i sjajnosti za saobraćajnice sa srednjim i malim saobraćajom. Telekomunikaciona mreža

Ovim planopm se predviđa implementacija novih tehnika i tehnologija, liberalizacija tržišta i konkurencija u sektoru elektronskih komunikacija čime se doprinosi bržem razvoju elektronskih komunikacija, povećanje broja servisa, njihova ekonomska i geografska dostupnost, bolja i veća informisanost kao i brži razvoj u privredi i opštini u celini. Na osnovu analize postojećeg stanja kao i na osnovu potreba za novim kapacitetima predviđaju se određena rešenja čiji je cilj da se obezbedi planiranje i gradnja elektronske komunikacione infrastrukture koja će zadovoljavati više operatera elektronskih komunikacija. Gradnja nove TK infrastrukture treba da ponudi i omogući kvalitetne i savremene elektronske i telekomunikacione usluge po ekonomski povoljniom uslovima a koji će se moći koristiti i za potrebe organa lokalne samouprave Pri gradnji novih infrastrukturnih objekata posebnu pažnju posvetiti zaštiti postojeće elektronske komunikacione infrastrukture. Planom se obezbeđuju koridiori za telekomunikacionu kablovsku kanalizaciju i za polaganje telekomunikacionih kablova duž svih postojećih i budućih saobraćajnica. Gradnja, rekonstrukcija i zamena elektronskih komunikacionih sistema mora se izvoditi po najvišim tehnološkim,ekonomskim i ekološkim kriterijumima. Pri gradnji objekata kao i infrastrukture neposredno uz objekte elektronske komunikacije ili pri gradnji objekata i infrastrukture za potrebe elektronske komunikacije potrebno je u svemu se pridržavati Pravilnika o načinu određivanja elemenata elektronskih komunikacionih mreža i pripadajuće infrastrukture, širine zaštitnih zona i vrste radio koridora, u čijoj zoni nije dopuštena gradnja drugih objekata("Službeni list CG", broj 83/2009 od 18.12.2009.godine). Elektronsko komunikacioni sistem je jedan od najvažnijih infrastrukturnih sistema od koga zavisi funkcionisanje životnih aktivnosti u naseljima a veoma je važan za područja koji jednim delom pripadaju ovom planu. Planom se predvi|a da se razvoj elektronske komunikacije ići u pravcu digitalizacije i integrisanja mreže. Samim tim da se ostvari integracija mreže u univerzalnu digitalnu mrežu sa integrisanim službama(ISDN) koja sa primenom novih kablova sa optičkim vlaknima omogućava nove usluge(videofonija,kablovska televizija, stereofonski radio kanali, i monoge druge usluge i sl.). Planskim aktima obuhvaćena je izgradnju posebnog tzv "Opštinskog teleinformacionog sistema" koji treba da bude osnovna podrška razvoju elektronske uprave. Ovaj sistem treba da poveže sedište opštine sa svim lokacijama i organizacijama od bitnog interesa za opštinsku upravu kao što su: komunalna preduzeća, MUP, Katastar, telekomunikacioni operateri, turistički operateri, video nadzor, telemetriske tačke zdravstvene ustanove i sl. Da bi se ostvario razvoj ove mreže potrebna je pravilna i savremena izgradnja elektronsko komunikativna infrastruktura i povezivanje svih centara kablovima sa optičkim vlaknom.


25

Ovim planskim aktom predviđena je izgradnja kablovske elektronsko komunikacione(TK) kanalizacije od najmanje 2 PVC cevi prečnika 110mm. Sastavni deo ove eketronske komunikacione kanalizacije su i TK okna postavljena na mestima račvanja ove kanalizacije kao i na mestima gde dolazi do promene pravca ove kanalizacije. Novu elektronsku komunikacionu kanalizaciju uklopiti u postojeću kanalizaciju i po potrebu u zavisnosti od kapaciteta postojeće kanalizacije izvršiti njeno proširenje dodavanjem dve nove cevi prečnika 110mm. Planiranu kablovsku kanalizaciju izgraditi u predhodno iskopan rov u zemlji dimenzija 0.8x0.4m i PVC cevi postaviti u odgovarajućim nosačima za cevi. Uz planiranu TK kanalizaciju predviđena je izgradnja telekomunikacionih okna dimenzija koje će odrediti nadležno telekomunikaciono preduzeće Crnogorski Telekom ili će se odrediti u glavnim projektima infrastrukture. Planiranu elektronsko komunikacionu infrastrukturu povezati sa postojećom elektronsko komunikacionom kanalizacijom tako da čine jednu funkcionalnu celinu. Ovim planom se predviđa izgradnja nove elektronske komunikacione kanalizacije gde god je moguće u trotoaru i u mekom terenu. TK okna su planirana u trortoaru ili mekom terenu sa lakim poklopcima. Kroz planiranu elektronsku komunikacionu kanalizaciju predviđeno je polaganje kablova TK59GM i optičkih kablova. Planom je predviđena izgradnja zalazaka ove kanalizacije u pojedine zone unutar posmatranog područja duž postojećih i planskih saobraćajnica. Istom elektronskoom komunikacionom kanalizacijom predviđeno je povezivanje telekomunikacionih čvorova odnosno isturenih pretplatničkih stepena. Trase planirane elektronskekomunikacoine kanalizacije potrebno je, gde god je moguće uklopiti u buduće trotoare ulica i zelenih površina. Izgradnju planirane elektronsko komunikacione kanalizacije i odgovarajućih TK okna izvoditi u svemu prema važećim propisima i preporukama iz ove oblasti. Na mestima gde se ova kablovska kanalizacija izvodi u kolovozu ili u parking prostoru izvesti ojačavanja ove kanalizacije. Poklopci za TK okna su uglavnom laki sem na mestima gde je potrebno postaviti TK okno a da preko njega prolazi saobraćajnica ili parking gde se mora TK okno izvesti sa teškim poklopcem. Elektronsku komunikacionu kablovsku kanalizaciju izraditi u predhodno iskopanom rovu. Sve građevinske radove izvoditi u skladu sa važećim propisima i standardima iz ove oblasti. Kablovsku kanalizaciju treba predvideti do novih telekomunikacionih koncentracionih ormana.postavljenih u objektima. Potrebno je sve postojeće i buduće telekomunikacione čvorove povezati optičkim kablom. dok se objekti povezuju kablovima TK59GM ili optičkim kablovima. Jednu planiranu PVC cev u ovoj kanalizaciji treba predvideti za potrebe kablovske televizije i u skladu sa propisima uraditi kućnu instalacija. Za nove stambene objekte planirane su privodne PVC cevi prečnika 40mm za uvod kablovske televizije kao i PVC cev za priključenje na telekomunikacionu mrežu. U objektima funkcionalne namene predvideti mogućnost montaže javnih telefonskih govornica. Kapacitet TK kablova koje se polažu kroz odgovarajuću kablovsku kanalizaciju biće određen glavnim projektima objekata kojie se priključuju na telekomunikacionu podzemnu mrežu odnosno prema stvarnim potrebama i nameni svakog objekta ponaosob kao i i na osnovu potreba za telekomunikacionim priključcima i uslugama u odnosu na broj stanovnika i društvenih subjekata ovog dela grada..


26

Planom je predviđeno da se trasa telekomunikacionih instalacija gradi sa jedne strane saobraćajnica u trotoaru ili mekom terenu dok se sa druge strane saobraćajnica predviđa polaganje energetskih visokonaponskih i niskonaponskih kablova gde god je to moguće a TK okna grade u istom ili na parking prostoru Ukoliko se trasa ove instalacije vodi paralelno ili ukršta sa drugim instalacijama(vodovod, elektroenergetska...) treba ostvariti propisna rastojanja a dinamiku izgradnje vremenski uskladiti. Za pojedinačna priključenja objekata na telekomunikacionu mrežu satavni deo biće i uslovi nadležnog preduzeća za telekomunikacije “Crnogorski Telekom”. Priključak objekata izvesti prema uslovima za priključenje objekta na TK infrastrukturu a koje će izdati preduzeće za telekomunikacije Crnogorski Telekom. Tačan priključak biće definisan i glavnim projektom TK instalacija za planirane objekte. Unutrašnju telekomunikacionu instalaciju izvoditi u svemu prema Uputstvu o izradi telefonskih instalacija i uvoda - ZJPTT i važećih propisa i standarda iz ove oblasti. U objektima(centralen funkcije i višeporodični) unutrašnju instalaciju predlažemo da se u ovom planu izvede kablovima FTP(UTP) kategorije 6 ili 7 sa kojom bi se omogućilo korišćenje naprednih servisa čije se pružanje tek planira postavljenim kroz odgovarajuće PVC cevi. Spoljni priključni kabal kao i veza sa postojećom najbližom telekomunikacionom infrastrukturom biće data posebnim uslovima Preduzeća CG Telekom. Kroz ovu kanalizaciju kao i na osnovu postojećih i planiranih baznih stanica omogućiti razvoj širokopojasnih pristupnih mreža(žičanih i bežičnih). Prilikom izbora lokacije i određivanja položaja baznih stanica voditi računa o njenom ambijentalnom i pejzažnom ukljapanju, izbeći njihovo lociranje na javnim zelenim površinama u središtu naselja, na istaknutim reljefnim tačkama koje predstavljaju panoramsku vrednost itd. Potrebno je pri usaglašavanju lokacije baznih stanica a imajući u vidu da bazne stanice svojim radom ne zaga|uje životno i tehničko okruženje, niti na bilo koji način zagađuju vazduh, vodu i zemlju ali da može doći do pojave nedozvoljenog nivoa elektromagnetnog zračenja pridržavati se Zakona o životnoj sredini"Sl.list CG" br.48/08, 40/10 i 40/11), Zakona o proceni uticaja na životnu sredinu("Sl.list RCG" broj 80/05 i „Sl.list CG” br.40/10, 40/11) i Pravilnika o najvećim dozvoljenim snagama zračenja radijskih stanica u gradovima i naseljima gradskog obeležja („Sl.list RCG”, br. 21/05) Priključenje objekata na telekomunikacionu mrežu je predviđeno na postojeći telekomunikacionu centralu koja se nalazi u blizini predmetnih lokacija. U objektima izvesti kućnu instalaciju prema važećim pravilnoicima za ovu vrstu radova i predvideti kapacitete koji omogućavaju daljiu modernizaciju elektronskih komunikacionih mreža(FTTX tehnologija).

Smernice za dalju urbanističku razradu Elaborat Izmena i dopuna Generalnog urbanističkog plana Cetinja za prostor DUP-a “Bogdanov kraj (zona C)” i DUP-a “Industrijska zona (zona I, podzona I 2)“ u delu namene površina, sa svim svojim grafičkim i tekstualnim prilozima u kojima je preciziran način izmene koristi se kao sastavni, amandmanski deo važećeg plana.


27

Predloženu promenu izvršiti kroz Izmenu i dopunu DUP-a “Bogdanov kraj (zona C)” i DUP-a “Industrijska zona (zona I, podzona I 2)“ DUP-a “Industrijska zona (zona I, podzona I 2)“. Prilikom formiranja koncepta DUPova poštovati smernice za pojedine namene a koja su definisana kroz Izmenu i dopunu GUP-a. Stanovanje male gustine Stanovanje I to porodično je definisano kao pretežna namena U okviru stanovanja kao pretežne namene moguća je organizacija sadržaja u

funkciji trgovine, ugostiteljstva, usluga, administracije, čiste proizvodnje koja ne ugrožava životnu sredinu i koja je kompatibilna sa stanovanjem, kao i drugih sadržaja koji mogu podržati stanovanje kao primarnu namenu a koji su definisani Pravilnikom o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta, kriterijumima namene površina, elementima urbanističke regulacije i jedinstvenim grafičkim simbolima.

Planirani sadržaji se mogu organizovati u kombinaciji u okviru objekta (stanovanje sa delatnostima) ili samo stanovanje ili samo delatnosti odnosno drugi mogući sadržaji.

Objekte u okviru stanovanja organizovati kao slobodno stojeće na parceli, dvojne ili objekte u nizu

Prilikom preparcelacije u cilju stvaranja uslova za izgradnju novog objekta obezbediti minimalnu parcelu za slobodnostojeći objekat od 300m2, za dvojni objekat od 400m2 i za objekat u niizu od 150m2. Težiti što većim parcelama sa bogatijom okućnicom. Postojeće katastarske parcele ukoliko su manje od 300m2 zadržati uz stvaranje osnova za gradnju na njima.

gustina naseljenosti do 120st/ha Koeficijen zauzetost parcele max 0.3 za parcele do 300m2. Za parcele preko

300m2 koeficijent zauzetost max 0.4. Maksimalna planirana spratnost P+1 za parcele do 300m2. Za parcele preko

300m2 P+1+Pk uz mogućnost formiranja podrumske ili suterenske etaže. Minimalna udaljenost građevinske linije od regulacione za novoplanirane odjekte je

3m, izuzetno se građevinska i regulaciona linija mogu poklopiti U okviru ove zone daljom planskom razradom mogu se definisati lokacije i za

centralne funkcije i sportsko rekreativne površine kao prateće sadržaje stanovanju. Parkiranje automobila obezbediti u okviru parcele odnosno objekta. Stanovanje srednje gustine Stanovanje je definisano kao pretežna namena U okviru stanovanja kao pretežne namenže moguća je organizacija sadržaja u

funkciji trgovine, ugostiteljstva, usluga, administracije, čiste proizvodnje koja ne ugrožava životnu sredinu i koja je kompatibilna sa stanovanjem, kao i drugih sadržaja koji mogu podržati stanovanje kao primarnu namenu a koji su definisani Pravilnikom o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta, kriterijumima namene površina, elementima urbanističke regulacije i jedinstvenim grafičkim simbolima



28

Objekte u okviru stanovanja organizovati kao slobodno stojeće na parceli, dvojne ili objekte u nizu a na većim parcelama i kao komplekse.

Prilikom preparcelacije u cilju stvaranja uslova za izgradnju novog objekta obezbediti minimalnu parcelu za slobodnostojeći objekat od 300m2, za dvojni objekat od 400m2 i za objekat u niizu od 150m2. Težiti što većim parcelama sa bogatijom okućnicom. Postojeće katastarske parcele ukoliko su manje od 300m2 zadržati uz stvaranje osnova za gradnju na njima.

gustina naseljenosti od 120 - 250st/ha Koeficijen zauzetost parcele max 0.3 za parcele do 300m2, za parcele od 300-

500m2 koeficijent zauzetost max 0.4, a za parcele preko 500m2 koeficijent zauzetost max 0.6.

Maksimalna planirana spratnost P+1 za parcele do 300m2. Za parcele od 300 – 500m2 P+1+Pk, a za parcele veće od 500m2 P+2+Pk uz mogućnost formiranja podrumske ili suterenske etaže. Na većim parcelama I ukoliko se organizuju stambeno- poslovni kompleksi maksimalna spratnost do P+3+Pk.

Minimalna udaljenost građevinske linije od regulacione za novoplanirane objekte je 3m.

U okviru ove zone daljom planskom razradom mogu se definisati lokacije i za centralne funkcije i sportsko rekreativne površine kao prateće sadržaje stanovanju.

parkiranje automobila obezbediti u okviru parcele odnosno objekta. Stanovanje veće gustine

Ovaj tip stanovanja se zadržava na lokacijama na kojima trenutno egzistira uz mogućnost intervencija u smislu tekućeg održavanja i poboljšanja uslova korišćenja.

Centralne delatnosti

U okviru površina opredeljenih za centralne delatnosti moguća je organizacija sadržaja koji su kompatibilni stanovanju kao primarnoj nameni u okviru predmtenog prostoa i koji ne ugrožavaju isto a koji su definisani Pravilnikom o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta, kriterijumima namene površina, elementima urbanističke regulacije i jedinstvenim grafičkim simbolima. Na lokaciji nekadašnje industrije moguća je organizacija i poslovno – proizvodnih sadržaja na pojedinačnim lokacijama i u vidu kompleksa.

Koeficijent zauzetosti u okviru parcele odnosno kompleksa max 0.7 Koeficijent izgrađenosti 1.8 Maksimalna spratnost P+2. Parkiranje automobila obezbediti u okviru parcele.

Mešovite namene

U okviru ove namene pored stanovanja moguća je organizacija i drugih sadržaja poslovnog karaktera, trgovina, ugostiteljstvo, uprava, administracija i druge delatnosti kompatibilne stanovanju a koje su u funkciji zadovoljenja naseljskih potreba i uspostavljanja kontinuiteta sa centralnim gradskim


29

sadržajima. Moguća je organizacija i sadržaja u funkciji turizma, smeštaj i drugi sadržaji koji ga podržavaju.

Sadržaji se mogu organizovati u kombinaciji u okviru objekta (stanovanje sa delatnostima) ili samo stanovanje ili samo delatnosti odnosno drugi mogući sadržaji.

Objekte postavljati u nizu duž Bulevara Crnogorskih junaka kao i na parcelama čija je širina manja od 12m. Na parcelama u zaleđu koje imaju veću širinu od 12m i veću površinu parcele objekti se mogu postavljati i kao slododnostojeći odnosno dvojni.

Maksimalni Indeks zauzetosti parcele na parcelama do 300m2 - 0.8,na parcelama preko 300m2 - 0.5, objekti na uglu bloka gde je moguća trostrana orijentacija mogu imati indeks zauzetosti do 1.0

Maksimalni indeks izgrađenosti na parcelama do 300m2 - 3.0, na parcelama preko 300m2 – 2.0, objekti na uglu bloka gde je moguća trostrana orijentacija mogu imati indeks zauzetosti do 4.0

Maksimalna spratnost četri nadzemne etaže P+2+Pk (M) Ukoliko se objekti postavljaju kao slobodnostojeći parkiranje obezbediti u

okviru parcele a garažiranje isključivo u okviru objekta. Parkiranje za objekte u nizovima tretiraće se kroz program parkiranja na nivou prijestonice.

Obrazovanje

Postojeće obrazovanje se u potpunosti zadržava uz mogućnost intervencije u smislu poboljšanja uslova korišćenja i dopune sadržaja u skladu sa potrebama.

Kultura

Kompleks Gradske biblioteke se zadržava a intervencije se mogu vršiti prema uslovima Uprave za kulturna dobra.

Groblje

Postojeće groblje se proširuje u okviru planom zadate površine organizaciju izvršiti u skladu sa svim propisima za ovu vrstu objekata.

Verski objekat

Opredeljena površina se može koristiti isključivo za ovu namenu a gradnja objekta će se vršiti prema odgovarajućim propisima crkve.

Smernice za dalju plansku razradu i organizaciju zelenila Prostor Izmena i dopuna Generalnog urbanističkog plana Cetinja za prostor DUP-a “Bogdanov kraj (zona C)” i DUP-a “Industrijska zona (zona I, podzona I 2)“ planski karakteriše preraspodela površina u skladu sa novnastalim potrebama. Čitav prostor opredeljen je za različite namene, od kojih se izdvajaju stanovanje različitih kategorija, centralne delatnosti, objekti prosvete, kulture, groblje itd.


30

Novoplanirano zelenilo treba da prati osnovnu namenu površina sa otvaranjem zelenih frontova celom površinom plana, gde god je to moguće, kako bi se ostvarila što bolja veza sa širim okruženjem. U okviru ovih namena će se, kroz dalju plansku razradu, u skladu sa položajem u odnosu na okruženje, definisati tipologija i organizacija zelenila koja će podržati predmetni prostor. U daljoj planskoj razradi zelenilo koncipirati na sledeći način: URBANO ZELENILO

Objekti pejzažne arhitekture javne namene - zelenilo skvera - zelenilo uz saobraćajnice - liinearno zelenilo

Objekti pejzažne arhitekture ograničene namene

- zelenilo individualnih stambenih objekata - zelenilo stambenih objekata i blokova - zelenilo poslovnih objekata - zelenilo objekata prosvete - zelenilo verskih objekata

Objekti pejzažne arhitekture specijalne namene

- groblje - zelenilo infrastrukture

OSTALO ZELENILO

Zaštitne šume (šumske kulture nastale pošumljavanjem) Detaljnija razrada organizacije zelenih površina data je u DUP-ovima koji se odnose na adekvatne planske celine. Opšte smernice koje treba ispoštovati prilikom organizovanja zelenih i slobodnih površina su: funkcionalno zoniranje zelenih površina povezivanje planiranih zelenih površina u jedinstven sistem sa pejzažnim

okruženjem uspostavljanje optimalnog odnosa između izgrađenih i zelenih površina usklađivanje ukupne količine zelenih površina sa brojem stanovnika usklađivanje kompozicionog rešenja zelenila sa namenom zelenih površina upotreba biljnih vrsta otpornih na ekološke uslove sredine i usklađenih sa

kompozicionim i funkcionalnim zahtevima.


31

Cilj planskog pristupa je stvaranje estetski uobličenog sistema zelenila koji će doprineti poboljšanju sanitarno-higijenskih uslova, boljim uslovima za odmor i rekreaciju svih starosnih grupa, estetskom oplemenjivanju sredine i vizuelnom identitetu naselja. Izvod iz DUP-a „Bogdanov kraj“ (1990.god) i Izmene i dopune DUP-a „Bogdanov kraj“: Osnovno opredeljenje prostornog razvoja predvidelo je kvalitativno nove odnose između urbane strukture i okruženja, uz poseban naglasak na očuvanje nasleđa i unapređenje specifičnih funkcija Cetinja. Polazna opredeljenja u prostornoj organizaciji bila su:

očuvanje nasleđene strukture u svim segmentima kroz zaštitu u izvornim okvirima, na urbanom i ruralnom području

zaštita poljoprivrednih površina uz povećanje ekoloških vrednosti. Sa aspekta namene površina, planom su definisane:

površine za stanovanje i to kao višespratni kolektivni objekti, objekti u nizu, dvojni objekti i slobodnostojeći objekti

površine za obrazovanje i to kao predškolsko, osnovno i srednje obrazovanje (Gimnazija „Đorđe Lopičić“ i Obrazovni centar)

površine za kulturu i to kao biblioteka i arhiv i dom kulture površine za administraciju i usluge i to kao objekat „Crvenog krsta“ i šumskog

gazdinstva površine dnevnih servisa i to kao trgovina, ugostiteljstvo, zanati i lične usluge površine komunalnih servisa i to kapela, upravno-prodajni blok, mrtvačnica i

prostor za prosekturu površine pod zelenilom i to parkovi i skverovi, šume, zelene površine groblja i

poljoprivredno zemljište površine za saobraćaj i to kolovozi, trotoari, parkinzi i samostalne pešačke staze ostale društvene i privredne delatnosti koje su predviđene u kontaktnim zonama

ili na nivou grada. Cilj ovog DUP-a je bio da dostigne standard stanovanja od 17,5m2 korisne površine po stanovniku, kao i da obezbedi svakom domaćinstvu poseban stan (prosek 3,4člana). Plan je podeljen u III zone: C1 (gradska kulturno-obrazovna zona); C2 (stambena zona sa pratećim sadžajima-osnovna škola, dečiji vrtić); C3 (stambena zona individualne stambene izgradnje). Izmena i dopuna DUP-a „Bogdanov kraj“: S obzirom da je u datom periodu došlo do poteškoća u realizaciji sadržaja planiranih DUP-om i to sadžaja obrazovanja i predškolskog vaspitanja, kao i objekata poslovne namene, pristupilo se izradi izmena i dopuna DUP-a. Ovom izmenom predviđeno je da se realizacija odvija u dve faze:

I faza predviđa izgradnju školskog objekta i fiskulturne sale


32

II faza predviđa izgradnju slobodnih otvorenih sportskih terena, objekat dečijeg vrtića i sanaciju i nadgradnju objekta poslovne namene (bivši zatvor) kao i izgradnju dvojnih individualnih objekata.

Prateća infrastruktura i saobraćajnice izvodiće se isto tako u I fazi.Najznačajniju intervenciju ovih izmena i dopuna sa stanovišta buduće organizacije prostora, predstavljaju saobraćajni koridori. Anketni zahtevi Donošenju Odluke o izradi Izmena i dopuna DUP-a ,,Bogdanov kraj (zona C),, prethodile su iskazane potrebe kako korisnika predmetnog prostora tako i opštine kao nosioca izrade plana i direktno zainteresovanog subjekta u postupku sprovođenja ciljeva razvoja opštine. Na osnovu sprovedene ankete na terenu, a koja je sprovedena među korisnicima predmetnog prostora može se zaključiti: - Da su korisnici objekata i parcela u privatnom vlasništvu zainteresovani za:

-povećanje horizontalnog i vertikalnog gabarita postojećih objekata -stvaranje mogućnosti za legalizaciju objekata izgrađenog bez građevinske dozvole -izgradnju objekata u funkciji stanovanja -izgradnju objekata poslovno stambenog karaktera -stvaranje mogućnosti za obavljanje delatnosti u okviru postojećih stambenih

objekata. -infrastrukturno opremanje predmetnog prostora

- Da su postojeći objekti neujednačene spratnosti, kvaliteta gradnje i stepena završenosti

- Da je prostor saobraćjno i infrastrukturno nedovoljno opremljen - Da je interes opštine da se stambena i ostala gradnja na predmetnom prostoru reguliše i tako stvore uslovi za komunalno uređenje. Sintezni prikaz ocene postojećeg stanja Izmenom i dopunom DUP-a ,,Bogdanov kraj (zona C),, obrađuje se zahvat u površini od 51,94ha. Za predmetni prostor rađena je Izmena i dopuna GUP-a i ovim Izmenama i dopunama predmetni prostor je opredeljen za: stanovanje niskih gustina, stanovanje srednjih gustina, stanovanje većih gustina, centralne aktivnosti, mešovite namene, obrazovanje, kulturu, groblje, šumske komplekse, komunalne servise i saobraćajne i ulične koridore. Deo predmetnog prostora sa jugoistočne strane zadire u zonu zaštićene okoline kulturnog dobra istorijskog jezgra, severoistočna granica ovog plana je Bulevar Crnogorskih junaka koji prestavlja glavnu saobraćajnu vezu predmetnog prostora sa ostatkom grada i preko koga predmetni prostor kontaktira sa prostorom koji je razrađen DUP-om “Aerodrom”, granicu plana sa južne i delimično zapadne strane predstavlja strmi kamenjar obrastao vegetacijom uglavnom u regresiji, dok se deo plana sa severozapadne strane oslanja na zahvat DUP-a Industrijska zona sa kojom ovaj prostor čini celinu.


33

Konfiguracijski ovaj prostor odlikuje prilično ravan teren oko koga se sa južne i delimično zapadne strane teren strmo diže. Na Bulevar Crnogorskih junaka koji predstavlja glavnu saobraćajnu vezu predmetnog prostora sa ostatkom grada, vezuju se primarne saobraćajnice koje se razvijaju kroz naselje a na njih su povezani kolsko pešački pristupi koji opslužuju predmetni prostor. Primarne saobraćajnice pre svega uluce Ulice Lovćenska i Peka Pavlovića imaju poprečni profil adekvatne širine sa asfaltnim zastorom u delimično dobrom stanju i sa dobrim tehničko-eksploatacionim karakteristikama. Ostali deo mreže pristupnih saobraćajnica je sa minimalmim horizontalnim elementima, lošom kolovoznom konstrukcijom, i niskim stepenom održavanja. Trenutno je predmetni prostor u funkciji stanovanja i to porodičnog i višeporodičnog sa značajnim gradskim centralnim sadržajima zastupljenim kroz Osnovnu i Srednje škole i Narodnu biblioteku i Gradsko groblje. Predmetni prostor svojim položajem, postojećim načinom korišćenja, sobraćajnom povezanošću sa ostatkom grada i ambijentalnim karakterom pruža mogućonst za formiranje jedinstvene zone stanovanja sa značajnim gradskim sadržajima koji će podržati stanovanje i obezbediti njegovo kvalitetno egzistiranje. Plan treba da pruži osnov za njegovu što kvalitetnije organizaciju. Strategijom razvoja turizma Cetinje je prepoznato kao područje koje treba da bazira turizam na očuvanju lokalnog identiteta. Veći deo zahvata predmetnog plana je već izgrađen i u funkciji je stanovanja što ne pruža velike mogućnosti za uvođenje sadržaja koji će podržati turističi koncept samog grada. Svakako da u opštu turističku koncepciju treba ugraditi atraktivne lokalitete prepoznate u ovom zahvatu, pre svega blokove u neposrednom kontaktu sa Istorijskim jezgrom kao i kompleks Biblioteke. Rezultati provere osnovnih postavki plana višeg reda, analiza postojećeg stanja kao i novonastale potrebe, analiza uticaja kontaktnih zona na ovaj prostor i obrnuto odredili su pristup izradi DUP-a . Ovaj pristup je zasnovan na sledećim stavovima:

-Organizovanju sadržaja -Uklapanju objekata i sadržaja u šire okruženje -Poštovanju potrebnih sanitarno – tehničkih uslova -Obezbeđenju kvalitetnih saobraćajno manipulativnih tokova i povezivanje na širu

saobraćajnu mrežu. -Obezbeđenju infrastrukture (vodovod, kanalizacija, elektroenergetska i tk mreža),

kako bi se stvorili potrebni preduslovi za nesmetani razvoj predviđene namene.


34

3. OPŠTI I POSEBNI CILJEVI Opšti ciljevi Opšti urbanističko - planski ciljevi razvoja grada proizilaze iz opštih društvenih ciljeva:

Obezbediti efikasno funkcionisanje svih društvenih i privrednih aktivnosti, te u tom cilju stvoritioptimalne uslove za formiranje i transformaciju urbanih sistema.

Obezbediti dovoljno prostora za stalan razvoj gradskih aktivnosti, odnosno fizičkih struktura i pripadajućih površina. Orijentaciono sagledati potencijalne prostorne mogućnosti i za postplanski period razvoja, zbog mogućeg povratnog uticaja.

Obezbediti svim stanovnicima grada optimalne mogućnosti izbora i slobodnog opredeljenja u pogledu mesta stanovanja, rada i provodjenja slobodnog vremena u skladu sa opštegradskim interesima i materijalnim mogućnostima.

Obezbediti zdravu i prijatnu urbanu životnu sredinu uspostavljanjem harmoničnih odnosa prirodne, stvorene i društvene sredine uz permanentnu aktivnost zaštite i unapredjenja tako stvorene sredine.

Obezbediti uslove za stvaranje prepoznatljive i osobene fizionomije grada polazeći od prirodnih uslova, očuvanja kontinuiteta urbanog razvoja i stalnog oplemenjivanja prostora kreativnim aktivnostima graditelja, umetnika i gradjana.

Obezbediti takvo planiranje fizičke strukture i organizaciju prostora koje će svesti na najmanju moguću meru štetne posledice od eventualnih prirodnih i ratnih razaranja.

Obezbediti korišćenje pogodnosti geoprometnog položaja grada u odnosu na moguću konurbaciju u široj zoni za razvoj gradske privrede i centralnih regionalnih funkcija,

Obezbediti ekonomičnost budućeg grada posebno sa stanovišta optimalnog korišćenja ravničarskih delova.

Posebni ciljevi Posebni ciljevi su definisani Programskim zadatkom za izradu Izmena i dopuna DUP-a „Bogdanov kraj (zona C),, i odnose se na definisanje uslova za stambenu izgradnju, izgradnju objekata poslovanja, objekata društvenog standarda, uređenja javnih prostora, rešavanje pitanja saobraćaja i ostalih namena koje će proizaći iz analize postojećeg stanja i preuzimanja obaveza i smernica iz planova višeg reda. Izradom ovog plana stvoriće se uslovi da se stambena i ostale gradnje regulišu, te da se naselje komunalno opremi.


35

4. PLANSKO REŠENJE Koncept organizacije prostora Prostorna organizacija je zasnovana na uspostavljanju oblikovnog i funkcionalnog reda u okviru predmetnog prostora u skladu sa njegovim prostornim mogućnostima uz primenu odgovarajuće zakonske regulative i planerskih , urbanističkih i projektantskih standarda, a sve u cilju obezbeđenja nesmetanog funkcionisanja u okviru predmetne zone kao I u zonama u kontaktu. Plansko rešenje se zasniva na očuvanju prirodog ambijenta, zaštiti prepoznatih kvalitetnih prostornih celina i stvaranju osnova za egzistiranje postojećih struktura uz novu gradnju kao popunu u okviru započetih celina, a na površinama koje ne predstavljaju ograničenja. Ovaj prostor planski karakteriše stvaranje mogućnosti za izgradnju objekata u funkciji stanovanja i to kao pretežne namene dok je kao prateća namena moguća organizacija i delatnosti koje će podržati stanovanje kao primarnu namenu i neće ugrožavati isto. Planirani sadržaji će se razvijati u okviru jedinstvene planerske zone i činiti prostornu i funkcionalnu celinu. Saobraćajna mreža je formirana u skladu sa planovima višeg reda uz uspostavljanje saobraćajnog kontinuiteta u okviru predmetnog prostora. Formiranje saobraćajne mreže zasniva se na poštovanju postojećih saobraćajnih tokova,zatečenih struktura i konfiguracije terena. U okviru ovako određenog prostora izdvajaju se površine u funkciji:

stanovanja i to malih, srednjih i većih gustina mešovitih namena centralnih delatnosti školstva i socijalne zaštite kulture groblja verskih objekata objekata komunalnog opremanja pejzažnog uređenja šumskih površina vodotoka i saobraćajnih površina.

Stanovanje malih gustina definisano je kao pretežna namena. Planirano je u krajnjem zapadnom delu zahvata plana, u kontaktu sa strmim zaleđem kao i na višim kotama. Prilikom preparcelacije, gde je konfiguracija terena to dozvoljavala, težilo se formiranju većih parcela kako bi se u okviru okućnice mogla organizovati i poljoprivredna proizvodnja i na taj način zadržao karakter postojećeg stanovanja. Stanovanje srednjih gustina definisano je kao pretežna namena. Planirano je u delu zahvata plana bliže centru a koji se razvija uz primarne gradske saobraćajnice. Uz


36

stanovanje kao primarnu namenu mogu se organizovati i delatnosti koje su kompatibilne stanovanju. Kao poseban tip stanovanje srednjih gustina planirano je na nešto većim lokacijama gde se i u vidu kompleksa mogu organizovati stambeno poslovni sadržaji. Stanovanje većih gustina se zadržava na lokacijama na kojima i sada egzistira. Objekti se zadržavaju u postojećim horizontalnim i vertikalnim gabaritima uz mogućnost tekućeg održavanja i poboljšanja uslova korišćenja. Centralne delatnosti – pored delatnosti koje se mogu organizovati u okviru površina opredeljenih za stanovanje, centralne delatnosti su kao posebna namena zadržane i na lokacijama na kojima trenutno egzistiraju i planirane kroz novu gradnju na lokaciji iza groblja koja prostorno čini celinu sa centralnim delatnostima planiranim u kontaktnom planu. Mešovita namena - mešovita namena je planirana u neposrednom kontaktu sa gradskim jezgrom gde će se kroz učvršćivanje nizova, njihovim oblikovanjem i prenamenom stvoriti mogućnost za formiranje linijskog centra koji predstavlja produžetak gradskih sadržaja. Školstvo i socijalna zaštita su planirani na lokacijama na kojima i sada egzistiraju gde je u okvru zadate zone gradnje moguće izvršiti dogradnji i organizovati sadržaje u skladu sa potrebama škole i propisima za ovu vrstu objekata. Kultura je u okviru predmetnog prostora zastupljena kroz organizaciju sadržaja u okviru kompleksa gradske biblioteke. S obzirom na prostorne i arhitektonske specifičnosti ovaj prostor se zadržava uz mogućnost intervncija u skladu sa uslovima Uprave za zaštitu kulturnih dobara. Verski objekat je planiran kao novi objekat i to kao crkva. Za gradnju je opredeljena pripadajuća urbanistička parcela a gradnja objekta će se vršiti prema odgovarajućim propisima crkve. Groblje se zadržava na postojećoj lokaciji a planskim rešenjem se stvara mogućnost za njegovo proširenje. Zelenilo je planom definisano kroz više kategorija a način organizacije i uslovi korišćenja preciznije su dati u posebnom poglavlju plana. Površina u funkciji objekata komunalnog opremanja su u funkciji objekata koji podržavaju infrastrukturu. U skladu sa rešenjem infrastrukture na nivou plana obezbeđene su potrebne pripadajuće površine uz objekte infrastrukturnog napajanja. Vodotoci predstavljaju površine u funkciji rekulisanih potoka. Saobraćajne površine su u planu definisane u vidu kolovoza, trotoara i parkinga i kolsko pešačkih površina.


37

Mreža i objekti infrastrukture

Saobraćaj

Postojeće stanje Predmetni prostor koji se obrađuje Izmenama i dopunama DUP-a smešten je u zapadnom delu centralnog gradskog jezgra od koga ga odvaja Bulevar Crnogorskih junaka. Centralnim delom se, pravcem od severoistok ka jugozapadu pruža Ulica Lovćenska. Pored pomenutih saobraćajnica, važnu saobraćajnu vezu predstavlja i Ulica Peka Pavlovića koja se pruža pravcem istok-zapad vezujući se na Bulevar Crnogirskih junaka i Ulicu Lovćensku. Ovi pravci preuzimaju glavne tokove drumskog saobraćaj u okviru predmetnog i šireg prostora u okviru grada. Primarnu saobraćajnicu u Bogdanovom kraju predstavlja Bulevar Crnogorskih junaka sa definisanom regulativom i poprečnim profilom koji se sastoji iz dve kolovozne trake širine po 6m razdvojene pojasom zelenila širine 8m i obostranim trotoarima promenljive širine preko kojih su veoma često parkirana vozila. Drugu, veoma važnu primarnu saobraćajnicu predsavlja ulica Lovćenska koja se vezuje na Bulevar Crnogorskih junaka. Ova saobraćajnica počinje od Bulevara, pruža se kroz centralno gradsko područje i nastavlja dalje kao put prema Lovćenu. Takođe, ima definisanu trasu i poprečni profil koji se sastoji iz kolovoza širine 6.0m i obostranih trotoara širine oko 2.0m. Treba napomenuti da su u profil ove saobraćajnice uključene i niše za podužno parkiranje putničkih automobila. Treća primarna saobraćajnica je Ulica Peka Pavlovića koja se pruža središnjim delom obrađivanog prostora pravcem istok-zapad. Ova ulica zajedno sa Bulevarom i Lovćenskom ulicom gradi centralni trougao koji predstavlja okosnicu saobraćajnog sistema ovog prostora. Ulica Peka Pavlovića je u potpunosti definisana, sa profilom koji se sastoji iz kolovoza širine 6m i trotoara sa obe strane širine oko 2m. Sekundarne saobraćajnice ovog prostora su Ulica Četvrte proleterske brigade i ulica koja vodi oko groblja. Ulica Četvrte proleterske brigade vodi iz prostora DUP-a Aerodrom kao produžetak Ulice Save Burića i na području predmetnog plana ima profil koji se sastoji iz kolovoza promenljive širine od 6-9m kao i proširenja za ulično parkiranje. Ulica ima i obostrane trotoare širine od 2.5 do 4.0m. Ulica iznad groblja se vezuje na Bulevar kod Gimnazije i vodi oko groblja na prostor Industrijske zone. Ova saobraćajnica ima poprečni profil promenljive širine sa kolovozom od 4-6m sa trotoarima ili bez njih. Ovako formirana primarna mreža saobraćajnica omogućava punu saobraćajnu protočnost i pristupačnost sadržajima kao i povezanost na gradsku mrežu saobraćajnica. Predmetne saobraćajnice predstavljaju i glavne koridore teretnog tranzitnog saobraćaja unutar obrađivanog prostora. Ostatak ulične mreže čine saobraćajnice koje se vezuju na gradsku saobraćajnicu- Ulicu Bulevar Crnogorskih junaka, Ulicu Lovćensku i Ulicu Peka Pavlovića, pružajući se delovima obrađivanog prostora do postojećih objekata. Sve ove saobraćajnice su sa prosečnim ili lošim tehničko-eksploatacionim karakteristikama. Poprečni profil ovih saobraćajnica se sastoji iz kolovoza, uglavnom sa asfaltnim zastorom, širine od 3.0 do 5.0m. Gradnja objekata na veoma nepristupačnom terenu u krajnjem zapadnom, kao i


38

jugoistočnom delu, obodom obrađivanog prostora, uslovila je pojavu nekoliko stihijskih pristupnih ulica sa slepim završecima i nagibima i do 20%. Pojedine postojeće ulice, kao veza postojećih objekata sa širim okruženjem ne omogućavaju bezbedno odvijanje dvosmernog saobraćaja te je neophodna njihova rekonstrukcija i modernizacija, kao i dogradnja mreže u smislu izgradnje novih saobraćajnica kako bi se optimalno opslužili postojeći i planirani sadržaji. Parkiranje vozila vrši se na kolovozu saobraćajnica, na delovima trotoara ili kao ulično parkiranje (podužno ili pod uglom) duž važnijih saobraćajnica i na neizgrađenim slobodnim površinama. Sva pešačka kretanja na području DUP-a trenutno se odvijaju postojećim trotoarima koje ima većina važnijih saobraćajnica ili kolovozom postojećih saobraćajnica. Površina svih saobraćajnica na obrađivanom prostoru zajedno sa kolsko-pešačkim prilazima i stazama iznosi 66480 što je oko 13% od ukupne površine zahvata. Plan Saobraćajno rešenje na području plana je zasnovano na koncepciji saobraćajnog rešenja i smernicama koje su date u Prostornom Planu Opštine Cetinje i Izmenama GUP-a Cetinje za isti prostor, preuzimanju kontaktnih planova kao i na analizi postojećeg stanja saobraćajne mreže. Na osnovu toga trase, odnosno profili saobraćajnica primarne mreže za predmetni prostor (Bulevara Crnogirskih junaka, Ulice Lovćenske i Peka Pavlovića) su preuzete iz Izmena i dopuna GUP-a. Dakle, ove saobraćajnice su potvrđene po postojećim trasama, planirane sa profilima kakve zahteva ovaj rang saobraćajnica i dati su adekvatni radijusi zaobljenja na raskrsnicama. Ulica Bulevar Crnogorskih junaka je jednim delom profila u obuhvatu predmetnog plana I predloženi profil ove saobraćajnice poklapa se sa postojećim stanjem i planiranim profilom iz kontaktnog plana - DUP “Aerodrom”. Budući profil sastoji se, takođe, iz dve kolovozne trake razdvojene zelenim pojasom i sačuvanim drvoredom. Sa obe strane su planirani trotoari širine 2.5-5.0m u kombinaciji sa podužnim uličnim parkiranjem svuda gde su za to postojele prostorne mogućnosti. Ulica Lovćenska u potpunosti je potvrđena po postojećem stanju sa kolovozom širine 6.0m i obostranim trotoarima minimalne širine 1.5m i nišama za podužno parkiranje standardnih dimenzija. Ulica Peka Pavlovića takođe je potvrđena sa kolovozom širine 6.0m i trotoarima sa obe strane, širine od 1.25-2.0m, u okviru prostornih mogućnosti. Potpuno nova ulica broj 2 (Južna nova) koja bi obezbedila vođenje primarnih saobraćajnih tokova sa južne strane centralnog gradskog područja. Za ovu saobraćajnicu većim njenim delom postoji koridor planiran GUP-om. Ulica Južna nova na prostoru DUP-a Bogdanov kraj planirana je sa kolovozom širine 5.5m i obostranim trotoarima promenljive širine 1.5m-2.5m. Planirana saobraćajnica ima funkciju povezivanja šireg gradskog područja: od jugoistočnih delova grada (Gruda-Donje Polje) preko centralnih i središnjih (Istorijsko jezgro i Bogdanov kraj) sa severozapadnim delovima grada (Humci i Bajice).


39

Sekundarne saobraćajnice - Ulica Četvrta proleterska brigade i ulica iznad groblja zadržavaju se po postojećim trasama pri čemu se Ulica Četvrte proleterske brigade zadržava u potpunosti sa jasno obeleženim parking mestima. Ulica iznad groblja (Ulica br.1) je planirana sa novom geometrijom i profilom a u skladu sa prostornim mogućnostima predložen je profil sa kolovozom širine 6.0m i obostranim trotoarima širine do 1.5m. Što se tiče nove sekundarne ulične mreže, ona je rešena tako da omogući maksimalnu prilaznost stambenim i drugim objektima, s tim da su delom formirane potpuno nove trase a delom zadržane već postojeće trase. Takođe novu sekundarnu saobraćajnicu predstavlja i Ulica br.16 koja se pruža pravcem sever-jug, tangira groblje i spaja Ulicu Lovćensku i ulicu iznad groblja (Ulicu br. 1). Ova saobraćajnica planirana je sa kolovozom širine 5.5m razdelnim zelenilom širine 2m i trotoarima po 1.5m. U delu prema groblju na nju se oslanja javni parking prostor. Sve raskrsnice primarne i sekundarne mreže saobraćajnica su adekvatno rešene i zaobljene sa propisanim radijusima Rmin=6m. Ostale ulice iz planirane mreže, takođe se većim delom, poklapaju sa postojećim trasama. Ostalu uličnu mrežu čine: stambene, kolsko-pešačke ulice i pešačke komunikacije (trotoari, panoramske staze, stepeništa). Nizom poprečnih veza i grananjem sistema pristupnih ulica ostvarena je veza sa sekundarnim i primarnim sistemom i dostupnost svih ključnih sadržaja. Profil ovih saobraćajnica sastoji se iz kolovoza širine od 5.0m do 5.5m sa trotoarima sa jedne ili obe strane. Sve ostale saobraćajnice planirane sa širinom od 4.0-4.5m su sa jednosmernim režimom saobraćaja, pa se može konstatovati da je prostor saobraćajno zasnovan na režimu uglavnom dvosmernih, manjem broju jednosmernih saobraćajnica sa minimumom slepih završetaka. Jedino je na ovaj način moguće propisno opslužiti sve postojeće i planirane sadržaje. Prilazi urbanističkim parcelama planirani su sa minimalnom širinom 3.0m. Trase novih saobraćajnica su prilagođene terenu, a priključci kotama izvedenih saobraćajnica. Nedostupni prostori povezani su pešačkim komunikacijama kako bi se ostvario prilaz svakoj parceli i objektu. Parkiranje na nivou plana rešeno je u skladu sa Prostornim planom Opštine Cetinje, sa namenom prostora, i važećim standardima i normativima za parkiranje standardnih dimenzija 2.5x5.0m. Veliki deo plana zauzima porodično stanovanje koje i u postojećem stanju rešava parkiranje vozila na svojim parcelama što je osnovni polaz i za planirano stanje. U zonama stanovanja sa delatnostima i kolektivnog stanovanja parkiranje je planirano tako da je za objekte koji imaju pripadajuću parcelu parkiranje organizovano u okviru objekta u suterenskim etažama ili u okviru same parcele. Broj parking mesta za postojeće objekte je planiran po normativu 1 parking ili garažno mesto po stambenoj jedinici, odnosno 60m2 poslovnog prostora na jedno parking mesto. Broj parking mesta za nove objekte je planiran po normativu 1.1 parking ili garažno mesto po stambenoj jedinici, odnosno 60m2 poslovnog prostora na jedno parking mesto.


40

U planu su prikazane javne površine za parkiranje uz Bulevar Crnogorskih brigada i to 56 parking mesta za putničke automobile u Lovćenskoj ulici 35 parking mesta, u zoni groblja iz nove ulice br. 16 ukupno 56 parking mesta, u Ulici Pavla Rovinskog I Ulici br. 4 ukupno 25 , u Ulici Četvrte proleterske brigade 31 parking mesto. Sa još nekoliko manjih parking u blokovima porodičnog stanovanja. Sva parking mesta su standardnih dimenzija i uglavnom su u funkciji sadržaja. Sva pešačka kretanja na području DUP-a trenutno se odvijaju uglavnom trotoarom ili kolovozom postojećih saobraćajnica Da bi se podigao nivo bezbednosti pešaka, planom je predviđena izgradnja pešačkih i kolsko-pešačkih komunikacija koje omogućavaju prilaz stambenim i drugim objektima Sve ovo čini jedinstvenu mrežu pešačkih komunikacija koje će zadovoljiti potrebe stanovništva za ovim vidom kretanja. Ukupna dužina saobraćajne mreže na predmetnom prostoru iznosi 7 350m Ukupna saobraćajna površina ( ulice, kolski prilazi, staze i parkinzi) je 77 970m2. Ukupna površina pod saobraćajnicama (ulice, prilazi, staze i parkinzi) iznosi oko 15% od ukupne površine zahvata plana. Uslovi Na osnovu podataka iz Izmena i dopuna DUP-a uraditi glavne projekte. Uslovi za definisanje i izgradnju ulične mreže Situaciono rešenje – geometriju saobraćajnica raditi na osnovu grafičkog priloga gde su dati svi elementi za obeležavanje: radijusi krivina, radijusi na raskrsnicama i poprečni profili, kao i koordinate ukrsnih tačaka I temena krivina. Prilikom izvođenja pristupnih saobraćajnica može doći do manjih odstupanja u odnosu na geometriju datu u planu, zbog uklapanja u postojeće stanje. Saobraćajnice primarne mreže projektovatovane za računsku brzinu Vr = 50km/h (40km/h). Sekundarne, pristupne ulice projektovati za Vr 30km/h sa minimalnom širinom 5.5m(5.0), kao dvosmerne, ili 4.5m(4.0) kao jednosmerne. Sve pristupne ulice koje su duže od 100m planirati obavezno sa okretnicom. Prilaze urbanističkim parcelama projektovati sa min. širinom 3.0m za dužine do 45m a 3.5m za dužine do 75m. Vertikalno rešenje – niveletu saobraćajnica raditi na osnovu visinskih kota koje su date u grafičkom prilogu a služe kao orijentacija pri izradi glavnih projekata. Zato je potrebno za novoprojektovane saobraćajnice gde duž njih nema izgrađenih objekata a predviđeni su planom, prvo uraditi glavne projekte ulica a zatim tačnije odrediti kote niveleta koje su u planu takođe date orijentaciono. Na delovima gde nema dovoljno visinskih kota potrebno je pre izrade glavnih projekata snimiti teren i projektovati niveletu. Posebni zehtevi u nivelaciji postavljaju se na delu trasa ulica za evakuaciju buičnih voda do ulaza u tunnel. Saobraćajnice sekundarne mreže projektovati sa poprečnim magibima kolovoza i trotoara ip=2%(2.5%). Rampe za ulazak u garaže ispod objekata projektovati sa maksimalnim podužnim nagibom 12%, a maksimalno 15% kada su rampe pokrivene. Kolovoz kod svih saobraćajnica izvesti sa zastorom od asfalta. Oivičenje kolovoza raditi od betonskih ivičnjaka 20/24cm. Na pešačkim prelazima oivičenja raditi od


41

upuštenih (oborenih) ivičnjaka ili bez oivičenja i rampama po propisima za hendikepirana lica. Trotoare, posebne pešačke staze i platoe raditi sa zastorom od nekog prirodnog materijala po izboru projektanta. Parkinge raditi sa zastorom od betonskih elemenata ili betona a oivičenja od betonskih ivičnjaka 18/24cm ili 20/24cm. Prilikom formiranja drvoreda na parkinzima trebalo bi osigurati na dva parking mesta po jedno drvo. Oko sadnica na trotoarima i parkinzima predvideti horizontalnu i vertikalnu zaštitu. Za drvorede u sklopu trotoara i parkinga, ne koristiti visoko drveće sa snažnim korenovim sistemom koji podiže okolne popločane površine; Zelenilo duž saobraćajnica formirati tako da ne ometa preglednost i ne ugrožava bezbednost saobraćaja. Vlasnik zemljišta, koje se nalazi u zoni potrebne preglednosti, dužan je da na zahtev upravljača javnog puta, ukloni zasade, drveće i ograde i tako obezbedi preglednost. Zadržati postojeće drvorede u profilu saobraćajnica koji se kroz rekonstrukciju mogu dopuniti. Formirati nove drvorede u svim ulicama u kojima poprečni profili i trase podzemnih i nadzemnih instalacija to dozvoljavaju. Kolovoznu konstrukciju za sve saobraćajnice sračunati na osnovu ranga saobraćajnice, odnosno pretpostavljenog saobraćajnog opterećenja za period od 20 god. i geološko-geomehaničkog elaborata iz kojeg se vidi nosivost posteljice prirodnog terena. Sve elemente poprečnog profila koji se međusobno funkcionalno razlikuju odvojiti odgovarajućim elementima, kao i postaviti odgovarajuću saobraćajnu signalizaciju (horizontalna i vertikalna). Na mestima pešačkih prelaza upustiti ivičnjake na trotoarima u nivou kolovoza radi omogućavanja nesmetanog saobraćaja kolica za hendikepirana lica. Duž saobraćajnica obezbediti propisno odvodnjavanje površinskih voda sa kolovoza. Prilikom izrade glavnih projekata saobraćajnica sastavni deo je i projekat saobraćajne signalizacije i opreme. Uslovi za parkiranje U okviru posebnih urbanističkih parcela gde je predviđeno stanovanje sa centralnim delatnostima, rešiti parkiranje u pripadajućim parcelama, dok za garažiranje u suterenima objekata treba predvideti rampe. U slučaju objekata u nizu gde ne postoji mogućnost parkiranja na pripadajućim parcelama, potrebe za parkiranjem potrebno je rešiti u širem okruženju u skladu sa formiranjem novih parking površina na nivou grada. Parkinanje u okviru plana treba da zadovolji sledeće normative to: Postojeće stanovanje: 1 PM/stan Planirano stanovanje: 1.1PM/stan Ugostiteljstvo: 1 PM na četiri stolice Trgovina: 1 PM na 30m2 BRGP Poslovanje i administracija: 1 PM na 60m2 BRGP Sport: 1 PM/ 12 sedišta


42

Minimalno parking mesto, kod upravnog parkiranja, za putničko vozilo je širine 2,30m i dužine 4.80m na otvorenom a kod garaža dubina parking mesta je minimum 5.00, a parking mesto koje sa jedne podužne strane ima stub, zid ili drugi vertikalni građevinski elemenat, ogradu ili opremu proširuje se za 0,30 do 0,60m, zavisno od oblika i položaja građevinskog elementa. Minimalna širina komunikacije za pristup do parking mesta pod uglom 90° je 5.50 (5.0)m. Za parelno parkiranje, dimenzija parking mesta je 2.00x5.50m a širina kolovoza prilazne saobraćajnice 3.50m. Kod kosog parkiranja, pod uglom 30/45/600

dubina parking mesta (upravno na kolovoz) je 4.30/5.00/5.30m, širina kolovoza prilazne saobraćajnice 2.80/3.00/4.70m a širina parking mesta 2.30m. Uslovi za kretanje invalidnih lica Najmanje 5% od ukupnog broja parking mesta mora biti namenjeno osobama sa invaliditetom i smanjenom pokretljivosti. Kod upravnog parkiranja, širina parking mesta za osobe sa invaliditetom iznosi 3.70m, odnosno na širinu parking mesta od 2.30m dodaje se prostor za invalidska kolica, širine 1.40m (dubina ista kao kod parking mesta). Kod dva susedna parking mesta može se dozvoliti da koriste isti prostor za invalidska kolica, odnosno da širina dva susedna mesta za osobe sa invaliditetom iznosi 6.00m (2.30+1.40+2.30m). Kod kosog parkiranja širina parking mesta iznosi 3.60 a kod paralelnog parkiranja širina je 3.20 m a dužina 6.00m, jer treba obezbediti prolaz za invalidska kolica između dva susedna parkirana vozila. Kod planiranja parking mesta treba predvideti rampe u trotarima za silazak kolica sa trotoara na kolovoz. Iste rampe moraju se predvideti i u raskrsnicama, odnosno na svim mestima gde je neophodno da se prelazi sa trotoara na kolovoz ili obrnuto. Kod prilaza osoba sa invaliditetom objektima, maksimalni nagib rampe je 1:12 za novoprojektovane objekte i za dužinu rampe do 9.00m. Izuzetno se, kada se radi o adaptaciji postojećih objekata, može dozvoliti i nagib 1:10. Maksimalni nagib rampe, dužine do 12.00m je 1:16 a kod rampi duzine do 15.00 m maksimalni nagib je 1:20. Za sve rampe duže od 9.00, mora se predvideti odmorišni podest, dužine 1.40m. Najmanja čista širina rampi za jednosmerni prolaz je 0.90m. Uslovi za objekte drumskog saobraćaja Regulacioni prostor svih saobraćajnica mora služiti isključivo osnovnoj nameni - neometanom odvijanju javnog, komunalnog, snabdevačkog, individualnog i pešačkog saobraćaja, kao i za smeštaj komunalnih instalacija _ širina zaštitnog pojasa javnog puta: pored magistralnog puta, koji na ovom prostoru dobija karakter primarne gradske saobraćajnice širina zaštitnog pojasa iznosi 10-15 m, a pored opštinskih puteva (ulica) širina zaštitnog pojasa je 3-5 m. _ duž javnih puteva potrebno je obezbediti infrastrukturu za prikupljanje i kontrolisano odvođenje atmosferskih voda,


43

Elektroenergetika

Postojeće stanje Napajanje električnom energijom područja Cetinje je sa trafo stanice 110/35kV/kV koja je povezana sa TS Budva i sa TS Podgorica 4 110kV-nim dalekovodom. Od ove trafo stanice se 35kV-nim vodovima povezuju trafo stanice 35/10kV/kV. U okviru područja Cetinja imamo više trafo stanice 35/10kV/kV od čega se jedna nalazi na lokacije koja je predmet ove izmene plana. Postojeća trafo stanica 35/10kV/kV ''Humci'' je sa dva transformatora svaki snage 8MVA. Napajanje ove trafo stanice je iz trafo stanice 110/35kV/kV Cetinje sa dva dalekovoda tipa AlFe 3x70mm2 u dužini od oko 345m. Od ove trafo stanice 35/10kV/kV je delom položen kabal 35kV do stubova dalekovoda. Od stubova dalekovoda 35kV se nastavljaju dalekovodi kojima se povezuju postojeđe trafo stanice 35/10kV/kV. Jedan vod 35kV koji povezuje trafo stanicu 35/10kV/kV ''Humci'' sa trafostanicom 35/10kV/kV ''Stari obod'' je delom kablovski u dužini od 162m i nadzemni preko stubova izveden užetom AlFe preseka 70mm2 u dužini od 1207metara. Drugi vod naponskog nivoa 35kV koji polazi od trafo stanice 35/10kV/kV ''Humci'' je delom kablovki u dužini od 127m a delom nadzemni do tafo stanice 35/10kV/kV ''Rijeka'' u dužini od 11247m izvedeni užetom AlFe 70mm2. Ovaj dalekovod dalje vodi do trafo stanice''Podgor''. Od trafo stanice 35/10kV/kV ''Hunci'' položen je odrežen broj 10kV kablova kao i deo 10KV mreže koja je postavljena nadzemno. Od trafo stanice 35/10kV/kV ''Humci'' preko dela lokacije postavljen je dalekovod 10kV koji ide u pravcu Lovćen-Cetinje. Kablovi i dalekovodi 10kV povezuju distributivne trafo stanice 10/0.4kV/kV. Na lokaciji koja je predmet ovog plana nalazi se 6 trafo stanica 10/0.4kV/kV i to. trafo stanica ''Švedske kuće'' snage 250kVA, trafo stanica ''Školski cetar'' snage 630kVA, trafo stanica ''Centralna biblioteka'' snage 400kVA, trafo stanica 10/0.4kV/kV sa oznakom ''S28'' snage 1000kVA, trafo stanica ''Bogdanov kraj'' snage 630kVA i trafo stanica ''Banski stanovi'' snage 630kVA. U neposrednoj blizini TS 35/10kV/kV ''Humci'' nalazi se trafo stanica 10/0.4kV/kV ''Trgopromet'' snage 400kVA a koja je van granica predmetnog plana. Ove trafo stanice su povezane na 10kV napon kablovima preseka do 150mm2.Od trafo stanice 35/10kV/kV položen je kabal PP41-A 3x120mm2 do trafo stanice Centralna biblioteka. od ove trafo stanice do trafo stanice Školski centar položen je kabal PP41 3x95mm2. Od trafo stanice školski centar do trafo stanice S.28 položen je kabal PP41 3x150mm2, a do ove trafo stanice do trafo stanice švedska kućapostavljen je isti kabal. Od TS švedska kuća do trafo stanice Bogdanov kraj položen je kabal XHE-A 3x(1x150)mm2. Na predmetnoj lokaciji izgrađena je vazdušna niskonaponska mreža koja je u relativno lošem stanju i koju je potrebno rekonstruisati. Niskonaponska mreža je vazdušna i sa nje se postojeći objekti priključuju na elektroenergetski sistem odnosno na NN mrežu. Deo objekata se napaja sa niskonaponske mreže podzemno kablovima položenim do kablovskih priključnih kutija koje su postavljene na fasadi objekata.


44

Ove trafo stanice su povezane na 10kV napon kablovima preseka 95mm2. Na predmetnoj lokaciji izgrađena je vazdušna niskonaponska mreža koja je u relativno lošem stanju i koju je potrebno rekonstruisati. Niskonaponska mreža je vazdušna i sa nje se postojeći objekti priključuju na elektroenergetski sistem odnosno na NN mrežu. Deo objekata se napaja sa niskonaponske mreže podzemno kablovima položenim do kablovskih priključnih kutija koje su postavljene na fasadi objekata. Buduće stanje

o Analiza potrošnje električne energije

U sredini gde se vrši prognoziranje potrošnje električne energije za naredni period, potrebno je izvršiti analizu energetskog kretanja u predhodnom periodu utvrditi određene zakonitosti kretanja potrošnje električne energije, vršnog opterećenja i vremena korišćenja energetskih postrojenja, kako po pojedinim zonama tako i za celo naselje ili područje. Radi lakšeg i adekvatnijeg analiziranja konzuma po pojedinim zonama, potrebno je izvršiti podelu potrošača po kategorijama, i to:

- domaćinstva - tercijalne delatnosti (ostali mali potrošači) - javna rasveta


45

U grrupu "tercijalne delatnosti' treba uvesti potrošače na naponu 0.4kV, i to: - kultirno-prosvetne i zdravstvene ustanove - poslovne i društvene prostorije - turističke objekte, razne lokale, prodavnice - manje zanatske radnje Detaljnom analizom potrošnje u proteklom periodu, po navedenim kategorijama potrošača i dovođenjem te potrošnje u određeni odnos, može se kod prognoziranja doći do tačnijih podataka o konzumu po pojedinim delovima razmatranog područja. Vremenski period u kome se vrši analiziranje potrošnje električne energije trebao bi biti što je moguće duži a dovoljno tačni pokazatelji mogu se dobiti proučavanjem 20-to godišnje potrošnje. Osnovni podaci koje treba analizirati u posmatrano vremenskom periodu su:

potrošnja električne energije(kWh) kako ukupna tako i po kategorijama potrošača vršna opterećenja(kW) i vreme trajanja vršnih opterećenja

Analizom navedenih podataka određuje se zakonitost njihove potrošnje a samim tim i godišnjeg prirasta procentualnog prirasta(p%) potrošnje električne energije. Pored ustanovljenih funkcionalnih zavisnosti potrošnje električne energije, snage i vremena trajanja vršnih opterećenja, u posmatranom periodu moguće je uspostaviti i njihove međusobne funkcionalne zavisnosti. Utvrđene zakonitosti (P= f(W); T= f(W)) predstavljale bi obavezu za sve planere i buduća planiranja kako na urbanom tako i ruralnom prostoru.

o Prognoza konzuma uz korišćenje urbanističkih podloga Polazeći od analitičke obrade statističkih podataka o potrošnji električne energije, vršnih opterećenja, broja stanova i njihovog porasta, utvrđuju se ulazni podaci za prognozu potrošnje električne energije. kao najrealnija metoda prognoziranja potrošnje električne energije jeste: “metoda zavisnosti godišnjeg porasta potrošnje električne energije od potrošnje po stanovniku”. Ova metoda daje najrealnije rezultate o određivanju konzuma, posebno kada se koriste elementi urbanističkog programa razvoja. Vrednost ove metode je u tome što je zasnovana na porastu potrošnje električne energije po stanovniku(specifična potrošnja). Kada na području elektrodistributivnih preduze}a ne postoje podaci o potrošnji električne energije u funkciji porasta broja stanovnika, nije moguće poštovati osnovne kriterijume navedene metodom prognoziranja, pa se iz tog razloga koristi Analitička metoda, koja se zasniva na proceni potrošnje stanovanja i tercijalnih delatnosti(mali potrošači), kao i na standardu elektrificiranosti stana. Prognoza potreba za električnom energijom zasnovana na Analitičkoj metodi podrazumeva određivanje vršnih opterećenja stanovanja i tercijalnih delatnosti kao i njihovu međusobnu povezanost.


46

Vršno opterećenje stanovanja: Kao osnovni element prognoze, uzima se standard elektrificiranosti stana. Podaci o standardu elektrificiranosti stana (opremljenost stana elektičnim potrošačima i broj priključnih mesta), dati su u tabelama 1 i 1’. Kao prosečan stan u urbanoj zoni uzet je trosoban stan, površine 90m2, sa dnevnom sobom, trpezarijom, kuhinjom, kupatilom, tri spava}e sobe, hodnikom i ostavom. U cilju što realnojeg planiranja, domaćinstva (stanovi) će biti, pri izradi osnova plana podeljeni u dve kategorije, a sve u zavisnosti od načina grejanja stambenih prostorija: I (prva) kategorija, domaćinstva koje za zagrevanje prostorija koriste električnu

energiju; II (druga) kategorija, domaćinstva koja za zagrevanje prostorija koriste čvrsta, tečna

ili gasovita goriva ( drvo, ugalj, gas, lož ulje). Podaci o standardu elektrificiranosti stana (opremljenost stana elektičnim potrošačima i broj priključnih mesta), dati su u tabelama 1 i 1’. Kao prosečan stan u urbanoj zoni uzet je trosoban stan, površine 90m2, sa dnevnom sobom, trpezarijom, kuhinjom, kupatilom, tri spava}e sobe, hodnikom i ostavom. Podaci o potrošačima su dati tabelarno ( tabele 1 i 1' )a pri izradi plana računa se da će odnos I i II kategorije domaćinstava biti 40% : 60%. Podaci dati u tabelama 1 i 1’ podrazumevaju primenu električne energije za grejanje prostorija, kuvanje i pripremu tople vode kao i u letnjem periodu potrošnja električnne energije za uređje namenjene hlađju prostorija. Tabela 1. Instalisano opterećnje i broj priključih mesta(zimski period) za stanove koji koriste električmo grejanje

Prostorija Dn.soba Sp.soba Trpezarija Kuhinja Kupatilo Hodnik Ostava Potrošači Instalisano opterećenje(W)/broj priključnih mesta rasveta 300/1 300/3 100/1 200/1 200/2 100/1 60/1 grejanje 4000/1 4500/3 2500/1 1500/1 1500/1 šporet 8000/1 bojler 2000/1 2500/1 veš.maš. 2500/1 maš.za.sud. 2500/1 frižider 1000/2 pegla 1500/1 RTV 400/2 utičnice 900/3 2100/9 500/1 1500/3 500/1 500/1 UKUPNO: 5600/7 6900/15 4600/4 16700/10 6700/5 600/2 560/2

Instalisano opterećenje: Pi= 41660W, broj priključnih mesta n=45 Tabela 1’. Instalisano optere}enje i broj priključnih mesta(zimski period) za stanove koji koriste druge vidove grejanja(nafta, gas,čvrsto gorivo...)

Prostorija Dn.soba Sp.soba Trpezarija Kuhinja Kupatilo Hodnik Ostava Potrošači Instalisano opterećenje(W)/broj priključnih mesta rasveta 300/1 300/3 100/1 200/1 200/2 100/1 60/1 grejanje 0 0 0 0 1400/1 šporet 8000/1 bojler 2000/1 2500/1 veš.maš. 2500/1 mš.za.sud. 2500/1 frižider 1000/2


47

pegla 1500/1 RTV 400/2 utičnice 900/3 2100/9 500/1 1500/3 500/1 500/1 UKUPNO: 1600/7 2400/15 2100/4 15200/10 6600/4 600/2 560/2

Instalisano opterećenje: Pi= 29060W, broj priključnih mesta n=39 Iz tabela se vidi da je instalisano optere}enje I kategorije 41.060 W, odnosno 29.060 W II kategorije, što u proseku iznosi : Pis = 41660 x 0,4 + 29060 x 0,6 = 34100 W. Vršno opterećenje po stanu uz faktor jednovremenosti fp = 0,41 (sa dijagrama izraženog na osnovu analize određivanja faktora potrašnje u visoko razvijenim zemljama) iznosi : Pv1s= fp x Pis = 0,41 x 34100 = 13 981 W. stanovi sa rel.grejanjem: za Pi = 34100W, fp=0.41 odnosno Pv = 13981W: dok se

dijagrama(sl.3) dobija za Pv = 13981W, k1 = 0.195 . dijagram 1 - odnos instalisane snage po stanu i faktora potra`nje dijagram 2 - odnos faktora beskona~nosti i vr{nog optere}enja

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

35.000

Pi W/stanu

0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1 0.200.18 0.280.240.22 0.26 0.30

5 .000

10.000

15.000

Pv W/stanu

(dijagram 1.)

(dijagram 2.)

Vršno opterećenje, primenom Analitičke metode, određuje se prema relaciji: Pv = Pvs x n x kn

gde su; Pvs - vršno opterećenje jednog stana (W), kn - faktor istovremenosti grupe stanova, i n - broj stanova Vršno opterećenje jednog stana dobija se na osnovu instalisanog opterećenja (tabela 1 i 1’), i faktora istovremenosti(dijagram – sl.1) dok se istovremenosti grupe stanova određuje relacijom; kn = k1 + ( 1-k1)x n0.5 gde je:


48

k1 – faktor istovremenosti zavisan od vrednosti srednjeg vršnog opterećenja stana(dijagram sl.3) Na osnovu napred navedenog primenom analitičke metode dobija se vršno opterećenje stanova kako za zimski tako i za letnji period prikazano u tabeli 2. Tabela 2. Vršno opterećenje stanova(zimski period) urbanistička

celina broj stanova Pvs(kW) k1 kn Pv (kW)

1 965 13,981 0.195 0,221 2980 Vršno opterećenje tercijalnih delatnosti: Vršno opterećenje tercijalnih delatnosti određuje se na osnovu površine prostora i specifičnog vršnog opterećenja (W/m2). Specifično vršno opterećenje podrazumeva u sebi primenu električne energije za sve potrebe prostora (grejanje, priprema tople vode klima uređaji za hlađenje prostora,...). na području predmetnog plana predviđene su tercijalne delatnosti tipa trgovine pružanja raznih usluga za koje specifično vršno opterećenje iznosi od 40W po metru kvadratnom za ove vrste delatnosti za zimski period, zatim škola sa 40W po metru kvadratnom i centralne delatnosti sa snagom 50W po metru kvadratnom u zimskom periodu. Rezultati proračuna dati su u tabeli 3. Tabela 3. Vršno opterećenje tercijalnih delatnosti(zimski period)

Blok Bruto površina (m2)

Namena prostora Specifično opterećenje

W/m2

Vršno opterećenje Pvt (W)

1 12006 škola 40 480240 2 7676 centralne delatnosti 50 383800 3 7940 trgovina i usluge 40 317600

Na osnovu rezultata proračuna za zimski period određena su vršna opterećenja zone usled stanova i tercijalnih delatnosti a prema njihovoj prostornoj pripadnosti i međusobnoj istovremenosti. Koeficijent istovremenosti stanova i tercijalnih delatnosti određen je svođenjem vršnih opterećenja tercijara na fiktivni broj stanova. Na taj način vršno opterećenje trafo reona dobijeno je kao rezultat ukupnog broja stanova (stvarni i fiktivni). Na osnovu tako određenih vršnih opterećenja reona, a saglasno specifičnoom prostornom opterećenju, definisan je broj i prostorni raspored trafo stanica. Proračuni su urađeni za zimski period a rezultati su dati u tabelama 4 Tabela 4. Vršna opterećenja bloka prema prostornoj pripadnosti(zimski period)

Blok Planiran broj

stanova ns

Fiktivni broj

stanova nf

Ukupan broj

stanova

Faktor k1

Faktor kn

Vršno opterećenje

bloka Pv (kW)

1 965 356 1321 0.195 0.217 4010


49

Vršno opterećenje javne rasvete Vršno opterećenje javne rasvete u ukupnom vršnom opteređenju zone(bloka) ili naselja, kređe se po preporukama do 5% od ukupnog vršnog opterećenja. za naš slučaj je usvojeno da iznosi 3% od ukupnog vršnog opterećenja. Dakle, imamo: Pvjr = 0.03(Pvbloka) izraženo u W što za naš slučaj iznosi BLOK 1 Pvjr = 121kW Vršno opterećenje javne rasvete izračunato je za zimski period kada je opterećenje elektroenergetskog sistema veće. Ukupno vršno opterećenje kompleksa dobija se zbirom opterećenja javne rasvete, tercijalnih delatnosti i stanovanja i to zavrednosti u zimskom periodu kada je kritičnije za planirani prostor sa stanovišta snabdevanja električnom energijom Tabela 5. Vršna opterećenja kompleksa(zimski period)

DUP Vršno opterećenje

javne rasvete

kW

Vršno opterećenje bloka(stan.i

terci.) kW

Vršno opterćenje

bloka Pv(kW)

Rezerva+ opterećenje

(Pv+10%) kW

Faktor snage cos

Vršno opterećenje

bloka Sv (kVA)

blok 121 4010 4131 4544 0.95 4783 Plan Ovim DUP-om je predviđen porodično stanovanje, kao i porodično stanovanja sa delatnostima i deo prostora namenjen za centralne funkcije, pa je za potrebe napajanja elektrinom energijom istih a na osnovu gore pomenutih parametara planirano sledeće: Kako vršno opterećenje kompleksa(zona) nastupa u zimskom periodu to je na osnovu podataka datih u tabeli 4 uzimajući u obzir povećanje snage za 10%(rezerva+gubici), prikazano u tabeli 5 određen broj trafo stanica 10/0.4kV, Snaga trafo stanice kao i broj trafo stanica odrediće se na osnovu glavnih projekata i usvojenog idejnog rešenja u kome će biti naznačen broj objekata. Prema ovom planu potrebno je izgraditi još šest trafo stanica sa transformatorom snage 630kVA. a planom se predviđa zadržavanje postojećih trafo stanica snage 630kVA . Tabela 6. Vršno opterećenje zona; broj transformatora;ukupan broj trafo stanica urbanistička celina

vršno opterećenje zone Pv(kW)

vršno opterećenj

e zone Sv(kVA)

Postojeći broj trafo stanica snage u kVA

Planirani broj trafo stanica

snage do 1000kVA

Ukupan broj i

snaga trafo

stanica u KVA

stepen opterećenja

trafo stanica u

bloku

1 4544 4783 3x (1x630)+1x

2x(1x1000kVA + proširenje

5x(1x630)+ 3x(1x1000)

0.75


50

(1x1000)+1x(1x400)+1x(1x250)

400kVA)+ 1x630kVA

+1x(1x400)

DUP 4544 4783 3x (1x630)+1x

(1x1000)+1x(1x400)

2x(1x1000kVA + proširenje 400kVA)+ 1x630kVA

5x(1x630)+ 3x(1x1000)+1x(1x400)

0.75

U proračunu maksimalne potrebne snage korišćeni su podaci u kojima su uzete u obzir maksimalne površine za gradnju. Snaga transformatora u planiranim trafo stanicama se može menjati i odrediće je nadležna elektrodistributivna organizacija u zavisnosti od stvarnih potreba za novoplanirane objekte. Na ovoj lokaciji dobijena je ukupna potrebna snaga 4783kVA pa je potrebna snaga planiranih trafo stanica najmanje 6550kVA odnosno ovim planom je predviđena izgradnja 2 trafo stanice svaka snage 1000kVA i proširenje postojeće trafo stanice sa švedska kuća zamenom transformatora snage 250kVA novim snage 630kVA.

Novoplanirane trafo stanice povezati na postojeću trafo stanicu 35/10kV/kV. Kabal 10kV kojim se povezuju nove trafo stanice biće I kabal kkkkojim se zamenjuje trasaddalekovoda Cetinje-Lovćen. Ovim planom je predviđeno izmeštanje trase 10kV-nog dalekovoda i u delu plana zamenom sa podzemnim kablom 10kV sa koga će se napajati nove trafo stanice. Povezivanje novih trafo 10/0.4kV/kV izvesti od postojeće trafo stanice 35/10kV/kV ‘’Humci’’, kako je dato u grafičkom delu. Postojeće trafo stanice 630kVA predviđeno je


51

povezati sa planiranim trafo stanicama tako da u okviru plana neće biti trafo stanice koje nisu dvostrano napajane. Novoplaniranu trafo stanicu snage 630kVA nazvanu ‘’Rasadnik’’ povezati sa dva 10kV kabla ood kojih jedan položiti od trafo stanice 35/10kV/kV ‘’Humci’’ a od ove TS položiti 10kV-ni kabal do trafo stanice 10/0.4kV/kV ‘’Švedska kuća’’. Položaj trafo stanica je određen prema gustini planirane izgrađenosti objekata kao i prema lokacijama koje su od javnog interesa. Postojeća trafo stanica školski centar koja je prema raspoloživim podacima na trasi planirane saobraćajnice potrebno je izmestiti kako je dato u grafičkom delu ovog plana. Trafo stanica je u građevinskom smislu ovim planom predviđena za postavljanje kao samostojeća montažno-betonska. Tip budućih transformatora će odretditi nadležna elektrodistributivna organizacija koja je i vlasnik većine novih transformatorskih trafo stanica. Stvarni tip transformatora odrediće nadležna elektrodistributivna organizacija u čijem sastavu održavanje istih. Položaj trafo stanica je potrebno izabran kako prema potrošačima tako i prema mogućem mestu na osnovu urbanističkih rešenja. Pri izboru lokacije vodilo se računa da:

trafo stanice budu što bliže težištu opterećenja priključni vodovi visokog i niskog napona budu što kraći, a njihov rasplet što

jednostavniji da do trafostanica postoji lak prilaz radi montaže građevinskog dela,

energetskih transformatora i ostale opreme Novoplanirane trafo stanice TS 10/0.4kV se postavljaju u namenski projektovanom objektima, u ravni terena do kojih je moguć kolski i kamionski pristup. Raspored opreme i položaj energetskog transformatora moraju biti takvi da obezbede što racionalnije korišćenje prostora, jednostavnost rukovanja , ugradnje i zamene pojedinih elemenata i blokova i omogući efikasnu zaštitu od direktnog dodira delova pod naponom. Kod izvođenja, izvođač je dužan uskladiti svoje radove sa ostalim građevinskim radovima na objektu, kako ne bi dolazilo do oštećenja već izvedenih radova i poskupljenja gradnje. Za sve trafostanice projektima uređenja terena obezbediti kamionski pristup, najmanje širine 3m. Opremu trafo stanice predvideti u skladu sa preporukama donesenim od strane Sektora za distribuciju-Podgorica"Elektroprivrede Crne Gore",a.d. Nikšić Elektrodistribucija Cetinje. Oprema u trafo stanici je tipizirana i sastoji se od 10kV-nog postrojenja, transformatora snage do 1000kVA i 0.4V-nog postrojenja. Investitori su dužni da obezbede projektnu dokumentaciju za građenje planiranih trafo stanica, kao i da obezbedi tehničku kontrolu(reviziju) tih projekata. Investitori su dužni da obezbede potrebnu dokumentaciju za dobijanje građevinske dozvole, kao i stručni nadzor nad izvođenjem radova. Nakon završetka radova, investitor je dužan zahtevati vršenje tehničkeog pregleda i nakon njega njega podneti zahtev za upotrebne dozvole. Na osnovu višeg planskog akta GUP-a predviđeno je da se 35kV vodovi koji povezuju trafo stanicu 110/35kV/kV i trafo stanice 35/10kV/kV Humci polože u zemlju odnosno da se veza ostvaruje kablovima 35kV. U ovom planu je predviđeno da se postojeći dalekovodi 35kV demontiraju I da se polože 35kV kablovi po trasi koja je naznačena u grafičkom delu. Ova trasa može biti izmenjena prema mogućnostima na terenu odnosno pri rešavanju imovinsko pravnih odnosa. Postojeći dalekovodi 35kV mogu biti demontirani tek kada se izvrši polaganje 35kV kablova i nakon stavljanja kablova pod napon odnosno u funkciju. Gradnja objekata ispod dalekovoda koji su predviđeni za


52

ukidanje je moguća tek kada se isti budu demontirali I kada isti budu van funkcije odnosno van eelektroenergetskog sisitema. Ovim planom se predviđa da se napajanje novih trafo stanica ostavari polaganjem kablova 10kV a delom polaganjem tipa XHP ili XHE 49-A 3x1x240mm2 Al. Od trafo stanica se polažu 10kV-ni kablovi duž trotoara gde god je to moguće i na mestima gde nema trotoara u meki teren. Sve novoplanirane trafo stanice su najmanje dva puta prolazne sa visokonaponske strane tako da se ostvaruje dvostrano napajanje svih transformatorskih stanica odnosno sve nove trafo stanice su povezane sa postojećim u prsten. Na ovaj način je obezbeđeno sigurno napajanje trafo stanica sa 10kV-ne strane. Pojedine trafo stanice predviđene su za najmanje tri vodna polja..10kV-ni kablovski vodovi su preseka 240mm2 Al tako da se na ovaj način povećanje snage ovog područja može obezbediti. Trafo stanice su povezane 10 kV-nim kablom tipa i preseka XHP ili XHE 49-A 3x(1x240mm2). odnosno kompletnu planiranu 10kV-nu mrežu izvesti kablovima čiji će tip i presek odrediti stručna služba nadležnog elektrodistributivnog preduzeća. Kablove polagati slobodno u kablovskom rovu, dimenzija 0.4x0.8m, a na mestima prolaza kablova ispod saobraćajnica, kao i na svim onim mestima gde se može očekivati povećano mehaničko opterećenje kabla(li kabal terba izolovati od sredine kroz koju prolazi), kroz kablovsku kanalizaciju, smeštenu u rovu dubine 1m. Nakon polaganja, a pre zatrpavanja kabla, investitor je dužan obezbediti katastarsko snimanje tačnog položaja kabla, u skladu sa zakonskim odredbama. Na tom snimljenom grafičkom prilogu trase kabla treba označiti tip i presek kabla, tačnu dužinu trase i samog kabla, mesto njegovog ukrštanja, približavanje ili paralelno vođenje sa drugim podzemnim instalacijama, mesta položene kablovske kanalizacije sa brojem koršćeinih i rezervnih cevi. Ukoliko to zahtevaju tehnički uslovi stručne službe nadležne Elektrodistribucije sa kablom na oko 0.4m dubine u rov položiti i traku za uzemljenje,FeZn 25x4mm. Duž trase kablova ugraditi standardne oznake koje označavaju kabl u rovu, opremanju pravca trase, mesta kablovskih spojnica, početak i kraj kablovske kanalizacije, ukrštanje, približavanje ili paralelno vođenje kabla sa drugim kablovima i ostalim podzemnim instalacijama i sl. Eventualna izmeštanja postojećih kablova, zbog novih urbanističkih rešenja, vršiti uz obavezno prisustvo predstavnika Elektrodistribucije - Cetinje i pod njegovom kontrolom. U tim slučajevima, otkopavanje kabla mora biti ručno, a sam kabal mora biti u beznaponskom stanju. Pri izvođenju radova preduzeti sve potrebne mere zaštite radnika, građana i vozila, a zaštitnim merama omogućiti odvajanje pešačkog i motornog saobraćaja. Na mestima gde je, radi polaganje kablova, izvršiti isecanje regulisanih površina, iste dovesti u prvobitno stanje. Investitori su dužni da obezbede projektnu dokumentaciju za izvođenje kablovskih 10kV-nih vodova, kao i da obezbede tehničku kontrolu tih projekata. Investitori su dužni da obezbede potrebnu dokumentaciju za izdavanje građevinske dozvole kao i stručni nadzor nad izvođenjem radova. Nakon završetka radova, investitor je dužan zahtevati vršenje tehničkog pregleda i nakon njega podneti zahtev za izdavanje upotrebne dozvole. U ovom planu predviđeno je izmeštanje odnosno ukidanje dalekovoda 10kV koji prolazi preko dela prostora obuhvaćenog ovim planom i izgradnju podzemnog 10kV-nog voda koji će biti iskorišćen i za priključenje dve nove trafo stanice.


53

Od novih trafo stanica se polažu niskonaponski 1kV-ni kablovi za napajanje električnom energijom potrošača tako i za osvetljenje ulica(saobraćajnica). Presek kablova niskonaponskih potrošača kao i ulične rasvete biće određen uslovima nadležne elektrodistributivne organizacije i glavnim projektima objekata na osnovu stvarnih jednovremenih snaga objekata. U delu ulica mogu se postaviti nadzemna niskonaponska mreža(stubovi,snop...) kao privremeni objekti do konačne realizacije podzemne mreže. U trotoaru ili mekom terenu predviđeno je polaganja 1kV-nih kablova kao i novih 10kV-nih kablova. Kablovi se polažu na propisnim dubinama u proseku na 0.8m i pri polaganju se mora voditi računa o međusobnom rastojanju sa drugim instalacijama ili paralelnom vođenju istih. Pri prelasku kablova ispod saobraćajnica predviđeno je polaganje najmanje dve PVC cevi prečnika 110mm. Polaganje svih kablova izvesti prema važećim tehničkim uslovima za ovu vrstu delatnosti. Na mestima gde se energetski kablovi vode paralelno ili ukrštaju sa drugim vrstama instalacija voditi računa o minimalnom rastojanju koje mora biti sledeće za razne vrste instalacija: Pri paralelnom vođenju energetskih i telekomunikacionih kablova najmanji

horizontalni razmak je 0.5m za kablove 1kV,10kV, odnosno 1m za kablove 35kV.Ukrštanje energetskog i telekomunikacionog kabla vrši se na razmaku od 0.5m. Energetski kabal se polaže na većoj dubini od telekomunikacionog kabla. Ukoliko se razmaci ne mogu postići energetske kablove na tim mestim a provesti kroz cev. Pri ukrštanju energetskih kablova sa telekomunikacionim kablovima potrebno je daugao bude što bliži pravom uglu. Ugao ukrštanja treba da bude najmanje 45 stepeni. Pri ukrštanju kablova za napone 250V najamanje vertikalno rastojanje mora da iznosi najmanje 0.3 a za veće kablove 0.5m.

Pri horizontalnom vođenju energetskog kabla sa vodovodnom ili kanalizacionom infrastrukturom(cevi) najmanji razmak iznosi 0.4m. Energetski kabl se pri ukrštanju polaže iznad vodovodne ili kanalizacione cevi na najmanjem rastojanju od 0.3m. Ukoliko se ovi razmaci ne mogu postići na tim mestima energetski kabl položiti kroz zaštitnu cev.

Pri paralelnom vođenju kablova i toplovoda najmanje rastojanje između kablova i spoljne ivice toplovoda mora da iznosi 0.3m odnosno 0.7m za 10kV-ni kabal. Nije dozvoljeno polaganje kablova iznad toplovoda. Pri ukrštanju energetskih kablova i sa kanalima toplovoda minimalno vertikalno rastojanje mora da iznosi 0.6m. Energetskie kablove pri ukrštanju položiti iznad toplovoda. na ovim mestima obezbediti toplotnu izolaciju od izolacionog materijala(penušavi beton) debljine 0.2m. Pri paralelnom vođenju i ukrštanju energetskog kabla za javno osvetljenje i toplovoda najmanji razmak je 0.1m

Priključenje novih potrošača na niskonaponsku mrežu vršiće se polaganjem podzemnih 1kV-nih kablova do kablovskih priključnih ormana postavljenih na fasadi objekata. Kablovski priključni orman kao i napojni kabal biće definisani u glavnim projektima elektroinstalacija novih objekte a uvod kablova u objekte mora se obezbediti polaganjem PVC cevi prečnika 110mm. Postojeću NN mrežu gde god je moguće zameniti podzemnim priključcima. Postojeći stubovi NN mreže koji padaju u buduće saobraćajnice izmestiti. Za sva izmeštanja NN


54

mreže uraditi projektnu dokumentaciju i usaglasiti sa tehničkim rešenjima i uslovima nadležnog elektrodistributivnog preduzeća. U teško pristupačnim deloivima može se zadržati vazdušna NN mreža. Za izvo|enje niskonaponskih vodova, priimenjuju se uslovi već navedeni pri izgradnji kablovskih 10kV-nih vodova. OSVETLJENJE JAVNIH POVRŠINA Ovim planom se delom definiše javno osvetljenje kao sastavni deo urbanističke celine tako da ga treba i izgraditi u skladu sa urbanističkim i saobraćajno-tehničkim zahtevima.a težeći da da instalacije osvetljenja postane integralni element urbane sredine. Pri planiranju osvetljenja saobraćajnica i ostalih površina mora se osigurati minimalni osvetljaj koji će obezbediti kretanje uz što veću sigurnost i konfor svih učesnika u noćnom saobraćaju, kao i u tome da instalacija osvetljenja ima i svoju dekorativnu funkciju. zato se pri rešavanju uličnog osvetljenja mora voditi računa o sve četiri osnovna merila kvaliteta osvetljenja:

- novo sjajnosti kolovoza - podužna i opšta ravnomernost sjajnosti - ograničavanje zaslepljivanja(smanjenje psiholo{kog blještanja) - vizuelno vođenje saobraćaja

Po važećim preporukama CIE(Publikation CIE 115,1995. god.), sve saobra}ajnice za motorni i mešoviti saobraćaj su svrstane u pet svetlotehničkih klasa, M1 do M5, a u zavisnosti od kategorije puta i gustine i složenosti saobraćaja kao i od postojanja sredstava za kontrolu saobraćaja(semafora, saobraćajnih znakova) i sredstava za odvajanja pojedinih učesnika u saobraćaju. Sledeća tabela daje vrednosti pobrojanih svetlotehničkih parametara koje još uvek obezbeđuju dobru vidljivost dobar vidni konfor: Svetlotehni~k

a klasa Lsr

minimalno (cd/m2)

U0 minimalno (Lmin/Lsr)

U1 minimalno

(Lmin/Lmax)

T1 minimalno (%)

SR minimalno

(Eex/Ein) M1 2.00 0.40 0.70 10 0.50 M2 1.50 0.40 0.70 10 0.50 M3 1.00 0.40 0.50 10 0.50 M4 0.75 0.40 nema zahteva 15 nema zahteva M5 0.50 0.40 nema zahteva 15 nema zahteva

Što se tiče vizuelnog vođenja saobraćaja, ne postoje numerički pokazatelji za njegovo vrednovanje. Pri izradi glavnih projekata osvetljenja sobraćajnica ulice će biti svetlotehnički klasifikovane a na raskrsnicama svih saobraćajnica postići svetlotehničku klasu za jedan stepen veću od samih ulica koje čine rasakrsnicu. Kod pešačkih staza i parkinga, unutar područja plana, obezbediti srednju osvetljenost od 20lX, uz minimalnu osvetljenost od 7.5lx. Rasveta saobraćajnica definisana je u zavisnosti od kategorije saobraćajnica na sledeći način:


55

Glavne saobraćajnice su osvetljenje postavljanjem metalnih stubova visine 10-12m sa svetiljkama čiji izvor svetlosti je natrijum visokog pritiska(NaVT) snage prema fotometriskom proračunu. Osvetljenje svih internih saobraćajnica kao i parkinga, pešačkih staza i šetališta je planirano sa kandelaberskim i metalnim stubovima visine 5m sa svetiljkom čiji je izvor svetlosti natrijum visokog pritiska ili metalhalogenih izvora svetlosti snage prema fotometriskom proračunu. Broj svetiljki biće određen glavnim projektima kao i tačan tip. Pri izboru stubova i svetiljki potrebno je voditi računa da se deonice ovih sobraćajnica uz područje plana ne mogu posmatrati nezavisno od ostalog dela tih saobra}ajnih pravaca. ZAŠTITNE MERE Zaštita niskog napona Mrežu niskog napona treba štititi od struja kratkog spoja sa NN visokoučinskim osiguračima, ugrađenim u NN polju pripadaju}e TS 10/0.4kV. U priključnim kablovskim ormarićima zaštititi ogranke za objekte odgovarajućim osiguračima. Zaštita TS 10/0.4kV U TS10/0.4kV za zaštitu transformatora predviđena je Buholcov relej. Za zaštitu od kvarova između 10kV i 0.4kV služe primarni prekostrujni releji, kao i NN prekidači sa termičkom i prekostrujnom zaštitom. Zaštita od visokog napona dodira Kao zaštita od visokog napona dodira predviđaju se uzemljenja svih objekata elektroenergetskog kompleksa, tako da se dobije sisitem zajedničkog uzemljivača. Prilikom izrade uzemljenja voditi računa da napon dodira mestu ne bude veći od 50V. Zaštita mreže visokog napona Zaštita mreže visokog napona rešava se u sklopu čitave mreže 10kV, na području Cetinja ZAKLJUČAK U ovom kompleksu radi njegovog kvalitetnog snabdevanja električnom energijom , potrebno je uraditi sledeće:

1. Položiti dva kabla 35kV i povezati u trafo stanicama 110/35kV/kV i u TS35/10kV/kV Humci i nakon toga demontirati dalekovode 35kV koji povezuju pomenute trafo stanice

2. Uraditi nove trafo stanice 10/0.4kV i to dve trafo stanice sa jednim transformatorom snage 1000kVA, i jednu trafo stanicu Rasadnik sa jednim transformatorom snage 630kVA

3. Trafo stanicu švedska kuća rekonstruisati i zameniti transformator snage 250kVA novim snage 630kVA .


56

4. Trafo stanicu Bogdanov kraj snage 630kVA izmestiti kako je dato u grafičkom delu

5. Izmestiti dalekovod 10kV Cetinje-Lovćen u delu trase kojaje u okviru granica ovog plana

6. Kablovsku 10kV-nu mrežu uraditi prema planu. 7. Niskonaponsku mrežu uraditi kablovski sa unificiranim presecima kablova, a

polaganje je u zemlju na načim predviđen tehničkim propisima. Na delovima terena koji su manje pristupačni može se niskonaponska mreža izgraditi kao vazdušna.

8. Spoljnu rasvetu uraditi za saobraćajnice prema kategoriji saobraćajnica

Hidrotehnička infrastruktura Vodovodna mreža Postojeći cevovod AC 200mm zameniti sa cevovodom PE 225mm. Manji cevovodi koji prelaze preko parcela izmestiti u gabarit saobraćajnice. Ostala postojeća vodovodna mreža se zadržava. Vodovodna mreža se sastoji iz dve visinske zone. Granica razdvajanja zona vodosnabdevanja je ulica Pavla Rovinjskog, Bulevar crnogorskih junaka i ulica IV proleterske brigade. Poveyivanje na postojeći cevovod planirati u šahtu sda ugrađenim elewktromotornim ventilima i elektromagnetnim meračem protoka, meračem pritiska i data logerom sa modulima za povezivanja na postojeći SCADA sistem radi upravljanja i praćenja to jest mogućnošću preuzimanja podataka u cilju smanjenja gubitaka lakšeg tehnički ipravnog upravljanja i nadzora. Planirana je sekundarna vodovodna mreža, tamo gde nije izgrađena, koja sa postojećom čini jednu celinu. Vodovodna mreža je prstenasta. Kriterijum za dimenzionisanje vodovodne mreže jeste potrebna količina vode za sanitarne i protivpožarne potrebe. Protivpožarne hidrante postaviti na raskrsnicama i na rastojanju od 80m gde su centralne funkcije a u preostalim ulicama gde je planirano individualno stanovanje na rastojanju od 150m. Specifična potrošnja vode za stanovništvo iznosi q=200l/st./dan. Koeficijenti dnevne i časovne neravnomernosti iznose k1=1.3 i k2=1.6. Vodovodne cevi postaviti u rovu na posteljicu od peska. Zatrpavanje rova vršiti šljunkom u slojevima od 30cm sa potrebnim kvašenjem i nabijanjem. Dubina ukopavanja cevi iznosi 1.0m. Na potrebnim mrestima predvideti vodomerne šahte. Na mestima ukrštanja cevovoda (raskrsnice) predvideti šahte sa vodovodnom armaturom. Kod ukrštanja, paralelnog vođenja, udaljenost od temelja objekta i drugo polaganje planirane trase instalacije vodovoda treba biti na propisanoj udaljenosti od ostalih instalacija. Za usponske vodove predvideti na kraju cevovoda ozračivanje. Maksimalna dnevna potrošnja vode na području obuhvaćenom planom iznosi: Qmax.dn.= 4200 x200x1.3 / 86400 = 12.64/s Maksimalna časovna potrošnja vode na području obuhvaćenom planom iznosi Qmax.čas.= 12.64 x1.6 = 20.22l/s Fekalna kanalizacija Planira se fekalni kolektor sa obe strane ulice Bulevar crnogorskih junaka prečnika 300mm. Fekalni kolektor je prenet iz Idejnog projekta fekalne kanalizacije i postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda Cetinje, obrađivača IK Beograd. Planirana je i sekundarna mreža fekalne kanalizacije. Količine otpadnih voda se dobijaju kada se maksimalna časovna potrošnja pomnoži sa koeficijentom 0.8. Minimalni prečnik


57

ulične kanalizacije iznosi Ø200mm. Maksimalno rastojanje revizionih silaza iznosi 50m. Kanalizacione cevi su od PEHD materijala. Cevi postaviti u rovu na posteljicu od peska. Zatrpavanje rova vršiti šljunkom u slojevima od 30cm sa potrebnim kvašenjem i nabijanjem. Dubina ukopavanja cevi iznosi 1.0m. Maksimalna časovna količina vode iznosi Qmax.čas.kan. = 12.64.x 0.8 = 16.18l/s Atmosferska kanalizacija U Bulevaru crnogorskih junaka postoji izgrađen mešoviti kolektor u zelenom pojasu prečnika 600mm. Ovim planom kolektor prečnika 600mmslužiće samo za odvođenje atmosferskih voda. Predviđena je i atmosferska kanalizacija u ulici sa trotoarima. Maksimalno rastojanje revizionih silaza iznosi 50m. Kanalizacione cevi su od PEHD materijala. Cevi postaviti u rovu na posteljicu od peska. Zatrpavanje rova vršiti šljunkom u slojevima od 30cm sa potrebnim kvašenjem i nabijanjem. Dubina ukopavanja cevi iznosi 1.0m. Računati sa inenzitetom padavina od 200l/s/ha i povratnog perioda od 2 godine. Planom je dat koncept odvođenja atmosferskih voda sa predmetnog prostora, svi dobijeni prečnici su aproksimativni, definitivna rešenja i tačni prečnici će se dobiti prilikom izrade Idejnih i Glavnih projekata a kada se sagleda celokupno odvođenja voda iz grada.

Telekomunikaciona infrastruktura Postojeće stanje Na teritoriji opštine Cetinje, a za deo prostora koji je obuhvaćen ovim planom uvidom u sadašnje stanje telekomunikacione infrastrukture odnosno elektronske komunikacije imamo sledeće: Na teritoriji opštine Cetinje u okviru koje se nalazi i lokaciji koja je predmet ovog plana imamo usluge fiksne i mobilne telefonije, kao i usluge distribucije radio i TV signala, internet usluge i usuge javnih govornica. Ove nabrojane usluge elektronske komunikacije pružaju sledeća preduzeća: Crnogorski Telekom koji preko svoje podzemne i nadzemne TK infrastrukture pruža usluge fiksne mreže i to :PSTN,ADSL IP TV, inetrnet kao i usluge mobilne mreže preko T-MOBILE koji posluje u okviru preduzeća Crnogorski Telekom., zatim Telenor odnosno PRO MONTE koji pruža usluge mobilne mreže, MTEL koji pruža usluge mobilne mreže kao i fiksni bežični pristup(WiMax). Uslugu distribucije radio i TV signala pružaju BBM(distribucija TV i radio programa(MMDS)) i Total TV, a usluge zemaljske radio difuzije Radio difuzni centar. Usluge pristupa internetu pruža Mnnews a Pošta Crne Gore pruža usluge javnih telefonskih govornica. Na teritoriji koju obuhvata Cetinje a samim tim i u zahvatu plana osnovnu infrastrukturu elektronske konmunikacije ima preduzeće Crnogorski Telekom, koje je zastupljeno sa glavnom ATC tako i sa isturenim pretplatničkim stepenima od kojih se neki nalaze u blizini zahvata koji je predmet ovog plana. Iz ovoga se izvodi da fiksna telefonija se uglanom odvija u sklopu preduzeća Crnogorski Telekom koji najvećim delom pruža usluge fiksne telefonije. Na teritoriji opštine Cetinje Crnogorski Telekom ima sledeće lokacije RSS-ova: Centrala CT TKC Cetinje se nalazi na lokaciji 5.Proleterske, CT RASM bajići na lokaciji Bajići, na lokaciji Dodoši se nalazi CT RASM


58

Dodoši, zatim CT RASM Rijeka Crnojevića nalokaciji Ceklinska S-17,Rijeka Crnojevića, CT RASM Njeguši na lokaciji Njeguši i CT RASM GRUDA na lokaciji Gruda. Pored navedenih RSS-ova nalaze se još i na lokacijama Obrzovci, Rvasi, Vrtijevka.

Lokacije RSS-ova Crnogorskog Telekoma na teritoriji opštine Cetinje

Lokacija naziv RSS-a 5.Proleterska CT TKC CETINJE bajice CT RASM BAJICE Dodoši CT RASM DODOŠI Ceklinska S-17,Rijeka Crnojevića CT RASM RIJEKA CRNOJEVICA Njeguši CT RASM NJEGUŠI Gruda CT RASM GRUDA Obzovica outdoor Rvasi outdoor Vrtijevka outdoor

Crnogorski Telekom na teritoriji opštine Cetinje u okviru navedenih RSSova ima u funkciji 3069PSTN, 124 ISDN, 501 IMS, 19MAX i 151 ruralnih aktivnih priključaka. Kako je navedeno u predhodnom delu ovog teksta pored Crnogorskog Telekoma usluge fiksne telefonije na teritoriji opštine Cetinje pruža Mtel i Pošta Crne Gore. Mtel na teritoriji opštine Cetinje ima u funkciji 185 aktivnih fiksnih telefonskih priključaka putem WIMAX tehnoligije, a Pošta Crne Gore pruža usluge javnih telefonskih govornica u Pošti Cetinje i to 2 telefonske govornice. Kao što je naznačeno mobilna telofanska mreža, odnosno usluge mobilne telefonije odvijaju se u okviru preduzeća Crnogorski Telekom koji ima svoje radio bazne stanice odnosno antenske stubove na sledećimim lokacijama: Bajice, Cetinje TKC,Obzovica Rvaši i Vrtijevka. U okviru svoje mreže na teritoriji opštine Cetinje ima 10400 aktivnih korisnika. Drugi operater mobilne telefonije Telenor ima svoje radio bazne stanice i antenske stubove na lokacijama Brdo iznad autobuske stanice,Lipe,Obzovica, Bobija,Cevo,,Carev Laza u okviru svioje mreže na teritoriji opštine cetinie ima 7572 aktivna korisnika. Mtel na teritoriji opštine Cetinje ima 5326 aktivnih korisnika. Usluge fiksnog širokopojasnog pristupa Internetu na teritoriji opštine Cetinje prižaju dva operatera i to: Crnogorski Telekom na teritoriji opštine Cetinje ima u funkciji 3 ADSL čvora sa 1527 aktivnih priključakaa Mtel na teritoriji opštine Cetinje ima u funkciji 397 priključaka putem WIMAX i Digitalne KDS tehnologije. Usluge fiksnog bežičnog širokopojasnog pristupa Internetu na teritoriji operatera i to Crnogorski Telekom,Mtel i Telenor. Kao što smo naveli usluge distribucije radio i TV programa na teritoriji opštine Cetinje pružaju tri operatera i to: crnogorski Telekom ovu uslugu pruža za 1911 korisnika posredstvom (IPTV) tehnologije. Zatim BBM ovu uslugu pruža za 159 korisnika posredstvom Multichananel Multipoint Distribution Service(MMDS) tehnologije. Total


59

TV Montenegro ovu uslugu pruža za 1704 korisnika posredstvom Direct to Home(DIH) tehnologije, Pored pomenutih lokacija na teritoriji opštine Cetinje imamo i sledeće lokacije antenskih stubova Radio difuznog centra: Lovćen, Rijeka Crnojevića,Ceklin, Bogišin Krš i Ljubotinj preko kojih se pružaju usluge TV i radio signala.

Lokacija antenskih stubova operatera na teritoriji opštine Cetinje

Geografska

dužina osnove stuba

Geografska širina

osnove stuba

Nadmorska visina(m)

Vlasnik lokacije

Bajice 018O53'43.91''E 42O24'02.52''N 710 CG Telekom

CETINJE TKC 018O55'32.92''E 42O18'03.31''N 643 CG Telekom

Obrzovica 018O56'21.19''E 42O51'50.07''N 912 CG Telekom

Rvaši 019O05'46.09''E 42O22'50.39''N 250 CG Telekom

Vvrtijevka 018O56'40.60''E 42O22'08.29''N 865 CG Telekom

Brdo iznad autobuske stanice 018O55'58.27''E 42O23'27.70''N 680 Telenor

Lipe 018O57'33.92''E 42O21'59.48''N 700 Telenor

Obzovica 018O56'23.88''E 42O18'22.17''N 1058 Telenor

Bobija 018O08'38.20''E 42O20'27.46''N 400 Telenor

Cevo 018O55'53.91''E 42O31'35.83''N 903 Telenor

Carev Laz 019O06'04.62''E 42O22'50.06''N 250 Telenor

Lovćen 018O49'05.07''E 42O23'56.08''N 1752 RDC

Lovćen 018O49'05.07''E 42O23'56.08''N 1752 RDC

Rijeka Crnojevića 019O00'05.09''E 42O21'0703''N 365 RDC

Caklin 018O58'23.02''E 42O22'33.02''N 418 RDC

Bogišin krš 018O55'38.05''E 42O23'30.02''N 689 RDC

Ljubotinj 018O59'57.09''E 42O19'38.04''N 1181 RDC

U sledećoj tabeli je dat spisak baznih stanica na teritoriji opštine Cetinje a koje se nalaze na lokacijama koje su date za antenske stubove

Operator Lokacija Tip bazne stanice Crnogorski Telekom bajice GSM Crnogorski Telekom cetinje TKC GSM/DCS-1800/UMTS Crnogorski Telekom Čevo GSM Crnogorski Telekom Ivanova Korita GSM Crnogorski Telekom Lovćen GSM Crnogorski Telekom Obod GSM Crnogorski Telekom Obzovica GSM Crnogorski Telekom Vrtijevka GSM Telenor Bajice GSM


60

Telenor Bobija GSM Telenor Carev Laz GSM Telenor Cetinje GSM/UMTS/FWA Telenor Čevo GSM Telenor Lipe GSM Telenor Lovćen GSM Telenor Obod GSM Telenor Obzovica GSM MTEL CT01 Cetinje GSM/DCS-1800/UMTS/FWA MTEL CT02 Lovćen GSM MTEL CT03 Rijeka Crnojevića GSM MTEL Ct04 Obod-Cetinje GSM/UMTS/FWA MTEL CT05 Lipa GSM MTEL CT06 Obzovica GSM MTEL CT07 Cekin GSM BBM Cetinje-Crna Greda MMDS BBM Lovćen MMDS RDC Lovćen link RDC Rijeka Crnojevića UHF/VHF RDC Ceklin UHF/VHF RDC Bogišin Krš UHF/VHF/Link RDC Ljubotinj UHF/VHF

Za prostor koji je predmet ovog plana postojeće bazne stanice pružaju potrebne signale mobilne telefonije i na taj način pokrivaju signalom predmetni prostor. Eventualno planiranje novih baznih stanica biće naznačeno eventualnim planovima i potrebama koji će naznačiti operateri mobilne telefonije ukoliko im se ukažu potrebe za novim kapacitetima. Od postojeće kablovske podzemne infrastrukture a koja se koristi za potrebe elektronskih komunikacija imamo sledeće: Duž ulica Bulevar Lenjina koji je sa jedne strane i granica plana, zatim duž ulice peka Pavlovića kao i ulice Lovćenske i puta Lovćen-Cetinje urađena je telekomunikaciona kablovska kanalizacija koja se sastoji od PVC cevi prečnika 110mm i TK kablovskih okna. Pored ove TK kanalizacije uz gornju granicu plana duž postojeće saobraćajnice takođe je izgrađena kablovska kanalizacija. Kablovsku kanalizacija je izgrađena od dve odnosno delom četri PVC cevi prečnika 110mm. Od postojećih TK okna položen je TK kabal do samostojećih nadzemnih koncentracionih TK ormana. Kroz kablovsku TK kanalizaciju provučeni su uvlačni TK kablovi tipa TK59GM. Ovaj prostor je povezan na TK centralu Cetinje koja se nalazi u objektu pošte. Prostor obuhvaćen ovim planom se pokriva kvalitetno sa TV signalom preko postojećeg repetitora. Razvojem tehnologije u oblasti distribucije TV,radio signala , pojavljuju se i novi oblici distribucioje tih signala, što je prisutno i na prostoru posmatranom ovim GUP-om. Imamo pojavu novih distributera TV i radio signala , kako putem kabla, tako i bežičnim putem, sa velikim brojem kanala. Na osnovu dobijenih podataka od nadležne agencije na osnovu poslednjeg popisa , opština Cetinje broji oko 16657 stanovnika i 5747 domaćinstava. Ostalo pripada ruralnom delu opštine. Shodno predhodno navedenim podacima od operatera i Monstata, penetracija fiksne telefonije u opštini Cetinje iznosi 24,315 A a mobilne telefonije iznosi 100% a fiksnog širokopojasnog pristupa iznosi oko 11,55%. Podaci o penetracije elektronski komunikacionih usluga na teritoriji Crne Gore


61

Penetracija fiksne telefonije u CG

Penetracija mobilne telefonije u CG

Penetracija fiksnog širokopojasnog pristupa u CG

Penetracija mobilnog širokopojasnog pristupa u CG

27,65% 186,9% 13,6% 10,4% Poređenjem sa podacima o penetraciji fiksne i mobilne telefonije i fiksnog širokopojasnog pristupa za Crnu Goru može se zaključiti da je fiksna telefonija kao i fiksni širokopojasni pristup internetu ispod proseka za Crnu Goru a znatno ispod proseka u Evropskoj uniji. Međutim, posmatrano za mobilnu telefoniju posmatrano za opštinu Cetinje znatno je ispod proseka u EU. Buduće stanje Ovim planopm se predviđa implementacija novih tehnika i tehnologija, liberalizacija tržišta i konkurencija u sektoru elektronskih komunikacija čime se doprinosi bržem razvoju elektronskih komunikacija, povećanje broja servisa, njihova ekonomska i geografska dostupnost, bolja i veća informisanost kao i brži razvoj u privredi i opštini u celini. Na osnovu analize postojećeg stanja kao i na osnovu potreba za novim kapacitetima predviđaju se određena rešenja čiji je cilj da se obezbedi planiranje i gradnja elektronske komunikacione infrastrukture koja će zadovoljavati više operatera elektronskih komunikacija. Gradnja nove TK infrastrukture treba da ponudi i omogući kvalitetne i savremene elektronske i telekomunikacione usluge po ekonomski povoljniom uslovima a koji će se moći koristiti i za potrebe organa lokalne samouprave Pri gradnji novih infrastrukturnih objekata posebnu pažnju posvetiti zaštiti postojeće elektronske komunikacione infrastrukture. Planom se obezbeđuju koridiori za telekomunikacionu kablovsku kanalizaciju i za polaganje telekomunikacionih kablova duž svih postojećih i budućih saobraćajnica. Gradnja, rekonstrukcija i zamena elektronskih komunikacionih sistema mora se izvoditi po najvišim tehnološkim,ekonomskim i ekološkim kriterijumima. Pri gradnji objekata kao i infrastrukture neposredno uz objekte elektronske komunikacije ili pri gradnji objekata i infrastrukture za potrebe elektronske komunikacije potrebno je u svemu se pridržavati Pravilnika o načinu određivanja elemenata elektronskih komunikacionih mreža i pripadajuće infrastrukture, širine zaštitnih zona i vrste radio koridora, u čijoj zoni nije dopuštena gradnja drugih objekata("Sl. list CG", broj 83/09 ). Elektronsko komunikacioni sistem je jedan od najvažnijih infrastrukturnih sistema od koga zavisi funkcionisanje životnih aktivnosti u naseljima a veoma je važan za područja koji jednim delom pripadaju ovom planu. Planom se predvi|a da se razvoj elektronske komunikacije ići u pravcu digitalizacije i integrisanja mreže. Samim tim da se ostvari integracija mreže u univerzalnu digitalnu mrežu sa integrisanim službama(ISDN) koja sa primenom novih kablova sa optičkim vlaknima omogućava


62

nove usluge(videofonija,kablovska televizija, stereofonski radio kanali, i monoge druge usluge i sl.). Planskim aktima obuhvaćena je izgradnju posebnog tzv "Opštinskog teleinformacionog sistema" koji treba da bude osnovna podrška razvoju elektronske uprave. Ovaj sistem treba da poveže sedište opštine sa svim lokacijama i organizacijama od bitnog interesa za opštinsku upravu kao što su: komunalna preduzeća, MUP, Katastar, telekomunikacioni operateri, turistički operateri, video nadzor, telemetriske tačke zdravstvene ustanove i sl. Da bi se ostvario razvoj ove mreže potrebna je pravilna i savremena izgradnja elektronsko komunikativna infrastruktura i povezivanje svih centara kablovima sa optičkim vlaknom. Ovim planskim aktom predviđena je izgradnja kablovske elektronsko komunikacione(TK) kanalizacije od najmanje 2 PVC cevi prečnika 110mm. Sastavni deo ove eketronske komunikacione kanalizacije su i TK okna postavljena na mestima račvanja ove kanalizacije kao i na mestima gde dolazi do promene pravca ove kanalizacije. Novu elektronsku komunikacionu kanalizaciju uklopiti u postojeću kanalizaciju i po potrebu u zavisnosti od kapaciteta postojeće kanalizacije izvršiti njeno proširenje dodavanjem dve nove cevi prečnika 110mm. Planiranu kablovsku kanalizaciju izgraditi u predhodno iskopan rov u zemlji dimenzija 0.8x0.4m i PVC cevi postaviti u odgovarajućim nosačima za cevi. Uz planiranu TK kanalizaciju predviđena je izgradnja telekomunikacionih okna dimenzija koje će odrediti nadležno telekomunikaciono preduzeće Crnogorski Telekom ili će se odrediti u glavnim projektima infrastrukture. Planiranu elektronsko komunikacionu infrastrukturu povezati sa postojećom elektronsko komunikacionom kanalizacijom tako da čine jednu funkcionalnu celinu. Ovim planom se predviđa izgradnja nove elektronske komunikacione kanalizacije gde god je moguće u trotoaru i u mekom terenu. TK okna su planirana u trortoaru ili mekom terenu sa lakim poklopcima. Kroz planiranu elektronsku komunikacionu kanalizaciju predviđeno je polaganje kablova TK59GM i optičkih kablova. Planom je predviđena izgradnja zalazaka ove kanalizacije u pojedine zone unutar posmatranog područja duž postojećih i planskih saobraćajnica. Istom elektronskoom komunikacionom kanalizacijom predviđeno je povezivanje telekomunikacionih čvorova odnosno isturenih pretplatničkih stepena. Trase planirane elektronskekomunikacoine kanalizacije potrebno je, gde god je moguće uklopiti u buduće trotoare ulica i zelenih površina. Izgradnju planirane elektronsko komunikacione kanalizacije i odgovarajućih TK okna izvoditi u svemu prema važećim propisima i preporukama iz ove oblasti. Na mestima gde se ova kablovska kanalizacija izvodi u kolovozu ili u parking prostoru izvesti ojačavanja ove kanalizacije. Poklopci za TK okna su uglavnom laki sem na mestima gde je potrebno postaviti TK okno a da preko njega prolazi saobraćajnica ili parking gde se mora TK okno izvesti sa teškim poklopcem. Elektronsku komunikacionu kablovsku kanalizaciju izraditi u predhodno iskopanom rovu. Sve građevinske radove izvoditi u skladu sa važećim propisima i standardima iz ove oblasti. Kablovsku kanalizaciju treba predvideti do novih telekomunikacionih koncentracionih ormana.postavljenih u objektima. Potrebno je sve postojeće i buduće telekomunikacione čvorove povezati optičkim kablom. dok se objekti povezuju kablovima TK59GM ili optičkim kablovima. Jednu planiranu PVC cev u ovoj kanalizaciji treba predvideti za potrebe kablovske televizije i u skladu sa propisima uraditi kućnu instalacija. Za nove stambene objekte


63

planirane su privodne PVC cevi prečnika 40mm za uvod kablovske televizije kao i PVC cev za priključenje na telekomunikacionu mrežu. U objektima funkcionalne namene predvideti mogućnost montaže javnih telefonskih govornica. Kapacitet TK kablova koje se polažu kroz odgovarajuću kablovsku kanalizaciju biće određen glavnim projektima objekata kojie se priključuju na telekomunikacionu podzemnu mrežu odnosno prema stvarnim potrebama i nameni svakog objekta ponaosob kao i i na osnovu potreba za telekomunikacionim priključcima i uslugama u odnosu na broj stanovnika i društvenih subjekata ovog dela grada.. Planom je predviđeno da se trasa telekomunikacionih instalacija gradi sa jedne strane saobraćajnica u trotoaru ili mekom terenu dok se sa druge strane saobraćajnica predviđa polaganje energetskih visokonaponskih i niskonaponskih kablova gde god je to moguće a TK okna grade u istom ili na parking prostoru Ukoliko se trasa ove instalacije vodi paralelno ili ukršta sa drugim instalacijama(vodovod, elektroenergetska...) treba ostvariti propisna rastojanja a dinamiku izgradnje vremenski uskladiti. Za pojedinačna priključenja objekata na telekomunikacionu mrežu satavni deo biće i uslovi nadležnog preduzeća za telekomunikacije “Crnogorski Telekom”. Priključak objekata izvesti prema uslovima za priključenje objekta na TK infrastrukturu a koje će izdati preduzeće za telekomunikacije Crnogorski Telekom. Tačan priključak biće definisan i glavnim projektom TK instalacija za planirane objekte. Unutrašnju telekomunikacionu instalaciju izvoditi u svemu prema Uputstvu o izradi telefonskih instalacija i uvoda - ZJPTT i važećih propisa i standarda iz ove oblasti. U objektima(centralen funkcije i višeporodični) unutrašnju instalaciju predlažemo da se u ovom planu izvede kablovima FTP(UTP) kategorije 6 ili 7 sa kojom bi se omogućilo korišćenje naprednih servisa čije se pružanje tek planira postavljenim kroz odgovarajuće PVC cevi. Spoljni priključni kabal kao i veza sa postojećom najbližom telekomunikacionom infrastrukturom biće data posebnim uslovima Preduzeća CG Telekom. Kroz ovu kanalizaciju kao i na osnovu postojećih i planiranih baznih stanica omogućiti razvoj širokopojasnih pristupnih mreža(žičanih i bežičnih). Prilikom izbora lokacije i određivanja položaja baznih stanica voditi računa o njenom ambijentalnom i pejzažnom ukljapanju, izbeći njihovo lociranje na javnim zelenim površinama u središtu naselja, na istaknutim reljefnim tačkama koje predstavljaju panoramsku vrednost itd. Potrebno je pri usaglašavanju lokacije baznih stanica a imajući u vidu da bazne stanice svojim radom ne zaga|uje životno i tehničko okruženje, niti na bilo koji način zagađuju vazduh, vodu i zemlju ali da može doći do pojave nedozvoljenog nivoa elektromagnetnog zračenja pridržavati se Zakona o životnoj sredini"Sl.list RCG" br.12/96 i 55/00), Zakona o proceni uticaja na životnu sredinu("Sl.list RCG" broj 80/05) i Pravilnika o najvećim dozvoljenim snagama zračenja radijskih stanica u gradovima i naseljima gradskog obeležja-Agencije radio difuziju RCG. Priključenje objekata na telekomunikacionu mrežu je predviđeno na postojeći telekomunikacionu centralu koja se nalazi u blizini predmetnih lokacija. U objektima izvesti kućnu instalaciju prema važećim pravilnoicima za ovu vrstu radova i predvideti kapacitete koji omogućavaju daljiu modernizaciju elektronskih komunikacionih mreža(FTTX tehnologija).


64

Način, faze i dinamika realizacije plana Prva faza realizacije plana traba da bude infrastrukturno opremanje predmetnog prostora što podrazumeva izgradnju saobraćajnica i uspostavljenje veze sa gradskom infrastrukturnom mrežom. Kako se radi o prostoru gde su korisnici uglavnom privatna lica dalja reliazacija plana je direktno vezana za njihove potrebe. Ekonomska analiza i troškovi realizacije planiranih sadržaja u okviru plana Troškovi realizacije u okviru predmetnog prostora obuhvataju:

Troškove pripremanja zemljišta Troškove opremanja zemljišta

Troškovi I cene pojedinih radova na opremanju predmetnom području svedeni su na cene iz oktobra meseca 2012. godine na teritoriji Prijestonice Cetinje.

1) Troškovi pripremanja zemljišta Troškovi pripreme zemljišta obuhvataju troškove eksproprijacije zemljišta Troškovi eksproprijacije zemljišta u funkciji saobraćajnih površina 15 121m2 x 20 = 302 420 UKUPNO TROŠKOVI PRIPREMANJA ZEMLJIŠTA 302 420

2) Troškovi opremanja zemljišta

Troškovi izgradnje planirane saobraćajnice i prateće infrastrukture SAOBRAĆAJNE POVRŠINE SAOBRAĆAJNICE troškovi izgradnje saobraćajne infrastrukture: m2 cena ukupno - troškovi rekonstrukcije saobr. mreže kolovoz 3582 x 30 = 107 460- troškovi rekonstrukcije trotoara 5269 x 20 = 105 380- troškovi izgradnje mreže – kolovoz 13930 x 50 = 696 500- troškovi izgradnje trotoara 7966 x 40 = 318 640- troškovi izgradnje prilaza 6 470 x 40 = 258 800


65

- troškovi izgradnje parkinga 2150 x 40 = 86 000 UKUPNI TROŠKOVI IZGRADNJE SAOBRAĆAJNIH POVRŠINA: 1 572 780 HIDROTEHNIČKA INFRASTRUKTURA Vodovodna mreža cevi prečnika Ø 100mm 720m x 120/m1 = 86 400cevi prečnika Ø 150mm 650m x 140/m1 = 91 000cevi prečnika Ø 200mm 1100m x 160/m1 = 176 000 Fekalna kanalizacija cevi prečnika Ø 250mm 1920m x 200/m1 = 384 000cevi prečnika Ø 300mm 2550m x 220/m1 = 561 000Atmosferska kanalizacija cevi prečnika Ø 300mm 1100m x 220/m1 = 242 000cevi prečnika Ø 400mm 1780m x 240/m1 = 427 200cevi prečnika Ø 500mm 450m x 250/m1 = 112 500 UKUPNO TROŠKOVI HIDROTEHNIČKE INFRASTRUKTURE: 2 080 100 ELEKTROENERGETSKA INFRASTRUKTURA VN mreža:

- troškovi izgradnje dva kablovska voda 35kV i demontaža postojećih dalekovoda 35kV

m1400x54 = 75 600

- troškovi izgradnje trafo stanice 10/0.4kV,1x1000kV,komplet građevinski I elektoenergetski deo

kom.2x45 000 = 90 000

- troškovi izgradnje trafo stanice 10/0.4kV,1x630kV,komplet građevinski I elektoenergetski deo

kom.1x35 000 = 35 000

- troškovi rekonstrukcije postojeće trafo stanice zamenom transformatora snage 250kVA novim snage, komplet građevinski I elektoenergetski deo

kom.1x25 000 = 25 000

- troškovi izgradnje kablovskog 10kV-nog voda XHE-A 49 3x1x240mm2,sa iskopom rova i polaganjem kabla

m1600x44 = 70 400

- ostali troškovi:izrada projektne dokumentacije,saglasnosti


66

paušalno 5% = 15 500UKUPNO VN mreža: 311 500 UKUPNO TROŠKOVI ELEKTROENERGETSKE INFRASTRUKTURE: 311 500 TELEKOMUNIKACIONA INFRASTRUKTURA - orijentacioni troškovi izgradnje Izrada podzemnih kablovskih vodova, TK kablovske kanalizacije sa obezbeđenim priključkom za objekte PROCENA UKUPNIH TROŠKOVA IZGRADNJE TELEKOMUNIKACIONE INFRASTRUKTURE UKUPNO TROŠKOVI TELEKOMUNIKACIONE INFRASTRUKTURE: 45000 PEJZAŽNO UREĐENJE

APROKSIMATIVNA VREDNOST NA PEJZAŽNOM UREĐENJU JAVNIH POVRŠINA Red. br.

Opis Jed. mere

površina jed.cena/€ Ukupna cena/€

URBANO ZELENILO-intezivno održavanje 1. Skver m2 3078 25 76 950.00 2. Zelenilo uz saobraćajnice m2 1306 25 32 650.00 3. Linearno zelenilo - drvoredi Kom. 106 150 15 900.00 Ukupno 125 500.00 UKUPNI TROŠKOVI PEJZAŽNOG UREĐENJA 125 500.00 UKUPNO TROŠKOVI IZRADE PROJEKTNE DOKUMENTACIJE: 124 046.4 UKUPNI TROŠKOVI OPREMANJA ZEMLJIŠTA 4 258 926.4

UKUPNI TROŠKOVI REALIZACIJE PLANIRANIH SADRŽAJA NA TERITORIJI DUP--a

UKUPNO TROŠKOVI PRIPREMANJA ZEMLJIŠTA

302 420.00

UKUPNO TROŠKOVI OPREMANJA ZEMLJIŠTA

4 258 926.4

UKUPNO 4 561 346.4


67

Uporedni pregled postojećih i planskih bilansa Bilans površina i kapaciteti postojećeg stanja

Namena

Površina namene

m2

Površina pod objektima

m2

Bruto razvijena površina

m2

Indeks izgrađenosti

indeks zauzetosti

STANOVANJE Porodično stanovanje 150 447.26 38 365.74 57 061.74 0.38 0.25

Višeporodično stanovanje 16 409.14 5 175.47 21 446.51 1.31 0.31

Stanovanje sa delatnostima 16 092.33 4 665.54 10 423.47 0.65 0.29

CENTRALNE DELATNOSTI 16 070.25 3 901.54 5 760.82 0.36 0.24

ŠKOLSTVO I SOCIJALNA ZAŠTITA Osnovna škola 5 301.20 2 271.63 5 679.07 1.07 0.43 Srednja škola 15 918.40 3 730.35 11 191.05 0.70 0.23

POVRŠINE ZA KULTURU Biblioteka 18 943.06 1 156.40 2 927.72 0.15 0.06

KOMUNALNA INFRASTRUKTURA Objekti elektroenergetske infrastrukture

925.08 306.07 435.42 0.47 0.33

GROBLJE

31 286.95

152.95

152.95 0.004 0.004

SLOBODNE I ZELENE POVRŠINE

Autohtona vegetacija

79 040.47

- - - -

VODENE POVRŠINE Regulisani potok 163.22 - - - -

SAOBRAČAJNA INFRASTRUKTURA Ulice u naselju 49 223.12 - - - - Kolsko – pešački prilazi 17 257.33 - - - -

NEIZGRAĐENE POVRŠINE 103 349.90 - - - -

UKUPNA POVRŠINA ZAHVATA PLANA

519 427.57 59 725.69 115 078.75 0.22 0.11


68

Pregled maksimalno mogućih površina i kapaciteta u okviru predmetnog prostora

Namena

Površina

m2

max. spratnos

t

max. P pod

objektima

m2

max. BRP

m2

ostale površine u

funkciji parternog uređenja I

ozelenjavanja

m2

inde

ks

izgr

ađen

osti

Inde

ks

zauz

etos

ti

POVRŠINE ZA STANOVANJE Stanovanje male gustine 115 336.73 do

P+1+Pk 42 022.06 123 818.47 73 314.67 1.07 0.36

Stanovanje srednje gustine – tip 1 114 584.47 do P+2+Pk 58 224.29 210 507.91 56 360.18 1.84 0.51

Stanovanje srednje gustine – tip 2 42 967.31 do

P+3+Pk 26 328.39 131 317.46 16 638.92 3.06 0.61

Stanovanje veće gustine 12 584.78 do P+4+Pk 4 181.68 18 806.06 8 403.10 1.49 0.33

POVRŠINE ZA MEŠOVITE NAMENE 13 253.53 P+2+Pk(M) 8 803.84 33 834.93 4 449.69 2.55 0.66

POVRŠINE ZA CENTRALNE DELATNOSTI 11 463.40 P+2 8 359.89 21 496.86 3 103.51 1.87 0.73

POVRŠINE ZA ŠKOLSTVO I SOCIJALNU ZAŠTITU Škola 22 296.40 P+1-P+2 6 001.98 16 870.12 16 294.42 0.76 0.27 Površine za kulturu 19 618.22 P-

Su+P+1+Pk 1156.40 2 927.72 18 461.82 0.15 0.06

POVRŠINE ZA GROBLJA 38 080.62 - - - - - -

POVRŠINE ZA VERSKE OBJEKTE 647.29 P 152.95 152.95 494.34 0.24 0.24

POVRŠINE ZA KOMUNALNU INFRASTRUKTURU Površine elektroenergetske infrastrukture

1 308.95 P-Su+P 306.07 435.42 1 002.88 0.33 0.23

POVRŠINE ZA PEJZAŽNO UREĐENJE Površine javne namene 4 383.79 - - - - - -

ŠUMSKE POVRŠINE Zaštitne šume 44 769.72 - - - - - -

POVRŠINESKE VODE Regulisani potok 163.22 - - - - - -

DRUMSKI SAOBRAĆAJ Ulice u naselju 70 630.04 - - - - - -

Kolsko – pešačke površine i pešačke staze 7 339.10 - - - - - -

UKUPNO ZAHVAT PLANA

519427.57 - 155537.55 560167.90 198 523.53 1.08 0.30


69

U tabelama su dati maksimalni kapaciteti koji se teoretski mogu očekivati u okviru predmetnog prostora a u skladu sa opredeljenim površinama i zadatim parametrima gradnje. To znači da bi novoizgrađeni objekti u funkciji stanovanja mogli imati 484 449.9m2 BRGP. Imajući u vidu oblik i veličinu parcele, ograničenja u okviru parcele u smislu položaja građevinske linije, konfiguracije terena i potrebe organizacije parkiranja u okviru parcele, ograničenja u veličini objekta porodičnog stanovanja u okviru predmetnog prostora realno se može izgraditi 60% planiranih površina odnosno 290 669.94m2 BRGP. Ako se pri tome ima u vidu da su u okviru predmetnog prostora mogu organizovati i delatnosti u okviru objekta u kombinaciji sa stanovanjem ili kao posebni objekti, onda se u okviru ovog prostora može očekivati maksimalno 1200 stambenih jedinica odnosno 4200 stanovnika i to pod predpostavkom da se plan realizuje u potpunosti u navedenom planskom periodu a što apsolutno nije realno. Imajući u vidu zastarelost GUP-a kao važećeg plana višeg reda i potrebu izrade novog PUP-a koji će dati nove podatke o stanju stanovništva, planske pretpostavke date ovim planom se mogu smatrati realnim. 5. SMERNICE ZA SPROVOĐENJE PLANSKOG DOKUMENTA Smernice za dalju plansku razradu Predmetni prostor je planski tretiran kao celina i ovim planskim dokumentom su definisani svi neophodni uslovi za njegovo dalje sprovođenje, tako da nije potreba dalja planska razrada u okviru predmetnog prostora. Intervencije u prostoru obuhvataju rekonstrukciju postojećih objekata i celina i izgradnju novih objekata u cilju popunjavanja već započete gradnje i stvaranja celovitog gradskog ambijenta. Smernice za zaštitu prirodnih i pejzažnih vrednosti i kulturne baštine Zaštita pejzaža obuhvata čitav niz planskih mera kojim se deluje u pravcu očuvanja, unapređivanja i sprečavanja devastacije prirodnih odlika pejzaža. U tom smislu, kao prioritetna i osnovna mera ističe se utvrđivanje zona sa odgovarajućim režimima zaštite, gde će se štititi njihove osnovne prirodne vrednosti, a time i pejzaž. Kod planiranja upravljanja područjem utvrđen je odgovarajući ekološki model, kojim je sprečena znatnija izmena pejzažnih vrednosti, tj. težilo se ka zadržavanju autentičnih oblika pejzaža, a budući razvoj baziran je na principu ”održivog razvoja”. Posebno se vodilo računa o: - racionalnijem korišćenju, već zauzetog prostora, - što racionalnijem i izvesnijem zauzimanju novih prostora, - korišćenju očuvanih prostora uz minimum intervencija i maksimalno očuvanje prirodnog pejzaža, - očuvanju vrednih grupacija zelenila, - zadržavanju tradicionalnih arhitektonskih rešenja kao delova autohtonog kulturnog pejzaža, - zadržavanju autentičnosti prostora u celini - zabrani izgradnje objekata čije funkcionisanje ugrožava Ili može ugroziti sredinu.


70

SISTEM ZELENILA URBANOG NASELJA „BOGDANOV KRAJ (Zona C)“, predviđa sledeće kategorije zelenih površina: Objekti pejzažne arhitekture javne namene

Zelenilo uz saobraćajnice Skver

Zelenilo uz saobraćajnice

Ozelenjavanje duž saobraćajnica, parking prostora i razdelnih traka, sprovodi se tzv. linearnom sadnjom. U kompozicionom smislu, ovo zelenilo se rešava tako da predstavlja osnov zelenih površina i služi za povezivanje svih kategroija zelenila u jedinstven sistem. Ova kategorija zelenila pored estetske funkcije utiče na poboljšanje komfora tokom vožnje, sanitarno-higijenskih i mikroklimatskih uslova. Prilikom ozelenjavanja obavezan uslov je:

o rastojanje između drvorednih sadica od 5-10m, o min. visina sadnice 2,5-3m, o min. obim sadnice na visini 1m od 10-15cm, o min. visina stabla do krošnje, bez grana, min. 2-2,2m , o otvori na pločnicima za sadna mesta min. 1,0x1,0m (za sadnju na pločnicima), o obezbediti zaštitne ograde za sadnice u drvoredu (za sadnju na pločnicima), o pri izboru vrsta za ulično zelenilo treba voditi računa da osim dekorativnih

svojstava budu prilagođene uslovima rasta u uličnim profilima (otpornost na zbijenost tla, vodni kapacitet zemljišta, prašinu, gasove i sl).

o predvideti osvetljenje zelene površine, o predvideti hidrantsku mrežu, o predvideti održavanje zelene površine.

Na mestima gde je predviđena ova kategorija zelenila, a gde prostorne i organizacione mogućnosti ne dozvoljavaju postavljanje drvorednih sadnica, ozelenjavanje vršiti u parteru na sledeći način:

- parternim zelenilom, perenama i nižim vrstama čija visina ne prelazi visinu od 50cm, koje ne ometaju saobraćajne vizure,

- sadnjom drvoreda na sunčanoj strani ulice - sadnjom drveća u kasetama - sadnjom sadnica iz kategorije niskog drveća ili sadnjom šiblja - vertikalnim ozelenjavanjem - unošenjem vrtno-arhitektonskih elemenata (skulptura, fontana i td) u

kombinaciji sa zelenilom i sl.. Na parking prostorima obavezno predvideti drvorede. Prilikom formiranja drvoreda na parkinzima trebalo bi osigurati na dva parking mesta po jedno drvo, a kod podužnog parkiranja na jedno parking mesto po jedno drvo. Preporučuje se drvored na trotoaru ako je trotoar širine min. 2,50m.


71

Zelenilo duž saobraćajnica formirati tako da ne ometa preglednost i ne ugrožava bezbednost saobraćaja. Vlasnik zemljišta, koje se nalazi u zoni potrebne preglednosti, dužan je da na zahtev upravljača javnog puta, ukloni zasade, drveće i ograde i tako obezbedi preglednost. Zadržati postojeće drvorede koji se kroz rekonstrukciju mogu dopuniti, osvežiti i preurediti. Preporučuje se obezbeđivanje zaštitne ograde za sadnice u drvoredu, formiranje sadnih otvora na pločnicima (min. 1,0x1,0m), kao i zamena i dopuna stabala lipe u postojećim drvoredima. Prilikom projektovanja poštovati minimalna propisana odstojanja od mesta sadnje visokog drveća do ivica rovova podzemnih instalacija, ivica kolovoza i najbližih delova nadzemnih objekata. Pri projektovanju zelenih površina duž saobraćajnica, posebnu pažnju posvetiti funkciji optičkog vođenja. Veličine masiva prilagoditi dozvoljenim brzinama kretanja vozila i drugim faktorima. Skver Planska struktura skvera se stvara kao rezultat rešavanja kompleksa saobraćajnih, funkcionalnih i arhitektonsko kompozicionih pitanja. Skver predstavlja zelenu površinu koja je namenjena kratkom zadržavanju stanovnika ili dekorativnom oformljenju gradskih prostora. Površine skverova povezane sa ostalim zelenim površinama igraju značajnu ulogu u gradskom sistemu zelenila. Naime, kako se radi o površinama na uglovima i obodnim delovima saobraćajnica, skver treba da predstavlja prostor za predah. Treba ga rešiti kombinacijom platoa, klupa, javnom česmom, fontanom ili nekim drugim vrtno-arhitektonskim elementom. Biljke koje se upotrebljavaju za ozelenjavanje skvera moraju biti otporne na uslove atmosferskog zagađenja. Uglavnom se, zbog vidljivosti, koristi niže žbunasto zelenilo, ali i veće biljke, pa čak i drveće ukoliko prostorna organizacija to dozvoljava. Biljke koje se upotrebljavaju treba da budu izuzetno dekorativne kako bi dodatno istakle ostale vrtno-arhitektonske elemente. Objekti pejzažne arhitekture ograničene namene

Zelenilo individualnih stambenih objekata Zelenilo stambenih objekata i blokova Zelenilo poslovnih objekata Zelenilo objekata prosvete Zelenilo verskih objekata

Zelenilo individualnih stambenih objekata Kod uređenja okućnica u okviru individualnih stambenih objekata, iznaći način da se postojeće zelene površine preurede, osveže novim sadržajima, a nove usloviti izgradnjom funkcionalnog zelenila i bašti na prednjem ili zadnjem delu okućnice. Preporučuje se upotreba živica umesto čvrstih ograda i pergola sa puzavicama. Zadnji deo okućnice može se koristiti i za voćnjake ili povrtnjake. Na izbor biljnih vrsta za ovu kategoriju ne može se značajno uticati, ali je preporuka da ona bude prilagođena tradicionalnom stilu .


72

Zelenilo stambenih objekata i blokova Blokovsko zelenilo kao kategorija zelenih površina može se smatrati jednom od najvažnijih kategorija zelenila grada, a jedan od razloga je taj što se veliki deo aktivnosti gradskog stanovništva odvija upravo u stambenom bloku. U tom smislu neophodono je dobrom organizacijon prostora učiniti ga prijatnim mestom, kako za igru dece, tako i za miran odmor odraslih, ali i prolaznicima, koji su upućeni ka nekim drugim sadržajima. Prilikom projektovanja voditi računa o izboru vrsta, osunčanosti, položaju drveća u odnosu na objekte i instalacije, izboru mobilijara, funkcionalnosti pešačkih staza i platoa i izboru zastora. Kako je u okviru ove kategorije u najvećoj meri planirano stanovanje u kombinaciji sa različitim delatnostima, tako i uređenje prostora podrazumeva korišćenje izrazito dekorativnih vrsta i ne pretrpavanje zasadom površine oko poslovnih prostora. Kod isključivo stambenih objekata prilikom izgradnje zelenih površina, formirati grupacije četinara i lišćara, koristiti soliternu sadnju za naglašavanje ulaza, obezbediti travne površine i izbegavati vrste sa plitkim korenom. Kompozicija zelenila na ovim površinama treba da se odlikuje jednostavnim oblicima i čistim koloritnim rešenjima, ne treba primenjivati mnoštvo biljnih vrsta, obilje različitih prostornih oblika i kombinacije boja. Radi boljeg održavanja koristiti vrste koje ne zahtevaju specijalne uslove. Miran odmor i pasivnu rekreaciju planirati u neposrednom okruženju. Zelenilo poslovnih objekata Ova kategorija zelenila treba da artikuliše i oplemeni prostor, da naglasi arhitekturu objekta. Prema položaju i okolnim namenama moguće je napraviti zelenu traku u formi drvoreda ili postavljanjem grupnih aranžmana od lišćara i četinara, dok su i cvetni aranžmani tipa perenjaka vrlo efektni za male prostore, ulaze u objekte i sl. Što se tiče florističkog sastava preporuka je da to budu autohtone vrste, kao i sve vrste koje su se do sada dobro pokazale u datim uslovima, vodeći pri tom računa o nameni koju zelenilo treba da prati, odnosno njegovoj funkciji. Zelenilo objekata prosvete Zelenilo u okviru ove kategorije javlja se u vidu zelenila objekata školstva (srednja i osnovna škola) i kulture (gradska biblioteka). Kako kompleks gradske biblioteke predstavlja značajan fond u sistemu zelenila grada, potrebno ga je dopuniti, osvežiti i preurediti. Pored delimične rekonstrukcije preporučuje se i primena redovnih mera održavanja. Imajući u vidu da školski objekti na teritoriji obuhvaćenoj planom već imaju formirane otvorene površine koje su uglavnom popločane, potrebno ih je dodatno oplemeniti sadnjom biljaka u žardinjerama, kao i vertikalnim ozelenjavanjem upotrebom pergola sa puzavicama. U slučaju osnovne škore, gde se planira proširenje otvorene površine školskog kompleksa, organizaciju zelenih površina sprovesti prema navedenim smernicama. Pri rešavanju slobodnih površina školskog kompleksa neophodno je zadovoljiti dve osnovne funkcije: stručnu i rekreativnu. Optimalno zadovoljenje ovih funkcija zavisi od raspoložive površine. Veličina školskog kompleksa treba da bude optimalno 25-35m2 po učeniku, ali ne treba da bude manja od 6m2 (u ovom slučaju se isključuje nastava fizičkog vaspitanja, koja bi se obavljala van ovog prostora).


73

Školsko dvorište je najfrekventniji deo kompleksa, te ga je poželjno locirati uz glavni prilaz školi, vodeći računa o potrebnoj izolaciji od ulice. Ukoliko se ne može zadovoljiti određeni normativ, onda školsko dvorište treba da je pravilnog oblika sa pogodno odabranim zastorom, blagih padova. Na pojedinim mestima poželjno je i delimično ukidanje zastora i ostavljanje prostora za sadnju visokog listopadnog drveća šire krošnje za zasenu od sunca i zaštitu od vetra. S obzirom na različit uzrast učenika, pri optimalnim uslovima poželjno je dvorište podeliti na više manjih sektora pomoću raznovrsnih vrtno arhitektonskih elemenata, klupa, tribina, stepenica i dr. Ceo kompleks škole treba ograditi ogradom i postaviti zeleni zaštitni zasad. Ovaj tampon treba da bude dovoljno gust, sastavljen od četinarskog i listopadnog drveća, kako bi obezbedio povoljne mikroklimatske uslove, a i štitio od okolnih saobraćajnica i suseda i bar delimično ublažio buku i zadržao prašinu i izduvne gasove. Zelene površine ispred same školske zgrade potčinjene su arhitekturi, a najčešće su vrtno arhitektonske obrađene sa više cvetnog materijala, dekorativnog žbunja i drveća. Uz glavni prilaz objektu često se postavlja skulptura, bista ili neki drugi element. Zelenilo verskih objekata Zelene površine u okviru kompleksa planirane crkve, potrebno je urediti uz apsolutno poštovanje tradicije. Pored toga posebno je važno prilikom ozelenjavanja koristiti biljke specifične za dato podneblje (autohtone biljke) koje bi svojim adekvatnim rasporedom dodatno isticale objekat. U cilju stvaranja što mirnijeg okruženja za obavljanje službe i boravak vernika, potrebno je ovaj prostor odvojiti i izolovati od neprijatnih okolnih uticaja (buke, saobraćaja, aerozagađenja, itd.). Ovo se postiže formiranjem linijski postavljenog tampona zelenila, koji se može sastojati od drvenastih ili žbunastih vrsta, ili njihove kombinacije. Objekti pejzažne arhitekture specijalne namene

Groblje Zelenilo infrastrukture

Groblje U okviru ove namene odnos površina za sahranjivanje prema površinama ostalog sadržaja kreće se u rasponu 60:40 % kod izrazito arhitektonske do 40:60% kod pejzažne kompozicije. Ova funkcionalna podela uglavnom se sastoji u sledećim odnosima: 60% površine namenjene grobnim mestima, 20% zeleni pojas i parkovski oblikovan prostor, 16% površine za pešačke staze i saobraćajnice, 3 % trg za ispraćaj sa objektima kapele, i 1 % ostali sadžaji. Postojeće groblje predstavlja reprezentativno uređenu površinu, koja obiluje zasadom bilja različite starosti. Kako se planira proširenje parcele groblja, uređenjem i ozelenjavanjem potrebno je formirati odgovarajuću ambijentalnu celinu, koja odražava poštovanje prema pokojnicima. Prošireni deo parcele oivičiti zaštitnim pojasom linijski raspoređenog zelenila, upotrebom drvoreda u pratnji sadnica žbunastih autohtonih vrsta otpornih na date uslove. Pojas zaštitnog zelenila ima funkciju izdvajanja prostora groblja u vizuelnom i


74

akustičkom pogledu od okolnih sadržaja postavljanjem tampona zelenila koje se sastoji od kombinacije drveća i žbunja. Širina ovog pojasa zavisi od raspoložive površine, a biljni sadržaj koji je, pre svega, uslovljen širinom, treba da zadovolji ekološke i estetske kriterijume, uz uslov da se izbegne preterano šarenilo. U sistemu zelenila grada zaštitni pojasevi igraju veoma značajnu ulogu u poboljšanju sanitarno-higijenskih i mikrokliatskih uslova. Zelenilo infrastrukture Ova kategorija zelenih površina u direktnoj je zavisnosti od organizacije parcele i objekta na parceli, kao i preostale slobodne površine koja se najčešće uređuje kao travna površina. Ovo su namene gde nije preporučljivo saditi drvenaste i žbunaste vrste zbog opterećenosti podzemnom infrastrukturom. ŠUMSKI KOMPLEKSI Zaštitne šume Na predmetnoj teritoriji prisutne su i šumske površine koje predstavljaju tzv. šumske kulture nastale pošumljavanjem jako izmenjene i labilne vegetacije, locirane na obodnim delovima. Neophodno je ova degradirana područja unaprediti i zaštititi. Na mestima prekinutih šumskih sklopova, gde uslovi dopuštaju, izvršiti pošumljavanje, kako bi ova kategorija zelenila što uspešnije obavljala svoju osnovnu funkciju Smernice za zaštitu životne sredine Dosadašnja saznanja i raspoloživi podaci o stanju životne sredine u Opštini Cetinje ukazuju da su osnovni elementi njenih prirodnih potencijala (vazduh, zemljište, biodiverzitet i predeli / pejsaži) u značajnoj meri i dalje očuvani, iako su tokom vremena pretrpeli značajne pritiske. Obzirom na specifičnost namene područja razvoj mora biti kompatibilan s ekološkim uslovima i zasnovan na očuvanju kvaliteta životne sredine. Pri tom je neophodno da se smanji devastacija prostora (kontrolom rizičnih aktivnosti), a da se kontroliše postojeći nivo antropogenog prostora (eventualno povećanje se uslovljava saniranjem odgovarajućeg dela u postojećem prostoru). Na kraju, mora da se obezbedi saniranje degradiranih i ugroženih područja. Jedan od osnovnih ciljeva je zaštita i očuvanje postojeće ekološke ravnoteže. Kako je područje podložno zagađenjima različite geneze, nephodno je da se ovaj problem posmatra u okviru šireg područja i čitava problematika rešava na identičnom nivou. Predmetni prostor svojim heterogenim prostornim, antropografskim, geofizičkim, klimatološkim i drugim karakteristikama predstavlja prostor na kome je u velikoj meri ugrožena i osiromašena prirodna sredina. Zakonske mere za zaštitu životne sredine


75

U okviru raspoloživih mehanizama za zaštitu životne sredine koji se koriste prilikom sprovođenja prostornih i urbanističkih planova, kao obavezne, treba da se sprovode obaveze iz važećih zakonskih propisa, prvenstveno: Zakon o životnoj sredini, ("Sl. list RCG", br. 48/08, 40/10 i 40/11), kao i Uredba o zaštiti od buke (Sl. list RCG", br.24/95, 42/00, 49/00, 25/03) za granične vrednosti nivoa buke, Zakon o inspekcijskoj kontroli ("Sl. list RCG", br.50/92), Uredba o projektima za koje se vrši procena uticaja na životnu sredinu ("Sl. list RCG", br. 20/07), a od 1. januara 2008: Zakon o proceni uticaja na životnu sredinu ("Sl. list RCG", br. 80/05 i „Sl.list CG” br. 40/10, 40/11), Zakon o strateškoj proceni uticaja na životnu sredinu ("Sl. list RCG", br. 80/05 i „Sl.list CG” br. 73/10, 40/11 i 59/11), Zakon o integrisanom sprečavanju i kontroli zagađenja ("Sl. list RCG", br. 80/05 i „Sl.list CG” br. 54/09 i 40/11) i dr. Prilikom odobravanja intervencije u prostoru, stručne službe opštine treba da se rukovode sledećim:

Planirane intervencije u zahvatu plana treba da budu bezbedne sa aspekta zagađenja životne sredine

Poštovati sve propise i parametre date u planu , naročito principe ozelenjavanja prostora

Regulisati otpadne vode na adekvatan način da se eliminiše svako potencijalno zagađenje

Površinske otpadne vode organizovano prikupljati putem atmosferske kanalizacije

Ukupna izgradnja na području plana treba da bude realizovana prema standardima koji obezbeđuju smanjenje ukupne potrošnje energije i upotrebu obnovljivih izvora energije. Standarde za izgradnju treba temeljiti na Direktivi 2002/91/EC Evropskog parlamenta I Saveta od 16.12.2002. god. o energetskim svojstvima zgrada.

Za sve objekte koji podležu izradu Elaborata o proceni uticaja na životnu sredinu neophodno je sprovesti postupak izrade, a prema važećem Zakonu o životnoj sredini ("Sl. list RCG", br. 48/08, 40/10 i 40/11), i Zakon o proceni uticaja na životnu sredinu ("Sl. list RCG", br. 80/05 i „Sl.list CG” br. 40/10, 40/11), kao i svim važećim pravilnicima vezanim za ovu oblast. Smernice za zaštitu kulturne baštine Deo zahvata ovog plana je u okviru zaštićene okoline istorijskog jezgra. Ovim planom se stvaraju mogućnosti za organizaciju sadržaja koji će kontaktirati sa gradskim jezgrom I podržati njegovu funkciju. Izgradnju objekata u okviru ove zone treba vršiti prema uslovima ovog plana a uz poštovanje smernica DUP-a I UP-a “Istorijsko jezgro”. Prilikom izrade plana od Uprave za zaštitu kulturnih dobara nisu dobijeni podaci o postojanju objekata pod zaštitom. Kao objekti i kompleksi značajne arhitektonske forme u okviru ovog prostora prepoznati su bivši zatvor i kompleks gradske biblioteke. Smernice zaštite od elementarnih I drugih većih nepogoda I obezbeđenje potreba odbrane


76

Potrebno je da se pri izgradnji na predmetnom prostoru, skupom urbanističkih I građevinskih karakteristika zadovolje potrebe zaštite I to pre svega tako da se smanje dejstva eventualnog mogućeg razaranja objekata. Zbog toga je, pri planiranju na ovom prostoru obavezno obezbediti mere zaštite od elementarnih I drugih većih nepogoda. U tom smislu, sa aspekta zaštite na predmetnom području su razrađene I sprovedene mere I dati parametri povredivosti. Kao optimalna mera za smanjenje povredivosti, ostvaren je koncept kojim je predmetni prostor koncipiran kao urbani sistem, koji će funkcionisati u sklopu celokupnog naselja.

Zaštita od potresa Mere zaštite od seizmičkih razaranja obuhvataju sve preporuke za planiranje I projektovanje koje su iznesene u ovoj dokumentaciji, a odnose se na planiranje I funkcionalni zoning, planiranje I pojektovanje infrastrukturnih sistema, lociranje I fundiranje, tj izgradnju objekata. Ove mere su u skladu sa rezultatima I preporukama "Elaborata o seizmološkim podlogama I seizmičkoj mikroreonizaciji područja Crne Gore”. Pored toga, na predmetnom području obavezno je sprovođenje inženjersko - geoloških, seizmičkih I geofizičkih ispitivanja terena na kome će se graditi novi objekti.

Zaštita od požara Radi zaštite od požara planirani novi objekti moraju biti realizovani prema Zakonu o zaštiti I spašavanju (Službeni list CG br. 13/07 I 5/08) I odgovarajućim tehničkim protivpožarnim propisima, standardima I normativima, tako da ukupnom realizacijom ne bude pogoršana ukupna protivpožarna bezbednost prostora, a na slobodnom prostoru oko planiranih objekata mora biti ugrađena odgovarajuća hidrantska mreža prema Pravilniku o tehničkim normativima za hidrantsku mrežu za gašenje požara. ("Sl.list SFRJ", br. 30/91) Objekti moraju biti realizovani u skladu sa Pravilnikom o tehničkim normativima za električne instalacije niskog napona ('Sl.list SRJ", br.28/95) I Pravilnikom o tehničkim normativima za zaštitu objekata od atmosferskog pražnjenja ("Sl. list SRJ",br.11/96). Planskim rešenjem objekti su locirani tako da je svakom objektu obezbeđen pristupni put za vatrogasna vozila, shodno Pravilniku o tehničkim normativima za pristupne puteve, okretnice i uređene platoe za vatrogasna vozila u blizini objekta povećanog rizika od požara („Sl.list SRJ”, br. 8/95). Objekti su locirani tako da ne postoji međusobna ugroženost. Prilikom izrade investiciono – tehničke dokumentacije obavezna je izrada projekata ili elaborata zaštite od požara (i eksplozija ako se radi o objektima u kojima su definisane opasnosti od požara I eksplozija), planova zaštite I spašavanja prema izrađenoj proceni ugroženosti za svaki hazard posebno I na navedeno se moraju pribaviti odgovarajuća mišljenja I saglasnosti u skladu sa Zakonom. Za objekte u kojima se skladište, pretaču, koriste ili u kojima se vrši promet opasnih materija, obavezno pribaviti mišljenje na lokaciju od ovog organa, što je utvrđeno posebnim propisima, kako ovi objekti i instalacije svojim zonama opasnosti ne bi ugrozili susedne objekte.

Mere zaštite od epidemije


77

Mere zaštite površinskih I podzemnih zona - izvorišta uklopljene su u mere zaštite propisane GUP-om, a odnose se na niz mera zaštite vazduha, vode I zemljišta. Sprovođenjem ovih mera smanjiće se I opasnost pojave zaraznih bolesti.

Mere za obezbeđenje potreba odbrane Aspekt obezbeđenja potreba odbrane I zaštite od ratnih razaranja razmatran je u odnosu na funkcionalno sadržajna rešenja GUP-a I u skladu je sa rešenjima istih. Smernice za povećanje energetske efikasnosti i korišćenje obnovljivih izvora energije Održivoj potrošnji energije treba dati prioritet racionalnim planiranjem potrošnje, te implementacijom mera energetske efikasnosti u sve segmente energetskog sistema. Održiva gradnja je svakako jedan od značajnijih segmenata održivog razvoja koji uključuje:

Upotrebu građevinskih materijala koji nisu štetni po životnu sredinu

Energetsku efikasnost zgrada

Upravljanje otpadom nastalim prilikom izgradnje ili rušenja objekata

U cilju energetske i ekološki održive izgradnje objekata treba težiti : Smanjenju gubitaka toplote iz objekta poboljšanjem toplotne zaštite spoljnih

elemenata i povoljnim odnosom osnove i volumena zgrade

Povećanju toplotnih dobitaka u objektu povoljnom orijentacijom zgrade i korišćenjem sunčeve energije

Korišćenju obnovljivih izvora energije u zgradama (biomasa, sunce, vjetar itd)

Povećanju energetske efikasnosti termoenergetskih sistema. U cilju racionalnog korišćenja energije treba iskoristiti sve mogućnosti smanjenja korišćenja energije u objektima. Pri izgradnji objekata koristiti savremene termoizolacione materijale, kako bi se smanjila potrošnja toplotne energije.

- Predvidjeti mogućnost korišćenja solarne energije. - Kao sistem protiv preterane insolacije korititi održive sisteme (zasenu škurama,

gradjevinskim elementima, zelenilom i sl.) kako bi se smanjila potrošnja energije za veštačku klimatizaciju.

- Pri proračunu koeficijenta prolaza toplote objekata uzeti vrednosti za 20-25% niže od maksimalnih dozvoljenih vrednosti za ovu klimatsku zonu.

- Drvoredima i gustim zasadima smanjiti uticaj vetra i obezbediti neophodnu zasenu u ljetnjim mesecima

Cilj sveobuhvatne uštede energije, a time i zaštite životne sredine je stvoriti preduslove za sistemsku sanaciju i rekonstrukciju postojećih zgrada, a zatim i povećanje


78

obavezne toplotne zaštite novih objekata. Prosečne stare kuće godišnje troše 200-300 kWh/ m2 energije za grejanje, standardno izolovane kuće ispod 100, savremene niskoenergetske kuće oko 40, a pasivne 15 kWh/ m2 i manje. Energijom koja se danas potroši u prosečnoj kući u Crnoj Gori, možemo zagrejati 3-4 niskoenergetske kuće ili 8-10 pasivnih kuća. Nedovoljna toplotna izolacija dovodi do povećanih toplotnih gubitaka zimi, hladnih spoljnih konstrukcija, oštećenja nastalih vlagom (kondenzacijom) kao i pregrejavanja prostoria leti. Posledice su oštećenja konstrukcije, nekonforno i nezdravo stanovanje i rad. Zagrejavanje takvih prostora zahteva veću količinu energije što dovodi do povećanja cene korišćenja i održavanja prostora, ali i do većeg zagađenja životne sredine. Poboljšanjem toplotno izolacionih karakteristika zgrade moguće je postići smanjenje ukupnih gubitaka toplote za prosečno 40 do 80%. Kod gradnje novih objekata važno je već u fazi idejnog rešenja u saradnji sa projektantom predvideti sve što je potrebno da se dobije kvalitetna i optimalna energetski efikasna zgrada. Zato je potrebno:

Analizirati lokaciju, orjentaciju i oblik kuće Primeniti visoki nivo toplotne izolacije kompletnog spoljnjeg omotača objekta i

izbegavati toplotne mostove. U cilju racionalnog korišćenja energije treba iskoristiti sve mogućnosti smanjenja korišćenja energije u objektima. Pri izgradnji objekata koristiti savremene termoizolacione materijale, kako bi se smanjila potrošnja toplotne energije

Iskoristiti toplotne dobitke od sunca i zaštititi se od preteranog osunčanja. Kao sisitem protiv preterane insolacije korititi održive sisteme (zasenu škurama, građevinskim elementima, zelenilom i sl) kako bi se smanjila potrošnja energije za veštačku klimatizaciju. Drvoredima i gustim zasadima smanjiti uticaj vetra i obezbediti neophodnu zasenu u letnjim mesecima

Rashladno opterećenje treba smanjiti putem mera projektovanja pasivnih kuća. To može uključiti izolovane površine, zaštitu od sunca putem npr. brisoleja, konzolne strukture, ozelenjene nadstrešnice ili njihove kombinacije

Pri proračunu koeficijenta prolaza toplote objekata uzeti vrijednosti za 20-25% niže od maksimalnih dozvoljenih vrednosti za ovu klimatsku zonu

Niskoenergetske tehnologije za grejanje i hlađenje se trebaju uzeti u obzir gde god je to moguće

Kad god je to moguće, višak toplote iz drugih procesa će se koristiti za predgrejavanje tople vode za hotel, vile i dr.

Održivost fotovoltaičnih ćelija treba ispitati u svrhu snabdevanja niskonaponskom strujom za rasvetu naselja, kao i druge mogućnosti, poput punjenja električnih vozila.

Urbanističko tehnički uslovi i smernice za izgradnju objekata


79

U skladu sa Zakonom o uređenju prostora i izgradnji objekata (Službeni list CG, broj 51/08, 40/10, 34/11, 40/11 i 47/11). urbanističko tehnički uslovi su dati u sklopu DUP-a kroz više grafičkih i tehničkih priloga: - Plan saobraćaja nivelacije i regulacije - Plan parcelacije, regulacije i UTU - Smernice za sprovođenje planskog dokumenta

Parcelacija i preparcelacija Čitav prostor zahvaćen ovim planom izdeljen je na urabnističke parcele kao osnovne urbanistčke celine. Sastavni deo ovog planskog akta su grafički prilozi Plan saobraćaja nivelacije i regulacije i Plan parcelacije, regulacije i UTU na kojima su prikazane granice parcela koje se zadržavaju kao i novoformirane granice parcela. Osnov za parcelaciju i preparcelaciju bila je postojeća parcelacija i mreža postojećih i novoplaniranih saobraćajnica. Moguće je izvršiti udruživanje urbanističkih parcela i tada važe uslovi plana za novoformiranu urbanističku parcelu u skladu sa uslovima plana. Takođe je moguće i usitnjavanje urbanističkih parcela u skladu sa uslovima plana s tim što svakoj novoformiranoj parceli treba obezbediti pristup sa javne površine. Minimalna novoformirana parcela može biti 300m2. Sve postojeće parcele čija je površina manja od planom zadate kao takve se zadržavaju i na njima je dozvoljena gradnja u skladu sa uslovima plana. Kada se urbanistička parcela, koja je već određena ovim planom, ne podudara sa postojećom katastarskom parcelom (ili parcelama) kao i u drugim opravdanim slučajevima kada je potrebno izvšiti usklađivanje urbanističke parcele sa zemljišno knjižnim ili katastarskim stanjem ili kada nije moguće izvršiti kompletiranje urbanističke parcele kako je to u planu dato, opštinski organ uprave nadležan za poslove uređenja prostora može izvršiti usklađivanje urbanističke parcele sa zemljišno knjižnim ili katastarskim stanjem, odnosno trenutnim mogućnostima prilikom izdavanja urbanističko - tehničkih uslova. Za parcele za koje je podela sprovedena u katastru a nije prikazana u planu poštovati katastarsku parcelu. Parcelaciju treba sprovoditi prema grafičkom prilogu i analitičko – geodetskim elementima za obeležavanje parcela.

Elementi urbanističke regulacije Namena parcele definiše namenu i sadržaje koji se na urbanistickoj parceli mogu organizovati a što je detaljnije opisano u okviru urbanističkih uslova za svaku namenu ponaosob. Regulaciona linija je linija koja deli javnu površinu od površina namenjenih za druge namene. Rastojanje izmedu dve regulacione linije definiše profil saobraćajno infrastrukturnog koridora. Regulaciona linija je predstavljena na grafickim prilozima „Plan parcelacije,


80

regulacije i nivelacije“, „Plan saobraćaja, nivelacije i regulacije“ i „Smernice za sprovođenje plana“. Građevinska linija je linija na zemlji (GL 1) i pretstavlja liniju do koje se može graditi. Planom je data i privremena građevinska linija na zemlji (GL1pr) koja je definisana zaštitnim koridorm postojeće infrastrukture . Ona pretstavlja liniju do koje se mogu graditi objekti do trenutka izmeštanja infrastrukture. Nakon izmeštanja objekti se mogu graditi do definisane građevinske linijie GL1. Linija GL2 je građevinska linija iznad zemlje. Vertikalni gabarit, ovim planskim dokumentom određen je kroz spratnost objekta - kao broj nadzemnih etaža. Prema položaju u objektu etaže mogu biti podzemne i to su podrum i suteren, i nadzemne tj. prizemlje, sprat(ovi) i potkrovlje. Oznake etaža su: Po (podrum), Su (suteren) P (prizemlje), 1 do N (spratovi), Pk (potkrovlje). Najveća visina etaže za obračun visine građevine, merena između gornjih kota međuetažnih konstrukcija iznosi:

za garaže i tehnicke prostorije do 3,0 m; za stambene etaže do 3,5 m; za poslovne etaže do 4,5 m; izuzetno za osiguranje prolaza za pristup interventnih i dostavnih vozila, najveća

visinaž prizemne etaže na mestu prolaza iznosi 4,5 m. Maksimalno dozvoljeni kapacitet objekta definisan je površinom pod objektom i bruto građevinskom površinom objekta. Površinu pod objektom čini zbir površina prizemlja svih objekata na urbanistickoj parceli. Bruto građevinsku površinu parclele čini zbir bruto površina svih izgrađenih etaža (podzemnih i nadzemnih) svih objekata na parceli. Površina obuhvaćena erkerima, lođama i balkonoma deo je bruto razvijene građevinske površine definisane planskim parametrima za tretiranu parcelu. U proračun bruto građevinske površine sve etaže uračunavaju se sa 100% (uključujuci i suterenske, podrumske i potkrovne etaže). U bruto građevinsku površinu ne uračunavaju se delovi podzemnih etaža koji služe za obezbeđenje kapaciteta mirujućeg saobraćaja, servisni prostori neophodni za funkcionisanje podzemne garaže i tehnicki sistemi objekta. Indeks zauzetosti zemljišta je parametar koji pokazuje zauzetost građevinskog zemljišta na nivou urbanisticke parcele. Indeks izgrađenosti zemljišta je parametar koji pokazuje intenzitet izgrađenosti, odnosno iskorišćenosti građevinskog zemljišta na nivou urbanističke parcele i bloka. Kota poda prizemlja postojećeg objekta se zadržava i uređenje terena oko objekta prilagođava njoj. Kod novih objekata kota poda prizemlja za objekte stanovanja može biti od 0-1.0m a za objekte u okviru kojih se obavljaju delatnosti maks.0.2m od kote konačno uređenog i nivelisanog terena oko objekta a koji je u funkciji panirane nivelacije saobraćajnice u kontaktu.

Oblikovanje prostora i materijalizacija


81

Rešavanjem zahteva korisnika za gradnjom ili intervencijom na postojećim objektima, uz striktnu kontrolu tehničke dokumentacije i realizacije, doprineće se unapređenju arhitektonskih i likovnih vrednosti samih objekata, a samim tim i ukupne slike naselja. Arhitektonski volumeni objekata moraju biti pažljivo projektovani sa ciljem dobijanja homogene slike naselja uz maksimalno poštovanje urbanističkih pravila. Kako se radi uglavnom o stambenim objektima koji se implementiraju u već delimično izgrađeni prostor, novi objekti oblikovno I materijalizacijom treba da podrže I unaprede ambijent. Takođe oblikovanje I materijalizacija treba da podrže namenu objekta a u skladu sa propisima za ovu vrstu objekata. Krovovi moraju biti projektovani kao kosi pokriveni odgovarajućim pokrivačem u skladu sa nagibom.. Na postojećem objektu koji se u potpunosti zadržava moguće su intervencije u smislu tekućeg održavanja a nadgradnja nad postojećim objektima može se vršiti uz prethodnu proveru statičke stabilnosti. Prilikom nadgradnje mora se uspostaviti oblikovno jedinstvo čitavog objekta. Nadgrađeni deo I postojeći objekat moraju predstavljati oblikovnu celinu kao I celinu u smislu materijalizacije. Na donjim etažama izvršiti sve intervencije koje su neophodne u postizanju jedinstvenog objekta. U objektima u kojima se prizemlja koriste kao poslovni prostori isti enterijerski moraju biti obrađeni u skladu sa objektom u kome se nalaze. Izlozi treba da su u skladu sa susednim izlozima i u skaldu sa arhitekturom konkretnog objekta. Komercijalni natpisi i panoi moraju biti realizovani na visokom likovnom nivou. Urbana oprema mora biti projektovana, birana i koordinirana sa pažnjom. Rasvetu prostora kolskih i pešačkih komunikacija treba izvesti pažljivo odabranim rasvetnim telima, sa dovoljnim osvetljajem za potrebe normalne funkcije prostora. Visine objekata su date kao spratnost objekata uz predpostavljen disciplinovan odnos korisnika, naročito kod novoplanirane gradnje, vodeći računa o susednim objektima i opštoj slici naselja i grada. Formiranje podkrovne etaže podrazumeva izgradnju nadzidka visine 1.20m, odnosno najniža svetla visina ne sme biti veća od 1.20m na mestu gde se građevinska linija podkrovlja I spratova poklapaju. Podkrovlja su planirana isključivo u granicama gabarita objekata (bez erkera I dubokih streha). Kod novih objekata parkiranje i garažiranje je planirano u okviru parcele odnosno objekta u skladu sa uslovima plana. Objekti koji su evidentirani na terenu bez obzira da li su izgrađeni sa ili bez građevinske dozvole a kod kojih izgrađenost parcele nedozvoljava organizaciju parkiranja na parceli kao takvi se mogu zadražati a parkiranje će biti tretirano na nivou šireg zahvata (grada) kroz posebne programe i uslove opštine, a što će biti definisano kroz međusobne ugovore. Za sve novoplanirane objekte kod kojih se nadgrađuje puna etaža obavezni su kosi dvovodni krovovi, a kod komplikovanijih objekata i kombinovani, nagib krovnih ravni prema propisima za ovo podneblje i u funkciji odabranog krovnog pokrivača. Ukoliko se nad objektom vrši nadgradnja podkrovlja krov može biti mansardni naročito uz Bulevar Lenjina, a sve u funkciji organizacije novoplanirane nadgradnje. Postojeći ;etvorovodni krovovi kao takvi se zadržavaju.


82

Gde postoje tehničke mogućnost, pored planiranih, ostavlja se mogućnost za korišćenje podkrovnih prostora za stanovanje u nepromenjenom spoljnjem gabaritu objekta (ukoliko su veliki rasponi objekta uslovili visok tavanski prostor i sl.) Postojeće zelenilo na parcelama maksimalno sačuvati i oplemeniti. Ozelenjavanje vršiti autohtonim vrstama u skladu sa uslovima datim u poglavlju Pejzažna arhitektura. Ograde oko parcele i kapije, kao elemente arhitekture objekta i uređenja dvorišta pažljivo osmisliti i uskladiti sa opštom slikom objekta i okoline. Način ograđivanja i vrsta ograde prema uslovima datim za pojedine namene. Oblik i dizajn ograde uskladiti sa odgovarajućim elementima objekta i kapije. Projekat objekta i uređenje parcele prema ulici raditi prema urbanističko – tehničkim uslovima. Za postojeće objekte na kojima je predviđena određena intervencija, korisnik je u obavezi da dostavi nadležnom organu na uvid snimljenu arhitektonsku strukturu objekta i njegov odnos prema susedima, što je posebno značajno kod objekata koji se dodiruju. Svi objekti moraju biti izgrađeni prema važećim propisima za građenje u seizmičkim područjima. Obzirom da se radi o vrlo važnom prostoru grada, ostavlja se mogućnost da u rešavanju mogućih problema, nastalih u procesu sprovođenja plana, nadležni organ zadužen za sprovođenje plana može formirati stručno telo čiji član obavezno mora biti i Obrađivač, odnosno autor plana. Eventualnu etapnost građenja objekta treba predvideti tehničkom dokumentacijom, uz odgovarajuće odobrenje urbanističke službe. Svaka etapa mora predstavljati funkcionalnu i oblikovnu celinu. Sve priključke raditi prema UTU iz plana i uslovima priključka dobijenim od nadležnih komunalnih organizacuja.

Uslovi za nesmetano kretanje lica smanjene pokretljivosti

Potrebno je u projektovanju i izvođenju obezbediti pristup svakom objektu koji mogu da koriste lica smanjene pokretljivosti, takođe nivelaciju svih pešačkih staza i prolaza raditi u skladu sa važećim Pravilnikom o bližim uslovima i načinu prilagođavanja objekata za pristup i kretanje lica smanjene pokretljivosti (Sl.list CG, br.10/09).

Uslovi za odlaganje I transport otpada Odlaganje otpada je planirano u zajedničkim kontejnerima za svaki od objekata po normativu 0.08m3 posude po domaćinstvu. Lokacija se mora precizirati kroz tehničku dokumentaciju. Odvoz I krajnja distribucija smeća vršIće se u skladu sa opštinskom odlukom. a uz poštovanje Zakona o upravljanju otpadom (,,Sl.list CG,, broj 64/11). Za tretiranje otpada koji nastaje u toku gradnje ili intervencija na objektima poštovati Pravilnik o postupanju sa građevinskim otpadom, načinu I postupku prerade


83

građevinskog otpada, uslovima I načinu odlaganja cementa azbestnog građevinskog otpada (“Sl.list CG, broj 50/12).

Uslovi za izgradnju objekata

Stanovanje male gustine

Stanovanje je definisano kao pretežna namena. U okviru ove namene kao pretežne moguća je organizacija sadržaja u funkciji

trgovine, ugostiteljstva, usluga, administracije, čiste proizvodnje koja ne ugrožava životnu sredinu i koja je kompatibilna sa stanovanjem, poljoprivredne kao i drugih sadržaja koji mogu podržati stanovanje kao primarnu namenu a koji su definisani Pravilnikom o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta, kriterijumima namene površina, elementima urbanističke regulacije i jedinstvenim grafičkim simbolima.


Objekte postavljati kao slobodnostojeće eventualno dvojne ukoliko su parcele male površine ili su uske. Na jednoj parceli moguće je organizovati jedan objekat osim u slučajevima zatečenog stanja kada nije moguće svakom objektu opredeliti pripadajuću parcelu jer nije moguće obezbediti pristup sa javne površine ili kada veće parcele nije moguće preparcelisati i svakoj novoformiranoj obezbediti pristup sa javne površine, pri čemu se gradnja može vršiti u okviru parametara koji važe za čitavu parcelu.

Minimalna širina parcele za slobodnostojeći objekat može biti 12m. Maksimalna spratnost P+1+Pk uz mogućnost izgradnje suterenske odnosno

podrumske etaže. Maksimalni Indeks zauzetosti do 0.4 Maksimalni indeks izgrađenosti 1.2 Maksimalna BRGP 500m2

Minimalna novoformirana parcela je 300m2. U planu su definisane urbanističke parcele, ukoliko je za potrebe organizacije drugih sadržaja potrebna veća parcela moguće je udruživanje urbanističkih parcela i tada važe uslovi za novoformiranu parcelu.

Gde nije bilo moguće izvršiti parcelaciju u cilju nove izgradnje uz zadovoljenje uslova o veličini novoformirane parcele ili pristupu, postojeći objekat je moguće dograditi do zadatih parametara ili izgraditi novi objekat kao drugi na parceli s tim da oba objekta zajedno budu u okviru zadatih parametara a na velikim parcelama da oba imaju maksimum po 500m2 BRGP.

Novi objekti se postavljaju na ili iza građevinske linije koja je zadata na nivou bloka. Postojeći objekti koji zadiru u građevinsku liniju a ne ugrožavaju planiranu regulativu kao takvi se zadržavaju (ovo se odnosi na evidentirane objekte bez obzira da li su građeni sa građevinskom dozvolom ili su podignuti kao bespravni objekti). Postojeći objekti koji se zadržavaju a koji zadiru u građevinsku liniju mogu se dograditi ili nadgraditi u skladu sa uslovima plana i


84

na delu objekta koji zadire u građevinsku liniju. Položaj građevinske linije je obavezujući za novoplanirane i objekte koji će pretrpeti totalnu rekonstrukciju.

Minimalna udaljenost od susedne parcele, javnog zelenila ili javnog prilaza za slobodnostojeće objekte je 1.5m. Postavljanje objekata kao dvojnih ili u nizu moguće je uz međusobnu saglasnost suseda osim u slučajevima uskih parcela kada je obavezujuće.

Sve postojeće parcele manje od zadate kao takve se zadržavaju i na njima je moguća gradnja prema zadatim parametrima. Postojeći objekti koji su evidentirani u planu bez obzira da li su podignuti sa građevinskom dozvolom ili kao bespravni a čiji su parametri veći od zadatih (veća spratnost, indeks zauzetosti, manja udaljenost od susedne parcele, položaj u odnosu na planom zadatu građevinsku liniju i dr,) kao takvi se mogu zadržati. Zadati parametri važe za novoplanirane objekte ili objekte koji će pretrpeti totalnu rekonstrukciju, rušenje i gradnja novog objekta. Svi postojeći objekti koji ne narušavaju planiranu regulativu kao takvi se mogu zadržati, građevinske linije su zadate na nivou bloka i važe za nove objekte i objekte koji će pretrpeti totalnu rekonstrukciju. Objekti koji su u izgradnji mogu se završiti u skladu sa izdatim Urbanističko tehničkim uslovima i građevinskom dozvolom po kojoj je započeta gradnja bez obzira da li će se na taj način prekoračiti parametri.

Svi postojeći objekti čija je spratnost manja od zadate kao i parcele koje imaju manji indeks zauzetosti od indeksa zadatog planom mogu se nadgraditi ili dograditi do maksimalno zadatih parametara. Svi postojeći objekti mogu pretrpeti totalnu rekonstrukciju odnosno mogu se zameniti novim i tada važe uslovi za novoplanirane objekte, odnosno mora se poštovati zadata građevinska linija, odnos prema susednim parcelama kao i zadati urbanistički parametri.

Na postojećim parcelama manjim od 300m2 moguća je gradnja novog objekta porodičnog stanovanja , porodičnog stanovanja sa delatnostima ili samo delatnosti i to sa sledećim parametrima

indeks zauzetosti 0.3 maksimalna spratnost P+1

Parkiranje i garažiranje je planirano u okviru parcele. Garaže i drugi pomoćni objekti mogu se graditi u skladu sa opštinskom odlukom.

Ukoliko se usled kosog krova nad većim rasponima formira visok tavanski prostor, isti se može u tom slučaju koristiti kao stambeni ali uz osvetljenje preko krovnih prozora odnosno bez badža.

Moguće je ukrupnjavanje urbanističkih parcela i tada važe uslovi za novodobijenu parcelu.

Ograđivanje je moguće I to transparentnom ogradom do visine od 1.60m ili živom zelenom ogradom. Ograde se postavljaju na granicu parcele tako da stubovi ograde I kapije kao I živa ograda budu na zemljištu vlasnika ograde.

U izgradnji objekata treba koristiti elemente tradicionalne arhitekture tog podneblja ukomponovane na savremen način, prirodne materijale, kose krovne ravni i dr. Za parcele koje su u okviru zaštićene okoline istorijskog jezgra poštovati uslove Zavoda za zaštitu spomenika kulture

Stanovanje srednje gustine


85

Tip 1

Stanovanje je definisano kao pretežna namena. U okviru ove namene kao pretežne moguća je organizacija sadržaja u funkciji

trgovine, ugostiteljstva, usluga, administracije, čiste proizvodnje koja ne ugrožava životnu sredinu i koja je kompatibilna sa stanovanjem kao i drugih sadržaja koji mogu podržati stanovanje kao primarnu namenu. a koji su definisani Pravilnikom o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta, kriterijumima namene površina, elementima urbanističke regulacije i jedinstvenim grafičkim simbolima


Maksimalna spratnost za parcele od 300-500m2 je P+1+Pk odnosno tri nadzemne etaže uz mogućnost izgradnje suterenske odnosno podrumske etaže. Za parcele veće od 500m2 je P+2+Pk, odnosno četri nadzemene etaže uz mogućnost izgradnje suterenske odnosno podrumske etaže.

Maksimalni Indeks zauzetosti za parcele od 300-500m2 do 0.4 a za parcele preko 500m2 0.6.

Maksimalni indeks izgrađenosti za parcele od 300-500m2 do 1.2 a za parcele preko 500m2 do 2.4.

Minimalna novoformirana parcela je 300m2. U planu su definisane urbanističke parcele, ukoliko je za potrebe organizacije drugih sadržaja potrebna veća parcela moguće je udruživanje urbanističkih parcela i tada važe uslovi za novoformiranu parcelu.

Gde nije bilo moguće izvršiti parcelaciju u cilju nove izgradnje uz zadovoljenje uslova o veličini novoformirane parcele ili formiranja pristupa, postojeći objekat je moguće dograditi do zadatih parametara ili izgraditi novi objekat kao drugi na parceli s tim da oba objekta zajedno budu u okviru zadatih parametara, a na velikim parcelama da oba imaju maksimum po 500m2 BRGP.

Objekti mogu biti organizovani kao slobodnostojeći, dvojni ili u nizu. Minimalna širina parcele za slobodnostojeći objekat može biti 12m.

Novi objekti se postavljaju na ili iza građevinske linije koja je zadata na nivou bloka. Postojeći objekti koji zadiru u građevinsku liniju a ne ugrožavaju planiranu regulativu kao takvi se zadržavaju (ovo se odnosi na evidentirane objekte bez obzira da li su građeni sa građevinskom dozvolom ili su podignuti kao bespravni objekti). Postojeći objekti koji se zadržavaju a koji zadiru u građevinsku liniju mogu se dograditi ili nadgraditi u skladu sa uslovima plana i na delu objekta koji zadire u građevinsku liniju. Položaj građevinske linije je obavezujući za novoplanirane i objekte koji će pretrpeti totalnu rekonstrukciju.

Minimalna udaljenost od susedne parcele, javnog zelenila ili javnog prilaza za slobodnostojeće objekte je 1.5m. Postavljanje objekata kao dvojnih ili u nizu moguće je uz međusobnu saglasnost suseda osim u slučajevima uskih parcela kada je obavezujuće.

Sve postojeće parcele manje od zadate kao takve se zadržavaju i na njima je moguća gradnja prema zadatim parametrima. Postojeći objekti koji su evidentirani u planu bez obzira da li su podignuti sa građevinskom dozvolom ili


86

kao bespravni a čiji su parametri veći od zadatih (veća spratnost, indeks zauzetosti, manja udaljenost od susedne parcele, položaj u odnosu na planom zadatu građevinsku liniju i dr,) kao takvi se mogu zadržati. Zadati parametri važe za novoplanirane objekte ili objekte koji će pretrpeti totalnu rekonstrukciju, rušenje i gradnja novog objekta. Svi postojeći objekti koji ne narušavaju planiranu regulativu kao takvi se mogu zadržati, građevinske linije su zadate na nivou bloka i važe za nove objekte i objekte koji će pretrpeti totalnu rekonstrukciju. Objekti koji su u izgradnji mogu se završiti u skladu sa izdatim Urbanističko tehničkim uslovima i građevinskom dozvolom po kojoj je započeta gradnja bez obzira da li će se na taj način prekoračiti parametri.

Svi postojeći objekti čija je spratnost manja od zadate kao i parcele koje imaju manji indeks zauzetosti od indeksa zadatog planom mogu se nadgraditi ili dograditi do maksimalno zadatih parametara. Svi postojeći objekti mogu pretrpeti totalnu rekonstrukciju odnosno mogu se zameniti novim i tada važe uslovi za novoplanirane objekte, odnosno mora se poštovati zadata građevinska linija, odnos prema susednim parcelama kao i zadati urbanistički parametri.

Na postojećim parcelama manjim od 300m2 moguća je gradnja novog objekta porodičnog stanovanja , porodičnog stanovanja sa delatnostima ili samo delatnosti i to sa sledećim parametrima

indeks zauzetosti 0.3 maksimalna spratnost P+1

Parkiranje i garažiranje je planirano u okviru parcele. Garaže i drugi pomoćni objekti mogu se graditi u skladu sa opštinskom odlukom.




U izgradnji objekata treba koristiti elemente tradicionalne arhitekture tog podneblja ukomponovane na savremen način, prirodne materijale, kose krovne ravni i dr. Za parcele koje su u okviru zaštićene okoline istorijskog jezgra poštovati uslove Zavoda za zaštitu spomenika kulture

o Tip 2

U okviru ovog tipa moguća je organizacija stanovanja, stanovanja sa delatnostima, poslovanja, sadržaja u funkciji trgovine, ugostiteljstva, usluga, administracije, čiste proizvodnje koja ne ugrožava životnu sredinu i koja je kompatibilna sa stanovanjem i drugih sadržaja koji mogu podržati stanovanje kao primarnu namenu a koji su definisani Pravilnikom o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta, kriterijumima namene površina, elementima urbanističke regulacije i jedinstvenim grafičkim simbolima.

Planirani sadržaji se mogu organizovati u kombinaciji u okviru objekta (stanovanje sa delatnostima) ili samo stanovanje ili samo delatnosti odnosno drugi mogući sadržaji. Ovi sadržaji se takođe mogu organizovati u


87

vidu kompleksa u slobodnostojećim objektima ili grupacijama sa jednom ili više lamela.

Minimalna parcela za gradnju objekata u okviru ovog tipa je 600m2. Na postojećim manjim parcelama kao i za postojeće objekte važe uslovi kao

za tip1. Maksimalna spratnost je P+3+Pk, odnosno pet nadzemnih etaža uz

mogućnost izgradnje suterenske odnosno podrumske etaže. Maksimalni Indeks zauzetosti parcele do 0.6. Maksimalni indeks izgrađenosti 3. Novi objekti se postavljaju na ili iza građevinske linije koja je zadata na nivou

bloka. Položaj građevinske linije je obavezujući za novoplanirane i objekte koji će pretrpeti totalnu rekonstrukciju.

Minimalna udaljenost od susedne parcele, javnog zelenila ili javnog prilaza je 2m.

Parkiranje je planirano u okviru parcele a garažiranje isključivo u okviru objekta.




U izgradnji objekata treba koristiti elemente tradicionalne arhitekture tog podneblja ukomponovane na savremen način, prirodne materijale, kose krovne ravni i dr.

o Centralne delatnosti

U okviru površina opredeljenih za centralne delatnosti moguća je

organizacija sadržaja koji su kompatibilni stanovanju kao primarnoj nameni u okviru predmtenog prostoa i koji ne ugrožavaju isto a koji su definisani Pravilnikom o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta, kriterijumima namene površina, elementima urbanističke regulacije i jedinstvenim grafičkim simbolima (Sl.list CG, br.24/10)

Maksimalni Indeks zauzetosti parcele 0.7 Maksimalni indeks izgrađenosti 1.8 Maksimalna spratnost objekta P+2 Minimalna udaljenost od susedne parcele je 2m Svi postojeći objekti koji su evidentirani na terenu a koji su prekoračili

planom zadate parametre (indeks zauzetosti, spratnost, odnos prema susedu ili zadiru u planom zadatu građevinsku liniju, kao takvi se mogu zadržati i na njima se mogu vršiti intervencije u smislu tekućeg održavanja i poboljšanja uslova korišćenja. Postojeći objekti koji nisu prekoračili planom zadate parametre mogu se dograditi ili nadgraditi odnosno u okviru kompleksa izgraditi i novi objekat s tim da se zadovolje planom zadati parametri na nivou opredeljene parcele.


88

Dogradnju postojećeg objekta i izgradnju novog objekta vršiti u okviru zadate zone gradnje a ako nije zadata zona gradnje do građevinske linije i na minimalno 2 metra od susedne parcele.

Objekte položajno i oblikovno ukomponovati u ambijent i u skladu sa namenom objekta.

Ograđivanje izvršiti u skladu sa delatnostima koje se u objektu obavljaju uz poštovanje uslova ograđivanja definisanih za namene u kontaktu

Parkiranje obezbediti u okviru opredeljene parcele a saobraćajne i manipulativne površine formirati u skladu sa delatnostima koje se u objektu obavljaju.

o Mešovite namene

U okviru ove namene pored stanovanja moguća je organizacija i drugih

sadržaja poslovnog karaktera, trgovina, ugostiteljstvo, uprava, administracija i druge delatnosti kompatibilne stanovanju a koje su u funkciji zadovoljenja naseljskih potreba i uspostavljanja kontinuiteta sa centralnim gradskim sadržajima. Moguća je organizacija i sadržaja u funkciji turizma, smeštaj i drugi sadržaji koji ga podržavaju.

Sadržaji se mogu organizovati u kombinaciji u okviru objekta (stanovanje sa delatnostima) ili samo stanovanje ili samo delatnosti odnosno drugi mogući sadržaji.

Objekte postavljati u nizu duž Bulevara Crnogorskih junaka kao i na parcelama čija je širina manja od 12m. Na parcelama u zaleđu koje imaju veću širinu od 12m i veću površinu parcele objekti se mogu postavljati i kao slododnostojeći odnosno dvojni.

Maksimalni Indeks zauzetosti parcele na parcelama do 300m2 - 0.8 na parcelama preko 300m2 - 0.5. Objekti na uglu bloka gde je moguća trostrana

orijentacija mogu imati indeks zauzetosti do 1.0 Maksimalni indeks izgrađenosti

na parcelama do 300m2 - 3.0 na parcelama preko 300m2 – 2.0. Objekti na uglu bloka gde je moguća trostrana

orijentacija mogu imati indeks izgrađenosti do 5.0 Maksimalna spratnost četri nadzemne etaže P+2+Pk (M) U okviru objekta moguća je organizacija i podruma. Ukoliko se u podrumskoj

etaži organizuju tehničke prostorije ista ne ulazi u obračun koeficijenata izgrađenosti.

Ukoliko se zadnja etaža formira kao podkrovna visina nadzitka mora biti 1.2m. Ukoliko se objekat postavlja kao slobodnostojeći minimalna udaljenost novog

objekta od susedne parcele je 1.5m odnosno 4m od postojećeg objekta ukoliko postojeći objekat ima otvore na fasadi sa te strane.

Gde se građevinska linija poklapa sa regulacionom linijom dozvoljeni su ispusti, erkeri i balkoni na etažama iznad prizemlja do 1.8m s tim da fasadne površine erkera nesmeju prelaziti 25% površine fasade na kojoj se postavljaju.


89

Ukoliko se objekti postavljaju kao slobodnostojeći parkiranje obezbediti u okviru parcele a garažiranje isključivo u okviru objekta. Parkiranje za objekte u nizovima tretiraće se kroz program parkiranja na nivou Prijestonice.

Objekte položajno i oblikovno ukomponovati u ambijent. U oblikovanju se oslanjati na tradiciju uz primenu savremenih materijala i oblikovnih elemenata.

Ograđivanje u okviru ove namene nije planirano osim prema drugim namenama gde je moguće ograđivanje živom zelenom ogradom ili transparentnom ogradom visine do 1.6m. Stubovi transparentne ograde odnosno živica se postavljaju tako da padaju u parcelu korisnika.

jul 2013.god.

izmena i dopuna detaljnog urbanistiČkog...

Documents