1. tbl. 35. árgangur 2013 Grætt á Grænum viðskiptum

Starfið í vetur Íslenski þekkingardagurinn

Íslensku þekkingarverðlauninkatrín Olga Jóhannesdóttir var valin viðskiptafræðingur ársins 2012. Þrjú fyrirtæki voru tilnefnd til Íslensku þekkingarverðlaunanna, icelandair, Bláa lónið og truenorth, og Bláa lónið hreppti hnossið. Forseti Íslands, Ólafur ragnar Grímsson, afhenti verðlaunin við hátíðlega athöfn í Hörpunni.

Leiðir tiL aukinnar framLeiðni

2

Ágæti viðskiptafræðingur/hagfræðingurVið hvetjum þig til að taka þátt í öflugri starfsemi FVH með því að greiða greiðsluseðil. Jafnframt viljum við benda á að fyrir-tæki hafa í vaxandi mæli tekið að sér að greiða félagsgjaldið þar sem atvinnurekendur sjá sér hag í því að starfsmenn þeirra eigi kost á öllu því sem er í boði hjá FVH. Aðild að FVH borgar sig!

Ávinningur þess að vera félagsmaður FVH:

Kjarakönnun FVH. Hvar stendur þú í samanburði við •markaðinn? Hvergi er unnin sambærileg könnun á kjör-um viðskiptafræðinga og hagfræðinga. Félagsmenn geta skoðað niðurstöður könnunarinnar á innra neti félagsins.Hagur, vandað tímarit FVH, gefið út tvisvar á ári, með •greinum er varða starfið og stéttinaHagstæðari kjör á athyglisverða fundi og ráðstefnur•50% afsláttur á Íslenska þekkingardaginn•40% afsláttur á morgun- og hádegisverðarfundi félags-•insFrítt á vinnustofur•Efling tengslanets í atvinnulífinu•Hagstæðari kjör á fjölbreyttri endurmenntun og á ýmsa •viðburðiBoð í fyrirtækjaheimsóknir•Golfmót FVH•... og margt fleira•

Félag viðskiptafræðinga og hagfræðinga (FVH)

– fagfélagið þitt!

Um FVH

Félag viðskiptafræðinga og hagfræðinga í fjölmiðlumAlls var fjallað um Félag viðskiptafræðinga oghagfræðingaííslenskumfjölmiðlumí83skiptiáárinu2012.Þarafvorutværfréttiríljósvakamiðl-um,32íprentmiðlumog49ívefmiðlum.FVHfærmesta umfjöllun í kringumhádegisverðarfundisínaogmásegjaaðhvereinastifundurhafivak-ið töluverðaathygli í fjölmiðlum.Fjölmiðlavakt-intókþessarniðurstöðursamanfyrirFélagvið-skiptafræðingaoghagfræðinga.

Félagviðskiptafræðingaoghagfræðingaerfag-félagogerumfjöllunumFélagviðskiptafræðingaoghagfræðingaum5%afallriumfjöllunumfag-félög.Félagviðskiptafræðingaoghagfræðingaereinnigífimmtasætiyfirþaufagfélögsemfámestaum-fjöllunáeftirLandssamtökumlífeyrissjóða,Samtökumfjármálafyrirtækja,LögmannafélagiÍslandsogArkitektafélagiÍslands.

Ávormánuðumstóðöflugurfundurumsjávarútvegsmáluppúrvarðandiumfjöllunumöflugtstarffélagsins.Áhaustmánuðumvaktifundurumaðskilnaðfjárfestingabankaogviðskiptabankamestaat-hygli.UmfjöllunnetmiðlahefursífelltmeiravægiíheildarumfjöllunogerunúfréttirafFVHánetinutæp60%allrafréttaumfélagið.

Leiðari

Frá því að ég tók við starfi framkvæmda-stjóraFélags viðskiptafræðinga oghagfræð-inga hefur algengasta spurningin sem égheffengiðverið:Afhverjuáégaðborgaífé-lagið?Éghefhingaðtilbyrjaðáþvíaðþylja

uppafsláttarkjörafhádegisverðarfundumsemogþátttaka íöðrumviðburðumsemeru íboði fyrirfélagsmenn. Ég bæti svo við aðgangi að árlegrikjarakönnun sem verður framkvæmdfljótlega ogsendtilfélagsmannaíKjarahag.Einnigmánefnablaðiðsemþúertaðlesanúna.

Eftiraðhafaveltþessuennfrekarfyrirmérerégkomináaðraniðurstöðu.Öllupptalninginaðframaner einungis til aðaukaenn frekar ágóðafélagsmanna.Ástæðaþessaðfólkáaðveravirkur

meðlimur íFélagiviðskiptafræðingaoghagfræð-ingaeraðmeðöfluguogsterku fagfélagiaukumviðvirðimenntunarokkar.Félagsmennhafavar-ið bæði tíma og peningum í námið að viðbætt-umfórnarkostnaðinumafþvíaðsitjaáskólabekknokkurmisseriístaðþessaðstundavinnu.

Til skemmri tíma skiptakennarar, gæðinámsogslíkirhlutirmiklumáli.Tillengritímaerþaðímyndogvirðingfagstéttarinnarsemskaparverð-mætimenntunarinnar sjálfrar.Viðhorfokkar tilviðskiptafræðimenntunaroghagfræðimenntunarerþvímikilvægastiþátturinníaðviðhaldaverð-mætimenntunarokkar.Viðsýnumþvíviljanníverkimeðþvíaðaðeflafagfélagiðokkar.

Dögg Hjaltalín, framkvæmdastjóri FVH.

Ritstjóri: Dögg Hjaltalín

Ábyrgðarmaður: Örn Valdimarsson

Ritnefnd: Bjargey Anna Guðbrandsdóttir og Kristján Vigfússon

Hönnun og umbrot: Viðskiptablaðið

Prentun: Landsprent

FVH býður nýja félaga hjartanlega velkomna í félagið!

Ertu örugglega skráður á póstlista FVH?Færðu reglulega póst frá félaginu um það sem er á döfinni? Ef ekki: Skráning á www.fvh.is eða með því að senda póst á fvh@fvh.is

Skoðar þú erindi og kjarakannanir FVH á netinu?Ef ekki getur þú nýskráð þig á www.fvh.is

Ef einhverjar spurningar vakna getur þú sent póst á fvh@fvh.is

Ertu örugglega skráður á póstlista FVH?Færðu reglulega póst frá félaginu um það sem er á döfinni? Ef ekki:

Skráning á www.fvh.is eða með því að senda póst á fvh@fvh.is

Félag viðskiptafræðinga og hagfræðinga (FVH) er framsækið og virt fagfélag há-skólamenntaðs fólks á sviði viðskipta- og hagfræða og má rekja sögu félagsins allt aftur til ársins 1938. Viðskipta- og hagfræðingar á Íslandi er stór hópur fólks, sem getur haft mikinn slagkraft en félagið er farvegur fyrir hagsmunamál þessa hóps. Meðal þess sem FVH sinnir er að viðhalda fagþekkingu með ýmiss konar fræðslu og endurmenntun, hlúa að kjörum viðskipta- og hagfræðinga með árlegri kjarakönnun og bjóða upp á vettvang til að efla tengsl félagsmanna.

Af hverju félagsaðild?

Hvert er virði framhaldsnáms í viðskiptafræði?Rannsókn um væntingar og ávinning af framhaldsnámiFVHhveturallaviðskiptafræðingasemlokiðhafaframhaldsnámi til að taka þátt í rannsókn umvæntingarogávinningafnáminu.

Könnuninerhlutiafrannsóknsemerlokaverk-efninemandaímeistaranámiíviðskiptafræðiviðHáskólaÍslands.Meðrannsókninnierleitastviðað leiða framhver erumarkmið fólksmeð fram-haldsnámi í viðskiptafræði og hver sé raunveru-legurávinningurafslíkunámi.

Einnig verður rannsakað hvort námið stenstvæntingarnemenda,hvortgreinanlegurmunurereftir því hvar námið er stundað, hvort kynbund-innmunurerásvörumásamtfleiriþáttum.Tilaðniðurstöðurverðimarktækar er áríðandi aðþátt-takanverðisemmest.

Tekiðskalframaðsvörviðkönnuninnieruekkipersónugreinanlegogverðaþvíekkirakintilsvar-enda.

Vefslóð könnunarinnar er: http://www.creates-urvey.com/s/POEgnt/?

Einnig er hægt að svara könnuninni með þvíaðfarainnáheimasíðufélagsins,www.fvh.is,ogsmellaáslóðinaþar.

Virðing RéttlætiVR | KRINGLUNNI 7 | 103 REYKJAVÍK | S. 510 1700 | F. 510 1717 | WWW.VR.IS

jafnlaunavottun.vr.is

Óútskýrður launamunur kynjanna innan VR er nú 9,4%. Með Jafnlaunavottun VR geta framsækin fyrirtæki látið gera faglega úttekt á því hvort innan veggja þeirra séu greidd mishá laun fyrir jafnverðmæt störf.

Leiðréttum launamun kynjanna.

4

Ferðamannastraumurinn hefur aukist stöðugt undanfarin ár og mest vaxandi atvinnugrein­in á Íslandi í dag er ferðaþjónustan. Mik­

ilvægt er að styðja vel við frekari fjárfestingar, ný­sköpun og ímynd landsins til að auka hagsæld og skapa störf. Félag viðskiptafræðinga og hagfræð­inga tileinkaði Íslenska þekkingardaginn ferða­iðnaðinum og fékk málsmetandi aðila til að fjalla um hvernig hægt væri að hámarka verðmæta­sköpunina í greininni.

Frummælendur voru meðal annars Steingrímur J. Sigfússon, atvinnuvega­ og nýsköpunarráðherra, Björgólfur Jóhannsson, forstjóri Icelandair Group, Ólöf Ýrr Atladóttir ferðamálastjóri, Sigurlaug Sverrisdóttir, eigandi og framkvæmdastjóri Ion hótel , og Björn Ólafsson, framkvæmdastjóri Þrí­hnúka. Fundarstjóri var Rakel Sveinsdóttir, fram­kvæmdastjóri Spyr.is.

Björgólfur Jóhannsson, forstjóri Icelandair, fór yfir helstu fjárfestingar félagsins en mesta fjárfest­ingin liggur í leiðarkerfinu sjálfu.

Leifur B. Dagfinnsson hjá Truenorth sagði frá miklum tækifærum sem fælust í kvikmyndaland­inu Íslandi.

Samstarfsaðilar Íslenska þekkingardagsins voru Vodafone, Eimskip, MP Banki, Samtök atvinnu­lífsins og Icelandair.

Mikilvægt er að styðja vel við frekari fjárfestingar, nýsköpun og ímynd landsins til að auka hagsæld og skapa störf.

Íslenski þekkingardagurinn: Fjárfestingar í ferðaþjónustu

Gríðarleg tækifæri

Steingrímur J. Sigfússon, atvinnuvega- og nýsköpunarráðherra, ávarpaði fundinn. Mynd/BIG.

Rakel Sveinsdóttir, framkvæmdastjóri Spyr.is, stýrði fund-inum af glæsibrag.

Sigurlaug Sverrisdóttir, framkvæmdastjóri og eigandi Ion hótel, sagði Svisslendinga fjárfesta í ímynd landsins.

Ólöf Ýrr Atladóttir ferðamálastjóri segir ferðaþjónustuna skrýtna skrúfu.

Björn Ólafsson, framkvæmdastjóri Þríhnúka, kynnti spennandi hugmyndir sem eru á teikniborðinu varðandi Þríhnúkagíg.

– í sambandi við allt118 Já.is Stjörnur.is Símaskrá Já í símann i.ja.is

Já – það passar

Góðir hlutir koma í mörgum stærðum. Nýi Já.is vefurinn lagar sig að því tæki sem þú skoðar hann í og er jafnþægilegur í notkun á tölvuskjá og í snjallsíma.

Þetta er ein af �ölmörgum nýjungum sem gera Já.is notendavænni, aðgengilegri og ítarlegri.

Við erum stolt af nýjum vef sem smellpassar fyrir alla.

6

Bláa lónið er eitt stærsta ferðaþjónustufyr-irtæki landsins og hefur það meginmarkmið að leiða uppbyggingu heilsutengdrar ferða-

þjónustu á Íslandi. Dómnefnd á vegum FVH veitti Bláa lóninu Íslensku þekkingarverðlaunin 2013.

Sögu Bláa lónsins má rekja aftur til ársins 1976 þegar lón myndaðist í Svartsengi út frá starfsemi Hitaveitu Suðurnesja. Fólk prófaði að baða sig í lóninu og í ljós kom að jarðsjórinn hefur jákvæð áhrif á húðina, ekki síst fyrir þá sem þjást af psori-asis-húðsjúkdómnum.

Bláa lónið hf. var stofnað árið 1992 af þeim Grími Sæmundssyni lækni og Edvard Júlíussyni. Frá upp-hafi hefur verið lögð rík áhersla á rannsókna- og þró-unarstarf og unnið markvisst að því að skapa verð-mæti úr hinni náttúrulegu auðlind sem jarðsjórinn er, svo sem með uppbyggingu heilsu- og lækninga-lindar og þróun húðvara. Mikið vatn hefur runnið til sjávar á þessu 21 ári. Bláa lónið er í dag í hjarta Auðlindagarðsins í Svartsengi sem byggir á notkun endurnýtanlegrar orku á sjálfbæran hátt á sem fjöl-breyttastan máta. Um 80% þeirra ferðamanna sem koma til Íslands koma í Bláa lónið.

Tæplega 600 þúsund gestirÍ ræðu Auðar Bjarkar Guðmundsdóttir, formanns dómnefndar FVH, sagði að árið 2011 hefði verið metár í rekstri félagsins og reksturinn 2012 liti út fyrir að verða enn betri. Fjöldi gesta í Bláa lón-ið árið 2012 var 585.000 sem er um 30% aukning gesta frá fyrra ári. Nær fullbókað er í Lækninga-lind Bláa lónsins allt árið og er stór hluti gesta hótelsins erlendur.

Með nýrri verðstefnu, betri sölutækni og skipu-lagðri sölu á öðrum þjónustueiningum, eða kross-sölu, hefur fyrirtækið náð verulega bættum árangri.

Hjá Bláa lóninu starfa 250 manns og er starfsemi fyrirtækisins á þremur sviðum: rekstur baðstaðar, rekstur lækningalindar og þróun og markaðssetn-ing á Blue Lagoon húðvörum.

Stór framleiðandi á húðvörumÍ dag eru í vörulínu Blue Lagoon hátt í 30 tegund-ir og hafa móttökur viðskiptavina verið mjög góð-ar. Mikil sala á sér stað í gegnum vefverslun Bláa lónsins en kaupendur frá öllum heimshornum eru sumir hverjir fastagestir síðunnar.

Bláa lónið er stærsti framleiðandi landsins á húðvörum undir íslensku vörumerki, en sölu-andvirði félagsins á húðvörunum á síðasta ári er áætlað um 700 milljónir króna.

Dómnefnd um þekkingarfyrirtæki ársins var skipuð Sigurði Má Jónssyni, Ástu Þórarinsdóttur, Petreu Ingileif Guðmundsdóttur, Finni Svein-björnssyni og Auði, sem veitti henni formennsku.

Bláa lónið er stærsti framleiðandi landsins á húðvörum undir íslensku vörumerki, en söluandvirði félagsins á húðvörunum á síðasta ári er áætlað um 700 milljónir króna.

Íslensku þekkingarverðlaunin: Bláa lónið

Eitt stærsta ferða-þjónustufyrirtækið

Dagný Pétursdóttir, framkvæmdastjóri Bláa lónsins, og Ása Brynjólfsdóttir, rannsókna- og þróunarstjóri Bláa lónsins, tóku við Íslensku þekkingarverðlaununum.

„MBA-námið í HR uppfyllti mínar væntingar. Það hefur reynst mér afar dýrmætt veganesti í rekstri og stjórnun á ólíkum sviðum atvinnulífsins.“

Sigrún Ragna Ólafsdóttir

Viðskiptafræðingur og löggiltur endurskoðandi

MBA frá HR 2007Forstjóri VÍS

hr.is

OPIÐ FYRIR UMSÓKNIR TIL 30. APRÍL

Alþjóðlega viðurkennt MBA-nám í hjarta Reykjavíkur Krefjandi stjórnunarnám sem hefur fengið gæðavottun AMBA – Association of MBAs.Einungis 3% MBA-náms í heiminum hefur hlotið viðurkenninguna og er MBA-námið við HR eina sinnar tegundar á Íslandi með alþjóðlega gæðavottun.

8

Félag viðskiptafræðinga og hagfræðinga (FVH) hefur í ellefta sinn valið viðskiptafræðing eða hagfræðings ársins.

Katrín Olga er starfandi stjórnarformaður Já upplýsingaveitna, þar sem hún er einn eigenda. Katrín Olga er viðskiptafræðingur frá Háskóla Ís­lands 1987. Hún lauk Cand.Merc prófi frá Odense Universitet 1989 og bætti við námi í Corporate Finance í London Business School 2007.

Katrín Olga situr í fjölmörgum stjórnum fyrir­tækja og stofnana og má þar helst nefna stjórn Við­skiptaráðs, stjórn Ölgerðar Egils Skallagrímssonar, Bankaráði Seðlabanka Íslands, háskólaráði Há­skólans í Reykjavík og stjórn Icelandair Group. Þá tók Katrín Olga nýverið að sér varaformennsku í Samráðsvettvangi um leið Íslands til aukinnar hagsældar. Áður starfaði Katrín Olga um árabil sem framkvæmdastjóri hjá Símanum og Skiptum, móðurfélagi Símans.

Við valið horfði dómnefnd meðal annars til þess að Katrín Olga er mjög virk í íslensku atvinnulífi og hefur skilað framúrskarandi árangri í þeim störfum sem hún hefur sinnt. Þá hefur hún látið til sín taka í baráttu fyrir aukinni þátttöku kvenna í uppbyggingu og stjórn atvinnulífsins og er þar bæði brautryðjandi og góð fyrirmynd. Það var því mat dómnefndar að Katrín Olga Jóhannesdóttir væri vel að því komin að vera útnefnd viðskipta­fræðingur ársins 2012.

Við val á viðskiptafræðingi eða hagfræðingi ársins er leitað eftir áliti félagsmanna FVH með vefkönnun en endanleg ákvörðun er í höndum

dómnefndar. Í dómnefnd sátu Örn Valdimars­son, formaður FVH, Auður Björk Guðmundsdótt­ir, framkvæmdastjóri hjá VÍS, Jón G. Hauksson, ritstjóri Frjálsrar verslunar, Margrét Guðmunds­dóttir, forstjóri Icepharma, og Jafet Ólafsson við­skiptafræðingur.

Við valið horfði dómnefnd meðal annars til þess að Katrín Olga er mjög virk í íslensku atvinnulífi og hefur skilað framúrskarandi árangri í þeim störfum sem hún hefur sinnt.

Viðskiptafræðingur ársins 2012: Katrín Olga Jóhannesdóttir

Brautryðjandi og góð fyrirmynd

Katrín Olga Jóhannesdóttir situr í fjölmörgum stjórnum fyrirtækja og stofnana.

Örn Valdimarsson, formaður FVH og formaður dómnefndar um viðskiptafræðing ársins, tilkynnir valið.

Fyrir þá sem vilja takast á við áskoranir

MBA námið við Háskóla Íslands er hagnýtt meistaranám í viðskiptafræði fyrir fólk sem stefnir að forystuhlutverki í íslensku atvinnulífi. Námið hefur verið í stöðugri þróun þau 12 ár sem það hefur verið í boði og er rauði þráðurinn í öllum námskeiðum að efla frumkvæði, færni og forystueiginleika nemenda. Nemendahópurinn kemur víða að og hefur mismunandi bakgrunn og má þar m.a. nefna verkfræði,

tölvunarfræði, listnám, lögfræði, lyfjafræði, kennslufræði, heilbrigðisfræði, heimspeki, viðskiptafræði, arkitektúr og stjórnmálafræði. Námið er heppilegur valkostur fyrir þá sem vilja takast á við áskoranir í rekstri og stjórnun hvort sem reksturinn miðar að fjárhagslegum ávinningi eða stuðlar að almannahag. Námið er skipulagt samhliða starfi og því geta nemendur unnið með náminu.

www.mba.is

Í leiðtogastarfi reynir ekki síst á skilvirka ákvarðanatöku með tilheyrandi greiningu gagna og mati valkosta. Í MBA náminu er sérstaklega haft að leiðarljósi að nemendur efli persónulega færni og þrói leiðtogahæfileika sína. Uppbygging kennslustunda, hópvinna, val verkefna og þátttaka í umræðum um dæmisögur (cases) eru til marks

um það. Nemendur þróa hæfileika sína og atvinnuhæfni á fjölbreyttan hátt, svo sem með þátttöku í námskeiðum, vinnufundum, atburðum á vegum námsins, persónulegu mati, ígrundun eigin framlags og sjálfssýnar á ólíkum sviðum.

Persónuleg færni og stjórnendaþjálfun

Námið byggist á öflugri kennslu og hvata til frumkvöðlahugsunar. Lögð er áhersla á góða, fræðilega og þétta undirstöðu sem ávallt tekur mið af þeirri gerjun sem er í umhverfinu hverju sinni eins og þróun markaða, verðsveiflum, áhrifum nýrrar tækni og breytingum í samskiptum. Mikið er lagt upp úr að nemendur geti í störfum sínum hagnýtt fjölbreytta þekkingu á þeirra starfsvettvangi. Umsjón og kennsla er aðallega í höndum kennara Viðskiptafræðideildar sem hafa áralanga reynslu af kennslu og rannsóknum á íslensku atvinnulífi. Auk þess

kenna erlendir gestakennarar í náminu, m.a. í námskeiði sem að hluta til er kennt erlendis. Fjöldi sérfræðinga og stjórnenda úr atvinnulífinu kemur einnig að náminu, bæði innlendir og erlendir. Kennt er að langmestu leyti á íslensku.Ellefu ár eru nú liðin frá því fyrstu MBA nemendur brautskráðust frá Háskóla Íslands og hafa samtals liðlega 400 nemendur lokið námi. Á þessum tíma hefur skólinn unnið markvisst að því að bæta starf sitt á öllum sviðum, setja sér krefjandi markmið og fylgja þeim fast eftir.

Að hagnýta fjölbreytta þekkingu

Halldór Halldórsson er einn þeirra fjölmörgu sem hafa innritast í MBA námið.Hann lauk náminu síðasta vor. Hann lýsir reynslu sinni með þessum orðum:

„Þetta var í raun æðisleg tilfinning og algjör sjálfsendurnýjun. Maður hefur gott af þessu, að breyta svona rækilega til. Sjálfur hafði ég starfað sem bæjarstjóri í tólf ár þannig að það var kominn tími á breytingar. Strax á fyrstu önn vann ég að verkefni í tengslum við nýstofnað fjölskyldufyrirtæki mitt og systkina minna sem þjónustar ferðamenn á Vestfjörðum. Seinna í náminu vann ég í hópvinnu að verkefni í tengslum við markaðsgreiningu fyrir sama fyrirtæki. Oft þurftum við hins vegar að leita til fyrirtækja vegna verkefna en uppistaðan í náminu er verkefnavinna og hópavinna.“

Taktu skrefið

Brautskráðir nemendur hafa myndað félag sem stuðlar að faglegum og félagslegum ávinningi þeirra sem hafa útskrifast og hafa þannig stutt við framgöngu námsins, t.d.

með námskeiðahaldi, fundum og heimsóknum í fyrirtæki eða stofnanir.

Félag MBA frá Háskóla Íslands

Halldór HalldórssonFormaður Sambands íslenskra sveitarfélaga

10

Aðeins 37% aðspurðra segjast forgangsraða þannig að mikilvægustu verkefnin fái tíma og athygli og aðeins 17% aðspurðra segjast skipuleggja hvern vinnudag fyrirfram.

Rekstrarkostnaður bank-anna hefur aukist um 3 Landspítalafjárlög frá

hruni“ stendur í stríðsfyrirsögn á forsíðum fréttamiðla. Fram-legð íslenskra vinnustaða er allt að 46% lægri en hjá nágrönnum okkar í nokkrum atvinnugrein-um og almennt um 26% undir frammistöðu norrænna frænda okkar að mati ráðgefandi úttekt-araðila (McKinsey&Company, 2012). Álag á vinnustöðum eykst, streitan magnast enn dag frá degi, verkefnum fækkar ekki og við höldum áfram af sama dugnaði og elju og forfeður okkar, brettum upp ermar og látum ekki deig-an síga. Á sama tíma sjáum við merki um að það hriktir í stoðun-um, óánægja eykst, kjararaddir krauma, stolt og ánægja á íslensk-um vinnustöðum fer minnkandi (VR, 2012) og ekki styttast biðlist-ar þeirra sem veita útbrunnum skjól og endurhæfingu. Þetta eru staðreyndirnar í upphafi annars ársfjórðungs 2013.

Það er líka staðreynd að ekki fækkar verkefnum eða ábyrgð þeirra starfsmanna sem lækna og líkna fólk og fjármálakerfi. Óeig-ingjarnt vinnuframlag dugnaðar-forka – frumkvöðla, bjargvætta og hugsjónarmanna og kvenna – knýr íslenskt efnahagslíf áfram. Við vinnum ótrúlega mikið – allt að 1.900 stundir árlega samanborið við 1.400 tíma meðalstarfsmanns í Noregi (McKinsey&Company, 2012). Hvað greinir á milli þessa frændþjóða? Eru það auðlindir, aðstæður, menning eða mannfæð sem gerir það að verkum að frænd-ur okkar afkasta meira en vinna samt minna en við?

Hagur og heilsa þjóðarÞegar við leitum leiða til að auka framleiðni og bæta hag og

heilsu þjóðar, er eðlilegt að líta til tækifæra í slagkrafti klasa (Porter, 2012), heildarskipulags vinnustaða, reyna að fanga virði með því að endurskoða ferli, kaupa ný kerfi eða – kreista fram stærðarhagkvæmni með sameiningum. En það sem virð-ist okkur Íslendingunum eðl-islægara er einfaldlega að setja undir sig hausinn og mæta fyrr, bregðast við fleiri póstum, sækja fleiri fundi, lesa fyrstu skýrslur dagsins yfir hafragrautnum, fá tengdó til að sækja börnin enn og aftur, lengja vinnudaginn um nokkra tíma, taka heim með okkur bunkann með skyndibit-anum og skella inn enn einum laugardeginum í að reyna að klóra okkur fram úr verkefn-unum. Vinna meira. Og meira. Meira í dag en í gær.

Er ekki tími kominn til að tengja?En er ekki tími til kominn að vinna minna, klára verkin og sækja fram með klókari hætti? Mesta tækifæri til farsæls rekst-urs – þegar hvorki er hægt að tjónka við verð né kostnað, ligg-ur í því að auka framleiðni með snjallari vinnubrögðum (Madig-an, 2002). Þrátt fyrir byltingu í tölvuvæðingu, hefur framleiðni ekki aukist í takt við vænting-ar eða fjárfestingu (Cox, 2011). Þegar upp er staðið byggir fram-leiðni þó að mestu leyti á þér og mér. Hvernig við nýtum okkar tíma, hvað við setjum í forgang og hverju við afköstum. Það er framlag og hugsun starfsmanna sem býður upp á bestu tækifærin til framfara á þekkingaröld. Iðn-væðingin kallaði á hraða í verk-um með vöðvamassa, nýjum tækjum og framleiðslulínum. Þekkingarvæðingin kallar á hug-vit í verkum og að virkja sjálfan heilann með allt öðrum hætti.

Hvað vitum við? Starfsmenn eyða almennt minna en helmingi vinnutímans (um 40%) í verk sem tengjast með

beinum hætti mikilvægustu markmiðum vinnustaðarins (Covey, 2011)

90% af stjórnendum eru svo afvegaleiddir (distracted) eða af-tengdir markmiðum („rugla sam-an sprikli [frenetic motion] við uppbyggilegt starf“) að tekið er eftir fyrir hversu litlu þeir afkasta („unproductive busyness“) (Bruch, 2002)

Aðeins 37% aðspurðra segjast forgangsraða þannig að mikilvæg-ustu verkefnin fái tíma og athygli og aðeins 17% aðspurðra seg-jast skipuleggja hvern vinnudag fyrirfram. (Covey, 2011)

Daglega erum við kaffærð í tölvupóstum, SMS-um, fundar-setu, fyrirspurnum, erindum og erum að drukkna í upplýsingum. Ímyndaðu þér hvernig þú gætir margfaldað afköst þín ef þú skipu-legðir hverja viku fyrirfram, tækir frá tíma bara í mikilvægu verkefn-in og nýttir tæknina í raun í þína þágu.

Notaðu heilann, maður!Rannsóknir sem koma úr smiðju taugasálfræðinga sýna að starfs-menn nú til dags eru spólandi í viðbragðsgír, firrtir af athygl-isbresti og örvinglaðir í áreitum dagsins (Edward M. Hallowell, 2011). Við erum í raun að vinna með fornum hluta heilans – sem þjónar frumstæðum tegundum á við ánamaðka og krókódíla – og byggir einfaldlega á því að breg-ðast stöðugt við áreitum. „Svar-aðu tölvupóstinum – mættu á fundinn – segðu örugglega já við öllu!“ Mannskepnan hefur þó þróað með sér framhluta heilans, þar sem skynsemin, rökhyggjan, skipulagið og öguð framkvæmd býr. Sá hluti virðist, því miður, vera vannýttur í öllum áreitum dagsins. Svo vannýttur að við höfum þróað með okkur nýja fíkn. Sú árátta að teygja sig stöð-ugt í snjallsímann og taka stöð-una: „Er ekki örugglega einhver að senda mér póst? Er ég ekki örugglega til?“ er orðin sterkari fíkn en að teygja sig í sígarettu.

Guðrún HöGnadóttir

Aukin framleiðni einstaklinga: Virkjum nýtt afl í íslensku atvinnulífi

Íslenskur forsíðuveruleiki

Settu markið hátt í ár og tengdu þig við æðri tilganginn í hverju verkefni. Í hverju hlutverki.Vertu til fyrirmyndar. Og uppskerðu sem aldrei fyrr!

11

Hvað er til ráða?Hvernig eigum við að skapa tóm til að hugsa, að nota alla þessa þekkingu, beita skynsemi og rökum til að gera góða hluti enn betur? Staðreyndin er sú að öll eigum við val. Val um hvernig við stjórnum okkar ákvörðunum, tíma, tækni og orku. Á vinnu-stofum um framleiðni samein-um við klassískar kenningar um árangursstjórnun og nýjustu rannsóknir á sviði taugavísinda sem hjálpa þátttakendum að stjórna betur ákvörðunum sín-um, athygli og orku. Þannig ná þeir að einbeita sér að réttum verkefnum, halda fókus og há-marka afköst sín og árangur í lífi og starfi.

Með því að vanda val okkar, velja að verja okkar tíma, athygli og orku í fá afgerandi og verð-mæt verkefni, og fara að nota aftur skynsemi – má ná fram framúrskarandi árangri í dags-ins önn. Með forgangsröðun, ró og yfirvegun og tryggð við meg-inmarkmið getum við leyst úr læðingi sömu hlutfallslegu um-bætur sem forfeður okkar upp-lifðu á tíma iðnbyltingarinnar. Þetta eru valkostirnir fimm:

1) Sinntu því mikilvæga – ekki stjórnast af áreitinu

2) Vertu framúrskarandi – ekki sætta þig við meðalmennsku

3) Skipulegðu stóru steinana – ekki róta í mölinni

4) Stjórnaðu tækninni – ekki láta hana stjórna þér

5) Kyntu eldinn – ekki brenna út.

Nokkur ráð í dagsins önnNú loks er almenningi að opn-ast aðgangur að stórkostlegum rannsóknum um mannsheilann. Þetta móðurborð mannslíkam-ans hefur verið okkur hulin ráð-gáta – en nú hrannast upp rann-sóknir sem varpa skýrara ljósi á það hvernig þessi hlaupkenndi

massi vinnur stórkostleg krafta-verk á hverri millisekúndu. Hér á eftir fylgja nokkur ráð úr bók-um meistaranna:

Segðu nei og meintu það!Við erum ofsótt af áreitum í dags-ins önn og reynum í okkar „dugn-aði“ að bregðast við þeim öllum. Svara tölvupóstum í tugatali fyr-ir hádegi, sækja fundina tuttugu-ogsjö fyrir vikulok, taka sam-tölin, skila skýrslunum, sækja börnin, sprikla, halda dauðataki í snjallsímann sem gæti hringt, hrist eða hríslað inn nýjum fyr-irmælum sem við að sjálfsögðu fylgjum. Háð þessu viðbragðs-ástandi fornheilans (sem kenndi okkur að flýja eða berjast) í stað þess að nota nýrri hluta heilans (rökhyggju, skynsemi og visku). Í góðu tómi taktu þér tak og tengdu þig við það sem er þér í raun mikilvægt. Staldraðu við og spurðu þig hversu mikilvægt er þetta? En ekki: hversu áríð-andi er þetta? Og sinntu mik-ilvægu málunum af ákafa. Láttu hin áreitin eiga sig.

Leiktu hlutverkið til fullsLífið er margbreytilegt. Við lif-um og hrærumst í mörgum hlut-verkum dags daglega. Við erum foreldrar, starfsmenn, íþrótta-þjálfarar, stjórnarmenn, dætur, vinir, nemar. Rannsóknir sýna að heilinn nær betur tökum á veruleikanum ef við hugsum skipulega í hólfum. Líkt og leik-ari á sviði. Eitt hlutverk af fullri sannfæringu í einu. Taktu þér stund og skilgreindu þín hlut-verk. Takmarkaðu fjölda þeirra við 5-7. Og hafðu síðan kjark-inn til að stíga að fullu inn í það hlutverk í hvert sinn sem lífið kallar á það. Hættu að vera öllum allt.

Horfðu til stjarnannaSkoraðu á þig í ár – ekki sætta þig við meðalmennsku. Hverjar eru þínar fyrirmyndir? Hvernig lítur fullkominn heimur út? Ætl-ar þú að feta í fótspor forgöngu-manna eða ætlar þú að teygja þig til stjarnanna og ná þannig

til tunglsins? Hafðu kjarkinn til að standa á öxlum þeirra bestu. Settu markið hátt í ár og tengdu þig við æðri tilganginn í hverju verkefni. Í hverju hlutverki. Vertu til fyrirmyndar. Og upp-skerðu sem aldrei fyrr!

Ræktaðu heilannÞað er svo merkilegt að þeir þættir sem heilinn þarfnast til að vaxa og dafna og þjóna okkur betur – eru þeir þættir sem við erum stöðugt minnt á en gefum okkur því miður of sjaldan tíma til að sinna vel. Fyrst og fremst er brýnt að næra heilann vel með hollri fæðu á við lýsi, vatn og hollt grænmeti. Í öðru lagi er það heilanum lífsnauðsynlegt að við hreyfum okkur. Og í þriðja lagi að við nærum heilann með því að staldra við og finna okk-ar ró. Rannsóknir taugasálfræð-inga undirstrika að hvíld og ró og meðvitund er heilanum lífs-nauðsynlegt. Skapaðu þér stund reglulega til að tengja.

Við Íslendingar stöndum frammi fyrir stórkostlegu tæki-færi til að leysa úr læðingi nýja krafta atvinnulífsins og heim-ilanna með nýrri hugsun. Við búum að sögulegum kjarki og dugnaði sem mun þjóna okk-ur í næstu sókn, en við þurfum að taka ákvörðun um skipulag, samstarf og starfshætti til að beisla þann kraft sem í okkur býr.

Heimildir

Bruch, H. a. (2002). Beware the Busy Manager.

Harvard Business Review, 10.

Covey, S. (2011). FranklinCovey Aggregate 360°

assessments. Salt Lake City: FranklinCovey.

Cox, L. (2011). IT and Productivity. MIT Technology

Review, 4.

Edward M. Hallowell, M. (2011). Shine: Using Brain

Science to Get the Best from Your People. Boston:

Harvard Business Press.

Madigan, J. C. (18. Feb 2002). US productivity: gallop-

ing to the rescue once again. BusinessWeek Online.

McKinsey&Company. (2012). Charting A Growth Path

for Iceland. McKinsey Scandinavia.

Porter, M. (2012). Clusters, Convergence, and Econo-

mic Performance. Harvard Business Review, 49.

VR. (2012). Fyrirtæki ársins.

12

Ítrekað hefur verið bent á að ís-lenska bankakerfið sé of stórt og dýrt miðað við þarfir þjóð-

arinnar. Óhagræðið í bankakerf-inu kemur fram í hærri vöxtum og þjónustugjöldum en ella. Það skerðir samkeppnishæfni ís-lenskra fyrirtækja og rýrir lífs-kjör almennings.

Erlendur banki á ÍslandiÍ McKinsey-skýrslunni frá 2012 er bent á mikilvægi samkeppni í bankaþjónustu á Íslandi og að besta leiðin til að efla hana sé innkoma erlends aðila. Ég tel ólíklegt að það gerist. Til þess eru erlendir bankar of uppteknir af eigin vandamálum auk þess sem tækifærin á íslenskum örmark-aði virðast ekki spennandi. Mun vænlegra er fyrir erlenda banka að fleyta rjómann af íslenska mark-aðnum með því að veita stórum íslenskum aðilum þjónustu frá London, Frankfurt, Kaupmanna-höfn, Ósló eða Stokkhólmi. Er-lend samkeppni af því tagi mun veita íslenskum bönkum aðhald í stórviðskiptum en ekki í við-skiptum þeirra við almenning og smá og meðalstór fyrirtæki.

Samruni tveggja bankaArion banki, Íslandsbanki og Landsbankinn bera höfuð og herðar yfir keppinauta sína. Því mætti ætla að auðveldasta leið-in til að minnka bankakerfið og auka hagræði væri að sameina tvo af þessum bönkum. Með nokkurri einföldun má segja að slíkur samruni fæli í sér að öðr-um bankanum væri hreinlega lokað og öll viðskipti og hluti starfsfólks flutt í hinn. Þetta yrði sparnaður upp á milljarða króna og hagkvæmnin færi loks að nálgast það sem þekkist annars staðar á Norðurlöndum.

Samruni tveggja stórra banka er þó ekki líklegur. Samkeppn-iseftirlitið hefur tjáð með skýr-um hætti í skýrslum og ákvörð-unum á liðnum árum að slíkur samruni sé ekki rétta leiðin til að auka hagræði í bankakerfinu. Eftirlitið telur að hann leiði til of mikillar samþjöppunar, mark-aðsráðandi stöðu og raski sam-keppni á flestum undirmörkuð-um fyrir fjármálaþjónustu.

Úr viðjum hugarfarsinsÍ mörgum framleiðslu- og þjón-ustugreinum um heim allan hef-ur orðið bylting í hugsunarhætti, vinnubrögðum og kostnaði. Stundum byggist þetta á tækni-breytingum en oftar en ekki á því að einbeittur einstaklingur brýst úr viðjum hugarfarsins og skorar á hólm viðteknar grund-vallarforsendur í viðkomandi grein. Bankar hafa sannar lega

nýtt tæknibreytingar en þeir eru að ýmsu leyti enn fastir í sama farinu. Fyrr en síðar mun þó birt ast bankaígildi Herbs Kelle-her, Steve Jobs eða Jeffs Bezos.

Fjölmargar leið-ir til hagræðingarÞegar grannt er skoðað eru fjöl-margar leiðir til að auka hagræði í bankakerfinu og draga úr kostnaði. En til að ná umtalsverðum árangri þarf bæði djörfung og að hugsa út fyrir rammann, ekki ósvipað og fjölmörg íslensk fyrirtæki hafa þurft að gera á liðnum árum.

Uppgjör stóru bankanna þriggja og skýrslur Samkeppnis-eftirlitsins sýna að laun og upp-lýsingatækni vega langþyngst í rekstri þeirra. Eins má álykta af uppgjörum þeirra að kostn-aður við rekstur viðskiptabanka-sviðs að meðtalinni hlutdeild í sameigin legum kostnaði nemi 40-50% af öllum rekstrarkostnaði. Það gefur því auga leið að kostn-aður bankanna mun ekki lækka að ráði nema þessum kostnaðar-liðum verði í engu hlíft.

Nútímalegir stjórnunarhættir eins og straumlínustjórnun og ýmsar sparnaðaraðgerðir hafa væntanlega þegar skilað bönk-unum einhverjum ávinningi. Ekki má vanmeta það. En meira þarf til:

• Gagnrýnið mat á þjónustustigi. Má stytta opnunartíma? Er vöru- og þjónustuframboð of mikið og flókið? Er verið að reyna að höfða til allra? Er afgreiðsluhraði óþarf-lega mikill?

• Gagnrýnið mat á kostnaði. Má út-hýsa meiru af upplýsingatækni og annarri stoðþjónustu til sérhæfðra þjónustufyrirtækja? Er húsnæði of stórt og fínt? Eru laun og önnur starfskjör almennt of góð? Er að-búnaður starfsfólks og tækjakost-ur óþarflega góður? Er afgreiðsla mála of flókin, verkferlar of lang-ir? Fer of mikil orka og kostnaður í innri mál, þ.e. að halda bönkun-um gangandi sem fyrirtækjum?

• Gagnrýnið mat á þörf á útibú-um og hlutverki þeirra, sérstak-lega í ljósi þess hversu stór hluti af greiðslumiðlun er rafrænn. Eru útibú á höfuðborgarsvæð-inu of mörg? Eru útibú miðuð við þjóðfélags- og viðskiptahætti sem tíðkast ekki lengur? Má nota bankabíl og erindreka? Bankinn til fólksins fremur en fólkið til bankans?

• Samtvinnun höfuðstöðva og úti-búa. Má einfalda starfsemi útibúa og nýta þess í stað starfskrafta höf-uðstöðva í auknum mæli við af-greiðslu mála í útibúum? Má nýta hljóð- og myndsambönd og aðrar rafrænar samskiptaleiðir meira í samskiptum við viðskiptavini?

• Samtvinnun dreifi- og sam-skiptaleiða, rafrænna lausna og mannlegra samskipta. Sívaxandi fjöldi landsmanna er orðinn van-ur því að sinna öllum helstu við-skiptum og samskiptum með raf-rænum hætti og hefur horn í síðu fyrirtækja sem ætlast til annars.

Vantar hvatann?Bankakerfið er á tímamótum. Síðustu ár hefur endurmat á yfirteknum eignum úr banka-hruninu skilað umtalsverðum hagnaði. Sá tími er að líða. Láns-fjáreftirspurn eykst hægt og bankarnir finna fyrir aukinni samkeppni frá hlutabréfa- og skuldabréfamarkaði. Kröfur eft-irlitsaðila verða sífellt þyngri. Rekstrarkostnaður fer vaxandi. Banka sem lætur eins og ekkert sé bíður óþægileg framtíð.

Það er hlutverk stjórna bank-anna í umboði hluthafa að móta raunsæja framtíðarsýn og búa bankana undir hana. Það er hlut-verk þeirra að setja stjórnendum metnaðarfull umbreytingar- og hagræðingarmarkmið og fylgja þeim fast eftir. Á þetta kann að hafa skort, kannski vegna þess að ríkið og tvö þrotabú eru ekki nógu kröfuharðir eigendur.

Höfundur er hagfræðingur, stjórnarmaður og ráðgjafi og fyrrverandi bankastjóri

Compared with peers, there seems significant scope for cost consolidation and increased productivity within the Icelandic banking sector.

McKinsey & Company (2012): Charting a Growth Path for Iceland.

Aukin framleiðni í fjármálaþjónustu

Of stórt og dýrt bankakerfiFinnur SveinbjörnSSon

[V]issulega megi taka undir það að bankakerfið sé í heild sinni of stórt og það muni að öllum líkindum minnka eitthvað á næstu árum.

Birna Einarsdóttir, bankastjóri á vef Viðskiptablaðsins 28. desember 2012

VIÐSKIPTAFRÆÐIDEILD

VIÐSKIPTAFRÆÐIDEILD

Viltu bæta við þekkingu þína? Viðskiptafræðideild Háskóla Íslands býður upp á fjölbreytt, krefjandi og metnaðarfullt framhaldsnám.

Þú getur valið um 9 námsleiðir í framhaldsnámi:

MS í fjármálum fyrirtækja

MS í mannauðsstjórnun

MS í markaðsfræði og alþjóðaviðskiptum

MS í stjórnun og stefnumótun

MS í viðskiptafræði

MA í skattarétti og reikningsskilum

M.Acc. í reikningshaldi og endurskoðun

PhD í viðskiptafræði

MBA í viðskiptafræði

Umsóknarfrestur í meistaranám er til og með 15. apríl.Hægt er að sækja um rafrænt á www.vidskipti.hi.is.Umsóknarfrestur í MBA nám er 5. júní, sjá nánar á www.mba.is

14

Alls kyns hvataferðir, ævintýraferðir og svokallaðar vellíðunarferðir laða að velborgandi ferðamenn og það þarf að hlusta eftir þörfum þessara fyrirtækja.

Við Íslendingar erum stund­um minntir á að framleiðni og almenn frammistaða hér

á landi sé lakari en í þeim löndum sem við berum okkur helst saman við. Okkur hnykkti t.d. við niður­stöðu McKinsey­skýrslunnar sem kom út á síðasta ári og fjallaði um stöðu íslenska hagkerfisins og framtíðarmöguleika. Þar sagði að framleiðni vinnuafls væri 20% minni á Íslandi en í nágranna­löndum okkar og að raunvöxtur á Íslandi hefði verið minni síðastlið­in 30 ár en í nágrannalöndunum. Þessi niðurstaða gengur áreið­anlega í berhögg við ætlan margra landsmanna og þá er spurningin hvort við ætlum í vörn eða líta á þetta sem tækifæri til sóknar.

Margir drifkraftarFerðaþjónusta verður sífellt mikil­vægari í þjóðarbúskap Íslendinga og hefur helmingi meira vægi þeg­ar litið er til þjóðarframleiðslu en gerist í nágrannalöndum okkar auk þess sem hún skapar 19­20% alls gjaldeyris hér á landi. Í þjón­ustugrein eins og ferðaþjónust­unni eru margir drifkraftar sem skapað geta aukna framleiðni og þarf að skoða hvern og einn. Það verður ekki gert í stuttri grein en tæpt á þeim helstu. Fyrst skal telja virkt samkeppnisumhverfi. Sam­keppni krefst þess af fyrirtækjum að þau leiti leiða til að verða sem samkeppnishæfust og það krefst oft nýrrar hugsunar; hagræða þarf í rekstri, vinna þarf að nýsköpun og vöruþróun í fyrirtækinu, bæta frammistöðu stjórnenda og starfs­fólks og nýta e.t.v. betur þá tækni sem fyrir hendi er, ekki síst upp­lýsinga­ og samskiptatækni. Þar að auki er mikilvægt að greinin búi við samkeppnishæft rekstrar­umhverfi og virkt stoðkerfi.

Stoðkerfi ríkisins er umfangs­mikið og má t.d. nefna skóla­ og fræðslustofnanir og rannsóknar­stofnanir, Rekstur stoðkerfisins kostar mikið og því er brýnt að starfsemin haldist í hendur við þróun atvinnugreinarinnar og að það sé virkt, einfalt og auðskilj­anlegt. Þarna þarf sums staðar að taka til hendinni s.s. í rannsókn­arþættinum. Það er ennfremur mikill fjöldi lítilla fyrirtækja um land allt sem vantar oft sárlega þekkingu og ráðgjöf. Skoða þarf hvort fámennum og dreifðum stofnunum sem sinna þessari ráð­gjöf verði betur komið fyrir með öðrum hætti. Það er mikið rætt um að það þurfi að laða að ferðamenn sem eyða miklu. Það er auðvitað góð hugmynd en hvernig stuðl­

um við að því? Fyrirtækjum sem bjóða ódýrar lausnir hefur fjölgað talsvert auk þess sem leyfislaus og svört fyrirtæki spretta eins og fífl­ar í túni. Með því móti munu tekjur pr. ferðamann ekki aukast. Það eru þó fjölmörg fyrirtæki sem skapa verðmæta vöru og leita sífellt leiða til að gera hana verðmætari. Þau fyrirtæki þarf að hvetja með öllum ráðum og skapa jarðveg svo þau geti blómstrað.

Við höfum fengið ráðstefnu­aðstöðu á heimsmælikvarða og það mun kalla á aukningu í vand­aðri gistingu og afþreyingu svo dæmi séu tekin en ráðstefnugestir eru taldir eyða tvöfalt meira en aðr­ir gestir að meðaltali. Þarna vantar okkur samt betri upplýsingar og rannsóknir. Síaukið ráðstefnu­hald Íslendinga gefur þar að auki mikil tækifæri til að efla tengsl­anet fyrirtækja og stofnana. Alls kyns hvataferðir, ævintýraferð­

ir og svokallaðar vellíðunarferð­ir laða að velborgandi ferðamenn og það þarf að hlusta eftir þörf­um þessara fyrirtækja. Það er t.d. mikil þörf á góðum markaðsrann­sóknum því það er mjög mismun­andi hverju ferðamenn frá hinum ýmsu mörkuðum hafa áhuga á og hversu miklu þeir eru tilbúnir að eyða í ferðinni. Markaðsrannsókn­ir eru hluti þess sem við viljum sjá í verkfærakistu ferðaþjónustunnar en að því verkefni er unnið.

Jafna árstíðasveiflunaMikilvægur þáttur við að auka framleiðni er að jafna árstíðasveifl­una svo fjárfestingin og í raun allir framleiðsluþættir nýtist sem best og þar með batnar arðsemi fyrir­tækjanna. Margt fylgir s.s. fleiri heilsársstarfsmenn en það kallar á fjárfestingu í menntun og þjálfun auk þess sem meiri reynsla bygg­ist upp í fyrirtækinu. Það er unn­ið að aukinni vetrarumferð með verkefninu Ísland allt árið og hefur ferðamönnum fjölgað verulega yfir vetrartímann þótt það njóti ekki allir þeirrar aukningar. Sums stað­ar virðist ekki lögð á það áhersla. Aukin gæði skapa verðmætari vöru og flestir ferðamenn sækjast eftir auknum gæðum. Það er unn­ið í þá átt með starfsemi Vakans

sem var nýlega settur á laggirn­ar hjá Ferðamálastofu í samstarfi við greinina o.fl. Horft er til þess að innan fárra ára verði meirihluti fyrirtækja í ferðaþjónustu þátttak­endur í því kerfi.

Það má telja upp ótal margt sem styrkir ferðaþjónustuna og telst til áframhaldandi tækifæra. Styrkur ferðaþjónustunnar er m.a. beint flug til mjög margra áfangastaða, t.d. rúmlega 50 áfangastaða yfir háönn, sem þykir með ólíkind­um hjá svo fámennri þjóð en fyr­ir allt atvinnulíf á Íslandi skiptir það sköpum. Hóflegir og skynsam­ir kjarasamningar leika stórt hlut­verk í að bæta framleiðni og sam­keppnishæfi fyrirtækja. Aukið samstarf fyrirtækja hefur jákvæð áhrif en víða er unnið að því. Það má bæta við áhrifaþáttum sem fyrir tækin hafa lítil áhrif á s.s. gengi íslensku krónunnar, sam­göngur og veðurfar.

Við þurfum að móta ferðamála­stefnu til framtíðar á annan hátt en hingað til hefur verið gert. Það þarf aðgerðarhóp á bak við stefnuna en sumt í fyrri stefnum hefur aðeins verið orð á blaði þótt ýmislegt hafi verið vel gert. Það þarf til dæmis að móta skattaumhverfið svo ekki sé hætta á að tillögum um stór­hækkanir skatta sé skellt framan í atvinnulífið með litlum fyrirvara. Það er auðvitað ekki boðlegt. Enn­fremur er rannsóknarþættinum lítill gaumur gefinn þrátt fyrir að hann sé í stóru hlutverki í hinni opinberu Ferðamálaáætlun.

Ljóst er að rannsóknir á fram­leiðni í íslenskri ferðaþjónustu eru skammt á veg komnar og mikið verk óunnið jafnt þar sem annars staðar í rannsóknarþættinum. Án rannsókna vitum við ekki hvar við erum eða hvert við ættum að fara. Það eru því ótal tækifæri til að auka verðmæti og þá fram­leiðni í ferðaþjónustunni. Þar sem hæft starfsfólk ákveður að mestu samkeppnishæfi fyrirtækja og þá greinarinnar í heild er mikilvæg­ast að efla þekkingu og starfsþjálf­un starfsfólks og stjórnenda. Þar eru tækifæri til framtíðar.

Höfundur er framkvæmdastjóri Samtaka ferðaþjónustunnar

Aukin framleiðni í ferðaþjónustu

Margir drifkraftar sem geta skapað aukna framleiðniErna Hauksdóttir

FÍT

ON

/ S

ÍA

Eimskip | Korngörðum 2 | 104 Reykjavík | Sími 525 7000 | www.ebox.is

Í STÓRUM SKIPUM RÚMAST LÍKA SMÆRRI SENDINGAR

eBOX er ný, þægileg og einföld lausn til að flytja minni sendingar

frá Evrópu til Íslands. Á ebox.is er reiknivél sem segir þér á

augabragði hver flutningskostnaðurinn er. Traust og áreiðanlegt

leiðakerfi Eimskips á Norður-Atlantshafi tryggir að sendingin þín

kemur heim með fyrstu ferð. Auðvelt og fljótlegt.

auðveldar smásendingar

������� ���������� e���.��

16

Við sem höfum verið til sjós (og unnið í íslenskum bönkum) vitum að á eftir

öldutopp kemur öldudalur. Árið 2013 verður um margt viðsjár-vert þar sem vænta má lækkun-ar á bolfiskiverði og almennrar sölutregðu á mörkuðum vegna efnahagsástandsins á mikilvæg-um mörkuðum. Haftaumhverfið, aukin skattlagning og erfiður að-gangur að fjármagni mun einnig þyngja róðurinn þrátt fyrir vænt-anlega magnaukningu í þorski.

Margt í af því sem forystu-menn í íslenskum sjávarútvegi aðhafast nú er til eftirbreytni og til þess fallið að bæta fram-legð næstu árin. Aðkoma stjórn-valda með skýrum skilyrðum og rammaáætlunum skiptir sköp-um varðandi það hvernig skuli staðið að framleiðniauka og framtíðarþróun sjávarútvegs.

Það eru fyrst og fremst fjórir þættir sem ég vil nefna hér sem

munu auka framleiðni í sjávarút-vegi á næstu árum: endurnýjun skipaflotans, menntun, samhæft sölu- og markaðsstarf og fiskeldi. Aukin áhersla á nýtingu auka-afurða hefur einnig skapað tæki-færi og áhugavert og jákvætt er að sjá grósku á því sviði þó að ekki sé sérstaklega vikið að því í þessari samantekt. Ég nefni hér ekki sérstaklega fiskveiði-stjórnunarkerfið, aðgang að fjár-magni eða umhverfismál heldur kýs að líta svo á að einmitt þess-ir stóru þættir séu liður í þeirri sýn og stefnumörkun sem kallað er eftir.

MenntunFlest útgerðarfyrirtækin í strandbyggðum við Norður-Atl-antshaf eru í dag að mestu í eigu fjölskyldu/na. Stjórnendateymi litast af þeim sökum oft af eign-ar- og fjölskyldutengslum sem er í sjálfu sér jákvætt en getur haft þann ókost að minni áhersla er lögð á menntun starfsmanna. Aukin áhersla á menntun í grein-inni er mikilvæg til að auka ný-liðun og ekki síst nýsköpun í virðiskeðjunni og alþjóðlega samkeppnishæfni. Hár meðal-

aldur í greininni er áhyggjuefni í löndum víða í kringum okkur og því tel ég mikilvægt að auka áherslu á menntun á sviði sjáv-arútvegs í víðasta skilningi; vinnslutækni, vélstjóra, stýri-mannaskólann og samstarf sjávarútvegsins og háskóla í landinu.

FiskiskipastóllinnÞað er óþarfi að fjölyrða um áhrif vélvæðingarinnar upp úr aldamótunum 1900 á útgerðina og almennt á lífskjör á Íslandi. Ef horft er til eftirstríðsáranna þá samdi ríkisstjórnin í krafti bráðabirgðalaga um smíði 28 gufutogara og 2 díseltogara frá Bretlandi í ágúst 1945. Þessir togarar voru í daglegu tali kall-aðir nýsköpunartogarar og voru seldir einstaklingum, félaga-samtökum og bæjar- og sveitarfé-lögum. Um svipað leyti var sam-ið um smíði á um 50 fiskibátum úr eik í Svíþjóð og í tengslum við Marshall-aðstoðina nokkru síð-ar voru svo smíðaðir enn fleiri togarar. Það var hátíðleg athöfn, sem að sjálfsögðu var útvarp-að um allt land, þegar sá fyrsti þessara glæsilegu togara lagði

Aukin framleiðni í sjávarútvegi

Ræs! – nú er lag

Ingólfur Arnarson RE 201 kemur til landsins þann 17. febrúar 1947. Mynd/SjóMinjaSafn ÍSlandS

Árin eftir efnahagshrunið hafa að mörgu leyti verið sjávarútvegi á Íslandi hag-felld. Veiking krónunnar styrkti samkeppnishæfni sjávarútvegsins verulega og jafnvel þó að flest fyrirtækin hafi komið undan hruninu með stökkbreyttan og veikan efnahag þá hafa jákvæð ytri rekstrarskilyrði víðast hvar snúið blaðinu við. Árin 2010 og 2011 voru þó sérlega hagfelld ár fyrir sjávarútveginn. Mörg minni fyrirtæki innan sölu- og markaðsstarfs, svo sem Sæmark, Danica Seafood og Marz Seafood, gerðu áhugaverða hluti og virðast hafa náð að skapa sér sterka fótfestu síðustu ár. Þetta voru einnig sérstaklega góðir tímar hjá útgerðinni og má þar nefna Ísfélag Vestmannaeyja sem skilaði rúmlega annarri hvorri krónu í framlegð 2011. Samherjafélögunum virðist einnig hafa gengið vel, bæði innan lands og utan, og eina skráða útgerðarfélagið, HB Grandi, skilaði metafkomu.

Fjárfestingarþörf í íslenskum sjávarútvegi HeiMild: landSbanki ÍSlandS

Rekstrartekjur Austevoll Seafood ASA og HB Granda hf. 2002–2012 HeiMild: byggt á árSreikninguM auStevoll Seafood aSa og Hb granda.

Samkvæmt útreikningum landsbanka Íslands er fjárfesting síðustu 6 ára einungis 50% af áætlaðri fjárfestingarþörf.

Kjartan Ólafsson

17

að Reykjavíkurhöfn. Skipið var nefnt Ing-ólfur Arnarson RE-201 í höfuðið á fyrsta landsnámsmanninum og var rúmlega 40 metrar, 650 rúmlestir og með þriggja þjöppu gufuvél sem gaf um 1.000 hest-öfl. Þetta litla brot úr vísu Kristjáns frá Djúpalæk, sem birt var á forsíðum blað-anna í tilefni dagsins, segir sitthvað um hugarfar og virðingu þjóðarinnar fyrir mikilvægi atvinnusköpunar:

Þú ert stolt okkar allra og styrkur.Þú ert steinn undir framtíðar höll,er skal rísa á fortíðar rústummeð reisn, sem hin íslensku fjöll.

Flaggskip íslenska flotans í dag er án efa fjölveiðiskipið Vilhelm Þorsteinsson EA-11, sem er í eigu Samherja. Skipið er smíðað í Noregi árið 2000, rétt tæpir 80 metrar að lengd, 3.200 rúmlestir og um 7.500 hestöfl. Smíði skipsins þótti mik-il framúrstefnuhugsun á sínum tíma og þurfti djörfung og dug til að leggja í svo stóra fjárfestingu. Vilhelm hefur verið eitt tekjuhæsta skip Íslandsmiða hvert ein-asta ár frá þeim tíma og skilaði rúmlega 4 milljörðum í aflaverðmæti árið 2012 og áhafnarmeðlimir þess eru meðal launa-hæstu einstaklinga landsins. Það er ljóst að fjölhæfni skipsins og tækjabúnaður hefur skapað mikil verðmæti. Meðalald-ur íslenskra skipa er um 34 ár en meðal-aldur sambærilegra norskra fiskiskipa er 19 ár. Aldur er hins vegar ekki afgerandi þáttur einn og sér og vitnar kannski helst um elstu skrúfuna um borð í fiskiskipi. Því er einnig fróðlegt að skoða fjárfest-ingu í íslenskum sjávarútvegi síðustu ár, eins og sjá af meðfylgjandi mynd. Sam-kvæmt útreikningum Landsbanka Ís-lands er fjárfesting síðustu 6 ára einungis 50% af áætlaðri fjárfestingarþörf.

Það felast augljós tækifæri í endurnýjun skipastóls landsmanna og aðlögun að nýj-um tímum. Tækninni hefur fleygt fram. Þess má geta að norsk útgerðar fyrirtæki hafa nýlega pantað fjölda fiskiskipa þar sem veðjað er á nýja tækni sem lýtur að fækkun sótspora með umtalsverðri orku-spörun, hljóðlátum vélbúnaði og ým-iskonar nýjungum sem stuðla að fram-leiðniaukningu. Með sameiginlegu átaki sjómanna, útgerðarmanna og ríkis mætti stuðla að endurnýjun fiskiskipaflotans og aðlögun að nútíma útgerðarmynstri til framleiðniauka fyrir þjóðina.

Þó aðeins væri sett fram það markmið að endurnýjun skipaflotans leiddi til 20% olíusparnaðar gæti það eitt og sér innan fárra ára aukið framlegð um 5 milljarða á ári.

Sölu og markaðsmál – VöruþróunSölu- og markaðsmál hafa breyst mikið undanfarin ár. Ekki þarf að fara langt aft-ur til þess tíma þegar sala á sjávarafurð-um var á höndum örfárra aðila sem jafnvel höfðu til þess sérstök leyfi. Seinna meir byggði staða þeirra á samstöðu útgerð-anna. Norðmenn höfðu álíka fyrirkomu-lag og seldu gegnum svipuð samlagsfélög. Þessir aðilar lögðu upp ólíkar stefnur og skipulag varðandi sölu og markaðsstarf og gátu í raun átt samstarf þó svo að verð mætti augljóslega ekki ræða.

Útgerðirnar við Norður-Atlantshafið hafa hins vegar búið við það einkenni-lega ástand síðustu áratugi að dregið hefur jafnt og þétt úr þorskveiðum um leið og eftirspurnin hefur verið stöð-ug. Vöruþróun auk skipulagðs sölu- og markaðsstarfs hefur því ekki verið eins aðkallandi. Nú er hins vegar öldin önnur og fyrirsjáanleg er umtalsverð framboð-saukning á þorski næstu misseri. Það er því brýnt að bregð ast við þessu með sam-eiginlegu markaðsstarfi þar sem upp-

runa íslensks sjávar fangs er haldið á lofti.

Ef horft er til 10 stærstu laxeldis fyrirtækja í heim-inum þá er markaðshlutdeild þeirra um 70% af heimsfram-leiðslunni. Laxeldisfélögin hafa vaxið gríðarlega undan-farin ár og bjóða jafnt og stöð-ugt framboð af fersku fisk-meti. Þessi félög eru gjarnan með alþjóðlega starfsemi og jafnvel skráð á hlutabréfa-markað. Þau sitja um færustu nemendurna og besta starfs-fólkið hverju sinni auk þess að stunda öflugt markaðs-starf og vöruþróun. Því er svo komið að við fáum lax í morg-unverð, hádegisverð, miðdeg-is- og kvöldverð og jafnvel sem snakk að kvöldlagi, hafi menn ekki þegar fengið sig sadda af þessum ágæta fiski. Framandi orð í matarmenn-ingu nútímans, eins og laxa-carpaccio, -pasta og -sashimi segja sína sögu. Almennings-hlutafélagið Marine Harvest framleiðir og selur t.d. rúm-lega 300.000 tonn af laxi á ári, sem er umtalsvert meira en íslenski skipaflotinn veiðir af þorski. Það eru þessir aðilar sem móta það alþjóðlega samkeppnisumhverfi sem íslenskur sjávarútvegur glímir við.

Í þessu samhengi er fróðlegt að horfa til 10 stærstu útgerðarfélaganna í Norð-ur-Atlantshafi en þau eiga einungis um 35% af þorskkvótanum. Þannig er iðn-aðurinn í raun samsettur af fjölda mjög smárra sjálfstæðra eininga. Bændur í Skagafirði og víðar vita að þeir eru sterk-ari þegar þeir standa saman og hafa því gjarnan samstarf um sölu á afurðum og innkaup á aðföngum. Sami veruleiki á við um íslenska útgerðarmenn sem sann-arlega væru sterkari stæðu þeir saman að grundvallar markaðsstarfi þar sem íslenskum uppruna sjávarfangsins væri haldið hátt á lofti. Slíkt starf þarf hins vegar að vinna af aga og með skýra fram-tíðarsýn en er óhugsandi án aðkomu hins opinbera í formi stefnumörkunar varð-andi form og skipulag.

Ef markmið okkar væri 3% hækkun út-flutningsverðmæta vegna gæða og upp-runa – þá væri árlegur framleiðniauki um 5-10 milljarðar.

FiskeldiFiskeldi er í raun akuryrkja til sjávar. Þróun sem hófst á landi fyrir um 10.000 árum. Mér er ljóst að saga fiskeldis á Ís-landi er um margt raunaleg. Það er þó bjargföst trú mín að á Íslandi felist tæki-færi í fiskeldi bæði á sjó og á landi. Þó svo ég telji þetta til tækifæra innan sjáv-arútvegsins þá er það alls ekki svo að fisk-eldi liggi betur fyrir útgerðarfélögum en öðrum fjárfestum. Ýmislegt bendir jafn-vel til að eigendur að frumvinnslu eins og útgerð ættu síður að reyna sig við fisk-eldi sem krefst mikillar sérþekkingar og á að sumu leyti meira skylt við landbúnað

– fer þó ekki meira út í þá sálma hér. Á Ís-landi leggur Samherji stund á fiskeldi á landi með nokkuð góðum árangri og ný-lega hafa erlendir aðilar með mikla þekk-ingu og reynslu fjárfest í fiskeldi á landi. Stofnfiskur er einnig eitt af undrabörnum sjávarútvegsins og hefur vaxið vel og dafn-að með alþjóðlegu fiskeldi eins og reyndar bæði Vaki og Marel hafa gert á sínum svið-um.

Um 1980 lögðu Norðmenn upp ramma-áætlun fyrir fiskeldi. Þeir stefndu að 1 millj-ón tonna framleiðslu innan 30 ára. Margir hlógu dátt að fífldjörfum hugmyndum, fjöl-

margir höfðu áhyggjur af umhverfismálum en samt sem áður studdi allt kerfið þessa rammaáætlun, opinberir aðilar, fjármála-kerfið og einkaframtakið. Árið 2012 var heildarlaxeldi í Noregi yfir 1 miljón tonna – fimmfalt það sem íslenski fiskiskipaflotinn veiðir af þorski. Útflutningstekjur Norð-manna af eldi eru þegar orðnar umtalsvert meiri en tekjur þeirra af villtu sjávarfangi. Norskt fiskeldi hefur margoft á þessari leið lent í höndum banka og fjármálastofn-ana og sagan er síður en svo samfelld sig-urganga. Opinberir aðilar hafa hins vegar stutt við eldið með skýrri stefnumörkun og reglum sem til dæmis skuldbinda grein-ina í sameiginlegt markaðsstarf. Stígurinn hefur orðið til við það að hann er genginn og hafa Norðmenn t.d prófað fóðurkvóta og ýmislegt fleira til að hefta framleiðslu eft-ir að hafa fengið innflutningshöft á mark-aði. Athugasemdir umhverfisverndarsinna hafa einnig orðið til þess að móta iðnaðinn þó vafalaust finnist þar fjölmörgum að margt megi gera enn betur í dag.

Færeyingar hafa einnig lagt talsvert á sig til að byggja upp sitt laxeldi og lentu í miklum raunum fyrir fáeinum árum vegna sjúkdóma í fiskeldinu. Þessar hremming-ar nánast þurrkuðu út laxeldi í Færeyjum en þeir komu sér aftur af stað með mikilli seiglu og staðfestu. Í dag eru tekjur þeirra af útflutningi eldislax svipaðar og útflutn-ingur annars sjávarfangs. Líffræðileg-ar aðstæður á Íslandi og í Færeyjum eru um margt líkar. Enn sterkari líkindi eru þó með norðurhluta Noregs þar sem um 19% laxeldisleyfa Norðmanna eru. Við uppbyggingu fiskeldis þarf að taka tillit til þess að eldið er að miklu leyti þekking-ariðnaður og þar höfum við mjög takmark-aða reynslu.

Ef markmiðið væri til dæmis að byggja upp 60.000 tonna fiskeldi á Íslandi á næstu 10 árum gæti það skapað um tvö þúsund bein stöðugildi á landsbyggðinni og tekjur yfir 50 milljarða á ári.

Að lokum – stærðin skiptir máliMér er ljóst að pólitískt séð er hér eflaust um draumkenndar vangaveltur að ræða en það er hins vegar einlæg sannfæring mín að 12% hámarks eignarhald útgerð-arfyrirtækis á fiskveiðiréttindum (svo-kallað kvótaþak) leiðir til þess að um-talsverð hagræðing verður EKKI leyst úr læðingi. Stærðarhagkvæmni í sjávarútvegi er gríðarleg. Þannig býður aukin nýting á framleiðslutækjum upp á umtalsverða

framlegðaraukningu. Þessi jað-arhagnaður litar allt umhverfi sjávarútvegsins verulega en kemur kannski skýrast fram í verði á aflaheimildum, hvort sem er til leigu innan árs eða varanlegrar sölu. Til að einfalda þessa mynd þá getum við vænt-anlega öll séð fyrir okkur að kostnaður sjómannsins við að draga um borð einn aukaþorsk við lok veiðiferðarinnar er af-skaplega lítill, hann er þegar kominn á miðin og hefur þeg-ar kostað til eldsneyti, vinnu og fjárfestingu. Tekjurnar af síðasta kílóinu sem dregið er um borð eru augljósar og því freistast margir til að greiða hátt verið fyrir leigukíló.

Stærðarhagkvæmnin er ekki eins afgerandi í laxeldinu en samt sem áður tilkynnti rík-isstjórn jafnaðarmanna í Nor-egi (sú sama og kennd er við margumtalað norrænt velferð-arkerfi) nýverið um endurskoð-un laga sem takmarka stærð laxeldifélaganna við 25% af heildarleyfum – með það að

markmiði að rýmka stærðar takmarkanir verulega.

Ef við horfum til landanna í kring-um okkur þá á Faroe Origin um 20% af færeysku veiðidögunum, Aker Seafoods á um 33% af togaraleyfum í Noregi og Clear water Seafoods á 50% af hörpudisk í Kanada. Þessi fyrirtæki eru hvert fyrir sig mikilvægir dráttarklárar fyrir iðnaðinn og nærsamfélag sitt og hafa yfir að ráða öflugum hópi vel menntaðra sérfræðinga á hverju stigi í virðiskeðjunni. Sterkur hópur stjórnenda gerir þeim aftur kleift að ná góðum árangri í harðri samkeppni á alþjóðlegum markaði hvort sem er við það að afla fjár til fjárfestinga, stýra fjár-festingum vel eða hámarka afurðaverð.

Hér á Íslandi sjáum við glöggt að það eru einmitt stærri fyrirtækin sem hafa að jafn-aði farið betur gegnum hrunið og eru bet-ur í stakk búin til að greiða auðlindarentu til samfélagsins. Að auki sjáum við að ein-mitt þessi stærri fyrirtæki eru líklegri til að ráða vel menntað starfsfólk og jafnvel gera því kleift að búa nærri sínum heima-högum. Um þetta sjáum við glögg dæmi fyrir austan, vestan, norðan og sunnan. Til gamans þá fylgir hér mynd af veltu stærsta sjávarútvegsfyrirtækis Íslands, HB Granda, og veltu Austevoll Seafood, eins stærsta sjávarútvegsfyrirtækis Noregs, sem voru um margt lík fyrir 12 árum. Myndin gefur einnig innsýn í ákveðna þróun inn-an alþjóðlegs sjávar útvegs. Okkar stærsta sjávarútvegs fyrirtæki er einfaldlega orðið agnarsmátt í þessu samhengi – ekki vegna þess að umfang þess hafi minnkað, heldur vegna þess að keppinautar hafa stækkað hraðar. Það hafa einnig mótaðilar og versl-unarkeðjurnar gert. Samþjöppunin er al-þjóðleg og minnir okkur á að þrátt fyrir allt er enginn eyland.

Mér er ljóst að hér eru ef til vill ekki á ferðinni sérstaklega rómantískar hug-myndir. Hins vegar verðum við rétt eins og kynslóðirnar á undan okkur, og hér áður var vikið að, að hafa þor og þrek til að fjárfesta áfram í undirstöðuatvinnu-grein okkar og jafnframt skapa henni skilyrði til að þróast, vaxa og dafna. Að-eins þannig treystum við stöðu íslensks sjávarútvegs sem leiðandi sjálfbærs iðn-aðar og uppsprettu mikilvægra næringar-efna fyrir heimsbyggðina í formi hágæða íslensks sjávarfangs.

Kjartan Ólafsson, Markó HeiMild: SjóMinjaSafn ÍSlandS

Småpiger med en torsk“ (málverk málað af Anna Kirstine Ancher (1859-1935).

18

Fyrir fjármálafyrirtæki geta grænar áherslur í lána- eða vátryggingasamningum dregið úr líkum á fjárhagslegu tjóni verði fyrirtækið sem fær lán eða er með tryggingu fyrir því að valda umhverfislegum skaða.

Þegar umhverfismál og fyrir­tækjarekstur eru nefnd á nafn eru óþægindi og kostn­

aður það fyrsta sem kemur upp í hug margra. Samkvæmt kenn­ingum á sviði stefnumörkunar og umhverfismála er hér um að ræða svokallaða ‚win­lose‘ hugsun, þ.e. hugsun um einhliða ávinning þar sem ekki fara saman fjárhagslegir og umhverfislegir hagsmunir. Vilj­um við græða – eða viljum við láta gott af okkur leiða? Upp úr 1990 fara þessi sjónarmið að breytast þegar kenningar um gagnkvæm­an ávinning, win­win, líta dags­ins ljós. Samkvæmt þeim kenn­ingum fer saman efnahagslegur og umhverfislegur ávinningur. Sjón­armið um gagnkvæman ávinn­ing eru nátengd hugmyndum um samfélagsábyrgð fyrirtækja, þ.e. að fyrirtæki hafi skyldur að gegna gagnvart samfélagi og umhverfi umfram þröngar lagalegar skyldur og skyldur gagnvart eigendum og hluthöfum. Á milli þessara and­stæðu sjónarmiða er stefnumörk­un í umhverfismálum, en fyrirtæki sem velja þá leið viðurkenna að til þess að hagnast á umhverfislegri nálgun í rekstri getur þurft að leggja út í fjárfestingar sem eiga að skila sér síðar í fjárhagslegum arði. Í mörgum tilvikum er þó um að ræða óverulegan kostnað og fjár­hagslegur ávinningur kemur strax í ljós.

Ytri og innri hvatarFyrirtæki velja ekki alltaf grænu leiðina sjálfviljug, heldur er um að ræða ytri og innri hvata sem ýta þeim inn á þessa braut. Með­al ytri hvata eru lagalegar kröfur, alþjóðlegar kröfur sem byggja á alþjóðasáttmálum á sviði um­hverfismála en einnig kröfur frá neytendum, fjármagnseigend­um og fjárfestum, samstarfsaðil­um, birgjum, viðskiptavinum, samfélaginu o.s.frv. Innri hvatar eru m.a. þau fjárhagslegu tæki­færi sem felast í því að sinna umhverfismálum, svo og sið­ferðileg sjónarmið sem byggja á gildismati stjórnenda fyrirtækja sem vilja axla ábyrgð. Það eru jú þeir sem ákvarða framtíðarsýn fyrirtækjanna.

Sjálfbær þróun er undirliggjandi þáttur þegar fyrirtæki velja að axla umhverfislega ábyrgð, þ.e. að gætt sé jafnvægis á milli efnahagslegra, umhverfislegra og samfélagslegra þátta í rekstrinum. Sjálfbær þró­un er hugtak sem leit dagsins ljós í svokallaðri Brundtland skýrslu Sameinuðu þjóðanna árið 1987. Þar er hugtakið skilgreint sem

„þróun sem fullnægir þörfum sam­tíðarinnar án þess að skerða mögu­leika komandi kynslóða til að full­nægja sínum þörfum“.

En hvers vegna sjálfbæra þróun

– og sjálfbæran rekstur fyrirtækja? Sé horft á umhverfislega vídd sjálfbærrar þróunar hefur svoköll­uð umhverfishyggja (e. environ­mentalism), skilgreind sem áhyggjur af umhverfinu og vernd­un þess, farið vaxandi víða um heim á undanförnum áratugum og er það ekki að ástæðulausu. Í lok­uðu rými sem jörðin er, leiðir vax­andi mannfjöldi, lífshættir (aukin neysla) og umsvif atvinnulífsins af sér aukinn þrýsting á náttúru­legt umhverfi, en náttúran og sam­félag eru samofin þar sem náttúran leggur grunn að velsæld jarðarbúa og efnahagslegri þróun.

MeginöflUmhverfismál eru meðal svo­kallaðra meginafla (e. mega­trends) sem í vaxandi mæli hafa áhrif á rekstrarumhverfi fyrir­tækja, bæði sem ógn og tækifæri. Erfitt er að skilgreina meginöfl, en þau geta verið alþjóðleg þró­un sem hefur áhrif á efnahag, viðskipti, samfélag, menningu og líf einstaklinga um langa framtíð. Rekstur fyrirtækja verður ekki sjálfbær til lengri tíma litið nema hann fylgi þeirri þróun sem á sér stað. Vegna vax­andi umhverfislegra vandamála er þrýstingur á fyrirtæki enn að aukast og mun halda áfram að vaxa á komandi árum og áratug­um. Fyrirtæki sem ætla sér að lifa

af samkeppni hunsa ekki meg­inöflin heldur reyna að hagnýta sér þau til hagsbóta fyrir rekst­urinn. Íslensk fyrirtæki þurfa að fylgjast með þeirri þróun sem er að eiga sér stað í löndum allt í kringum okkur, annars er hætta á því að þau verði undir í sam­keppni á komandi árum. Hér er ekki eingöngu átt við fram­leiðslufyrirtæki eða fyrirtæki í mengandi starfsemi. Fjármála­ og þjónustufyrirtæki þurfa líka að fylgja þessari þróun og leggja sín lóð á vogarskálar í átt að um­hverfislegri sjálfbærni.

En felur áhersla á umhverfismál í rekstri í sér kostnað eða er hægt að græða á því að vera grænn? Í meginatriðum eru leiðirnar tvær til að áhersla á umhverfismál komi út í plús í rekstrinum, þ.e. að draga úr kostnaði með því að endurbæta vörur og ferla fyrirtækja, eða með

því að auka sölu með endurbætt­um eða nýjum vörum.

Þegar kemur að tekjuhliðinni geta grænar áherslur skapað sam­keppnisforskot, aukið möguleika á aðgreiningu (e. product differ­entiation), haft áhrif á orðspor og ímynd fyrirtækja og laðað að nýja birgja og viðskipta­vini. Grænar áherslur geta líka opnað aðgengi að nýj­um mörkuðum eða varið stöðu fyrirtækja á núverandi mörkuðum. Í sumum tilvik­um eru viðskiptavinir einn­ig tilbúnir að greiða hærra verð fyrir umhverfisvæn­ar vörur. Umhverfislegar áherslur geta líka liðkað fyr­ir í umræðum við stjórnvöld, t.d. þegar endurnýja á starfs­leyfi eða færa út kvíarnar í rekstri.

Á kostnaðarhliðinni geta grænar áherslur sparað fjár­muni sem felast í að því að kom­ast hjá því að greiða stjórnvalds­sektir, lögfræði­ og eftirlitskostnað. Spara má fjármuni með skilvirkni í rekstri, t.d. að draga úr hráefnis­ og orkunotkun. Þá felst sparnaður í því að draga úr úrgangsmyndun og eins er ódýrara að skila inn flokk­uðum, en óflokkuðum, úrgangi til endurvinnslustöðva. Grænar áherslur geta dregið úr rekstrar­áhættu, t.d. hættu á mengunarslys­um. Fyrir fjármálafyrirtæki geta grænar áherslur í lána­ eða vátrygg­ingasamningum dregið úr líkum á fjárhagslegu tjóni verði fyrirtækið sem fær lán eða er með tryggingu fyrir því að valda umhverfislegum skaða. Grænar áherslur fyrirtækja geta líka orðið til þess að þau fái betri kjör hjá bönkum og vátrygg­ingafélögum af því að rekstur þeirra er talinn vera áhættuminni en annarra fyrirtækja sem ekki leggja áherslu á umhverfismál. Þegar horft er á fjárfestingar get­ur það leitt til umtalsverðs sparn­aðar að horfa á líftímafjárfestingu, þ.m.t. rekstrarkostnað, heldur en eingöngu upphafskostnað.

Laða til sín hæfileikafólkAuk fjárhagslegs ávinnings geta grænar áherslur auðveldað fyrir tækjum að laða til sín hæfi­leikaríka einstaklinga. Grænar áherslur geta einnig haft jákvæð áhrif á hollustu og tryggð starfs­manna sem eru stoltir af því að vinna hjá fyrirtækjum sem axla ábyrgð umfram það sem gert er ráð fyrir í lögum og reglum.

Rannsóknir hafa sýnt að vitund, viðhorf og framsýni stjórnenda, svo og þátttaka og virkni starfs­manna, eru lykil­velgengnisþætt­ir hjá fyrirtækjum sem ætla sér að styðja við samfélagsbreytingar sem eru að eiga sér stað og tengjast umhverfismálum. Hugurinn ber fólk hálfa leið vinnulega séð – fái það tækifæri til að vinna störf sem hafa æðri tilgang en að fyrirtæki græði meira í dag en í gær.

Höfundur er nýdoktor og stjórnar­maður í LSBÍ, larajoh@gmail.com

Umhverfismál

Grætt á grænum viðskiptumLára Jóhannsdóttir

mynd/Johannes Jansson/norden.org

Í mörgum tilvikum er þó um að ræða óverulegan kostnað og fjárhagslegur ávinningur kemur strax í ljós.

19

Nánari upplýsingar og skráning: sími 525 4444 endurmenntun.is

NÁMSKEIÐ MEÐSÉRFRÆÐINGUM

FRÁ HARVARD

Hvenær: 16. maí Skráningarfrestur til 25. apríl

Kennari: Taz Hussein, a partner of The Bridgespan Group,a nonpro�t consulting �rm and an instructorat the Harvard Extension School

Kennari: Magnús Þór Torfason an assistant professor in the Entrepreneurial Management

Unit at the Harvard Business School

Hvenær: 29. og 30. apríl Skráningarfrestur til 28. mars

Enn �eiri áhugaverð námskeið á endurmenntun.is

TENGSLANET FYRIRTÆKJA – VANNÝTT AUÐLIND

THE MANAGER‘S TOOLKIT – ANALYZING, PLANNINGAND EXECUTING FOR IMPROVED ORGANIZATIONAL PERFORMANCE

Námsferill minn hefur að mestu samanstaðið af viðskipta­menntun. Byrjaði í Verslunar­

skólanum, nam viðskiptafræði við Háskóla Íslands og er að ljúka meist­aranámi í viðskiptum við sama há­skóla. Samanlagt telja þetta heil níu ár í menntun nátengdum við­skiptum. Flest fögin sem ég hef klár­að eru góð og gild. Ég hef lært bók­hald, skattskil, fjármál fyrirtækja, stjórnun, stefnumótun, áætlanagerð en mikilvægasta fagið sem ég hef lært var kennt í allt öðr­um skóla, Hússtjórnarskóla Reykjavíkur. Í þeim skóla var áhersla lögð á færni í flestu sem viðkemur rekstri venjulegra heimila og á fjármál heimilanna. Við vorum látnar horfa á myndband um íbúðabréf og fjallað um hvaða kostir voru í boði við fasteigna­innkaup sem ég hef enn þann dag í dag hvergi séð í öðru námi. Mikil áhersla var lögð á hagsýni í innkaupum og var okkur t.d. kennt hvort hagkvæmara væri að kaupa skrokka eða fara eftir tilboðum á kjöti hverju sinni. Mikilvægi skipulagðra heim­ilisinnkaupa, kaupa á fersku hráefni í stað tilbúinna rétta, brauðbakstur og aðrir hlut­ir sem skipta miklu máli í rekstrarreikningi heimilis voru undirstrikaðir.

Samkvæmt velferðarráðuneyt­inu er miðað við að fjögurra manna fjölskylda eyði rúmlega 117 þúsund krónum á mánuði í mat, drykkjar­vörur og aðrar dagvörur. Áhugavert hefur verið að fylgjast með fjölmiðla­umfjöllun um þingkonu sem hyggst fylgja þessum viðmiðum eftir und­ir þeirri yfirskrift að um sparnað sé að ræða. Af þessum gríðarlegu við­

brögðum að dæma má ætla að eyðsla venju­legra heimila í mat sé orðin miklu meira en óhófleg. Á mínu fjögurra manna heimili fara aðeins 50 þúsund krónur í mat á mán­uði og ef farið er yfir þau mörk er umfram­eyðslan dregin af ráðstöfunartekjum næsta mánaðar. Til að halda utan um útgjöldin eru fjölskyldumeðlimir, sem hafa aldur til, með greiðslukort sem eingöngu er notað til matarinnkaupa og ráðstöfunarféð lagt inn í upphafi hvers mánaðar. Þeir sem þekkja mig og mína fjölskyldu geta glögglega séð að við erum bara ansi vel haldin af þessari fjárhæð en lítið samhengi er á milli verð matar og hollustu og næringargildis hans.

Þegar upp er staðið skiptir nefnilega út­gjaldahliðin miklu meira máli í fjármálum einstaklinga heldur en tekjuhliðin. Hagsýni ætti að kenna í öllu viðskiptafræðinámi.

Skoðun

Hagsýni – fagið sem vantar

Samstarfssamningur FVH og Endurmenntunar Háskóla Íslands endurnýjaðursamstarf endurmenntunar háskóla Íslands og Félag viðskiptafræðinga og hagfræðinga um símenntun fyrir félagsmenn heldur áfram. samstarfið felst í morgunverðarfundum sem eru haldnir eru sérstaklega fyrir félagsmenn FVh. að auki eru á hverju misseri haldin námskeið af ýmsum toga þar sem lögð er áhersla á fjölbreytt og vandað efni. námskeiðin eru á sérkjörum fyrir félagsmenn FVh en félagsmenn fá m.a. 15% afslátt af þeim námskeiðum sem unnin eru í samstarfi við ehÍ.

Dögg Hjaltalín.

mikil áhersla var lögð á hagsýni í innkaupum og var okkur t.d. kennt hvort hagkvæmara væri að kaupa skrokka eða fara eftir tilboðum á kjöti hverju sinni.

20

Háskólinn á Bifröst gaf út fyrir jól bókina Menningarhagf ræði

eftir undirritaðan og er það fyrsta bókin sem kemur út á íslensku um hagfræði menn-ingar. Það er mér ánægja að verða við ósk ritstjóra Hags að kynna bókina stuttlega í þessari grein. Bókin er 232 bls. og eru fjöldi skýring-armynda í henni. Fjallað er meðal annars um helstu lög-mál sem gilda í hagfræði en þau eru meðal annars útskýrð út frá þýðingu þeirra fyrir menningu og menningar leg umsvif.

Bókin hentar vel fyrir nemendur í meistaranámi í menningarstjórnun og menn-ingarfræði svo og fyrir nemend-ur í listaháskólum, í hagfræði og viðskiptafræði sem vilja kynn-ast þessari sérgrein í hagfræði. Auk þess ætti bókin að vera áhugavert lesefni fyrir stjórn-endur menningarstofnana og fyrirtækja í menningargeiranum sem og annað áhugafólk um efn-ið, til dæmis innan atvinnulífs-ins, hagsmunasamtaka, opin-berrar stjórnsýslu og stjórnmála.

Uppbygging bókarinnar er með þeim hætti að í inngangs-kafla er fjallað um skilgreiningu á menningu, upphaf menning-arhagfræði, hugtakið virði, sem er eitt meginhugtaka í menning-arhagfræði, sköpun og skapandi atvinnugreinar. Í þeim kafla er jafnframt gerð grein fyrir sér-stöðu menningar innan hagfræði og nokkrum grundvallaratrið-um í hagfræði. Í inngangskafla er að lokum fjallað um flokkun

á hagtölum á alþjóðavettvangi í tengslum við menningu.

Í öðrum kafla bókarinnar er fjallað um eftirspurn og fram-boð innan menningar og gerð er grein fyrir eftirspurnarfalli, verðteygni, neyslu og hegð-un neytenda innan menningar. Jafnframt er lýst starfsvettvangi fyrirtækja og framleiðsluþátt-um svo og flokkun á framleiðslu, kostnaði og helstu einkennum menningariðnaðar. Framleiðsla og sala á menningarlegum af-urðum getur verið enn umfangs-meiri í íslensku efnahagslífi en nú er sem felur í sér margvísleg tækifæri til betri lífskjara í fram-tíðinni.

Í þriðja kafla er fjallað um hlutverk stjórnvalda og menn-ingarstefnu. Þar er lýst stuðn-ingi stjórnvalda við menningu og rökstutt af hverju hann er nauðsynlegur og skynsamlegur.

Einnig er fjallað um markmið og mótun menningarstefnu og leiðir til að efla menningarleg umsvif. Jafnframt er menning-arlegri arfleifð lýst sem og al-þjóðlegum almannagæðum og skapandi svæðum auk tengsla menningar við þróunarmál og þróunaraðstoð.

Í fjórði kafla er komið inn á alþjóðlega verslun og markaðs-mál, alþjóðavæðingu, mark-aðsform og markaðslíkön, sem eru mikilvægir þættir í menn-ingarhagfræði. Í fimmta og næstsíðasta kafla er fjármálum og stjórnun í menningariðn-aði lýst og gerð er grein fyrir fjárþörf og fjármögnun henn-ar. Einnig er lýst skipulagi fyr-irtækja, stefnumótun, stjórn-

unaraðferðum og grunnþáttum mannauðsstjórnunar auk þess sem rætt er um helstu vandamál í upplýsingafræðum.

Í síðasta kafla er efni bók-arinnar dregið saman og horft til framtíðar. Getið er um enska þýðingu á helstu hugtökum þar sem þau koma fyrir í fyrsta skipti. Í bókarlok er að finna skrár yfir allar myndir og töfl-ur í bókinni og íslenskt-enskt og enskt-íslenskt orðasafn á helstu hugtökum sem er lýst í bókinni, nafnaskrá, atriðaorðaskrá auk heimildarskrár.

Í textann er fléttað stuttum ævi-atriðum fjölmargra einstaklinga sem sett hafa svip sinn á menn-ingu og menningarhagfræði hér-lendis og erlendis. Bókinni er dreift af Bóksölu stúdenta en hún var einnig gefin út í rafrænu formi og annast vefsetrið www.emma.is dreifingu á rafbókinni.

Bækur

Ný bók um menningarhagfræði

Um höfundinnDr. Ágúst Einarsson er prófessor við Há­skólann á Bifröst og fyrrverandi rektor skólans. Hann hefur gegnt fjölmörgum trúnaðarstörfum og var m.a. alþingis­maður og prófessor við viðskipta­ og hagfræðideild HÍ. Ágúst hefur gefið út margar bækur, þar á meðal Rekstrarhag­fræði, Hagræn áhrif tónlistar og Hagræn áhrif kvikmyndalistar.

Menningarleg arfleið er alþjóðleg almannagæði. Nína Dögg Filippusdóttir í samnorræna verki Vesturports, Bastörðum. .

21

Kristján Vigfússon er nýtekinn við MBA-náminu í Háskólanum í Reykjavík og hann segir viðskiptamódel HR einstakt þegar kemur

að MBA-kennslu. Hann nefnir í fyrsta lagi þá nálg-un að vera með kennara frá bestu viðskiptaháskólum austan hafs og vestan. „Við höfum verið svo hepp-in að þeir kennarar sem völdust til kennslu á upp-hafsárum námsins hafa margir hverjir reynst fram-úrskarandi og hafa haldið tryggð við skólann og eru enn að kenna hjá okkur,“ segir Kristján. Kennararn-ir sem Kristján vísar til koma frá mörgum bestu við-skiptaháskólum heims einsog IESE í Barcelona, Rich-ard Ivey og Rotham í Kanada, Boston University í Bandaríkjunum og London Business School í UK. Í dag er IESE númer níu á lista Financial Times yfir bestu viðskipta háskóla heimsins og London Business School númer fjögur sem þýðir að þeir eru númer eitt og tvö í Evrópu.

Kristján nefnir í öðru lagi þá staðreynd að þessir kennarar koma með námskeiðin sín hingað og kenna þau með nákvæmlega sama hætti og þeir gera í sínum heimaskólum, geri sömu kröfur og haldi uppi sömu gæðum. „Við teljum því að okkar nemendur séu ekki bara að fá bestu kennslu sem völ er á heldur einnig strauma og stefnur frá öllum heimshornum.“

Til viðbótar hefur MBA-námið í Háskólanum í Reykjavík farið í gegnum tveggja ára alþjóðlegt vott-unarferli sem eingöngu allra bestu MBA-nám í heim-inum komast í gegnum, svokallaða AMBA vottun, sjá http://www.mbaworld.com/accreditation.

Af rúmlega sex þúsund MBA-prógrömmum sem eru í boði víðsvegar í heiminum hafa eingöngu 198 skólar þessa vottun og þar er MBA-námið í Háskól-anum í Reykjavík í hópi með allra bestu skólum Evrópu eins og IESE í Barcelona, London Business School, INSEAD í Frakklandi og IMD í Sviss.

Kristján segir að annað sem aðgreini námið í HR frá öðru MBA-námi sé að hlutfall kvenna og karla í náminu er jafn hátt. „Það þekkist ekki í öðru MBA-námi sem við berum okkur saman við en hefðbund-ið hlutfall er 70% karlmenn og 30% konur sem við teljum ekki endurspegla þjóðfélagið eða atvinnulífið með réttum hætti.“

Nemendur og kennarar sem vinna fyrir og með íslensku atvinnulífiKristján segir alla leggja sig fram um að bæta nám-ið þannig að það þjóni sem best þörfum atvinnulífs-ins. MBA-námið er nú orðið 12 ára gamalt í HR og á þessum tíma hafa því tæplega 500 nemendur út-skrifast og fundið sér störf í íslenskum og erlendum fyrirtækjum, hagmunasamtökum eða stofnunum og/eða stofnað sín eigin fyrirtæki. „Við erum afskaplega stolt af nemendunum okkar sem eru allt frá því að

vera miklir frumkvöðlar með eigin fyrirtæki stór sem smá og í það að stýra og stjórna mörgum stærstu fyr-irtækjum landsins. Við höfum áhuga á að skapa enn sterkari samstarfsvettvang með fyrirtækjum lands-ins með það að markmiði að efla samkeppnishæfni íslensks atvinnulífs en skólinn er eins og allir vita skóli atvinnulífsins.“

Kristján bendir á að erlendu kennararnir séu einn-ig mjög eftirsóttir hjá íslenskum fyrirtækjum í ráð-gjöf og kennslu inni í fyrirtækjunum sjálfum og að nemendurnir verði alltaf jafn hissa á hvað þeir þekkja vel til atvinnulífs á hér á landi. „Margir kenn-aranna hafa notað íslenskt atvinnu- og efnahagslíf sem efnivið í kennsluefni sem kennt er út um allan heim. Auk þessa erum við með nokkra þaulreynda íslenska kennara sem kennt hafa lengi við Háskólann í Reykjavík og sem eru allir í mjög sterkum tengslum við íslenskt atvinnulíf. Aðkoma þessara kennara hef-ur styrkt deildina hjá okkur mjög mikið en mikilvægt er að hafa rétta blöndu af innlendum og erlendum kennurum.“

Sjálfbærni og fjölgun kvenna í kennsluMarkvisst er unnið að því að fjölga kvenkennurum við viðskiptafræðideildina í HR til að endurspegla betur samfélagið og viðskiptalífið. Kristján hefur þegar ráðið tvo nýja kvenkennara við deildina frá því að hann tók við MBA-náminu núna í byrjun febrúar.

„Áherslan á sjálfbærni og samfélagslega ábyrgð eru einnig þættir sem munu verða ofarlega á baugi hjá okkur næstu misseri. Við búum svo vel að FESTA Þekkingarsetur um samfélagslega ábyrgð ís-lenskra fyrirtækja er starfrækt í skólanum okkar og þar sjáum við fram á tækifæri til samstarfs og með það að markmiði að efla námið. Á sviði sjálfbærni höfum við Íslendingar mikla sérstöðu sem við telj-um að verði aðdráttarafl fyrir íslenska og ekki síð-ur erlenda stúdenta, þá sérstaklega hvað varðar endurnýjanlega orku, sjálfbærar fiskveiðar og ferða-þjónustu og það ætlum við að nýta okkur og sækja fram,“ segir Kristján.

Reyna sífellt að gera beturMBA-nám er ekki bara gagnlegt fyrir þá sem vilja stjórna eða stofna fyrirtæki, Kristján segir að það sé líka einstaklega skemmtilegt. „Nemendur okkar tala um námið sem kallað er á enskunni „life changing experience“ eða eitthvað sem fær fólk til að hugsa hlutina upp á nýtt, öðlast víðsýni og fá tækifæri til að vinna með ólíku fólki, þroskast og eflast. Þetta er svo ótrúlega gaman og það er það sem drífur okkur áfram hér í Háskólanum í Reykjavík ásamt því að reyna allt-af að gera betur til að tryggja að námið sé í stöðugri framþróun og batni frá ári til árs.“

Það þekkist ekki í öðru MBA námi sem við berum okkur saman við en hefðbundið hlutfall er 70% karlmenn og 30% konur sem við teljum ekki endurspegla þjóðfélagið eða atvinnulífið með réttum hætti.

MBA-nám í Háskólanum í Reykjavík

Heimsklassa kennarar

Krisján Vigfússon segir MBA-námið einstaklega

skemmtilegt.

22

Starfið í vetur

Fjölbreyttir fyrirlestrar í veturKv ik my nda iðnaðu r in n,

skattabyrði, gjaldeyrishöft og aðskilnaður fjárfest­

ingabanka og viðskiptabanka eru meðal efnis sem krufið hefur ver­ið á hádegisverðarfundum Félags viðskiptafræðinga og hagfræð­inga í vetur.

Veturinn byrjaði með krafti þar sem tæplega 200 manns mættu til að hlusta á hvort ætti að skilja að starfsemi fjárfest­ingabanka og viðskiptabanka. Framsögumenn á fundinum voru Pétur Einarsson, forstjóri Straums, Unnur Gunnarsdóttir, forstjóri Fjármálaeftirlitsins og Höskuldur H. Ólafsson, banka­stjóri Arion banka. Meirihluti frummælenda var á þeirri skoð­un að aðskilnaður viðskipta­banka og fjárfestingabanka væri ekki aðkallandi eins og staðan væri í dag. Enn ætti eft­ir að greiða úr mörgum flækj­um í íslenska bankakerfinu og það væri ekki verkefni núver­andi eigenda bankanna að móta

framtíðarstefnu um hlutverk þeirra.

Í nóvember var fundað um stöðu og framtíð kvikmyndaiðn­aðar á Íslandi. Rætt var hvern­ig atvinnugreininni verði búin viðunandi vaxtarskilyrði svo hún megi skila þjóðinni sem mestri arðsemi. Undanfarin ár hefur mikil og verðmæt þekking orðið til og kvikmyndaiðnaður­inn skilað þjóðarbúinu umtals­verðum tekjum. Mikilvægt er að byggja á þessum grunni og því var varpað fram þeirri spurn­ingu hvernig megi viðhalda þessari jákvæðu þróun.

Í nóvember var einnig fundað um gjaldeyrishöftin sem nú hafa verið í gildi í fjögur ár og mun lengur en talið var að yrði raun­in. Óumdeilt er að kostnaður fyrir þjóðarbúið er umtalsverður og fer vaxandi eftir því sem tím­inn líður. Hins vegar hafa verið deildar meiningar um hversu umfangsmikill undirliggjandi vandi er og að undanförnu hafa

birst fullyrðingar um að vand­inn sé talsvert alvarlegri en áður var talið. Frummælendur voru Sigríður Benedikts­dóttir frá Seðlabankanum, Jakob Ásmundsson frá Straumi og Illugi Gunnars­son alþingismaður. Stein­grímur J. Sigfússon, ráð­herra tók þátt í pallborði og fundarstjóri var Sirrý Hallgrímsdóttir MBA, al­mannatengill.

Í desember var hádegis­verðarfundur um upp­byggingu trausts á mark­aði. Í ljósi umræðu um innherja og hverjir teljast innherjar þótti brýnt að skerpa á þekkingu á þess­um málefnum. Á fundinum var almennt fjallað um innherja, ábyrgð þeirra og skyldur sem og fjallað um tæki­færin sem liggja í því að meðhöndla upplýsing­ar með vönduðum hætti. Frummælendur voru Páll Friðriksson, lögfræðingur á eftirlitssviði Fjármála­eftirlitsins, Páll Harðarson, forstjóri NASDAQ OMX á Íslandi, og Kristinn Arnar Stefánsson, forstöðumaður Regluvörslu Íslandsbanka. Fundarstjóri var Aðalbjörg Kristín Jóhannsdóttir, samskiptastjóri NASDAQ OMX á Íslandi.

Er skattbyrðin að sliga fyrirtækin var spurningin sem leitast var við að svara á hádeg­isverðarfundi FVH um skatta­mál í janúar. Frummælendur á fundinum voru Margrét Krist­

Fjölmenni hefur sótt fundi FVH í vetur.

Golfmót FVH í september fór fram í blíðskaparveðri og var vel sótt.

Margir hafa áhuga á aðskilnaði viðskiptabanka og fjárfestingabanka og eru greinilega skiptar skoðanir um þetta málefni.

Nýlega stóð svo félagið, í samstarfi við Evrópustofu, fyrir opnum fundi með Peter Bekx, yfirmanni alþjóðlegra efnahags- og fjármála hjá framkvæmdastjórn ESB.

Uppbygging trausts á markaði skiptir miklu máli.

23

Mars Mánudagurinn 4. Hádegisverðarfundur með Ben Dyson í Háskóla Íslands

Miðvikudagurinn 6. Vinnustofa FranklinCovey

Þriðjudagurinn 19. Hádegisverðarfundur efni auglýst síðar

Fimmtudagurinn 21. Fyrirtækjaheimsókn Eimskip

Miðvikudagurinn 27. Mannamót

Apríl

Miðvikudagurinn 10. Vinnustofa með Herdísi Pálu Pálsdóttur

Þriðjudagurinn 16. Hádegisverðarfundur efni auglýst síðar

Miðvikudaginn 24. Mannamót

Þriðjudaginn 30. Stefnumót við leiðtoga

Maí

Þriðjudaginn 7. Hádegisverðarfundur efni auglýst síðar

Miðvikudaginn 22. Vinnustofa

Þriðjudaginn 28. Stefnumót við leiðtoga

Miðvikudaginn 29. Mannamót

Hjá félaginu er einnig slegið á létta strengi og í byrjun september fór hið geysivinsæla golfmót FVH fram í 25. sinn.

Hugmyndir um upptöku svonefnds heildarforðakerfis (e. Full reserve banking), þar sem peningaútgáfa er skuldlaus og alfarið á hendi seðlabanka, ná nú sífellt meiri útbreiðslu.

mannsdóttir, formaður SVÞ og framkvæmdastjóri Pfaff, Gylfi Arnbjörnsson, forseti ASÍ, og Stefán Ólafsson, forstöðumað­ur Þjóðmálastofnunar. Fund­arstjóri var Sirrý Hallgríms­dóttir, MBA og almannatengill. Frummælendur voru ekki sam­mála um hversu íþyngjandi skattar væru á íslensk fyrirtæki í dag. Margrét sagði verslun vera þá atvinnugrein sem hefði komið verst út úr hruninu með minnkandi kaupmætti og benti á að verslun og þjónustu fengju enga styrki frá hinu opinbera.

Nýlega stóð svo félagið, í sam­starfi við Evrópustofu, fyrir opn­um fundi með Peter Bekx, yfir­manni alþjóðlegra efnahags­ og fjármála hjá framkvæmdastjórn ESB. Hann hefur verið lykilmað­ur í mótun viðbragða ESB við skuldavanda evruríkjanna og ræddi hann þær aðgerðir sem gripið hefur verið til og horfurn­ar framundan. Gylfi Magnússon, dósent við Háskóla Íslands, tók þátt í pallborðsumræðum að er­indi loknu og fundarstjóri var Sig­ríður Mogensen hagfræðingur.

Til viðbótar við hádegisverðar­

fundi hafa í vetur verið vel sóttar vinnustofur og einnig var farið í fyrirtækjaheimsókn til Marel.

Hjá félaginu er einnig slegið á létta strengi og í byrjun sept­ember fór hið geysivinsæla golf­mót FVH fram í 25. sinn. Mótið sem haldið var á Urriðavelli í Garðabæ var mjög vel heppnað og voru veðurguðirnir mótinu hliðhollir í ár. Tæplega 90 við­skiptafræðingar og hagfræðing­ar mættu til leiks ásamt gestum. Mótið einkenndist að vanda af léttu yfirbragði og fjölda glæsi­legra verðlauna.

Sigríður Benediktsdóttir hjá Seðlabankanum fjallaði um gjaldeyrishöftin.

Fyrirlestur 4. mars

Við höfum orðið vitni að miklum framförum í tækni og mannlegu samfélagi síðustu áratugi. Þrátt fyrir þetta stöndum við frammi fyrir reglu­legum fjármálaáföllum og hárri skuldsetningu ríkja og einkaaðila. Skiptar skoðanir eru meðal hagfræðinga um orsakir þessa og þá stefnu sem rétt er að taka til framtíðar. Hugmyndir um upp­töku svonefnds heildarforðakerfis (e. Full reserve banking), þar sem peningaútgáfa er skuldlaus og alfarið á hendi seðlabanka, ná nú sífellt meiri út­breiðslu. Hugmyndirnar eru ekki nýjar á nálinni og til að mynda töluðu Irving Fisher og fleiri fyrir þeim, þegar þær náðu þær meirihlutafylgi meðal hagfræðinga Bandaríkjanna í Chicago­áætluninni (e. The Chicago plan).

Hádegisfundur um þetta efni fer fram í hátíðasal Háskóla Íslands í hádeginu þann 4. mars. Að fyr­irlestrinum standa Betra peningakerfi, Félag við­skipta­ og hagfræðinga, Positive Money og Sam­staða flokkur lýðræðis og velferðar.

Fundurinn hefst kl. 12.00 og lýkur kl. 13.30. Ben Dyson flytur fyrirlestur um efnið og svarar síðan

fyrirspurnum. Aðrir sem verða með innlegg ásamt því að sitja í pallborði eru: Frosti Sigurjónsson, rekstrarhagfræðingur, Lilja Mósesdóttir, hag­fræðingur og þingmaður, og Gylfi Zoëga, prófess­or í hagfræði og meðlim­ur í peningastefnunefnd Seðlabanka Íslands.

Lilja Mósesdóttir lagði fram þingsályktunartil­lögu um þetta efni sem hún mælti fyrir á Alþingi 7. nóvember sl.

Positive Money eru óháð félagasamtök sem einbeita sér að því að vekja athygli á tengslum peningakerf­isins og þeirra samfélags­legu, hagfræðilegu og umhverfislegu vandamála sem við stöndum frammi fyrir. Einkum og sér í lagi einbeita samtökin sér að þætti bankanna í peninga­sköpun, sem lítið hefur verið til umfjöllunar.

Allir velkomnir!

Dagskrá 2013

Að gera betur í dag en ígær er drifkraftur nýrrahugsana og betri árangurs

Réttir starfsmenn í réttumhlutverkum ræður mestu umárangur fyrirtækja

Rannsóknir auka þekkinguog gera ákvarðanirmarkvissari

Ráðgjöf Ráðningar Rannsóknir

Intellecta ehf - Síðumúla 5, 108 Reykjavík - sími 511-1225 - www.intellecta.is

STJÓRNENDA- OG SÉRFRÆÐIRÁÐNINGAR– ráðningar sem skila árangri –

Ráðningar stjórnenda og sérfræðinga er okkar áhersla.Ráðgjafar Intellecta á sviði ráðninga búa yfir margra ára reynslu í ráðningum lykilmanna fyrirtækja.

Einnig hafa þeir allir starfað sem starfsmannastjórar í ólíkum fyrirtækjum og byggt upp gott tengslanet á markaðnum. Til að halda utan um öll gögn með traustum og öruggum hætti notar Intellecta eitt fullkomnasta ráðninga kerfið á markaðnum.Intellecta byggir starfsemi sína á þremur meginstoðum; ráðgjöf, ráðningum og rannsóknum.