Irak Krizi gölgesinde

2003 YILI BEKLENTİLERİ

Dr. Ercan KUMCU

2002 nasıl bir yıldı?

• İç talep kontrol altında tutuldu

• Enflasyon düştü

• Enflasyona paralel nominal faizler düştü

• IMF paketi kamu borçlanmasını rahatlattı

• Ekonomik büyüme tahminleri aştı

2002 nasıl bir yıldı?

• Reel faizler yüksek kaldı

• Döviz kurlarında arzulanan istikrar uzun süreli olamadı

• Ekonomik ve siyasi belirsizlikler yaşandı

• Yapısal reformlarda gecikmeler oldu

• Kamu finansmanında gevşeme gözlendi

• Ekonomiye önemli bir tahribat yapılmadı

EKONOMİK BÜYÜKLÜKLER(2002 tahmini)

     

GSMH trilyon TL 281,500

GSMH milyon USD 187,000

GSMH büyümesi yüzde 6.8 – 7.1

     

İhracat milyon USD 35,000

İthalat milyon USD 46,000

Cari işlemler açığı milyar USD 0 – 1.0

ENFLASYON(2002)

     

Enflasyon    

TEFE (yıl sonu) yüzde 30.8

TÜFE (yıl sonu) yüzde 29.7     

TEFE (ortalama) yüzde 50.1

TÜFE (ortalama) yüzde 45.0     

Kaynak: DİE

ENFLASYON

0

1020

30

4050

60

70

8090

100

1999 2000 2001 2002

YÜZD

E

TEFE TUFE

KONSOLİDE BÜTÇE(Kasım 2002)

     

Bütçe    

Gelirler trilyon TL 76,000

Harcamalar trilyon TL 114,000

Faiz dışı trilyon TL 64,000

Faiz trilyon TL 50,000

Bütçe açığı trilyon TL 38,000

Faiz dışı fazla trilyon TL 12,000

Bütçe açığı /GSMH yüzde 13,5

Faiz dışı fazla/GSMH yüzde 4.3

İÇ BORÇLAR(Kasım 2002)

     

Toplam trilyon TL 145,296

Piyasa trilyon TL 66,650

TCMB trilyon TL 27,907

TMSF trilyon TL 10,908

Kamu trilyon TL 39,831

   

İç borçlar/GSMH

yüzde 53.3

Kaynak: Hazine

DIŞ BORÇLAR(Eylül 2002)

     

Toplam milyon USD 127,477

Kamu milyon USD 61,684

TCMB milyon USD 20,854

Bankalar milyon USD 8,710

Diğer milyon USD 36,229

   

Dış borçlar/GSMH yüzde 68.2

Kamu dış borçları/GSMH yüzde 33.0

Kaynak: Hazine

DIŞ BORÇLAR(Eylül 2002)

      Pay

Toplam milyon USD 127,477 % 100

Uluslararası kuruluşlar milyon USD 30,091 %23.6

Devlet kuruluşları milyon USD 8,077 % 6.3

Diğer milyon USD 89,309 %70,1

Kredi milyon USD 66,540  

Tahvil milyon USD 22,769  

Kaynak: Hazine

PARASAL BÜYÜKLÜKLER(27 Aralık 2002)

     

Rezerv Para trilyon TL 10,662

Merkez Bankası Parası trilyon TL 19,966

M1 trilyon TL 14,259

M2 trilyon TL 61,195

M2+repo milyon USD 38,851

Döviz mevduatları milyon USD 43,759

M2Y+repo milyon USD 82,610

Kaynak: TCMB

BANKALAR – Eylül 2002 (IMKB’deki 8 banka)

• Aktif büyüklüğü (katrilyon TL) 93.8

• Dönem karı (trilyon TL) 546

• Gelir reeskontları/getirili aktif (%) 8.1

• Gider reeskontları/maliyetli pasif(%) 1.6

• Net kambiyo karı/özkaynaklar(%) - 18.7

• Faiz dışı gelirler/personel maliyeti 152

2003’de RİSKLER

• Ekonomik olmayan riskler:– Irak müdahalesi, boyutu ve süresi

– Siyasi tansiyonun yükselmesi

• Ekonomik riskler:– Programın uygulamasında yalpalamalar

– İnandırıcılığın sağlanamaması

– Dış faktörler

2003’de RİSKLER

• Ekonomik sonuçları– Portföy tercihlerinin radikal olarak değişmesi

– Reel faizlerin yüksek kalması veya daha da yükselmesi

– Enflasyonun artması

– Bankacılık sektöründeki sorunların aşılamaması

– İç ve dış borçlanma olanaklarının kısılması• İç borçlanma daha az risk

• Dış borçlanmada tıkanma

DIŞ BORÇ ÖDEMELERİ (2003)

     

Toplam Anapara milyon USD 19,404 Kamu milyon USD 8,708 TCMB milyon USD 1,375 Özel sektör milyon USD 9,321    

Toplam Faiz milyon USD 5,548 Kamu milyon USD 3,883 TCMB milyon USD 233 Özel sektör milyon USD 1,432     

Kısa vadeli borç faizleri milyon USD 2,652     

TOPLAM BORÇ SERVİSİ milyon USD 27,604

Kaynak: Hazine ve IMF

EKONOMİK RİSKLERLE MÜCADELE

• Programın uygulanması– Yapısal reformların devamı– İç talep kontrolü– Enflasyon hedefine bağlılık– Kamu finansmanında disiplin

• IMF’den ek kaynak sağlanması• Dünya Bankası ile yapısal projelerin

hızlandırılması• Irak riskine karşı finansal “buffer” temini

MBP ve M126

.12.

1997

26.0

4.19

98

26.0

8.19

98

26.1

2.19

98

26.0

4.19

99

26.0

8.19

99

26.1

2.19

99

26.0

4.20

00

26.0

8.20

00

26.1

2.20

00

26.0

4.20

01

26.0

8.20

01

26.1

2.20

01

26.0

4.20

02

26.0

8.20

02

MBP M1

Likidite Riski

2003 BEKLENTİLERİ

• Reel faizler yüksek kalacaktır• Kamu finansmanın 2002 düzeyinde kalması

başarıdır• Enflasyonun yüzde 20’ye yaklaşması zordur.

Bugünkü düzeyi korumak başarı sayılır• Büyüme yavaşlayacaktır• Kur ve faizlerde oynaklık artacaktır

POLİTİKA SEÇENEKLERİ

• Kurlardaki dalgalanmalara Merkez Bankası daha hassas olabilir

• Faiz müdahalesi sınırlı olacaktır• Faizler kurlara göre daha oynak olabilir• Ekonomik daralmanın hızlanması durumunda

kamu finansmanı gevşeyebilir• Enflasyon hedefi öncelik olmaktan çıkabilir

TCMB VE PİYASA FAİZLERİ

40

50

60

70

80

90

100

01

.10

.20

01

13

.10

.20

01

25

.10

.20

01

06

.11

.20

01

18

.11

.20

01

30

.11

.20

01

12

.12

.20

01

24

.12

.20

01

05

.01

.20

02

17

.01

.20

02

29

.01

.20

02

10

.02

.20

02

22

.02

.20

02

06

.03

.20

02

18

.03

.20

02

30

.03

.20

02

11

.04

.20

02

23

.04

.20

02

05

.05

.20

02

17

.05

.20

02

29

.05

.20

02

10

.06

.20

02

22

.06

.20

02

04

.07

.20

02

16

.07

.20

02

28

.07

.20

02

09

.08

.20

02

21

.08

.20

02

02

.09

.20

02

14

.09

.20

02

26

.09

.20

02

08

.10

.20

02

20

.10

.20

02

01

.11

.20

02

13

.11

.20

02

25

.11

.20

02

07

.12

.20

02

19

.12

.20

02

31

.12

.20

02

BILESIK

O/N TCMB

5957

4851

54

4644

Ekonomik olmayanRİSKLERİN KALKMASI DURUMUNDA

• Beklentiler ekonomik riskleri göz ardı edecek kadar düzelebilir

• Büyüme hızlanabilir• Kur ve faizler aşağı yönde oynak olabilirler• Enflasyon hedefine bağlı kalınabilir• Ortalama reel faizler yine de yüksek kalacaktır• Cari açık artsa da, finansmanı sorun olmaz

BİTTİ