UNIVERZITET CRNE GORE FAKULTET POLITIČKIH NAUKA

Studijski program:novinarstvo

Seminarski rad: Izborni sistem Japana

Student: Mentor:

Marđokić Darija Mr Olivera Komar

08/165 Prof. Dr Srđan Darmanović

Bar,novembar 2009

Izborni sistem Japana

Japan je zemlja za koju je karakteristična kratkotrajna neneviknutost gradjana na

demokratske institucije i norme.

Japan je nekada bio kastinsko društvo, a danas je to parlamentarna demokratija sa

monarhijskim uredjenjem.

Japanski izborni sistem je sistem neprenosivog pojedinačnog glasanja u višestrukim

izbornim okruzima.

Zakonodavnu vlast ima dvodomi Parlament- Diet koji se sastoji od Donjeg

Doma(Predstavničkog) i Gornjeg Doma(Doma državnih vijeća, Senata).

Donji Dom ima 480 članova koji se biraju na opštim izborima.Ti izbori održavaju se

svake 4 godine.Članovi Gornjeg Doma se biraju svake šeste godine.Svake treće godine

ponovo se bira polovina predstavnika ovog doma.

Izvršnu vlast ima Predsjednik Vlade i njegov Kabinet.

Japanski izborni sistem izmedju Prvog i Drugog svjetskog rata se dva puta

demokratizovao.Muškarci su 1925 dobili opšte izborno pravo,a žene tek 1947-to je znak

patrijarhalne političke kulture.

Veberovski sistem organizacije ministarstava je dugo kočio razvoj demokratije i

demokratskih izbora.Posao vladanja bio je u rukama birokrata,ali ipak nisu mogli da

dobiju izbore i vrše kontrolu nad Dietom. Pod okupacionim reformama koje su

nametnule SAD Japan je postao izborna demokratija sa suverenitetom u rukama

naroda,redovnim i kompetetivnim izborima i univerzalnim pravom glasa.

Ubrzani razvoj koji je zahvatio Japan doveo je do rasta srednje klase koja će glasati

protiv konzervativaca.Medjutim,u godinama najvećeg ekonomskog procvata,Liberalna

Demokratska Partija (najdominantnija partija) je doživjela izborni pad.Društvo je bilo

podijeljeno na klase tako da je bilo potrebno zadobiti masovnu podršku kako bi neka

partija doživjela uspjeh na izborima.

U izborni zakon u 1982 i 1986 unesene su dopune prema kojima Donji dom treba birati

prema načelima proporcionalnog izbornog sistema sa stranačkim listama a u izbornim

okruzima sistem se zasniva na neprenosivom davanju pojedinačnih

glasova.Gradonačelnici se biraju direktno.

Za izbore Donjeg i Gornjeg doma od velike važnosti je veličina izborih okruga.Postoji

130 izbornih okruga u kojma se biraju predstavnici u Donjem domu.Od 252 zastupnika

Gornjeg doma,njih 100 se bira na nacionalnom nivou,a u 152 izbornih okruga na nivou

prefektura.

Danas se Donji dom sastoji od 512 predstavnika koji se biraju u 130 izbornih jedinica a

mandat im je 5 godina.Samo jedan izborni okrug ima od 1986 mandat od 6 godina zbog

svoje veličine.

U izboru za Gornji dom svaki birač ima 2 glasa –prvim bira kandidata izbornog okruga a

drugim glasa za stranačku listu.Ovaj sistem odgovara proporcionalnom izbornom sistemu

i uveden je 1982 god, revizijom izbornog zakona za javne službe a prvi put je primijenjen

1983 u izboru za Gornji dom.Od tada su birači u izbornim okruzima kao i na

nacionalnom nivou glasali za pojedine kandidate a ne za liste.

Sistem neprenosivog pojedinačnog glasanja unio je rascjepkanost u samim partijama.

U izorima za Gornji dom šansu imaju i male stranke.U velikim strankama (LDP,SDPJ)

višestruki izborni okruzi pojačavaju sukobe medju frakcijama jer su kandidati članovi

frakcija ali i predstavnici svojih stranaka.Partija svoje mladje predstavnike šalje u odbore

u kojima mogu da stvore dobru osnovu za svoj rad a starije predstavnike u ugledne

odbore spoljnih poslova.

Na izborima za Donji dom 1990 god. Oko 31% članova su bili društveni funkcioneri,30%

stranački fukcioneri,14% vlasnici firmi i menadžeri,a ostali su bili

poljoprivrednici,doktori…

Kancelariju predstavnika čini oko 20 članova koji su brinuli o održavanju veze izmedju

predstavnika i birača izbornog tijela.Oni redovno posjećuju svoje izborne okruge i

pomažu biračima da riješe neka životna pitanja a za uzvrat dobijaju podršku na izborima.

Izborni sistem u velikoj mjeri utiče na razvoj stranačkog sistema.1986 prihvaćena je

promjena izbornog sistema.Odredjene su granice 15 izbornih okruga u kojima se biraju

predstavnici Donjeg doma.Za Gornji dom važio je proporcionalni sistem.Ovom

reformom predstavnici su bili zavisni od srtanačkih organizacija.

LDP je 1986 na izborima dobio 44% glasova ,tj 59% mandata. Neke odluke Vrhovnog

suda su ozbiljno narušile jednakost svih biračkih glasova. 1992 vrijednost biračkog glasa

u izbornom okrugu s najmanjim brojem stranaka bila je 3.38 puta veća nego u izbornim

okruzima sa najviše stanovnika.Donji dom je 1992 prilagodio mandate kretanju

stanovništva i smanjio broj mjesta u desetak seoskih okruga,a povećao u gradskim

okruzima.

Osmi odbor za izborni sistem koji je formirala Vlada je 1990 predložio uvodjenje

izbornog sistema koji će biti kombinacija većinskog i proporcionalnog sistema.Tako 301

mandat treba podijeliti prema načelu većinskog sistema a 200 mandata u 11 izbornih

okruga prema načelu proporcionalnog izbornog sistema.

Postupak prebrojavanja kod proporcionalnih izbora u 11 okruga je postupak najvećih

brojeva d'Hont. Time se strankama dodjeljuje značajnija uloga nego ranije.

Mediji su oštro kritikovali ovaj sistem jer je on povećavao mogućnost LDP-u da poveća

parlamentarnu većinu,dok bi manje partije pretpjele značajan gubitak.

1994 promjenjen je japanski izborni sistem:izborni sistem za Predstavnički dom je postao

kombinacija proporcionalnog sistema i malih izbornih jedinica.

U političkom nadmetanju od presudne važnostyi je sposobnost stranaka da pokrenu

biračke slojeve.Za objašnjenje ovih mogućnosti mobilizacije nude se dva

obrasca:polazište o zaštiti i polazište o mobilizaciji.Polazište o zaštiti svodi izglede

kandidata na političko davanje i uzimanje.Ovaj obrazac najbolje objašnjava ponašanje

birača u seoskim opštinama.Polazište o mobilizaciji karakteriše to da postizanje

političkog uspjeha kandidata zavisi od organizacije lokalnih udruženja da pruže podršku

nekom kandidatu.

Na izbornu odluku birača manje djeluju socijalno-strukturalni činioci,a više političko-

psihološke promjene.Ipak,socijalna pozadina biračkog ponašanja djeluje i dalje uprkos

individualizaciji životnih stilova.Spremnost birača na promjenljivo izborno ponašanje

raste.

Urbana srednja klasa i radnička klasa većinom su se opredijelile za ljevicu,dok je

konzervativna partija imala podršku gradova u kojima je cvjetao mali biznis.Čak 40

miliona ljudi je bilo neopredjeljeno,to su uglavnom bili farmeri za čiju su se naklonost

borili konzervativci.

Zbog ovoga su socijalne baze igrale značajnu ulogu u japanskom izbornom sistemu u

kojem se bira više članova u jednoj izbornoj jedinici.Predstavnici Donjeg Doma su prije

izbornih reformi bili birani u izbornim jedinicama u kojima se bira više članova.1993 je u

129 izbornih jedinica izabran 511 poslanik.Birač glasa za jednog kandidata a iz svake

izborne jedinice se biraju od 2 do 6 kandidata.Njihov mandat iznosi 4 godine.Partija koja

od ukupnog broja mjesta u Dijetu-511 osvoji barem 256 mjesta u 129 izbornih okruga-

postala je većinska partija ! Da bi se povećao broj mjesta u izbornim jedinicama potrebno

je kontrolisati unutar-partijsku konkurenciju.Zbog toga se npr.kandidati LDPa trude da

budu prepoznatljivi i da na različite načine zadovolji biračima u svojoj izbornoj

jedinici.Troškovi ovakve izborne kampanje su izuzetno veliki.Partija mora da pazi i na to

da taj kandidat ne dobije više glasova od same partije.Glasovi su neprenosivi tako da

kandidat sa najviše osvojenih glasova može da uništi šanse drugih partijskih kandidata

koji se kandiduju u toj izbornoj jedinici.

Da bi se ti „prosuti glasovi“ podijelili izmedju kandidata formiraju se mreže podrške

kandidata –zvane koenkai.One organizuju izborno tijelo u korist kandidata,karakteristična

su za konzervativne zajednice gdje je izborno tijelo malo.

Svaki poslanik provodi veći dio svoga vremena u okruzima koji su ga izabrali.On

predsjedava u brojnim lokalnim organizacijama iz te izborne jedinice.Sve troškove

koenkaia pokriva poslanik.On u Dijetu manje raspravlja o političkim temema a više o

vjenčanjima i sahranama-konkonsosai.Dakle,najvažnija funkcija koenkai je vodjenje

računa o svakodnevnim poslovima.

Estuzankai je najpoznatiji koenkai a sve članarine je plaćao osnivač Tanaka.

1974 je14 % izbornog tijela je pripadalo koenkaima, a 1991 – 35%.Tako je svaki

kandidat na izborima trošio oko 10 miliona dolara što je predstavljalo izuzetno veliki

trošak za partiju i državu.

Ovakav izborni sistem okreće članove iste partije jedne protiv drugih koji nemaju neku

konkretnu ideologiju.

U julu 1993 LDP je pala sa vlasti,a nova Vlada uvela je reformu u izborni sistem.To je

bila prva reforma od 1947 godine.

Cilj reforme je bio da se smanji uticaj novca na izbore.Reforma je predvidjala 300

izbornih jedinica u kojima se birao samo jedan kandidat a 200 mjesta se dobijaju po

proporcionalno-predstavničkom modelu u 11 izbornih okruga.Težilo se i ka smanjenju

fondova,donacija za kampanju političara a formirani su novi fondovi(300) za političke

partije.

Ova reforma dovela je do toga da LDP ponovo stekne apsolutnu većinu privlačeći

nezavisne kandidate.Zatim,pod novim izbornim sistemom su dobro funkcionsale i stare

izborne strategije konzervativaca, Japanska socijalistička partija je spala na samo 15

poslanika u Donjem Domu,Partija Ozava Icivra je ušla u koaliciju sa LDP-om.“Plutajućih

glasova“ je i dalje bilo mnogo,tako da danas oko 35% gradjana ne podržava ni jednu

partiju,zbog toga se LDP okrenuo svojim starim pristalicama –farmerima.

Japansku demokratiju karakteriše visoki stepen društvene stabilnosti i

produktivnosti,ujednačena je raspodjela dohodaka.Japansk politički sistem je posebna

azijska demokratija sa zapadnim elementima.Blagostanje u postindustrijskom Japanu ne

stvara samo socijalni mir već i nove napetosti i sukob.Zbog toga je bilo potrebno donijeti

neke učinkovitije političke odluke koje bi više obavezivale.Politički sistem Japana prije

Drugog svjetskog rata naginjao je totalitarizmu i militarizmu a kasnije je to bila

kombinacija monarhije azijskog tipa,japanske tradicionalne vrijednosti i zapadne

političke prakse,kasnije je došlo do promjena unutar stranačkog sistema .Japan danas

karakteriše mješoviti izborni sistem kojem su prethodile brojne reforme.

Literatura:

1.Paul Kevenhörster,Politicki sustav Japana,Zagreb,20002.Dieter Nohlen,Izborno pravo i stranacki sustav,Zagreb,20023.Robert W. Bullock-,Japan ,Beograd,/