işletim sistemleri

İşletim sistemi, donanımın denetlenmesinden ve yönetiminden, temel sistem işlemlerinden ve uygulama programlarını çalıştırmaktan sorumlu olan sistem yazılımıdır.

En yaygın olarak kullanılan işletim sistemleri iki ana grupta toplanabilir:

Microsoft Windows grubu UNIX grubu

1.Kullanıcı Arabirimi

2.Çekirdek

3.Dosya Yönetim Sistemi

İŞLETİM SİSTEMİNİN BİLEŞENLERİ

Mac OS X

WINDOWS LINUX

KULLANICI ARA BİRİMİ

İşletim sisteminin görünen yüzüdür. Kullanıcının klavye ve fare ile komutlar vererek işlem yaptığı bölümdür.

Eğer işletim sistemi bir arabaya benzetilecek olursa, kullanıcı arabirimi bu arabanın direksiyon, vites ve pedallar gibi şoförün doğrudan kullandığı bölümdür.

KULLANICI ARA BİRİMİ

İşletim sisteminin görünmeyen yüzüdür.

Kullanıcı arabirimi ile donanım arasındadır.

Kullanıcı arabirimi tarafından verilen komutları donanıma yaptırır.

Arabanın motoruna benzetilebilir.

ÇEKİRDEK

İşletim sisteminin dosyaları organize etme ve yönetme için kullandığını sistemdir.

Dosya verilerin toplandığı birimlerdir. Sanal olarak bilgisayar bütün verilerini dosya olarak saklar. Bir çok dosya tipi vardır.

Dosya sistemi adı verilen bir yol ile işletim sistemi dosyaların içindeki bilgileri organize eder.

DOSYA YÖNETİM SİSTEMİ

Dosya yönetim sisteminin görevleri:

1 - Mantıksal dosya yapılarından fiziksel yapılara geçişin sağlanması.

2 – Depolama birimlerinin verimli kullanılmasının sağlanması.

3 - Dosyaların paylaşılması, korunması ve kurtarılması ile ilgili araçların sağlanması.

DOSYA YÖNETİM SİSTEMİ

İŞLETİM SİSTEMİNİN İŞLEVLERİ

İşletim sisteminin görevleri:

1. Dosya ve Klasör Yönetimi

2. Uygulamaların Yönetimi

3. Yardımcı Programları Destekleme

4. Donanımı Kontrol Etme

DOSYA VE KLASÖR YÖNETİMİ

Dosyaları ve klasörleri yönetme, saklama ve güvenliğini sağlamayı, bu kaynakları ağ kullanıcılarının kullanımına sunmayı ve yine bu kaynaklardaki değişiklikleri yönetmeyi içerir.

UYGULAMALARIN YÖNETİMİ

Kullanıcı bir program çalıştırmak istediğinde, bu program sabit diskte bulunur ve buradan RAM’ a yüklenir.

Bir programın sabit dikten bulunup ekrana getirilmesine kadar olan yapılan işleri işletim sistemi yönetir.

YARDIMCI PROGRAMLARI DESTEKLEME

İşletim sistemi yardımcı programları, problemleri giderebilmek ve sisteminin sağlıklı işlemesini sürdürebilmek amaçlı kullanır. Silinmiş, hasarlı dosyaları bulabilmek, verilerin yedeğini alabilmek gibi işlemlerde kullanır.

Donatılar menüsündeki Sistem Araçları bu tür programlardandır.

DONANIMI KONTROL ETME

Bilgisayarda bulunan donanım parçalarının kullanabilmesini sağlamak amacıyla işletim sistemi içinde aygıt yöneticisi bulunmaktadır.

Aygıt yöneticisi, aygıt sürücülerini yönetmek amacıyla kullanılır.

Her bir sürücü ait olduğu aygıtın dilinden anlayan bir yazılımdır.

Bunlar sayesinde programcılar, donanım parçalarını programlamak zorunda kalmazlar

İŞLETİM SİSTEMİ TİPLERİ

1. Çok Kullanıcılı (Multi User) İşletim Sistemleri

2. Çoklu İşlem (Multitasking) İşletim Sistemleri

3. Çoklu İşlemci (Multiprocessing) İşletim Sistemleri

4. Çoklu Görev (Multithreading) İşletim Sistemleri

ÇOK KULLANICILI

İki veya daha fazla kullanıcının programlar veya paylaşılan aygıtlar üzerinde çalışabilmesidir.

Bu özellik sayesinde her kullanıcı sisteme ayrı bir terminalden ya da bir bilgisayar ağına bağlı kendi bilgisayarından kendisine ait hesabını şifresi ile birlikte girerek sisteme erişmiş olur.

Bu nedenle multiuser sistemler kullanıcı seviyesinde daha yüksek bir güvenlik ve koruma sağlarlar.

ÇOKLU İŞLEM

Kullanıcılar sistemde aynı anda birden fazla işlem (process) çalıştırabilirler. Bu, siz bir işlemi başlattıktan sonra, o başlattığınız işlem çalışmaya devam ederken başka bir işlem de başlatabilirsiniz demektir.

Bunun sağlanması için, görevler (uygulamalar) kısa zaman dilimleri içinde işlemcide çalıştırılır. Bu zaman dilimlerinin oldukça küçük zaman dilimleri olması nedeniyle aynı anda yapılıyormuş gibi görülür.

ÇOKLU İŞLEMCİ

İşletim sisteminin, yapılacak olan işlemleri iki veya daha fazla işlemci üzerine dağıtması ve bunları kontrol etmesidir.

Bilgisayara çift çekirdek ya da çift işlemci takmak yetmez işletim sisteminin de bunu desteklemesi lazımdır.

ÇOKLU GÖREV

Program ihtiyaç halinde işletim sistemi tarafından küçük parçalara ayrılır ve çalıştırılabilir. Aynıprogramın parçaları farklı kullanıcılar tarafından da kullanılabilir. Buna çoklu görev denilir.

UNIX• 1960 yılında MIT, AT&T Bell Teknoloji Laboratuvarları ve GE(General

Electric)'nin birlikte geliştirdikleri MULTICS projesiyle temelleri atılmıştır. MULTICS projesinin hedefi çoklu kullanıcının bilgisayar erişimine izin vererek eş zamanlı veri paylaşımını gerçekleştirebilmekti. Multics, aynı zamanda çok yenilikçi ve zamanına göre çok gelişmişti ama pek çok sorunu vardı.

• 1969 yılında proje karmaşık bir hal almaya başladı. Bunun nedeni artık MULTICS'in amaçları dışarısında büyümesi ve yavaşlamasıdır. Ancak aynı yıl Bell'de araştırmacı olarak çalışan Ken Thompson işi daha küçük ölçekli hale getirmeye başlamış ve MULTICS yazılımını simüle eden bir dosya sistemini kodlamasıyla Unix'in ilk sürümü UNICS ismiyle çıkmıştır. İlk sürümü assembler ile yazılmış olup, sadece yazıldığı tür makine da çalışabilen bir versiyondu.

UNIX• 1973 yılında Thompson, C derleyicisinin atası Dennis Ritchie ile birlikte

çekirdeği C ile tekrar kodlandı. Böylece Unix, taşınabilir özelliği olan C dili sayesinde, çeşitli hedef donanımlara uygun olarak tekrar derlenebilen kodlardan oluşan taşınabilir bir işletim sistemine dönüşmüş oldu.

• AT&T'yi zorlayan yasal bir aksaklık nedeniyle işletim sistemi ticari bir ürün olamadı ve ücretsiz dağıtımı yapıldı. Böylece Unix’ in pek çok üniversiteye girmesi sağlandı. AT&T sayesinde Amerika’ daki üniversitelerin %80’ inden fazlasında Unix kullanıldı.

• 1980’ lerde mantar gibi bir çok Unix’ ler türedi. Ör: Cromix, Idris, Ultrix, Xenix, Version 7, BSD, vb. 1990’ lar da iki Unix sistemi baskın çıktı. (Berkeley Unix, System V Unix veya ondan türeyen Xenix, Vp/ix vb .)

UNIXBerkeley(BSD) Unix

• Geçen son 15 yılda University of California at Berkeley Unix gelişmesinin odak noktası idi.

• Bir çok üniversite ve organizasyona Unix dağıtan ana Unix dağıtıcısı idi. Berkeley öğrencileri, orijinal Unix kaynak kodunun %90'nını değiştirdiler. Araştırmacılar da vi ve C shell gibi metin düzenleme yazılımlarını ekleyerek sistemi daha da geliştirdiler. Sanal bellek (virtual memory), TCP/IP desteği gibi özellikler BSD sürümünden gelmiştir.

• Linux gibi işletim sistemleri BSD üzerinden türemiştir.

UNIX• UNIX, Internet’ in gelişimiyle birlikte kendine haklı bir

saygınlık kazanmıştır. Özellikle akademik alanda, geniş ağ sistemlerinde dosya sunucusu, veritabanı sunucu olarak güvenilir ve güvenli bir yapı içinde hizmet verebilir. UNIX kullanan firmalar çok çeşitlidir. Sun Microsystems, IBM, Hewlett Packard yaygın bir şekilde kullanılan UNIX’ lere örnek oluşturmaktadır

LINUX

• Linux , serbestçe dağıtılabilen, çok görevli, çok kullanıcılı UNIX işletim sistemi, türevidir.

• Linux, temel olarak Finlandiya Üniversitesi’nde öğrenci olan Linus Torvalds 'ın ve internet üzerinde, meraklı bir çok yazılımcının katkıları ile geliştirilmiştir.

LINUX

• Linux, gelişimi açık bir şekilde yapılmaktadır. Bunun anlamı, işletim sisteminin her aşaması açık olarak İnternet üzerinde yayınlanmakta, dünyanın dört bir yanında kullanıcılar tarafından test edilmekte, hataları ve eksiklikleri tespit edilerek düzeltilmekte ve geliştirilmektedir.

• Çok geniş bir donanım desteğine sahip olan Linux çekirdeği; netbook, dizüstü bilgisayar, sunucular, iş istasyonu, akıllı telefon, masaüstü bilgisayarlar gibi hemen her platformda çalışabilmektedir. Linux sunucu işletim sistemlerinde kullanım oranı bakımından ilk sırada tercih edilmekte ve dünyanın 10 hızlı süperbilgisayarında da kullanılmaktadır.

LINUX

Avantajları• Linux ücretsizdir. • Sadece işletim sisteminin maliyeti açısından değil, verdiği

performans için ihtiyaç duyduğu donanım açısından da çok ucuzdur.

• Linux, güvenlidir.• Linux kararlıdır. Linux kurulu sistemler, baştan başlatılmadan

yıllarca çalışabilir (birçok İnternet sunucusu Linux kullanır, ve hiç baştan başlatılmaz).

• Açık kaynak kodludur.

LINUX

Dezavantajları• Herhangi bir ticari destek altında gelişmemektedir. Diğer işletim

sistemlerinde olan teknik destek, dağıtım ve dokümantasyon alanlarında eksikleri vardır. Özellikle teknik destek eksikliği, anahtar teslim çözümlere alışmış kullanıcıların çokluğu Linux kullanıcılarının sayısını sınırlayan temel faktörler olmuşlardır.

LINUX

• Linux, üzerinde yer alan çözümlerin hepsi, basit kullanıcıların rahatça kullanabileceği düzeyde değildir. Bazı çözümler, kullanıcıların belirli bir yazılım ve işletim sistemi bilgisine sahip olmalarını gerektirmektedir.

• Sonuç olarak, diğer işletim sistemleri ile yapamadığımız birçok uygulamayı, Linux sayesinde gerçekleştirebilirsiniz ve belirli bir donanım ile gösterdiği performansın bir çok işletim sisteminin üzerinde olduğunu söyleyebiliriz. Ne var ki, her uygulama için Linux' un ideal bir çözüm olarak ortaya çıkmadığının bilincinde olmak gerekir.

MAC/OS

• Macintosh İşletim Sistemi, kısaca Mac OS, Apple firması tarafından piyasaya sürülen tamamlayıcı ve isimsiz sistem yazılımı ilk olarak 1984 yılında orijinal Machintosh ile tanıtılmıştır.

• En son ana sürümü Mac OS X'tir. Mac OS ailesinde Mac OS 7, Mac OS 9 ve Mac OS X vardır.

• Yasal olarak sadece Apple marka bilgisayarlar ile uyumludur. Grafik açısından çok ayrıcalıklı olduğundan genellikle yayıncılık alanında ilgi görür.

• UNIX tabanlıdır.

İŞLETİM SİSTEMLERİ-MAC/OS

• Mac OS X serisindeki işletim sistemleri isimlerini kedigillerden alır. İki sürüm de Mac OS X 10.0 ve Mac OS X 10.1 olarak piyasaya sürülmüşlerdi. 10.2 sürümünden itibaren Apple işletim sistemlerini sürüm numaraları ile değil, kod adlarıyla piyasaya sürmeye başladı. Bunun sonucu olarak Mac OS X 10.2 Jaguar ismiyle, Mac OS X 10.3 Panther ismiyle, Mac OS X 10.4 Tiger ismiyle, Mac OS X 10.5 Leopard ismiyle, Mac OS X 10.6 Snow Leopard, Mac OS X 10.7 Lion ismiyle piyasaya sürüldü. En son sürümü Mac OS X 10.8 ise Mountain Lion ismiyle anılmaktadır.

MAC/OS

• Apple 6 Haziran 2005 de IBM tarafından üretilen G5 ve Motorola tarafından üretilen PowerPC işlemcilerini terkederek Intel işlemcilere geçmiştir . Esas ilginç beklenti, herhangi bir PC üzerine Mac OS işletim sisteminin yüklenebilme olasılığıdır.

• Bu olasılık Apple tarafından reddedilmekte, Mac OS X'in Intel mimarisi için derlenen sürümlerinin yalnızca Apple'ın ürettiği makinelerde çalışacağı vurgulanmaktadır.

MAC/OSAvantajları

• Mac OS X Unix tabanlı olduğu için güvenlidir, kolaylıkla virüs, trojan, keylogger vb. tarafından etkilenmez.

• Kullanımı basit bir grafik arayüze sahiptir.

• PDF ve Quartz teknolojilerini kullanarak sistem çapında vektörel grafikler sunar.

• Unicode desteği sayesinde istenilen font alfabesi görüntülenebilir.

• Mac OS X’in bir diğer avantajı Colorsync’e verilen desteğin artırılması sayesinde monitörde görülen renklere çok yakın çıkışlar alınabilmesidir.

MAC/OS

Dezavantajları

• Pahalıdır.

• Yasal olarak sadece Apple marka bilgisayarlar ile uyumludur.

• Oyun çeşitliliği yoktur.Oyun sevenler için bir sorundur.

• Az miktarda yazılım seçeneği.

• FAT32 dosya sisteminde çalışması ve NTFS’i desteklememesi.

WİNDOWS İŞLETİM SİSTEMLERİ

• Microsoft Windows, (pencereler) kullanıcıya grafik arabirimler ve görsel iletilerle yaklaşarak, yazılımları çalıştırmak, komut vermek gibi klavyeden yazma zorunluluğunu ortadan kaldıran, Microsoft şirketinin geliştirdiği dünyada en çok kullanılan işletim sistemi ailesidir.

• İlk Windows 1985 yılında satışa sunulmuştur.

WİNDOWS 3.1

• Windows 3.1, 1992 yılında PC tarihinde kilometre taşı sayılabilecek önemli olaylardan biridir. 16 bit yapıda olan Windows 3.1, PC kullanımının artmasında önemli rol oynarken, DOS’ la beraber kullanılmasından dolayı tam bir işletim sistemi olarak değil, bir "grafik arayüzü" olarak nitelendirilir.

• Grafik kullanıcılı arabirim desteği sunması, multimedya desteği vermesi, çok görevli çalışması, nesneye dayalı teknoloji kullanması avantajları olarak sayılabilirken; kısıtlamaları arasında ise 32 bit olmaması, gerçek çok-görevliliği sağlamaması ve tam anlamıyla bir işletim sistemi olmaması sayılabilir.



WİNDOWS 95

• Windows 95, Microsoft'un ürettiği işletim sistemi ailesi Windows'un MS-DOS üzerinde yükselen dördüncü ana sürümüdür.

• Microsoft tarafından 24 Ağustos 1995 tarihinde dünyaya tanıtılmıştır. Windows 95, Microsoft'un Windows ve DOS işletim sistemlerini tam olarak birleştirebildiği ilk işletim sistemi olma özelliğini taşır.

• Windows 95 gerçek anlamda büyük bir satış başarısı yakalamış ve Windows'un bilişim dünyasında bugün edindiği yere ulaşmasında büyük katkısı olmuştur. Son kullanıcı için kullanımı zamanının en kolay kullanılan işletim sistemlerinden biri olmuştur.


• YENİLİKLERİ

• Sağ tık, ilk kez Windows 95 ile işlev kazandı.

• Başlat ya da Start düğmesi Windows 95 ile beraber Windows sürümlerinin vazgeçilmez bir parçası haline geldi.

• Windows 95 , 32-bit ile çalışıyordu. Bu özellik 16-bit MS-DOS'un pasif duruma düşmesine yol açarken 255 karaktere kadar dosya isimleri ve pek çok teknolojik yeniliğe olanak tanıdı.

• Tak ve Çalıştır özelliği eklendi.

• Internet Explorer ve USB desteği sonraki bazı sürümlere entegre edildi.


WİNDOWS 98

• Windows 98, Microsoft'un ürettiği işletim sistemi ailesi Windows'un MS-DOS üzerinde yükselen beşinci ana sürümüdür.

• Microsoft bu sürümle Windows 95'in eksiklerini kapatmaya ve Windows 3.1 sürümünden beri kısmen kaçırdığı çoklu ortam ve internet hizmetleri fırsatlarını yakalamaya çalışmıştır.

• 1998’de piyasaya sürülen Windows 98 16-bit/32-bit arası hibrit çalışan bir işletim sistemidir


WİNDOWS 98 SE

• Windows 98 Second Edition Microsoft tarafından 1999 yılında piyasaya sürülen ve Windows 98'in bazı eksiklerini kapatan bir sürümdür. Bu sürüm ile;

• Internet Explorer 5.0'a yükseltildi

• İnternet Bağlantı Paylaşımı ve LAN desteği eklendi.

• Net Meeting 3.0 sürümüne yükseltildi.

• DVD-ROM desteği eklendi.

• Microsoft Plus! temaları ile görsel çeşitlilik arttırıldı.

• USB desteği eklendi.


WİNDOWS 2000• Windows 2000, kendinden önceki işletim sistemlerine göre daha

güvenilir, daha hızlı, birden fazla kullanıcı ile çalışabilmeye imkan veren, grafik ara yüzlü bir işletim sistemidir.

• Windows 2000 ortamında aynı anda birden fazla uygulama çalıştırılabilir.

• Windows 98’in kolay kullanımlı arayüzü ile Windows NT çekirdeğinin güvenilirliği temel alınarak yaratılmış olan Windows 2000 daha verimli çalışmaya imkan verir.


YENİLİKLERİ• Denetim Masası ve Bilgisayar Yönetimi gibi araçlar eklendi ve

kullanımları kolaylaştı.• USB ve Tak ve Çalıştır teknolojilerine gelişmiş destek sağlandı.• Internet Connection Sharing Ağ Paylaşımı özellikleri geliştirildi.• Encrypting File System adlı güçlü bir şifreleme yazılımı entegre edildi.• Erişebilirlik hizmetleri geliştirildi; ekranda klavye, yapışkan tuşlar ve

sesle komut gibi hizmetler eklendi.

WİNDOWS İŞLETİM SİSTEMLERİ WİNDOWS XP

• Windows XP, Microsoft'un kişisel bilgisayarlar ve sunucu sistemleri için ürettiği işletim sistemi ailesi Windows'un NT çekirdeği üzerinde yükselen altıncı ana sürümüdür.

• Ekim 2001’de piyasaya sürülmüştür ve Ocak 2006’da 400 milyondan fazla kopyası kullanımdadır.

• XP adı experience ( deneyim) kelimesinden gelir. Kullanım oranı Windows 7'nin altına inmiştir.

• Tamamen 32 bitlik Windows NT çekirdeği (kernel) üzerine kuruldu. Bu çekirdek sistem 16 veya 32 bitlik uygulamaları çalıştırabiliyor, mavi ekran hatalarını azaltıp CTRL+ALT+DEL tuş kombinasyonunun kullanımını diğer sürümlere oranla azaltıyordu.

WİNDOWS İŞLETİM SİSTEMLERİ WİNDOWS XP

• System Restore, System Recovery ve Error Reporting gibi sistem güvenilirliğini atırıcı özellikler bulunmaktadır.

• Uzak Bağlantı, Uzak Yardım

• Windows XP, internetten başka bir bilgisayarın yönetilmesine imkân veren Uzak Masaüstü adlı bir yazılım içeriyordu. Bu özellik Vistada Terminal Services adıyla bulunmaktadır.

• Hızlı kullanıcı değişimi

• XP'de bir kullanıcının oturumu açıkken bir diğerinin oturumuna geçiş yapılabilmektedir.

• Internet Explorer 6.

WİNDOWS İŞLETİM SİSTEMLERİ WİNDOWS VİSTA

• Windows Vista (uzak manzara), kişisel bilgisayarlar için geliştirilen Microsoft Windows ailesinin sürüm olarak altıncı üyesidir.

• Windows Vista, 30 Ocak 2007'de dünya çapında piyasaya sürülmüştür. Windows Vista eski sürümlere oranla birçok yeni özellik ve değişikliğe sahiptir.Bunlar;

• Grafiksel kullanıcı arayüzü, görsel stil,yeniden tasarlanmış arama fonksiyonları, multimedya araçları, yeniden tasarlanmış ağ iletişimi, görüntü ve yazıcı gibi çeşitli fonksiyonları kapsar.

WİNDOWS İŞLETİM SİSTEMLERİ• YENİLİKLERİ

• Anında Arama: Başlat Menüsünde ve Windows'daki her klasörde bulunan arama kutuları sayesinde bilgisayardaki dosya ve programlara ulaşmak eskisine oranla çok daha hızlı ve kolaydır .

• Yedekleme ve Geri Yükleme Merkezi: Akıllı yedekleme sayesinde her seferinde sadece değiştirilen veriler yedeklenir böylece minimum hafıza kullanılmış olur.

• Gölge Kopyalar: Herhangi bir dosyaya yapılan değişiklikleri gösterme ve bunları geri alma imkânı sunar.

• Ebeveyn Denetimleri

• Konuşma algılama

• İnternet Explorer 7


WİNDOWS 7

• Microsoft tarafından kişisel bilgisayarlar, masaüstü, dizüstü, netbooklar, Tablet PC ve media center bilgisayarlarda kullanılmak için çıkan bir işletim sistemidir. 22 Ekim 2009 tarihinde piyasaya sürülmüştür.

• Windows Vista'ya göre daha hızlıdır.

• Internet Explorer 8'i ve Windows Media Player 12'yi kullanmaktadır.

• Windows 7'nin yüksek sistem güvenilirliği, daha uzun pil ömrü ve daha az uyarı ekranı sunar.


WİNDOWS 7

• XP Modu: Windows XP (SP2/SP3) ile uyumlu yazılımların Windows 7 üzerinde Windows XP arayüzüyle rahatlıkla çalıştırılabilmesini sağlayan bir nevi "sanallaştırma" özelliğidir.

• Şeffaf Pencere: Aero Peek, Görev Çubuğu'nun en sağına yeni eklenmiş "Masaüstünü Göster" simgesi üzerine gelindiğinde tüm açık pencereler şeffaf hale geliyor ve masaüstüne göz atmak mümkün hale geliyor.

• Sanal harddisk desteği, gelişmiş boot performansı ve çok çekirdekli işlemcilerle yüksek performans sunar.


AVANTAJLARI

• Kullanımı kolaydır.

• Uzun dosya isimlerine izin vermesi (255 karaktere kadar).

• Program desteklerinin oldukça fazla olması.

• Yeni takılan bir modemi, mouse, ekran kartı, ses kartı vs gibi birimleri kolay ve otomatik algılama olanağı veren tak ve çalıştır desteğinin varlığı

• Bütün oyunların Windows’u destekliyor olması.


DEZAVANTAJLARI

• Pahalıdır.

• Internet uygulamaları ya da veritabanı sunuculuğu gibi veri alışverişinin yoğun hacimli olduğu işlerde yavaş kalabilmesi.

• Kilitlenme problemi ve zaman zaman yeniden yükleme zorunda kalınması.

• Bilgisayar hafızası ve diğer kaynakları verimsiz kullanabilmesi.

• Virüslere, bilgisayar korsanlarına ve Internet üzerinden gelebilecek çok sayıda hatalı programa karşı güvenlik açıkları barındıran korumasız bir sistem olması.

işletim sistemleri

Education