issn 1512-3936 saqartvelos teqnikuri universiteti

87
samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba” SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL BUILDING#2(41), 2016 НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО» ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti mSeneblobis proeqtirebis da eqspertizis centri #2(41) 2016 samecniero-teqnikuri Jurnali Tbilisi 2016

Upload: others

Post on 15-Jul-2022

6 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

1

ISSN 1512-3936

saqarTvelos teqnikuri universitetimSeneblobis proeqtirebis da eqspertizis

centri

#2(41) 2016

samecniero-teqnikuriJurnali

Tbilisi 2016

Page 2: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

2

m S e n e b l o b a

mTavari redaqtori _ malxaz wiqariSvilimTavari redaqtorismoadgileebi _ gela yifiani damfuZnebeli

roin imedaZe giorgi laRundariZe

samecniero-saredaqcio kolegiis wevrebi:

bacikaZe Tamazi, gurgeniZe daviTi, danelia demuri, draSkoviCi ferdinandi

(slovakeTi), kviciani tarieli, kodua nodari, klimiaSvili levani,

kublaSvili murmani, kubeskova daria (CexeTi), maxvilaZe revazi,

meZmariaSvili elguja, miaCenkovi vladimeri (ruseTi), mSvenieraZe inguSa,

nadiraZe anzori, raiCiki iaroslavi (poloneTi), rekvava paata, ripi iani

(holandia), frangiSvili arCili, Cernogolovi igori (ruseTi), CixlaZe

vladimeri, Ciqovani arCili, cixelaSvili zauri, cxvedaZe revazi,

WoxoneliZe guga, xazaraZe omari, xmeliZe Tamazi, javaxiSvili marina.

pasuxismgebeli mdivani: TinaTin maRraZe

sakontaqto tel. 65-93; 599-478422

E-mail: tinmag@mail ru

veb-gverdi: www.sheneba.ge

kompiuteruli da grafikuli uzrunvelyofa

lika laRundariZe

Page 3: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

3

С Т Р О И Т Е Л Ь С Т В ОГЛАВНЫЙ РЕДАКТОР: М.А. ЦикаришвилиЗАМ. ГЛАВНОГОРЕДАКТОРА: Г.О. Кипиани; ОСНОВАТЕЛЬ:

Р.И. Имедадзе Г.О. ЛагундаридзеЧЛЕНЫ НАУЧНО-РЕДАКЦИОННОЙ КОЛЛЕГИИ:Т.В. Бацикадзе, Д. Гургенидзе; Д.К. Данелия; Ф. Драшкович (Словакия;); М.В.Джавахишвили; Т.О. Квициани; Н.Д. Кодуа; Л.Д. Климиашвили; М. Кублашвили; Р.Л.Кубескова Д. (Чешская республика); Махвиладзе; Э.В. Медзмариашвили; И.Д.Мшвениерадзе; В.В. Мяченков (Россия); А.Д. Надирадзе; А.И. Прангишвили; Я.Райчик (Польша); Ян Рип (Голландия); П.А. Реквава; И.А. Черноголов (Россия); В.Ш.Чихладзе; А. Б. Чиковани; З.И. Цихелашвили; Р.М. Цхведадзе; Г.И. Чохонелидзе; О. Г.Хазарадзе, Т.П. Хмелидзе.

Ответственный секретарь: Т.Б. МаградзеКонтактные телефоны: 65-93; 599 478422

E-mail:tinmag@mail ruВеб-страница: www.sheneba.ge

Компьютерное и графическое обеспечение:Л.Г. Лагундаридзе

B U I L D I N GEDITOR-IN-CHIEF: M. TsikarishviliDEPUTY EDITORSIN-CHIEF: G. Kipiani; CONSTITUTIVE:

R. Imedadze G. LagundaridzeMEMBERS OF SCIENTIFIC-EDITORIAL BOARD:T. Batsikadze; Chernogolov (Russia); V. Chikladze; A. Chikovani; G. Chokhonelidze;D. Gurgenidze; D. Danelia; F. Drashkovich; M. Javakhishvili; T. Kvitsiani; O. Khazaradze,T. Khmelidze; N. Kodua; L. Klimiashvili; M. Kublashvili; D. Kubeskova (Czech Republic);R. Makhviladze; E. Medzmariashvili; V. Miachenkov (Russia); I. Mshvenieradze; A.Nadiradze; A. Prangishvili; Y. Raichik (Poland); J. Rip (Nederland); P. Rekvava; Z.Tsikhelashvili; R. Tskhvedadze.

Responsible secretary T. Magradze

Tel: 65-93; 599 478422E-mail:[email protected] ru

Web-site:www.sheneba.geComputer and Program providing:

L. Lagundaridze

Page 4: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

4

Sinaarsi

T. melqaZe. mSeneblobis usafrTxoeba da teqnikuri regulirebis

modernizacia saqarTveloSi. ............................................................................................................................5i. qvaraia. rkinabetonis sakomunikacio gvirabis mowyoba .............................................12n. msxilaZe. msubuqi foladis Txelkedliani konstruqciebi (mfTk)........................14

d. gocaZe. asawyobi rkinabetonis nakeTobebis damzadeba qarxnuli wesiT19Кипиани Д.О., Тодуа Н.Н., Г. Нозадзе, Тодуа М.Н. Устойчивость однородной опертой поконтакту пластины при сжатии равномерно - распределенной нагрузкой в двухнаправлениях ...............................................................................................................................................................................22

Р. Махвиладзе, А. Чиковани, А. Гогберашвили. Устройство фундаментов вблизисуществующих сооружений ................................................................................................................................................27

n. qoClaZe. meoTxe ganzomileba - futuristuli fantaziebis

realizacia................................................................................................................................................................................30f. verulaSili, l. balanCivaZe, n. nakveTauri. xis konstruqciebisagan

agebuli kempingebi, turizmis ganviTarebisaTvis ....................................................................35

М. Вазагашвили, Б. Чурчелаури, З. Чурчелаури. Акустические волны в изотронныхтвёрдых телах ........................................................................................................................................38a. sayvareliZe, n. RuduSauri, n. narimaniZe. sxvadsxva tenSemcvelobis

wvrilmarcvlovani betonis moculobiTi cocvadobis birTvebis dadgena..41m. wiqariSvili, n. rodonaia. samSeneblo-teqnikuri eqspertizis CarTuloba

mSeneblobis usafrTxoebisa da xarisxis marTvaSi ............................................................... 45g. WoxoneliZe, n. areSiZe, g. areSiZe. q. Tbilisis fanaskertelis quCis

mewyeri .............................................................................................................................. ...........................................................50T. melqaZe, T. kapanaZe. mSenebloba da katastrofis riskis marTva .......................53i. qvaraia, a.firosmaniSvili. mciregabaritiani saburRi danadgarebis

gamoyeneba burRtenili ximinjebis mowyobis dros .............................................................60r. maxvilaZe, l. jogliZe. SenobaTa SemomzRudav konstruqciebSi siTbo da

bgeragaumtarobis maRali maCveneblebis uzrunvelyofis gzebi da maTisocialur-ekonomikuri efeqturoba .......................................................................................................63i. gogolaZe. ipoTeka, rogorc samSeneblo saqmianobis ganmaviTarebeli

instrumenti .....................................................................................................................................................................69m. javaxiSvili, j. samxaraZe, l. bogveraZe. samSeneblo proeqtebis menejmenti

da misi mniSvneloba .....................................................................................................................................................75

milocva .............................................................................................................................................................................85SUMMARIES........................................................................................................................................................................86

Page 5: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

5

mSeneblobis usafrTxoeba da teqnikuri regulirebismodernizacia saqarTveloSi

T. melqaZe(saqarTvelos teqnikuri universiteti, m. kostavas 77, 0175 Tbilisi

saqarTvelo.)reziume: naSromSi ganxilulia, samoqalaqo usafrTxoebissferoSi,mSeneblobis usafrTxoebisa da riskis marTvis normatiul-teqnikuri regulaciebis Sesaxeb rekomendaciebisa da saxelmZRvanelodokumentebis analizi maTi evrokavSiris samoqalaqo dacvismeqanizmebTan daaxloebis mizniT.konkretuli normatiuli aqtebisanalizis safuZvelze, ganxilulia samoqalaqo usafrTxoebis sferoSiqveyanaSi ganxorcielebuli normatiuli bazis modernizaciisa aspeqtebi.aseve, samoqalaqo usafrTxoebis sferoSi mSeneblobis usafrTxoebisa dariskis marTvis normatiul-teqnikuri regulaciebis srulyofisa daganviTarebis samomavlo mimarTulebebi.sakvanZo sityvebi: samoqalaqo usafrTxoeba; Senoba–nagebobebisusafrTxoeba; riskis marTva; daproeqteba; riskis Semcireba.

1. Sesavalisamoqalaqo usafrTxoebis sferoSi mSeneblobis usafrTxoebisa da

riskis marTvis normatiul-teqnikuri regulaciebis evrokavSirissaxelmZRvanelo dokumentebis konteqstSi modernizacia qveynis erTerTprioritets warmoadgens.

evrokavSirsa da saqarTvelos asocirebis Sesaxeb 2014 wlis 27 ivnissgaformebuli SeTanxmebis safuZvelze, saqarTvelos mTavrobis mierdamtkicebuli asocirebis dRis wesrigisada Sesabamisi erovnuli samoqmedogegmis safuZvelze saqarTvelos xelisuflebam aiRo samoqalaqo usafrTxoebissferoSi maregulirebeli normativebis evropis samoqalaqo usafrTxoebismeqanizmebTan daaxloebis valdebuleba. rac Tavis mxriv gulisxmobs:- gaumjobesdes codnis done sagangebo situaciebis riskebTan dakavSirebiT

monacemebis xelmisawvdomobasa da Sesadarisobaze TanamSromlobisgaZlierebis gziT;

- miaRweul iqnas progresi mTeli qveynis masStabiT sagangebo situaciebisriskis Sefasebisa da rukaze datanis ganviTarebaSi, agreTve ganviTardesregionuli riskebis eleqtronuli atlasi (ERRA) da uzrunvelyofiliqnas erovnul doneze misi efeqtiani gamoyeneba.

q. briuselSi 2015 wlis 6 maiss, evrokomisiam organizeba gauwia maRalidonis mrgvali magidis diskusia-Sexvedras, romelSic monawileobdnen:evrokavSiris, evrokavSiris samezoblos kandidati da potenciuri kandidatiqveynebidan samoqalaqo usafrTxoebis sferos warmomadgenlebi. miRebul iqnagadawyvetilebebi:1. evrokavSiri da evrokavSiris samezoblo erTiandebian raTa gaaZlieron

samoqalaqo usafrTxoebis TanamSromloba evrokavSiris samezoblo qveynebsSoris. rac mkafiod gansazRvrulia 2013 wlis 17 dekembers miRebulevroparlamentisa da evrosabWos gadawyvetilebaSi evrokavSiris erTiani

Page 6: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

6

samoqalaqo usafrTxoebis meqanizmis Sesaxeb. igi amoqmedda 2014 wlis 1ianvridan.

2. sagangebo situaciebis marTvis saWiroebebi unda iyos ZiriTadi arealievropis samezoblos politikisTvis (ENP)

3. evrokavSiris samoqalaqo usafrTxoebis meqanizmi moicavs evrokavSirissagangebo situaciebis riskebis prevenciisTvis strategiul CarCo-moqmedebebs, romelTa mizania sagangebo situaciebis Sedegebis prevenciiTada SemcirebiT stabilurobisa da usafrTxoebis maRali donis miRweva.

am gadawyvetilebaTa Sesabamisad, aucilebelobas warmoadgenssamoqalaqo usafrTxoebis sferoSi specialurad uflebamosili samsaxurebisCarTulobiT, wevri saxelmwifoebis mier riskebis Sefaseba, riskebis marTvisdagegmva, riskebis marTvis SesaZleblobebis Sefaseba erovnul da qve-erovnuldoneebze, raTa uzrunvelyofil iqnas sagangebo situaciebis marTvisadmiintegrirebuli midgoma, prevenciis, mzadyofnisa da reagirebis moqmedebaTagaTvaliswinebiT.

2015 wlis 14-18 marts q. sendaiSi katastrofebis riskis Semcirebis„gaeros“mesame msoflio konferenciaze miRebul iqna „sendais2015-2030 wlebissamoqmedo CarCo programa“ romlis saxelmZRvanelo principebi da samoqmedoprioritetebia:

a) sagangebo situaciebis riskis gaazreba da gacnobiereba;b) sagangebo situaciebis marTvis rolis gaZliereba;g) samecniero potencialis gamoyeneba riskis marTvis da Semcirebis

proeqtebis ganxorcielebaSi.aseve, akademiuri, samecniero da kvleviTi organizaciebi, TavianT

saqmianobaSi, unda koncentrirdnen katastrofebis riskebis warmoSobisfaqtorebisa da scenarebis kvlevaze; gaafarTovon kvlevebi maTi praqtikaSifarTod gamoyenebis mizniT da uzrunvelyon gadawyvetilebaTa miRebisprocesSi politikis warmoebasa da samecniero saqmianobas Soris mWidroTanamSromloba. samewarmeo struqturebma, profesiulma gaerTianebebma dakerZo seqtoris finansurma dawesebulebebma, maT Soris finansuriregulirebis organoebma unda uzrunvelyon katastrofebis riskebis marTvis,maT Soris, stabiluri funqcionirebis uzrunvelyofis RonisZiebebisintegrireba biznesmodelebSi da samuSao meTodebSi investiciebis meSveobiT,romlebic unda xorcieldebodes katastrofebis warmoSobis riskisgaTvaliswinebiT. am mizniT, sistematiurad awarmoon swavlebebipersonalisaTvis; monawileoba miiRon da xeliSeuwyon samecnierokvlevebisCatarebas, inovaciebis danergvas da riskebis marTvis sferoSi teqnologiebisganviTarebas. saxelmwifo instituciebis xelmZRvanelobiT, aqtiurimonawileoba miiRon normatiuli bazis da teqnikuri standartebisSemuSavebaSi, romlebic iTvaliswineben katastrofebis riskebis marTvas.

aseve katastrofebis marTvis sendais didi foromis mierrekomendirebulia, qveynebma xeli Seuwyon katastrofebis riskebze, kerZod,maT Soris, katastrofebis prevenciis, mitigaciis, mzadyofnis, reagirebis,aRdgenis da reabilitaciis Sesaxeb codnis gaRrmavebas, rogorc formaluriise araformaluri ganaTlebis meSveobiT, samoqalaqo ganaTlebis yveladoneze, maT Soris profesiul ganaTlebaSi da treningebSi. xeli Seuwyoskatastrofebis riskebis Semcirebis xaziT, sazogadoebis ganaTlebisa da

Page 7: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

7

cnobierebis amaRlebas erovnuli strategiebis Seqmnasa da ganviTarebas, asevesocialuri mediis da sazogadoebis mobilizaciis gziT, katastrofebisriskebis Sesaxeb informaciisa da codnis gavrcelebas.

2. ZiriTadi nawilisaqarTvelos evrokavSiris samoqalaqo usafrTxoebis meqanizmebTan

daaxloebis mizniT, ganxorcielda ramdenime proeqti: „TWINNING“ „PPRD - East“.evropeli eqspertebis (frangi, italieli da baltiis qveynebis eqspertebismier warmodgenili rekomendaciebis gaTvaliswinebiT) saqarTveloSi 2014 wlis29 maissmiRebul iqna kanoni „samoqalaqo usafrTxoebis Sesaxeb“, romelicaris sagangebo situaciebis marTvis sferoSi normatiuli regulaciebis CarCokanoni. igi qmnis sagangebo situaciebis marTvis sistemasa da misifunqcionirebis samarTlebriv safuZvels. axali kanoni gulisxmobs sagangebosituaciebis marTvis regulirebis wesebis evropul standartebTan miaxloebas.amave kanonis mixedviT, sagangebo situaciebis marTvis sistemis ZiriTadsaxelmZRvanelo dokuments warmoadgens samoqalaqo usafrTxoebis erovnuligegma, romelic saqarTvelos mTavrobis dadgenilebiT amoqmedda 2015 wlis 24seqtembers.

erovnuli gegma warmoadgens damtkicebul SeTanxmebas saministroebsa dasaagentoebs Soris, romelic:

- koordinacias uwevs sagangebo situaciebis prevencias, mzadyofnas,reagirebas da aRdgenas.

- koordinacias uwevs sagangebo situaciebis Sedegebis salikvidacioRonisZiebebs;

- uzrunvelyofs sagangebo daxmarebasa da im resursebis koordinacias,romelic gankuTvnilia regionaluri da adgilobrivi saxelisufleboorganoebisaTvis.erovnuli gegma moicavs funqcionalur midgomas, rac erTiandeba 17

sagangebo daxmarebis funqciaSi. sagangebo daxmarebis funqciebi warmoadgenenerovnul doneze daxmarebis saxeebs, rac yvelaze metad SeiZleba dasWirdesSesaZlo katastrofebidan dazianebul regions. TiToeuli funqciis marTvaxorcieldeba uwyebis mier, romelsac am sferoSi gaaCnia kompetenciebi,saTanado Zala, resursebi da saSualebebi. sagangebo daxmarebis funqciebixorcieldeba avtonomiuri respublikisa da adgilobriv xelisuflebasTanerToblivad damxmare uwyebebisa da organizaciebis (maT Soris arasamTavroboorganizaciebis) TanamonawileobiT. es funqciebia:funqcia 1 - sagangebo marTvis uzrunvelyofa;funqcia 2-kavSirgabmulobis da Setyobinebis RonisZiebebis uzrunvelyofa;funqcia 3 - mosaxleobis evakuaciis RonisZiebebis uzrunvelyofa,

ltolvilTa moulodneli nakadebis marTva;funqcia 4 - reagirebis RonisZiebebis koordinireba;funqcia 5 - satransporto uzrunvelyofa;funqcia 6 - samedicino uzrunvelyofa;funqcia 7 - maspinZeli qveynis mxardaWeris, diplomatiuri protokolisa da

saerTaSoriso humanitaruli mxardaWeris uzrunvelyofa;funqcia 8 - tyis xanZrebze xanZarsawinaaRmdego RonisZiebebis

uzrunvelyofa;funqcia 9 – energomomaragebis uzrunvelyofa;

Page 8: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

8

funqcia 10 – mcenareTa da cxovelTa dacvis uzrunvelyofa;funqcia 11 – qimiuri da radiaciuli usafrTxoebis uzrunvelyofa;funqcia12 – materialur-teqnikuri uzrunvelyofa;funqcia 13 – kulturuli memkvidreobis moZravi obieqtebisevakuaciis

RonisZiebebis uzrunvelyofa;funqcia 14 – sazogadoebrivi wesrigisa da materialurfaseulobaTa dacvis

uzrunvelyofa;funqcia 15 – infrastruqturis dacvisa da sagzao uzrunvelyofa;funqcia 16 – sursaTiT da wyliT uzrunvelyofa;funqcia 17 – sagangebo situaciebis zonaSi aRdgeniTi samuSaoebis

uzrunvelyofa.me–15funqciis – infrastruqturis dacvisa da sagzao uzrunvelyofis

funqciis mizania:- infrastruqturis dacvisa da sagzao uzrunvelyofis RonisZiebebis

SemuSaveba da koordinireba;- sagangebo situaciebis dros gamosayenebeli sainJinro Zalebisa da

saSualebebis mzadyofnis uzrunvelyofa;- samSeneblo teqnikiT da satransporto saSualebebiT uzrunvelyofa;- infrastruqturis aRdgena, infrastruqturis obieqtebisa da sistemebis

urTierTqmedebis uzrunvelyofa;funqciis makoordinirebeli (ZiriTadi) organoa:regionuli ganviTarebisa da infrastruqturis saministro saqarTvelos

ekonomikisa da mdgradi ganviTarebis saministrosTan erToblivad.erovnuli gegmis mixedviT sainJinro uzrunvelyofis RonisZiebebia:

-infrastruqturis dacvisa da sagzao uzrunvelyofis prevenciuliRonisZiebebis organizeba, romelic xorcieldeba sagangebo situaciebisganviTarebis savaraudo scenarebis mixedviTriskis marTvis gegmissafuZvelze. scenarebSi gansazRvruli unda iqnas saprognozo monacemebzedayrdnobiT Senobebis, gzebis, gvirabebis, xidebis, sainJinro-teqnikurikompleqsis saxeobis, raodenobis da medegobis (seismomedegobis)gaTvaliswinebiT sagangebo situaciebis zona, sagangebo situaciebissaxeobidan gamomdinare damazianebeli faqtorebis saxeebi, maTi savaraudomasStabebi da sagangebo situaciis SesaZlo Sedegebi.

- sagangebo situaciebis riskis rukebis mixedviT Senoba-nagebobebisdaproeqteba da mSenebloba, arasakmarisi medegobis Senoba-nagebobebisSecvla ufro maRali medegobis nagebobebiT an maTi gaZliereba sainJinro-teqnikuri RonisZiebebis ganxorcielebiT;

- sagangebo situaciis riskis droulad gamovlena, Sesabamisi prevenciuliRonisZiebebis SemuSaveba da ganxorcieleba. maT Soris, samecniero-kvleviTi, sacdel-sakonstruqtoro, sagamocdo da saproeqto samuSaoebisorganizeba;

-dazianebis kerebSi sainJinro viTarebis Sefaseba, gzebis yvelaze ufro didingrevebis savaraudo raionebis gansazRvra;

2014 wlis 14 ianvars miRebul iqna saqarTvelos mTavrobis dadgenilebateqnikuri reglamentis - ,,samoqalaqo usafrTxoebis sainJinro-teqnikuriRonisZiebebis“ damtkicebis Taobaze.

Page 9: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

9

aRniSnuli dokumentis mixedviT, samoqalaqo usafrTxoebis sainJinro–teqnikuri RonosZiebebi, mimarTulia mosaxleobis dacvis, mosalodnelidanakargebisa da ngrevebis Semcirebisaken sagangebo situaciebisdamazianebeli faqtorebis zemoqmedebis pirobebSi, omianobis dros ekonomikisobieqtebis, erovnuli meurneobisa da mrewvelobis dargebis mdgradobisamaRlebisaTvis, agreTve ubedurebis raionebSi da dazianebis kerebSisamaSvelo da gadaudebeli avariul–aRdgeniTi samuSaoebisaTvis aucilebelixelSemwyobi pirobebis Sesaqmnelad. aRniSnuli dokumentis me-2 muxlispirveli punqtis mixedviT SesaZlo ngrevis zonas warmoadgens teritoria,romelic moicavs kategorirebul qalaqebsa da ekonomikis obieqtebs, romlisfarglebSic sagangebo situaciebis an omianobis dros SesaZlebeliaganviTardes haeris dartymiTi talRa, moqmedebis frontSi 10 kpa, (0,1 kgZ/sm2)da meti Warbi wneviT, an aseTive Sedegis mqone sxva damangreveli faqtori,xolo me-4 muxlis me-2 punqtis mixedviT magistraluri quCis orive mxaresganlagebul Senobebs Soris manZili 15 m–iT meti unda iyos yvelaze maRaliSenobis (garda seismomedegi karkasuli maRlivi Senobebisa) simaRleze.xolo,me-11 punqtis Tanaxmad dauSvebelia Senoba–nagebobebis ganlageba:

- Rvarcof, zvav da mewyersaSiS teritoriebze;- seismuri zonebis aqtiuri rRvevis mimdinare raionebSi.2016 wlis 28 ianvaris saqarTvelos mTavrobis №41 dadgenilebiT

damtkicebul iqna teqnikuri reglamenti „Senoba-nagebobis usafrTxoebiswesebi“. wesebi detalurad ayalibebs yvela tipis SenobisaTvis usafrTxoebisnormas.

saqarTvelos ekonomikisa da mdgradi ganviTarebis saministrosstandartizaciis teqnikuri komitetis „tk 5 - mSenebloba da momatebulisafrTxis Semcveli obieqtebi“ mier miRebul iqna Sesabamisi evrostandartebismixedviTsaqarTvelos erovnuli standartebi:1.,,damcavi ventilaciis sistema airis afeTqebis dros“;2.,,feTqebadsaSiSi garemo - feTqefadobis prevencia da dacva - nawili 1:

ZiriTadi koncefcia da meTodologia“;3.,,afeTqebis izolaciis sistema“;4.,,usafrTxoebis xelsawyoebi usafrTxo funqcionirebad aRWurvilobisaTvis,

romelic iTvaliswinebs afeTqebis riks“;5. karierebi. moTxovnebi usafrTxoebisadmi;6. Saxtebi naxSiris. moTxovnebi usafrTxoebisadmi.

aseve, momzadebulia saqarTvelos sivrciTi mowyobisa da mSeneblobiskodeqsi, romlis mizania saqarTvelos teritoriasa da mis calkeul nawilebzebunebrivi da adamianis mier saxecvlili garemos funqciur-sivrciTi wesrigisada usafrTxoebis samarTlebrivi winapirobebis uzrunvelyofa. kodeqsisTanaxmad Senoba-nageboba ise unda iqnes daproeqtebuli da aSenebuli, romxanZris dros:a) Senoba-nagebobam SeinarCunos simtkice da mdgradoba;b) uzrunvelyofili iqnes Senoba-nagebobis sxva nawilebSi cecxlis an/da

kvamlis gauvrcelebloba;g) uzrunvelyofili iqnes cecxlis momijnave Senoba-nagebobaze

gauvrcelebloba;

Page 10: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

10

d) SesaZlebeli iqnes adamianebis usafrTxo evakuacia da saxanZro-samaSvelodanayofebis mier xanZris Caqrobis, adamianebis da qonebis gadarCenisganxorcieleba.

da rac mTavaria, Senoba-nageboba ise unda iqnes daproeqtebuli daaSenebuli, rom misi eqspluataciis periodSi safrTxe ar Seuqmnas adamianisfizikur arsebobas an mis janmrTelobas, gansakuTrebiT eleqtrogayvanilobisdazianebis, samSeneblo masalebisa da nakeTobaTa Camovardnis, dajaxebis,afeTqebis, waqcevis da sxva msgavsi TvalsazrisiT. Senoba-nagebobisdaproeqtebisa da mSeneblobis dros gaTvaliswinebuli unda iyos samoqalaqousafrTxoebis sainJinro-teqnikuri RonisZiebebi, romlebic mimarTuli iqnebamosaxleobis dacvis, mosalodneli danakargebisa da ngrevebis Semcirebisaken,samaSvelo da gadaudebeli avariul-aRdgeniTi samuSaoebisaTvis aucilebelixelSemwyobi pirobebis Seqmnisaken.

qalaqTmSeneblobiTi dagegmvis procesSi uzrunvelyofili unda iqnessivrciTi dagegmvis sferoSi mniSvnelovani sajaro da kerZo interesebisSejereba, maTSoris:

a) janmrTelobisaTvis uvnebeli sacxovrebeli garemosa da usafrTxosamoRvaweo (Sromis) pirobebisSeqmna da SenarCuneba;

b) dasaxlebaTa socialurad stabiluri struqturis Seqmna da SenarCuneba;g) samxedro Tavdacvisunarianobisa da samoqalaqo usafrTxoebis

kompleqsuri ganviTareba;d) dasaxlebaTa dacva bunebrivi da teqnogenuri xasiaTis sagangebo

situaciebisagan, maTSoris xanZrebisagan“.samoqalaqo usafrTxoebis sferoSi mSeneblobis usafrTxoebisa da

riskis marTvis normatiul-teqnikuri regulaciebis evrokavSirissaxelmZRvanelo dokumentebis konteqstSi modernizaciis problematikazemuSaobs saqarTvelos Ss ministris 2013 wlis 12 ivlisis №479 brZanebiT,sagangebo situaciebis riskis Semcirebis strategiis farglebSi, sagangebosituaciebis marTvis saagentoSi funqcionirebadi saeqsperto-sakonsultaciosabWo - rogorc erovnuli sazogadoebrivi saTaTbiro organo. misiSemadgenloba, miznebi, amocanebi da saqmianobis wesi ganisazRvreba saeqsperto-sakonsultacio sabWos debulebiT. igi SeimuSavebs mecnieruladargumentirebul rekomendaciebs sagangebo situaciebis prevenciis, maTzemzadyofnis da reagirebis sferoSi. sagangebo situaciebis marTvis saagentossaeqsperto-sakonsultacio sabWo dakompleqtebulia cnobili qarTvelimecnierebiT da sagangebo situaciebis sferoSi moRvawe samTavrobo daarasamTavrobo seqtoris eqspertebiT.

3. daskvna

ganxilulia samoqalaqo usafrTxoebis sferoSi mSeneblobisusafrTxoebisa da riskis marTvis normatiul-teqnikuri regulaciebisevrokavSiris samoqalaqo dacvis meqanizmebTan daaxloebis mizniTrekomendaciebi da saxelmZRvanelo dokumentebi. Camoyalibebulia samoqalaqousafrTxoebis sferoSi qveyanaSi ganxorcielebuli normatiuli bazismodernizaciis aspeqtebi, konkretuli normatiuli aqtebis analizissafuZvelze. aseve, dasaxuli samoqalaqo usafrTxoebis sferoSi mSeneblobis

Page 11: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

11

usafrTxoebisa da riskis marTvis normatiul-teqnikuri regulaciebissrulyofisa da ganviTarebis samomavlo mimarTulebebi.

literatura

1. sagangebo situaciebSi kritikuli infrastruqturis dacvis safuZvlebi.T.melqaZe. saxelmZRvanelo. sagamomcemlo saxli „teqnikuri universiteti“,Tbilisi. 2012w. (ISBN 978-9941-20-095-3).

2. saqarTvelos kanoni „samoqalaqo usafrTxoebis Sesaxeb“. 2014 weli 29 maisi.3. katastrofebis riskis Semcirebis „gaeros“ mesame msoflio konferenciaze

miRebuli „sendais 2015-2030 wlebis samoqmedo CarCo programa“. 2015 wlis 14-18marti. q. sendai (iaponia).

4. saqarTvelos mTavrobis 2015 wlis 24 seqtembris №508 dadgenileba„samoqalaqo usafrTxoebis erovnuli gegmis damtkicebis Sesaxeb“.

5. saqarTvelos mTavrobis 2016 wlis 28 ianvris №41 dadgenileba teqnikurireglamentis „Senoba-nagebobis usafrTxoebis wesebis“ damtkicebis Taobaze.

6. saqarTvelos sivrciTi mowyobisa da mSeneblobis kodeqsi (proeqti).7. evroparlamentisa da evrosabWos 2013 wlis 17 dekembris N1313/2013/EU

gadawyvetileba „evrokavSris samoqalaqo usafrTxoebis meqanizmis Sesaxeb“.8. saqarTovelos mTavrobis 2014 wlis 14 ianvris №51 dadgenileba teqnikuri

reglamentis - ,,samoqalaqo usafrTxoebis sainJinro-teqnikuri RonisZiebebis“damtkicebis Taobaze.

Page 12: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

12

rkinabetonis sakomunikacio gvirabis mowyoba

i. qvaraia(saqarTvelos teqnikuri universiteti, m.kostavas q.#77, 0175;

Tbilisi, saqarTvelo)reziume: statiaSi ganxilulia, taZris sardafis damxmare nagebobebTan

damakavSirebeli rkinabetonis sakomunikacio gvirabis mowyobisTavisebureba da misi mniSvneloba obieqtis eqspluataciisaTvis.

sakvanZo sityvebi: sardafi, gvirabi, rkinabetoni, armatura, yalibi,saZirkveli, kedeli, gadaxurva, nageboba.

1.SesavaliEeklesia-monastrebis mSeneblobis dros, rogorc wesi iTvaliswineben

erTi an ramdenime doniani sardafis mowyobas. sxva Senoba-nagebobisagangansxvavebiT, sardafis daniSnuleba am SemTxvevebSi Zalian mravalferovania,radganac Senobis miwiszeda nawili mTlianad eTmoba ZiriTadi funqciisSesrulebas. GTbilisSi, maxaTas mTaze, mSenebare iveriis RvTismSoblis xatissaxelobis taZris sardafi warmoadgens 5,5m simaRlis da 1500m2 farTis mqonesivrces. momavalSi, iq dagegmilia mravali damxmare saTavsos mowyoba,gaTbobis, kondecireba-ventilaciis, eleqtro da sxva komunikaciebis gamoyvanataZrisgan mocilebiT mdebare eleqtro qvesadguridan, saqvabidan, Cilerebidan.amasTan, taZris axlomdebare teritoriis srulad asaTviseblad, mosawyobiauwyveti garSemosavleli fila. aqedan gamomdinare saWiro gaxda 45m sigrZisrkinabetonis gvirabis ageba, romlis kedlebze Seikideba yvela saxisgayvaniloba, xolo TviT gvirabi iZleva sardafSi satvirTo avtomobilisSesvlis saSualebas.

2.ZiriTadi nawilirkinabetonis gvirabis mowyoba, teritoriis reliefidan gamomdinare,

gadawyda Ria wesiT. sardafSi Sesasvlelis win, gvirabis gabaritul zomazemeti siganis da sigrZis qvabulSi daitkepna grunti da balastis 20sm fena, risSemdeg daiwyo rkinabetonis saZirkvlis filis ageba (nax.1).

saZirkvlis filis naSverebze moewyo kedlis armaturis karkasebi.dabetoneba ganxorcielda winaswar damzadebuli gadasatani sayalibe farebiT,gvirabisTvis proeqtiT gaTvaliswinebuli mrude moxazulobis miniWebisa damaTi saTanado gamagrebis Semdeg (nax.2).

Nnax.1. rkinabetonis gvirabis saZirkvlis filis mowyoba

Page 13: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

13

nax.2. gvirabis kedlebis mowyoba N nax.3. gvirabis gadaxurvis mowyoba

kedlebis armaturis naSverebze, etapobrivad ewyoboda gadaxurvisrkinabetonis fila (nax.3). miRebuli iqna gvirabi, ZiriTadi Senobisagandamoukidebeli nagebobis saxiT. misi hidroizolaciis dafarvis Semdeg, taZrismarcxena mxares SesaZlebeli gaxda uwyveti garSemosavleli rkinabetonisfilis mowyobis gagrZeleba (nax.4),

nax.4. garSemosvleli filis mowyoba taZris marcxena mxares.

3.daskvnaganxorcielebulma samuSaoebma daadastura, rom eklesia-monastrebis

mSeneblobis dros, sardafis nawilis damxmare nagebobebTan damakavSirebeligvirabi yvelaze metad uzrunvelyofs taZris garSemo arsebuli teritoriismaqsimalur gamoyenebas da rac mTavaria iZleva sakomunikacio gayvanilobebisadvilad mowyobisa da satransporto saSualebebis gadaadgilebisSesaZleblobas.

literatura1. i.qvaraia. rkinabetonis svetebisa da kedlebis gamokvleva. samecniero-

teqnikuri Jurnali “mSenebloba”. #1(32), Tbilisi 2014. 63-66gv.

Page 14: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

14

msubuqi foladis Txelkedliani konstruqciebi (mfTk)

n. msxilaZe(saqarTvelos teqnikuri universiteti, m. kostavas 77, 0175 Tbilisi

saqarTvelo.)reziume: msubuqi foladis Txelkedliani konstruqciebis (mfTk)safuZvels Seadgens sxvadasxva sisqis da konfiguraciis civgrexiliprofilebi.mfTk-s ganmasxvavebeli Tviseba aris Termoprofilebisgamoyeneba SemoRobvis konstruqciebisaTvis (kedlebi, Weri da a.S.).Termoprofili es aris moTuTiebuli foladis profili gamWoligrZivi nakeWnebiT, romelic gaWrilia Wadrakiseburad.amis wyalobiTmniSvnelovnad izrdeba Tbosaizolacio Tviseba siTburi nakadisefeqturi gavlis gzis gazrdis xarjze, sxva sityvebiT aRmofxvriliaegreT wodebuli "sicivis xidi". konstruqciis sayrdeni da ara sayrdenielementebis SeerTeba xdeba maRali xarisxis TviTsaburRi xraxnebisdaxmarebiT.sakvanZo sityvebi:Txelkedliani konstruqciebi, Termoprofili, liTonisprofilebi.

1. SesavaliTanamedrove, kargad aprobileburi samSeneblo sferoSi, msubuqi liTonis

konstruqciebi, ufroda ufro popularuli da realizebadi xdeba. am statiaSiCven gvinda, rom xazi gavusva mlTk-is upiratesobas da ramdenad efeqturi misigamoyeneba mSeneblobaSi.

msubuqi foladis Txelkedliani konstruqciebi (mfTk) – warmoadgenssxvadasxva formis liTonis profils, romelic gamoiyeneba karkasuliSenobebis montaJisas, mansardebis daSenebisas, swrafi, ekonomiuri damosaxerxebeli Senobebis rekonstruqciisas. am tipis samSeneblo teqnologiebiara marto amcirebs dros, aramed amcirebs maT xarjebsac. aseTi naTelimagaliTia msubuqi foladis Txelkedliani konstruqciebi (mfTk).

msubuqi foladis Txelkedliani konstruqciebi farTod gamoiyenebakarkasul mSeneblobaSi. xis Zelebis da aguri an blokis kedlebis magivradxSirad gamoiyeneba liTonis profilebi. aseTi tipis mSeneblobebs gaaCniaTSemdegi upiratesobebi: ar saWiroebs mZime aRWurvilobis gamoiyenebas; momntaJimimdinareobs swrafad; arqiteqturuli fantazia ar aris SezRuduli, gardafizikis kanonebis SezRudvisa; ar saWiroebs mZime da Rrma saZirkvlebisgamoyenebas.

2. ZiriTadi nawilimSeneblobaSi axali teqnologiebis gamoyeneba saSualebas iZleva

liToni konstruqciebic mdgradi, yinvamedegi da Tbomedegi gaxadosspecialuri Termoprofilis meSveobiT. liTonis konstruqciebi, TavisiTermuli koeficientiT, SeiZleba SevadaroT bunebrivi masaliT damzadebulkonstruqciebs.

msubuqi foladis Txelkedliani konstruqciebi (mfTk) ZiriTadiupiratesobebi:

1.mSeneblobis siswrafe.

Page 15: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

15

mTavari upiratesobaa proeqtirebis da mSeneblobis siswrafe misdasrulebamde. mSeneblobis da proeqtirebis siswrafes ganapirobebs msubuqiliTonis konstruqcia damzadebuli myari foladisagan. oTx mSenebelsTavisuflad SeuZliaT gaumklavdes 100 m2 farTis mSeneblobas, da maTdaWirdebaT arc meti arc naklebi 14 samuSao dRe. aseTi meTodiT aSenebulisaxlebi gamoirCeva simtkiciT, da mdgradobiT garemos damangreveligavlenisgan (tenianoba, qari, miwisZvra). maT gaaCniaT kargi Tbo – da bgeraizolacia.

2) ekonomiuroba –am teqnologiis kidev erTi mniSvnelovani upiratesobaa.mniSvnelovnad mcirdeba samSeneblo da mosapirkeTebeli masalebisxarjebi. gaangariSebiT saSualod xarjebi 10-15%-iT mcirdeba. gardaamisa aseTi konstruqciebi moiTxovs foladis nakleb xarjs, romelicmniSvnelovnad amcirebs mSeneblobis Rirebulebas. foladis ekonomiadaaxloebiT 25-50%–ia.

3) gamZleoba – teqnologia mdgradi da saimedoa, miuxedavad imisa, rommSeneblobaSi gamoyenebulia SedarebiT msubuqi konstruqciebi. mfTk–isprofilebs gaaCniaT simtkicis unikaluri Tvisebebi.

4) "mSrali" tipis mSenebloba –mfTk teqnologiis aRweras termini "mSralimSenebloba" saukeTesod Seefereba. Txevadi masalis ararsebobaaRmofxvravs konstruqciebSi tenianobas da mis Tanmxleb nestsa da obs.es Tvisebebi Zalian mniSvnelovania iseTi maRalteqnologiurimSeneblobisaTvis, rogoricaa mfTk.

5) "msubuqi" – mfTk teqnologia mniSvnelovnad momgebiania sxvateqnologiebTan SedarebiT imiT rom, aseTi tipis mSeneblobisasgamoiyeneba msubuqi liTonis konstruqciebi da maT dasaWerad saWiroaiafi, araRrmad Casuli saZirkvelebi. konstruqciis msubuqi wonaamcirebs xarjs.

6) maRali cecxlmedegoba. zemoT moyvanil TvisebebTan erTad mflk–sgaaCnia maRali cecxlmedegoba, romelic miiRweva ZiriTadi karkasisSenobis kedlebis liTonis dgarebiT da gadaxurvebis danergviT. maTSiar Sedis advilad aalebadi nivTierebebi. piriqiT, mocemuli tipimSenebloba iswrafvis cecxlis gavrcelebis diapazonis Semcirebisken,amcirebs risks xanZris gavrcelebis dros mezobel Senobebze.kedlebis sxva Semavseblebi, kerZod Tboizolacia da mineraluri bamba,aseve gansazRvravs kedlebi cecxlmedegobis dros.

7) gazomvis sizuste. aseTi konstruqciebi Zalian stabiluria da formasar icvlian mravali wlis Semdegac. maTze ar moqmedebs arc tenianobada arc mzis sxivebi.

8) ekologiuroba. ekologiuri warmoebis TvalsazrisiT, mSeneblobis ammeTods, savaraudod ar gaaCnia samSeneblo nagavi da narCenebi.

saxlis safuZvelze (saZirkvelze) damagreba sruldeba ankeruli meTodiT.mfTk sistemis yvela elementis maRali xarisxi aris ganpirobebuli

konstruqciebis kompetenturi proeqtirebiT, romelic xorcieldebasamganzomilebiani modelirebis sistemis gamoyenebiT. programa gvaZlevssaSualebas, raTa SevimuSavoT da zustad gamovTvaloT obieqtis TiToeulifragmentis gamZleoba, mdgradoba da Cazneqa. udavoa, rom upiratesoba

Page 16: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

16

mdgomareobs imaSi, rom konstruqciebis parametrebis gamoTvla xdebasivrciTi sqemis mixedviT, rac mniSvnelovnad amcirebs elementebis wonas.

mfTk teqnologiis mixedviT avtomatizirebuli proeqtirebis programagvaZlevs saSualebas SeqmnaT Senobis moculobiTi prototipi da,amavdroulad, uzrunvelyofs Senobis elementebis zomebis da geometriissizuste. amgvari midgomis SemTxvevaSi, ar arsebobs SiSi, rom uSualodsamSeneblo moedanze dagvWirdeba raRacis SeduReba an Secvla.

programis daxmarebiT Sedgenili konstruqciebis specifikacia, egzavnebaqarxanaSi, sadac TiToeuli elementeis warmoeba, markireba mimdinareobsmkacrad naxazis Sesabamisad. Senobis TiToeuli elementis markireba gvaZlevsSecdomebis aRmofxvris garantias samSeneblo moedanzemontaJis dros.elementebis warmoebis procesi srulad avtomatizirebulia, rasacuzrunvelyofs TiToeuli SekveTis Sesrulebas umokles droSi.

mfTk –is sistema Sedgeba Semdegi qvesistemisagan:- gare kedlebis karkasi Sedgeba perforirebuli foladis profilebisagan

(Termoprofili) – horizontaluri mimmarTveli, dgarebi. TandarTuliadamxmare elementebi. gare kedlis sisqe damokidebulia maTi datvirTvisgaangariSebaze da meryeobs 100-200 mm.

- Sida sayrdeni kedlebis karkasi Sedgeba moTiTiebuli foladisprofilebisagan. Sida kedlebis sisqe, rogorc wesi, ar aRemateba 100 mm.

- sxvenis samansardo sarTulis karkasi Sedgeba moTuTiebuli foladisperforirebuli profilebisagan da damxmare elementebisagan. sxvenissamansardo sarTulis karkasi Sedgeba Termoprofilisagan, romelicdamagrebulia nivnivebis nawilTan an saxuravis fermebTan, Semdeg undadamontaJdes qudiseburi profilis molartyeli TabaSirmuyaos filebisdasamontaJeblad.

- saxuravis sayrdeni konstruqciebi – es aris moTuTiebuli foladisprofilebisagan (sxvenis samansardo sarTulebisTvis gamoiyeneba nivnivebiskonstruqcia) Sedgenili fermebi.

- sarTulSua da saxuravis fermebs aqvs sayrdeni unaris maRali done da,amavdroulad, dabali wona. amis gamo, ar aris saWiro tvirTamwe teqnikisgamoyeneba.

mSeneblobis sistema:

Page 17: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

17

Senobebis sayrdeni da TviTsayrdeni gare kedlebi Sedgeba: (1)„ventilirebadi fasadis“ sahaero RriWo uzrunvelyofs Tboizolaciiaventilacias, qarsawinaaRmdego membranisagan (2), perforirebuli moTuTiebuliliTonis profilebisagan (3), romlebic damzadebulia Txelfurclianifoladisagan. es profilebi panelis sibrtyeze erTmaneTTan SeerTebuliaTviTxraxnebiT. vertikaluri dgarebi, horizontaluri profilebi dadamakavSirebeli elementebi qmnian Senobis karkass. efeqturi maTbuneblisagan -ekobambisagan(4), romelic avsebs kedlis mTlian sivrces. maTbunebeli ar arisaalebadi, ekologiurad usafrTxoa, uzrunvelyofs kedlebis maRalTermofizikur parametrebs. orTqlsawinaaRmdego firisgan (5).TabaSiormuyaosfurclebisagan (6) kedlis gareSemosvis Sida mxares.

Senobis Sida kedlebi Sedgeba moTuTiebuli foladis profilebisagan,romlebic orive mxridan gadakrulia TabaSirmuyaos furclebiT. SigniTkedlebis mTeli sivrce ivseba ekobambiT.

sarTulebSualeduri gadasaxuravis sayrdeni konstruqciebidamzadebulia msubuqi foladis C- an Пformis profilebisagan (1), romlebicqmnian 350 mm simaRlis fermas, aseve SeiZleba gamoviyenoT 200 mm simaRliskoWi. SigniT yvela Rruebi ivseba ekobambiT (2), romelic uzrunvelyofsSenobis sarTulebSua maRal xmis izolacias. Zelebis zevidan ekrebaproffurceli (3), romelic gamoiyeneba rogorc iatakis safuZveli. iatakissafuZveli erTvis gverdiT Zelebs da sarTulSualeduri gadaxuravis ZelebsTviTxraxnebiT. gasamagrebeli badis damontaJebis Semdeg Caisxmebapolistirolbetoni. (4). Weri moicavs qudi — profilisgan damzadebuliliTonis molartyvas, romelic erTvis fermebis an Zelebis qveda sartyels,orTqlsawinaaRmdego firs, TabaSirmuyaos furclebidan damzadebuliSemonakers.

sxvenis mansardis gadaxurv moicavs hidrobarierul firs (1), ekobambisTboizolaciis fenas (7), orTqlsawinaaRmdego firs (3), Termoprofilebisgan

Page 18: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

18

gakeTebuli Camokidebul Wers(6), molartyvis rkinis profils (5) daTabaSirmuyaos furclebs (4).

saxuravis sayrdeni konstruqciebi Sesdgeba Txelkedliani,moTuTiebuli, foladisgan damzadebuli gadaxurvis fermebisagan dakoWebisagan. saxuravis sayrdeni konstruqciebis irgvliv mowyobiliamolartyva omega - seburi profilebisgan, gadaxurvis furclebis dasayrdenadda dasamagreblad. saxuravis sayrdeni konstruqcia ganlagebulia "civzonaSi" sxvenis sarTulis Tboizolaciis zemoT. sayrdeni konstruqciebisda sxvenis gadaxurvis konstruqciebis kvanZebis gadawyvetileba gamoricxavs„civi xidebis“ warmoqmnas. saxuravis sistemebSi Txelfurcliani liTonisgrexili profilebis gamoyeneba amcirebs datvirTvas sayrden konstruqciaze.

mfTk teqnologiis mixedviT SemuSavebulia da mzaddeba mansardis tipiskonstruqciebi, rac gvaZlevs sxvenis sivrcis efeqturi gamoyenebis saSualebas.nivnivis fermebi damzadebulia qarxnis pirobebSi calkeuli gasagzavnimarkebis saxiT, romlebic montaJi xdeba samSeneblo moedanze. es saSualebasgvaZlevs swrafad movaxdinoT konstruqciis montaJi, Tu saxuravi Sendebakedlebis da gadaxurvebis karkasebis samontaJo samuSaoebTan erTdroulad.nivnivis fermebis da saxuravis koWebis dayrdnoba, yovelTvis iwarmoebavertikaluri kedlis dgarebze.

mansardis mSeneblobis dros Tboizolacia da Sida mopirkeTeba asevesruldeba sxvenis sarTulis msgavsad da moicavs Termoprofilebisagan (1)damzadebul foladis CarCos, Tboizolaciis ekobambis fenas (4),orTqlsawinaaRmdego firs (2), TabaSirmuyaos furclebisagan (3) damontaJebuldasakid Wers.

3. daskvnarogorc vnaxeT aseTi tipis konstruqciebs gaaCniaT mravali dadebiTi

mxareebi romelic saSualebas gvaZlevs mSenebloba swrafad, iafad daxarisxianad SevasruloT.

dRevandelobas warmoadgens ara marto axali teqnologiebi aramed axaliekonomiuri midgomebi biznesis sferoSi. inovaciebi, axali ekologiuri daxarisxiani masalebi, ekonomiuri da momgebiani teqnologiebi, kompetenturisainJinro samuSaoebi – es aris Tanamedrove mSeneblobis stili da meTodi.msubuqi liTonis konstruqciebi maqsimalurad akmayofilebs am moTxovnebs.

mlTk–is teqnologia warmatebiT asrulebs nebismier teqnikur davalebasmSeneblobaSi, amavdroulad ar arRvevs samuSao drois normebs da xarisxs.

literatura1. T. Jordania, v. loladZe da sxv. „samSeneblo warmoebis teqnologia“2. http://moy-domik.com/novye-texnologii-v-stroitelstve-domov/

Page 19: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

19

asawyobi rkinabetonis nakeTobebis damzadeba qarxnuliwesiT

d. gocaZe(saqarTvelos teqnikuri universiteti, q Tbilisi 0175, m. kostavas

q. N77)reziume: betoni da rkinabetoni Tanamedrove mSeneblobaSi ZiriTadisaSeni masalaa, romelsac inJiner mSenebel teqnologi sxvadasxvateqnologiuri xerxebiT yovel konkretul SemTxevaSi saWirofizikur-meqanikur Tvisebebs aniWebs.

am mimarTulebiT Cvens mier 2013-2015 wlebSi Sps „wyalmSeni-lilosa“da „miqsor“-Si damzadebuli da gamokvleuli iqnarkinabetonis sairigacio nakeTobebi da rkinabetonis Spalebisatransporto mSeneblobisaTvis.sakvanZo sityvebi: sairigacio nakeTobebi, swrafmyarebadiportlandcementi, superplastifikatori.

1. SesavalimSeneblobaSi gamoiyeneba rogorc asawyobi aseve monoliTuri

rkinabetonis konstruqciebi, Cvens mier Tanamedrove teqnologiebiTdamzadebulia satransporto mSeneblobisaTvis ZiriTadi konstruqciulielementebi - rkinabetonis Spalebi, paraboluri Rarebi da sxva konstruqciebi,razec aris didi moTxovna, rogorc saqarTveloSi aseve sxva qveynebSi.

asawyobi rkinabetonis nakeTobebis warmoeba saqarTveloSi daiwyo winasaukunis 50-iani wlebidan. am mrewvelobis swrafma ganviTarebam mokle droSiganapiroba samSeneblo obieqtebis swrafi ageba, garda amisa nagebobebSigamoTavisulda didi raodenobiT liTonis konstruqciebi, xis masalebi dasxva deficituri resursebi. mniSvnelovnad Semcirda samSeneblo-samontaJosamuSaoebis Sromatevadoba, ramac gamoiwvia momuSaveTa raodenobis SemcirebaTiTqmis 50%-iT.

1990 wlamde mSeneblobaSi gamoyenebuli iyo 49% monoliTuri, xolo 51%asawyobi rkinabetoni, magram dReisTvis es Tanafardoba mniSvnelovnadSemcirda 1991-1992 wlebSi saqarTveloSi ganviTarebuli cnobili movlenebisgamo, radgan gaiZarcva rkinabetonis damamzadebeli teqnologiuri xazebi;Tumca unda aRiniSnos, rom dReisTvis asawyobi rkinabetonis warmoebisaRorZineba dawyebulia da albaT gagrZeldeba.

2. ZiriTadi nawili2013-2014 wlebSi Cveni monawileobiT Sps „wyalmSeni-lilos“ qarxanaSi

damzadebuli iqna winaswardaZabuli filebi, zomebiT6,0 X 2,0 X 0,07; 6,0 X 1,5 X0,07; 6,0 X 1,0 X 0,07; და 3,0 X 2,0 X 0,1 მ; sxvadasxva magistraluri arxebisaTvis.

winaswardaZabuli filebis armireba warmoebs 2 fena armaturis badeebissaSualebiT, rac mzaddeba qarxnis armaturis saamqroSi wertilovaniSesaduRebeli aparatis, saWreli, gamasworebeli da mosaRuni dazgebis

Page 20: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

20

meSveobiT. armirebisTvis ZiriTadad gamoyenebulia maRali simtkicis mavTulФ5 Вр – II და Ф 5 В – II da cxladglinuliФ 10, А – III da Ф 12 А – III.garda winaswardaZabuli filisa Cvens mier damzadebuli iqna paraboluri

Rarebi ЛР-4 da ЛР-6, sarwyavi gamanawilebeli arxebisaTvis.paraboluri Rarebi armirebuli iyo aseve 2 fena armaturis badeebiT. Rarebis

zomebia 6,11 X 0,8 X 0,4; 6,11 X 0,98 X 0,6; da 8,11 X 0,98 X 0,6 მ;armaturis mimwodebelia Sps “agis-jorjia”, Sps „kodako“ da Sps „(Tbilisi)“.inertuli masalebi qarxanaSi Semodis Sulaveris karieridan avtotransportiTSps „debeda“-as mier, kerZod qviSa fraqciiT 0,14 –5 mm, xolo RorRi fraqciiT5 – 10 mm.betonis SedgenilobebSi ar aris gamoyenebuli superplastifikatori, radganbetonebSi gamoyenebulia „haidelbergcementjorjias“ mier swrafmyarebadiportlandceneti, romelic Seicavs dafqvis intensifikators.

Cemi monawileobiT kompania „BASF”-is mier warmoebuli 500 markisswrafmyarebadi cementis miReba xdeba rusTavis „haidelbergi“-s qarxnidan.

Cvens mier betonis damzadeba warmoebda qarxnis betonis kvanZSi.nakeTobebi ki yalibdeboda qarxnis N1 da N2 sayalibo saamqroebSi.

unda aRiniSnos, rom aseTi nakeTobebis damzadeba SesaZlebelia, rogorcrkinabetonis qarxnebSi, aseve Ria poligonebze da mSenebare obieqtebisteritoriazec.

rac Seexeba rkinabetonis Spalebis damzadebis teqnologias, igipirvelad gamoiyenes 1896 avstriaSi, SemdgomSi ki italiasa da evropis sxvaqveynebSi, 1950 wlidan ki daiwyes winaswardaZabuli rkinabetonis Spalebisdamzadeba TiTqmis yvela qveyanaSi, maT Soris saqarTveloSic 1999 wlidanTbilisis Spalebis qarxanaSi.

kompania „miqsorma“ 2010 wels daiwyo Spalebis damzadeba axaliteqnologiiT, sadac 2013 wlidan vmonawileobdi teqnologiur procesebSi.Spalebis damzadebisas Semkvrelad gamoyenebuli iqna swrafmyarebadi cementi,qsovrisis karieris qviSa da RorRi, xolo danamatis saxiT CHRYSO FluidPremia – 180.

Semkvrelis, Semvsebis da danamatis gamoyenebiT gaangariSebuli iqnarkinabetonis Spalebis 1 m3 betonis narevis optimaluri Sedgeniloba, konusisjdeniT 14 sm.1m3 betonis Sedgeniloba

1. cementi - 570 kg.2. wyali - 100 l.3. w/c - 0,574. qviSa - 760 kg. (0,14 – 5 mm.)5. RorRi - 380 kg. ( 5 – 10 mm.)6. RorRi - 630 kg. ( 10 – 20 mm.)7. CHRYSO Fluid Premia 180 % - 1,2

aRniSnuli SedgenilobiT, uaxlesi teqnologiiT damzadebuli iqnabetonis Spalebi, Tboteniani damuSavebiT

Page 21: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

21

nax. 1 rkinabetonis Spalebi

rkinabetonis Spalebis teqnikuri maxasiaTeblebi

1. betonis klasiB40;2. betonis simtkicis zRvari kumSvaze, 28 d/R asakSi – 512 kgZ/sm2;3. rkinabetonis Spalis sigrZe – 2700 mm;4. wnuli armatura diametriT – 9.3 mm5. Spalis maqsimaluri masa – 319 kg;6. yinvamedegoba – 200;7. tvirTamweoba – 25 t.

Spalebis damzadebis teqnologiuri xazis sigrZea 115 m, sadacerTdroulad yalibdeba 320 rkinabetonis Spali.

rkinabetonis Spalebis teqnikuri kontroli Catarebuli iqna saamqroSimowyobil specialur stendze.

3. daskvnaqarxnuli wesiT damzadebuli sxvadasxva daniSnulebis rkinabetonis

elementebi akmayofileben saxelmwifo standartiT gaTvaliswinebul yvelamoTxovnebs nagebobis xangrZlivi da usafrTxo eqspluataciisaTvis.

literatura1. a. nadiraZe, i. SixaSvili, d.gocaZe. betonisa da rkinabetonis Spalebisdamzadebis teqnologia danamatebis gamoyenebiT. Jurnali „mSenebloba“ N 1(36). Tbilisi 20152.a. nadiraZe. saSeni masalebi da nakeTobebi. Tbilisi, 20143.a. nadiraZe. betonisa da rkinabetonis nakeTobaTa teqnologia. Tbilisi,19944.e. moiswrafiSvili, m. moiswrafiSvili, n. rurua. rkinigzisliandagi.Tbilisi, 2009

Page 22: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

22

Устойчивость однородной опертой по контакту пластины при сжатииравномерно - распределенной нагрузкой в двух направлениях

Кипиани Д.О., Тодуа Н.Н., Г. Нозадзе, Тодуа М.Н.

(Грузинский технический университет, ул. М.Костава 77,0175,Тбилиси,Грузия)Резюме: Исследуются задачи прочности, а также задачи на совственные значенияслоистных пластин. Для каждой категории задач получены решения в общем виде.Полученные решения сравниваются точными решениями, известными в литературе.Это позволило обосновать при решения задач устойчивости однородной опертой поконтуру пластини при сжатии равномерно - распределенной нагрузкой в двухнаправлениях.Клучевие слова: пластина, устойчевости.

1. ВведениеТонкостенные конструкции типа пластин находят все более широкое применение в

авиастроении, ракетастраении, судостроении, транспортном, химическом и энергетическоммашиностроении, строительстве и других областиях техники. Это вызвано необходимостьюсочетать высокие прочностные качества создаваемых конструкций при одновременномзначительном уменшении их веса. В ряде случаев это обусловливается эксплуатационнымитребованиями - необходимостью обеспечения высоких звукоизоляционных, теплоизоляционных,а также виброизоляционных характеристик конструкций.

Основное внимание исследователей уделялось учету таких характерных особенностейэтих материалов, как анизотропия механических свойств, пониженная сдвиговая жесткость всехили части слоев, неоднородность строения по толщине. В меншей мере при построенииосновных соотношений учитывались неклассические эффекты, обусловленные изменениемметрики по толщине и обжатием нормали. Как для сравнительно простых, так и для болеесложных модельных представлений получены уравнения, описывающие напряженно-деформированное состояние пластик при конечных деформациях. Необходимые с практическойточки зрения упрощения нелинейных соотношений выполняется, как правилно, на основании техже критериев, что и в нелинейной теории изотропных пластик. Наибольшее распространение врасчетной практике получили нелинейные уравнения, в которых независимо от основнойкинематической гипотезы используются допущения теории оболочек Муштари - Доннелла -Власова. Систематическое исследование применимости этих допущений к оболочкам изволокнистых композитов не проводилось.

Прикладные теории, учитываюшие деформации поперечного сдвига, и трехмерная теориядают близкие результаты. Одноко из сравнения расчетных критических нагрузок сэкспериментальными данными следует довольно существенное расхождение в результатах,причем степень несоответствия зависит от типа оболочек, их геометрических параметров, виданагрузки, механических свойств используемых материалов, технологии изготовления оболочек инекоторых других факторов. В основном причины расхождения данных объясняютсяприсущими как для оболочек, так и для условия их эксплуатации различного роданесовершенствыми не учитываемыми в расчетных схемах. К несовершенствам геометрическогохарактера в случае оболочек из композиционных материалов добавляются структурные дефектытипа расслоений, микроструктурных повреждений. многие аспекты проблемы в научнойлитературе освещены недостаточно.

Page 23: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

23

Для учета отклонений в геометрии пластик в настоящее время применяются дляосновных подхода. В первом из них, предложенном Доннеллом, начальные прогибы вводятсявнелинейные уравнения, которые затем решаются путем аппроксимации разрешающих функций.Второй метод предложен Койтером и известен как теория выпучивания и начальногозакритического поведения. Большинство решений задач устойчивости оболочек на основаниитеории Койтера получены в рамках нелинейной теории оболочек Муштара - Доннелла - Власова.Представляют интерес оценка точности найденных решений и решение новых задач наосновании уравнений, более полно учитывающих специфику деформирования композиционныхматериалов.

2. Основная частьПусть пластина со сторонами , .

испытывает сжимающие усилия(1)

Тогда согласно(2)

с учетом (1) и;

(3)

будем иметь

(4)

Уравнение устойчивости(5)

После подстановки (4) принимает следуюший вид,

где

; . (6)

Развернув полученное и сгрупировав по соответствующим производным, будем иметьокончательно

(7)Применим для решения метод М. Леви. Для однородных пластин этот метод в

сочетании с методом сеток был исползован автором при исследовании устойчивости без учетапоперечного сдвига в работе .

Принимания решения в виде; (8)

после подстановки от (8) в (7) получим(9)

где

(10)

Page 24: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

24

Полученному уравнению соответствует характеристическое уравнение(11)

Вводная обозначение (12)представим (11) в виде квадратного уравнения, решение которого будет(13)С учетем (10) находим ; (14)Докажем, что корни комплексные, т.е.

(15)Для этого предложим, что имеем одноосное сжатие по оси .Тогда , и условие (15) с учетом (10) примет вид

(16)Воспользуемся решением для пластины со свободными краями

,

из которого с учетом (8) имеем(17)

Сопоставляя полученное равенство с (6) находим . Но для шарнирно опертой попродольным сторонам пластины значение критической нагрузки будет значительно больше, чемв (17) следовательно . Тогда неравенство (16) можно записать так

(18)Добавляя и вычитая к подкоренному выражению величину , получим

(19)Выражение в лруглых скобках под корнем равно правой части неравенства.

Следовательно, неравенство справедливо.Если положить , , то будем иметь одноосное сжатие по оси . Это

состояние будет идентичным ранее рассмотренному, ввиду симетрии граничных условий.Посколку крайние состояния подчинены одним и тем же соотношениям, то все промежуточныесостояния будет подчинены этим соотношениям. Таким оброзом

(20)

Решением уровнения (9) будет выражение(21)

Ввиду симметрии относительно оси , константы .Удовлетворяя граничным условиям на краях ,получим

;

,

откуда будем иметь; .

Подставляя полученный результат в (20) и учитывая (10), приходим к равенству

Page 25: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

25

. (23)Отсуда с учетом (6) находим выражение для критической нагрузки

(24)

Уточнение критической нагрузки происходит за счет учета юПодставим сюда и по (6) и (8), в результате приходим к выражению

(25)

Для квадратной пластины при сжатии в направлении необходимо принять, тогда

(26)

При сжатии внаправлении ( ) для критической нагрузки получимвыражение, совпадающее с (26), что и следовало ожидать.

Рассмотрим частеый случай, когда пластина сжата ср всех сторон равномерно( ), интересный тем, что для него имеется решение в трехмерной постановке [3 - 4]. По(25) находим

(27)

Сравнение результатов, полученных по формуле (27) с результатами трехмерной теориипоказивает их хорошую согласуемость: до 2% при относительной толщине и до 7%при .

Решение, полученные по более общей формуле (25) для прямоугольной пластины,представлены на рисунке 1 кривой 1.

рис.1. Сравнение параметров критических нагрузок, полученных аналитическими ичисленными методами

Page 26: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

26

3. Заключение

Задачи устойчивости однородных пластин получены методом М. Леви аналитическиерешения, которые понадобятся для обоснования методики численного расчета. На их основеполучены общие вырожения для критических нагрузок пластини.

Литература

1. Бидерман В.Л. Пластинки и оболочки из стеклопластиков // Прочность, устойчивость,колебания. - М.: Машиностроение, 1969. - Т. 2. С. 211-242.

2. Вольмир А.С. Устойчивость других систем. - М.: Физматгиз. 1963. -984 с.3. Гузь А.Н. Устойчивость трехмерных деформируемых тел. - Киев: Наукова думка, 1973. -

270 с.4. Михайлов Б.К., Кипиани Г.О. Деформированность и устойчивость

пространственных пластинчатых систем с разрывными параметрами. Санкт-ПетербургСПБ. 1996. - 442 с.

Page 27: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

27

Устройство фундаментов вблизи существующих сооруженийР. Махвиладзе, А. Чиковани, А. Гогберашвили

(Грузинский технический университет, ул. М.Костава 77,0175,Тбилиси,Грузия)

Резюме: При реконструкции предприятий, связанной с их техническимперевооружением, при капитальном ремонте зданий, прокладке подземныхкомуникаций, возведении новых фундаментов около сущецтвующих сооружений, атакже при развивающейся во времени недопустимой осадке возникаетнеобходимость в оценке степени обеспечения фундаментами дальнейшейнормальнойэксплуатаций сооружений, а в соотвествующих цлучаях – в усилении ипереустройстве фундаментов.Ключевые слова: Фундаменть, грунт, уплотненнось, давление, подошва,деформация, выпор грунта, вытывание грунта, усиление грунта.

1. ВВедениеОпределение возможности увеличения нагрузки на существующие фундаменты без их

усиления,Оценка возможных осадок существующих фундаментов, к которым по проекту

примыкают новые сооружения,Возможность отривки котлована около загруженных существующих фундаментов,Оценка уплотненности грунтов в основании существующих фундаментов.Иногда приходится устанавливать возможность проходки тунелей около существующих

сооружений, изменения гидрогеологических условий, влияния динамических воздействий пристроительстве на грунты основания существющего сооружения и др. Решение этих сложныхвопросов в ряде случаев должно производиться по специальной программе, составляемойинженером- геологом и инжинером-строителем.

2. ОСНОВНАЯ ЧАСТЬПравильная оценка уплотненности грунтов в основании сущесвующих сооружений во

многих случаях позволяет существенно увеличивать нагрузки на уже загруженные по расчетуфундаменты. Определить уплотненность грунтов можно наклонным зондированием игеофизическими методами.

Устойчивость существйющих фундаментов особенно на песчаных грунтах придинамиьческих воздействиях может быть установлена динамическим зондированием.

В соотвествии со сказанным выше конструкции сооружений зависят также от ожидаемыхнеравномерностей осадок, способа производства работ по устройству фундаментов, и наоборот,в замисимости от чуствительности конструкций сооружения приходится проектироватьфундаменты и способы их устройства. К сожелению, часто в проектах ограничиваютсяуказанием необходимости сохранения природной структуры грунтов в основании, даже в техслучаях, когда это выполнить невозможно вследствие значительной разгрузки основания приотрывке относительно глубоких котлованов и неизбежном воздействии метеорологическихфакторов и подземных вод.

Коротко это можно сформулироват так: при проектировании и устройстве фундаментовнеабходимо комплексно рассматривать три фактора: что строится (насколько чуствительны

Page 28: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

28

конструкции к неравномерним осадкам), на чем возводится сооружение (каковы инжинерно-геологические условия стройтельной площадки) и как строится ( какие меры принимаются длясохранения природной структуры грунтов основания). В некоторых случаях приходитсядополнительно учитывать возможность развития осадок во время эксплуатации сооружения(например, при возведении зданий на подрабатываемых территориях и т. п.)

При реконструкции предприятий, связанной с их техническим перевооружением, прикапитальном ремонте зданий, прокладке подземных коммуникаций, возведении новыхфундаментов около существующих сооружений, а также при развивающейся во временинедопустимой осадке возникает необходимость в оценке степени обеспечнеия фундаментамидальнейшей нормальной эксплуатации сооружений, а в соответствующих случаях – в усилении ипереустройстве фундаментов. Основными причинами, приводящими к этому, являются:увеличение нагрузкы на фундаменты, разрушение кладки фундамента или снижение егогидроизолирущих качеств, ухудшение условий устойчивости оснований и увеличениедеформативности грунтов, непрерывное развитие недопустимых перемещений.

Рис 1 Схемы уширения подвошвы фундамента (с эпюрами давления в плоскостиподвошвы)

Существющие здания при возведении около них фундаментов часто получаютнедопустимые деформации. Причин этому несколко:выпор грунта в стороны котлована (рис1 а)вымывание грунта грунтовой водной из-под существующих фундаментов при откритом

водоотливе из котлована (рис 1 б)Смещение грунта в снорону котлована происходит довольно часто.Строители привыкли

рассматривать шпунтовые ограждения как конструкции, исключающие только обрушение грунтав котлован, и проектируют их, исходя из условий прочности и устойчивости, не считаясь с ихгоризонтальними деформациями Наличие фундамента существующего здания около грунтовойстенки заставляает не токько обеспечивать ее прочность, но и исключает не ее горизонтальныеперемещения Это достигается постановкой распорок или анкеров (см 2)

Шестая и седмая причины свиязаны с деформациями грунтов в основании Чем тяжелеевозводимое сооружение, чем ближе оно расположено к существующему зданию и чем большесжимаемость грунтов в пределах большой глубины, тем значительней осадка возводимогосооружения и больше воронка оседания (рис 1) т е осадка поверхности грунта около площадизагружения Фундаменты существующих зданий, подземные коммуникации и другие устроиства,находящиеся вблизи возводимого сооружения, попав в воронку осегания, получают к

Page 29: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

29

деформации конструкций На рис 1 показана деформация кирпичного здания после возведенияоколо него 11-этажного дома

рис 1 а) Деформация кирпичного здания после возведения около него здания наестественном основании. б) Повреждение стен 4-е этажного здания после возведение около

него 11 этажного домаВозникновение отрецательного теория наблюдалось когда около здания на 12-метровых

сваяк построили здание на естественном основании Дом на сваях начал получать осадки, и встенах его появились значительные трещины (рис 2).

Исследования показали,что расположение новых более высоких зданий вплотную ксуществующим при наличии относительно сжимаемых грунтов в основании приводит кдополнительной осадке последних Дополнительная осадка наблюгается реже, если ксуществующим зданиям пристраиваются более легкие здания с меньшим числом этажей

Задача расчёта всех фундаментов с определением осадок и их неравномерностей, в т. ч. сучетом загружения соседних фундаментов, достаточно трудоемка. Такой расчет желательновыполнятьна ЭВМ. Однако часто можно ограничится упрощенным расчетом по расчетномусопротивлению грунта основная. В таком случае задача элементарно проста и использованиеЭВМ может только осложнить работу. Применение ЭВМ окажется полезным, если после расчетачертежи фундаментов (план и разрезы) будут выполнены на графопостроителе.

Особенно важно иползовать ЭВМ при проектировании сложных систем фундаментов повторой группе предельных состояний (по деформациям) с учетом загружения всех соседнихфундаментов, а также при расчете совместной работы системы основание – фундаменты -сооружение. Такая система может быть рассчитана с помощью ЭВМ, в часности методомконечных элементов. Этот метод позволяет учитывать различие свойства грунтов практическипри любом их напластовании.

3. ЗаключениеПри реконструкции, при капитальном ремонте зданий. При возведении новых

фундаментов около сушестбующих сооружений, возникает необходимость в оценке степениобеспечения фундаментами дальнеишей нормальной эксплуатации соопужений, а всоотвествующих случаях – в усилении и переустройстве фундаментов.

Литература1. Б. И. Далматов. Механика грунтов, основания и фундаменти. Москва 2013

а) б)

Page 30: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

30

meoTxe ganzomileba - futuristuli fantaziebisrealizacia

n. qoClaZe(saqarTvelos teqnikuri universiteti, m. kostavas 77, 0175 Tbilisi

saqarTvelo.)

reziume: statiaSi ganxilulia kinetikuri arqiteqturis, kinetikurifasadebisa da qandakebebis magaliTebi meoce saukunis ormocianiwlebidan dRemde. aRwerilia meqanikis, eleqtronikis da robototeqnikismiRwevebis zegavlena arqiteqturaze, rac statiur, myar obieqtebsdroSi cvalebadobis, fizikurad adaptirebis unars sZens, ramacarqiteqturas meoTxe ganzomileba – dro _ Semata. aRwerilimagaliTebidan gamomdinare gansazRvrulia is tendenciebi ramimarTulebiTac SesaZloa ganviTardes kinetikuri arqiteqtura.sakvanZo sityvebi: kinetikuri arqiteqtura, forma, cvalebadoba,moZraoba.

1. Sesavalikinetikuri arqiteqtura es aris transformirebadi, meqanizirebuli

struqtura, romelic klimatis, saWiroebis da Canafiqris mixedviT icvleba. ammimdinareobas dinamiur arqiteqturasac uwodeben. kinetikuri arqiteqturuliobieqtebi imgvaradaa agebuli, rom mis nawilebs struqturis mTlianobisdaurRvevlad SeuZliaT moZraoba. mimdinareobis pionerebis azriT, kinetikuriarqiteqtura garemos Seqmnis Semdgomi nabijia. arqiteqtura yovelTviscnobili iyo, rogorc statiuri, myari da mZime. momavalSi arqiteqturafizikurad adaptirdeba Cveni moTxovnebisa da molodinis Sesabamisad.ramdenadac cvlilebebi Tanamedroveobis mudmivi procesia, Cveni garemosaTvisaucilebelia cvalebadobis unari. momavlis arqiteqtura adamianis yvelamoTxovnas unda exmaurebodes da dinamiurad unda icvlebodes moTxovnisSesabamisad.

2. ZiriTadi nawilikinetikuri arqiteqturis martivi magaliTebis naxva SuasaukuneebSiac

SeiZleba, mag. asawevi xidi, magram mxolod me-20 saukuneSi gaCnda idea, romSesaZloa Senobis miwiszeda nawili moZraobdes. me-20 saukunis pirvelaTwleulebSi kinetikuri arqiteqtura mxolod Teoriulad arsebobda dafuturistuli mimdinareobis nawili iyo, ormociani wlebidan novatorebmapraqtikuli eqsperimentebi wamoiwyes. pionerTa Soris iyo amerikeliarqiteqtori riCard bukminster fuleri - Teoretikosi, inventori, avtori,dizaineri. misi adreuli eqsperimentebi warmatebulad ar SeiZlebaCaiTvalos, magram me-20 saukunis meore naxevarSi interesi kinetikuriarqiteqturis mimarT izrdeba meqanikis, eleqtronikis da robototeqnikissferoSi axali miRwevebis paralelurad da warmatebulad inergeba praqtikaSi.ZiriTadad es mbrunavi erTsarTuliani saxlebia:

Page 31: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

31

1962 wels kaliforniaSierTsarTuliani mbrunavi aluminissaxli aSenda - arqiteqtori floidd’anjelo, inJineri hari kornei. saxli„bus Tavis“ principiT brunavs - maskomunikaciebis drekadi gayvanilobiswyalobiT SeuZlia sawyisimdebareobidan 15 wamSi 130 gradusiTSemobrundes, raTa SemouSvas metisinaTle, an piriqiT, daicvas binamzisgan da kidev - mTebis sxvadasxvaxedebs uyuron.

1967 wels koneqtikutis StatSiamerikeli arqiteqtoris riCard fosteris proeqtiT aSenda mrgvali saxli.Senobis simaRle 3,65 m-ia, diametri ki TiTqmis 22 m. am saxlisgansakuTrebuloba isaa, rom binadarTagan SeumCnevlad nela brunavs TavisiRerZis garSemo. amgvarad xedi fanjridan mudmivad icvleba: xan mindori Cans,xan tba, xan tye.

XXI saukuneSi axalma masalebma da teqnologiebma arqiteqtorebs daxelovanebs saSualeba misca yvelaze warmoudgeneli fantaziebisganxorcielebas Sesdgomodnen. kinetikis gamoyenebis diapazoni mkveTradgaizarda. aq gvinda ganvixiloT aSS-Si an amerikel xelovanTa mier Seqmniliramdenime, Cveni azriT, gamorCeuli kinetikuri nawarmoebi.

kinetikis principia gamoyenebuli 2001 wels dasrulebul miluokisxelovnebis muzeumis damatebiT SenobaSi „burk braiz soleil“ - avtorisantiago kalatrava. muzeumis simbolod qceuli frTebi, burk braiz soleil,moZravi, mzisgan damcavi ekrania, 217 futis sigrZis. Seqmnilia 72 foladismalisgan. frTis gaxsnas an daxurvas 3,5 wuTi sWirdeba. malebze damagrebulisensorebi mudmivad akontroleben qaris siCqares da mimarTulebas. rogorc kiqaris siCqare 3 wamze met xans iqneba 23 msT-Si, frTebi avtomaturad ixureba.rogorc santiago kalatrava braiz soleilis mimarTebaSi ambobs „Senobisforma erTdroulad formaluria (asrulebs kompozicias), funqcionaluria (ganaTebulobas akontrolebs), simboluria (ixsneba stumrebis mosapatiJeblad)da saxieria (muzeumis da qalaqis dasamaxsovrebeli niSania).

2013 wlis seqtemberSi viskonsinSi, SeboigenSi jon maikl kolerisxelovnebis centrSi amerikelma xelovanma, jon greidma giganturi mgrZnobiare

xveuli warmoadgina, igi amindzereagirebs. koleris xelovnebis centrissaxuravze damagrebuli sensorebixveuls informacias awvdis. xveuli xuTaT wuTSi aanalizebs miRebulinformacias da reagirebs, moZraobs dagadaadgildeba qaris mimarTulebiT dacvlis ganaTebas temperaturiscvalebadobis mixedviT. xveulis dizainizRvis mikroskopuli mcenariTaaSTagonebuli. skulptura iseT

mbrunavi aluminis saxli.1962 w.

mgrZnobiare xveuli.2013 w.

Page 32: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

32

STabeWdilebas tovebs, TiTqos Zalze nela sunTqavs.daaxloebiT 20 welia rac amerikeli moqandake entoni hou

futuristul-kinetikur instalaciebs qmnis: olotroni, biiqu, ebauT feis, Cif2, lucea da sxva mravali.

samxreT kaliforniisuniversitetis asistentprofesorma, biologma daarqiteqtorma doris kim sangmaSenobis garsi Seqmna, romelictemperaturis Sesabamisad icvlisformas. gamoyenebulia Termuli-ormagi liTonis masala, igilaminirebuli liTonis oriTxeli fenisagan Sedgeba,

romelTagan TiToeuls gafarToebis sxvadasxva koeficienti aqvs. rodesactemperatura matulobs, masalis erTi mxare ufro swrafad cxeldeba, vidremeore, ris Sedegadac masala ixveva. Senobis Termul-ormagi liTonis garssSeuZlia daixves-daixuros mzis pirdapiri sxivebis zemoqmedebiT, anstrategiul adgilebze daixves, raTa ventilacia gaxsnas da cxeli haerigamouSvas.

2012 wels los anjelesSi masalebisa daaplikaciebis galereaSi sangma da mismaTanamSromlebma 14 000-ze meti Termul-bimetalmasalis magaliTi warmoadgines, romelTgan oric kiar iyo erTnairi formis, rac am masalis formisamouwurav konfiguraciebze metyvelebs. Senobisamgvari garsi SeiZleba moergos konkretul klimats,garemosa da mzis mdebareobas. rogorc avtori ambobs,saxlebSi aRar iqneba saWiro drapireba da Jaluzebi.amgvar garss ar sWirdeba eleqtroenergia. doris kimsangis azriT „Wkviani“ masalebi da nanoteqnologiebiT Seqmnili masalebi samSeneblomasalebSi did cvlilebebs Seitans. aRar iarsebebshermetulad daxuruli kedlebi, magari iataki dastatiuri Senobebi. Senobebi ufro organizmebsdaemsgavseba, romlebTanac Cven urTierTobas

SevZlebT.

2007 wels italieli arqiteqtoris devid fiSeris kompaniam D” DynamicArchitecture” moZravi arqiteqturis sferoSi cnobili da ambiciuri proeqtiwamoiwyo da caTambrjenebis mSeneblobisadmi midgoma Secvala. fiSerisjgufma Semoitana winadadeba, gamoyenebuliyo cilindruli RerZimimmarTvelebiT, romelzec sarTulis seqciebi damagrdeba. amgvari midgoma,maTi azriT, ara marto daaCqarebs konstruqciis mSeneblobas, arameddanaxarjebsac Seamcirebs, radganac adgilze mxolod ZiriTadi nawiliSendeba, sarTulebis seqciebi qarxanaSi mzaddeba aq mxolod montaJdeba.TiToeli sarTuli sarTulSua ganlagebuli danadgarebis saSualebiT

Hhou

1

„blumi“

2012 w.

Page 33: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

33

moZraobs. horizontalurad ganlagebuli turbinebi qars iWers da qarisenergias eleqtroenergiad gardaqmnis. binis seqciis moZraobis siCqaresa damimarTulebas binis mflobeli TviTon gansazRvravs. rogorc devid fiSeriambobs, kinetikuri arqiteqturis wyalobiT arqiteqturas miemata meoTxeganzomileba - dro. winaswar ver ityviT, rogori iqneba Senoba drois ama Tuim momentSi. misi silueti mudmivad icvleba. amgvari caTambrjenis mSeneblobaigegmeba niu-iorkSi. am SenobaSi ganTavsdeba sastumro mdidruliapartamentebiT.

amerikuli arqiteqturuli jgufis „arqiteqtura 360“-is mier atlantaSidaproeqtda , romelsac moZravi saxuravi aqvs. vardis formis mqone Senobissaxuravi rva samkuTxedisagan Sesdgeba da wriuli moZraobiT ixsneba da

ixureba, rasac 10 wuTze naklebidro sWirdeba. SesrulebuliamaRal-teqnologiuri plastmasispolimerisagan, romelsacaxasiaTebs simsubuqe dakoroziamedegoba. amas gardaSenobaSi sxva kinetikuriprincipebicaa gamoyenebuli:rodesac saxuravi ixsneba, masTanerTad ixsneba Jaluzebi da e.w.minis fardebi, rac interierisgamWoli ganiavebis saSualebasiZleva. mSenebloba mimdinareobs daSenobis gaxsnas 2017 wlis martSigegmaven.

amerikulma studiam „10 Design” kinetikis xerxebi bunebis damangrevelZalebTan brZolaSi gamoiyena da Seqmna koncefcia saxlisa, romelsac areSinia tornadosi. am koncefcias safuZvlad „kus mentaliteti“ udevs, igisaSiSroebis SemTxvevaSi Tavs bakanSi malavs. saxli ramdenime moculobisaganSedgeba (konkretul SemTxvevaSi ori moculobaa), romelTagan ramdenime

miwaSia CaRrmavebuli. „10 Design”-is mier SemoTavazebul koncefciaSi Senobaori nawilisagan Sedgeba, moculoba, romelSic saerTo oTaxia ganlagebulihidravlikuri Zravis saSualebiT miwis zemoTaa aweuli. am moculobis garsi

moZravi elementebisgan Sedgeba,isisni saWiroebisamebr ixsneba daixureba. moculobis garsis masaladsendviC-paneli airCies. garszegaredan foto-galvanuri panelebi dae.w. amindis sensorebia damagrebuli.amgvarad servers mudmivad ewodebainformacia temperaturis, sinotivis,atmosferuli wnevis da qarismimarTulebis cvlilebis Sesaxeb.procesori amuSavebs informacias daprognozs iZleva. Tuki prognoziT a

fexburTis stadioni atlantaSi.

2017w.

saxli anti-tornado,

koncefcia

Page 34: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

34

mosalodneli, Setyobinebis avariuli sistema irTveba. gafrTxilebuli saxlispatronebi hidravlikur Zravs aamoqmedeben da saxli miwis qveS Cadis, zemodanki specialuri nestgamZle membrana gadaekvreba. iyo saxli da aRar aris.amJamad saxli „antitornados“ koncefciaze muSaoben aSS-sa da afrikaSi,sadac ageben misi prototipebis konstruqciebs.

kinetikuri fasadebi xelovanTaTvis Semoqmedebis calke sferod iqca.efeqtis misaRwevad mxolod aluminis detalebs, foladis samagrebsa da qarsiyeneben.

los anjelesSi, livingstonSi 2006 w. Carlz soversma (TanaavtorebTanerTad) LIGO-s samecniero saganmanaTleblo centris wina fasadze Seqmnainstalacia „qaris kedeli“. 122 aluminis mili-qanqara mijriTaa damagrebuli,TiToeuli qanqara mezobel qanqarasTanaa dakavSirebuli da energiis erTielementidan meoreze gadasvlisas ulamazesi talRovani moZraoba iqmneba,TiTqos didi zomis materia irxeva qarze. SedarebiT Zlieri qaris drosqanqarebis moZraoba qaoturi xdeba. maTi amoqmedeba vizitorebsac SeuZliaT.talRis Tema pirdapir kavSirSia LIGO-s misiasTan - aq gravitaciuli talRebisaRmoCenaze muSaoben.

aseve Carlz soverss ekuTvnis 2011 wels san-franciskoSi, randal-muzeumis fasadze damontaJebuli kinetikuri instalacia, saxelwodebiT„vindsvepti“ (qarisgan daucveli). „vindsvepti“ 612 aluminis fliugerisganSesdgeba, romlebic qaris zewoliT brunavs - TiToeuli damoukideblad,amitom yoveli fliugeri sxvadasxva kuTxiTaa motrialebuli. am instalaciammuzeumis yru kedeli damkvirvebel instrumentad aqcia, igi qaris garemozeTvaliT SeumCnevel zemoqmedebas amJRavnebs.

3. daskvna

statiaSi ganxiluli kinetikuri arqiteqturuli da dizaineruliobieqtebi daaxloebiT bolo 60 wlis manZilzea Seqmnili da rogorcmagaliTebidan Cans, misi ganviTareba teqnikis ganviTarebas fexdafex miyveba.meoTxe ganzomilebis mqone, droSi cvalebadi obieqtebi kinetikuri TvisebebiswyalobiT cocxal organizmebs emsgavseba, rac adamianis arqiteqturisadmiaxlebur midgomasa da ufro mWidro kavSirs ayalibebs.

Lliteratura1.http://sensingarchitecture.com/8778/how-sensory-design-can-help-responsive-architecture-be-

more-effective/2.http://responsiveenvironments.es/3.http://hyperakt.com/items/archived/responsive-design-for-responsive-architecture/4.http://formsociety.com/2012/07/daniel-grunkranz-towards-a-phenomenology-of-responsive-

architecture-intelligent-technologies-and-their-influence-on-the-experience-of-space/

Page 35: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

35

xis konstruqciebisagan agebuli kempingebi,turizmis ganviTarebisaTvis

f. verulaSili, l. balanCivaZe, n. nakveTauri

(saqarTvelos teqnikuri universiteti, m. kostavas q. 77, Tbilisi,saqarTvelo)

reziume: statiaSi gadmocemulia xis konstruqciebis originaluriSenobebi, romelic SeiZleba dainergos saqarTvelos teritoriaze,mosaxerxebelia eqspluataciisaTvis, advilad asagebia, ar moiTxovsdidi odenobis danaxarjebs. xis masala farTod gamoiyenebasayofacxovrebo daniSnulebis sagnebis dasamzadeblad,misgan amzadebenavejs sxvadasxva daniSnulebisaTvis: sacxovrebeli da saofisemomsaxurebisaTvis.sakvanZo sityvebi: konstruqciebi, kempingebi, tyeebi, turistebi,dasasvenebeli saxlebi.

1. SesavalisaqarTveloSi xis nagebobis mSenebloba cnobilia uZvelesi droidan,

dRemde SemorCenilia sacxovrebeli saxlebis gadaxurvebi, moCuqurTmebuliaivnebi, kedlis xis wyobis nimuSebi, saZirkvlebi mowyobili xis morebze,xidebi da mravali sxva. saqarTvelo mdidaria tyis masivebiT sadac aswlovanida meti xnis xeebi xarobs.

mosaxleoba xes ara marto mSeneblobaSi iyenebs, aramed misgan amzadebssayofacxovrebeo saqmianobaSi gamosayenebel nivTebs, rogoricaa TefSebi,kovzebi, aveji da mravali sxva.

xis masala ara marto ekologiurad sufTaa, aramed mtkicea daxangamZle, uZvelesi droidan cnobilia xis aveji, romelic dResac didimowonebiT sargeblobs muzeumSi, Tu kerZo mflobelebis ojaxebSi.amdenad xisgan damzadebuli yvela sagani Tu nivTi Zalian lamazi damimzidvelia.

2. ZiriTadi nawilisaqarTvelos tyeebSi, rogorc literaturidan aris cnobili xarobs

mravali jiSis xeebi, romelic sxvadasxva daniSnulebisTvis gamoiyeneba. zogimaTgani Senoba-nagebobis asagebad aris gankuTvnili, zogic avejisdasamzadeblad, zogisagan mosapirkeTebel Txel firfitebs da mravalsxvadasxva samomxmareblo nivTebs amzadeben.

is qveynebi sadac didi tyis masivebia, magaliTad cimbirSi, kanadaSiyvela nageboba da maT Soris sakulto nagebobebi uZvelesi droidan xismasaliT igeboda. axali teqnologiebis meSveobiT xis masalis gamoyenebadReisaTvis ufro farToa (sur.1).

Page 36: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

36

suraTi 1.suraTi 1-i warmoadgens kanadis tyeSi mowyobil turistebis misaReb

kempings, romelic originaluri xis da liTonis konstruqciebiT arisSeqmnili didi diametris xis tanze.

misi elementebis damzadebis teqnilogia Zalzed martivia da adviladdasamzadebeli, kreZod saWiroa Seiqmnas iseTi sawarmoebi sadacdamuSavebuli iqneba axali tipis qarxnuli wesiT damzadebuli didgabaritianikonstruqciebi, aseve Seiqmnas merqnis narCenebis da dabali xarisxis merqnisgadamamuSavebeli warmoeba. aseTi konstruqciebisagan SeiZleba aigos, rogorcsaZinebeli saTavsoebi, sasadilo, gasarTobi darbazebi, damxmare saTavsoebi dasxva (sur. 2; sur.3).

sur.2.

Page 37: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

37

saqarTvelos regionebi, rogoricaa: svaneTi, aWara, imereTi,xaragaulisnakrZali,baxmaro, raWa, leCxumi da sxva SeiZleba warmatebiT gamoviyenoTturistuli kempingebis, sastumroebis mosawyobad.

sur.3. sur.4.

yovelive amis ganxorcielebisaTvis saWiroa Seiqmnas xis damamuSavebelisawarmoebi yvela regionSi, romelic umokles vadebSi SeiZleba dainergos.maTi damzadebuli samSeneblo xis masaliT swrafad moewyoba turistuliinfrastruqtura, romelic esoden saWiroa Cveni qveynis ganviTarebisaTvis.

3. daskvna1. adgan xis konstruqciebiT agebuli Senobebi aris sakmaod seismomedegi,

maTi gamoyeneba nebismier regionSi SeiZleba.2. turizmis ganviTarebaSi, saintereso da originaluri Senobebis Seqmna

xels Seuwyobs vizitorebis mozidvas rac ekonomikas daexmareba.3. galamazdeba isedac lamazi saqarTvelos mTa-bari, tyeebi SeiZenen

kidev erT karg funqcias damTvaliereblebisaTvis.

literatura

1. T. xmeliZe. xis konstruqciebi. teqnikuri universiteti, Tbilisi,015.2. T. xmeliZe, f. verulaSvili. laboratoriuli samuSao xisa da

plastmasis konstruqciebSi. ,,teqnikuri universiteti“, 2011w.3. T. xmeliZe, r. imedaZe. Rerovan sistemebSi ZalvebisgansazRvris

magaliTebi maqsvel-kremonas diagramis gamoyenebiT. Tbilisi,1992w.

Page 38: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

38

Акустические волны в изотронных твёрдых телахМ. Вазагашвили, Б. Чурчелаури, З. Чурчелаури

(Грузинский технический университет, ул. М.Костава 77,0175,Тбилиси, Грузия)Резюме: В работе осуществлена подстановка задачи акуцтоэлектроники связаны свозбуждением, распространением и приемом высокочастотных волни в твёрдых телах,взаимодействием этих волн. Важными характеристиками механических волноводовявляются также дисперсия и «замедление» скорости распространения основной модыпо отношению к скорости поверхностой волны релея для полупространства. Последнеесвойцтво оцобенно сущестбенно при использовании волноводов в линиях задержки,котопые служат основой устройств хранения данных в цифровой или аналоговойформе.Ключевые слова: Кромочные волны, акустическая волна, изгибная мода, колебания,сжатия-растяжения, градиент.

1. ВВедениеВнастоящем работе рассматриваются акустические волны в упругих изотропных телах,

которые распространяются по кромке, обпазованной пересечением двух ортогональнойграней и локализуемой в непосредцтбенной близости от этой кромки. Интерес к кромочнымволнам возник в связи с исследованнем топографических волноводов поверхностных волн, ипри этом восновном рассматривалась основная изгибная мода, так как скорость еераспространения может быть существенно ниже скорости рэлеевских волн. Вобще различаютдва вида кромочных волни: антицимметричные изгибные моды и симметричную модурэлеевского типа, или как её инодга називают, моду Тамма-Вейса.

2. ОСНОВНАЯ ЧАСТЬКак в изгибных модах, так и в рэлеевской деформации спадают экспоненциально при

удалении от цвободных границ, но при изгибных колебаниях волна «змеится» по кромке, в товремя как мода рэлеевского типа предцтавляет собой волну сжатия-рацтяжения. Кроме того,мода рэлеевского Типа в отличие от изгибных, не обладает дисперсей. Именно поэтомй вдальнеищем рассматриваются только эти волны, которые для кратности будем называть простокпомочными.

Для решения этой задачи ограничится рассмотрением упругого изотропного твёрдоготела, ограниченного плоцкостями 0 y,0 x . Ось z совместия с кромкой, образованной

пересечением этих плоскостей, а направление осей x и у выберем таким образом чтобы длятвёрдого тела выполнялис соотношения: 0 y,0 x . Уравнения движения, в котопых

вектор смещения представляется в виде суммы ротора некоторого вектора Ut и градиентанекоторого скаляра Ul запишем в виде

02 UCU (1)Здесь индекс обозначает компоненту смешения продольную =ℓ или поперечную

=t, и с соотвествющие скорости распростронения.Для монохпоматической волны пешение будем искат в виде

yxftkziconstU ,exp (2)подставляя это решение в уровнение (1), получия

Page 39: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

39

yxfc

ky

yxf

x

yxf,

,,2

2

2

2

2

2

(3)

Запишем частние уравнения (3) в виде yYxXyxf ,

Подставка этого выражения в уровнение (3) даст два однородных уравнения 02 xXxX (4а)

02 yYyY (4б)

где и - постоянные, связанные соотношением

2

2222

ck (5)

Из дифференциальных уравнений (4) нетрудно получить выражения для Х(х) и Y(y)удовлетворяюще условию необходимости ограничения полей. (или стремления их к нулю),когда х→, y→. Эти выражения имеют вид

),exp()(

),exp()(

yconstyY

xconstxX

(6)

Для того, чтобы волны с амплитудами, описываемыми равенствами (6), затухалицоотвестбенно по осям х и y, необходимо выполнение неравенств 0 , 0 .

Следует отметит, что каждое из полученных выражений (6) имеет вид решения,описывающего поверхностиую волну на соответственной грани. Так как польное решениеуравнения (1) опеределяется произведением частных решений (6), имеем

yxtkziconstU exp (7)где и - скорости ослабления, определяющие зону эффективно распространения

акустических кромочных воли. Экспоненциальный характер затухания волн вдоль каждой изграней, образующих кромку, обеспеьивает локализацию энергии кромочных волн внепосредтвенной близости от кромки.

Истинный вектор смещения должен быть определённой комбинацней векторов Ue иUt. Для нахождения этой комбинации ограничимся рассмотреннем следучая отсуствимеханических напряжений на кромке, положив

021 ji TT при x=0, y=0 i,j=1,2,3.

Независимое выполнение этого требования, а также использование известныесоотношений 0erotU , 0tdivU после несложных алгебрических операций приводит к

следующей зависимости между скопостями затухания компонент векторов смещения Ue и Ut

2

222

1

2

c

k (8)

и находим дисперсионное уравнение 222 5,0 tit kk (9)

Твивиальное решение последного уравнения проводит к фазовой скоростиакустической кромочной волны, определяемой равеством

Page 40: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

40

2/12/12

2

2

242

22

2

t

e

t

etk C

C

C

CCC

(10)

Как видно из (10) акустические кромочные волны являются бездисперсионными.Компоненты смещения кромочных волн, распространяющихся по ортогональных

граням, опеделяются следующими соотношенями

tC

zi

yxC

C

CC

C

C

Cyx

C

C

CC

C

CiaUU

k

e

k

ke

k

e

k

e

k

ke

k

k

yx

exp

12

exp1

112

exp1

2 2/1

2

2

2

2

2/1

2

22/1

2

2

2

2

(11)

tC

zi

yxC

C

CC

Cyx

C

C

CCaU

k

e

k

ke

k

e

k

kkz

exp

12

exp112

exp2/1

2

22/1

2

22/1

2

2

(12)

где а проузвольная постаянная.Таким образом, акустические кпомочные волны, распространяющиеся по кпомке,

образованной пересеченим ортогональных граней изотропного твёрдого тела, со скоростью,определямой выраженнием (10) и скоростями затухания на гранях

2/1

2

2

12

e

k

k

e C

C

C

2/1

2

2

12

e

k

k

t C

C

C

полностью определяются выражениями (11) и (12) с точностью до постоянногомножителя.

Заметим, что каждое из уравнений (4), рассматриваемое для соотвественногополупространства даёт решение в виде чистой релеевской волны. Позтому можно ожидатьполучения акустических кромочных волн как результата комбинации двух поверхностных волн,рацпоцтраняющихся по ортогональным плоскостия в непосредственной близости от линиипересечения этих плоскостей. Вполне естественно ожидать существование кромочных волн впьезоэлектрических кристаллах с определенной опеиентацей пересекающихся границей.Следовательно, имеется реалная возможность, возбуждения и приема таких волнпреобразователями со встречно-штыревой структурой электродов, нанесенными напьезоэлектрическими материали.

3. ЗаключениеВ заключение можно отметить, что такое достоиства кромочных волн, как отсуствие

дисперсии и дифракции, сравнительно низкая скорость распространения, возможностьисползования пребразователей с малыми апертурами, могут быть полезны при разработке линийзадержки, устройств свертки и других радиотехнических устройств.

Литература1 С. П. Томошенко. Курс теории упругости. Киев. «Наукова думка», 19722 Ю. К. Конемков. Об узгибной волне рэлеевского типа. – Акуст ж Т. У. вып. 1, 19603 В. С. Бондаренко, В. П. Дубовицкий, А. П. Крутов. Акустические кпомочные волны визотропных твёрдых телах. Физика твёрдого тела, 1975, 17.

Page 41: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

41

sxvadsxva tenSemcvelobis wvrilmarcvlovani betonismoculobiTi cocvadobis birTvebis dadgena

a. sayvareliZe, n. RuduSauri, n. narimaniZe(saqarTvelos teqnikuri universiteti, m. kostavas 77, 0175 Tbilisi

saqarTvelo.)reziume: kumSvasa da grexaze Catarebulia sxvadasxva tenSemcvelobiswvrilmarcvlovani betonis meqanikuri maxasiaTeblebis (simtkice,deformaciebi, drekadobis da Zvris modulebi, cocvadobis parametrebi)dasadgenad kompoziciebis kumSvisas da grxvisas gansazRvrulicocvadobis deformaciebze dayrdnobiT, masalebis cocovadobis SoriskavSiris SemuSavebuli formuliT gamoTvlilia sxvadasxvatenSemcvelobis betonis moculobiTi cocvadobis birTvebi.dadgenilia, rom betonis moculobiTi cocvadobis birTvebi izrdebakompozitebis tenSemcvelobis matebis proporciulad.sakvanZo sityvebi:betoni, wvrilmarcvlovani, grexa, kumSva, cocvadoba,birTvi, tenSemcveloba, parametri, formula.

1.Sesavalikompoziciur masalebSi sxvadasxva datvirTvebisas, Zabvebsa da

deformaciebs Soris kavSiris realuri suraTis dasadgenad umTavresiamasalebis cocvadobis birTvebis gansazRvra [1,2].

Catarebuli gamokvleviT dadgenilia sxvadasxva tenSemcvelobiswvrilmarcvlovani betonis meqanikuri maxasiaTeblebi kumSvisas da grexisas:simtkice, deformaciebi, drekadobis da Zvris modulebi; kumSva-gaWimvis daZvris cocovadobis birTvebi [1,2,3,4,5].

eqsperimentebSi gamocdilia:1) kumSvaze – prizmebi – 4X4X16 sm da 7X7X28 sm (xanmokle gamocdebi) da7X7X28 sm (coccavdobaze gamocdebi),2) grexaze - nimuSebi-cilindrebi d=7 da ℓ=65 sm (xanmokle cocvadobazegamocdebi).gamokvlevis ZiriTadi mizania: sxvadasxva tenSemcvelobis

wrvilmarcvlovani betonis moculobiTi cocvadobis birTvis dadgena;moculobiTi cocvadobis birTvis masalis tenSemcvelobaze damokidebulebisgansazRvra.

2. ZiriTadi nawiliCatarebulia t0=28 dRis asakis wvrilmarcvlocvani betonis nimuSebis

xanmokle gamocdebi kumSvasa da grexaze [1,3,4,5]. dadgenili meqanikuriparametrebi: simtkice, deformaciebi, Zvris da drekadobis modulebissidideebi mocemulia cxrilSi 1. cxrili 1

wvrilmarcvlovani betonis simtkicisa da deformaciebismaxsiaTeblebi

datvirTvis saxe nimuSistenSemcveloba,W%

simtkice 12, 11– mpa-1

deformacia

ij10-6drekadobis moduli

104mpa, Zvris

moduli G104mpakumSva 4,7 11=31,2 11=1390 =2,92grexa 4,7 11=4,55 212=373 G=1,22

Page 42: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

42

cocvadobis eqsperimentebSi gamocdeboda oTxi donis tenSemcvleobis

nimuSebi WmaxWm=4,7%; W=2,2%, W=1,0% (masis mixedviT), TiToeul doneze4tyupiscali nimuSi, yvela donis tenSemcvelobisas gamoicdeboda t0=28 dRisasakis nimuSebi, 180(t-t0=180) dRis ganmavlobaSi.

nimuSebis teqnologiuri parametrebi; eqsperimentis Catarebis meTodika;gamoyenebuli aparatura; dawvrilebiT mocemulia [1,3,4]. sxvadasxvatenSemcvelobis betonis kumSva-gaWimvis da Zvris cocvadobis birTvebiganisazRvreboda eqsperimentaluri monacemebze dayrdnobiT formulebiT:

012

1200

11

110

,2,tt,;

,,,

wt

wwt

wttp (1)

sadac: p–kumSva-gaWimviscocvadobis birTvia;

11– kumSvis cocvadobis deformacia;

110=0,4– mrRvevidan xanrZlivad modebuli datvirTvis done kumSvisas;

120=0,5 – mrRvevidan xanrZlivad modebuli datvirTvis done grexvisas;

- Zvris cocvadobis birTvia;

12 –cocvadobis deformacia grexisas.sxvadasxva tenSemcvelobis betonis kumSva-gaWimvis da Zvris cocvadobis

birTvebis sidideebi mocemulia cxrilSi 2.cxrili 2-is monacdmebis analizi gviCvenebs sxvadasxva tenSemcvelobis

kumSva-gaWimvis da Zvris coccvadobis birTvebi (t,t0,w) da p(t,t0,w) izrdebamasalis tenSemcvelobis zrdis proporciulad, tenSemcvelobis gamokvleul

diapazonSi 1,0%w4,7% (masis mixedviT).sxvadasxva tenSemcvelobis wvrilmarcvlovani betonis kumSva-gaWimvis da

Zvris cocvadobis birTvebis damokidebuleba droze (t,t0) dRe

modebuli

Zabva ij0mpa-1

tenSemcve

loba W%

(, p)10-4mpa-1 dakvirvebis dro (t,t0) dRe

10 20 30 40 60 90 120 180

p kumSva

110=12,4

4,7 65,0 73,0 78,0 82,0 87,0 92,0 96,9 101,8

2,7 52,3 57,1 60,6 62,7 65,0 68,0 70,0 72,5

2,2 46,2 50,1 51,5 53,0 57,3 59,2 60,0 61,0

1,0 39,6 40,6 42,8 43,1 43,9 45,8 46,7 47,5

grexa

120=2,28

4,7 80,0 90,0 95,0 99,0 105,0 111,0 115,0 120,0

2,7 65,0 70,0 74,0 76,0 79,0 83,0 85,8 89,0

2,2 57,0 61,0 63,0 65,0 67,0 70,0 72,0 74,5

1,0 48,0 50,0 51,5 52,5 53,5 55 56 57,5

Page 43: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

43

wvrilmarcvlovani betonis moculobiTi cocvadobis deformaciebis

gansazRvris eqsperimentebi ar Catarebula. aseT SemTxvevaSi moculobiTi

cocvadobis birTvs vadgenT Teoriulad, kompozitebSi Zabvebsa dadeformaciebs Soris kavSiris SemuSavebuli universaluri gamosaxulebiT,kumSva-gaWimvis da Zvris cocvadobis birTvebis eqsperimentalurad dadgenilisidideebze dayrdnobiT wrfiv areSi (Cvens SemTxveaSi) kavSiri dadeformaciebs Soris zogad SemTxvevaSi gamoisaxeba formuliT [1,2]:

t

0

1ijij

t

0

ij d,t,t3

1d,tt

(2)

sadac: (t, ) – Zvris cocvadobis birTvia;

1(t, ) – moculobiTi cocvadobis birTvia;t – dro, aiTvleba nimuSebis damzadebis momantidan (t=0);

- drois nebismieri momenti intervalSi 0t;ij – Zabvebi da ij – deformaciebi

momentSi=t0(datvirTvis dawyeba) ij da ij udris nuls.amitom t0 aris asaki datvirTvis modebis momentSi, Cven SemTxvevaSi t0=28.

0

0

t0

;t0

roca

rocaij

0

0

t0

;t0

roca

rocaij

i,j=1,2,3

3332211

-saSualo hidrostatikuri wneva;

ij- erTeulovani tenzori – kronekeris simbolo;

ji,0

;ji,1

roca

rocaij

Catarebul eqsperimentebSi martivi (erT RerZa) kumSva-gaWimvisas gvaqvs:

1;3

;0,,

0,0

ij11

332211

11ij11

ij

am aRniSvnebis SetaniT (2)-Si, formula miiRebs saxes:

t

IIijII

t

ij

dtdt

0

'2

0

11 3,,

(3)

sadac: ,,

3

1, 1

'2 ttt

(4)

avRniSnavT: ,,

3

1, '

2 ttt p(5)

(4) da (5)-is SetaniT (3)-Si miviRebT, rom martivi kumSva-gaWimvis dros

11

0

11 , dtt

p (6)

Page 44: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

44

sadac: p – kumSva-gaWimvis birTvia.(4) da (5)-isa SetaniT (3)-Si miviRebT betonis kumSva-gaWimvis, Zvris da

moculobiTi cocvadobis birTvebs (1,, p)Soris kavSiris formulas [1]

1=9-6p (7)

cxrili 2-is (p, )monacemebze dayrdnobiT formula (7)-dangansazRvruli sxvadasxva tenSemcvelobis wvrilmarcvlovani betonismoculobiTi cocvadobis birTvebis sidideebi mocemulia cxrilSi 3.

cxrili 3-is monacemTa analizi gviCvenebs, rom iseve rogorc Zvris dakumSva-gaWimvis cocvadobis birTvebis SemTxvevaSi, wvrilmarcvlovanibetonis

moculobiTi cocvadobis birTvis (1) sidide izrdeba, masalistenSemcvelobis zrdis proporciulad

4,7%Wmax,

1,0%Wmin,

max1

Wroca

roca

cxrili 3sxvadasxva tenSemcvelobis wvrilmarcvlovani betonis moculobiTi

cocvadobis birTvebis damokidebuleba droze

tenSemcve

loba W%

(, p)10-4mpa-1 dakvirvebis dro (t,t0) dRe

10 20 30 40 60 90 120 180

4,7 105,0 117,0 132,0 144,0 153,0 162,0 182,1 196,0

2,7 80,0 93,9 101,4 108,3 111,6 114,0 115,2 118,0

2,2 73,8 84,9 85,5 87,0 93,0 95,7 101,0 102,0

1,0 68,4 65,4 76,2 72,9 74,1 82,0 84,0 85,5

3. daskvnaSemuSavebulia wvrilmarcvlovani betonis moculobiTi cocvadobis

birTvis gamosaTvleli formula, masalis kumSva-gaWimvis da Zvris cocvadobisbirTvebis gamoyenebiT.

dadgenilia: sxvadasxva tenSemcvelobis wvrilmarcvlovani betonismoculobiTcocvadobis birTvebi; naCvenebia, rom kompozitis moculobiTicocvadobis birTvi izrdeba, masalis tenSemcvelobis matebis proporciulad.

literatura1. Сакварелидзе А. В.Вопросы язкоупругости строительных композиционных матералов насиликатной основе Автореферат докторской диссертации, Тбилиси, 1999 с 492.Ильюшин А.А. Победра Б.Е. Основы математической теории термовязко упругости,Москва, МГУ, 1970, 280 с3. СакварелидзеА.В. Прочностные и деформационные свойства сталефибпобетонабетон ж\бМосква 1986 №8 с 12-134 . СакварелидзеА.В. Зависимость характеристик ползучести сталефибробетона 28-суточноговозроста при постоянных влажности и температуре. Механика композитных материалов Рига1986 №3 с 59-665 a. sayvareliZe grexisas betonis cocvadobaze masalis tenSemcvelobisgavlena. samecniero-teqnikuri Jurnali “mSenebloba”, Tbilisi #3(10), 2008,gv. 87-91

Page 45: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

45

samSeneblo-teqnikuri eqspertizis CarTuloba mSeneblobisusafrTxoebisa da xarisxis marTvaSi

m. wiqariSvili, n. rodonaia(saqarTvelos teqnikuri universiteti, m. kostavas 77, 0175 Tbilisi

saqarTvelo.)

reziume: statiaSi ganxiluli da gaanalizebulia saqarTveloSisamSeneblo-teqnikuri eqspertizis CarTuloba mSeneblobisusafrTxoebisa da xarisxis marTvaSi. gamoikveTa, romeqspertizis CarTuloba aucilebelia I, II, III da IV klassdaqvemdebarebuli Senoba-nagebobebis proeqtirebisa damSeneblobis warmoebis etapebis kontrolisaTvis.

sakvanZo sityvebi: samSeneblo-teqnikuri eqspertiza, usafrTxoeba,xarisxi, akreditacia.

1. Sesavali

sabazro ekonomikaze gadasvlis pirobebSi da qveyanaSi politikuri dasocialuri mdgomareobidan gamomdinare mSeneblobis mocu-lobis mkveTriSemcirebisas, gasuli sukunis 90-ian wlebSi saqarTvelos sam-Seneblokompleqsi aRmoCnda dangreuli. mravalma gamocdilma profesionalma datovadargi. Sedegad warmoiSva arsebiTi problemebi samSeneblo obieqtebis Suargolis specialistebiTa da ZiriTadi specialistebis xelosnebiT (muSebiT)dakompleqtebis saqmeSi.

praqtikulad, likvidirebuli iqna aTwleulebis ganmavlobaSiCamoyalibebuli uwyebrivi kontrolis vertikaluri sistema. Tanac, igiarafriT ar aRmoCnda Secvlili. saxelmwifo kontrolis sistema gansaxilvelsferoSi Sesustebulia, saxelmwifo zedamxedvelobis organoebis uflebebimkveTrad SeizRuda. Semcirda mSeneblobis usafrTxoebis saxelmwiforegulireba.

2. ZiriTadi nawili

bolo wlebSi saqarTveloSi gaizarda mSeneblobis moculoba.amavdroulad, adgili aqvs rTuli, sapasuxismgeblo Senobebis, adamianTamasobrivi TavSeyris nagebobebis (sacurao auzebi, sportuli darbazebi,stadionebi da a.S.), maRali Senobebis agebis tendencia, romelTa avariebimniSvnelovan materialur zarals da adamianTa msxverpls gamoiwvevs.uwyebrivi kontrolis ararsebobisas, saxelmwifo (meria, municipaliteti)zedamxedvelobis TanamSromlebi, arasakmarisi raodenobis SemTxvevaSi ar arisgarantia imisa, rom am sferoSi daculia yoveli adamianis konstituciuriufleba jansaR garemoze.

Page 46: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

46

mSenebare da eqspluataciaSi myofi Senobebis Catarebuli gamokvlevebis,dazianebebis ganxolvis safuZvelze, SeiZleba gamoiyos mosalodneliavariebis warmoqmnis Semdegi ZiriTadi mizezebi:

Senobebisa da nagebobebis teqnikuri eqspluataciis wesebis darRveva;

normatiuli dokumentebis moTxovnaTa darRveva da proeqtidan gadaxrebisamSeneblo-samontaJo samuSaoebis Catarebisas;

konstruqciaze saangariSo datvirTvebis gadameteba anu moqmedidatvirTvebis gazrda saangariSo datvirTvebTan SedarebiT mSeneblobis,rekonstruqciisa da saremonto samuSaoebis Catarebisas;

konstruqciuli sistemis da calkeuli konstruqciebis dabali simtkice;

saZirkvlebis jdoma, gamowveuli fuZis gruntebis mzidunarianobisSemcirebiT da maTi ZvradobiT;

mcdari saproeqto gadawyvetebis gamoyeneba.es mizezebi gansazRvrulia dadgenili darRvevebisa da Senobis,

nagebobis an calkeuli konstruqciuli elementebis mdgomareobaze maTizegavlenis mixedviT da warmodgenilia ganmeorebadobis sixSiris mixedviT.avariebis umetesoba dakavSirebulia Senobebis teqnikuri eqspluataciiswesebis darRvevasTan.

saeqsperto praqtikis analizidan SeiZleba gamoiyos xarisxis Sefasebissadavo sakiTxebi, rogoricaa:

mxareebma (meijare da damkveTi) ar ician samSeneblo kanonmdeblobissamarTlebrivi baza da cudad floben normatiul-samSeneblo bazas;

mraval samSeneblo organizaciaSi ar funqcionirebs an marTebulad arfunqcionirebs xarisxis marTvis sistema da ar moizideba samSeneblo-samontaJo samuSaoebis xarisxis eqspertizis laboratoriebi(gansakuTrebiT faruli/dafaruli samuSaoebis warmoebisa da miRebisas,rogoricaa fuZe-saZirkvlebi, sainJinro qselebi, hidrosailozaciodafarvebi);

aramarTebulad aris Sedgenili da gaformebuli Sesabamisi saproeqtodokumentacia;

ar aris damuSavebuli amgvari samuSaoebis xarisxis SemowmebismeTodologia, romelic iZleva misi Sedegebis sasamarTlo praqtikaSiufro efeqturad gamoyenebis saSualebas;

moijare mSeneblobis procesSi sakuTari an damkveTis iniciativiTaucilebeli gaTvlebis gareSe cvlis samSeneblo masalebs, nakeTobebsada konstruqciebs, dadgenili wesisa da kanonis gareSe. Sedegad Cndebaxarvezebi, warmoiqmneba saavario situaciebi, ris gamoc igive damkveTiiTxovs kompensacias;

calkeul SemTxvevebSi damkveTi, romelsac ar aqvs SesaZlebloba anubralod ar surs gadauxados meijares Sesrulebuli samuSaoebisSesabamisi safasuri;

aramkafiod Camoyalibebuli samSeneblo normebisa da wesebis calkeulinormebi iZleva maTi mosarCelis, mopasuxisa da eqspertis sxvadasxvagziT gagebis saSualebas, rasac Semoaqvs gaurkvevloba saeqspertodaskvnebSi, aqedan gamomdinare sasamarTlos gadawyvetilebaSi.

Page 47: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

47

saeqsperto saqmianobis samarTlebrivi regulirebis sirTuledakavSirebulia saxelmwifo xelisuflebis organoebis administraciulreformasTan, romelic mimdinareobs. uflebamosilebaTa moculoba,nairsaxeoba da sakontrolo-sazedamxedvelo organoebis uwyebrividaqvemdebareba aRniSnuli reformis procesSi icvleba. am garemoebasTandakavSirebiT, kanonmdeblebis mier Setanilia Sesworebebi ZiriTad aqtebSi,Tematur kanonebSi da kanonqve aqtebSi. am SesworebebiT uqmdeba is muxlebi,romlebmac dakarges aqtualoba da Semodis axali debulebebi, romlebicakmayofileben Tanamedrove pirobebs.

saqarTvelos Zalisxmevas moaxdinos erovnuli kanonmdeblobisharmonizacia evrokavSiris kanonmdeblobasTan, aseve Seaqvs seriozulikoreqtivebi arsebuli urbanuli dagegmvis kanonmdeblobaSi.

administraciuli reformiT gamowveuli gardamavali periodis sirTuleda xangrZlivoba moiTxovs samarTlebrivi regulirebis praqtikuli situaciisgamosaxvas saeqsperto saqmianobis arsebul momentSi da mis perspeqtiulorganizebas.

eqspertizis sferos aregulirebs mTavrobis dadgenileba #57 (2009 wlis24 marti), romlis V Tavi aris saeqsperto Sefaseba samSeneblo saqmianobaSi[1].

amonaridi #57 dadgenilebidan:muxli 26. savaldebulo saeqsperto Sefasebas daqvemdebarebulisamSeneblo dokumentis nawilebi da maTi saeqsperto Sefasebis

Catarebis procedura.1. damkveTisaTvis savaldebulo saeqsperto Sefasebas eqvemdebareba am

dadgenilebiT gansazRvruli:a) IV klass daqvemdebarebuli Senoba-nagebobebis mSeneblobis

ganxorcielebis dokumentebis proeqtebis Semdegi nawilebi:a.a) sainJinro-geologiuri kvlevis saeqsperto Sefaseba;a.b) fuZeebis, saZirkvlebisa da sxva ZiriTadi konstruqciebis saeqsperto

Sefaseba;b) V klass daqvemdebarebuli Senoba-nagebobebis mSeneblobis

ganxorcielebis dokumentebis proeqtebis Semdegi nawilebi:b.a) sainJinro-geologiuri kvlevis saeqsperto Sefaseba;b.b) fuZeebis, saZirkvlebisa da sxva ZiriTadi konstruqciebis saeqsperto

Sefaseba;b.g) dokumentebis proeqtebis teqnologiuri nawilebis (aseTis arsebobis

SemTxvevaSi) saeqsperto Sefaseba.~muxli 27. savaldebulo saeqsperto Sefasebas daqvemdebarebuli Senoba-

nagebobebis mSeneblobis warmoebis etapebi da maTi eqspertizis Catarebisprocedura

1. savaldebulo saeqsperto Sefasebas eqvemdebareba am dadgenilebiTgansazRvruli V klass daqvemdebarebuli Senoba-nagebobebis mSeneblobiswarmoebis yvela is etapi, romelic am debulebis 26-e muxlis pirveli ,,b”qvepunqtiT gansazRvruli samSeneblo dokumentis nawilebis (garda sainJinro-geologiuri kvlevisa) mSeneblobis ganxorcielebasTan aris dakavSirebuli.

Page 48: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

48

2. eqsperti yoveli etapis dasrulebisas axdens mSeneblobis procesismSeneblobis ganxorcielebis dokumentebTan Sesabamisobis saeqspertoSefasebas, rasac adasturebs saTanado etapis dasrulebis oqmze xelmoweriT.

aRniSnuli arasakmarisia da dasaxvewia, radgan aRniSnuli dadgenilebismixedviT ar ganixileba I, II da III klass daqvemdebarebuli Senoba-nagebobebisproeqtebis da I, II, III da IV klass daqvemdebarebuli Senoba-nagebobebismSeneblobis warmoebis etapebis eqspertiza. amavdrouladCamoTvlil klasebs daqvemdebarebuli Senoba-negebobebis ukontrolodmSenebloba aranakleb riskis Semcvelia.

vin unda iyos eqsperti samSeneblo dargSi da riT regulirdebaaRniSnuli sfero.

Seiqmna `akreditaciis erTiani erovnuli organo – akreditaciis centri~da arsebobs saqarTvelos mTavrobis 2014 wlis 15 ianvris #61 dadgenileba –`teqnikuri reglamentis – gansakuTrebuli mniSvnelobis obieqtebismSeneblobis proeqtebis savaldebulo eqspertizis Catarebis droebiTi wesisdamtkicebis Taobaze~.

akreditaciis centri saeqsperto organizaciebs – inspeqtirebisorganoebs aniWebs akreditacias mSeneblobis sxvadasxva sferoSi, rac wingadadgmuli nabijia.

ra ris akreditacia? akreditacia aris Sesabamisobis Sefasebis organos (SSo) kompetenciis

oficialuri aRiareba; Sesabamisobis Sefasebis organoebs warmoadgenen: laboratoriebi (testirebis, sakalibrebeli, samedicino); inspeqtirebis organoebi; sartifikaciis organoebi.

saqarTvelos mTavrobis 2014 wlis 15 ianvris #61 dadgenileba –`teqnikuri reglamentis – gansakuTrebuli mniSvnelobis obieqtebismSeneblobis proeqtebis savaldebulo eqspertizis Catarebis droebiTi wesis

Page 49: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

49

damtkicebis Taobaze~ aregulirebs gansakuTrebuli mniSvnelobis obieqtebismSeneblobis proeqtebis da mSeneblobis warmoebis etapebis eqspertizas.eqspertobis kandidati eqspertad SeirCeva dadgenilebaSi mocemulikriteriumebis mixedviT. eqspertizis kandidatis mier warmodgenilisrulyofili informaciis moTxovnebTan Sesabamisobis dadgenis SemTxvevaSi,SemTanxmebeli organo werilobiT iTanxmebs eqspertis kandidaturas [2].

rogorc irkveva saqarTvelos akreditaciis centri gascems akreditaciasinspeqtirebis organoebze mSeneblobis yvela sferoSi, e.i. akreditaciiscentrma SeiZleba moicvas saqarTvelos mTavrobis #61 dadgenileba (15.01.2014),romelic erT kerZo SemTxvevas exeba, ra Tqma unda erT-erT sapasuxismgebloobieqts – gansakuTrebuli mniSvnelobis obieqtis mSeneblobas. magram CveniazriT aRniSnulma dadgenilebam Tavis funqcia dakarga da uflebamosilebaunda gadaeces saqarTvelos akreditaciis centrs.

3. daskvna

statiis kvleviT nawilSi mocemuli analizis safuZvelze SeiZlebadavaskvnaT, rom samSeneblo-teqnikuri eqspertizis CarTuloba mSeneblobisusafrTxoebisa da xarisxis marTvaSi aucileblad unda gaizardos Senoba-nagebobebis `sicocxlis~ ciklis yvela etapze, rac saSualebas mogvcemsdaculi iqnas yoveli adamianis konstituciuri ufleba jansaR garemoze.

literatura

1. saqarTvelos mTavrobis 2009 wlis 24 martis #57 dadgenileba`mSeneblobis nebarTvis gacemis wesisa da sanebarTvopirobebis Sesaxeb~,gv. 2327;

2. saqarTvelos mTavrobis 2014 wlis 15 ianvris #61 dadgenileba `teqnikurireglamentis – gansakuTrebuli mniSvnelobis obieqtebis mSeneblobisproeqtebis savaldebulo eqspertizis Catarebis droebiTi wesisdamtkicebis Taobaze~, 6 gv.

Page 50: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

50

q. Tbilisis fanaskertelis quCis mewyeri

g. WoxoneliZe, n. areSiZe, g. areSiZe

(saqarTvelos teqnikuri universiteti, m. kostavas 77, 0175 TbilisisaqarTvelo.)

reziume: naSromSi ganxilulia fanaskertelis quCis mewyruliprocesebi, romlebic gxvdeba ZiriTadad qanebSi argilitebisa daqviSaqvebis morigeobaSi. es qanebi miekuTvneba kldovan qanebs, amitommasSi mewyruli procesebi, rogorc mtkice qanebSi iSviaTad gvxvdeba, esiSviaToba aris im SemTxvevaSi Tu ferdobis daqaneba emTxveva qanebisvardnis mimarTulebas.sakvanZo sityvebi:ximinjebi, anTropogenuri, argilitebi, qviSaqvebi.

1.Sesavaliq. TbilisSi mewyruli prcesebis ganviTarebas ZiriTadad iwvevs

anTropogenuri procisebi.kerZod ferdobebis moWra gzebis gayvanasTan daSenoba-nagebobebis mSeneblobasTan dakavSirebiT. aseTi SemTxvevebi qalqaSibevria, mewyrebi ZiriTadad axasiaTebs Tixovan gruntebs.

Cven SemTxveaSi ganxilulia mewyeri kldovan qanebSi argiliTebisa daqviSaqvebis morigeobaSi. statiaSi ganxilulia is mizezebi, ramac gamoiwviamewyeri fanaskertelis quCaze.

2. ZiriTadi nawilifanaskertelis quCaze ganviTarebuli mewyeri gansakuTrebuli saxis

mewyeria. aq mewyeri ganviTarebulia ZiriTad qanebSi mesameuli asakisargiliTebisa da qviSaqvebis morigeobaSi. am SemTxvevaSi mewyris warmoSobisgansakuTrebuli mdgomareoba gamoixateba imaSi, rom ZiriTadi qani, qviSaqvebisdasta curavs ZiriTad qanze argiliTebze. rogorc aRvniSneT, q. TbilisSiargiliTebi da qviSaqvebi morigeobaSia, rac niSnavs imas, rom rodesacaRniSnuli qanebi ileqeboda zRvaSi, maTi daleqva xdeboda ciklurad.daileqeboda argiliTebi, romelic im droisTvis Tixebs warmoadgenda, raRacperiodis Semdeg xdeboda zRvis transgresia da ileqeboda qviSaqvebi. escikli meordeboda periodulad. Semdeg aRniSnuli qanebi moxvda maRalitemperaturisa da didi wnevis qveS, ris Sedegadac ganicada saxecvlileba dadReisaTvis warmoadgens argiliTebisa da qviSaqvebis morigeobas. aRvniSnavT,rom morigeobaSi xan argiliTebis simZlavre sWarbobs, xan ki qviSaqvebis.fanaskertelis quCaze sWarbobs qviSaqvebi. Sefardeba aseTia 3:1.

argiliTebi aRniSnul ubanze TxelSreobriobiT xasiaTdeba. rogorcaRvniSneT, liTologiurad Tixebs warmoadgens, romelmac saxe icvala maRalitemperaturisa da didi wnevis Sedegad da miiRo Tixafiqlebis saxe.argiliTebi muqi moSavo feriT xasiaTdeba. maTi Tixuri fraqcia ZiriTadadkaolinitisgan aris warmodgenili. Seicavs mcire raodenobiT kvarcsa daiarozits. gamofitvis procesebis mimarT metad aramdgradia. gamofitvis

Page 51: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

51

Sedegad argiliTebi mkveTrad icvlian fers. maTi muqi Savi feri gadadis,rkinis Jangeulebis warmoSobis zegavleniT, moyviTalo-moyavisfro(Jangisferi) ferSi. isic aRsaniSnavia, rom argiliTebi gamofitvisas mkveTradkargavs simtkices. argilitebi TxelSreobriobiT xasiaTdebian. Sris simZlavre0.3-0.5 mm-s Seadgens.

qviSaqvebi mineraluri SedgenilobiT ZiriTadad arkozulia. misicalkeuli marcvlebi Secementebulia Tixuri masaliT, xasiaTdebamonacrisfro feriT. gamofitvis qerqis zolSi napralianobiT xasiaTdeba.xSirad napralebi Sevsebulia TabaSiriT. mkvlevar e. javaxiSvilisgamokvlevebiT TabaSiri warmoiSva rkinis Jangeulebis daSlis Sedegad,romelic rTul process warmoadgens. qviSaqvebi argiliTebTan SedarebiTgacilebiT mtkicea. simtkicis maCveneblis mixedviT isini kldovan qanebs

miekuTvneba (maTi simtkicis zRvari erTRerZa kumSvazeRკ>50კგ/სმ2). rogorcaRvniSneT, Cven SemTxvevaSi morigeobaSi sWarbobs qviSaqvebi.

nax. 1. ferdobis moWra gzis gayvanis gamo

fanaskertelis quCaze mewyris warmoSobis mizezi ferdobis moWraa.ferdobi moiWra gzis gayvanis gamo, ris Sedegadac warmoiSva 3-4 m simaRlisvertikaluri gaSiSvleba. rogorc gazomvebma viCvena, qanebis daqanebaSeadgenda 20-250 da mimarTuli iyo ferdobis daxris mimarTulebiT. gzagaiyvanes, magram oTxi metri simaRlis vertikaluri gaSiSvleba datovessayrdeni kedlis gareSe. Sedegmac ar daayovna, movida didi raodenobiTatmosferuli naleqebi. wyali SeiWra argiliTebisa da qviSaqvebis daSreebissibrtyeSi, daasvela orive qani, rogorc zeda ise qveda, dasvelebis SedegadqviSaqvebsa da argiliTebs Soris Semcirda xaxunis Zla da ferdobi daimewyra.amrigad, ZiriTadi qanebis SemTxvevaSi moxda qanebze dacureba. rac SeexebasaangariSo sqemis Sedgenisas mewyruli ferdobis blokebad dayofas, aseTSemTxvevaSi yvela bloki Tanabari simaRlisaa. Cven cxr. №1-Si naCvenebi gvaqvsfanaskertelis quCaze mewyruli ferdobis saangariSo cxrili. aq naTlad Cans,

Page 52: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

52

rom φ და C TavisTavad gasaSualebulia imitom, rom yvela bloki Tanabari

simaRlisaa. amitom tg mudmivia yvela blokisTvis.

fanaskertelis quCaze mewyruli ferdobis saangariSo cxrili 1

ბლო

კის

ბლო

კის

მოცუ

ლო

ბამ3

ბლო

კის

წონა

g,ტ H=gtgφ

α=70

tg(

)

1 60.5 115.0 14.0 0.22 12 -5 0.087 9.52 52.2 99.0 12.0 0.22 12 -5 0.087 8.03 62.4 119 15.0 0.22 12 -5 0.087 9.54 29.4 56 7.0 0. 22 12 -5 0.087 7.05 24.0 46 6.0 0. 22 12 -5 0.087 6.0

54.0 14

T=H-Emewyruli ferdobis angariSma gvaCvena, rom ferdobi aramdgradia.

mewyeris SeCerebisTvis aucileblad saWiroa sayrdeni kedlis mowyoba.dReisaTvis sayrdeni kedeli ara aqvs ferdobs, amitom uxvi naleqebisperiodSi mosalodnelia kvlavac ganaxldes mewyeri.

3. daskvnaq. TbilisSi rogorc yvela mTagorian qveyanaSi mewyruli procesebis

Casaxva da ganviTareba bevrad aris damokidebuli qanebis saxeobazemaTgeologiur pirobebze. Cven SemTxvevaSi mewyris warmoSobis mTavari mizeziaris ferdobze arTropogenuri procesebis ganviTareba. kerZod samanqano gzisgayvanisasmoxda ferdobis CamoWra, igi datoves sayrdeni kedlis gareSe.

literatura1. kereseliZe d. gruntebis meqanika da fuZe-saZirkvlebi. Tbilisi, ganaTleba,

1977 weli;2. oragveliZe z. ximinjovani mewyersawinaaRmdego nagebobebis ferdobebze

ganlagebisas mwkrivebs Soris manZilebis gansazRvra. s.t.u. Sromebi, №2,1998 weli.

3. oragveliZe z. mewyrebis Sekaveba ximinjovani nagebobebis gamoyenebiT,samTo Jurnali, №1(3), 1999 weli.

4. Арешидзе Г.М. Оползны Грузинслой СССР. Тбилиси, Мецниереба, 1980.

Page 53: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

53

mSenebloba da katastrofis riskis marTvaAT. melqaZe, T. kapanaZe

(saqarTvelos teqnikuri universiteti, m. kostavas 77, 0175 TbilisisaqarTvelo.)

reziume: naSromSi ganxilulia, samSeneblo sferoSi SesaZlo sagangebosituaciebis (katastrofebis) riski marTvis meTodologia. SesabamisadgansazRvrulia, Tu rogor unda Catardes riskis identificireba,analizi da Sefaseba. mocemulia riskis ZiriTadi komponentebi damaTidadgenis meTodi. Aaseve, warmodgenilia mSeneblobis usafrTxoebisada riskis marTvis normatiul-teqnikuri regulaciebSigasaTvaliswinebeli saTanado rekomendaciebi da saxelmZRvaneloprincipebi.sakvanZo sityvebi: samoqalaqo usafrTxoeba; Senoba–nagebobebisusafrTxoeba; sagangebosituaciebisriskis marTva; riskis Semcireba,safrTxe, zegavlena, mowyvladoba, medegoba.

1. Sesavali2015 wlis 14-18 marts q. sendaiSi katastrofebis riskis Semcirebis

„gaeros“mesame msoflio konferenciaze miRebul iqna „sendais2015-2030 wlebissamoqmedo CarCo programa“ romlis saxelmZRvanelo principebi da samoqmedoprioritetebia:sagangebo situaciebis riskis gaazreba dagacnobiereba;sagangebo situaciebis riskis marTvis rolisgaZliereba;samecniero potencialis gamoyeneba riskis marTvis da Semcirebisproeqtebis ganxorcielebaSi.

niSandoblivia, rom „sendais CarCo programis” rekomendaciebissafuZvelze akademiuri, samecniero da kvleviTi organizaciebi, TavianTsaqmianobaSi, unda koncentrirdnen katastrofebis riskebis warmoSobisfaqtorebisa da scenarebis kvlevaze.

evrokavSiris samoqalaqo usafrTxoebis meqanizmi moicavs evrokavSirissagangebo situaciebis riskebis prevenciisTvis strategiul CarCo-moqmedebebs,romelTa mizania sagangebo situaciebis Sedegebis prevenciiTa da SemcirebiTstabilurobisa da usafrTxoebis maRali donis miRweva.

am mimarTulebiT sagangebo situaciebis riskis Sefaseba da rukazedatana, riskebis eleqtronuli atlasis (ERRA) ganviTareba damiwaTsargeblobisa da samSeneblo daproeqtebis procesSi maTi efeqturigamoyenebis uzrunvelyofa umniSvnelovanesi amocanaa.

zemoaRniSnuli rekomendaciebi asaxulia saqarTvelos kanonSi„samoqalaqo usafrTxoebis Sesaxeb“, romelic gulisxmobs sagangebosituaciebis marTvis regulirebis wesebis evropul standartebTan miaxloebasda saqarTvelos mTavrobas avalebs sagangebo situaciebis (katastrofebis)riski marTvis gegmis momzadebis wesebis SemuSavebas da danergvas.

2. ZiriTadi nawilizogadad, sagangebo situaciis riski warmoadgens sagangebo situaciis

warmoqmnis SesaZleblobas, romelic ganisazRvreba safrTxis winaSe mdgariadamianis sicocxleze, janmrTelobasa da qonebaze, agreTve garemozeuaryofiTi zemoqmedebiTa da SedegebiT.

Page 54: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

54

riskis gansazRvra, Tavis mxriv, aris misi identifikaciis, analizis daSefasebis erTiani procesi da amave dros riskis marTvis ZiriTadi sawyisikomponenti. igi moicavs riskis (an/da misi garkveuli sididis) daSvebis mizniTriskis analizis Sedegebis riskebis kriteriumebTan Sedarebas. xolo, riskisidentifificireba warmoadgens riskis aRmoCenis, amocnobis da aRwerisprocess. igi ganixilavs yvela saxis bunebrivi da teqnogenuri xasiaTissagangebo situaciebis ganviTarebis SesaZleblobas. riskis gansazRvris sawyisetaps warmoadgens riskebisa da safrTxeebisadmikompleqsur midgomiT maTiidentificireba da analizi. riskis marTvisSemdegi komponentia riskebisSefaseba da misi ganmsazRvreli ZiriTadi elementebis e.w. ricxviTi matricebisgansazRvra da formireba, riskebis scenarebis SemuSaveba, maTi Semamcirebelizomebis dasaxvada riskis marTvis yvela doneze maTi sistematuri srulyofa.

riskebis Sefasebis mizniT, unda ganisazRvros is socialuri,ekonomikuri (sawarmoo) seqtorebi da SesaZlo sagangebo situaciebis zonebida ubnebi, romelTaTvisac arsebobs mniSvnelovani potenciuri riskebi da amavedros SesaZlebelia maTi Tavidan acileba an Semcireba.

riskis Sefaseba aris riskis analizis Sedegebis riskis kriteriumebTanSedarebis procesi, raTa dadgindes riskis xarisxi anu riski an/da misi sidideramdenad misaRebia misi mniSvnelobidan gamomdinare. riskis kriteriumebi arisparametrebi, romelTa WrilSic ganixileba Sesafasebeli riskis mniSvneloba.riskebis kriteriumebi SeiZleba moicavdnen maTTan dakavSirebul danaxarjebsda mogebebs, samarTlebriv moTxovnebs, socialur-ekonomikur da garemosTandakavSirebul faqtorebs, monawile mxareebiis interess da sxva.

sagangebo situaciis riskis matrica (R) ganisazRvreba, rogorc safrTxis(H) da misi zegavlenis (W) matricaTa namravli.

R = H * Wriskis ganmsazRvreli erTerTi ZiriTadi parametria safrTxe. igi

SeiZleba iyos saSiSi bunebrivi, anTropogenuri, maT Soris sawarmoo ansatransporto teqnologiuri, infrastruqturis gaumarTaobiT an adamianiskonkretuli saqmianobidan da sxva szogadoebaSi saxifaTo qmedebebiTganpirobebuli procesi, movlena an incidenti, romelmac SeiZleba gamoiwviosadamianis sicocxlis mospoba, dazianeba an janmrTelobaze uaryofiTizegavlena, sakuTrebis (qonebis) dazianeba an mTliani ganadgureba, saarsebowyaroebisa da sayofacxovrebo pirobebis moSla, socialuri da ekonomikuripirobebis rRveva, garemos dazianeba da sxv.

safrTxeebs ganarCeven drois garkveul periodSi gamovlenis albaTobiTada intensivobiT anu siZlieriT, ganviTarebis siCqariT, xangrZlivobiT,periodulobiT da gavrcelebis arealiT. xolo, rac Seexeba safrTxis winaSedgomas, es aris adamianebis, mosaxleobis, sakuTrebis (qonebis), Senoba-nagebobebis, teqnologiuri, sakomunikacio, komunaluri, satransporto, energoda sxva saxis sistemebis anu safrTxis winaSe mdgomi yvela im elementismdgomareoba, romlebmac sagangebo situaciis damazianebeli zemoqmedebisSedegad SesaZloa ganicadon ziani an zarali. amdenad, safrTxis Sefasebaaris konkretuli sagangebo situaciis gamomwvevi safrTxis intensivobis(siZlieris) da misi moxdenis/ganviTarebis albaTobis gansazRvris procesi.

Page 55: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

55

riskis xarisxis maCveneblis saboloo ricxviTi mniSvneloba gamoisaxebaxuTquliani gradaciis sistemiT:1 qula - umniSvnelo - ar moaxdens sagrZnob gavlenas usafrTxoebis

garemoze, politikur, ekonomikur, socialur cxovrebaze;2 qula - saSualo - iqoniebs SezRudul gavlenas usafrTxoebis garemoze,

Tumca SesaZlebeli iqneba mis SedegebTan moklevadian perspeqtivaSigamklaveba. ar gamoiwvevs usafrTxoebis mniSvnelovan gauaresebas;

3 qula - saSualod mZime - imoqmedebs usafrTxoebis garemoze. sagrZnob ziansmiayenebs sazogadoebas (mosaxleobas) da organizacias romelimemniSvnelovan sferoSi an sferoebSi (politikur, ekonomikur, socialur ansamxedro), magram SesaZlebeli iqneba mis SedegebTan gamklavebasazogadoebrivi resursebis maqsimaluri mobilizebis gareSe da arSeaferxebs sazogadoebisa da marTvis organoebis normalurfunqcionirebas;

4 qula - mZime - seriozul zians miayenebs usafrTxoebis garemos,daazaralebs sazogadoebas (mosaxleobas) da organizacias erTmniSvnelovan sferoSi, da/an gavlenas moaxdens yvela an TiTqmis yvelasferoze (politikuri, ekonomikuri, socialuri, samxedro), pirdapirsafrTxes uqmnis mis usafrTxoebas, zogadad funqcionireba-arsebobas dayvela saxis faseulobebs. Sesabamisad Sedegebis aRmofxvras dasWirdebaerovnuli resursebis sruli amoqmedeba;

5 xuTi - katastrofuli - gamanadgureblad emuqreba usafrTxoebis garemos,arsebiT safrTxes uqmnis sazogadoebis (mosaxleobis) da organizaciiszogadad funqcionireba-arsebobas.

riskis ganmsazRvrel organzomilebian skalas gaaCnia 5 gradacia. riskismatrica SeiZleba warmodgenil iqnas skalaze, rogorc safrTxis da misizegavlenis xarisxis gradaciis erTida igive bijiT, anu simetriuli formiT.safrTxis albaTobisa da zegavlenis xarisxebis qulebi warmodgeniliaqvemoT moyvanil cxrilSi:

safrTxeebisanalizis Semdeg xdeba safrTxis winaSe mdgomi obieqtebis da mosaxleobisgansazRvra. am SemTxvevaSi, identifikaciisa da daTvlis efeqtur xerxswarmoadgens geoinformaciuli sistemis (GIS) gamoyeneba da mis safuZvelzerukebis Sedgena.

riskis Sefasebis procesis dawyebamde, teritoriuli matricis SeqmnismizniT, unda moxdes SesaZlo sagangebo situaciebis zonis miznobrivadfiqsirebuli sazRvrebis mqone teritoriebad dayofa (zonireba). aseve, undaSeirCes drois fiqsirebuli momenti da riskis zogadi fardobiTi sazomi -qulebi.

safrTxis Sefaseba gulisxmobs:

safrTxisalbaTobisxarisxi qulebi zegavlenisxarisximometebuladxSiri 5 ZalianZlierixSiri 4 ZlierizomieradxSiri 3 zomieriiSviaTi 2 sustiZalianiSviaTi 1 Zaliansusti (umniSvnelo)

Page 56: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

56

-safrTxis moxdenis albaTobis gansazRvras da mis safuZvelze albaTobismatricis Seqmnas;

-safrTxis zegavlenis arealis geografiuli analizs (sagangebo situaciiszonis teritoriis mdebareoba, farTobi, sazRvrebi) da mis safuZvelze,gansaxilveli teritoriis, koordinatTa badis saSualebiTsaangariSoubnebad dayofa da teritoriuli matricis Seqmna;

-safrTxis zegavlenis periodis drosTan dakavSirebuli parametrebis:safrTxis warmoqmnis siCqarisa da misimoqmedebis xangrZlivobis dadgenada analizi;

-safrTxis gangamomdinare damazianebeli faqtorebis sididis (siZlieris(Zalis) da energiis, intensivobis sididis, aseve impulsis formis,sididisa da moqmedebis drois da a.S.) dadgena da analizi;

-safrTxis zegavlenis periodis drosTan dakavSirebuli parametrebis dasafrTxis gangamomdinare damazianebeli faqtorebis sididis mixedviTsafrTxis siZlieris (Zalis) matricisSeqmna.safrTxeebis Sefasebis dros unda dadgindes identificirebuli

safrTxis ganviTarebis albaToba. misi klasificirebisTvis gamoiyeneba xuTsafexuriani skala. es klasificireba, Seicavs 1-dan 5-mde kategoriebs,romlebsac SeesabamebaT Sesabamisi statistikuri albaToba.aRniSnulikategoriebimocemuliacxrilissaxiT:

safrTxis moxdenis albaTobis klasificirebis kategoriebis mniSvnelobebiSefaseba klasifikacia N-jer erTi wlis

ganmavlobaSi; (N)erTxel XweliwadSi; (X)

5 didialbaToba ≤ 0.1 104 SesaZlebeli ≤ 0.01 1003 savaraudo ≤ 0.001 10002 naklebadsavaraudo ≤ 0.0001 100001 Zaliannaklebadsavaraudo ≤ 0.00001 100000

safrTxis matrica ganisazRvreba, rogorc safrTxis siZlieris

matrica(F)gamravlebuli safrTxis moxdenis albaTobis matricaze (Z):H = F* Z

sagangebo situaciis zegavlenis matrica warmoadgens savaraudosafrTxeebis yvela kategoriis zegavlenaTa jamuri matricisa da medegobis

matricis fardobas:

W= .

sagangebo situaciis SesaZlo Sedegebi ganisazRvreba safrTxis zegavleniskategoriebis jamuri mniSvnelobiT. safrTxis zegavlenis kategoriebia:

antropogenuli zegavlena ( )ganisazRvreba uSualod safrTxis winaSe

mdgomi adamianebze safrTxis damazianebeli zemoqmedebis Sedegebis Semdegisaxis faqtorebis raodenobrivi sazomiT: sikvdilianobis ricxvi, mZimeddaSavebuli an daavadebuli adamianebis raodenoba da droebiT adgilmonacvlepirTa raodenoba.

zegavlena garemoze( )ganisazRvreba: garemoze miyenebuli zianiT da

uaroyofiT faqtorebze gamklavebisaTvis gaweuli xarjebiT.

Page 57: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

57

zegavlena ekonomikaze ganisazRvreba: mosaxleobis dacvaze,

mkurnalobaze an janmrTelobis dacvaze, sadazRvevo anazRaurebaze, sagangebosituaciebze pirvelad an grZelvadian reagirebaze, Senobebis,infrastruqturis, sainJinro-teqnikuri kompleqsis, sakuTrebis, kulturulimemkvidreobis faseulobaTa dacvis RonisZiebebis gatarebaze gaweuli, aseve,ekonomikuri aqtivobebis SewyvetasTan dakavSirebuli xarjebis da sagangebosituaciebis ekonomikaze arapirdapiri gavleniT gamowveuli sxva socialurixarjebis erTobliobiT.

politikur-socialuri zegavlena ganiszRvreba nawilobriv

raodenobrivi sazomi skaliT da nawilobriv moicavs iseT kategoriebs,rogoricaa: sazogadoebis ukiduresi ukmayofileba da mRelvareba, qveynisteritoriuli xelyofa, qveynis saerTaSoriso mdgomareobisTvis zianismiyeneba, demokratiuli sistemis rRveva, sazogadoebis socialur-fsiqologiuri, wesrigis dacvisa da mosaxleobis usafrTxoebis mdgomareobisxarisxis cvlileba, saxelmwifoSi politikuri Sedegebi, kulturuliaqtivebis dazianeba da yvela is sxva mniSvnelovani faqtori, romelic izomebaara uSualod raodenobrivi sazomi skaliT, aramed misi gamovlenis siZlierisSesabamisi qulebiT. politikuri-socialuri zegavlena pirobiTad iyofa:materialuri xasiaTis anu struqturul da aramaterialuri xasiaTis anuarastruqturul zegavlenad.

TiToeuli kategoriis sagangebo situaciis zegavlenadgindebamowyvladobis matricebis saSualebiT am ukanasknelTa Sesabamis safrTxismatricebze damokidebulebis gaTvaliswinebiT.

zegavlenis ganmsazRvreli ZiriTadi parametria mowyvladoba, romelicwarmoadgens mosaxleobis, zogadad sazogadoebis, sakuTrebis (qonebis, Senoba-nagebobebis, sainJinro-teqnikuri kompleqsis, maT Soris marTvisa dafunqcionirebis programuli da elqtronul-cifruli uzrunvelyofissitemebismaxasiaTeblebs da garemoebebs, romlebic ganapirobeben daucvelobasda Sesabamisad sensitiurs xdian maT safrTxis damazianebeli zemoqmedebismimarT.

mowyvladobis Sefaseba xorcieldeba safrTxis winaSe mdgomi mosaxleobis(sazogadoebis) da teritoriis (obieqtis) konkretuli safrTxis mimarTmedegobis da daculobis xasrisxis dadgenis safuZvelze.

mowyvladoba aris ori saxis fizikuri da socialuri:fizikuri mowyvladoba ganisazRvreba Senoba-nagebobebis, infrastruqturis

medegobiTa da masTan dakavSirebuli uzrunvelyofis sistemebis mdgardifunqcionirebis potencialiT. igi damokidebulia safrTxis winaSe mdgomiobieqtebis maxasiaTeblebisa da safrTxisgan gamowveuli damazianebelifaqtorebis siZliereze.

kriteriumebs, romelTa safuZvelzec fasdeba obieqtis fizikurimowyvladoba, miekuTvneba: obieqtis funqcionaluri daniSnuleba,SenobaTaganlagebis simWidrove, maTi sarTulianoba, konstruqciuli gadawyveta,gamoyenebuli samSeneblo masalebis da konstruqciebis saxeoba,sagangebosituaciebis dros SenobaTa gamoyenebis aucilebloba da sxva.

Page 58: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

58

socialuri mowyvladoba ganisazRvreba safrTxis winaSe myofimosaxleobis arsebuli mdgomareobiT, Tu rogoria maTi am safrTxeebis mimarTdaculoba, maTi mzadyofnisa da gaTviTcnobierebis xarisxi.

fizikuri mowyvladobis Sefaseba xorcieldeba formuliT-S=0,25 S1 + 0,15 S2

+ 0,15 S3 + 0,45 S4,Semdegi ZiriTadi kriteriumebis mixedviT:gamZleobis kriteriumi „S1“. igi ganisazRvreba sagangebo situaciis

safrTxis mosalodneli Sedegebis analizis, eqsperimentuli kvlevebisa damowyvladobis klasis miniWebis safuZvelze. gamZleobis kriteriumiswilobrivi koeficientis mniSvneloba fizikuri mowyvladobis srul sidideSiSeadgens 0,25-s. gamZleobis kriteriumis dasadgenad SenobaTa tipisklasifikacia, mowyvladobis klasis mixedviT, xdeba evropuli standartebTanharmonizirebuli skalis mixedviT, romlis safuZvelzec Senobebi iyofamowyvladobis 6 klasad da 2 qveklasad. aRniSnuli klasebisa da qveklasebismixedviT kriteriumis mniSvnelobebi warmodgenilia qvemoT moyvanil cxrilSi:

mowyvladobis klasi A1 A2 B C D E F1 F2S1 0,2 0,4 0,5 0,7 0,9 1 1,5 2

teqnikur reglamentebis moTxovnebTan Sesabamisobis kriteriumi„S2“. igiganisazRvreba im garemoebiT, Tu ramdenad Sesrulebulia saTanado teqnikurireglamentebiT gansazRvruli sivrciTi gegmarebisa da konstruirebismoTxovnebi. teqnikur reglamentebis moTxovnebTan Sesabamisobis kriteriumiswilobrivi koeficientis mniSvneloba fizikuri mowyvladobis srul sidideSiSeadgens 0,15-s. aRniSnuli kriteriumis ricxviTi mniSvneloba ganisazRvrebasianJinro-teqnikuri kompleqsis saTanado medegobis pasportebSi mocemuliparametrebis Sesabamisad.

arsebul teqnikur mdgomareobasTan Sesabamisobis kriteriumi„S3“. igiganisazRvreba, sainJinro-teqnikuri kompleqsis teqnikuri mdgomareobisa damzidi samSeneblo konstruqciebis garegani niSnebis gamokvlevis safuZvelze.arsebul teqnikur mdgomareobasTan Sesabamisobis kriteriumis wilobrivikoeficientis mniSvneloba fizikuri mowyvladobis srul sidideSi Seadgens0,15-s. aRniSnuli kriteriumis ricxviTi mniSvneloba ganisazRvreba sianJinro-teqnikuri kompleqsis vizualuri daTvalierebis Sedegad dadgeniliparametrebis Sesabamisad, qvemoT moyvanili cxrilis mixedviT.

teqnikuri mdgomareobis kategoria S3

1 normalurimdgomareoba 1

2 sruladdamakmayofilebelimdgomareoba 0,95

3 arasruladdamakmayofilebelimdgomareoba 0,85

4 aradamakmayofilebelimdgomareoba 0,75

5 avariulimdgomareoba 0,65

konstruqtorul angariSze dafuZnebul analizTan Sesabamisobis

kriteriumi„S4“. eqspluataciaSi myofi Senoba-nagebobebis konstruqtorulangariSze dafuZnebul analizTan Sesabamisobis kriteriumi ganisazRvrebaSenoba-nagebobebis faqtobrivi mzidunarianobis ZiriTadi maxasiaTeblisfardobiT mzidunarianobis ZiriTadi maxasiaTeblis im mniSvnelobasTan,romelic dadgenilia aseTi tipis Senoba-nagebobis normaluri eqspluataciisuzrunvelyofis pirobebiT. am kriteriumis wilobrivi koeficientis mniSvneloba

Page 59: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

59

fizikuri mowyvladobis srul sidideSi Seadgens 0,45-s. am tipis kriteriumis

ricxviTi mniSvneloba ar unda aRematebodes(S4 ≤1,2)1,2-s da misgan sasazRvravadtardeba Semdegi saxis operaciebi:

- samSeneblo moednis geologiuri, seismuri, meteorologiuri, klimaturi,ekologiuri da sxva saxis gamokvleva da Sefaseba;

- Senoba-nagegbobebze SesaZlo sagangebo situaciebis damazianebli faqtorebiTgamowveuli datvirTvebis dadgena da Sesabamisi saangariSo sqemis SerCeva;

- Senoba-nagebobis saangariSo konstruqciuli sqemis ricxviTi modelireba;- Senoba-nagebobis gaangariSeba da miRebuli Sedegebis analizi.

medegobis Sefaseba gulisxmobs: infrastruqturis da materialuriresursebis Sefasebas. aseve, problemebisadmi gamklavebis sazogadoebaSi arsebuliunarebis, adamianebis mier dagrovili codnis, maTi unar-Cvevebis da koleqtiurimoqmedebebis maxasiTeblebis Sefasebas. es maxasiaTeblebia: socialuriurTierTobebi, organizaciebis da uwyebebis mxridan socialuri da kulturulixelSemwyobi garemos Seqmnisaken mimarTuli uwyveti Zalisxmeva, arsebulisistemebisa da instituaciebis gaumjobeseba, sakuTar SesaZleblobaTagaZlierebaze zrunviT ganpirobebulcnobierebis amaRleba, calkeuli pirebislideroba da xelmZRvanelobis unari.

zemoaRniSnuli moqmedebebis safuZvelze teritoriuli matricis Sesabamisadiqmneba medegobis matrica.

riskis gansazRvris dasasruls dgeba riskis ruka, romelic warmoadgenskonkretul terotoriaze safrTxeebis, mowyvladobis da riskebis Sesaxeb

analizuri informaciis grafikulad gamosaxvis instruments. igi, am mxriv, xelsuwyobs riskebis Sefasebis process, misi daxmarebiT SesaZlebelia ganisazRvrosriskebis Semcirebis strategiis prioritetebi. riskis rukebis Sedgenaaucilebelia miwaTsargeblobis dagegmvis farTo konteqstSi. miwaTsargeblobispolitika uzrunvelyofs saSiS sawaarmoebsa da sacxovrebel raionebs SorissaWiro distanciis dacvas, mosaxleobis usafrTxoebasa da mdgrad ganviTarebas.

3. daskvnawarmodgenilia mSeneblobis usafrTxoebisa da riskis marTvis normatiul-

teqnikuri regulaciebSi gaTvaliswinebis mizniT,samoqalaqo usafrTxoebissferoSi mSeneblobis usafrTxoebisa da riskis marTvis meTodologiaevrokavSiris samoqalaqo usafrTxoebis meqanizmTan daaxloebis konteqstSi.Sesabamisad ganxilulia misi ZiriTadi komponentebi da maTi gansazRvris wesi.

literatura1. sagangebo situaciebSi kritikuli infrastruqturis dacvis safuZvlebi.

T.melqaZe. saxelmZRvanelo. sagamomcemlo saxli „teqnikuri universiteti“,Tbilisi. 2012w. (ISBN 978-9941-20-095-3).

2. saqarTvelos kanoni „samoqalaqo usafrTxoebis Sesaxeb“. 2014 weli 29 maisi.3. katastrofebis riskis Semcirebis „gaeros“ mesame msoflio konferenciaze

miRebuli „sendais 2015-2030 wlebis samoqmedo CarCo programa“. 2015 wlis 14-18marti. q. sendai (iaponia).

4. EU Risk Assessment and MappingGuidelines for Disaster Management.Brussels,21.12.2010SEC(2010) 1626final. COMMISSION STAFFWORKING PAPER „RiskAssessmentand Mapping Guidelinesfor Disaster Management“.

Page 60: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

60

Mmcire gabaritiani saburRi danadgarebis gamoyenebaburRtenili ximinjebis mowyobis dros

i. qvaraia, a.firosmaniSvili

(saqarTvelos teqnikuri universiteti, m.kostavas q.#77, 0175;Tbilisi, saqarTvelo)

reziume: statiaSi ganxilulia, rkinabetonis burRtenili ximinjebismowyobis dros, Tanamedrove, mciregabaritiani saburRi manqana-danadgaris gamoyenebis SemTxveva da Sefasebulia misiefeqturoba.

sakvanZo sityvebi: danadgari, manqana, avtomobili, burRi, karkasi,rkinabetoni, armatura, ximinji, xarjTaRricxva

1.SesavalisamSeneblo procesebis warmoebis dros, Zalian didi mniSvneloba aqvs

manqana-meqanizmebis efeqturad gamoyenebas. samSeneblo praqtikaSi, samwuxaroddResac aqvs adgili martivi samuSaoebis Sesasruleblad didi simZlavrismanqanebis da danadgarebis gamoyenebas, rac xSirad gaumarTlebel SromiT damaterialur danaxarjebs iwvevs. es ZiriTadad ganpirobebulia samuSaoebisarasworad dagegmvisa da meqanizmebis SerCevis dros daSvebuli SecdomebiT.adre, Tu aseTi mdgomareobis gasamarTleblad ZiriTadad Sesabamisimeqanizmebis ar arseboba iTvleboda, amJamad samSeneblo teqnikis bazarzenebismieri saxis da simZlavris manqana-mowyobilobis moZiebaa SesaZlebeli.mcire gabaritiani saburRi danadgaris gamoyenebis efeqturobissademonstraciod warmodgenilia qalaq TbilisSi, maxaTas mTaze, iveriisRvTismSoblis xatis saxelobis taZrisa da samonastro kompleqsis erT-erTiobieqtis mSeneblobaze burRtenili ximinjebis mowyobis samuSaoebisSesrulebis dros proeqtiT gaTvaliswinebuli mZlavri saburRi danadgaris,aseTi mowyobilobiT Canacvlebis SemTxveva.

2.ZiriTadi nawili

Osaproeqto dokumentaciis Sesabamisad, mSenebare obieqtis saZirkvelSigaTvaliswinebuli iyo 60sm diametris mqone rkinabetonis burRteniliximinjebis mowyoba. aRniSnuli samuSaoebis Sesruleba SesaZlebeli iyomxolod mZlavri saburRi manqanis gamoyenebiT. samuSaoTa dawyebamde,arsebuli viTarebis realurad Sefasebis Semdeg aRmoCnda, rom SezRuduliteritoriis da gruntis aradmdgradi mdgomareobidan gamomdinare, aseTigabaritebis mqone danadgariT sargebloba Zalian did sirTuleebTan iyodakavSirebuli. problemis mosagvareblad, gadawyda mis nacvlad, SedarebiTmcire zomis, mobiluri saburRi danadgaris gamoyeneba. amasTan mxedvelobaSiiyo misaRebi, rom mSeneblebisTvis im dros xelmisawvdomi, avtomobilisbazaze damontaJebuli kompaqturi danadgaris burRvis maqsimaluri diametri40sm, xolo burRvis maqsimaluri siRrme 30m Seadgenda. saproeqtoorganizaciis mier ganxorcielda saZirkvlis gadaangariSeba aRniSnuli

Page 61: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

61

parametrebidan gamomdinare. Sedegad, ximinjebis diametrma 40sm Seadgina,xolo maTi sigrZe 12m ar aRemateboda (nax.1).

Nnax.1. mciregabaritiani saburRi manqana-danadgari

samSeneblo obieqtze, burRtenili ximinjebis zomebidan gamomdinaremoxda armaturis karkasebis damzadeba, xolo mcire gabaritiani, msubuqi darac mTavaria Zalze mobiluri saburRi manqana-danadgariT, gacilebiT moklevadebSi da advilad ganxorcielda dasaxuli samuSaoebis Sesruleba. aqve undaaRiniSnos, rom mZlavri saburRi mowyobilobis Canacvlebam mciregabaritianisaburRi danadgariT, mTlianobaSi Sesasrulebeli samuSaoebissaxarjTaRricxvo Rirebulebis Semcirebac gamoiwvia. rac mTavaria, am tipissaburRi manqanis gamoyenebam araviTari dazianeba ar miayena samSenebloteritorias. Sesabamisad aRar gaxda saWiro samuSao adgilamde specialurimisasvleli gzis mowyoba da mZime teqnikis gamoyenebis Semdeg gruntisxelmeored mosworeba da datkepna (nax.2).

Nnax.2. burRtenili ximinjebis mowyobis dasruleba

Page 62: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

62

3.daskvna1. rkinabetonis burRtenili ximinjebis mowyobis dros mZlavri saburRimanqanebis nacvlad, Tanamedrove, mciregabaritiani saburRi manqana-danadgarebis gamoyeneba mniSvnelovnad amartivebs, aCqarebs da aiafebsaRniSnuli samuSaoebis Sesrulebas. maTi moxmarebis sferos gasafarToebladaucilebelia ximinjebis daproeqtebisas, saangariSo datvirTvebTan dagruntis maxasiaTeblebTan erTad gaTvaliswinebuli iyos im pirobebisTvisyvelaze xelmisawvdomi mciregabariatiani saburRi manqana-danadgarebisparametrebi.2. aranakleb mniSvnelovania, rom mciregabaritiani saburRi mowyobilobebisgamoyenebisas samSeneblo teritoria ar saWiroebs specialur momzadebas daar moiTxovs mowesrigebas samuSaoTa dasrulebis Semdeg, rac mZime teqnikiTsargeblobis SemTxvevaSi mniSvnelovan danaxarjebTanaa dakavSirebuli.

literatura

1. i.qvaraia. samSeneblo-samontaJo samuSaoebis teqnologia. „teqnikuriuniversiteti“. 2005. 100gv.2. z.ezugbaia, S.baqaniZe, i.qvaraia, i.iremaSvili. samSeneblo procesebisteqnologia. „teqnikuri universiteti“. 2016. 255gv.

Page 63: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

63

SenobaTa SemomzRudav konstruqciebSi siTbo dabgeragaumtarobis maRali maCveneblebis uzrunvelyofis

gzebi da maTi socialur-ekonomikuri efeqturobar. maxvilaZe, l. jogliZe

(saqarTvelos teqnikuri universiteti, m. kostavas 77, 0175 TbilisisaqarTvelo)

reziume: statiaSi ganxilulia Senobebis SigTavsSi maRaliTbowinaRobis, Tbo da bgera gaumtarobis mqone dabali moculobiTiwonis masაlebiT damzadebuli SemomzRudavi sakedle blokebisgamoyenebis sakiTxebi, riTac gaumjobesdeba rogorc sacxovrebeli, asevesamsaxureobrivi dasaqmebis garemo; gaanalizebulia maTi gamoyenebisagansocialur-ekonomikuri efeqturoba Sesabamisi daskvnebiTa darekomendaciebiT.sakvanZo sityvebi: vulkanuri widabetonisa da cemento-perlitis mciresakedle blokebi, msubuqi forovani Semavseblebi, masalis moculobiTiwona, Tbogamtaroba, Termuli winaRoba, bgera-Tbogaumtarobisa daTboaTvisebis saangაriSo koeficientebi.

1. Sesavalirogorc sacxovrebel, aseve sazogadoebriv da samrewvelo daniSnulebis

SenobebSi cxovrebiTa da saqmianobis komfortuli garemos Seqmnis saWiroebiTgadaxurvebis kedlebisa da tixrebis maRali TbowinaRobis, Tbo dabgeragaumtarobis maRali maCveneblebis mqone masala-nakeTobebis gamoyenebaasaWiro. sasurvelia dabali moculobiTi wonis masalebis danergva TviTmzidikedlebisa da tixrebis mowyobisas, xolo gadaxurvis rkinabetoniskonstruqciebSi daTbunebis Tanamedrove sertificirebuli rulonurimasalebis gamoyeneba, romlebsac aseve Tbo da bgeragaumtarobis maRalimaCveneblebi gaaCniaT.

Tema sakmaod mravali saxeobis masala-nakeTobebis gaanalizebassaWiroebs, ris gamoc winamdebare statiaSi aqcentirebas SemomzRudav sakedle

konstruqciebze vakeTეbT.2. ZiriTadi nawili

istoriuli gamocdilebiT samSeneblo praqtikaSi sacxovrebeliSenobebis mzidi kedlebis sisqe sxvadasxva qveynebis klimaturi faqtorebis

gaTvaliswinebiT 40-100 sm farglebSi icvleboda. amJamadაც CrdiloeT qveynebSizamTris mkacri pirobebis gaTvaliswinebiT agurisa da betonis sakedleblokebis sisqe 60-100 sm farglebSia. Tumca CvenTan karkasuli tipis SenobebSiTbogamtarobis koeficientis gaTvaliswinebiT xvrelebian agurisa da asevexvrelebian betonis mcire blokebis pirobebSi migvaCnia, rom sakmarisia 30 smsisqis TviTmzidi kedlebis mowyobac.

betonis sakedle mcire blokebiT aguris Canacvlebis mizezi misisimsubuqe da dabali Tbogamtarobis koeficienti iyo, amave dros erTi blokizomiT 0.2X0.2X0.4 m farTobiT 0.016 m2 cvlis 8.2 cali standartuli zomis0.065X0.12X0.25=0.00195 m2 farTobis mqone agurs. erTi aguris wona 3.5 kg-ia da

Page 64: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

64

gaTvlilia kalatozis da misi damxmare muSis fizikur unarze. betonis mciresakedle blokebis SemTxvevaSic misi wona ar unda aRematebodes 8 kg-s. anumisi moculobiTi wona 600 kg/m3 an masze naklebi unda iyos. aseTi masala anforovania, an ujredovani an haerovani da Tbogamtarobis terminologiiTTburi danakargebis mimarT gaaCnia maRali Termuli winaRoba, rac asevepirdapir proporciuladaa damokidebuli bgera da Tbogaumtarobis maRalmaCveneblebzec.

amitomac betonis sakedle blokebSi gulisxmoben msubuqi forovani

Semavseblebis gamoyenebas moculobiTi woniT 200-1000 kg/m3 romეlTac mZimebetonTan SedarebiT maRali Termuli winaRoba da bgera-saizolacio Tvisebebi

gaaCniaთ. maT miekuTvneba pemza, perliti, keramziti da a.S. maTgan damzadebulblokebSi betonis moculobiTi wona 500-1000 kg/m3 farglebSi mniSvnelovnadcvlis Tbogamtarobis koeficientis diapazonsac - 0.2-1.2 vt/m0C, aucilebelipirobaa betonSi 3.5 sm fraqciebamde dawvrilebuli msubuqi forovaniSemavseblebis bunebrivi mdgomareobiT SenarCuneba. samwuxrod, betonisblokebSi xSirad xreSovan Semavseblebs, agreTve mZime moculobiTi wonisvulkanur widebs iyeneben, aseve widabetonis imitaciis Sesaqmnelad betonSiaguris nafxvens ureven, raTa man mowiTalo feri miiRos.

faqtobrivad samSeneblo bazari gajerebulia 18 kg-ze meti wonisblokebiT, rac metyvelebs maT maRal simkvriveze. blokebi mzaddebasiRrueebiTac, ris gamoc blokSi zomiT 0.2X0.2X0.4 m betonis masa Semcirebulia

saშualod 30%-iT. aRniSnulidan gamomdinare erTi bloki Seicavs0.016X0.7=0.0112 m3 betons, Tu misi wona 15 kg-ia betonis moculobiTi wonaSeadgens 1340 kg/m3, Tu blokis wona 18 kg-ia betonis moculobiTi wonaSeadgens 1540 kg/m3, Tu blokis wona 20 kg-ia - 1786 kg/m3, aseTi blokebisTbogamtarobis koeficienti 1-1.4 vt/m0C farglebSia.

betonis blokebSi datovebuli siRruveebi cxadia amcirebenTbogamtarobis maCveneblebs, magram ara imdenad, rom visaubroT maT efeqturTbosaizolacio Tvisebebze.

zemoT warmodgenili sidideebisagan martivad SeiZleba dadgindes axladaSenebuli Senobis gare kedlebis Termuli winaRobis miaxloebiTi

mniSvneloba roca maTi sisqe 40sm, R=0.4m:1.5 vt/m2 0C/vt sadაc 1.5 m3-ia, masalis

moculobiTi wona anu 1500 კგ/m3. es sidide 10-jer da metad naklebia Tbilisisklimaturi zonisaTvis Senobis gare kedlebis Termuli winaRobvis saWiromniSvnelobasTan SedarebiT, rac imas niSnavs, rom Cveni axali Senobis (raRaTqma inda Zveli Senobebsac), gaTboba – kondicirebisaTvis umiznod vkargavTuzarmazari odenobis energoresurssa da fulad saxsrebs, imavdrouladbinZurdeba garemoc imis gamo, rom qveyanaSi ar arsebobs samSeneblo sferoSienergiis dazogvis moTxovnilebaTa Sesabamisi kanonmdebloba. aRniSnulidangamomdinare, roca SigTavsSi Tbosaizolacio pirobebi dakmayofilebuli araris, gansakuTrebiT panelovani rkinabetonis kedlebiT SemozRudulSenobebSi Cndeba sineste (kondensati), kedlebi sveldeba da macxovreblebiiZulebulni arian, Sida mxridan kedlebi daaTbunon Tbosaizolacio

masalebis akvriT, rac sakmaod soliduri Tanxebi jdeba da ojaxebიsumravlesobas ar ZaluZT mdgomareobis gamosworeba. aseTi saxlebidan 12-16sarTulianebi cnobili arqiteqtorebis gvarebadaa cnobili: Tuxarelis,

Page 65: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

65

gvimraZis, agreTve lvovis, tipiuri seriis mixedviT agebuli sacxovrebeliSenobebia, aseve bolo ocwleulSic mravalsarTuliani karkasulkonstruqciebSi agebuli Senobebic, sadac TviTmzidi kedlebis sisqe 20-40- sm-ia ar aris daculi Tboizolaciuri parametrebisadmi wayenebuli moTxovnebic.

realurad saqarTvelos pirobebSi samSeneblo blokebi mzaddebaxreSovani an axalqalaqis vulkanuri warmoSobis widaze, romelTamoculobiTi wona 1200-1600 kg/m3-is farglebSia.

normebiT [1] danarTi 2, roca saTavsebi normalur tenian eqspluataciaseqvemdebarebian (aseTia aRmosavleT saqarTvelo, dasavleTSi eqspluataciisteniani reJimia) Tbogamtarobis koeficienti λ danarTi 3 mixedviT,vertikaluri sveti 8, λ=0.4-0.70vt/m 0C–is farglebSia, maTTvis TboaTvisebis

koeficienti S imave danarTis vertikaluri svetis mixedviT S=7.2-10.14 vt/m2

0C diapazonSia. sainteresoa xreSovan (bunebriv qvaze) masalaze damzadebuli

betonis blokebi. imave cxrilebiT maTi moculobiTi wona 2400 kg/m3-ia, λ=1.86vt/m2 0C, xolo S=17.88 vt/m2 0C.

saqarTveloSi perlitis didi maragebia, xasiaTdebian dabalimoculobiTi woniT 600-dan 1200kg/m3-is farglebSi. ukve 10 welia maT masiuradgamoiyeneben cemento-perlitis blokebis dasamzadeblad. maTTvis λ=0.23-0.5 vt/m0C, xolo S=3.84-8.01 vt/m2C diapazonebSia. samecniero statiaSi [2]

aRniSnulia rom, energetikuli TvalsazrisiT, samSeneblo masalebisaTvis

metad mniSvnelovani maxasiaTebelia Tbogamtarobis koeficienti λ vt/m 0C.rac ufro dabalia masalis Tbogamtarobis koeficienti, miT ufro

uzrunvelyofs nakeToba Senobis Termul dacvas, xolo Tu λ vt/m 0C maRalia,

saWiro xdeba kedlis sisqis gazrda Tburi energiis danakargebisSesamcireblad, rac konstruqciul da ekonomikuri TvalsazrisiTac verCaiTvleba gamarTlebulad, vinaidan izrdeba datvirTvebi konstruqciul

elementebze da შesabamisad gaizrdeba maT mowyobaze betonisa da armaturisxarjebi, gaZvirdeba mSeneblobis Rirebuleba, xolo kedlis sisqis matebiTSemcirdeba gasayidi farTobebi.

mosaxleoba sacxovrebel saTavsebSi gamovlenil kondensatissalikvidacioT iyenebs Tbosaizolacio filebs, amJamad popularuliaberZnuli filebi, romelTa asortimentic sxvadasxva sisqis furclebia damaTi gamoyenebac efeqturia.

amitomac [2]-is avtorebs miaCniaT, kedlebze dakrul Tbosaizolaciomasalebs (magaliTad bazaltis qvis bamba, boWkovani mina, perlitis minerali,poliuretanis qafi, da sxva), romelTa Tbogamtarobis koeficientidaaxloebiT λ=0.03, 0.04vt/m 0C, SeuZliaT arsebuli mdgomareobis gamosworeba.

magaliTad 100 mm sisqis qvis bambam Tburi dacvis unariT SeiZleba Secvalosbetonis 475, aguris 184 da xis 38 sm sisqis kedlebi.

ცxadia, axali mSeneblobis pirobebSi aucilebelia kedlebis mowyobisassaimedo saproeqto gadawyvetilebebiT maRali Termuli winaRobvis mqonesakedle blokebis gamoyeneba. amdenad sainteresoa kedlebis TbosaizolaciomaxasiaTeblebis Secnobis gamomuSaveba mSeneblobis sainvesticio ciklSimonawile sainJinro personalSi.

Page 66: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

66

ganvixiloT magaliTi: Termuli winarobvis misaRwevad saWiroa kedlebisdaTbuneba Sida mxridan. Tu Tbosaizolacio masalis bazaltis bambis

Tbogamtarobis koeficienti aris λ=0.033 vt/m0C, 40sm sisqis gare kedlis saWiro

Termuli winaRoba, uzrunvelsayofad aRniSnuli saiზolacio masalis sisqe,unda iyos:

6,6smmTb

066,0

5,1

4,01,2036,0

angariSi gviCvenebs rom Senobis gare kedlisaTvis 0.4 m sisqis betonis

blokisa da Tm=66 mm sisqis Tbosaizolacio masalis gamoyenebisasSesaZlebelia miRweul iqnes Senobis kedlis saWiro Termuli winaRoba R=2.1ვტ/მ2 da minimumamde Semcirdes energiisa da fulis umiznod flangva.samwuxarod CvenSi am mimarTulebiT jerjerobiT araferi keTdeba.

xolo Tu betonis blokis sisqe iqneba (bb)=0,2მ და λ (bb)=1,5 ვტ/მ20C, garekedlis saWiro Termuli winaRobis misaRwevad, Tbosaizolacio masalis)(magaliTad, bazaltis bambis) fenis sisqe unda iyos:

71mmsm7mTb

1,071,0

3

2,01,2036,0

angariSi miuTiTebs mSeneblobis Rirebulebis Semcirebis realurSesaZleblobaze, radgan betonis blokis sisqe 0,4m-dan 0,2m-mde SemcirebasamSeneblo masalebis RirebulebisSemcirebis sakmaodmaRal potencialsSeicavs. amgvarad, imisaTvis, rom miRweul iqnas Tbuli energiisa daSesabamisad, fuladi saxsrebis umizno xarjva. betonis blokebis sisqisSemcirebis paralelurad gare mzRudav konstruqciebSi unda ganTavsdesgaangariSebiT miRebuli Sesabamisi sisqis Tbosaizolacio masalis fena.

zemoT miRebuli Sedegebis analizi saSualebas iZleva gakeTdessamSeneblo kompaniebisaTvis metad mniSvnelovani daskvna: Senobis gare kedlisZiriTadi masalis (betonis bloki) sisqis SemcirebiT da imavdrouladTbosaizolacio masalis sisqis gazrdiT SeiZleba uzrunvelyofil iqnes gare

kedlis saWiro Termuli winaRoba, magaliTad, TbilisisaTvis R=2,1მ2 0C/ვტ.mSeneblobis menejmentis ganxriT aseTi mdgomareobis SenarCuneba vnebs

samSeneblo bizness, binis mflobelebs uCens damatebiT problemebs saTavsebisdaTbunebaze da cxadia uaryofiT ganwyobas uqmnis investorebsac fulisdabandebaze. amitomac aucilebelia saproeqto da samSeneblo firmebSimSeneblobis menejeris Tanamdebobis damkvidreba da misi efeqturi CarTvamSeneblobaSi daproeqtebidan dawyebuli mSeneblobis eqspluataciaSiCabarebamde.

aseve metad mniSvnelovani maxasiaTebelia samSeneblo masalis sisqis ( m-Si) Sefardeba amave masalis Tbogamtarobis koeficientebTan &vt/m0C-TansamSeneblo konstruqciisaTvis Senobis gare SemomzRudavi konstruqciis

Termuli winaRoba Tburi danakargebis mimarT - R m2Cვტ/მ2. R-is maღali

mniSvneloba uzrunvelyofs Senobis xarisxian Termul dacvas. Senobis

Termuli winaRobvis efeqturi sidide R Mm2Cვტ/მ2 yoveli klimaturi

zonisaTvis standartulia.

Page 67: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

67

samSeneblo Tboteqnikis normebis mixedviT [1] q. Tbilisis klimaturizonisaTvis (200 dadebiT gradusiani dRe, gaTbobis sistemis gare saangariSo

temperaturა minus 80C) gare mzRudari konstruqciebis Termuli winaRobva

Tburi energiis danakargebis mimarT ar unda iyos naklebi gare kedlisaTvis R=2.1 m2/vt, saxuravisaTvis R=3.2 m2/vt, iatakisaTvis R=2.8 m2/vt.

rogorc aRiniSna TbilisSi axali Senobis gare mzRudav konstruqciebs,Zvelebze rom araferi vTqvaT, axasiaTebT gacilebiT dabali TermuliwinaRobva, vidre zemoT moyvanili sidideebia. Cveni mizania davadginoTperlitocementis blokebisagan agebuli kedlebis avkargianoba.

migvaCnia, rom menejeri proeqtirebaSic unda iyos CarTuli damSeneblobis ganxorcielebis processac unda marTavdes. Tavidanveproeqtirebis dros unda miiRos iseTi gadawyvetilebebi, romelic samSenebloprocess gaaiafebs da gaamartivebs, mis mier mirebuli gadawyvetilebeba undaiyos kreatiuli. magaliTisTvis moviyvanT Sedarebas: daba gudaurSiganxorcielda 10 sarTuliani Sereuli funqciis mqone korpusis mSenebloba,sadac Senobis fasadis kedlebis mowyoba proeqtiT dagegmili iyo 30 sm-ianiwida betonis blokebiT. mSeneblobas afinansebda “Ti bi si“ banki. mSeneblobisdros menejerma miiRo gadawyvetileba, rom widabetonis blokebi Caenacvlebina20sm-iani perlitobetonis blokebiT. moaxdines finansuri gaangariSeba.Seadares erTmaneTs orive samSeneblo masala da Sedegi warudginesdamfinansebels, romelic saR azrs daeTanxma da nebarTva misca mSenebels

proeqtSi cvlilebis Setanaze, rac praqtikuladაც ganxorcielda. mas mohyvauamravi dadebiTi Sedegebi, aramarto finansebis, aramed sxva mxrivac, dididanazogebi miviReT masalebis transportirebaSi, aseve masalis sarTulzemiwodebac misi simsubuqidan gamomdinare Zalzed advili gagvixda, kedlismosawyobad 33%-iT naklebi cementis xsnari gaxda saWiro, romelsac Tavis

mxriv sWirdeba transportireba da muშaxelis anazraureba, rac blokebissimsubuqis gamo sagrZnoblad Semcirda. samwuxarod proeqtirebis dros es ariyo gaTvaliswinebuli da konstruqciebzec datvirTvebi ar iyo gaTvlilimsubuq Semavseblebze, romelic Tavis mxriv kidev damatebiT finansurdanazogs mogvcemda. Aaseve Senobis mTel perimetrze 10 sm-ze kedlis sisqisSemcirebam farTebis 94 kv/m mateba gamoiwvia. 1 kv/m sacxovrebeli farTisRirebuleba 900 aSS dolars Seadgenda. aRniSnulma cvlilebam 94X900=84600USD mogeba moitana. qvemoT moyvanilia 1 m2-s kedlis mowyobis Rirebuleba 30-iani wida betonisa da 20-sm sisqis perlitobetonis blokis

widabetonis bloki 30 sisqiT sm

#normativi

samSaoebisa damasalebis CamonaTvali

ganz.erT

normativiT

rao-ba

masala xelfasi suljamiRir-

bajami Rir

-bajamii

1 83 8-15-1

wvrili samSeneblowida betonis blokiTkedlebis mowyoba,sisqiT 30 sm

kvm 1.00 0.00 9.38 9.38 9.38

2 betonisbloki 30sm-iani cali 13.13 13.13 1.27 16.68 0.00 16.683 qviSa kbm 0.0465 0.05 29.66 1.38 0.00 1.38

Page 68: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

68

4cementi

tona 0.195 0.20 177.97 34.70 0.00 34.70

5 glinula Ф6,5 tona 0.0024 0.0024 1093.22 2.62 0.00 2.62

jami 64.77

perlitobetonis bloki sisqiT 20sm

#normativi

samSaoebisa damasalebis CamonaTvali

ganz.erT

normativiT

rao-ba

masala xelfasisuljamiRir-ba jam

iRir-ba

jamii

1 83 8-15-1

wvrili samSenebloperlito betonisblokiT kedlebismowyoba, sisqiT 20 sm

kvm 1.00 0.00 6.25 6.25 6.25

perlitisbloki 20sm-iani

cali 13.13 13.13 1.53 20.02 0.00 20.02

qviSa kbm 0.031 0.03 29.66 0.92 0.00 0.92cementi

tona 0.13 0.13 177.97 23.14 0.00 23.14

glinula Ф6,5 tona 0.0024 0.0024 1093.22 2.62 0.00 2.62jami 52.95

sxvaoba Senobis 1 m2-ze gaangariSebiT Sedagens 64,77-52,95=11,82 lars.

3. daskvnawarmodgenil naSromSi sainJinro da ekonomikuri analizis safuZvelze

damproeqtebels saSualeba eZleva Tanamedrove serTificirebuli Tbo dabgerasaizolacio rulonuri masalebis gamoyenebiT mSenebeli da damkveTidaarwmunos maTi gamoyenebis efeqturobaSi. mcirdeba SemomzRudavi sakedlekonstruqciebisa da iatakebis qveda safeni fenebis sisqe; klebulobs SenobissakuTari wona da Sesabamisad gruntze dawolis sidide, rac aseve dadebiTadaisaxeba mzidi samSeneblo konstruqciebis (saZirkvlebi, svetebi, gadaxurvevbi)masalatevadobaze anu betonisa da armaturis danaxarjebze.

cxadia serTificirebuli rulonuri Tbo da bgerasaizolacio masalebisdanergviT Senobebis SigTavsi SeiZens ojaxebis cxovrebisa da samsaxurebrivisaqmianobisaTvis saimedo temperaturul reJims, Semcirdeba civi haerisgadineba quCis haeris gaTbobaze, rac erTianobaSi energodamzogvelobasacganapirobebs gaTbobaze gazisa da eleqtroenergiis moxmarebis TvalsazrisiT.

Senobebidan siTbos danakargebi quCis haeris gaTbobas xmardeba, rac amJamadkacobriobisaTvis Tavsatex problemadaa qceuli globaluri daTbobissawinaaRmdego RonisZiebebis daZlevis gzaze.

literatura1) СНиПII-3-79*. Строительнаятеплотехника. Москва 19822) n. verulava, r. maxvilaZe3) saqarTveloSi mSeneblobis sferoSi energodamzogvelobis amaRlebis

problemis mokle analizi, mosazrebebi da winadadebebi, samecniero –teqnikuri Jurnali `energia~, #3-4(43-44), Tbilisi 2007, gv 43-51

Page 69: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

69

ipoTeka, rogorc samSeneblo saqmianobisganmaviTarebeli instrumenti

i. gogolaZe(saqarTvelos teqnikuri universiteti, m. kostavas 77, 0175 Tbilisi

saqarTvelo.)reziume: saxelmwifos samSeneblo, ekonomikuri da sazogadoebriviganviTarebis mizniT msoflios mowinave qveynebSi ipoTekaminimizirebuli riskebis mqone, amave dros xelmisawvdom produqtadiTvleba da xdeba misi yvela sasargeblo aspeqtis gamoyeneba. statiaSistatistikur monacemebze dayrdnobiT gaanalizebulia ipoTekis, rogorcinstrumentis gamoyenebis arsebuli mdgomareoba da dasaxulia misiSemdgomi gaaqtiurebis gzebi.sakvanZo sityvebi: ipoTeka, developeruli biznesi, mkvdari kapitali,ipoTekuri bazari, ipoTekiT sargebloba, samSeneblo bazari, mowinavepostsabWoTa qveynebi, kreatiuli da samewarmeo SesaZleblobebi.

1. SesavaliipoTeka warmoadgens ama Tu im moTxovnis Sesrulebis uzrunvelsayofaduZravi nivTis gamoyenebas. ipoTekiT datvirTuli nivTiT, miwis nakveTi iqnebaes Tu Senoba-nageboba, dazRveuli aRniSnuli moTxovnis Sesruleba, nivTigiraoSia Cadebuli da pirobebis ver Sesrulebis SemTxvevaSi daeqvemdebarebarealizacias, an, iSviaT SemTxvevaSi, mevalisaTvis sakuTrebaSi gadacemas.

ipoTekis gamoyenebiT SesaZlebelia iafi finansuri resursebis mobilizeba,rac biznesis ganviTarebis SesaZleblobas iZleva. aRniSnuli efeqti ormagdebaipoTekis samSeneblo saqmianobis ganviTarebisaTvis, gansakuTrebiTgardamavali ekonomikis pirobebSi, rodesac finansur resursebze, maT SorisSedarebiT iaf saxsrebze samSeneblo biznesSi monawileTa umetesobaSezRudulia. ipoTekis sargeblianobis gansakuTrebuli efeqturoba mozidulisaxsrebis ipoTekiT datvirTul nivTSi ukuinvestirebasa da ganviTarebaSimdgomareobs, rodesac nivTis gazrdili Rirebuleba kidev ufro metisaxsrebis mobilizebis winapiroba, da, Sesabamisad, samSeneblo saqmianobisgafarToebis safuZveli xdeba. finansurad gonivrulad dagegmili dagamoyenebuli ipoTeka warmatebis, xolo usagnod moxmarebuli - didiwarumateblobis mizezi SeiZleba gaxdes.

winamdebare naSromSi yuradReba gamaxvilebulia swored ipoTekis, rogorcsamSeneblo saqmianobis ganmaviTarebeli instrumentis sargeblianobasa daefeqturobaze.

2. ZiriTadi nawilipost-sabWoTa qveynebisaTvis, maT Soris saqarTvelosTvisac,

centraluridan sabazro ekonomikis modelze gadasvlas mohyva uamraviimedgacrueba, mRelvareba, siduxWire, romelic dResac grZeldeba. aRniSnuli,rogorc wesi, braldeba xolme am qveynebis mosaxleobas, kerZod, radganac maTver SeZles qveynis ayvaveba dasavleTis amdeni rCeva-darigebebisa da finansurimxardaWeris miuxedavad, Sesabamisad, mizezic maTSia: maT akliaT siTamame, aqvTmosamsaxuris, momxmareblis fsiqologia, ar ician, an ezarebaT Sroma, maTi IQsakmarisze dabalia da a.S. argumenti, rom mxolod cxovrebis wesiT,

Page 70: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

70

tradiciebiT, kulturiTa da mentalitetiT aixsneba warmatebuli qveynebisprogresi da amiTve dasabuTdes ganviTarebadi qveynebis warumatebloba,arasworad mimaCnia.

kapitalizmi dReisTvis warmoadgens erTaderT racionalur gzasTanamedrove, sabazro ekonomikis samarTavad.

naSromSi gamoyenebulia ipoTekuri produqtebis gamoyenebis Teoriulida praqtikuli meTodologiebi, aseve, mocemulia, sxvadasxva qveynebSianalogiuri mimarTulebiT warmatebuli ganviTarebis SedarebiTi analizi.

naSromSi dasmuli problematikis kvleva da aRniSnul Tematikaze fiqridaviwye konkretuli wignis, kerZod, Tanamedroveobis gamoCenili moazrovnisada ekonomistis, hernando de sotos bestseleris "kapitalis misteriis"wakiTxvis Semdeg.

aRniSnul nawarmoebSi dasmulia ganviTarebis sawyis etapze myofiqveynebisaTvis damaxasiaTebeli tipiuri SekiTxva - ratom izeima kapitalizmmadasavleTSi da ver moaxerxa danarCen samyaroSi? pasuxi banaluria -warumateblobis mizezebi aseTi qveynebis mosaxleobis dabal inteleqtualur,kreatiul an samewarmeo SesaZleblobebSi calsaxad araa. problema qveyanaSiarsebul "mkvdari kapitalSia", rac gamoixateba samarTlebrivi brunvis miRmadarCenil, auRiarebeli statusis mqone miwis nakveTebsa da Senoba-nagebobebSi.maTi gariyuloba qveynis ekonomikuri aqtivobebidan, maTi gamoyeneba mxolodmaterialuri, yofiTi daniSnulebiT, amcirebs maT Rirebulebas, maTpotencials, aseve gamoricxavs maT monawileobas ipoTekur portfelebSi. esdakarguli potenciali, uZravi nivTebis es ganiavebuli da auTvisebeliSinagani Rirebuleba warmoadgens warumateblobis mTavar mizezs. samSenebloda developeruli aqtivobebis safuZvelze samSeneblo produqciis SeqmniTa damaTi ekonomikur brunvaSi CarTviT, maTi gamoyenebiTa da mudmivi ganviTarebiTmoaxerxes dasavleTis qveynebma arsebuli ekonomikuri warmatebis miRweva.Tanamedrove mecnierebaSi arsebobs met-naklebad Sejerebuli pozocia imasTandakavSirebiT, rom ganviTarebis gzaze mdgar yvela qveyanas ama Tu im formiTaqvs gasavleli zemoTxsenebuli procesi, maT Soris, bunebrivia,saqarTvelosac.

sainteresoa samarTlebrivi brunvis miRma arsebuli qonebis, e.w. “mkvdarikapitalis” arsis ufro siRrmiseuli kvleva, vinaidan saqarTveloSiaRniSnulis wili sagangaSod maRalia gansakuTrebiT periferiebSi.

hernando de sotom Tavis saetapo naSromSi "kapitalis misteria -ratomaa kapitalizmi warmatebuli dasavleTSi da warumatebeli danarCensamyaroSi" pirvelad gamoiyena da daamkvidra fizikur pirTa faqtobrivsargeblobaSi arsebuli, Tumca uflebrivad daudasturebeli da auRiarebeliuZravi nivTebis krebsiTi saxelwodeba - mkvdari kapitali.

kolosaluri gansxvaveba simdidreSi dasavleTsa da danarCen samyarosSoris SeuZlebelia aixsnas mxolod zemoTmiTiTebuli faqtorebiT.ganviTarebadi qveynebi sworedac rom ar uCivian kreatiul, samewarmeomiswrafebebs. problema sxvaganaa: maT gaaCniaT nivTebi, magram ara aqvTkapitali, maTi resursebi araa qceuli maT aqtivebad, adamianebi flobennivTebs, magram maTi sakuTreba araa Sesabamisad dadasturebuli daaRiarebuli, axorcieleben garkveul saqmes, magram gaurbian biznesisTvisdamaxasiaTebel pasuxismgeblobebs, saqmianoben iseT adgilas, sadac

Page 71: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

71

damfinanseblebi da investorebi ver amCneven. aqtivebisa da uflebebisdaudasturebloba ver aqcevs am ukanasknelT kapitalad, maTi saqmianoba rCebamxolod viwro moxmarebis arealSi, maTi qonebebi ver gamoiyeneba sesxisTavdebad an sainvesticio garantiad. ganviTarebad qveynebSi Raribi adamianebisqonebas warmoadgens e.w. "mkvdari kapitali", radgan Sesabamisi registraciisada dadasturebis gareSe isini darCenilni arian samarTlebrivi da biznes-procesebis miRma. TamaSgare arealSi arsebuli nivTebis gamoyenebaSemofarglulia viwro, lokaluri wriT, mxolod iseTi pirebisaTvis,visTvisac misaRebia araformaluri, daudasturebeli mflobeloba. aseTqveynebSi adamianebs aqvT saxlebi, magram ar aqvT qoneba, saqmianobenekonomikurad, magram ara aqvT biznesi.

dasavleTSi, aRniSnulis sapirispirod, TiToeuli miwis nakveTi,TiToeuli Senoba-nageboba, TiToeuli teqnikuri mowyobiloba Tudasawyobebuli inventari dokumentirebulia Sesabamisi warmomadgenlobiTiformiT, romelic uzrunvelyofs maT Tavisufal da usafrTxo samoqalaqobrunvas. am warmomadgenlobiTi procesis Sedegad sagnebi materialuriarsebobis paralelurad cxovroben meore, uCinari funqciiT - maTiRirebuleba gamoiyeneba garantiad kreditisaTvis. fizikuri, xilulimoxmarebis garda xdeba uZravi nivTebis Sinagani, uxilavi RirebulebiTiaqtivis gamoyeneba. aseTi formiT moziduli saxrebis gonivrulad gamoyenebisSemoTxvevaSi, gansakuTrebiT, TavdebSi Cadebul nivTSi ukuinvestirebisSemTxvevaSi, SesaZlebelia mdgradi finansuri progresis miRweva. aSS-SimewarmisaTvis sawyisi kapitalisaTvis finansuri saxrebis moZiebis yvelazexSirad gamoyenebad meTods sakuTari saxlis ipoTeka warmoadgens. am procesiTdasavleTSi materialur, usulo nivTebs "Cahberen" xolme suls, riTac maTkapitals agenerirebineben.

naSromze muSaobisas kvlevis procesSi Cems mier gaanalizebul iqnaTbilisis uZravi qonebis bazari, qvemoT mokled warmovadgen aRniSnulibazris ZiriTad maxasiaTeblebs:

Tbilisis mosaxleoba 1,175,200 adamians Seadgens. aRniSnuli cifri 2009wlis Semdom 2 %-iTaa gazrdili. evropul qalaqebTagan, Tbilisi populaciiTpraRis an sofiis odenobisaa. uaxloesi 10 wlis ganmavlobaSi mosalodneliadedaqalaqis mosaxleobis mateba 10%-iT.

sacxovrebeli uZravi qonebis wili TbilisSi, iseve rogorc mTelqveyanaSi, maRalia da daaxloebiT 86%-s Seadgens. aRmosavleT evropisqalaqebTagan Tbilisi am maCvenebliT mxolod buqarests CamorCeba.sacxovrebeli uZravi qonebis sakuTrebaSi qonis aseTi maRali wili miuTiTebsgaqiravebis bazris dabal moculobaze, Tumca, gasaTvaliswinebelia, rommosaxleobis did nawils qiravnoba ara aqvs oficialurad daregistrirebulisajaro reestrSi.

saSualo sacxovrebeli farTobi erT sul mosaxleze TbilisSi 23 kv.m.-sSeadgens. didi farTis mqone qoneba ZiriTadad vakisa da saburTalos raionSimdebareobs. yvelaze mcire saSualo sacxovrebeli farTobi CuRureTsa (5,4kv.m.) da naZaladevSi (6,7 kv.m.) fiqsirdeba.

erT sul mosaxleze saSualo sacxovrebeli farTobis mixedviT Tbilisivilniussa da budapeSts Sorisaa.

Page 72: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

72

2013 wlis ganmavlobaSi gacemuli ipoTekuri sesxebis jamma Seadgina 691mln aSS dolari, rac 2012 wlis maCvenebelze 2-jer, xolo 2011 wlismaCvenebelze ki 31 %-iTaa meti. 2013 wels ipoTekuri sesxebis udidesi nawili(149 mln. aSS dol.) dekembris TveSi gaica, rasac win uZRoda komerciulibankebis intensiuri marketingi da Semcirebuli saprocento ganakveTebi. 2014wels zrdis tempma 30%-s miaRwia da gacemulma ipoTekuri sesxebis odenobam541 mln. aSS dolars miaRwia.

amJamad saSualo wliuri saprocento ganakveTi 10 procents Seadgens,rac, sazRvargareTTan SedarebiT (2,5 - 5%), kvlav sakmaod maRali maCvenebelia.

Tbilisis mTliani sacxovrebeli fondi 344 aTas sacxovrebel obieqtsmoicavs, romelTa udidesi nawili 1960-1990 wlebSia agebuli. aRniSnulisabWoTa periodis nagebobaTa umetesoba moralurad da fizikuradamortizebulia. 1991-2000 wlebSi sacxovrebeli fondis ganaxlebisa daganviTarebis procesi daeca, magram Semdgom dekadaSi daiwyo aRmSenebloba,ris Sedegadac damatebiTi 21 aTasi sacxovrebeli obieqti iqna SeTavazebulibazrisaTvis.

qarTuli sacxovrebeli farTis bazarze dominireben adgilobrivideveloperebi. ucxoelTa monawileoba xelze CamosaTvlelia, kerZod, dirsi(azerbaijani), hualingi (CineTi) da dona grufi (israeli). gamoirCevian msxvili(50 aTasi da meti kv.m.), saSualo (10-50 aTasi kv.m.) da mcire (10 aTasamde kv.m.)masStabis developerebi, aseve, e.w. "pasiuri/inertuli" (dakonservebuli anmdored mimdinare proeqtebi) developerebi.

amJamad TbilisSi mimdinareobs 233 sacxovrebeli kompleqsis (msxviliTu mcire) mSenebloba, romelic gulisxmobs 1,013,000 kv.m. miwis farTobisganviTarebas da 2,9 mln kv.m. sacxovrebel farTobs.

ganasxvaveben maRal (1200 aSS dolarze meti), saSualo (800-1200 aSSdolari) da dabalfasian (400-800 aSS dolari) sacxovrebel proeqtebs.mimdinare proeqtebSi Warbobs saSualo (45%) da dabalfasiani (45%) farTebi,xolo maRali xarisxis farTebis wili bazarze mxolod 10%-s Seadgens.

amJamad 19 proeqti dakonservebulia, Sesabamisad, aRniSnuli 539,478 kv.m.farTobi arsebuli bazris daaxloebiT 18%-s Seadgens.

saqstatis monacemebiT 2003-2013 wlebis manZilze 10 aTasi samSeneblonebarTva iqna gacemuli, ris Sedegadac jamSi 12 mln kv.m. sacxovrebeli farTiunda Seqmniliyo. faqtobrivad realizebul iqna mxolod 2000 proeqti daagebulma jamurma farTobma mxolod 2,3 mln kv.m. Seadgina. miuxedavadaRniSnuli maCveneblebis katastrofuli Sefardebisa, amJamad dasrulebulimSeneblobebis procenti gacilebiT maRalia da regresi aRar fiqsirdeba.

uZrav qonebaze garigebebis ricxvi stabilurad izrdeboda 2009 wlidan,saSualod wliurad 5%-iT. mxolod 2011 wels dafiqsirda mcire kleba (2%)wina welTan SedarebiT, xolo 2014 wels kvlav 5%-iani zrda dafiqsirda.

jamurad, uZrav qonebaze garigebebis moculobam 2012 wels Seadgina 774mln aSS dolari, 2013 wels aRniSnuli ricxvi 7%-iT gaizarda, xolo 2014wels kvlav gaizarda 6%-iT da 882 mln aSS dolari Seadgina.

garigebebis 20% TbilisSi saburTalos raionze modis, Semdeg modiansamgori, gldani da naZaladevi. miuxedavad imisa, rom aRniSnul ubnebSi araaaxali mSeneblobebis sakmao moculoba, aqtivoba gamowveulia sxva ubnebTan

Page 73: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

73

SedarebiT dabali fasebiT. garigebebis odenobiT vake da mTawminda, erTadjamuri garigebebis 10%-s Seadgens.

garigebebis udidesi nawili yvela raionSi mcire kvadratulobis (1, 1.5, 2oTaxiani <50 kv.m.) binebze modis. aRniSnuli gansakuTrebiT SesamCneviagareubnebsa da periferiebSi - CuRureTi, gldani, naZaladevi da samgori.vakeSi, piriqiT. fiqsirdeba didi kvadratulobis (150-250 kv.m.) mqoneregistrirebuli binebi.

binebis gasayidi fasebis 3 segmenti gamoiyofa: maRali, saSualo dadabali, romelic meryeobs 630$-dan 1680$ SualedSi qonebis adgilmdebareobisada mdgomareobis gaTvaliswinebiT. yvelaze maRali fasebi fiqsirdeba vakeSi,mTawmindasa da saburTalos garkveul nawilebSi. aRniSnul raionebSi fasebiTbilisis saSualo fasze 40-50%-iT maRalia. saSualo fasebi, 700-1000$/kv.m.fiqsirdeba orTaWalasa da avlabris nawilSi, xolo danarCen raionebSifasebi SedarebiT dabalia. Tbilisis saSualo gasayidi fasi 2014 wlisaTvis 1kv.m.-ze 832$-s Seadgenda.

gaqiravebis maCvenebeli 2010-2014 wlebSi Semcirda centralur (21%) dasaSualo (3%) klasis raionebSi, xolo periferiebSi gaqiravebi maCvenebeligaizarda 34%-iT. 2014 wlidan qiris odenoba met-naklebad stabiluria. erT dasamoTaxian binebze qira gaizarda 2%-iT, xolo oroTaxianebze 1%-iT.erToTaxianebis saSualo qira 245$-s Seadgens, oroTaxianis 335$, xolosamoTaxianis 450$.

2011 wlis bolomde yvelaze maRalSemosavlianad iTvleboda binebisaSualo klasis ubnebSi, magram 2012 wlidan qiris Semcirebisa da gasayidifasis momatebis gamo Semosavali 9%-mde davida. gasuli 4 wlis manZilzeyvelaze didi Semosavali dafiqsirda 2010 wlis mesame kvartalSi, rodesacsargebeli 10,1%-s gautolda.

zogadad, uZrav qonebaSi kapitaldabandeba da sabanko depozitebiinvestirebis alternatiul tipebs warmoadgenen, Sesabamisad, binebisSemosavali unda Sedardes grZelvadiani depozitebis saprocento ganakveTismaCvenebels. 2013 wels samive tipis raionSi qonebis Semosavalma sabankodepozitebis sargebels gadaaWarba.

mimdinare etapze vaxden kvlevisaTvis SerCeuli wyaroebis analizs, aseve,axali, Tanamedrove wyaroebis moZiebas. vgegmav, ipoTekuri bazris monawilesubieqtebis (fizikuri pirebi, sabanko seqtori, samSeneblo seqtori,saxelmwifo seqtori, Tu momeca SesaZlebloba, sazRvargareTuli seqtoric)interviuirebas, arsebuli problematikis identificirebas, maTi gadaWrissaSualebebis moZiebas.

zogadad, naSromi miznad isaxavs ipoTekis, rogorc instrumentissargeblianobis dasabuTebas misi yvela SesaZlo momxmareblisaTvis,aRniSnulis safuZvelze qveyanaSi samSeneblo saqmianobis masStabebis gazrdas,saukeTeso SemTxvevaSi, e.w. "samSeneblo bumis" provocirebas, aseve, praqtikaSiarsebuli problematikis analizs da efeqturi gadawyvetebis gzebis dasaxvas.

naSromSi ganviTarebuli kvlevis Sedegebi SeiZleba iyos mSeneblobaSidanergili dafinansebis, dazRvevisa da uzrunvelyofis inovaciuri meTodebi,ipoTekuri produqtebis efeqturobis gazrdis saSualebebi, samSenebloseqtorSi aqtivobebis intensivobisa da masStabebis gazrda. mjera, rom

Page 74: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

74

aRniSnul kvlevaSi mocemulma ideebma da rekomendaciebma SesaZloa Seitanosgarkveuli wvlili samSeneblo dargis ganviTarebaSi.

3. daskvna

statiaSi ganxilulia samSeneblo saqmianobis ganmaviTarebeliinstrumentis - ipoTekis sargeblianoba da misi samarTlebrivi, ekonomikuri dasazogadoebrivi aspeqtebi. mimaCnia rom mimdinare periodSi ipoTekis meoradibazis damkvidreba saqarTveloSi xels Seuwyobs samSeneblo biznesis efeqturganviTarebas, vinaidan ipoTeka, minimizebuli riskebis mqone, amave drosxelmisawvdomi produqta damisi yvela sasargeblo aspeqtis gamoyenebasasargeblo iqneba qveynis samSeneblo, ekonomikuri Tu sazogadoebriviganviTarebisTvis.

literatura

1. kapitalis misteria: "ratom zeimobs kapitalizmi dasavleTSi da aradanarCen qveynebSi", De Soto, Hernando, 2000

2. ipoTekuri sesxebi: principebi da praqtikebi, Marshall W. Dennis, Thomas J.Pinkowish, 2003

3. ipoTekis enciklopedia: ipoTekuri programebis, praqtikebis, problemebissaxelmZRvanelo, meore gamocema, Jack Guttentag, 2010

4. ipoTeka gardamaval ekonomikebSi, saxelmZRvanelo, evropisrekonstruqciisa da ganviTarebis banki, 2010

5. ipoTekuri dakrediteba ganviTarebad bazrebze - mcireSemosavlianijgufebis Seyvana bazarze, Doris Köhn, J. D. von Pischke, 2011

Page 75: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

75

samSenebloproeqtebismenejmentidamisimniSvneloba

m. javaxiSvili, j. samxaraZe, l. bogveraZe(saqarTvelos teqnikuri universiteti, m. kostavas 77,0175 Tbilisi

saqarTvelo)reziume: statiaSi ganxilulia saqarTvelos samSeneblo seqtori,romelic xasiaTdeba rogorc industriuli aseve samrewvelo SenobebismSeneblobis mzardi tempiT, romlis subieqtebic, arian samSeneblokompaniebi, developerebi, investorebi, damkveTi, kontraqtorebi TumSeneblobis sxvada sxvasubieqtebi, romlebic aqtiurad cdilobengamoiyenon axali inovaciuri samSeneblo masalebi da teqnikurigadawyvetebi, rac maT saSualebas miscems Seqmnan gansxvavebuli,mimzidveli da momxmarebelze orientirebuli proeqtebi.sakvanZo sityvebi: proeqtis menejmenti, proeqtis inicirebis faza,dizainis ganviTarebis faza, Sesyidvis etapi.

1. SesavaliTanamedrove msoflio ekonomikis sxvadasxva mowinave dargebSi sul

ufro mniSvnelovani gaxda mimdinare procesebis efeqturi dagegmva, rac raTqma unda moicavs metad rentabelur da mimzidvel mSeneblobis sferos dacnobilia samSeneblo proeqtebis menejmentis saxeliT.

samSeneblo proeqtis menejmenti aris meTodebisa da RonisZiebebiserToblioba, romelic gamoiyeneba samSeneblo proeqtis mTliani ciklisganmavlobaSi dawyebuli misi inicirebidan proeqtis daxurvisa da misiSemdgomi eqspluataciiT dasrulebuli. saerTaSoriso praqtikaSi aRniSnuli

sfero regulirdeba yvelaze cnobili ori standartis “PMBOK (ProjectManagement Body of Knowledge)”, “Prince2”-isa da saerTaSorisod aRiarebuliproeqtis menejmentis meTodologia “MPMM”-is meSveobiT, romeliczemoaRniSnul standartebze dayrdnobiT aris SemuSavebuli da gamoiyeneba

iseTi cnobili kompaniebis mier rogoricaa: NASA, Microsoft, Apple da sxva.2. ZiriTadi nawili

zogadad, nebismieri samSeneblo proeqtis warmatebis ganmsazRvrelZiriTad faqtorad gvevlineba Semdegi 3 ZiriTadi elementi xarjebi, vadebi daxarisxi.

nebismieri piri, romelic axorcielebs mSeneblobas, miznad isaxavsmiaRwios maRal xarisxs dabali biujetiT SeZlebisdagvarad mokle droSi.Tumca zemoT aRniSnulis miRweva proeqtis menejmentis gareSe Zalian Zneli dawarmoudgenelia, rameTu, sxva Tanabar pirobebSi, proeqtisTvis

Page 76: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

76

gaTvaliswinebuli dabali xarjebi ukavSirdeba proeqtis xarisxis Semcirebas,radgan aseT dros metad SezRudulia maRali xarisxis mqone masalebis an/dasamSeneblo gadawyvetebis gamoyeneba da piriqiT xarisxis zrda iwvevsxarjebis zrdas, rac gamoixateba imaSi, rom rac ufro maRali xarisxisproduqciis gamoyeneba xdeba miT ufro izrdeba proeqtis xarjebi, aseveproeqtis mokle vadebSi Sesruleba zrdis xarjebs, radgan erTis mxrivizrdeba proeqtis realizaciisTvis saWiro resursebis raodenoba, an saWiroxdeba ramodenime cvlaSi muSaoba, rac TavisTavad zrdis xarjebs. meoresmxriv, proeqtis normalur pirobebSi Sesrulebis vadis Semcirebisas xdebasamuSaoebis Sesruleba ufro maRali tempebiT, rac zrdis potenciuradSecdomebis ricxvs da saboloo jamSi iwvevs xarisxis gauaresebas. am metadrTul pirobebSi proeqt menejmentis mizans warmoadgens proeqtis mTelisasicocxlo ciklis pirobebSi dagegmos, realizacia gaukeTos strategias dasaboloo jamSi moaxdinos ise pozicionireba rom uzrunvelyos oqrosSualedis miReba, rac gamoixateba imaSi rom proeqti dasruldebadainteresebuli mxareebisaTvis sasurveli xarisxiT winaswar gansazRvruldrosa da

xarjebiT.

zogadad saerTaSoriso praqtikaSi arsebobs proeqtis gansxvavebulfazebad dayofis principebi, Tumca unda aRiniSnos rom erT–erTi yvelazeefeqturia samuSaoebis warmoeba Semdegnairad:

Page 77: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

77

proeqtis TiToeuli faza, Tavis TavSi moisazrebs metad kompleqsuri dawinaswar gansazRvruli RonisZiebebis ganxorcielebas, romelTa warmatebiTSesrulebazea metwilad damokidebuli sabolood proeqtis warmatebulobisxarisxi. aRsaniSnavia is garemoebac, rom TiToeuli faza erTmaneTTan metadmWidrodaa dakavSirebuli da TiToeuli gansazRvras momdevno faziswarmatebas da saboloo jamSi proeqtis warmatebul realizacias, amitom CveniZalisxmeva yovelTvis mimarTuli unda iyos imisken, rom nebismieri fazisfarglebSi dasaxuli miznebi miRweul iqnas.

proeqtis inicirebis faza yovelTvis metad rTuli da sapasuxismgebloa,radgan am etapze arasworad gansazRvruli gegmisa da damkveTis moTxovnebisnaTlad Camoyalibebis gareSe, SeiZleba mTliani proeqti Sevides CixSi.

am etapze ZiriTadad xdeba:

proeqtis ganxorcielebadobis kvleva

proeqtis wesdebis Camoyalibeba, sadac gansazRvruli iqneba:

dainteresebuli mxareebi, proeqtis gundi da rolebi

damkveTis miznebi

proeqtis biujeti

proeqtis dasrulebis saboloo da Sualeduri vadebi

misaRwevi Sedegebi

dasaproeqtebeli sivrceebisadmi damkveTis moTxovnebis formulirebateqnikuri davalebis saxiT.Zalian xSirad, adamianebi fiqroben rom aRniSnuli faza aris metad

formaluri da ar saWiroebs did yuradRebas, Tumca SemdgomSi xdeba amyvelafrisgan mTeli rigi problemebis warmoSoba, rac emsgavseba iseTsituacias, rodesac gvinda raRacis gakeTeba magram ar viciT konkretulad ragvsurs, ra resursebiT da ra droSi. Sesabamisad, metad didia riski rom Cvenimolodinebi da realoba metad gansxvavebuli aRmoCndes, radgan SeuZlebeliadamkveTis miznebis formulirebis gareSe mivxvdeT Tu ra surs mas. martivadrom vTqvaT SesaZlebelia nebismieri xarjebis farglebSi Senobis daproeqtebada aSeneba, Tumca SesaZloa aRmoCndes rom damkveTs ar aqvs amdeni fuli, ansaerTod ar undoda mas 200 kaciani sakonferencio darbazi.

am fazaze, proeqtis menejmentis gundi orientirebuli unda iyosdaexmaros damkveTs Tavisi gamocdilebis farglebSi gaukeTosprofesionaluri Sesrulebadobis kvleva, rac saSualebas aZlevs damkveTsgansazRvros Tu ramdenad rentabeluri iqneba momavalSi mis mierganxorcielebuli investicia, am kvlevis gareSe didia imis albaToba romdamkveTis mier warmodgenili mogebis norma gacilebiT naklebi iyosrealurTan, ufro metic SesaZloa misi iniciativa wamgebianic ki iyos, radganSeiZleba aRmoCndes rom miwa, sadac damkveTs surs aaSenos Senoba aris metadSors qalaqis sainJinro komunikaciebisgan, ris gamoc saWiro iqneba didiodenobis damatebiTi fulis gadaxda Senobis komunikaciebis qalaqisqselebTan mierTebisTvis, rac SeiZleba damkveTs saerTod ver warmoedgina,aseve SesaZloa teritoria saerTod ar iyos mimzidveli potenciurimomxmareblebisTvis, rac saboloo jamSi aucileblad gamoiwvevs xarjebisgazrdas, mogebis normis Semcirebas da damkveTis ukmayofilebas. am yvelafrisSemdeg ki umniSvnelovanesia davexmaroT damkveTs miznebisa da moTxovnebis

Page 78: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

78

gansazRvrasa da wesdebis saxiT formulirebaSi, romelic Semdegxelmowerili iqneba rogorc misi aseve proeqtis menejmentis organizaciiswarmomadgenelis mier. SemdgomSi proeqtis wesdebasTan Sedardeba nebismieriganxorcielebuli RonisZiebis efeqturoba. proeqtis wesdeba metadmniSvnelovania, radgan mis gareSe ver gavigebT Tu saerTod rogor da rasunda SevadaroT Cvens mier ganxorcielebuli RonisZiebebis Sedegad miRebuliSedegebi. proeqtis wesdebis farglebSi xdeba Semdegi RonisZiebebisganxorcieleba:

proeqtis dainteresebuli mxareebisa da gundis gansazRvra, aseveganisazRvreba TiToeuli wevris mier Sesasrulebeli samuSaoebi,pasuxismgeblobebi da valdebulebebi

Sesyidvebis strategiis dagegma, romlis meSveobiTac Cveni konkretuliproeqtis farglebSi SegviZlia ganvsazRvroT rogor movaxdenT proeqtisrealizaciisTvis saWiro samuSaoebis Sesyidva, iqneba es samuSaoebis warmoebaerTi generaluri kontraqtoris Tu konkretul samuSaoebze specializebulimravali kontraqtorebis meSveobiT

xarjebis dagegmva, rac gulisxmobs sabolood SemuSavebuli proeqtisada misi calkeuli samuSaoebis Sesrulebis biujetis gansazRvras, romlissafuZvelzec unda moxdes SemdgomSi samuSaoebis Semsruleblebis SerCeva damaTi dakontraqteba.

drois menejmenti, romlis meSveobiTac ganisazRvreba samuSaoebisdasrulebis Sualeduri da saboloo vadebi, aseve sxvadasxva samuSaoebiskontraqtorebis SerCevis, dawyebisa da dasrulebis vadebi.

proeqtis farglebSi misaRwevi Sedegebisa da damkveTisTvis misaRwevixarisxis gansazRvra, rac proeqtis menejmentis gunds saSualebas aZlevshqondes warmodgena Tu ra aris damkveTisTvis misaRebi minimalurimosalodneli xarisxi, da aseve ra Sedegebi unda iqnas miRweuli proeqtisfarglebSi.

Zalian xSirad gvaqvs situacia, rodesac damkveTs aqvs egreT wodebulicru molodinebi, rac gamoixateba imaSi rom samuSaoebis Sesruleba maswarmoudgenia ararealurad mokle drosa da Zalian dabali fasebis pirobebSi,amitom swored am etapze unda moxdes winaswari biujetisa da generalurikalendaruli grafikis gansazRvra, rac saSualebas miscems proeqtSi CarTulyvela mxares Seuqmnas realuri molodini proeqtis mniSvnelovan samiznemaxasiaTeblebze, winaaRmdeg SemTxvevaSi proeqti ganwiruliawarumateblobisaTvis.

dizainis ganviTarebis faza warmoadgens proeqtis inicirebis logikurgagrZelebas, rac saSualebas iZleva SerCeuli saproeqto organizaciis miermoxdes saproeqto davalebis Sesabamisi gadawyvetebisa da sivrceebisdaproeqteba. aRsaniSnavia is garemoeba, rom zogadad proeqtis menejmentisgareSe saqmianobis warmarTvis pirobebSi problemebis aRmoCna xdeba mxolodda mxolod am fazis dasrulebis dros an ufro uaresi samuSaoebisSesrulebis dros, Tumca Tu am procesSi CarTuli iqneba proeqt menejmentisorganizaciis kvalificiuri gundi, problemebis identificireba SesaZlebeliiqneba fazis dasrulebamde, rac saSualebas mogvcems miviRoT daxvewili dastandartebTan Sesabamisi saproeqto dokumentacia. saqarTvelos samSeneblobazarze, sakmaod xSiria SemTxvevebi rodesac saproeqto dokumentacia ar aris

Page 79: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

79

detalizebuli, igi warmoadgens mxolod sqematur naxazebs da faqtiuraduvargisia mSeneblobis warmoebis procesisTvis, amitom Zalian xSiradsamuSaoebis warmoeba xdeba mSenebeli organizaciis gamocdilebis xarjze,rac metad mcdari meTodia da metad riskiania aRniSnuli gza, radgan zogadaderTis mxriv mSenebeli yovelTvis cdilobs samuSaoebi Seasrulos naklebixarjebiT da iolad, da meores mxriv am SemTxvevaSi sruliad damokidebuliunda viyoT mSeneblis gamocdilebasa da patiosnebaze. saproeqto muSadokumentaciis arqona TavisTavad ganpirobebulia imiT rom dResdReobiT ararsebobs dadgenileba, romelic gansazRvravs Tu ras unda moicavdessaproeqto dokumentacia an ra saxis informacia unda iyos datanilikonkretul naxazebze, yvelaze karg SemTxvevaSic ki amis regulirebissakanomdeblo bazac rom arsebobdes, damkveTs ubralod ar aqvs imisgamocdileba da codna, rom Seamowmos gadmocemuli proeqtis TavsebadobasakuTar moTxovnebTan, muSa dokumentaciis SemuSavebis standartebTanSesabamisoba da teqnikuri gadawyvetebis siswore. Tu es yvelaferiignorirebuli iqneba da samuSaoebi warimarTeba muSa naxazebis gareSe rogorces dResdReobiT metad popularuli mankieri praqtikaa, didi albaTobiTmiviRebT imave Sedegebs, rac saqarTveloSi sxvadasxva proeqtebis mSeneblobispirobebSi xdeba, rac gamoixateba imaSi rom mSeneblobis procesSi saWiroxdeba ukve Sesrulebuli samuSaoebis demontaJi, xelmeored montaJi,magaliTad imis gamo rom unarSezRuduli SesaZleblobebis mqone pirebisTvissan-kvanZis zomebi ar aris adaptirebuli aseTi pirebisTvis. es yvelaferi ki 2-jer da metad Zviri gvijdeba SemdgomSi, an kidev uares SemTxvevaSi moxdesCvens molodinebTan da standartebTan Seusabamo Senobis miReba, sadacmagaliTad Weris simaRle sxvadasxva sainJinro komunikaciebis gatarebis gamoimaze gacilebiT dabalia vidre es Cven warmogvedgina, am yvelafrisgamosworeba ki SemdgomSi SeuZlebeli aRmoCndeba. aseve aRsaniSnavia isgaremoebac, rom saerTod SeiZleba aRmoCndes rom saproeqto gundis mierdaproeqtebuli Senobis aSenebis xarjebi gacilebiT metia vidre es damkveTshqonda gansazRvruli. es yvelaferi jamSi iwvevs imas rom erTis mxrivcalsaxad warmoiSveba gauTvaliswinebeli pirdapiri xarjebi, meores mxrivsaerTod Zalian didi safrTxis qveS dgeba proeqtis dagegmil vadaSidasruleba, rac aseve warmoadgens xarjs, rameTu Cveni proeqtiseqspluataciaSi dagvianebiT miRebis Sedegad SesaZloa damkveTma dakargosdagegmili Semosavali da ufro metic uaryofiTad imoqmedos misi biznesisreputaciaze.

msoflio samSeneblo seqtoris statistika mowmobs rom muSa naxazebisgareSe samuSaoebis warmoeba gacilebiT xarjiania rogorc RirebulebiT asevedrois mxriv, am zemoT aRniSnuli problemis acilebis metad efeqturi gzamdgomareobs proeqtis menejmentis organizaciis daqiravebaSi, romlisSesabamisi dargis specialistebi moaxdenen saproeqto dokumentaciisSualedur da saboloo Semowmebas, rac sabolood saSualebas mogvcemssamuSaoebi vawarmooT naklebi gadakeTebebis, gauTvaliswinebeli garemoebebisada problemebis warmoqmnis gareSe, sadac saproeqto organizaciapasuxismgebeli iqneba sakuTari gadawyvetebis sisworeze, xolo mSenebeli kiSesrulebuli samuSaoebis xarisxze.

Page 80: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

80

mkacrad rekomendirebulia, rom samuSaoebis Sesyidvis etapze gadavideTmxolod mas Semdeg rac davrwmundebiT, rom Cven xelT gvaqvs 100% muSasaproeqto dokumentacia, romelic TavisTavad moicavs samuSaoebismoculobaTa uwyissa da specifikaciebs, sadac naTlad da mkafiod arisgansazRvruli samuSaoebis moculobebi, produqciis minimaluri teqnikurimaxasiaTeblebi. aRniSnul etapze aseve sasicocxlo mniSvneloba aqvsdetalizebul teqnikur davalebas, sadac aRwerilia moTxovnebi samuSaoebisSesrulebisaTvis, angariSsworebisa da samuSaoebis warmarTvisaTvis saWiropirobebis Sesaxeb. Zalian xSirad qarTul sinamdvileSi xdeba aRniSnulismetad zereled Sedgena, rac sabolood uaryofiTad iCens Tavs samuSaoebisSesrulebis procesSi, rameTu samuSaoebis Semsrulebeli satenderowinadadebas akeTebs ararsebuli monacemebis pirobebSi, rac TavisTavad zrdisimis risks, rom Semsruleblis mier Cafiqrebuli samuSaoebisadmi moTxovnebida masalebi gansxvavdeba damkveTis mier Canafiqrisgan. gvaxsovdes rom,daxvewili satendero moTxovnebi, kargi Semsruleblis SerCevis aucilebeliwinapirobaa. kargad Camoyalibebuli satendero moTxovnebi da potenciuriSemsruleblebis Sefasebis matricebi, sadac gamarjvebulis gamovlena moxdebaara mxolod fasis, aramed gamocdilebis, samuSaoebis SesrulebismeTodologiisa da sxva mniSvnelovani faqtorebis gaTvaliswinebiT,saSualebas gvaZlevs miviRoT damkveTisTvis sasurveli biujeti, romelicpotenciuri Semsruleblebis konkurenciis meSveobiT calsaxad naklebi iqnebaim Tanxebze, ra fasadac damkveTs SesaZloa potenciurad sakuTari ZalebiTmoeZebna samuSaoebis Semsrulebeli. aseve, Tu damkveTs Zalian gauWirdebodaramodenime kontraqtoris arsebobis pirobebSi samuSaoebis warmoeba, proeqtmenejmentis organizaciis meSveobiT, martivad SesaZlebelia, rom samuSaoebisdayofa moxdes maTi specifikidan gamomdinare da TiToeuli samuSaoSesrulebuli iqnas im kontraqtoris mier, vinc specializebulia konkretulsamuSaoebze, radgan mogexsenebaT rom gansakuTrebiT saqarTveloSi ZalianZnelia samSeneblo kompaniis moZebna, romelic gansxvavebuli tipis samuSaoebsakeTebs maRali xarisxiT, rameTu ZiriTadad qarTul realobaSi gvyavskompaniebi, romelTac warmoudgeniaT rom yvela saqmis Sesrulebas erTnairiwarmatebiT SeZleben, Tumca realobaSi es yvelaferi radikalurad icvlebadamkveTis sazianod. aRniSnulis safuZvelze, sagrZnoblad mcirdebasamuSaoebis Sesrulebis xarji, radgan realurad Tu samuSaoebis Sesrulebamoxdeba erTi generaluri kontraqtoris mier, igi didi albaTobiT calkeulsamuSaoebs Seasrulebs qvekontraqtorebis meSveobiT, aSkaraa rom Taviszednadeb xarjebs da mogebas daaricxavs zemodan qvekontraqtoris samuSaoebisRirebulebas. im SemTxvevaSi ki Tu Cven am qvekontraqtorTan daviWerT saqmes,romelic realurad specializebulia am samuSaoebze, maSin gadavixdiT naklebTanxas da amavdroulad, imis gamo rom samuSaoebi Sesrulebuli iqneba viwrospecializaciis kompaniebis mier, xarisxic ufro maRali iqneba.

mas Semdeg, rac ukve arCeuli gveyoleba sxvadasxva samuSaoebisSemsruleblebi da proeqti gadava samuSaoebis Sesrulebis fazaze, metadkritikulia maTi yoveldRiuri saqmianobis monitoringi dakontroli.kontrolis ar arsebobis pirobebSi, miuxedavad yvela wina faziswarmatebiT dasrulebisa, yvelaferi SeiZleba ukuRma datrialdes, radgan amSemTxvevaSi mTlianad mindobili viqnebiT kontraqtorebis keTilsindisierebis

Page 81: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

81

xarisxze. Tu gaviTvaliswinebT im garemoebas da praqtikas, rom yvelakontraqtori cdilobs sakuTaro saqme gaiadvilos da naklebi xarjebigaswios, martivi warmosadgenia ra daemarTeba Cvens proeqts. aseveyuradsaRebia is garemoebac, rom ori an meti kontraqtoris arsebobispirobebSi didi albaTobiT isini ver moaxdenen TavianTi samuSaoebisSesrulebis koordinacias, gaizrdeba mocdenis saaTebi da Sesabamisad Cveniproeqtic ufro didxans gagrZeldeba. gansxvavebiT zemoT aRniSnulisa,proeqtis menejmentis farglebSi sakoordinacio Sexvedrebi, Sexvedris oqmebisCanawerebi, moklevadiani samoqmedo gegmebi, masalebis Sesyidvis progresi,yoveldRiuri, yovelkvireuli da yovelTviuri reportebi saSualebas gvaZlevsdroulad iqnas identificirebuli da gadawyvetili yvela aseTiproblematuri sakiTxi. saWiroa gamovyoT samuSaoebis yoveldRiuriinspeqciebi, rac saSualebas iZleva Sefasebuli iqnas sxvadasxvakontraqtorebis mier Sesrulebuli samuSaoebis xarisxi, miewodoT maTinformacia yvela cdomilebasa Tu defeqtze, romlebmac SesaZloa cudadimoqmedos proeqtis xarisxze. aRniSnuli informacia metad mniSvnelovaniinstrumentis wyalobiT Semsrulebels miewodeba maSin, rodesac jer kidevmartivia nebismieri defeqtis gamosworeba da ara dasrulebuli samuSaoebispirobebSi rogorc es umeteswilad xdeba, rodesac faqtiurad Zalian Zneliadefeqtebis aRmofxvra da saWiroebs ufro did dros. cdomilebebis,defeqtebis da rekomendaciebis reestri, romelsac moicavs inspeqciebisreportebi, saSualebas gvaZlevs SevamowmoT wina inspeqciebis pirobebSidafiqsirebuli SeniSvnebis progresi. aRniSnul fazaze aqtiurad xdebaSualeduri Tu saboloo testirebebi, rodesac itesteba magaliTad iatakqveSagaTbobis milebi garkveuli wnevis qveS, mopirkeTebis mowyobamde mowmdebasveli wertilebis hidroizolacia, gansakuTrebiT meti yuradRebiT mowmdebayvela is samuSao, romelic mopirkeTebis samuSaoebis dasrulebis Semdeg aRariqneba xiluli da potenciurad warmoSobili problemis SemTxvevaSi misigamosworeba Zalian did xarjebTan iqneba dakavSirebuli. unda aRvniSnoTisic, rom kontrolisa da monitoringis RonisZiebebi Tavis TavSi moisazrebsara mxolod uSualod samuSaoebis Semowmebas, aramed Cvens kalendaruligrafikze, xarjebsa da riskebze mudmiv Tvalyuris devnebas. imis gamo, rombunebaSi ar arsebobs proeqti riskebis gareSe, rac SeiZleba yvelaze martivadganpirobebuli iyos sxvadasxva kontraqtorebis mier sakuTari samuSaoebisaraswori dagegmviT, masalebis momwodeblebis mier, satransporto–gadamzidavikompaniebis mier produqciis gviani mowodebiT da sxva, amitom saWiroamudmivad xdebodes makoreqtirebeli RonisZiebebis da moklevadiani samoqmedogegmebis SemuSaveba, romlis mizanic iqneba saboloo damkveTTan SeTanxmebulimisaRwevi Sedegebis garantireba. bazarze xSiria fasebis ryeva, ramacSesaZloa yovelgvari prevenciuli RonisZiebebis gatarebis gareSesagrZnoblad gazardos Cveni proeqtis xarjebi, amitom proeqtis menejerebimimarTaven Rirebulebebis optimizaciis meqanizms, rodesac erTi produqtimartivad SesaZloa Canacvldes sxva igive an ukeTesi maxasiaTeblebis mqoneufro dabali Rirebulebis produqciiT, risi meSveobiTac Cven ar gavcdebiTproeqtis biujets. SesaZloa vTqvaT, Cven xom Cveni maqsimumi gavakeTeT,yvelaferi kargad davgegmeT, magram damoukidebeli mizezebis zemoqmedebiTmoxda damatebiTi xarjebis warmoSoba, ra Tqma unda damkveTic SeiZleba

Page 82: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

82

gagebiT moekidos am yvelafers, Tumca rodesac vsaubrobT Tanamedrovemidgomebze, procesebis efeqtian dagegmvasa da ganxorcielebaze, maSin zemoTaRniSnuli argumentebis Ziebis nacvlad Cven mudam unda vaxdendeT proeqtTandakavSirebuli yovelgvari riskebis prognozirebas da prevenciuliRonisZiebebis gatarebas, rac sabolood uzrunvelyofs riskebis minimizacias.

Zalian xSirad, mas Semdeg rac samuSaoebi dasruldeba, iqmneba ganwyoba,rom proeqti warmatebiT ganxorcielda, Tumca saqme ase martivadac araa dasaWiroa igivenairi rudunebiT da dakvirvebiT mivudgeT samSeneblo proeqtisdaxurvis fazas,romlis farglebSic upirveles yovlisa xdeba SesrulebulisamuSaoebis magaliTad mTeli sainJinro sistemebis testireba sxvadasxvareJimebis zafxulis, zamTris, saevakuacio da sxva pirobebSi, raTa Tavidaniqnas acilebuli Senobis operirebis pirobebSi gauTvaliswinebeligaremoebebi, romelmac SeiZleba safrTxe Seuqmnas adamianis sicocxles anubralod gamoiwvios damkveTisTvis damatebiT xarjebis warmoSoba, mas Semdegrac sruliad morCeba testirebis reJimi xdeba saboloo SesrulebulisamuSaoebis aRwera, moculobebis dadgena, dafiqsirebuli defeqtebisa dacdomilebebis saboloo analizi da amis safuZvelze saboloo gadasaxdeliTanxebis daangariSeba. am etapze, aseve metad mniSvnelovania erTis mxrivSesrulebuli samuSaoebis samTavrobo organizaciebis mier eqspluataciaSimiReba, am yvelafrisTvis dokumentaciis Sedgena, da SesrulebulisamuSaoebis eqspluataciis instruqciebis momzadeba, damkveTisTvis gadagzavnada damkveTis mier gamoyofili personalisTvis instruqtaJis Catareba. esyvelaferi ganpirobebulia imiT rom zogadad kargi masalebis gamoyeneba,samuSaoebis maRali xarisxiT Sesruleba srulad ar niSnavs imas rom mas didixnis ganmavlobaSi araferi mouva.

3. daskvna

nebismieri produqciis sasicocxlo cikls gansazRvras misi sworieqspluatacia da im personalis profesionalizmi, vinc mTeli periodisganmavlobaSi dasaqmebuli iqneba sainJinro sistemebidan dawyebuli kar–fanjrebisa da iatakebis movliTdamTavrebuli.

literatura

1. Hans Sommer, Project Management for Building Construction, Springer, Stuttgart, 2009, pp163-168

2. Dr. Abimbola Windapo, Fundamentals of Construction Management, 1st Edition, 2013, pp 16-17

3. Harris, F., and McCaffer, R, Modern Construction Management, London: Blackwell Publishing,2005, pp 20-35

4. Radosavlijevic, M and Bernnett J, Construction Management Strategies: A Theory ofConstruction Management, London: Wiley-Blackwell Pulishing, 2012, pp13-20

5. PMI, Project Management body of knowledge 5th edition, Pennsylvania: Project ManagementInstitute Inc.. 2013, pp 5-6.

Page 83: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

83

penetroni saqarTveloSi

kompaniaTa jgufi „penetron-rosia“ yovelwliurad awyobssaerTaSoriso konferenciebs.pirveli konferencia CemTvis iyo2008 wels, moskovis SemogarenSi,mas 100-ze meti dileri dawarmomadgeneli eswreboda. imweliwads bevri jildo miiRosaqarTvelos warmomadgenlobam,kerZod prizi „gayidvebistempebisaTvis“, Tavad me

axalTaxali nouT-buqiT damajildoes, maSin 1700$ Rirda, axlac vxmarom masSig da Sig.

ratom „gayidvebis tembebisTvis“? aseT istorias hqonda adgili. masSemdeg, rac warmomadgenloba gavxseniT saqarTveloSi da es iyo 2007 wlisivlisi, maSinve davukveTeT pirveli partia. sul raRac 10 dReSi, manam sanamsaqarTveloSi penetronis masalebis pirveli partia Semovidoda, SekveTiliodenoba ukve gavyideT, saswrafod SevukveTeT meore partia. meore partiaseqtemberSi Camovida da isic ukve gayiduli gvqonda, 2007 wels sul 4 TveSi 4partia SemovitaneT. ase boboqrad daiwyo penetronis istoria saqarTveloSi.

mqonda molodini, rom konferenciis dReebSi (3-4 dRe) penetronisSeRwevad hidrosaizolacio sistemaze iqneboda saubari da metad moulodneliiyo, rom saubari iyo yvelaferze, garda penetronisa.

2 dRe daeTmo msoflioSi cnobili marketingis rusi menejerebisleqciebs, romlebic amerikul da sxva ucxour gigantebSi iyvnen namuSevarni.leqsciebSi maqsimalurad iyo erTmaneTs Sejerebuli praqtika da Teoria dagadmoicemoda ise, rom pirdapir zegavlenas axdens adamianis qvecnobierze,misi azrovnebis da gancdebis logikur jaWvze, acocxlebs mas da adamianSiarsebuli kanonzomierebebs samoqmedod ganawyobs.

im Soreul 2008 wels vfiqrobdi, es leqtorebi rom gvetarebina mTelssaqarTveloSi, ra dadebiT gavlenas iqoniebs masebis azrovnebis daxvewazemeTqi.

mas Semdeg, yovelwliurad veswrebi konferenciebs, 3-jer Sarm el-SeixSi,4-jer antaliaSi da wels ukve Sedga kviprosSi.

yvela konferencia daaxloebiT analogiuri programiT tardeba,leqciebs sul cnobili rusi moazrovneebi atareben, maxsovs maT Soris iyoirina xakamadac. Zalian saintereso leqciebi iyo, am mxriv, arasamTavroboorganizaciebs da saqarTvelos xelisufleba movuwodebdi da vurCevdi,daafinanson msgavsi, profiluri moRvaweebis leqciebi saqarTvelosmasStabiT.

masala „penetroni“, romlis formula aRmoCenil iqna 1958 welspentagonis saidumlo laboratoriebSi kolumbiis universitetis magistrisjon riveras mier, dResac ganagrZobs liderobas mTels msoflioSi, betonistanSi misi kristalebis SeRwevis unari 1 metramdea da betonis tanSi avsebs

Page 84: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

84

nemsiseburi kristalebiT 400 mkr-ze (0,4mm) meti sididis sicarieleebs damikrobzarebs.

kidev „penetronis“ Tvisebebis unikaloba agreTve is aris, romkristalebis, romlebic warmoiqmnebian betonSi da xdebian misi organulinawili, arseboben da moqmedeben mudam, sanam arsebobs Tavad betoni.„moqmedeben“ niSnavs imas, rom Tu betonis tanSi axladgaCenil sicarieleSiSeaRwevs wylis molekula da igi SexebaSi mova penetronis kristalTan,kristali iwyebs gamravlebas da es procesi grZeldeba manam, sanam wyalisabolood ar gainedvneba. am da sxva Tvisebebis gamo betoni, romelicpenetroniTaa damuSavebuli, metad sicocxlisunariania, Cveulebriv betonTan

SedarebiT misi eqspluataciis vadamniSvnelovnad izrdeba.

cnobilia, rom arsebobs sxvadasxvasaxeobis hidroizolacia, magaliTad, adreyvelaze gavrcelebuli membranulihidroizolacia. teqnologiebisganviTarebam maRalxarisxovani membaranebiswarmoebamde migviyvana, mas aqvs seriozulidadebiTi mxareebi. amave dros, memebranisdazianebis SemTxvevaSi, maT SorisTvalTuxilavi zomis wertilSic, droTaganmavlobaSi mTeli hidroizolacia xdebagamousadegari da Txoulobs mTlianad

gamocvlas, rac did materialur danaxarjebTanaa dakavSirebuli.ra xdeba penetronis SemTxvevaSi? betonis hidroizolacia, romelic

penetroniTaa damuSavebuli, SeiZleba dairRves mxolod im adgilas, sadacgaCndeba 0,4 mm-ze meti sididis bzari (geologiuri procesebi, miwisZvrebi daa.S.), am SemTxvevaSic adgili eqneba sisveles da umcires gamonadens, racswrafad (saaTebis ganmavlobaSi) da mcire danaxarjebiT aRdgeba sworeddazianebuli adgilis Sesabamisi damuSavebiT. penetronis jgufis masalebSiaris specialuri masala „peneplagi“, romelic 1 wuTis ganmavlobaSi aCerebswylis gamonadenebs betonis tanidan.

rogori istoria aqvs penetrons saqarTveloSi misi 9 wlisTavze?brwyinvale, is gamoyenebulia aTobiT cnobil da masStabian proeqtSi. erTisTqma SesaZlebelia sruliad cxadad, penetronisTvis SeuZlebeli araferia,gamoricxulia, rom penetronis Semdeg romelime obieqtze saqme sxva masaliTyofiliyo gamosworebuli, sapirispiro magaliTi ki gvaqvs sakmarisze meti,penetroni gaxda saimedoobisa da efeqturobis sinonimi.

brwyinvalea penetronis msoflio istoriac, mTels msoflioSi xdebayvelaze cnobili nagebobebis dacva penetroniT, penetroniTaa damuSavebuliniu-iorkSi Tavisuflebis qandakebis 45-metriani kvarcxlbeki, Sors rom arwavideT, pekinis, samxreT afrikis da braziliis olimpiuri da msoflioCempionatebisTvis gankuTvnili sportuli obieqtebi.

me betons, romelic penetroniTaa damuSavebuli, veZaxi „bednier betons“.WeSmaritad asea!!!

Sps „hidrosaizolacio teqnologiebis“direqtori vladimer (Tamazi) CixlaZe

კომპანიათა ჯგუფ "პენეტრონ-როსიას"პრეზიდენტთან იგორ ჩერნოგოლოვთან

Page 85: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

85

ramazi WyoiZe 80 wlisaa!

saqarTvelos teqnikuri universitetis samSeneblofakultetis sainJinro meqanikisa da mSeneblobis teqnikurieqspertizis departamentis TanamSromels t.m.k. asocirebulprofesors baton ramaz WyoiZes dabadebidan 80 weliSeusrulda. misi cxrovrebis mokle istoriis amsaxveliwerili: ramaz WyoiZe daibada 1936 wlis 3 marts q. TbilisSi.ganaTleba Tbilisi me-7 rk/gzis saSualo skola (1944-1954);saqarTvelos politeqnikuri instituti, gzaTa mimosvlis

inJiner-mSeneblis kvalifikacia (1954-1961); teqnikis mecnierebaTa kandidati,wodeba docenti (1975); moskovis ucxo enebis instituti, franguli enisSemswavleli kursebi (1983-1984); maswavlebelTa daxelovnebis kursebi (1995);swavlebis Tanamedrove meTodologiebis zogadi kursi (2009).

samuSao gamocdileba – amierkavkasiis rk/gzis sammarTvelos xidebisa dagvirabebis sagamocdo sadguri, inJineri (1961-1965). Tbilisis maTematikisintitutis uwyvet tanTa meqanikis gamoyenebiTi amocanebis ganyofileba,inJineri (1965-1967), moskovi ssrk mecn. akademiis meqanikis gamoyenebiTiproblemebis instituti, inJiner-mkvlevari (1967-1969); Tbilisis maTematikisinstitutis uwyvet tanTa meqanikis gamoyenebiTi amocanebis ganyofileba,mTavari inJineri (1969-1970), spi, masalTa gamZleobisa da drekadobis TeoriiskaTedra, aspiranti (1970-1973); spi, masalTa gamZleobisa da drekadobis TeoriiskaTedra, laboranti, asistenti, docenti, asocirebuli profesori (1973-); stu,samSeneblo fakultetis dekanis moadgile samecniero dargSi (1980-1983), stu,saRamos swavlebis fakultetis dekanis moadgile ideur-aRmzrdelobiT dargSi(1985-1988); madagaskaris demokratiuli respublika, antananarivus universiteti,profesori, drekadobis da plastikurobis Teoriis, sasrulo elementebismeTodis leqciebis kursi frangul enaze (1988-1990).

gamoqveynebuli aqvs 70 naSromi, maT Soris 4 saxelmZRvanelomadagaskarSi frangul enaze. hyavs erTi doqtoranti (3 kursi), erTma daicvadisertacia (2016w). sadisertacio Temebis safuZvelia kolegebTanTanaavtorobiT Seqmnili fundamenturi naSromi.

aris saqarTvelos erovnuli akademiis namdvili wevri (1996).maswavleblebis momzadebisaTvis gamocxadebuli aqvs madagaskarSi ssr-ssaelCos madloba (1990). yazaxeTSi yamir da nasven miwebze mosavlis aRebaSimonawileobisaTvis gamocxadebuli aqvs yazaxeTis ssr-is mTavrobis madloba(1958). misi xelmZrvanelobiT yovelwliurad studentTaAsamecnierokonferenciebSi yvela safexuris studentTa monaswileobisaTvis da maT Sorismravali gmarjvebulebisaTvis gamoecxada dekanatis madloba (2014).

batoni ramazi aris daojaxebuli, hyavs meuRle, ori Svili da oriSviliSvili.

kidev didxans jamrTel socoxlesa da bedniebas vusurvebT batonramazs!

samSeneblo fakulteti

Page 86: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

86

SUMMARIEST.Melkadze. Construction safety and modernization of technical regulations in Georgia. Scientific-technicaljournal “BUILDING” #2(41), 2016.The paper discusses the analysis of the recommendations and guidelines of construction safety and riskmanagement normative-technical regulations in Civil Security field that aim to harmonize to EU legislation inrelevant field. Specific normative acts are analyzed in order to review implemented reforms for modernization ofCivil Security. In addition, paper discusses future aspects of legislative improvement of construction safety andrisk management normative-technical regulations in Civil Security.I.Kvaraia. Arrangement of the concrete communications tunnel. Scientific-technical journal “BUILDING”#2(41), 2016.The article discusses features and importance of the concrete communications tunnel in the basement of a church.N. Mskhiladze. LIGHTWEIGNT STEEL THIN-WALLED STRUCTURES. Scientific-technical journal“BUILDING” #2(41), 2016.The basis of lightweight steel thin-walled structures makes different thickness and configuration cold rolledprofiles. A distinctive feature is the use of thermal profiles in filling structures (walls, ceilings, etc.). The thermalprofile is a galvanized steel profile with longitudinal cutters. As a result, significantly increases the effectivethermal insulation properties of heat flow by increasing the passage path, in other words eliminated the so-called"cold bridges". The connection of supporting and non-supporting elements of structure are made by high qualityscrews.D. Gotsadze. MANUFACTURING OF PREFABRICATED REINFORCED CONCRETE ITEMS INPLANT CONDITIONS. Scientific-technical journal “BUILDING” #2(41), 2016.The concrete and reinforced concrete are the main building material in modern construction, a constructionengineer technologist due different technological methods in each specific case makes them necessary physicaland mechanical properties.In this direction by us in the 2013-2015 on "Tskalmsheni- Lilo" and "Miqsor" LTD are manufactured and studiedreinforced concrete irrigation products and concrete sleepers for the transport construction.STABILITY OF HOMOGENEOUS SUPPORTED ON THE CONTACT PLATE AT COMPRESSION BYKipiani D., Todua N., Nozadze G, Todua M. UNIFORMLY - DISTRIBUTED LOAD IN TWODIRECTIONS. Scientific-technical journal “BUILDING” #2(41), 2016.Are studied the problems of strength, as well as tasks for own values in laminated plates. For each category ofproblems are obtained solutions in a general form. These solutions are compared exact solutions known in theliterature. It is allowed to prove at solving of stability problems of supported on contour plates at compression byuniformly - distributed load in two directions.Makhviladze R., A. Chikovani, A. Gogberashvili. Device foundations near existing facilities. Scientific-technical journal “BUILDING” #2(41), 2016.During the reconstruction of enterprises related to their technical re-equipment at major overhaul of buildings,laying of underground communications, construction of new bases around suschetstvuyuschih facilities, as well asunacceptable precipitate developing in time there is a need to assess the extent to ensure the foundationsdalneysheynormalnoy operation of facilities, and the appropriate tsluchayah - strengthening and reorganization ofthe foundation.N. Kochladze. The forth dimension: realization of the futuristic fantasies. Scientific-technical journal“BUILDING” #2(41), 2016.The article discusses examples of kinetic architecture, also kinetic sculptures and facades beginning from theforties of the 20-the century to the present day. There is described how the influence of mechanics, electronics androbotics transforms the static, solid architectural objects into adaptable, changeable objects and therefore the forthdimension –time - is added to the architecture. Through the described examples we define the direction in whichthe kinetic architecture might develop.U. Verulashili, L. Balanchivadze, N. Nakvetauri. BUILT FROM TIMBER STRUCTURES CAMPINGSFOR DEVELOPMENT OF TOURISM. Scientific-technical journal “BUILDING” #2(41), 2016.In the article are stated the original timber structures of buildings, which can be implemented in the territory ofGeorgia, convenient operation, easy to construct, does not require a huge amount of costs. The wood is widely

Page 87: ISSN 1512-3936 saqarTvelos teqnikuri universiteti

samecniero-teqnikuri Jurnali ,,mSenebloba”

SCIENTIFIC-TECHNICAL JOURNAL “BUILDING” #2(41), 2016НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ «СТРОИТЕЛЬСТВО»

87

used in the manufacture of household goods, from it is manufactured different purposes furniture: for residentialand office purposes.M. Vazagashvili, B. Churchelauri, Z. Churchelauri. ACOUSTIC WAVES IN ISOTROPIC SOLIDS.Scientific-technical journal “BUILDING” #2(41), 2016.In the work is carried out statement of acoustic-electronic problems associated with excitation, propagation andreception of high-frequency waves in solids, interaction of these waves. Important characteristics of mechanicalwaveguides are also dispersion and "slowing down" the velocity of the fundamental mode propagation with respect tothe velocity of Rayleigh surface wave for half space. Last property is extremely significant at using waveguides in delaylines that serve as the basis of data storage devices in digital or analog form.A. Sakvarelidze. Influence of moisture containment on volume creep nuclei of fine concrete. Scientific-technical journal “BUILDING” #2(41), 2016.The issues of creep of fine concrete with different moisture containment are investigated. In experiments on stress andtorsion the specimens were tested. The spccimens before testing had humidity 4,7; 2,7; 2,2 and 1,0% (by mass).Volume creep nucleis are determined by theoretical treetment of the results of experiments.It is determined that volume creep nucleis of concrete is increeased in proportion to mousture containment.M. Tsikarishvili, N. Rodonaia. INVOLVEMENT OF CONSTRUCTION AND TECHNICAL EXPERTISEIN SAFETY OF CONSTRUCTION AND QUALITY MANAGEMENT. Scientific-technical journal“BUILDING” #2(41), 2016.In the paper are considered and analyzed involvement in Georgia of construction and technical expertise in safety ofconstruction and quality management. It is clear that the involvement of the expertise is necessary to I, II, III and IVclass buildings subject to the design and construction stages of the production control.G. Chokhonelidze, N. Areshidze, G. Areshidze. LANDSLIDE IN PANASKERTELI STREET IN TBILISI.Scientific-technical journal “BUILDING” #2(41), 2016.In the paper are considered landslide processes in Panaskerteli street, which are found only on the rocks andargillites and sandstone sequence. These rocks belong to the rocks, so the landslide processes in them, as in hardrocks rarely are occured, exclude the case when slope inclination coincides with the direction of the falling rocks.T.Melkadze,T.Kapanadze. Construction and Disaster Risk Management. Scientific-technical journal“BUILDING” #2(41), 2016.The paper discusses themethodology of construction safety and risk management in Civil Security. Basic Componentsand their determination of the subject is also discussed in the paper. Specifically it deals with, gravity and probability ofthe threat, complexity of impact (anthropological, economic, environmental, political and social), endurance,determination and criteria of physical and social vulnerability.I.Kvaraia, A. Pirosmanishvili. Using drilling equipment in the bored pile installation process. Scientific-technical journal “BUILDING” #2(41), 2016.The article evaluates effectiveness of the modern, mobile drilling equipment in the installation process of concretebored piles.R. Makhviladze, l. Joglidze. WAYS OF ENSURING HIGH CHARACTERISTICS OF HEAT ANDSOUND INSULATION IN BUILDINGS FILLER STRUCTURES AND THEIR SOCIO-ECONOMICEFFICIENCY. Scientific-technical journal “BUILDING” #2(41), 2016.In the article are considered issues of application within the buildings of having high heat and sound insulation,manufactured from low volume weight materials of filler wall blocks, thereby improving housing, as well asemployment service environment; is analyzed their socio-economic efficiency of their use with appropriate conclusionsand recommendations.I. Gogoladze. Mortgage as a developing tool for construction business. Scientific-technical journal“BUILDING” #2(41), 2016.Successful countries use mortgage as a minimally risky and available product for constructional, economical and socialdevelopment of state, exploiting its every beneficial aspect. Study analyzes existing stance of usage of mortgage as atool and proposes ways of its further activation.M. Javakhishvili, J. Sakmharadze, L. Bogveradze. Construction Project Management and its importance.Scientific-technical journal “BUILDING” #2(41), 2016.Georgian construction sector is reviewed in this article, which is characterized by the increasing pace of industrialbuildings, where the subjects are construction companies, developers, investors, customers, contractors or otherconstruction subjects, which are trying actively to use innovative building materials and technical solutions and that willenable them to create a different, attractive.