'r: IT'

เอกสารวชาการอเลกทรอนกส ส านกวชาการ ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร http://www.parliament.go.th/library

การสงผรายขามแดน: ความรวมมอระหวางประเทศในการปองกนและปราบปรามอาชญากรรม

สารบญ 1. การใชดลอาณาของรฐเหนอการกระท า 02 อาชญากรรม 2. แนวความคดและความหมายของการสง 05 ผรายขามแดน 3. หลกเกณฑทวไปของการสงผรายขามแดน 06 4. ขอยกเวนในการสงผรายขามแดน 07 5. กฎหมายทเกยวของกบการสงผราย 08 ขามแดนของประเทศไทย 6. ขนตอนในการสงผรายขามแดนตาม 09 พระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ. 2551 7. ปญหาในการสงผรายขามแดน 13 8. บทสรปและเสนอแนะ 17 9. บรรณานกรม 19

อาชญากรรมเปนการกระท าความผดอาญาทสงผลกระทบตอความปลอดภยในชวต รางกาย ทรพยสน และความสงบเรยบรอยของสงคมสวนรวม เมอวทยาศาสตรเทคโนโลย การสอสาร คมนาคม มความเจรญกาวหนามากยงขน ท าใหการกระท าอาชญากรรมมความรนแรงและซบซอนมากขนดวย ซงอาจสงผลกระทบตออกประเทศหนง หรอสงคมระหวางประเทศโดยรวมได เชน อาชญากรรมขามชาต อาชญากรรมทางเศรษฐกจ และอาชญากรรมการฆาลางเผาพนธ เป น ต น ซ ง ห าก ผ ก ร ะ ท า ค ว า ม ผ ด ได ก ออาชญากรรมขนในประเทศหนง แลวหลบหนออกจากประเทศนนไปยงประเทศอน ประเทศทอาชญากรรมเกดขนกไมอาจสงเจาหนาทของตนเขาไปในประเทศอนเพอตดตามจบกมผกระท าความผดมาลงโทษได เนองจากเปนการละเมดอ านาจอธป ไตยของประเทศ อน ท าให ผ ก ออาชญากรรมไมถกด าเนนคดและลงโทษ ดวยเหตนประเทศตาง ๆ จงจ าเปนตองหามาตรการทจะน าตวผกออาชญากรรมมาลงโทษตามกฎหมาย เพอใหการปองกนและปราบปรามอาชญากรรมมประสทธภาพมากขน

Academic Focus พฤศจกายน 2558

2

ความรวมมอระหวางประเทศในการก าหนดมาตรการในการปราบปราบอาชญากรรม แบงออกไดเปน 4 ลกษณะ คอ1

1) การรวมมอระหวางประเทศในการปราบปรามอาชญากรรมโดยอาศยหลกการสงผรายขามแดน (Extradition)

2) การท าสนธสญญาระหวางประเทศเกยวกบการโอนตวนกโทษ (Treaty on the Co-operation for the Execution of Penal Sentences)

3) การร วมม อระหว างประเทศในการปราบปรามอาชญ ากรรมโดยองค กรต ารวจสากล (The International Criminal Police Organization: I.C.P.O) หรอ Interpol

4) การรวมมอในการปราบปรามอาชญากรรมรายแรงและเปนภยตอมนษยชาต เชน การฆาลางเผาพนธ อาชญากรรมตอมนษยชาต อาชญากรรมสงคราม และการรกราน โดยกลไกของศาลอาญาระหวางประเทศ (International Criminal Court: ICC)

1. การใชดลอาณาของรฐเหนอการกระท าอาชญากรรม การใชดลอาณาของรฐหรอการใชเขตอ านาจรฐ (Jurisdiction) เหนอการกระท าอาชญากรรม เปนการ

ใชอ านาจอธปไตยของรฐ (Sovereignty) ซงเปนการใชอ านาจบงการหรอการบงคบบญชาตามกฎหมายเหนอบคคล ทรพยสน หรอเหตการณ โดยอาศยจดเกาะเกยวบางประการตามทกฎหมายระหวางประเทศใหการรบรอง แบงออกไดเปน 3 ลกษณะ คอ ดลอาณาของรฐในทางนตบญญต (legislative jurisdiction) ดลอาณาของรฐในทางบรหาร (executive jurisdiction) และดลอาณาของรฐในทางตลาการ (adjudicative jurisdiction)

1.1 การใชดลอาณาของรฐตามหลกดนแดน (Territoriality Principle Jurisdiction) การใชดลอาณาของรฐตามหลกดนแดน เปนผลมาจากการทรฐทงหลายใหการยอมรบวา รฐทกรฐ

ตางกมอ านาจอธปไตยเปนของตน มสถานะเทาเทยมกน และเปนอสระไมตกอยใตอ านาจของรฐอน รฐจงสามารถใชอ านาจเหนอทกสวนทเปนอาณาเขตของรฐไดอยางสมบรณ ไดแก แผนดน (land) ทะเลอาณาเขต (territorial sea) พนดนทองทะเล (sea-bed) ดนใตผวดน (subsoil) หวงอากาศ (air space) เหนอแผนดนและทะเลอาณาเขต และบร เวณท รฐม เพยงสทธอธป ไตย (Sovereign Rights) ไดแก เขตตอเน อง (Contiguous Zone) เขตเศรษฐกจจ าเพาะ (Exclusive Economic Zone) และไหลทวป (Continental Shelf) ซงไดรบการรบรองจากกฎหมายระหวางประเทศวา แมรฐจะมเพยงสทธอธปไตยแตรฐกสามารถใช ดลอาณาของรฐเหนอกจการบางอยางในบรเวณนได2 รฐมอ านาจในการตรากฎหมายภายในของรฐออกมา

1 ลาวณย ถนดศลปกล, “การสงผรายขามแดน,” วารสารกฎหมายสโขทยธรรมาธราช, เลม 2, ปท 21 น. 47-48.

(ธนวาคม 2552). 2 จมพต สายสนทร, กฎหมายระหวางประเทศ เลม 1, พมพครงท 4 (กรงเทพมหานคร : วญญชน, 2546),

น. 266-270.

3

บงคบใช และน าตวผกระท าความผดอาญาในดนแดนของตนมาด าเนนคดและลงโทษได โดยไมค านงวาบคคลนนจะเปนคนชาตของตนหรอไม3

การใชดลอาณาของรฐตามหลกดนแดนยงสามารถแยกออกไดเปน 2 ลกษณะคอ การใชดลอาณาของรฐตามหลกดนแดนทเปนอตวสย (Subjective territorial jurisdiction) คอ การทรฐใชดลอาณาของรฐเหนอการกระท าความผดทเรมตนในรฐนน แตผลทเกดขนไปสนสดในรฐอน และการใชดลอาณาของรฐตามหลกดนแดนทเปนภาวะวสย (Objective Territorial Jurisdiction) คอ การทรฐใชดลอาณาของรฐเหนอการกระท าความผดเกดขนในรฐอน แตผลของการกระท าสนสดลงทรฐนนเอง4

1.2 การใชดลอาณาของรฐตามหลกสญชาตผกระท าความผด (Active Personality Principle Jurisdiction)

สญชาตของบคคลหรอทรพยสนถอเปนจดเกาะเกยวทส าคญทท าใหรฐสามารถใชดลอาณาของรฐเหนอบคคลหรอทรพยสนทมสญชาตของรฐได โดยไมตองค านงวาบคคลหรอทรพยสนนนจะตงอยในหรอนอกดนแดนของรฐ5

3 เทยบกบประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 4

“มาตรา 4 ผใดกระท าความผดในราชอาณาจกร ตองรบโทษตามกฎหมาย การกระท าความผดในเรอไทยหรออากาศยานไทย ไมวาจะอย ณ ท ใด ใหถอวากระท าความผดใน

ราชอาณาจกร” 4 เทยบกบประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 5

“มาตรา 5 ความผดใดทการกระท าแมแตสวนหนงสวนใดไดกระท าในราชอาณาจกรกด ผลแหงการกระท าเกดในราชอาณาจกรโดยผกระท าประสงคใหผลนนเกดในราชอาณาจกร หรอโดยลกษณะแหงการกระท า ผลทเกดขนนนควรเกดในราชอาณาจกรหรอยอมจะเลงเหนไดวาผลนนจะเกดในราชอาณาจกรกด ใหถอวาความผดนนไดกระท าในราชอาณาจกร

ในกรณการตระเตรยมการ หรอพยายามกระท าการใดซงกฎหมายบญญตเปนความผด แมการกระท านนจะไดกระท านอกราชอาณาจกร ถาหากการกระท านนจะไดกระท าตลอดไปจนถงขนความผดส าเรจ ผลจะเกดขนในราชอาณาจกร ใหถอวา การตระเตรยมการหรอพยายามกระท าความผดนนไดกระท าในราชอาณาจกร”

5 เทยบกบประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 8 (ก) “มาตรา 8 ผใดกระท าความผดนอกราชอาณาจกร และ

(ก) ผกระท าความผดนนเปนคนไทย และรฐบาลแหงประเทศทความผดนนไดเกดขน หรอผเสยหายไดรองขอใหลงโทษ หรอ

(ข) … ถาความผดนนเปนความผดดงระบไวตอไปน จะตองรบโทษภายในราชอาณาจกร คอ

ฯลฯ”

4

1.3 การใชดลอาณาของรฐตามหลกสญชาตผ เสยหาย (Passive Personality Principle Jurisdiction)

การใชดลอาณาของรฐตามหลกน มวตถประสงคเพอคมครองคนชาตของตนทไดรบความเสยหายจากการกระท าอาชญากรรมโดยบคคลอน แมวาการกระท าความผดนนจะเกดขนนอกอาณาเขตของรฐ หรอเกดขนโดยคนสญชาตอนกตาม6

1.4 การใชดลอาณาของรฐตามหลกปองกน (Protection Principle Jurisdiction) การใชดลอาณาตามหลกปองกนน เกดขนโดยมวตถประสงคในการปองกนผลประโยชนของรฐ

เปนส าคญ เนองจากการกระท าอาชญากรรมบางลกษณะกระทบตอความมนคงของรฐ ทงทางดานการเมอง เศรษฐกจ และอน ๆ อยางรายแรง ดงนนจงเปนทยอมรบกนวา รฐสามารถใชดลอาณาของรฐตามหลกนได โดยมตองค านงวาอาชญากรรมนนเกดขนทใด หรอบคคลใดเปนผกระท า7

1.5 การใชดลอาณาของรฐตามหลกสากล (Universality Principle Jurisdiction) การใชดลอาณาของรฐตามหลกสากลน เปนผลสบเนองมาจากการกระท าอาชญากรรมบาง

ลกษณะ ซงไมเพยงแตจะสงผลกระทบตอความมนคงและผลประโยชนภายในของรฐใดรฐหนงเทานน แตยงสงผลกระทบตอความมนคงและผลประโยชนของรฐอนดวย รฐทงหลายในสงคมระหวางประเทศจงเหนพองตองกนวา อาชญากรรมเหลานเปนการกระท าทชวราย และตองรวมมอกนปราบปรามอยางจรงจง รฐจงม

6 เทยบกบประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 8 (ข)

“มาตรา 8 ผใดกระท าความผดนอกราชอาณาจกร และ (ก) ... (ข) ผกระท าความผดนนเปนคนตางดาว และรฐบาลไทยหรอคนไทยเปนผเสยหาย และผเสยหายไดรองขอให

ลงโทษ ถาความผดนนเปนความผดดงระบไวตอไปน จะตองรบโทษภายในราชอาณาจกร คอ

ฯลฯ” 7 เทยบประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 7

“มาตรา 7 ผใดกระท าความผดดงระบไวตอไปนนอกราชอาณาจกร จะตองรบโทษในราชอาณาจกร คอ (1) ความผดเกยวกบความมนคงแหงราชอาณาจกร ตามทบญญตไวในมาตรา 107 ถงมาตรา 129 (1/1) ความผดเกยวกบการกอการรายตามทบญญตไวในมาตรา 135/1 มาตรา 135/2 มาตรา 135/3 และ

มาตรา 135/4 (2) ความผดเกยวกบการปลอมและการแปลง ตามทบญญตไวในมาตรา 240 ถงมาตรา 249 มาตรา 254 มาตรา

256 มาตรา 257 และมาตรา 266 (3) และ (4) (2 ทว) ความผดเกยวกบเพศตามทบญญตไวในมาตรา 282 และมาตรา 283 (3) ความผดฐานชงทรพย ตามทบญญตไวในมาตรา 339 และความผดฐานปลนทรพย ตามทบญญตไวในมาตรา

340 ซงไดกระท าในทะเลหลวง”

5

ความชอบธรรมในการใชดลอาณาของตนเหนออาชญากรรมเหลานได โดยไมตองค านงวาอาชญากรรมนจะเกดขนทใดหรอใครเปนผกระท า เชน อาชญากรรมตอมนษยชาต และการฆาลางเผาพนธ เปนตน

2. แนวความคดและความหมายของการสงผรายขามแดน “การสงผรายขามแดน” (Extradition) หมายถง การทประเทศใดประเทศหนงตกลงยนยอมสงตว

บคคลทตองหาวากระท าความผดทางอาญาในอกประเทศหนงตามค าขอ เพอน าตวไปด าเนนคดหรอบงคบโทษตามค าพพากษาของประเทศผรองขอ8

แนวความคดในการสงผรายขามแดน เรมปรากฏใหเหนตงแตกอนครสตศกราช ในสนธสญญาสนตภาพระหวางฟาโรหรามเสสท 2 (Rameses II) แหงอยปต และกษตรยฮททซลท 3 (Hattusili III) แหง ฮทไทท (Hittite)9 เรยกวา “สนธสญญาระหวางอยปตกบฮทไทท” (Egyptian Hittite Peace Convention) โดยระบถงการสงตวศตรทางการเมองทหลบหนไปอยในประเทศหนงใหแกอกประเทศหนง ซงในยคนนกษตรยผปกครองแผนดนตางกใชวธการสงตวผกระท าความผดทางการเมองระหวางกน เพอชวยกนขจดผทจะโคนลมเหลากษตรยดวยกน10

การสงผรายขามแดนในสมยชวงกอนศตวรรษท 18 ถอเปนเอกสทธของประเทศทไดรบการรองขอวาจะสงตวผกระท าความผดไปยงประเทศทรองขอหรอไม และยงไมมการก าหนดฐานความผดในการสงผราย ขามแดนไว ตอมาในชวงศตวรรษท 18–19 ประเทศตาง ๆ ไดใหความส าคญกบความรวมมอในการสงผรายขามแดนมากขน มการท าสนธสญญาสงผรายขามแดนระหวางกนมากขน และเรมมการบญญตกฎหมายภายใน เพอก าหนดหลกเกณฑในการสงผรายขามแดนใหชดเจนมากยงขนดวย

แนวปฏบตในการสงผรายขามแดนของประเทศทใชระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common Law) และประเทศทใชระบบกฎหมายลายลกษณอกษร (Civil Law) แตกตางกนโดยประเทศทใชระบบกฎหมายจารตประเพณ จะสงผรายขามแดนใหแกประเทศผรองขอกตอเมอมสนธสญญาระหวางกนเทานน เชน สหราชอาณาจกร และสหรฐอเมรกา ซงมกฎหมายภายในก าหนดไวชดเจนวา จะตองมสนธสญญาสงผรายขามแดนระหวางกนเทานนจงจะสงผรายขามแดนใหกนได11 ในขณะทประเทศทใชระบบกฎหมายลายลกษณอกษรจะมการบญญตกฎหมายภายในก าหนดหลกเกณฑเกยวกบการสงผรายขามแดนไว แตอยางไรกตาม แมจะไมมกฎหมายภายในก าหนดไว กสามารถใชหลกพนธไมตรระหวางประเทศ (Comity) หลกตางตอบแทน

8 มนตร จตมหาวงศ, “มาตรการสงผรายขามแดน : กลไกความรวมมอระหวางรฐในการปราบปรามยาเสพตด,”

วารสารยตธรรม, เลม 3, ปท 4, น.35 (กมภาพนธ-มนาคม 2547). 9 William Magnuson, “The Domestic Politics of International Extradition,” Virginia Journal of

International Law, 52, 4, p.846 (June 2012). 10 พรชย ดานววฒน, กฎหมายอาญาระหวางประเทศ, (กรงเทพมหานคร: วญญชน, 2554), น.65. 11 ณฐธยาน จววฒน, “ปญหาการสงผรายขามแดนในกรณทมโทษประหารชวต,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะ

นตศาสตรปรด พนมยงค มหาวทยาลยธรกจบณฑต, 2550), น.8.

6

(Reciprocity) และหลกความยตธรรม (Justice)12 ในการพจารณาสงผรายขามแดนได ดงนนจงกลาวไดวา การสงผรายขามแดนตงอยบน 2 แนวคดหลก ไดแก หลกสนธสญญาและหลกตางตอบแทน

3. หลกเกณฑทวไปของการสงผรายขามแดน หลกเกณฑทวไปของการสงผรายขามแดน มดงตอไปน13 1) ตองเปนความผดทอาจมการสงผรายขามแดนได (Extradition Offences) หมายถง ความผดท

สนธสญญาระหวางประเทศไดระบฐานความผดไวเฉพาะเจาะจงในสนธสญญาระหวางกน 2) หลกตางตอบแทน (Reciprocity) จะใชบงคบในกรณทประเทศทผกระท าความผดหลบหนไปอาศย

อยไมมสนธสญญาหรอขอตกลงในเรองความรวมมอทางอาญากบประเทศผรองขอใหสงผรายขามแดน แตประเทศผรองขอและประเทศผรบค ารองขอไดพจารณาแลววา จะด าเนนการใหความชวยเหลอการด าเนนคดทางอาญาแกกน เปนการตอบแทนในลกษณะเดยวกน

3) ตองเปนความผดทสามารถลงโทษไดทงตามกฎหมายของประเทศผรองขอและประเทศผรบค ารองขอ (Double Criminality) คอ ตองเปนความผดตามกฎหมายภายในทงของประเทศผรองขอและประเทศผรบ ค ารองขอ ไมวาจะเรยกชอฐานความผดเหมอนกนหรอไมกตาม

4) การไมลงโทษซ าในความผดเดยวกน (Double Jeopardy) คอ จะไมมการสงผรายขามแดนถาบคคลทถกขอใหสงตวไดรบการพจารณาคดและถกพพากษาลงโทษ หรอถกปลอยตวในประเทศผรบค ารองขอ ในความผดเดยวกนกบความผดทขอใหสงผรายขามแดน บางสนธสญญาสงผรายขามแดนอาจรวมไปถงการทบคคลทถกขอใหสงตวก าลงถกด าเนนคดในประเทศผรบค ารองขอส าหรบความผดทขอใหสงผรายขามแดนดวย

5) ประเทศผรองขอจะด าเนนคดกบบคคลทถกขอใหสงตวไดเฉพาะความผดทไดระบไวในค ารองขอ (Rule of speciality) เทานน อกทงหามมใหประเทศผรองขอสงผรายขามแดนตอไปยงประเทศทสามดวย หากประเทศผรบค ารองขอไมยนยอม

6) ไมสงผรายขามแดนในคดเลกนอย เนองจากการสงผรายขามแดนเปนความรวมมอทางอาญาระหวางประเทศ ซงมพธการและคาใชจายในการด าเนนการ คดทจะด าเนนการขอใหสงผรายขามแดนจงตองเปนความผดทมความรายแรงและกอใหเกดความเสยหายแกประเทศหรอเอกชนมากพอสมควร หรอมอตราโทษจ าคกหรอกกขงเกนกวา 1 ป

7) ตองเปนคดทไมขาดอายความ คอ การกระท าความผดนนตองไมขาดอายความทงในประเทศผรองขอและประเทศผรบค ารองขอ

8) ผกระท าความผดตองปรากฏตวอยในประเทศผรบค ารองขอใหสงผรายขามแดน

12 ประธาน จฬาโรจนมนตร และคณะ, การสงผรายขามแดน: บทสรปแนวคดและแนวพจารณาของศาลอทธรณ

ตอนท 2 ศาลอทธรณและพฒนาการของการยอมรบหลกกฎหมายระหวางประเทศวาดวยการสงผรายขามแดน , (กรงเทพมหานคร: เพชรรงการพมพ, 2548), น.22.

13 อภญญา เลอนฉว, “การใชอ านาจของรฐตอผกระท าความผดโดยการสงผรายขามแดน,” สทธปรทศน, เลม 74, ปท 24, น.133 – 134 (กนยายน- ธนวาคม 2553).

7

4. ขอยกเวนในการสงผรายขามแดน ประเทศผรบค ารองขออาจปฏเสธไมสงผรายขามแดนใหแกประเทศผรองขอได หาก เขาขอยกเวน

ดงตอไปน 1) ความผดทรองขอใหสงผรายขามแดนเปนความผดทางการเมอง (political offences) เพราะถอวา

ความผดทางการเมองไมเปนอาชญากรรมทแทจรง แตเปนการกระท าผดเพยงเพราะมแนวความคดไมตรงกบผมอ านาจบรหารประเทศ ซงความผดทางการเมองนนสามารถแบงออกไดเปน 2 ประเภทคอ

(1) ความผดทางการเมองโดยแท (purely political offences) เชน ความผดฐานกบฏ การตอสเพอแยงชงอ านาจทางการเมอง

(2) ความผดทมลกษณะเกยวของหรอสมพนธกบการเมอง (relative political offences) หรอความผดท เกยวของหรอเชอมโยงกบความผดทางการเมอง (an offence connected with a political offence) คอ การกระท าความผดทมการกระท าความผดอาญาธรรมดาเขามาผสมกบการกระท าทางการเมอง ซงสงผลเสยหายแกรฐและระบบการปกครองสวนหนง และกอใหเกดความเสยหายแกเอกชนอกสวนหนง เชน การท ารายรางกายในระหวางทมการชมนมทางการเมอง ซงหากผกระท าความผดแสดงใหเหนไดวาการกระท าความผดอาญานนมเปาหมายทางการเมอง อาจถอไดวาเปนความผดทเกยวของกบการเมองได

2) ประเทศผรบค ารองขอมเหตผลหนกแนนในอนทจะสนนษฐานวา ค ารองขอใหสงผรายขามแดนของประเทศผรองขอมความมงประสงคในการทจะด าเนนกระบวนการทางอาญาหรอด าเนนการลงโทษบคคลทถกรองขอใหสงตว โดยมสาเหตจากเชอชาต ศาสนา สญชาต หรอความเหนทางการเมองของบคคลนน หรอสถานะของบคคลทถกขอใหสงตวเพอด าเนนคดทางศาลจะถกท าใหเสอมเสยโดยสาเหตใดดงกลาวขางตน

3) ความผดตอกฎหมายพเศษ เชน ความผดทมลกษณะเปนความผดตอกฎหมายพเศษในทางปกครอง ไดแก ความผดตามกฎหมายปาไม กฎหมายวาดวยการลาสตว ความผดตอกฎหมายการพมพ ความผดเกยวกบศาสนา และความผดเกยวกบกฎหมายทหาร เปนตน

4) ไดมค าพพากษาในความผดทรองขอใหสงผรายขามแดนในประเทศผไดรบค ารองขอแลว 5) บคคลทถกรองขอใหสงผรายขามแดนไดรบความคมกนจากการด าเนนคดหรอลงโทษ หรอไดรบ

การนรโทษกรรม 6) บคคลทถกรองขอใหสงผรายขามแดนจะไดรบการทรมาน การปฏบต หรอการลงโทษอนทโหดราย

ไรมนษยธรรม หรอทย ายศกดศร หรอไมไดรบหลกประกนขนต าในการด าเนนคดอาญาตามหลกเกณฑทระบในกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ( International Covenant on Civil and Political Rights) ขอ 14

7) ประเทศผรองขอไมมดลอาณาเหนอการกระท าความผดดงกลาว 8) การไมสงคนชาตขามแดนไปด าเนนคดในประเทศอน (Non-extradition of Nationals) ของกลม

ประเทศทใชระบบกฎหมายลายลกษณอกษร (Civil Law) เนองจากถอวารฐมหนาทในการปกปองคนชาตของตน และอาจไมมนใจในกระบวนการยตธรรมของรฐอน

9) ความผดทรองขอใหสงผรายขามแดนมโทษประหารชวต (Death penalty)

8

10) พยานหลกฐานไมเพยงพอ (Insufficiency of Evidence)

5. กฎหมายทเกยวของกบการสงผรายขามแดนของประเทศไทย พระราชบญญตสงผรายขามแดน พทธศกราช 2472 เปนกฎหมายกลางทก าหนดหลกเกณฑการสง

ผรายขามแดนฉบบแรกของประเทศไทย โดยมผลใชบงคบไมขดหรอแยงกบสนธสญญาสงผรายขามแดนทประเทศไทยท าไวกบประเทศตาง ๆ ตอมาเมอ พ.ศ. 2551 ไดมการตราพระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ. 2551 ยกเลกพระราชบญญตสงผรายขามแดนฉบบเดม เนองจากพระราชบญญตฉบบเดมใชบงคบมาเปนเวลานานแลว ไมเหมาะสมกบสภาวการณปจจบน และไมสามารถแกไขปญหาในทางปฏบตไดหลายประการ เปนเหตใหการสงผรายขามแดนไมอาจด าเนนการไดอยางมประสทธภาพ ประกอบกบหลกเกณฑและวธการปฏบตของประเทศตาง ๆ ไดพฒนาไปจากเดมมาก จงสมควรปรบปรงพระราชบญญตดงกลาวใหเหมาะสมและมประสทธภาพยงขน

นอกจากนนแลว ประเทศไทยยงไดท าสนธสญญาสงผรายขามแดนกบประเทศอนเปนการเฉพาะในลกษณะของสนธสญญาทวภาค อก 11 ฉบบ ไดแก

1) ประกาศสญญาวาดวยการสงผรายขามแดนกนในระหวางกรงสยามกบองกฤษ ร.ศ. 129 (Treaty Between the United Kingdom and Siam Respecting the Extradition of Fugitive Criminals)*

2) อนสญญาวาดวยการสงผรายขามแดนระหวางสยามและเบลเยยม ค.ศ. 1937 (Extradition Treaty between Thailand and Belgium)

3) สนธสญญาระหวางรฐบาลแหงราชอาณาจกรไทยกบรฐบาลแหงสาธารณรฐอนโดนเซยวาดวยการสงผรายขามแดน ค.ศ. 1976 (Treaty between the Government of the Kingdom of Thailand and the Government of the Republic of Indonesia Relating to Extradition)

4) สนธสญญาระหวางรฐบาลแหงราชอาณาจกรไทยกบรฐบาลแหงสาธารณรฐฟลปปนสวาดวยการ สงผรายขามแดน ค.ศ. 1981 (Treaty between the Government of the Kingdom of Thailand and the Government of the Republic of the Philippines Relating to Extradition)

5) สนธสญญาระหวางรฐบาลแหงราชอาณาจกรไทยกบรฐบาลแหงสหรฐอเมรกาวาดวยการสงผรายขามแดน ค .ศ . 1983 (Treaty between the Government of the Kingdom of Thailand and the Government of the United States of America Relating to Extradition)

6) สนธสญญาระหวางราชอาณาจกรไทยกบสาธารณรฐประชาชนจนวาดวยการสงผรายขามแดน ค.ศ. 1993 (Treaty between the Kingdom of Thailand and the People’s Republic of China on Extradition)

*สนธสญญาฉบบนครอบคลมถงประเทศทอยในบงคบของเครอจกรภพองกฤษ ซงตอมาเมอประเทศเหลานน

ไดรบเอกราช กยงคงมบางประเทศทสบสทธตามสนธสญญานอย ไดแก แคนาดา เครอรฐออสเตรเลย มาเลเซย และฟจ

9

7) สนธสญญาระหวางราชอาณาจกรไทยกบราชอาณาจกรกมพชาวาดวยการสงผรายขามแดน ค.ศ. 1998 (Treaty between the Kingdom of Thailand and the Kingdom of Cambodia on Extradition)

8) สนธสญญาระหวางรฐบาลแหงราชอาณาจกรไทยกบรฐบาลแหงสาธารณรฐประชาชนบงกลาเทศว าด วยการส งผ ร ายข ามแดน ค .ศ . 1998 (Treaty between the Kingdom of Thailand and the People’s Republic of Bangladesh Relating to Extradition)

9) สนธสญญาวาดวยการสงผรายขามแดนระหวางราชอาณาจกรไทยกบสาธารณรฐเกาหล ค.ศ. 1999 (Treaty on Extradition between the Kingdom of Thailand and the Republic of Korea)

10) สนธสญญาวาดวยการสงผรายขามแดนระหวางราชอาณาจกรไทยกบสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ค.ศ. 1999 (Treaty on Extradition between the Kingdom of Thailand and the Lao People’s Democratic Republic)

11) สนธสญญาระหวางราชอาณาจกรไทยกบสาธารณรฐอนเดยวาดวยการสงผรายขามแดน ค.ศ. 2013 (Treaty between the Kingdom of Thailand and the Republic of India on Extradition)

6. ขนตอนในการสงผรายขามแดนตามพระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ. 2551 6.1 กรณรฐตางประเทศรองขอมายงประเทศไทยใหสงผรายขามแดน

1) การสงค ารองขอใหสงผรายขามแดนมายงประเทศไทย รฐตางประเทศสามารถสงค ารองขอใหสงผรายขามแดนมายงประเทศไทยได 2 กรณ คอ กรณท 1 ประเทศไทยและประเทศผรองขอมสนธสญญาสงผรายขามแดนระหวางกน เมอ

ประเทศไทยไดรบค ารองขอใหสงผรายขามแดนจากรฐตางประเทศ ใหจดสงค ารองขอไปยงผประสานงานกลาง* พจารณาด าเนนการตามขนตอนทกฎหมายก าหนดตอไป

กรณท 2 ประเทศไทยและประเทศผรองขอไมมสนธสญญาสงผรายขามแดนระหวางกน ประเทศผรองขอจะใชวธการสงค ารองขอใหประเทศไทยสงผรายขามแดนโดยผานวถทางการทต เมอกระทรวงการตางประเทศไดรบค ารองขอแลว ใหพจารณาวาค ารองขอดงกลาวกระทบกระเทอนตอความสมพนธระหวางประเทศ หรอมเหตผลอนใดทจะไมด าเนนการใหหรอไม หากไมกระทบกระเทอนตอความสมพนธระหวางประเทศ หรอไมมเหตผลทจะไมด าเนนการให ใหกระทรวงการตางประเทศสงค ารองใหผประสานงานกลางด าเนนการตอไป แตหากกระทบกระเทอนตอความสมพนธระหวางประเทศ หรอมเหตผลทจะไมด าเนนการให ใหกระทรวงการตางประเทศเสนอความเหนพรอมค ารองขอใหคณะรฐมนตรพจารณาโดยเรว ซงหากคณะรฐมนตรเหนชอบตามความเหนของกระทรวงการตางประเทศ ใหคณะรฐมนตรสงการตามทเหนสมควร แตหากคณะรฐมนตรเหนชอบใหด าเนนการสงผรายขามแดนตามค ารองขอ ใหกระทรวงการตางประเทศสงเรองใหผประสานงานกลางด าเนนการตอไปตามขนตอนทกฎหมายก าหนด

* ผประสานงานกลาง ตามพระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ. 2551 หมายความถง อยการสงสดหรอผซง

อยการสงสดมอบหมายซงมอ านาจหนาทประสานงานการสงผรายขามแดนใหประเทศผร องขอและการรองขอให สงผรายขามแดนแกประเทศไทย รวมทงการอนทเกยวของ

10

ทงสองกรณประเทศผรองขอจะตองสงค ารองขอและเอกสารหลกฐานตามทก าหนดไวในกฎกระทรวง เชน ค ารองขอตองระบรายละเอยดเกยวกบบคคลซงถกรองขอใหสงผรายขามแดน ขอเทจจรงเกยวกบคด วน เวลา สถานทกระท าความผด กฎหมายทบญญตใหการกระท านนเปนความผด อตราโทษ อายความ หมายจบ และพยานหลกฐานทแสดงวาคดมมลทศาลจะรบฟองไวพจารณา หากความผดนนไดกระท าในราชอาณาจกร เปนตน โดยตองจดท าค าแปลเปนภาษาไทยและรบรองความถกตองดวย

2) ผประสานงานกลางพจารณาด าเนนการ เมอผประสานงานกลางไดรบค ารองขอใหสงผรายขามแดนจากกระทรวงการตางประเทศหรอ

ประเทศผรองขอ ใหผประสานงานกลางพจารณาด าเนนการตามขนตอนทกฎหมายก าหนดคอ (1) หากผประสานงานกลางเหนวา ค ารองขออยในเกณฑทจะด าเนนการใหไดตามทกฎหมาย

ก าหนดไว ใหผประสานงานกลางแจงใหพนกงานอยการยนค ารองตอศาลขอใหออกหมายจบ แลวจดสงหมายจบใหผบญชาการต ารวจแหงชาตหรอเจาหนาทอนทเกยวของด าเนนการตอไป

(2) หากค ารองขอไมไดด าเนนการตามขนตอนหรอมเอกสารหลกฐานไมถกตอง หรออาจด าเนนการใหไดภายใตเงอนไขทจ าเปนบางประการ ใหผประสานงานกลางแจงเหตขดของหรอเงอนไขทจ าเปนใหประเทศผรองขอทราบ

ในกรณทการด าเนนการตามค ารองขอกระทบกระเทอนการฟองคด อน หรอการด าเนนการอนใดเกยวกบคดอาญาซงบคคลนนก าลงถกด าเนนการอยในประเทศไทย ผประสานงานกลางจะเลอนการด าเนนการตามค ารองขอใหสงผรายขามแดนนน หรอจะด าเนนการโดยก าหนดเงอนไขทจ าเปนกได และใหแจงใหประเทศผรองขอทราบโดยไมชกชา

(3) ในกรณทค ารองขอไมไดสงผานวถทางการทตใหผประสานงานแจงค ารองขอใหกระทรวงการตางประเทศทราบ เพอใหความเหนกอนด าเนนการตอไป

(4) ในกรณทผประสานงานกลางเหนวา ค ารองขออาจกระทบกระเทอนความสมพนธระหวางประเทศ หรอมเหตผลอนใดซงไมควรด าเนนการ หรอเหนวาค ารองขอไมอยในเกณฑทจะด าเนนการใหได ให ผประสานงานกลางแจงประเทศผรองขอหรอกระทรวงการตางประเทศ เพอด าเนนการตอไป

3) การจบกมคมขงบคคลทถกรองขอใหสงตวขามแดน (1) ในกรณทมเหตจ าเปนเรงดวน ประเทศผรองขออาจมค ารองใหจบกมและคมขงบคคลท

ตองการตวไวชวคราวกอนกได (2) เมอจบกมตวบคคลทถกรองขอใหสงตวขามแดนไดแลว ใหน าตวสงพนกงานอยการ

โดยเรว เพอใหพนกงานอยการยนค ารองใหศาลมค าสงขงบคคลนนไวในระหวางรอค ารองขอสงผรายขามแดนอยางเปนทางการ และเอกสารหลกฐานจากประเทศผรองขอ ซงหากศาลไมไดรบค าฟองเพอด าเนนคดสงผรายขามแดนภายใน 60 วน นบแตวนทบคคลซงถกรองขอใหสงตวถกจบ หรอภายในเวลาทศาลก าหนดแตตอง ไมเกน 90 วนนบวนทบคคลนนถกจบ ใหปลอยตวบคคลนนไป

11

4) การพจารณาคดสงผรายขามแดน การพจารณาคดสงผรายขามแดนเปนการด าเนนกระบวนพจารณาในชนศาล เมอจบกมตว

บคคลซงถกรองขอใหสงตวขามแดนไดแลว พนกงานอยการตองน าคดขนสศาลโดยเรว และใหศาลพจารณาคดอยางตอเนอง และสงขงบคคลนนไวในระหวางพจารณา ค ารองขอปลอยชวคราว การแตงตงทนายความใหแกบคคลซงถกรองขอใหสงตวขามแดน หากพระราชบญญตสงผรายขามแดนไมไดก าหนดไว ใหเปนไปตามทก าหนดไวในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

เมอศาลพเคราะหพยานหลกฐานแลวเหนวามเหตดงตอไปน ใหศาลมค าสงขงบคคลนนไวเพอสงตวขามแดนตอไป คอ

(1) บคคลซงถกรองขอใหสงตวขามแดนไมมสญชาตไทย หรอมสญชาตไทยแตอยในหลกเกณฑทกฎหมายก าหนดใหสงขามแดนได

(2) คดมมลทจะรบฟองไวพจารณา หากการกระท าความผดนนไดกระท าลงในราชอาณาจกรหรอมกฎหมายบญญตใหถอวาไดกระท าในราชอาณาจกร

(3) ความผดซงเปนเหตใหรองขอสงผรายขามแดน เปนความผดซงอาจสงผรายขามแดนได และไมใชความผดทมลกษณะทางการเมอง* หรอเปนความผดทางทหารโดยเฉพาะ**

หากศาลพเคราะหแลวเหนวาพยานหลกฐานไมเพยงพอ ใหศาลมค าสงปลอยและด าเนนการปลอยบคคลนนไปเมอสนเวลา 72 ชวโมงนบแตไดอานค าสงปลอยนน เวนแตพนกงานอยการไดแจงความประสงควาจะอทธรณ กใหขงไวในระหวางอทธรณ

ทงน หามไมใหสงบคคลทศาลมค าสงใหขงไวขามแดนกอนครบระยะเวลา 30 วน นบแตวนทศาลมค าสงขงเพอสงขามแดน หากไมไดสงบคคลนนขามแดนภายในเวลา 90 วน นบแตวนทศาลมค าสงถงทสดหรอภายในก าหนดเวลาทศาลอนญาตใหขยายเวลา ใหปลอยตวบคคลนนไป

5) การอทธรณ เมอศาลชนตนมค าสงใหปลอยหรอขงบคคลเพอสงขามแดนแลว พนกงานอยการหรอบคคลนน

อาจยนอทธรณค าสงศาลชนตนไปยงศาลอทธรณไดภายใน 30 วน นบแตวนทศาลไดอานค าสง โดยค าพพากษาของศาลอทธรณใหเปนทสด

* ความผดทมลกษณะทางการเมอง ไมหมายความรวมถง ความผดในการปลงพระชนม ประทษรายตอพระองค

หรอเสรภาพของพระมหากษตรย พระราชน หรอรชทายาท การฆา ประทษรายตอรางกายหรอ เสรภาพของประมขแหงรฐ ผน ารฐบาล หรอสมาชกโดยตรงในครอบครวของบคคลนน และการกระท าความผดทไมถอวาเปนความผดทางการเมอง เพอวตถประสงคในการสงผรายขามแดนตามสนธสญญาซงประเทศไทยเปนภาค

** ความผดทางทหาร หมายความวา ความผดอาญาทางทหารโดยเฉพาะและไมใชความผดตามกฎหมายอาญาทวไป

12

6) การด าเนนการสงผรายขามแดน (1) ก าหนดเวลาในการสงผรายขามแดนใหประเทศผรองขอ

การสงมอบตวบคคลซงถกรองขอใหสงตวขามแดนใหประเทศผรองขอจะตองด าเนนการใหเสรจสนภายใน 90 วนนบแตวนทศาลมค าสงถงทสดใหสงผรายขามแดน หรอภายในก าหนดเวลาทศาลไดอนญาตใหขยายออกไปตามค ารองขอของพนกงานอยการ ในกรณทประเทศผรองขอไมไดด าเนนการรบมอบตวภายในก าหนดเวลาดงกลาวโดยไมมเหตอนควร หากมการรองขอใหสงบคคลนนขามแดนในความผดเดยวกนอก ใหปฏเสธการสงผรายขามแดน

(2) กรณทบคคลผถกรองขอใหสงตวอยระหวางการด าเนนคดหรอรบโทษตามค าพพากษาในประเทศไทย

หากบคคลนนก าลงถกด าเนนคดหรออยระหวางรบโทษตามค าพพากษาอยในประเทศไทยในความผดอนนอกเหนอจากความผดทขอใหสงตวขามแดน รฐบาลไทยอาจด าเนนการอยางใดอยางหนง ดงตอไปน คอ สงตวบคคลนนใหแกประเทศผรองขอ หรอเลอนการสงบคคลนนจนกวาการด าเนนคดเสรจสนลง หรอจนกวาบคคลนนจะไดรบโทษตามค าพพากษาทงหมดหรอบางสวนแลว หรอสงบคคลนนใหแกประเทศ ผรองขอชวคราวเพอการฟองคดตามเงอนไขทตกลงกบประเทศผรองขอ และหลงจากทบคคลนนถกสงกลบมาประเทศไทยแลว อาจสงกลบไปยงประเทศผรองขออกครงหนง เพอรบโทษตามค าพพากษา

(3) กรณทไมมการสงผรายขามแดนใหแกประเทศผรองขอ หากไมมการสงผรายขามแดนใหกบประเทศผรองขอ ใหผประสานงานกลางพจารณาแจง

ใหเจาหนาทผมอ านาจทราบเพอด าเนนคดอาญาตอบคคลซงถกรองขอใหสงตวขามแดนตอไป (4) กรณทมประเทศผรองขอใหสงตวบคคลนนตงแตสองประเทศขนไป

ในกรณทมประเทศผรองขอใหสงตวบคคลคนเดยวกนขามแดนตงแตสองประเทศขนไป ไมวาจะในความผดเดยวกนหรอตางกน ใหผประสานงานกลางพจารณาวาควรจะสงตวบคคลนนใหแกประเทศใด อยางใด โดยน าขอมลตอไปนมาพจารณาประกอบการใชดลพนจดวย คอ ประเทศผรองขอมสนธสญญาสงผรายขามแดนกบประเทศไทยหรอไม สถานทกระท าความความผด ความรายแรงของความผดซงมผลกระทบตอประเทศผรองขอและอตราโทษ ล าดบค ารองขอทไดรบจากประเทศผรองขอ สญชาตของผกระท าความผด สวนไดเสยและความพรอมในการด าเนนคด และเหตผลอนดานความสมพนธระหวางประเทศตามความเหนของกระทรวงการตางประเทศ เวนแตคณะรฐมนตรจะวนจฉยเปนอยางอน และเมอผประสานงานกลางใชดลพนจประการใดใหแจงใหประเทศผรองขอทราบดวย

7) การถามความยนยอมของผถกรองขอใหสงตวขามแดน เมอจบบคคลผถกรองขอใหสงตวขามแดนไดแลว ใหสอบถามวาจะยนยอมใหสงตวขามแดน

หรอไม หากยนยอมใหจดท าการแสดงความยนยอมเปนลายลกษณอกษร แลวใหพนกงานอยการน าตวบคคลนนไปยงศาล เพอใหศาลตรวจสอบความยนยอม หากศาลเหนวาไดใหความยนยอมโดยสมครใจ ใหศาลมค าสงขงบคคลนนไวเพอสงตวขามแดน ความยนยอมทไดกระท าตอหนาศาลแลวเพกถอนไมได หากบคคลนนไดกลบ

13

ค าใหความยนยอมทใหไวตอเจาหนาท ใหศาลมค าสงขงบคคลนนไวเพอด าเนนการพจารณาคดสงผรายขามแดนตอไป

ในระหวางการพจารณาคดของศาลชนตนหรอศาลอทธรณ หากบคคลผถกรองขอใหสงตวขามแดนแสดงตอศาลวายนยอมใหสงตวขามแดน ใหศาลงดการพจารณาและมค าสงใหขงบคคลนน เพอสงตวขามแดนตอไป โดยความยนยอมทไดท าตอหนาศาลไมสามารถเพกถอนไดเชนเดยวกน

8) กรณรฐตางประเทศรองขอใหสงตวบคคลผมสญชาตไทยขามแดน การสงตวบคคลผมสญชาตไทยในฐานะผรายขามแดนไปยงประเทศอน อาจท าไดในกรณท

ประเทศไทยและประเทศผรองขอมสนธสญญาระหวางกนก าหนดไว โดยบคคลนนยนยอมใหสงขามแดน หรอเปนการสงผรายขามแดนภายใตเงอนไขตางตอบแทนทประเทศไทยท ากบประเทศผรองขอ

6.2 กรณประเทศไทยรองขอไปยงรฐตางประเทศใหสงผรายขามแดน การสงค ารองขอไปยงรฐตางประเทศเพอใหสงตวผรายขามแดนจากประเทศนนมายงประเทศไทย

หากประเทศไทยและประเทศผรบค ารองขอมสนธสญญาสงผรายขามแดนระหวางกน ใหผประสานงานกลางด าเนนการตามขนตอนทก าหนดไวในสนธสญญา แตหากไมมสนธสญญาระหวางกน ใหสงค ารองขอผานวถทางการทต โดยความผดทรองขอใหสงผรายขามแดนตองเปนความผดอาญาทงตามกฎหมายของประเทศไทยและกฎหมายของประเทศผรบค ารองขอ

การรองขอใหรฐตางประเทศสงผรายขามแดนใหกบประเทศไทยในความผดทตองระวางโทษประหารชวตตามกฎหมายไทย แตไมถงโทษประหารชวตตามกฎหมายของประเทศผรบค ารองขอ หรอประเทศนนไดยกเลกโทษประหารชวตไปแลว หากมความจ าเปนทรฐบาลไทยจะตองใหค ารบรองวาจะไมมการประหารชวตบคคลผถกสงตว กใหมการเจรจาตกลงเพอใหมการรบรองดงกลาวได ซงหากศาลไทยพพากษาลงโทษประหารชวต ใหรฐบาลด าเนนการตามบทบญญตแหงกฎหมายเพอใหมการบงคบตามค าพพากษาโดยวธจ าคกตลอดชวตแทนการประหารชวต โดยหามไมใหมการลดหยอนผอนโทษใหแกบคคลนนไมวาในกรณใด ๆ เวนแตเปนการพระราชทานอภยโทษ

7. ปญหาในการสงผรายขามแดน การสงผรายขามแดนเปนการรวมมอระหวางประเทศในทางอาญาในการปองกนและปราบปราม

อาชญากรรม เพอมใหผกระท าความผดรอดพนจากการถกลงโทษ แตอยางไรกตาม การสงผรายขามแดนในปจจบนยงไมเกดประสทธผลเทาทควร เนองจากปญหาส าคญหลายประการ คอ

1) การใชดลพนจของฝายบรหารในการสงผรายขามแดน การสงผรายขามแดนเปนความรวมมอทางอาญาของประเทศตาง ๆ เพอน าตวผกระท าความผดมา

ด าเนนคดและลงโทษในความผดทกระท าขนไมวาบคคลนนจะหลบหนไปอยในประเทศใดกตาม ซงหากไดมการตกลงท าสนธสญญาสงผรายขามแดนระหวางกนไว ไมวาจะเปนลกษณะของทวภาคหรอพหภาคกตา ม จะท าใหการสงผรายขามแดนมขนตอนปฏบตระหวางกนทชดเจน ท าใหกระบวนการสงผรายขามแดนรวดเรวกวากรณของการไมมสนธสญญาระหวางกนทประเทศผรบค ารองขอจะพจารณาโดยใชหลกตางตอบแทน และ

14

หลกเกณฑตามระบบกฎหมายของตนเปนหลกในการพจารณา ซงอาจแตกตางกนไปในแตละประเทศ ท าใหเกดปญหาในการขอใหสงผรายขามแดน

อยางไรกตาม ในทางปฏบตกลบพบวา แมประเทศไทยจะมสนธสญญาสงผรายขามแดนกบประเทศผรบค ารองขอกตาม แตกไมไดรบการสงตวผรายขามแดนทกกรณ ทงนมสาเหตมาจากระบบกฎหมาย การใชมาตรฐานการพสจนทแตกตางกน และการใหความส าคญกบการละเมดสทธมนษยชนของรฐตางประเทศควบคไปกบการพจารณาเงอนไขในการสงผรายขามแดน ในขณะทประเทศไทยพจารณาองคประกอบของการสงผรายขามแดนโดยไมไดพจารณาองคประกอบทอยนอกเหนอกฎหมายหรอสนธสญญา14

2) ค าจ ากดความของความผดทางการเมอง ความผดทางการเมองเปนขอยกเวนประการหนงในการสงผรายขามแดน เพราะถอวาไมเปน

อาชญากรรมทแทจรง เพยงแตเปนความผดเพราะมแนวความคดไมตรงกบผมอ านาจบรหารประเทศ ความผดทางการเมองแบงออกไดเปนความผดทางการเมองโดยแท และความผดทมลกษณะเกยวของหรอสมพนธกบการเมอง ซงแมจะมความพยายามใหค าจ ากดความของความผดทางการเมองเพอใหเกดความชดเจนกตาม แตในทางปฏบตแลวค าจ ากดความทก าหนดไวกยงไมสามารถชชดไดทกกรณวาการกระท านนเปนความผดทางการเมองหรอไม การวนจฉยวาความผดใดบางเปนความผดทางการเมอง เปนอ านาจของประเทศผรบ ค ารองขอเพยงฝายเดยว การวนจฉยวาความผดทางการเมองของแตละรฐจงอาจแตกตางกนได ขนอยกบทฤษฎและหลกเกณฑทรฐนนน ามาใชในการตความ

อยางไรกตาม แมการก าหนดใหความผดทางการเมองเปนขอยกเวนในการสงตวผรายขามแดน เพอปกปองคมครองสทธของผถกรองขอใหสงตวกตาม แตในทางปฏบตแลว ประเทศผรบค ารองขออาจใชเปนชองทางในการใหทพกพงกบผกระท าความผดใหพนจากการด าเนนคดและถกลงโทษในความผดทกอข น โดยอาศยการวนจฉยวาความผดทรองขอใหสงผรายขามแดนเปนความผดทางการเมองได อาท การทรฐบาลญปนปฏเสธไมสงตวนายอลแบรโต ฟจมร อดตประธานาธบดเปรตามค ารองขอใหสงผรายขามแดนของประเทศเปร โดยใหเหตผลวาหากสงตวกลบไปด าเนนคดในเปร นายอลแบรโต ฟจมร จะไมไดรบความเปนธรรมในการพจารณาคด เนองจากมความขดแยงกบรฐบาลทบรหารประเทศเปรอยในขณะนน15

14 ประสทธ เอกบตร และคณะ, “รายงานวจยฉบบสมบรณ (Full Report) เรองโลกาภวฒนกบกฎหมายอาญา

ระหวางประเทศ,” สบคนเมอวนท 1 กรกฎาคม 2557, http://elib.coj.go.th/ebook/data/coj_research/research33.pdf

15 วรมณ ยนนาน, “กฎหมายสงผรายขามแดนของไทย: ศกษาเปรยบเทยบสนธสญญาแมแบบวาดวยการสงผรายขามแดน,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยรามค าแหง, 2549), น.20-21.

15

3) กระบวนการสงผรายขามแดนมขนตอนทยงยากและใชเวลานาน กระบวนการสงผรายขามแดนมขนตอนทยงยากและใชเวลานาน โดยเฉพาะในกรณของการรอง

ขอใหสงผรายขามแดนระหวางประเทศไทยกบประเทศทไมมสนธสญญาสงผรายขามแดนระหวางกน ทงนเนองมาจากระบบกฎหมาย หลกเกณฑ และขนตอนในการสงผรายขามแดนทแตกตางกนในแตละประเทศ การประสานงานในการสงผรายขามแดนจงมกมปญหาในทางปฏบต เชน เอกสารประกอบค ารองขอ ไมครบถวน ไมมการแปลเอกสารเปนภาษาไทย ไมมการรบรองความถกตองของเอกสาร เปนตน อกทงในการพจารณาค ารองขอ ประเทศผรบค ารองขอจะใชหลกตางตอบแทนและความสมพนธระหวางประเทศเปนหลกในการพจารณา จงท าใหการสงผรายขามแดนใชเวลานาน ดวยเหตนจงมกจะน าวธการสงคนออกนอกราชอาณาจกรตามพระราชบญญตคนเขาเมอง พ.ศ. 2522 มาใชในการสงตวผกระท าความผดออกไปยงประเทศผรองขอแทนทจะใชวธการสงผรายขามแดน ซงเปนการหลกเลยงการสงผรายขามแดน และอาจสงผลกระทบตอสทธมนษยชนของผถกสงตวได

4) ฐานความผดบางฐานของไทยมอตราโทษประหารชวต ประเดนดานการคมครองสทธมนษยชนเปนประเดนทไดรบความสนใจจากประชาคมโลกมากขน

จงไดมความพยายามผลกดนใหประเทศตาง ๆ ยกเลกโทษประหารชวตเสย เพราะเปนการละเมดศกดศรความเปนมนษยและสทธมนษยชนอยางรายแรง

ประเทศไทยเปนประเทศหนงทยงคงมโทษประหารชวตอยส าหรบลงโทษผกระท าความผดในบางฐานความผด เชน ความผดฐานฆาผอน ความผดเกยวกบยาเสพตด เนองจากเหนวาโทษประหารชวตยงมความจ าเปนในการปองกนและปราบปรามอาชญากรรมอย ดงนน ในกรณทประเทศไทยรองขอใหสงตวผรายขามแดนจากประเทศอนทยกเลกโทษประหารชวตไปแลว หรอในความผดทมโทษไมถงประหารชวตในประเทศ ผรบค ารองขอนน ประเทศไทยอาจถกปฏเสธไมสงผรายขามแดนได ประเทศไทยจงมกจะตองท าค ารบรองสงไปยงประเทศผรบค ารองขอดวยวา หากศาลไทยพพากษาลงโทษประหารชวตบคคลนน รฐบาลจะด าเนนการปรบเปลยนโทษจากโทษประหารชวตเปนจ าคกตลอดชวตแทน ซงถอไดวากระทบกระเทอนตออ านาจอธปไตยทางศาลของประเทศไทยดวยเชนกน

5) การใชดลพนจของรฐบาลในการสงผรายขามแดน การสงผรายขามแดนเปนอ านาจของรฐบาลทจะใชดลพนจพจารณาวาจะสงตวผกระท าความผด

ใหแกประเทศผรองขอหรอไม ซงประเทศทใชระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common Law) ยดหลกการวาจะส งตวผรายขามแดนใหกบประเทศผรองขอทไดตกลงท าสนธสญญาสงผรายขามแดนระหวางกนไว ในขณะทประเทศทใชระบบกฎหมายลายลกษณอกษร (Civil Law) จะยดหลกตางตอบแทนและความสมพนธระหวางประเทศในการพจารณาสงตวผรายขามแดน ประกอบกบปจจยตาง ๆ ทแตละประเทศน ามาใชในการพจารณาสงผรายขามแดนแตกตางกน เชน ระบบกฎหมาย มาตรฐานการพสจน นโยบายในการด าเนนความสมพนธระหวางประเทศ สทธเสรภาพของผถกสงตวขามแดน และหลกสทธมนษยชน ซงแมในบางประเทศจะใหฝายตลาการเขามามบทบาทในการพสจนวาผถกรองขอใหสงตวขามแดนไดกระท าความผดจรงตามค ารองขอหรอไม เพอคมครองสทธของผถกรองขอใหสงตวกตาม แตกไมมผลผกมดใหฝายบรหารจะตองด าเนนการตาม

16

ค าวนจฉยของศาลแตอยางใด อ านาจการตดสนชขาดวาจะสงตวผรายขามแดนใหกบประเทศผรองขอหรอไม ยงเปนอ านาจเดดขาดของฝายบรหารอย การสงผรายขามแดนจงขนอยกบการตดสนใจของฝายบรหาร ท าใหแมประเทศทมสนธสญญาระหวางกนกอาจไมไดรบการสงตวผรายขามแดนใหแกกนทกกรณ

6) การสงคนชาตขามแดน กฎหมายระหวางประเทศใหการรบรองวาทกประเทศตางมอ านาจอธปไตยเปนของตนเอง

มสถานะเทาเทยมกนไมวาประเทศนนจะมขนาดเลกหรอขนาดใหญกตาม ไมมประเทศใดตกอยใตอาณตของประเทศใด แตละประเทศจงสามารถใชอ านาจอธปไตยเหนอดนแดนและคนชาตของตนไดโดยสมบรณ อกทง มหนาทจะตองปกปองคมครองคนชาตของตนใหปลอดภยทงชวต รางกาย และทรพยสน ประกอบกบเหตผลทวาคนชาตของตนยอมไดรบความคมครองและความยตธรรมจากศาลของประเทศเจาของสญชาตไดดกวาศาลตางประเทศ อกทงการสงตวคนชาตของตนไปด าเนนคดโดยศาลของประเทศอน ยอมมผลเทากบการสญเสยอ านาจอธปไตยทางศาลดวย ประเทศตาง ๆ จงมกจะปฏเสธไมสงตวคนชาตของตนไปพจารณาคดหรอรบโทษในประเทศอน ซงอาจท าใหผกระท าความผดรอดพนจากการถกพจารณาคดหรอลงโทษในความผดทท าขนในตางประเทศได

ประเทศตาง ๆ ไดตระหนกถงปญหาน จงไดรวมกนจดท าอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการ สงผรายขามแดน (United Nation Model Treaty on Extradition 1990) ขนเมอ พ.ศ. 2533 เพอเปนอนสญญาตนแบบในการสงผรายขามแดน โดยไดก าหนดหลกการในกรณของการสงตวคนชาตไววา หากประเทศทไดรบการรองขอจะปฏเสธไมสงคนชาตของตนไปยงประเทศทรองขอใหสงผรายขามแดน ประเทศนนตองด าเนนคดกบคนชาตของตนในความผดทขอใหสงผรายขามแดนดวย เพอไมใหผกระท าความผดรอดพนจากการถกด าเนนคดและลงโทษซงประเทศไทยไดน าเอาหลกการนมาก าหนดไวในพระราชบญญตสงผราย ขามแดน พ.ศ. 255116 ดวยเชนกน

7) เจาหนาทไมมความรความเขาใจเกยวกบการสงผรายขามแดนและขาดทกษะดานภาษา การยนค ารองขอสงผรายขามแดนจากประเทศไทยไปยงตางประเทศ จ าเปนตองจดท าค ารองเปน

ภาษาองกฤษ ตองแปลเอกสารประกอบค ารองขอจากภาษาไทยเปนภาษาองกฤษ และตองไดรบการรบรองความถกตองของเอกสารอกดวย ซงพนกงานสอบสวนสวนใหญยงมทกษะดานภาษาองกฤษไมเพยงพอ จงมความรสกวาการสงผรายขามแดนเปนเรองยงยากซบซอน และพยายามหลกเลยงไมน าวธการรองขอใหสงผรายขามแดนมาใช ท าใหกระบวนการสงผรายขามแดนไมบรรลวตถประสงคเทาใดนก

16 พระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ. 2551 มาตรา 25 บญญตวา “มาตรา 25 หากไมมการสงผรายขามแดนใหแกประเทศผรองขอ ใหผประสานงานกลางพจารณาแจงให

เจาหนาทผมอ านาจทราบเพอด าเนนคดอาญาตอบคคลซงถกรองขอใหสงขามแดนนนตามกฎหมายไทยตอไป”

17

8. บทสรปและขอเสนอแนะ อาชญากรรมเปนการกระท าความผดอาญาทสงผลกระทบตอความสงบเรยบรอยของสงคมสวนรวม

และเมอความกาวหนาทางวทยาศาสตรเทคโนโลย การสอสาร การคมนาคม มมากยงขน ท าใหการกระท าอาชญากรรมมความรนแรงและซบซอนมากขนดวย สงผลกระทบตออกประเทศหนงหรอสงคมระหวางประเทศโดยรวมได เชน อาชญากรรมทางเศรษฐกจ และอาชญากรรมการฆาลางเผาพนธ เปนตน ซงหากผกระท าความผดไดกออาชญากรรมขนในประเทศหนงแลวหลบหนไปยงประเทศอน ประเทศทอาชญากรรมเกดขนกไมสามารถสงเจาหนาทของตนเขาไปในประเทศนนเพอตดตามจบกมผกระท าความผดมาลงโทษได เนองจากเปนการละเมดอ านาจอธปไตยของประเทศอน ท าใหผกออาชญากรรมรอดพนไมถกด าเนนคดและลงโทษในการกระท าอาชญากรรมทเกดขนได

แมกฎหมายระหวางประเทศจะยอมรบใหประเทศตาง ๆ สามารถใชดลอาณาของรฐเหนอการกระท าความผดอาญา โดยอาศยจดเกาะเกยวตามหลกสญชาตผกระท าความผด หลกสญชาตของผเสยหาย หลกปองกน และหลกสากล ขยายขอบเขตในการใชดลอาณาของรฐออกไปนอกอาณาเขตของรฐตน (Extraterritorial jurisdiction) เพอจะไดสามารถน าตวผกระท าความผดนอกอาณาเขตของตนมาด าเนนคดและลงโทษไดกตาม แตกมไดหมายความวาปญหาในการด าเนนคดกบผกระท าอาชญากรรมระหวางประเทศจะหมดไป เนองจากรฐจะใชดลอาณาของตนในการด าเนนคดและลงโทษผกระท าอาชญากรรมระหวางประเทศได กตอเมอรฐจะตองมจดเกาะเกยวบางประการกบอาชญากรรมนน และตองสามารถควบคมตวผกระท าความผด (physical control) ไวไดเสยกอน ซงจากเงอนไขทงสองประการนท าใหรฐไมสามารถด าเนนคดและลงโทษผกระท าความผดได เนองจากผกระท าความผดไดหลบหนหรอขอลภยไปยงประเทศอนทไมมจดเกาะเกยวกบอาชญากรรมนน

ประเทศตาง ๆ ตางกตระหนกถงปญหาน จงไดรวมกนก าหนดมาตรการทจะน าตวผกออาชญากรรมมาลงโทษตามกฎหมาย “การสงผรายขามแดน” เปนความรวมมอระหวางประเทศวธการหนงทถกน ามาใช เพอใหการปองกนและปราบปรามอาชญากรรมมประสทธภาพมากขน มการจดท าอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการสงผ รายขามแดน (United Nation Model Treaty on Extradition 1990) เพอเปนอนสญญาตนแบบในการสงผรายขามแดนดวย

ประเทศไทยไดท าสนธสญญาสงผรายขามแดนในลกษณะของสนธสญญาทวภาคกบรฐตางประเทศ จ านวน 11 ฉบบ และมการตราพระราชบญญตสงผรายขามแดน พทธศกราช 2472 ขน เปนกฎหมายภายในฉบบแรกทก าหนดหลกเกณฑการสงผรายขามแดนของประเทศไทย โดยมผลใชบงคบไมขดหรอแยงกบสนธสญญาสงผรายขามแดนทประเทศไทยท าไวกบประเทศตาง ๆ ตอมาเมอ พ.ศ. 2551 ไดมการตราพระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ. 2551 เพอปรบปรงหลกเกณฑการสงผรายขามแดนใหเหมาะสมกบสภาวการณปจจบน ตลอดจนหลกเกณฑและวธการปฏบตของประเทศตาง ๆ ทเปลยนแปลงไป เพอใหการสงผรายขามแดนมประสทธภาพยงขน

อยางไรกตาม การสงผรายขามแดนยงคงมปญหาในทางปฏบต ทงนเนองมาจากสาเหตหลายประการ ทงในเรองความไมชดเจนของค าจ ากดความของความผดทางการเมอง ระบบกฎหมาย มาตรฐานการพสจน

18

ความผดของแตละประเทศทมความแตกตางกน การสงผรายขามแดนในความผดทมโทษประหารชวต การสงคนชาตขามแดน รวมทงการขาดความรความเขาใจเกยวกบการสงผรายขามแดนและขาดทกษะดานภาษาของเจาหนาทผปฏบต อกทง การพจารณาสงผรายขามแดนเปนอ านาจเดดขาดของฝายบรหาร ซงตองค านงถงนโยบายในการด าเนนความสมพนธระหวางประเทศทงกบประเทศผรองขอและประเทศอน ๆ ในสงคมโลก ท าใหการพจารณาสงผรายขามแดนอาจมผลประโยชนทางการเมองระหวางประเทศเขามาเกยวของดวย

บทบาทของประเทศไทยในการสนบสนนสงเสรมใหกระบวนการสงผรายขามแดนมประสทธภาพมากยงขนนน ประเทศไทยควรเจรจาตกลงจดท าสนธสญญาสงผรายขามแดนกบประเทศตาง ๆ ทงในลกษณะ ทวภาคและพหภาคใหมากขน โดยเฉพาะกบประเทศในกลมอาเซยนซงในปจจบนมการท าสนธสญญาสงผรายขามแดนกบประเทศไทยเพยง 4 ประเทศ ควรค านงถงหลกสทธมนษยชนในการด าเนนการสงผรายขามแดนใหมากขน ปรบปรงกระบวนการยตธรรมภายในประเทศใหเปนทยอมรบของประเทศตาง ๆ เพอสรางความเชอมนและเปนการแสดงความจรงใจของประเทศไทยในการใหความรวมมอในการปราบปรามอาชญากรรม อกทงควรจดการฝกอบรมใหความรเกยวกบการสงผรายขามแดน ตลอดจนอบรมภาษาตางประเทศ แกเจาหนาทผปฏบต ทงนเพอใหการสงผรายขามแดนระหวางประเทศไทยกบประเทศตาง ๆ มหลกเกณฑทชดเจน ซงจะท าใหกระบวนการสงผรายขามแดนมความรวดเรวยงขน และรองรบการสประชาคมอาเซยนทก าลงจะเกดขนในอนาคต

จดท าโดย นางสาวศรนยา สมา นตกรช านาญการพเศษ

กลมงานบรการวชาการ 1 ส านกวชาการ โทร 0 2244 2060 โทรสาร 0 2244 2058 Email: sapagroup01@gmail.com

19

บรรณานกรม ภาษาไทย “กฎกระทรวงก าหนดค ารองขอ การสงมอบตวบคคล และคาใชจายเกยวกบการสงผรายขามแดน พ.ศ. 2553”

(16 กรกฎาคม 2553). ราชกจจานเบกษา, เลม 127 ตอนท 44 ก, หนา 46. จมพต สายสนทร. กฎหมายระหวางประเทศ เลม 1. พมพครงท 4. กรงเทพมหานคร : วญญชน, 2546. ชตพล กาญจนกจ. “การสงผรายขามแดนในภารกจของส านกงานต ารวจแหงชาต.” http://www.interpolbangkok.go.th/การสงผรายขามแดนในภารกจของส านกงานต ารวจแหงชาต,

เมษายน 2558. ณฐธยาน จววฒน. “ปญหาการสงผรายขามแดนในกรณทมโทษประหารชวต.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะ

นตศาสตรปรด พนมยงค มหาวทยาลยธรกจบณฑต, 2550. ประธาน จฬาโรจนมนตร และคณะ. การสงผรายขามแดน : บทสรปแนวคดและแนวพจารณาของศาลอทธรณ

ตอนท 2 ศาลอทธรณและพฒนาการของการยอมรบหลกกฎหมายระหวางประเทศวาดวยการสงผรายขามแดน. กรงเทพฯ : เพชรรงการพมพ, 2548.

ประสทธ ปวาวฒนพานช. “ขอยกเวนของการสงผรายขามแดน.” มตชน (2 พฤศจกายน 2552) : 7. ประสทธ เอกบตร และคณะ. “รายงานวจยฉบบสมบรณ (Full Report) เรองโลกาภวฒนกบกฎหมายอาญา

ระหวางประเทศ.” http://elib.coj.go.th/ebook/data/coj_research/research33.pdf, 1 กรกฎาคม 2558.

พรชย ดานววฒน. กฎหมายอาญาระหวางประเทศ. กรงเทพมหานคร: วญญชน, 2554. “พระราชบญญตสงผรายขามแดน พทธศกราช 2472” (22 ธนวาคม 2472). ราชกจจานเบกษา, เลม 46,

หนา 271. “พระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ. 2551” (11 กมภาพนธ 2551). ราชกจจานเบกษา, เลม 125 ตอนท

32 ก, หนา 36. พรพงศ เกดมงคล. “ปญหาทางกฎหมายเกยวกบความรวมมอระหวางประเทศในเรองทางอาญาในอาเซยน.”

วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, 2556. มนตร จตมหาวงศ. “มาตรการสงผรายขามแดน : กลไกความรวมมอระหวางรฐในการปราบปรามยาเสพตด.”

วารสารยตธรรม. เลม 3. ปท 4. (กมภาพนธ-มนาคม 2547) : 35. ลาวณย ถนดศลปกล, “การสงผรายขามแดน,” วารสารกฎหมายสโขทยธรรมาธราช, เลม 2, ปท 21 น. 47-

48. (ธนวาคม 2552). วรมณ ยนนาน. “กฎหมายสงผรายขามแดนของไทย: ศกษาเปรยบเทยบสนธสญญาแมแบบวาดวยการสง

ผรายขามแดน.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยรามค าแหง, 2549. โสภาคย วนจฉยภาค. “การสงผรายขามแดนกบการสงตวออกนอกราชอาณาจกรตามกฎหมายคนเขาเมอง.”

วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตรปรด พนมยงค มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, 2555.

20

อวภารตน นยมไทย. “พระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ. 2551.” เลมท 4. จลนต. (ก.ค.-ส.ค. 2553): 153-161.

อภญญา เลอนฉว. “การใชอ านาจของรฐตอผกระท าความผดโดยการสงผรายขามแดน.” สทธปรทศน. เลม 74. ปท 24. (กนยายน- ธนวาคม 2553) : 133–134.

อศรานวฒน ภมรนทร. “ปญหาการสงผรายขามแดนของประเทศไทย.” วทยานพนธมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2557.

ภาษาองกฤษ Asian Development Bank and Organisation for Economic Co-operation and Development.

“Mutual Legal Assistance, Extradition and Recovery of Proceeds of Corruption in Asia and the Pacific Frameworks and Practices in 27 Asian and Pacific Jurisdictions Thematic Review – Final Report.”

http://www.oecd.org/site/adboecdanti-corruptioninitiative/37900503.pdf, June 30, 2015. Jiraporn Burintaravanich. “Mutual Legal Assistance in Thailand.”

http://www.unafei.or.jp/english/pdf/PDF_GG6_Seminar/05-7_Thailand.pdf, June 25, 2015. Poonpol Ngearndee. “Mutual Legal Assistance and Extradition in Thailand.”

http://www.unafei.or.jp/english/pdf/PDF_GG6_Seminar/05-7_Thailand.pdf, June 25, 2015. Sirisak Tiyapan. “Extradition and Mutual Legal Assistance in Thailand.”

http://www.unafei.or.jp/english/pdf/RS_No57/No57_14VE_Tiyapan.pdf, July 25, 2015. United Nations Office on Drugs and Crime. “ Manual on Mutual Legal Assistance and

Extradition.” https://www.unodc.org/documents/organizedcrime/Publications/Mutual_Legal_Assistance_Ebook_E.pdf, July 1, 2015.

William Magnuson. “The Domestic Politics of International Extradition,” Virginia Journal of International Law. 52. (June 2012): 846.