internetometr podział cyfrowy śląskich mmsp · raport z badań zęść i. projekt...

Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków Europejskiego

Funduszu Społecznego

Internetometr – podział cyfrowy

śląskich MMSP

Raport z badań

Część I

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

Lider:

Partner:

Publikacja bezpłatna Dominika Stefanowska Anna Ceńkar Wrocław, grudzień 2011 r. ISBN 978-83-63344-01-6 Wydawca: Europejskie Centrum Wspierania Przedsiębiorczości Sp. z o.o. ul. Tadeusza Kościuszki 110/20 50-441 Wrocław


3

Spis treści

Wstęp ............................................................................................................................................... 4

I. Raport z badania jakościowego .................................................................................................... 7

1. Opis badania .............................................................................................................................. 7

2. Sprzęt komputerowy i Internet w firmie ................................................................................... 8

2.1 Ogólna charakterystyka firm ............................................................................................... 8

2.2 Znaczenie sprzętu komputerowego i Internetu w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa ...... 9

2.3 Polityka firm w zakresie wykorzystania sprzętu komputerowego i Internetu .................. 16

3. Umiejętności korzystania z komputera i Internetu. ................................................................ 22

3.1 Profile stanowisk uwzględniające umiejętności korzystania z komputera i Internetu ..... 22

3.2 Umiejętności korzystania z komputera i Internetu kandydatów do pracy ....................... 25

3.3 Umiejętności korzystania z komputera i Internetu pracowników firm ............................ 26

3.4 Sposoby nabywania i podnoszenia umiejętności korzystania z komputera i Internetu przez pracowników ........................................................................................................................ 30

II. Raport z badania ilościowego .................................................................................................... 32

1. Informacje o przeprowadzonym badaniu ............................................................................... 32

1.1. Wprowadzenie ................................................................................................................. 32

1.2. Opis metodologii badania ................................................................................................ 32

2. Analiza wyników ...................................................................................................................... 34

2.1 Informacje o respondentach i przedsiębiorstwach ........................................................... 34

2.2 Samoocena w zakresie umiejętności cyfrowych ............................................................... 41

2.3 Cele wykorzystywania komputerów i Internetu w pracy .................................................. 51

2.4 Częstotliwość korzystania z komputera i Internetu .......................................................... 63

2.5 Potrzeby szkoleniowe i edukacyjne .................................................................................. 87

2.6 Bariery korzystania z komputera i/lub Internetu w pracy ................................................ 95

2.7 Wyniki testu kompetencji ............................................................................................... 100

III. Podsumowanie ....................................................................................................................... 108


Pro

jekt wsp

ółfin

anso

wan

y przez U

nię Eu

rop

ejską ze środ

ków

Euro

pejskiego

Fun

du

szu Sp

ołeczn

ego

Wstęp

Prezentowany raport jest rezultatem pierwszego z dwóch cykli badań1

przewidzianych do realizacji w ramach projektu pod nazwą „Internetometr –

podział cyfrowy śląskich MMSP”, finansowanego z Europejskiego Funduszu

Społecznego, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet VIII

Regionalne Kadry Gospodarki, Poddziałanie 8.1.2 Wsparcie procesów

adaptacyjnych i modernizacyjnych w regionie. Projekt, w okresie od stycznia

2011 r. do czerwca 2012 r., realizują firmy HRFACE i H-consulting.

Przedmiotem projektu są badania i analizy podziału cyfrowego2 (w tym

przede wszystkim różnic w zakresie posiadanych umiejętności cyfrowych) wśród

kobiet i mężczyzn pracujących w mikro-, małych i średnich przedsiębiorstwach

na terenie województwa śląskiego. Termin „podział cyfrowy” stał się popularny

w połowie lat 90-tych. Początkowo służył do określania dysproporcji

w technicznych możliwościach dostępu do Internetu. Obecnie jest on rozumiany

szerzej i obejmuje możliwości tworzenia i wykorzystywania informacji

oraz edukacji. Sam dostęp techniczny nie oznacza bowiem faktycznego dostępu,

jeśli brakuje odpowiednich umiejętności i wiedzy. Ponadto wykluczenie cyfrowe

wynika z szybkiego tempa rozwoju technologii informatycznych, za którym

nie nadążają posiadane umiejętności i możliwości.

Stopień wykorzystania Internetu jest uwarunkowany istnieniem

odpowiedniej infrastruktury technicznej przetwarzania i przesyłania informacji

(czyli technologii informacyjnych i telekomunikacyjnych – ICT). W miarę jak wzrasta

liczba przedsiębiorstw i osób podłączonych do sieci, rośnie znaczenie samego

1 Każdy cykl obejmuje realizację i analizę wyników badań jakościowych metodą Indywidualnych Wywiadów

Pogłębionych oraz badań ilościowych techniką wywiadu kwestionariuszowego (PAPI). 2 Inne używane zamiennie pojęcia to: wykluczenie cyfrowe, luka cyfrowa, digital divide.


5

Internetu, który z technicznej ciekawostki stał się bardzo istotnym elementem

systemu społeczno-gospodarczego. Podstawowe dane publikowane przez Główny

Urząd Statystyczny dotyczące wykorzystania komputerów i dostępu do Internetu

w śląskich przedsiębiorstwach, w porównaniu do pozostałych województw,

prezentuje tabela nr 1. Odsetek śląskich przedsiębiorstw wykorzystujących

komputery i mających dostęp do Internetu jest podobny jak średnia krajowa.

Niższy natomiast od średniej krajowej jest odsetek pracujących, wykorzystujących

komputer bądź komputer z Internetem przynajmniej raz w tygodniu. Jest to istotne

z uwagi na to, iż infrastruktura tworzy tylko potencjał3 dla wzrostu

konkurencyjności przedsiębiorstw w warunkach społeczeństwa informacyjnego.

Najważniejsi są ludzie, pracownicy. To przez nich i dla nich tworzone są coraz

sprawniejsze, lecz także coraz bardziej skomplikowane i wyspecjalizowane

rozwiązania organizacyjne oraz sieci wzajemnych relacji społeczno-gospodarczych.

Konsekwencją tych procesów jest wzrastająca wielkowymiarowość podziału

cyfrowego. Podział ten nie sprowadza się bowiem tylko do liczby wykluczonych

przedsiębiorstw i zatrudnionych osób, a więc tych przedsiębiorstw i osób, które

nie wykorzystują technologii teleinformatycznych, ale również do stopnia

wykluczenia.

Głównym celem projektu jest zwiększenie – w oparciu o uzyskane wyniki

badań i analiz – zdolności realizacji właściwych działań dostosowawczych

przez podmioty związane z gospodarką i rynkiem pracy województwa śląskiego,

w tym przede wszystkim jednostki samorządu terytorialnego i instytucje rynku

pracy (Powiatowe Urzędy Pracy, instytucje szkoleniowe, agencje zatrudnienia).

Szczegółowe cele badania umożliwią określenie profili stanowisk

pod względem umiejętności korzystania z komputera i Internetu, pozwolą ocenić

umiejętności korzystania z komputera i Internetu kandydatów do pracy

oraz pracowników firm. Ponadto zostaną zidentyfikowane sposoby nabywania

3 Bądź ogranicza potencjał.


6

i podnoszenia umiejętności cyfrowych przez pracowników. Dokonana zostanie

ocena znaczenia sprzętu komputerowego i Internetu w funkcjonowaniu

przedsiębiorstwa, a także ocena polityki firm w zakresie wykorzystywania ICT.

Tabela 1. Wybrane aspekty wykorzystania komputerów i Internetu w przedsiębiorstwach w Polsce

według województw i wielkości przedsiębiorstwa

P

rzed

sięb

iors

twa

wyk

orz

ystu

jące

ko

mp

ute

ry (

jako

%

prz

edsi

ębio

rstw

ogó

łem

)

Prz

edsi

ębio

rstw

a m

ając

e

do

stęp

do

Inte

rnet

u (

jako

%

prz

edsi

ębio

rstw

ogó

łem

)

Prz

edsi

ębio

rstw

a z

szer

oko

pas

mo

wym

do

stęp

em

do

Inte

rnet

u (

jako

% p

rzed

sięb

iors

tw

z d

ost

ępem

do

Inte

rnet

u)

Pra

cują

cy, w

yko

rzys

tują

cy

kom

pu

ter

prz

ynaj

mn

iej r

az w

tygo

dn

iu (

od

sete

k)

Pra

cują

cy, w

yko

rzys

tują

cy

kom

pu

ter

z d

ost

ępe

m d

o

Inte

rnet

u p

rzyn

ajm

nie

j raz

w

tygo

dn

iu (

od

sete

k)

Prz

edsi

ębio

rstw

a p

osi

adaj

ące

wła

sną

stro

nę

inte

rnet

ow

ą (j

ako

%

prz

edsi

ębio

rstw

z d

ost

ępem

do

Inte

rnet

u)

Styczeń 2010

Dolnośląskie 97,0 96,1 73,1 38,4 31,3 67,5

Kujawsko-pomorskie 98,0 96,5 66,0 33,8 28,4 65,1

Lubelskie 93,9 91,6 62,4 34,4 24,3 56,6

Lubuskie 98,4 95,1 67,4 30,0 24,1 50,6

Łódzkie 97,8 96,6 66,1 33,3 27,4 62,9

Małopolskie 97,4 95,7 68,0 37,7 32,0 66,8

Mazowieckie 97,0 96,2 74,5 51,0 42,4 73,7

Opolskie 98,5 98,5 64,7 29,2 25,1 64,3

Podkarpackie 97,6 95,8 64,1 35,6 28,8 64,3

Podlaskie 97,4 95,8 74,6 37,6 31,6 60,8

Pomorskie 97,8 96,5 70,6 41,5 36,0 69,0

Śląskie 97,2 95,8 72,6 36,8 31,8 67,7

Świętokrzyskie 92,9 92,9 56,8 33,8 26,7 54,8

Warmińsko-mazurskie

96,2 94,0 60,2 28,5 23,0 52,8

Wielkopolskie 97,1 95,0 68,4 36,8 29,1 63,3

Zachodniopomorskie 98,2 97,6 64,2 33,9 29,5 60,6

Ogółem W tym:

97,1 95,8 69,0 40,1 33,3 65,5

Małe (10-49 pracujących)

96,5 94,8 64,1 37,1 33,6 60,5

Średnie (50-249 pracujących)

99,1 99,0 84,3 34,6 30,8 81,6

Duże (250 i więcej pracujących)

99,6 99,5 97,1 45,9 34,8 90,7

Dane dla przedsiębiorstw bez sekcji K. Dane wyróżnione kolorem niebieskim obarczone są znacznym

błędem losowym.

Źródło: GUS, Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat 2006-2010,

Warszawa 2010; Wykorzystanie technologii informacyjno-(tele)komunikacyjnych

w przedsiębiorstwach i gospodarstwach domowych w 2010 r. (tablice), GUS, www.stat.gov.pl


7

I. Raport z badania jakościowego

1. Opis badania

Badanie zostało przeprowadzone w marcu i kwietniu 2011 r. metodą

indywidualnych wywiadów pogłębionych (IDI – in-depth interview). Na potrzeby

badania przeprowadzono łącznie 20 wywiadów indywidualnych, w których wzięły

udział osoby będące pracownikami śląskich MMSP, w których do pracy

wykorzystywane jest co najmniej jedno stanowisko ze sprzętem komputerowym

w momencie badania. Respondenci charakteryzowali się okresem zatrudnienia nie

krótszym niż dwa miesiące. Wywiady indywidualne oparto o przygotowany

scenariusz badania IDI, który miał na celu uzyskanie wyniku porównywalnego.

Każdy wywiad odbył się z użyciem sprzętu rejestrującego głos (dyktafon),

po wcześniejszym uzyskaniu zgody osoby zakwalifikowanej do badania.

Rejestrowanie wywiadu miało na celu sporządzenie transkrypcji wykorzystanej

do przygotowania raportu końcowego podsumowującego przeprowadzone

badania. Spotkania prowadził wykwalifikowany moderator. Przed rozpoczęciem

ankiety, uczestnicy zostali poinformowani o współfinansowaniu projektu

ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

Do badania wytypowano 20 osób, zatrudnionych na zróżnicowanych

stanowiskach pracy, w tym wchodzących w skład kadry zarządzającej.

Tak urozmaicona grupa osób objętych badaniem zapewniła kompleksowe

poznanie opinii i diagnozę problemów w zakresie określonym przez cele badania.

Wywiad oparty został o wcześniej przygotowany scenariusz i obejmował kolejno

zagadnienia: informacje dotyczące firmy oraz wykorzystania w niej sprzętu

komputerowego i Internetu, a także umiejętności korzystania z komputera

i Internetu pracowników/kandydatów do pracy.


8

2. Sprzęt komputerowy i Internet w firmie

2.1 Ogólna charakterystyka firm

W badaniu wzięło udział 20 osób zatrudnionych w MMSP (13 kobiet

i 7 mężczyzn), reprezentujących 4 mikro-, 9 małych i 7 średnich przedsiębiorstw.

Respondenci reprezentowali następujące branże: informatyczną, usługową,

energetyczną, górniczą, produkcyjną. Badane firmy w większości funkcjonują

na rynku krajowym i zagranicznym. Niewielu badanych pracowników zdeklarowało

działalność firmy stricte na rynku lokalnym. Przeważającą formą prawną

przedsiębiorstw, których reprezentanci brali udział w badaniu, były spółki prawa

handlowego. Wystąpiły również firmy prowadzone w formie jednoosobowej

działalności gospodarczej. Respondenci byli pracownikami przedsiębiorstw,

w których w większości dominował kapitał polski, natomiast zdecydowana

mniejszość badanych reprezentowała firmy, w których kapitał był zagraniczny.

Następnie w zakresie informacji ogólnych, badani przedstawili sytuację

ekonomiczną firmy oraz perspektywy utrzymania bądź jej zmiany.

Chęć poznania aktualnych warunków ekonomicznych badanych firm w odniesieniu

do rozwoju i inwestycji w technologie informacyjne i telekomunikacyjne, wydaje

się uzasadniona. Nakłady w podstawowy sprzęt komputerowy nie stanowią

nadmiernego obciążenia budżetu firmowego, jednakże przy konieczności

wdrożenia skomplikowanych systemów informatycznych, w których zastosowano

najnowsze rozwiązania, trzeba uwzględnić spore wydatki finansowe

(np. oprogramowanie dedykowane i spersonalizowane, nowoczesny sprzęt).

Ponad połowa respondentów sytuację finansową swoich firm oceniła

korzystnie, określając ją jako: „stabilną”, „dobrą”, „nie ma z tym problemu”,

„nie jest źle”. Na uwagę zasługuje fakt, iż w równej części byli to pracownicy

mikro-, małych oraz średnich przedsiębiorstw.

Pozostali uczestnicy wskazali na niekorzystną sytuację finansową, udzielając


9

następujących odpowiedzi: „na taką dosyć … działamy ale jest trochę trudności”,

„przyzwoita”, „trudna”, „nieciekawa”, „średnio na minusie”. Niekorzystna sytuacja

finansowa przedsiębiorstw wiązana była z kryzysem gospodarczym. W przypadku

niekorzystnej kondycji finansowej firmy, nakłady na rozwój ICT, nie są realizowane.

Brak możliwości użytkowania najnowszych osiągnięć technologii informacyjnej

i telekomunikacyjnej w niektórych branżach (zaawansowana produkcja

w motoryzacji, zaopatrzeniu szpitalnym, elektronice) może pogłębiać kryzys

finansowy i podział cyfrowy przedsiębiorstw.

2.2 Znaczenie sprzętu komputerowego i Internetu w funkcjonowaniu

przedsiębiorstwa

W dzisiejszych czasach ciężko sobie wyobrazić jakąkolwiek branżę MMSP,

w której nie wykorzystywano by sprzętu komputerowego i Internetu. Poziom

komputeryzacji organizacji zależy od wielu czynników, z których m.in. można

wyróżnić: środki finansowe, świadomość kadry zarządzającej, strategia rozwoju.

Technologie ICT na dobre zagościły w obecnie działających przedsiębiorstwach bez

względu

na ich wielkość, jednakże ich poziom wykorzystania jest różny. Wykorzystanie

sprzętu komputerowego i Internetu wiąże się z oszczędnością czasu, a to przekłada

się bezpośrednio na wydajność pracy pracownika i zysk pracodawcy.

Punktem wyjścia do oceny znaczenia sprzętu komputerowego i Internetu

w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa było zapytanie rozmówców o określenie

procentu pracowników korzystających w pracy z takiego sprzętu. Połowa

respondentów wskazała, że niemal wszyscy pracownicy wykorzystują w swojej

pracy sprzęt komputerowy. Natomiast w pozostałych firmach sprzęt komputerowy

wykorzystuje mniej niż połowa zatrudnionych. Jest to związane z faktem, iż nie

wszystkie stanowiska pracy wymagają zaopatrzenia w sprzęt komputerowy

i Internet, co z kolei nie jest jednoznaczne z wykluczeniem cyfrowym danego


10

przedsiębiorstwa.

W związku z kwestią znaczenia sprzętu komputerowego i Internetu w firmie

uczestnicy wywiadu zostali poproszeni o wskazanie obszarów działalności firmy,

które taki sprzęt wykorzystują. Badani wymieniali przede wszystkim: dział

administracyjny, kadry, księgowość, marketing, dział jakości, sprzedaży, logistykę,

dział technologiczny, zarząd, controlling i zaopatrzenie. Warto wskazać, iż ponad

połowa respondentów reprezentowała zakłady produkcyjne, a więc takie, gdzie

stopień zaawansowania technologicznego jest wyższy niż w przypadku branż

nieprodukcyjnych. Jednocześnie w większości przypadków, produkcja w tych

firmach była skomputeryzowana.

W grupie zakładów produkcyjnych nieliczni respondenci wskazali,

że: „komputery nie są wykorzystywane w hali produkcyjnej”, „tylko produkcja nie

wykorzystuje komputerów i Internetu”, „komputery nie obsługują produkcji”

(produkcja w tych firmach oparta była o ręczną pracę zatrudnionych: manualne

mieszanie farb, remonty i produkcja urządzeń małej mechanizacji). W tych firmach

nieskomputeryzowane działy produkcyjne rozmówcy określili jako standard

w branży. W przytoczonych odpowiedziach można dostrzec nieświadome

wykluczenie cyfrowe. Oczywiście istnieją skomputeryzowane linie produkcyjne dla

ww. branż, jednakże ich wprowadzenie związane jest z nakładami finansowymi, a

przede wszystkim wiedzą zarządzających o możliwości komputeryzacji danego

działu. Zdecydowane wskazywanie przez respondentów braku wykorzystania

sprzętu komputerowego w działach produkcyjnych wskazuje na nieświadomość

możliwości użytkowania takiego sprzętu. Ponadto można wskazać, iż sprzęt

komputerowy nie jest wykorzystywany w badanych firmach na stanowisku pracy

sprzątaczki, kierowcy, mechanika samochodowego, a więc takich, w których

faktyczne wykorzystanie takiego sprzętu nie jest potrzebne. Warte podkreślenia są

następujące wypowiedzi rozmówców:

„tylko pracownicy administracyjni typu sprzątaczki nie korzystają i


11

praktycznie można powiedzieć, że utrzymanie ruchu nie korzysta z

komputerów, mechanik samochodowy”,

„dział technologiczny ma najlepszy sprzęt komputerowy oraz dział kontroli

jakości”. Respondenci reprezentujący wszystkie przedsiębiorstwa uznali, że

wykorzystanie sprzętu komputerowego i Internetu jest standardem w

branży, którą reprezentują. Można na tej podstawie wnioskować, że w tych

firmach nie występuje wykluczenie cyfrowe ze względu na dostęp do

technologii informatycznych.

Wszyscy uczestnicy badania wskazali, iż podstawowym obszarem

działalności firmy, w którym użytkowany jest sprzęt komputerowy i Internet jest

dział administracyjny. W obszarze tym wykorzystywane są usługi on-line

w kontaktach z administracją publiczną, korzystanie z usług bankowych

i finansowych. Elektroniczna administracja publiczna tzw. e-administracja

wykorzystywana jest najczęściej i polega na dostarczaniu i pobieraniu dokumentów

(w formie cyfrowej) oraz bieżącego monitorowania zmian w przepisach prawa.

Głównym atutem wskazywanym przez rozmówców była oszczędność czasu

w załatwianiu spraw urzędowych, a stosowanie takich rozwiązań zostało określone

jako typowe w branży. W przypadku elektronicznej administracji publicznej

jej stopień zaawansowania w dużej mierze zależy od rozwoju i nakładów

czynionych w administrację państwową. Skomplikowane systemy informatyczne

do przesyłania odpowiednio zabezpieczonych danych, które pokonują drogę

przedsiębiorstwo urząd, finansowane są z budżetu państwa. Przedsiębiorstwo

musi tylko zaopatrzyć się w bezpłatne aplikacje4 udostępniane przez państwową

instytucję publicznoprawną lub organ administracji publicznej.

Na funkcjonowanie przedsiębiorstwa, w którym wykorzystywany jest sprzęt

komputerowy i Internet, wpływa również typ oprogramowania używanego

4 Np.: program komputerowy o nazwie „Płatnik” umożliwia wysyłanie dokumentów ubezpieczeniowych do Zakładu

Ubezpieczeń Społecznych w formie elektronicznej przez osoby i firmy, na których ciąży taki obowiązek. Program jest bezpłatny, jednakże współpracuje tylko z systemem MS Windows. Warto wskazać również system „e-Deklaracje”, który umożliwia podmiotom gospodarczym przesyłanie drogą elektroniczną deklaracji podatkowych.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Zak%C5%82ad_Ubezpiecze%C5%84_Spo%C5%82ecznych

http://pl.wikipedia.org/wiki/Zak%C5%82ad_Ubezpiecze%C5%84_Spo%C5%82ecznych

http://pl.wikipedia.org/wiki/Podmiot_gospodarczy

http://pl.wikipedia.org/wiki/Deklaracja_podatkowa


12

w firmie. Prawie wszyscy respondenci wskazali, że w ich przedsiębiorstwie

używane jest oprogramowanie standardowo dostępne na rynku, które

w niektórych przypadkach można dostosowywać do konkretnych potrzeb

użytkownika. W zdecydowanej mniejszości były firmy, w których oprogramowanie

jest dedykowane, tworzone specjalnie na ich zlecenie. Oprogramowanie

dedykowane jest rozwiązaniem wymagającym zdecydowanie większych nakładów

finansowych, niż oprogramowanie ogólnodostępne. Na uwagę zasługuje fakt,

iż uczestnicy badania mieli świadomość istnienia możliwości tworzenia

unikatowego oprogramowania dostosowanego do potrzeb przedsiębiorstwa. Może

to wskazywać, iż wykluczenie cyfrowe firm reprezentowanych przez uczestników

badania nie przebiega na poziomie świadomości możliwości wykorzystania danego

instrumentu z zakresu ICT. Zdecydowanie bardziej możliwą blokadą, która będzie

definiowała podział cyfrowy wśród badanych MMSP, będzie blokada braku

możliwości finansowania nowoczesnych rozwiązań ICT. Badane firmy, w których

użytkuje się oprogramowanie dedykowane, są firmami z udziałem kapitału

zagranicznego.

Wracając do aspektu używania oprogramowania komputerowego w ogóle,

odpowiadający wskazali, że wdrażanie takich systemów poprzedzone było

szkoleniami. W badanych firmach użytkowano następujące programy: Pakiet

Office, SAP, Access, Lex, Płatnik, Huzar, Solid Works, CAD, bazy SQL, programy typu

CRM, Kaspersky. Podsumowując powyższe jest to tzw. oprogramowanie biurowe,

księgowo – kadrowe, bazy danych, prawnicze, kontrolujące jakość, monitorujące

procesy zachodzące w firmie, projektowe, wspomagające zarządzanie relacjami

z klientami, antywirusowe. W zakresie oprogramowania dedykowanego

czy personalizowanego pod kątem potrzeb danej firmy, respondenci udzielali

następujących odpowiedzi:

„Na początku był to gotowy produkt. Później był modyfikowany i

dostosowywany do naszej firmy. Teraz jest stricte pod naszą firmę”,


13

„Generalnie jest to oprogramowanie dostępne na rynku ale jeżeli chodzi

o SAP i Expertis to są programy, które są dostępne na rynku, nie mniej

jednak każdy musi być dostosowany do konkretnych wymogów danej firmy”,

„Są to specjalistyczne oprogramowania. Na przykład Solid Works w kontroli

jakości, w dziale technologicznym są dedykowane programy pod te działy w

rynku motoryzacyjnym. No i oprócz tego mamy dedykowany program do

monitorowania produkcji dedykowany specjalnie dla naszej firmy. Napisany

pod naszą firmę. Firma zewnętrzna. I dzięki temu dostaliśmy dotacje unijne,

także skorzystaliśmy po prostu z tego”.

Cytowane wypowiedzi pochodzą od respondentów zatrudnionych

w średnich firmach, w których jest kilka działów: produkcja, zaopatrzenie,

marketing, logistyka, kadra zarządzająca. Dedykowane programy wykorzystywane

w przedsiębiorstwach o złożonej strukturze mają na celu ułatwienie pracy przez

przyspieszenie komunikacji i wymiany informacji, łączenie danych, koordynację

działów. W programach tych każdy ma dostęp do bazy danych, a poszczególne

etapy pracy mogą być monitorowane. Wspomagają one różne funkcje

przedsiębiorstwa, a ich głównym celem ma być najefektywniejsza realizacja

procesów zachodzących w firmie. Wyżej wskazane argumenty w zakresie

użytkowania oprogramowania dedykowanego najczęściej były wskazywane przez

rozmówców:

„Nasz profil produkcji jest dość specyficzny. Nie ma na rynku takiego

standardowego oprogramowania, które pomogłoby nam monitorować

proces produkcyjny dobrze. W tym momencie na każdym etapie

produkcyjnym potrafimy zapoznać się z takimi informacjami, na przykład jak

i ile detali zostało wyprodukowanych przez danego pracownika, ile on

narzędzi na to zużył, jak długo pracował nad danym detalem. Są to bardzo

przydatne informacje, które przydają się nam do planowania produkcji i

szukania oszczędności”.


14

Badani opisywali programy dedykowane jako narzędzia ułatwiające pracę

wszystkim zatrudnionym i jednocześnie mające duży wpływ na zwiększenie

wydajności prowadzonej produkcji. Ponadto z wypowiedzi rozmówców wynika,

iż nie występują żadne problemy z dostępem do podstawowego oprogramowania,

a świadomość różnorodnych rozwiązań programistycznych jest wśród badanych

przedsiębiorstw na bardzo wysokim poziomie.

Znaczenie sprzętu komputerowego i Internetu w przedsiębiorstwie zbadano

również przez pryzmat ich wpływu na wydajność pracy pracowników. Respondenci

zgodnie uznali, że sprzęt komputerowy wpływa na produktywność pracy.

Odpowiadający wskazywali na: łatwość i szybkość w poszukiwaniu informacji,

możliwość dokształcania, przepływ i analizę danych oraz wydajność pracy:

„Ja w dzisiejszych czasach sobie w ogóle nie wyobrażam, że można działać

bez sprzętu komputerowego, integracja działalności poszczególnych działów

byłaby po prostu niemożliwa bez komputerów i Internetu”,

„Pomaga … łączność z tymi zamówieniami ... coś w tym magazynie, te stany

można bardzo łatwo … To jest ułatwienie, szybciej można coś wyliczyć”, „Na

produkcji, to tam wydajność powiedzmy od takiego zwykłego systemu

paczkowego, to tam wydajność wzrosła nawet o 35%, szybciej jesteśmy w

stanie przesłać dane”,

„Szybkość i poprawność tego całego rachunku ekonomicznego, oszczędność

czasu, to po prostu jest narzędzie pracy”.

Na uwagę zasługuje wypowiedź respondenta, w której komputeryzacja

przedsiębiorstwa powiązana została ze zmniejszeniem liczby pracowników: „Przy

tym zatrudnieniu, które jest tutaj i przy tym zakresie obowiązków, który pracownicy

mają nie wyobrażam sobie pracy bez sprzętu komputerowego,

bez podstawowych narzędzi, które są wykorzystywane. Byłoby to zupełnie

nierealne, to zatrudnienie musiałoby być co najmniej dwukrotnie takie”.

Wyraźnego zaznaczenia wymaga fakt, iż stwierdzenie to było jednostkowe.


15

Jednakże idąc tym tokiem rozumowania, można wyciągnąć wniosek, iż podział

cyfrowy przedsiębiorstw mógłby przebiegać według schematu: duże zatrudnienie

przy jednocześnie niskim stopniu komputeryzacji przedsiębiorstwa kontra

zmniejszenie zatrudnienia wspomagane wysoką komputeryzacją firmy

oraz najnowszymi rozwiązaniami z zakresu ICT. O wyborze jednego z powyższych

schematów każdorazowo, w większości przypadków, będzie decydował czynnik

finansowy oraz rachunek ekonomiczny przedsiębiorstwa.

W zakresie znaczenia Internetu w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa

respondenci słusznie zwrócili uwagę, iż może być on wykorzystywany przez

pracowników do celów niezwiązanych z wykonywaniem obowiązków służbowych:

„Są tego dobre i złe strony. Jeżeli mają ciągłość dostępu do Internetu to

zajmują się nie tym co trzeba, prawda? Wiadomo. Ale raczej ma dobrą

stronę bo poszerzają swoje umiejętności i wiadomości nabyte w Internecie”,

„Mamy serwer, który śledzi działania. Natomiast pracownicy, mam nadzieję,

są wszyscy lojalni i wiedzą, że … zresztą podpisują dokumenty, pełną

odpowiedzialność za swój sprzęt używany”.

W firmach, w których zdawano sobie sprawę z problemu wykorzystywania

Internetu do innych celów niż służbowe, wprowadzano monitoring stron

internetowych. Pracownicy byli o tym fakcie poinformowani. Ponadto rozmówcy

wskazując zalety wykorzystania dostępu do Internetu, odpowiadali że:

”jest to podstawowe narzędzie komunikacji z klientami”, „cała komunikacja

odbywa się przez Internet”. Na uwagę zasługuje fakt, iż uczestnicy badania

świadomie wiązali wzrost wydajności pracowników wraz ze zwiększaniem

użytkowania sprzętu komputerowego i Internetu. Z relacji rozmówców można

wywnioskować, iż w śląskich MMSP występuje dość wysoka świadomość znaczenia

wykorzystania ICT w funkcjonowaniu przedsiębiorstw. Jednakże należy również

zauważyć, iż występuje luka cyfrowa w zakresie stosowania rozwiązań np.


16

e-commerce5 i e-marketingu6. Wśród badanych firm w ogóle nie istniała

świadomość i potrzeba stosowania tego typu koncepcji. Z drugiej jednak strony

w badanych MMSP umiejętnie wykorzystywano rozwiązania z zakresu

e-administracji oraz e-bankingu.

Reasumując, wszyscy respondenci byli świadomi, że sprzęt komputerowy

i Internet ma bardzo duże znaczenie w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa, jednakże

wiedza ta nie obejmowała wszystkich rozwiązań z zakresu ICT możliwych

do zastosowania. Szersza wiedza w zakresie możliwości stosowania nowoczesnych

technologii informacyjnych i telekomunikacyjnych była zauważalna w przypadku

respondentów, którzy reprezentowali średnie przedsiębiorstwa produkcyjne.

2.3 Polityka firm w zakresie wykorzystania sprzętu komputerowego i

Internetu

Polityką firmy można nazwać podstawowe kierunki działania oraz plany

związane z rozwojem przedsiębiorstwa. Aktualnie obecność firmy w Internecie

można uznać za normę oraz wyznacznik nowoczesnego zarządzania organizacją.

Powyższe potwierdzili wszyscy uczestnicy badania, wskazując że reprezentowane

przedsiębiorstwa posiadają swoją stronę internetową. Wśród informacji zawartych

na firmowych stronach www znalazły się dane teleadresowe, oferta, struktura

firmy. Nieliczne organizacje posiadały na swoich stronach firmowych rozwiązania

będące bardziej zaawansowanymi narzędziami internetowymi: „zakładka

download”, „wyszukiwarka”, możliwość korzystania z Intranetu. Powyższe

rozwiązania zostały zastosowane jedynie w kilku średnich przedsiębiorstwach.

Niewątpliwie związane jest to z możliwością finansowania bardziej

skomplikowanych narzędzi wykorzystanych na firmowych stronach internetowych.

5 E-commerce – z ang. handel elektroniczny , są to różne procedury wykorzystujące środki i urządzenia elektroniczne

zmierzające do zawarcia transakcji handlowej, np.: handel internetowy, w którym dochodzi do transakcji pomiędzy sprzedającym a kupującym. Najpowszechniejszą formą handlu elektronicznego są sklepy internetowe. 6 E-marketing – tzw. marketing internetowy, wykorzystuje Internet w celach reklamowych, które mają doprowadzić do

sprzedaży produktów i usług oferowanych przez firmę. Marketing internetowy jest częścią e-commerce.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Transakcja_(ekonomia)

http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Handel_internetowy&action=edit&redlink=1

http://pl.wikipedia.org/wiki/Sklep_internetowy


17

W tym miejscu można również dostrzec podział cyfrowy badanych firm

na wyższym poziomie niż definiowany podstawowo. Co prawda wszystkie

przedsiębiorstwa posiadały własne strony internetowe, jednakże ich konstrukcja

była zróżnicowana. Być może zróżnicowanie to wynika z kondycji finansowej firmy,

jej wielkości lub świadomości osób decyzyjnych w organizacji na temat możliwych

rozwiązań.

Respondenci wskazywali ponadto, iż na stronach firmowych zamieszczane

są informacje z życia firmy, formularze zapytań, oferty pracy, historia firmy.

Uczestnicy badania z przedsiębiorstw, gdzie strony internetowe były

technologicznie bardziej zaawansowane, potwierdzali również ich bieżącą

aktualizację. We wszystkich udzielanych odpowiedziach widoczna była świadomość

potrzeby istnienia w Internecie. Jednakże, żadna ze stron internetowych badanych

przedsiębiorstw nie posiadała narzędzi z zakresu e-commerce. Przy czym potrzeba

prowadzenia handlu elektronicznego oraz zawierania transakcji handlowych

z wykorzystaniem firmowej strony internetowej, w ogóle przez respondentów nie

była artykułowana. W większości przypadków strona www związana była

z prezentacją firmy oraz promocją prowadzonej działalności. Zapewne

ma to wpływ na zwiększanie szans marketingowych, jednakże w zakresie e-handlu

brak wykorzystania stosownych rozwiązań świadczy o wykluczeniu cyfrowym na tej

płaszczyźnie.

Kolejna kwestia związana z polityką badanych firm w zakresie

wykorzystywania sprzętu komputerowego i Internetu dotyczy inwestycji

z uwzględnieniem ICT. Prawie wszyscy respondenci potwierdzili fakt, iż w ciągu

ostatnich dwóch lat w ich firmach były dokonywane różne inwestycje,

co niewątpliwie związane było z dobrą kondycją finansową badanych

przedsiębiorstw. Respondenci wskazywali, że nakłady finansowe dotyczyły:

„rozwiązań technologicznych”, „utworzono stanowisko pracy dla nowego

pracownika”, „była wymiana laptopów”, „były remonty”, „rozbudowa zakładu”,


18

„zakup parku maszynowego”, „inwestycja typu wdrożenie nowego systemu

komputerowego, modernizacja sprzętu komputerowego”. Prawie wszystkie firmy w

ramach swoich inwestycji modernizowały sprzęt komputerowy. Kupowane były:

komputery, monitory, laptopy, drukarki, serwery, oprogramowanie, telefony

komórkowe, nawigacje. Na uwagę zasługuje fakt, iż w jednej firmie (średnie

przedsiębiorstwo) sprzęt komputerowy jest leasingowany, co również oznacza

inwestycję w ICT.

Brak nakładów finansowych w modernizację sprzętu komputerowego

i Internetu potwierdzili bardzo nieliczni uczestnicy badania. W tej grupie zostały

udzielone następujące odpowiedzi:

„Nie, z tego co wiem nie. Sprzęt komputerowy do firmy w ciągu ostatnich

dwóch lat raczej nie, z tego względu, że to co zakupiliśmy kiedyś jak

najbardziej się sprawdza”,

„Jeżeli chodzi o inwestycje w sprzęt komputerowy to tutaj nie. Te inwestycje,

które były poczynione 3-4 lata temu, one jakby zostały już przewidziane na

przystosowanie do zwiększenia zatrudnienia już wtedy i to się utrzymuje na

tym poziomie”.

Brak inwestycji w ICT w tak długim okresie, jaki został wskazany

w powyższych wypowiedziach, stawia badane firmy na granicy wykluczenia

cyfrowego. Obecne tempo rozwoju ICT wymaga częstej i sprawnej aktualizacji

wiedzy o nowych możliwościach, a co za tym idzie częstej implementacji tych

rozwiązań do stosowania w przedsiębiorstwach. Trudno bowiem nie zauważyć

faktu, iż systematyczne nakłady finansowe w infrastrukturę ICT firmy wpływają

na jej konkurencyjność i osiągane dochody.

Na uwagę zasługuje kwestia planowanych inwestycji w sprzęt komputerowy

w badanych firmach w ciągu najbliższego roku. Tylko nieliczni respondenci

potwierdzili, że w ich przedsiębiorstwach będą przeznaczane na ten cel środki

finansowe. Większość badanych wskazało, że firma:


19

„nie ma takich planów”,

„jeżeli trzeba będzie kogoś nowego zatrudnić”,

„nie mam takich planów sprecyzowanych, pewnie coś się kupi, żeby sobie

odnowić”,

„kiedy któryś z komputerów się zepsuje”, „nie znam, ale myślę, że w tej

kwestii będzie pewna stagnacja”,

„na chwilę obecną nie będziemy modernizować, bo mamy sprzęt

nowiuteńki”.

Inwestycje w tym obszarze zdeterminowane są przez zwiększenie zatrudnienia

lub starzenie się/zużycie sprzętu komputerowego. Żaden z respondentów

nie wskazał bariery finansowej, która mogłaby wykluczać inwestycję w ICT.

Jednakże brak planów zakupu i modernizacji sprzętu komputerowego można

powiązać z kryzysem gospodarczym i obawami co do wydatkowania na ten

cel firmowych środków finansowych.

Polityka badanych MMSP w zakresie wykorzystania sprzętu komputerowego

i Internetu została zbadana również przez pryzmat zagrożeń dla ich działalności

w związku z wykorzystaniem ICT. Mniej niż połowa rozmówców potwierdziła,

że używanie w pracy sprzętu komputerowego z dostępem do Internetu jest

zagrożeniem dla przedsiębiorstwa. Zdaniem badanych zagrożenia związane

są z bezpieczeństwem firmowych danych elektronicznych: „Obszarem

potencjalnych zagrożeń jest bezpieczeństwo (…) ktoś może włamać się do nas

i uszkodzić nam jakieś informacje, czy informacje co gorsza klientów, ale też

związane z wyciekiem chociażby danych osobowych, praw autorskich, wszelkiego

rodzaju takich kwestii związanych z prawem”. Wśród zagrożeń wymieniano

również: „wirusy”, „włamania hakerów”, „kradzież danych”. Innym

niebezpieczeństwem wskazywanym przez rozmówców było użytkowanie przez

pracowników sprzętu komputerowego do potrzeb nie związanych

z wykonywaniem obowiązków służbowych. Takie marnowanie czasu pracy


20

uczestnicy badania określali jako „kradzież czasu pracy”.

Ponadto respondenci, którzy dostrzegali zagrożenia związane

z wykorzystaniem sprzętu komputerowego i Internetu, potwierdzili stosowanie

w ich firmach monitoringu korzystania z Internetu oraz blokad stron

internetowych: „mamy zablokowane portale społecznościowe”. Jeden

z rozmówców zwrócił uwagę na ważną rolę działu IT, który odpowiada

za bezpieczeństwo teleinformatyczne firmy. Ponadto wskazał, iż w jego firmie

obowiązuje polityka bezpieczeństwa IT: „każdy pracownik ma obowiązek

zapoznania się z nią i zobowiązuje się do przestrzegania tych zasad”. Ponad połowa

respondentów uznała, że nie dostrzega zagrożeń dla działalności firmy, jakie niesie

ze sobą używanie sprzętu komputerowego i dostęp do Internetu. W tej grupie

jeden z badanych wskazał na ryzyko zawirusowania komputera,

ale nie zdiagnozował tego jako poważnego problemu „czasami się jakieś wirusy

zakradają, ale nie stanowi to specjalnego zagrożenia”. Respondenci wskazywali,

że podstawą bezpieczeństwa komputerowego i internetowego jest zaufanie

do pracowników oraz ich lojalność. Fakt, iż ponad połowa respondentów

nie dostrzega zagrożeń związanych z używaniem sprzętu komputerowego

i Internetu, może być związany z brakiem kadry posiadającej zaawansowaną

wiedzę w zakresie bezpieczeństwa ICT. Polityka bezpieczeństwa firmy powinna

zawierać ocenę ryzyka utraty bezpieczeństwa IT oraz plan działania w przypadku

wystąpienia sytuacji kryzysowej, ponadto powinna definiować możliwe zagrożenia.

Z powyższego wynika, iż w ponad połowie badanych MMSP występuje luka

cyfrowa związana z brakiem wiedzy w zakresie bezpieczeństwa ICT.

Polityka badanych MMSP analizowana była również pod kątem

zachodzących zmian w zakresie wykorzystania sprzętu komputerowego i Internetu,

jakie miały miejsce w ciągu ostatnich dwóch lat. Prawie wszyscy rozmówcy

potwierdzili wystąpienie takich zmian w swoich firmach. Modyfikacje te polegały

na: „stosowaniu nowszych rozwiązań - składanie zamówień kiedyś przez


21

telefon/fax, teraz przez Internet”, „szybszym i lepszym przekazywaniu informacji do

różnych instytucji, kontrahentów”, „stosowaniu nowszych programów”.

Respondenci wskazali, że: „Wszystko odbywa się za pośrednictwem specjalnych

programów oraz stron”, „Pracujemy szybciej, mamy lepsze umiejętności, lepiej

wykorzystujemy możliwości jakie daje nam Internet”, „Łączność z Urzędem

Skarbowym, z ZUS-em, z bankiem”, „Można szybciej znaleźć historię zamówień”.

Jeden z respondentów z średniej firmy zwrócił uwagę na instytucję

kwalifikowanego podpisu elektronicznego7 „fakt wprowadzenia kwalifikowanych

podpisów elektronicznych w bardzo dużym stopniu ułatwił załatwianie spraw, jest

to związane z oszczędnością czasu w wypełnianiu obowiązków ustawowych (jest to

załatwiane drogą elektroniczną)”.

Rozmówcy zwrócili również uwagę na fakt miniaturyzacji sprzętu

komputerowego, stwierdzając że: „dzisiaj na jakimś paluszku (pendrive) potrafimy

przenosić takie olbrzymie pliki, gdzie kiedyś cała pamięć komputera nie była taka

duża”. Ponadto badani zauważyli, że w okresie ostatnich dwóch lat, sprzęt

komputerowy stał się tańszy. Podkreślenia wymaga również to, iż pytani z

łatwością potrafili omówić zmiany jakie dostrzegają w zakresie wykorzystania

sprzętu komputerowego i Internetu. Z udzielanych odpowiedzi wynika, iż w MMSP

reprezentowanych przez rozmówców, swobodnie wykorzystywane są rozwiązania

z zakresu e-bankowości oraz e-administracji przy jednoczesnym braku

wykorzystania narzędzi z zakresu e-handlu. W zasadzie można uznać,

iż świadomość rozmówców co do rozwiązań jakie umożliwia e-biznes8 jest

na średnim poziomie. Respondenci nie widzą potrzeby wykorzystania w swoich

firmach tak specyficznych możliwości lub nie posiadają wiedzy na ich temat. Można

7 Pojęcie zdefiniowane w ustawie z dnia 18 września 2001 r. o podpisie elektronicznym (Dz. U. z 2001 r. Nr 130,

poz. 1450 z późn. zm). Zgodnie z art. 3 pkt 1 ustawy podpis elektroniczny stanowią dane w postaci elektronicznej, które wraz z innymi danymi, do których zostały dołączone lub z którymi są logicznie powiązane, służą do identyfikacji osoby składającej podpis elektroniczny. 8 E-biznes to sposób prowadzenia działalności gospodarczej, który oparty jest o szeroko rozumiane rozwiązania

teleinformatyczne wykorzystywane w relacjach z wszystkimi współpracującymi podmiotami, na każdym etapie funkcjonowania organizacji. W skład e-biznesu wchodzą m.in. rozwiązania z zakresu e-handlu, e-administracji, e-bankowości.

http://pl.wikipedia.org/wiki/18_wrze%C5%9Bnia

http://pl.wikipedia.org/wiki/2001

http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20011301450

http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20011301450

http://pl.wikipedia.org/wiki/Artyku%C5%82_(prawo)

http://pl.wikipedia.org/wiki/Ustawa

http://pl.wikipedia.org/wiki/Podpis

http://pl.wikipedia.org/wiki/Elektronika

http://pl.wikipedia.org/wiki/Dane


22

uznać, iż rozwiązania te aktualnie kreują innowacyjność firmy i nowe wartości

w organizacji. Brak świadomości tych atutów niewątpliwie będzie miał wpływ

na wzmożenie wykluczenia cyfrowego w zakresie wykorzystania ICT.

3. Umiejętności korzystania z komputera i Internetu.

3.1 Profile stanowisk uwzględniające umiejętności korzystania z

komputera i Internetu

Badani pracownicy śląskich MMSP zostali zapytani o stanowiska pracy, jakie

istnieją w ich firmach. W dobie komputeryzacji niemal każdego stanowiska pracy,

określenie ich profilu z uwzględnieniem umiejętności korzystania z ICT, powinno

być ważnym elementem doboru kadry pracowniczej przez osoby zarządzające

przedsiębiorstwem.

Stanowiska pracy z firm respondentów, można pogrupować w następujące

obszary:

kadra zarządzająca (zarząd, dyrekcja, właściciel),

kadra kierownicza (kierownicy poszczególnych działów),

specjaliści (księgowość, kadry, marketing, sprzedaż, logistyka, obsługa

klienta, dział IT),

pracownicy biurowi (asystentka, sekretarka, stażysta, kasjer),

produkcja (ślusarz, tokarz, operator, maszynista, magazynier),

pracownicy gospodarczy (sprzątaczka, portier, kierowca).

Z udzielonych odpowiedzi, wynika że w małych przedsiębiorstwach

struktura stanowisk pracy jest prosta (pracownik -> kierownik -> właściciel).

W średnich firmach można zaobserwować strukturę funkcjonalną, gdzie specjaliści

działają w obszarze oznaczonym przez zakres umiejętności.

Ponad połowa respondentów uznała, że w ich firmach na wymienionych


23

stanowiskach pracy (poza stanowiskami, gdzie nie jest użytkowany sprzęt

komputerowy w ogóle) wymagana jest podstawowa znajomość obsługi sprzętu

komputerowego i Internetu. Elementarną znajomość ICT rozmówcy przypisywali

pracownikom zatrudnionym w działach administracyjnych, gdzie do obsługi

komputera wymagana była minimalna znajomość programów biurowych.

Jeden z uczestników badania stwierdził, iż „poziom obsługi komputera

pracownik musi mieć na bardzo wysokim poziomie, ponieważ to główne narzędzie,

które wykorzystujemy w firmie”. Z uzyskanych od rozmówców odpowiedzi wynika,

iż większego zakresu znajomości ICT, zwłaszcza w działach administracyjnych,

wymaga się w mikro i małych przedsiębiorstwach, gdzie pracownik wykonuje

szerszy zakres obowiązków: „podstawy na pewno nie", „(…) Ja praktycznie zajmuję

się finansami i kadrowymi i praktycznie znajomością wszystkich przepisów”.

Respondenci z przedsiębiorstw, w których zatrudniani byli specjaliści definiowali

wymagania co do obsługi ICT w sposób różnorodny. Przedstawiane były zarówno

wymagania znajomości ICT w stopniu podstawowym oraz zaawansowanym:

„Programista musi znać język programowania i potrafić go wykorzystać

na potrzeby projektu (…) przynajmniej w stopniu podstawowym. Jeżeli

chodzi o osoby, które zajmują się grafiką, no to niezbędna jest znajomość

programów graficznych. Opiekunowie klienta muszą mieć dobre

kompetencje związane z obsługą pakietu biurowego”,

„Dział księgowości czy marketing to kładzie się duży nacisk na umiejętności

obsługi konkretnych programów typu Microsoft Excel,

bo jest narzędziem potężnym i można go dobrze wykorzystać w pracy”,

„W dziale administracyjnym podstawowe, ale w konstrukcyjnym to już jest

specjalistyczne, wysoki poziom musi być”,

„Należy biegle posługiwać się w Internecie, umieć poszukać, jeżeli się

realizuje zamówienia”.

Różnorodność wypowiedzi badanych można wiązać z polityką firmy


24

co do wymogów znajomości ICT dla różnych stanowisk pracy. Powyższego

nie można oceniać w sposób jednoznaczny, gdyż w zależności od różnych

okoliczności, umiejętności korzystania z komputera i Internetu wymagane

są w stopniu podstawowym lub zaawansowanym. Teza ta nie dotyczy stanowisk,

na których sprzęt komputerowy nie jest wykorzystywany: „pracownicy fizyczni –

nie ma takiego wymogu, żeby w ogóle się posługiwali i też nie mają dostępu

do komputera na co dzień”.

Rozmówcy częściej odnosili się do umiejętności korzystania ze sprzętu

komputerowego, pomijając umiejętności internetowe. Nieliczni wskazywali

na wymagania sprawnego wyszukiwania informacji w Internecie. Taka sytuacja

stawia w opozycji wcześniejsze twierdzenia badanych, co do wykorzystywania

usług on-line. W zupełności została pominięta umiejętność wykorzystywania poczty

e-mail. Być może respondenci uznali to za standard nie wymagający dodatkowego

omawiania w trakcie rozmowy z moderatorem.

Ponadto pytani dostrzegali, że osoby z wyższym wykształceniem

„przychodzą” już do pracy z podstawową znajomością obsługi sprzętu

komputerowego i Internetu. Jeden z rozmówców reprezentujący małe

przedsiębiorstwo wskazał, iż: „w niedługim czasie będziemy wymagać

od pracowników tego podstawowego ECDL9, to jest takie komputerowe prawo

jazdy”. W tym przypadku pogłębiona wiedza z zakresu ICT osoby wchodzącej

w skład kadry zarządzającej, najprawdopodobniej będzie miała wpływ na wyższe

wymagania co do umiejętności korzystania ze sprzętu komputerowego i Internetu

w stosunku do kandydatów do pracy i pracowników.

9 Skrót ECDL oznacza z ang. European Computer Driving Licence, Europejski Certyfikat Umiejętności

komputerowych, jednolity dla całej Unii Europejskiej, którego posiadanie potwierdza podstawowe umiejętności z zakresu użytkowania komputera osobistego.


25

3.2 Umiejętności korzystania z komputera i Internetu kandydatów do

pracy

W tej części wywiadu rozmówcy zostali poproszeni o ocenę kandydatów

do pracy pod względem umiejętności korzystania z komputera i Internetu.

Świadomość tych umiejętności pozwala ocenić jakość przygotowania do pracy

kandydatów, a także ukazuje aktualny potencjał osób poszukujących pracy.

Generalna opinia respondentów co do umiejętności kandydatów w zakresie

wykorzystania rozwiązań ICT, sprowadza się do stwierdzenia, że w powyższym

zakresie lepiej przygotowani są ludzie młodzi posiadający wyższe wykształcenie.

Ponadto respondenci w większości potwierdzali dobre przygotowanie kandydatów

do pracy w zakresie ich umiejętności obsługi komputera i Internetu. Zdaniem

respondentów wynika to z faktu, iż kandydaci posiadają sprzęt komputerowy

w domu:

„Raczej wszyscy znają komputer, w tej chwili to nie jest jakaś nowość, każdy

ma komputer w domu”,

„Jeśli to są stanowiska administracyjne, to tutaj raczej nie widzę problemu w

obsłudze komputera. Wydaje mi się, że każdy uczeń czy nawet student miał

to w trakcie nauki i raczej każdy teraz z nas ma komputer

w domu, więc nie ma z tym najmniejszego problemu. Może być problem

z funkcjami Excela”,

„Młodzi ludzie dzisiaj rodzą się z tą umiejętnością, starsi, doświadczeni

ludzie, oczywiście chcący pracować wiedzieli, że bez umiejętności

użytkowania tego sprzętu nie będą mieli szans zatrudnienia w odpowiednich

branżach”.

W ocenie rozmówców sytuacje, w których kandydaci aplikujący na dane

stanowisko nie odpowiadają wymogom określonym w treści ogłoszenia o pracę,

zdarzają się coraz rzadziej. Respondenci jednostkowo podkreślali, iż w przypadku

stanowisk pracy (inżynieria produkcji), gdzie wykorzystywane są skomplikowane


26

systemy komputerowe, prócz dobrego przygotowania kandydatów do pracy

w zakresie wykorzystywania ICT, niezbędne jest również doświadczenie nabyte

w trakcie kilkuletniej pracy na podobnym stanowisku. Z powyższego wynika,

iż dobre przygotowanie kandydatów w zakresie obsługi ICT jest w dzisiejszych

czasach standardem, zwłaszcza wśród ludzi młodych, którzy obsługi sprzętu

komputerowego i Internetu uczyli się w trakcie swojej edukacji. Starsi kandydaci

byli postrzegani przez pryzmat posiadanego doświadczenia i chęci do pracy,

zwłaszcza w przypadku stanowisk specjalistycznych. W stosunku do takich

kandydatów wymóg umiejętności obsługi komputera i Internetu definiowany był

przez rozmówców w podstawowym zakresie.

3.3 Umiejętności korzystania z komputera i Internetu pracowników

firm

Kwestia stopnia wykluczenia cyfrowego w odniesieniu do pracowników

śląskich MMSP może być trudna do określenia z uwagi na domniemany brak

obiektywizmu wśród uczestników badania. Trudno bowiem uzyskać wiarygodne

informacje, które mogłyby rzucać negatywne światło na reprezentowaną

organizację, nawet przy zapewnieniu najwyższego stopnia poufności danych.

Zdecydowana większość rozmówców stwierdziła, iż w ich firmach

pracownicy nie mają problemów ze spełnieniem wymagań odnośnie obsługi

sprzętu komputerowego i Internetu. Nieliczni wskazali, że niektórzy pracownicy

mają trudności ze spełnieniem stawianych wymagań w przypadku

specjalistycznych stanowisk pracy, na których wykorzystywane

jest niestandardowe oprogramowanie:

„Tu są właśnie problemy, bo nie każdy ma umiejętność posługiwania się

tymi programami, w takich przypadkach stosujemy wewnętrzne szkolenia”,

„Osoba, która została ostatnio zatrudniona dopiero się uczy, bo pracuje

niecałe dwa tygodnie, jeszcze się szkoli i poznaje programy”,


27

„Część naszych pracowników musi się doszkolić, ale to potrzebuje podnieść

umiejętności takie techniczne, choćby posługiwania się klawiaturą, czy

wpisywania danych, mogłyby to robić szybciej”.

Na uwagę zasługuje fakt, iż respondenci wskazujący powyższe trudności

w użytkowaniu ICT, reprezentowali małe i średnie przedsiębiorstwa. Wynik ten

zdaje się przeczyć wyobrażeniom, że powyżej zdefiniowane problemy najczęściej

występują w mikroprzedsiębiorstwach. Z powyższych wypowiedzi wynika ponadto,

że pracownicy śląskich MMSP w większości przypadków nie mają trudności z

obsługą podstawowych programów komputerowych, standardowo

wykorzystywanych w czasie użytkowania komputera. Rozmówcy mieli w tym

przypadku na uwadze pracowników zatrudnionych w działach administracyjnych.

Ponadto użytkowanie w stopniu podstawowym komputera w domu, przekłada

się na bezproblemowe jego używanie w pracy. To stwierdzenie pokrywa

się z wynikami dotyczącymi umiejętności obsługi ICT kandydatów do pracy, którzy

podstawową wiedzę informatyczną nabywali w trakcie nauki lub użytkowania

komputera w warunkach domowych.

Uczestnicy zostali zapytani również o zatrudnienie, w reprezentowanych

przez nich śląskich MMSP, pracowników wykonujących pracę poza siedzibą firmy

przy wykorzystaniu sprzętu komputerowego, Internetu i telefonu. Respondenci

opowiadając o zdolnościach wykorzystania ICT przez pracowników

nie wykonujących swojej pracy w siedzibie firmy, zwracali uwagę na dodatkowe

aspekty, które nie były prezentowane w wypowiedziach wcześniejszych. Połowa

badanych potwierdziła występowanie takiej formy zatrudnienia

w przedsiębiorstwach, które reprezentują. Są to stanowiska pracy

tzw. przedstawicieli handlowych, którzy użytkują mobilny sprzęt komputerowy

(laptop, netbook), Internet bezprzewodowy oraz telefon komórkowy.

Przedstawiciele handlowi, to grupa pracowników, którzy z racji specyfiki swojej

pracy, z wykorzystaniem rozwiązań ICT nie mają zazwyczaj żadnych problemów.


28

Ponadto w pracy wykorzystują sprzęt komputerowy, który nie jest standardowo

wykorzystywany w siedzibie firmy. Przykładem mogą być nawigacje GPS,

palmptopy, smartfony:

„Mają samochody, mają laptopy i telefony, mobilny Internet co się wkłada

do laptopów”,

„Podstawowe narzędzie pracy to laptop z Blueconnectem plus komórka i

samochód służbowy”,

„Ta osoba posługuje się komputerem mobilnie, ma notebook, Internet

bezprzewodowy, z każdego miejsca ma możliwość kontaktu”.

Rozmówcy ponadto potwierdzili, iż ta forma zatrudnienia będzie

w ich firmach nadal wykorzystywana, a utrzymanie i rozwój takich stanowisk pracy

związane jest z popytem na usługi/produkty, które firma oferuje. Pozostali

respondenci odpowiedzieli, iż w ich firmach „nie ma potrzeby” zatrudniania

pracowników wykonujących pracę poza siedzibą przedsiębiorstwa i w przyszłości

nie planują tworzenia takich miejsc pracy.

W zakresie społeczno – demograficznych cech pracowników w obszarze

umiejętności wykorzystania ICT w śląskich MMSP, uczestników badania zapytano

o wpływ płci oraz wieku na te umiejętności. Praktycznie wszyscy rozmówcy

stwierdzili, iż w ich firmach nie występują różnice w zakresie umiejętności obsługi

komputera i Internetu pomiędzy zatrudnionymi kobietami i mężczyznami:

„Po połowie mamy w administracji kobiety i mężczyzn i wszyscy tak samo

pracują”,

„Nie tutaj takich różnic ja nie widzę. Myślę, że to wynika z długości

doświadczenia w pracy”,

„W niektórych działach widzi się, że mężczyźni jak gdyby górują

o tę obsługę w danym zakresie sprzętu komputerowego, ale są takie

sytuacje czy działy, gdzie jest odwrotna sytuacja. Tak więc nie dzieliłbym

tego ze względu na płeć”.


29

Jeden z rozmówców zauważył w swoim przedsiębiorstwie zróżnicowanie

umiejętności w obsłudze komputera ze względu na płeć zatrudnionych

pracowników. Na uwagę zasługuje fakt, iż firma ta zajmuje się produkcją odzieży

i zatrudnia więcej kobiet niż mężczyzn, średnia wieku pracujących tam kobiet

wynosi 40 lat: „Krojownia, szwalnia, na szwalni jest właśnie ten system ETON,

to jest komputerowo sterowanie, zarządzanie linią produkcyjną, tam jest

38 stanowisk. Czyli to wygląda tak, że na każdym stanowisku, szwaczka ma swój

terminal, w zasadzie komputer, w którym może odczytać różnego rodzaju dane.

Kobiety radzą sobie w naszym przypadku lepiej”. Różnica w obsłudze sprzętu

komputerowego, która została wskazana powyżej, zależna jest od specyfiki

zatrudnienia i branży przedsiębiorstwa.

W zakresie czynników różnicujących poziom umiejętności ICT, respondenci

zapytani o wpływ wieku pracowników na te umiejętności, w większości

odpowiedzieli, że nie widzą takich różnic, ale wskazywali również, że:

„Młodsze osoby szybciej sobie potrafią poradzić w pewnych sferach”,

„Osoby starsze, które dopiero zaczęły pracę z komputerem i z Internetem, na

pewno to więcej czasu zajmie niż osobie młodej”,

„Młodszym to łatwiej na pewno przychodzi”,

„Jeśli ktoś powiedzmy 10 lat temu skończył studia informatyczne to troszkę

ta informatyka rożni się od tej informatyki dzisiejszej”.

Odpowiedzi cytowane powyżej wskazują jednoznacznie, że w badanych

firmach występuje zróżnicowanie w poziomie umiejętności ICT ze względu na wiek.

Pierwsze odpowiedzi rozmówców, o braku takich różnic, wynikają być może

z obawy przed posądzeniem o dyskryminację pracowników z uwagi na ich wiek.

Z odpowiedzi respondentów wynika ponadto, że im wyższe wykształcenie

pracownika, tym lepszy jest jego poziom umiejętności obsługi sprzętu

komputerowego i Internetu. Tylko nieliczni rozmówcy odpowiedzieli wprost,

że wiek pracownika ma wpływ na jego poziom umiejętności ICT:


30

„Bardziej oporne są osoby wiekiem starsze na wszelkiego rodzaju nowinki

oraz właśnie wdrażanie nowych systemów”,

„Czym starszy tym ma może trudniej, młodszy to łatwiej”,

„Starszym jest gorzej niż wszystkim młodym, bo młodzi mają w szkole”.

Jeden z rozmówców zauważył, że umiejętności komputerowe osób starszych

„nie są tak zaawansowane, tak dobre jak u ludzi troszeczkę młodszych”, jednakże

„wśród tych osób można dostrzec dwie grupy ludzi”, tych którzy chcą się uczyć

i dokształcać i tych, którzy nie mają takiej potrzeby, ponieważ „tą pracę mają”,

więc brak im mobilizacji. Zatem niektórzy starsi pracownicy, którzy mają

świadomość swoich niższych umiejętności obsługi sprzętu komputerowego

i Internetu, zdają sobie również sprawę z potrzeby doszkalania i zdobywania tych

umiejętności.

Wypowiedzi respondentów potwierdzają fakt zróżnicowania poziomu

umiejętności ICT pracowników ze względu na wiek. Należy podkreślić,

iż w badanych śląskich MMSP, gdzie zróżnicowanie to nie zostało przez badanych

wskazane, średni wiek zatrudnionych pracowników wynosi ok. 30 lat. Natomiast

tam, gdzie zróżnicowanie zostało wskazane wprost, średni wiek pracowników

został określony na ok. 45 lat.

3.4 Sposoby nabywania i podnoszenia umiejętności korzystania z

komputera i Internetu przez pracowników

Rozmówcy zapytani o podnoszenie kompetencji wśród pracowników

reprezentowanych przez nich śląskich MMSP, w większości potwierdzili, że w ich

firmach prowadzone są szkolenia podnoszące kwalifikacje zatrudnionych osób.

Proces doszkalania kadry jest zjawiskiem jak najbardziej pożądanym w każdej

organizacji. Połowa respondentów wskazała, iż zorganizowane szkolenia dotyczyły

podnoszenia kompetencji w zakresie umiejętności ICT. W zaledwie kilku

przypadkach szkolenia z obsługi sprzętu komputerowego i Internetu


31

współfinansowane były ze środków Unii Europejskiej. W tych firmach tego typu

szkolenia były przeprowadzane z większą częstotliwością. Część uczestników

wywiadu przyznała, że w ich firmach nie dostrzeżono potrzeby dokształcania

pracowników w zakresie umiejętności komputerowych.

Zdaniem ankietowanych, pracownicy najczęściej doszkalani są z obszaru

bezpieczeństwa i higieny pracy, zmian w przepisach, umiejętności negocjacyjnych,

windykacyjnych i sprzedażowych oraz językowych. Często pracownicy w ramach

podnoszenia kwalifikacji studiują. W przypadku szkoleń podnoszących umiejętności

ICT, dominują szkolenia poszerzające wiedzę z obsługi Pakietu Office, a więc

podstawowego programu biurowego: „Głównie w zakresie umiejętności

i możliwości wykorzystania Pakietu Office, a konkretnie Excela czy to w branży

finansowej czy marketingowej, w zakresie wykonywania analiz. Poza tym bazy

Access, akurat nie informatycy … to już specjalistycznie bazy język SQL i inne

odnośnie zarządzania danymi”.

Ponadto, szkolenia pracownicze pogłębiające kompetencje ICT dotyczyły

poszerzenia wiedzy lub poznania różnych programów komputerowych, zarówno

tych standardowo dostępnych na rynku oraz tych dedykowanych, tworzonych

na specjalne zamówienie przedsiębiorstwa. Na uwagę zasługuje fakt, iż w firmach,

w których dostrzegano braki w umiejętnościach ICT wśród kadry pracowniczej,

częściej przeprowadzano szkolenia podnoszące te umiejętności.

W przedsiębiorstwach, w których nie dostrzegano trudności w obsłudze sprzętu

komputerowego i Internetu, częściej przeprowadzano szkolenia specjalistyczne

z innych obszarów. Wymienianym powodem braku potrzeby przeprowadzania

szkoleń komputerowych, był fakt, iż obsługę komputera i Internetu nabywa

się w trakcie edukacji: „To wynika z wykształcenia i tego, że już w tej chwili

na studiach, czy w szkołach średnich obsługa komputera i Internetu jest

podstawą”. Częściej potrzebę i chęć doszkalania w zakresie kompetencji ICT

dostrzegali rozmówcy reprezentujący średnie przedsiębiorstwa.


32

II. Raport z badania ilościowego

1. Informacje o przeprowadzonym badaniu

1.1. Wprowadzenie

W badaniu ilościowym cele szczegółowe zostały sformułowane podobnie jak

w badaniu jakościowym. Umożliwią one określenie profili stanowisk pod względem

umiejętności korzystania z komputera i Internetu, pozwolą również ocenić

umiejętności korzystania z komputera i Internetu pracowników firm. Ponadto

zostaną zidentyfikowane sposoby nabywania i podnoszenia umiejętności

cyfrowych przez zatrudnionych w badanych przedsiębiorstwach. Dokonana

zostanie ocena znaczenia sprzętu komputerowego i Internetu w funkcjonowaniu

przedsiębiorstwa, a także ocena polityki firm w zakresie wykorzystywania sprzętu

komputerowego i Internetu.

1.2. Opis metodologii badania

Badanie przeprowadzone zostało w okresie od czerwca do sierpnia 2011 r.

na terenie ośmiu podregionów województwa: bielskiego, bytomskiego,

częstochowskiego, gliwickiego, katowickiego, rybnickiego, sosnowieckiego oraz

tyskiego. Zostało nim objętych 402 pracowników zatrudnionych w mikro-, małych

lub średnich przedsiębiorstwach. Doboru próby dokonano metodą doboru

warstwowego.

Na podstawie danych o ilości osób należących do grupy docelowej została

oszacowana ilość wywiadów do zrealizowania w poszczególnych podregionach.

Na potrzeby badania przeszkolona została grupa ankieterów. W ramach

szkolenia, przeprowadzonego przez zespół badawczy, ankieterom przekazano

szczegółowe informacje o pytaniach zawartych w narzędziu, instrukcje dotyczące


33

sposobu docierania do respondentów oraz zasady skutecznej pracy

z ankietowanymi nad formularzem kwestionariuszowym. Ponadto badacze zostali

zapoznani z celami projektu, budową ankiety, regułami przejść pomiędzy

pytaniami. Wywiady z pracownikami odbywały się w siedzibach firm. Ankiety

wypełniał ankieter, którego zadaniem było zaproszenie do wywiadów losowo

wybrane osoby, po wcześniejszym upewnieniu się, że korzystają one ze sprzętu

komputerowego w pracy, w czym pomagały pierwsze pytania filtrujące. Po zadaniu

wszystkich pytań przez ankietera badany otrzymywał do wypełnienia test

kompetencji z zakresu umiejętności ICT. W sytuacjach niestandardowych

ankieterzy mieli zagwarantowane niezbędne wsparcie merytoryczne.

Do weryfikacji pracy ankieterów służyły kontakty telefoniczne nawiązywane z 15%

losowo wybranych respondentów, w trakcie których zbierane były także opinie

o pracy ankietera.

Kwestionariusz ankietowy składał się z 24 pytań pogrupowanych

w 5 modułów tematycznych oraz 2 modułów pytań filtrujących i metryczkowych.

Moduły tematyczne obejmowały kolejno zagadnienia: sprzęt i samoocena

w zakresie umiejętności cyfrowych, cele do jakich wykorzystywane są komputery

i Internet w firmach, częstotliwość korzystania z komputera i Internetu, potrzeby

szkoleniowe i edukacyjne oraz bariery korzystania z komputera i/lub Internetu

w pracy. Przy jego konstruowaniu wykorzystane zostały wyniki i wnioski z badania

jakościowego. Kwestionariusz badania został uzupełniony o „Test kompetencji

z zakresu umiejętności cyfrowych”.

Poprawność przygotowanego narzędzia badawczego została zweryfikowana

poprzez przeprowadzenie badania pilotażowego zrealizowanego na grupie osób

odpowiadających profilowi ustalonego doboru próby. W wyniku pilotażu

stwierdzono, że narzędzie jest czytelne zarówno w swojej treści jak i formie.


34

2. Analiza wyników

2.1 Informacje o respondentach i przedsiębiorstwach

W badaniu wzięło udział 402 pracowników śląskich MMSP, 50,2% kobiet

i 49,8% mężczyzn (zob. wykres 1). Pracownicy mikroprzedsiębiorstw stanowili 57%

respondentów, małych 24,0%, a średnich 19% (zob. wykres 2).

50,2%

49,8%

Wykres 1. Struktura ankietowanych ze względu na płeć

Kobiety

Mężczyzni

57,0% 24,0%

19,0%

Wykres 2. Podział respondentów ze względu na wielkość przedsiębiorswa

Mikro

Małe

Średnie


35

Ankietowani reprezentowali następujące branże: handlową 37%, usługową

48%, produkcyjną 15% (zob. wykres 3).

Wśród mikroprzedsiębiorstw największy odsetek stanowiły firmy z branży

usługowej (50%). W tej grupie firmy z branży handlowej reprezentowane były

przez 45,2% ankietowanych, natomiast z branży produkcyjnej przez 4,8%. W grupie

małych przedsiębiorstw największy odsetek stanowiły firmy usługowe (45,3%).

Na drugim miejscu znalazły się małe przedsiębiorstwa działające w branży

handlowej (30%), natomiast 24,2% małych firm prowadziło działalność

produkcyjną. Wśród średnich przedsiębiorstw największą grupę tworzyły firmy

działające w sektorze usług (42,9%), natomiast firmy produkcyjne stanowiły 36,3%.

Najmniej liczną grupą były firmy działające w branży handlowej, tu odsetek

badanych firm wyniósł 20,8%. Na uwagę zasługuje fakt, iż branża usługowa była

branżą dominującą. Odsetek firm działających w branży produkcyjnej wzrastał wraz

z wielkością przedsiębiorstwa, w przeciwieństwie do firm z branży handlowej,

które najliczniej były reprezentowane w grupie mikroprzedsiębiorstw, a ich udział

malał wraz ze wzrostem organizacji (zob. wykres 4).

37,0%

48,0%

15,0%

Wykres 3. Podział respondentów ze względu na rodzaj branży

Handel

Usługi

Produkcja


36

Wśród kobiet biorących udział w ankiecie najczęściej zajmowanym

stanowiskiem było stanowisko sprzedawcy/pracownika handlowego (21,7%).

15,4% ankietowanych kobiet pracowało na stanowisku specjalisty ds.

ekonomicznych i zarządzania. Kobiety pracujące jako średni personel ds. biznesu

i administracji stanowiły 11,3% respondentów. Najmniej liczną grupą były kobiety

zatrudnione jako specjaliści z dziedziny prawa i dziedzin społecznych (2%)

(zob. tabela 2).

Tabela 2. Najczęściej zajmowane stanowisko wśród kobiet

Kobiety %

Sprzedawcy/pracownicy handlowi 21,7%

Specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania 15,4%

Średni personel do spraw biznesu i administracji 11,3%

Pracownicy obsługi klienta 10,3%

Kierownicy do spraw zarządzania 7,4%

Sekretarki, operatorzy urządzeń 7,0%

Wyższa kadra zarządzająca 6,4%

Specjaliści do spraw technologii informacyjno-komunikacyjnych 4,5%

Pozostali pracownicy obsługi biura 3,5%

Kierownicy do spraw produkcji i usług 2,5%

Specjaliści z dziedziny prawa, dziedzin społecznych 2,0%

Również w przypadku badanych mężczyzn stanowisko

sprzedawcy/pracownika handlowego było zajmowane najczęściej (23,5%). Drugą

20,8%

30,5%

45,2%

42,9%

45,3%

50,0%

36,3%

24,2%

4,8%

Średnie

Małe

Mikro

Wykres 4. Rodzaj branży z uwzględnieniem wielkości przedsiębiorstwa

Produkcja Usługi Handel


37

co do wielkości grupę stanowili kierownicy ds. zarządzania (13,5%). 12,5%

pytanych mężczyzn pracowało przy obsłudze klienta. Najrzadziej ankietowani

mężczyźni byli zatrudnieni jako obsługa biura, a także jako robotnicy obróbki

metali oraz mechanicy maszyn i urządzeń (2%) (zob. tabela 3).

Tabela 3. Najczęściej zajmowane stanowisko wśród mężczyzn

Mężczyźni %

Sprzedawcy/pracownicy handlowi 23,5%

Kierownicy do spraw zarządzania 13,5%

Pracownicy obsługi klienta 12,5%

Specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania 9,0%

Technicy informatycy 9,0%

Wyższa kadra zarządzająca 6,5%

Specjaliści do spraw technologii informacyjno-komunikacyjnych 5,5%

Kierownicy do spraw produkcji i usług 3,5%

Średni personel do spraw biznesu i administracji 3,0%

Pozostali pracownicy obsługi biura 2,0%

Robotnicy obróbki metali, mechanicy maszyn i urządzeń 2,0%

Największy odsetek mężczyzn (30%) tworzyli ankietowani w wieku 31-36 lat,

natomiast kobiet (32,6%) respondentki w wieku 26-30 lat. Osoby w wieku 18-25 lat

stanowiły 18% badanych (w tym 14,5% kobiet i 21,5% mężczyzn). Najmniejszy

procent ankietowanych reprezentowały osoby po 46 roku życia - 11,4% (w tym

14,3% kobiet i 8,4% mężczyzn) (zob. wykres 5).

18,0%

27,1%

28,3%

15,2%

8,9%

2,5%

14,5%

32,6%

26,6%

12,0%

10,3%

4,0%

21,5%

21,6%

30,0%

18,5%

7,4%

1,0%

18-25 lat

26-30 lat

31-36 lat

37-45 lat

46-55 lat

56-60 lat

Wykres 5. Struktura ankietowanych ze względu na wiek z podziałem na płeć

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni


38

Zarówno mikro-, małe jak i średnie przebadane przedsiębiorstwa zatrudniały

największą ilość osób w przedziale wiekowym 26-30 i 31-36 lat. Stanowili

oni odpowiednio: w mikro 27% i 25,8%, w małych 34,4% i 31,3% oraz w średnich

27,3% i 29,8% pracujących. Najmniej ankietowanych po 56 roku życia było

zatrudnionych w małych firmach (1,1%), natomiast w mikro- i średnich

przedsiębiorstwach odsetek ich stanowił około 2,5% (zob. wykres 6).

Najwięcej ankietowanych (59%) posiadało wykształcenie licencjackie

lub wyższe (62,4% kobiet i 55,5% mężczyzn). Co trzeci z badanych ukończył szkołę

średnią lub policealną (31,6% kobiet i 35% mężczyzn). Natomiast

7,8% respondentów edukację zakończyło na poziomie szkoły zawodowej

(5% kobiet i 9% mężczyzn). Wykształcenie niepełne podstawowe lub podstawowe

zostało wskazane przez 0,8% osób biorących udział w badaniu (1% kobiet

i 0,5% mężczyzn) (zob. wykres 7).

19,6%

12,8%

16,9%

27,0%

34,4%

27,3%

25,8%

31,3%

29,8%

15,1%

14,9%

13,0%

10,0%

5,5%

10,4%

2,5%

1,1%

2,6%

Mikro

Małe

Średnie

Wykres 6. Struktura ankietowanych ze względu na wiek z podziałem na wielkość przedsiębiorstwa

18-25 lat 26-30 lat 31-36 lat 37-45 lat 46-55 lat 56-60 lat


39

Biorąc pod uwagę wielkość firm, wykształcenie uczestników badania

kształtowało się następująco: w mikroprzedsiębiorstwach 6,1% zatrudnionych

posiadało wykształcenie zasadnicze zawodowe, 38,3% średnie lub policealne,

a 54,7% licencjackie lub wyższe. W małych firmach pracownicy z wykształceniem

zasadniczym zawodowym stanowili 13,7% badanych, z wykształceniem średnim

lub policealnym 29,5%, a z licencjackim lub wyższym 56,8%. Z uzyskanych wyników

można wywnioskować, iż wraz ze wzrostem firmy wzrastał udział osób

zatrudnionych, posiadających ukończone studia wyższe. Zaobserwowano również

zależność odwrotną – ilość pracowników posiadających wykształcenie wyższe

spadała wraz ze zmniejszaniem się przedsiębiorstwa (zob. wykres 8).

Analizując wysokość osiąganego przez respondentów wynagrodzenia,

dla największej części ankietowanych (38,8%) płace kształtowały się w przedziale

1100 - 1999 zł (43,6% kobiet i 34% mężczyzn). U niewiele więcej niż jednej czwartej

respondentów miesięczny dochód mieścił się pomiędzy 2000 a 2999 zł (19,8%

kobiet i 32,5% mężczyzn). 12,2% badanych (9,9% kobiet i 14,5% mężczyzn)

zarabiało w przedziale 3000 - 3999 zł. Natomiast prawie co dziesiąty pracownik

śląskich MMSP otrzymywał wypłatę przekraczającą 4000 zł miesięcznie

(8,9% kobiet i 10,5% mężczyzn). Osoby zarabiające poniżej 1100 zł stanowiły

0,8%

7,0%

33,2%

59,0%

1,0%

5,0%

31,6%

62,4%

0,5%

9,0%

35,0%

55,5%

Niepełne podstawowe lub podstawowe

Zasadnicze zawodowe

Średnie lub policealne

Licencjat lub wyższe

Wykres 7. Struktura ankietowanych pod względem wykszałcenia z podziałem na płeć

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni


40

13,2% ogółu respondentów (17,8% kobiet i 8,5% mężczyzn). Z zebranych danych

widać wyraźne różnice w wysokości osiąganych dochodów pomiędzy kobietami

i mężczyznami. Wynagrodzenia w przedziale od 1100 do 1999 zł osiągane były

przez 61,4% kobiet i 42,5% mężczyzn. Przy zarobkach wyższych proporcje

te są odwrotne: 38,6% kobiet i 57,5% mężczyzn osiąga płace powyżej 2000 zł

(zob. wykres 9).

0,9%

0,0%

1,3%

6,1%

13,7%

1,3%

38,3%

29,5%

23,4%

54,7%

56,8%

74,0%

Mikro

Małe

Średnie

Wykres 8. Struktura ankietowanych pod względem wykszałcenia z podziałem na wielkość przedsiębiorstwa

Niepełne podstawowe lub podstawowe Zasadnicze zawodowe

Średnie lub policealne Licencjat lub wyższe

13,2%

38,8%

26,1%

12,2%

9,7%

17,8%

43,6%

19,8%

9,9%

8,9%

8,5%

34,0%

32,5%

14,5%

10,5%

Do 1099 zł

Od 1100 do 1999 zł

Od 2000 do 2999 zł

Od 3000 do 3999 zł

4000 zł i więcej

Wykres 9. Struktura ankietowanych pod wzgledem dohodów netto z podziałem na płeć

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni


41

Ankietowani zatrudnieni w mikroprzedsiębiorstwach zarabiający do 1999 zł

miesięcznie stanowili 59,6% badanych, natomiast osoby osiągające dochody

przewyższające 2000 zł reprezentowało dwie piąte pracowników. W małych

firmach pracownicy, których płace nie przekraczają 1999 zł stanowią połowę

respondentów. Druga połowa zarabia miesięcznie powyżej 2000 zł. Wyraźne

różnice w ilości osób zarabiających powyżej 2000 zł widać wśród zatrudnionych

w średnich przedsiębiorstwach. Było ich 68,9%, natomiast osób z niższym

wynagrodzeniem 31,1% (zob. wykres 10).

2.2 Samoocena w zakresie umiejętności cyfrowych

W tej części badania respondenci zostali poproszeni o ocenę swoich

umiejętności cyfrowych w zakresie wykorzystania komputera i Internetu

oraz wskazania urządzeń ICT wykorzystywanych w pracy zawodowej. Respondenci

zostali zapytani m.in. o wykorzystywane aplikacje biurowe, użytkowanie Internetu

oraz umiejętności sprawnej obsługi sprzętu komputerowego.

Ankietowani w większości przypadków wskazali, że bardzo dobrze i dobrze

radzą sobie z wysyłaniem e-maili z załącznikami (95,7%), poruszaniem

się po Internecie (95,8%), korzystaniem z wyszukiwarek internetowych (94%),

59,6%

50,0%

31,1%

40,4%

50,0%

68,9%

Mikro Małe Średnie

Wykres 10. Struktura ankietowanych pod względem dochodów netto z podziałem na wielkość przedsiębiorstwa

do 1999 zł 2000 zł i powyżej


42

wykorzystaniem edytorów tekstu (83,3%), a także wyszukiwaniem informacji

w bazie danych (80,9%).

Badani w stopniu bardzo słabym i słabym ocenili swoje umiejętności

w zakresie bezwzrokowego pisania na klawiaturze (23,1%), samodzielnego

tworzenia stron www (21,2%), wykorzystania programów graficznych (np. Corel,

Photoshop) (20,6%), tworzenia animacji (ruchomych obiektów) (17,9%) oraz

dokonywania obróbki dźwięku, filmu (16,4%). Ponadto 59,2% rozmówców

wskazało, że nie korzysta w ogóle z tworzenia animacji (ruchomych obiektów),

obsługi środowiska innego niż Windows (np. Linux) (58,5%), nie dokonuje obróbki

dźwięku, filmu (55%) oraz nie tworzy samodzielnie stron internetowych (52,2%).

Zaledwie około 1,3% respondentów zadeklarowało, iż w ogóle nie porusza się po

Internecie, co oznacza że nie korzysta z wyszukiwarek internetowych oraz nie

wysyła e-maili (zob. wykres 11). Ankietowani stwierdzili, iż lepiej sobie radzą

z wykorzystaniem Internetu, niż użytkowaniem komputera i aplikacji biurowych.

Porównując odpowiedzi kobiet i mężczyzn w zakresie samooceny

umiejętności cyfrowych (zob. wykres 12 i 13) można zauważyć, iż praktycznie nie

występują różnice między ich umiejętnościami internetowymi. Na bardzo dobre

i dobre umiejętności poruszania się po Internecie wskazało 95,5% kobiet

i 96% mężczyzn. Podobnie (94% kobiet i 97,5% mężczyzn) ocenili swoje

umiejętności w zakresie wysyłania e-maili z załącznikami. Znikome różnice

w odpowiedziach kobiet i mężczyzn występują w ocenie wykorzystania programów

graficznych (21% kobiet i 20% mężczyzn) oraz bezwzrokowym pisaniu

na klawiaturze (24,7% kobiet i 21,5% mężczyzn). Umiejętności te zostały przez nich

ocenione jako słabe lub bardzo słabe.

Największe różnice między odpowiedziami kobiet i mężczyzn występują

w przypadku oceny (w stopniu bardzo dobrym i dobrym) umiejętności ustawiania

zabezpieczeń antywirusowych (34,2% kobiet i 66% mężczyzn), instalowaniu

nowych urządzeń typu drukarka, skaner (60,4% kobiet i 83,5% mężczyzn)


43

oraz obsłudze środowiska innego niż Windows (np. Linux) (8,4% kobiet

i 25% mężczyzn). Ankietowani mężczyźni lepiej oceniają swoje umiejętności

w samodzielnym tworzeniu stron internetowych (5% kobiet i 21,5% mężczyzn) oraz

nagrywaniu płyt CD/DVD (71,3% kobiet i 87,5% mężczyzn).

Reasumując powyższe, różnice w zakresie podstawowych umiejętności

obsługi komputera i Internetu pomiędzy kobietami i mężczyznami nie występują

lub są nieznaczne. Znaczące dysproporcje można zauważyć w przypadku

umiejętności bardziej zaawansowanych, nie wykorzystywanych standardowo

lub często w trakcie użytkowania komputera lub Internetu w pracy.

Pro

jekt wsp

ółfin

anso

wan

y przez U

nię Eu

rop

ejską ze środ

ków

Euro

pejskiego

Fun

du

szu Sp

ołeczn

ego

44

4,7%

7,2%

12,7%

5,7%

3,5%

3,7%

2,5%

5,2%

1,2%

15,9%

15,9%

8,5%

10,7%

9,2%

8,7%

3,5%

12,7%

4,7%

4,2%

2,5%

1,7%

11,0%

18,4%

29,6%

13,4%

4,2%

2,7%

14,9% 2,2%

20,2%

12,4%

18,4%

12,7%

13,4%

8,2%

8,7%

8,7%

38,3%

14,9%

20,7%

7,5%

22,1%

13,9%

8,5%

19,2%

26,9%

9,2%

30,1%

6,5%

29,4%

26,1%

30,9%

22,4%

45,0%

6,2%

16,4%

5,7%

71,9%

81,8%

5,2%

76,6%

23,1%

7,5%

15,9%

3,7%

42,5%

55,2%

50,0%

57,0%

3,7%

39,9%

10,2%

52,2%

1,3%

1,3%

55,0%

1,2%

17,1%

58,5%

29,6%

59,2%

9,0%

5,8%

7,6%

10,2%

Wykorzystanie edytorów tekstu (typu Word)

Wykorzystanie programów graficznych (np. Corel, Photoshop)

Bezwzrokowe pisanie na klawiaturze

Samodzielne tworzenie stron internetowych

Korzystanie z wyszukiwarek internetowych

Wysyłanie e-maili z załącznikami

Dokonywanie obróbki dźwięku, filmu

Poruszanie się po Internecie

Ustawianie zabezpieczeń antywirusowych

Obsługa środowiska innego niż Windows (np. Linux)

Tworzenie prezentacji

Tworzenie animacji (ruchomych obiektów)

Instalowanie nowych urządzeń (drukarka, skaner itp.)

Drukowanie tabeli lub jej fragmentu z arkusza kalkulacyjnego typu Excel

Wyszukiwanie informacji w bazie danych

Nagrywanie płyt CD/DVD

Wykres 11. Stopień umiejętności cyfrowych ogółem

Bardzo słabo Słabo Średnio Dobrze Bardzo dobrze Nie korzystam

Pro

jekt wsp

ółfin

anso

wan

y przez U

nię Eu

rop

ejską ze środ

ków

Euro

pejskiego

Fun

du

szu Sp

ołeczn

ego

45

6,4%

8,4%

11,4%

6,9%

5,0%

5,0%

2,0%

3,0%

1,5%

0,5%

14,9%

16,3%

8,4%

8,4%

10,9%

6,4%

3,0%

7,4%

7,4%

4,5%

2,0%

2,0%

11,4%

15,4%

37,2%

11,9%

4,9%

4,0%

10,4%

2,5%

24,3%

9,9%

17,3%

11,4%

19,3%

8,9%

8,9%

13,4%

38,1%

14,4%

15,3%

4,5%

22,8%

16,8%

7,9%

21,2%

24,3%

5,9%

31,7%

5,4%

31,7%

26,7%

33,2%

24,8%

44,5%

3,5%

14,9%

0,5%

71,3%

77,2%

1,5%

74,3%

9,9%

2,5%

10,8%

1,5%

28,7%

54,0%

46,5%

46,5%

5,0%

45,4%

7,9%

63,3%

0,5%

1,5%

64,9%

1,5%

25,6%

70,3%

35,2%

71,3%

11,4%

5,4%

8,9%

13,3%

















Wykres 12. Stopień umiejętności cyfrowych wsród kobiet


Pro

jekt wsp

ółfin

anso

wan

y przez U

nię Eu

rop

ejską ze środ

ków

Euro

pejskiego

Fun

du

szu Sp

ołeczn

ego

46

1,0%

3,0%

6,0%

14,0%

4,5%

2,0%

2,5%

3,0%

7,5%

2,0%

17,0%

15,5%

8,5%

13,0%

7,5%

11,0%

4,0%

18,0%

2,0%

4,0%

3,0%

1,5%

10,5%

21,5%

22,0%

15,0%

3,5%

1,5%

19,5% 2,0%

16,0%

15,0%

19,5%

14,0%

7,5%

7,5%

8,5%

4,0%

38,5%

15,5%

26,0%

10,5%

21,5%

11,0%

9,0%

17,0%

29,5%

12,5%

28,5%

7,5%

27,0%

25,5%

28,5%

20,0%

45,5%

9,0%

18,0%

11,0%

72,5%

86,5%

9,0%

79,0%

36,5%

12,5%

21,0%

6,0%

56,5%

56,5%

53,5%

67,5%

2,5%

34,0%

12,5%

41,0%

2,0%

1,0%

45,0%

1,0%

8,5%

46,5%

24,0%

47,0%

6,5%

6,0%

6,5%

7,0%

















Wykres 13. Stopień umiejętności cyfrowych wsród mężczyzn



47

Pro

jekt wsp

ółfin

anso

wan

y przez U

nię Eu

rop

ejską ze środ

ków

Euro

pejskiego

Fun

du

szu Sp

ołeczn

ego

W zakresie oceny umiejętności obsługi komputera w kontekście wymagań

stawianych na stanowisku pracy 62,7% badanych oceniło swoje kompetencje jako

odpowiednie w stosunku do wymagań. Liczną grupę stanowiły również

odpowiedzi, w których badani ocenili posiadane zdolności wyżej od wymaganych

(31,3%). Natomiast 1,5% ankietowanych określiło swoje umiejętności jako niższe

od wyznaczanych na stanowisku pracy (zob. wykres 14).

Wyniki oceny umiejętności obsługi komputera w kontekście wymagań

stawianych na stanowisku pracy, zróżnicowane ze względu na płeć respondentów

wskazują, iż 70,2% kobiet i 55% mężczyzn ocenia swoje kompetencje jako

odpowiednie. Umiejętności wyższe od wymaganych wskazało 38,5% mężczyzn

oraz 24,3% kobiet, natomiast kompetencje niższe potwierdziło 2% mężczyzn

i 1% kobiet (zob. wykres 15).

31,3%

62,7%

1,5% 4,5%

Wyższe w stosunku do wymagań

Odpowiednie w stosunku do wymagań

Zbyt niskie w stosunku do wymagań

Nie wiem / trudno powiedzieć

Wykres 14. Ocena umiejętności obsługi komputera w kontekście wymagań stawianych na stanowisku pracy, ogółem


48

W kontekście umiejętności internetowych jakie wymagane są na danym

stanowisku pracy, respondenci wskazali, iż są one odpowiednie

w 57,2% odpowiedzi. Kompetencje wyższe od wymaganych zostały potwierdzone

przez 36,1% badanych. Natomiast tylko 1,2% ankietowanych określiło swoje

umiejętności jako zbyt niskie. Zaledwie 3% rozmówców zadeklarowało,

iż nie korzystają w pracy z Internetu.

Swoje umiejętności internetowe jako odpowiednie, w stosunku

do wymaganych, oceniło 60,4% kobiet i 53% mężczyzn. Wyższe umiejętności

zostały wskazane przez 31,7% kobiet i 40,5% mężczyzn. Niższy poziom kompetencji

internetowych potwierdziło 1,5% kobiet i 1% mężczyzn. W swojej pracy

4,4% kobiet i 1,5% mężczyzn nie korzysta z Internetu (zob. wykres 16).

Większa ilość respondentów oceniła swoje umiejętności komputerowe, jako

odpowiednie w stosunku do wymagań stanowiska pracy, w porównaniu

z umiejętnościami internetowymi.

24,3%

70,2%

1,0% 4,5%

38,5%

55,0%

2,0% 4,5%


Odpowiednie w stosunku do wymagań

Zbyt niskie w stosunku do wymagań


Wykres 15. Ocena umiejętności obsługi komputera w kontekście wymagań stawianych na stanowisku pracy z podziałem na płeć

Kobiety

Mężczyźni


49

Respondenci zapytani o wykorzystywanie w pracy urządzeń cyfrowych

wskazali, iż najczęściej używają komputera stacjonarnego – 71,4% odpowiedzi

(75,3% kobiet i 67,5% mężczyzn). Komputer przenośny tzw. laptop

wykorzystywany był przez 56% badanych (47,5% kobiet i 64,5% mężczyzn). Z dużo

mniejszą częstotliwością ankietowani użytkowali przenośne urządzenia cyfrowe

typu smartfon (20,2% wskazań) oraz netbook (7,7% odpowiedzi). Na uwagę

zasługuje fakt, iż palmtopy (3,2%) i tablety (3%) były urządzeniami najrzadziej

wykorzystywanymi przez badanych w pracy zawodowej. Największą dysproporcję

pomiędzy odpowiedziami kobiet i mężczyzn można zaobserwować w przypadku

użytkowania smartfonów. Różnica ta wynosi, aż 19,6% (zob. wykres 17).

36,1%

57,2%

1,2% 3,0% 2,5%

31,7%

60,4%

1,5% 4,4% 2,0%

40,5%

54,0%

1,0% 1,5% 3,0%


Odpowiednie w stosunku do

wymagań

Zbyt niskie w stosunku do

wymagań

Nie korzystam z Internetu


Wykres 16. Ocena umiejętności korzystania z Internetu w kontekście potrzeb stanowiska pracy z podziałem na płeć

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni

71,4%

56,0%

20,2%

7,7%

3,2%

3,0%

1,2%

75,3%

47,5%

10,4%

4,0%

1,0%

1,5%

1,5%

67,5%

64,5%

30,0%

11,5%

5,5%

4,5%

1,0%

Komputer stacjonarny

Komputer przenośny (laptop)

Smartfon

Mały komputer przenośny (netbook)

Palmtop

Tablet PC

Inne

Wykres 17. Urządzenia cyfrowe wykorzystywane w pracy zawodowej z podziałem na płeć

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni


50

Odpowiadając na pytanie jakie urządzenia cyfrowe używane są w pracy

zawodowej z uwzględnieniem podziału na wielkość przedsiębiorstwa, respondenci

wskazali, iż najczęściej wykorzystywany jest komputer stacjonarny (69,6% mikro-,

79% małych i 67,5% średnich przedsiębiorstw). Nieco rzadziej rozmówcy

wskazywali na użytkowanie komputerów przenośnych typu laptop (59,1% mikro-,

46,3% małych i 58,4% średnich przedsiębiorstw). Pozostałe urządzenia cyfrowe

typu smartfon, palmtop, tablet PC wykorzystywane były sporadycznie

(zob. wykres 18).

69,6%

79,0%

67,5%

59,1%

46,3%

58,4%

19,1%

17,9%

26,0%

9,1%

7,4%

3,9%

4,4%

3,2%

0,0%

3,0%

4,2%

1,3%

1,3%

1,1%

1,3%

Mikro

Małe

Średnie

Wykres 18. Urządzenia cyfrowe wykorzystywane w pracy zawodowej z podziałem na wielkość przedsiębiorstwa

Komputer stacjonarny Komputer przenośny (laptop)

Smartfon Mały komputer przenośny (netbook)

Palmtop Tablet PC

Inne


51

2.3 Cele wykorzystywania komputerów i Internetu w pracy

W tej części badania ankietowani pracujący w śląskich MMSP zostali

zapytani o cele do jakich wykorzystują komputery i Internet w pracy

oraz narzędzia, którymi posługują się do ich realizacji.

Respondenci poproszeni o zdefiniowanie celów do jakich wykorzystują

w swojej pracy komputer w większości (73,4%) wskazali, iż używają

go do uzupełniania baz danych (77,7% kobiet i 69% mężczyzn). Równie często

wskazywane było przygotowywanie ofert handlowych (65,9%, w tym 60,4% kobiet

i 65,9% mężczyzn). Tworzenie opracowań i raportów zostało wskazane przez

56,2% uczestników badania (56,9% kobiet i 55,5% mężczyzn). Na uwzględnienie

zasługują odpowiedzi ankietowanych, spośród których 30,9% (24,3% kobiet i 37,5%

mężczyzn) wskazało, że wykorzystuje komputer w pracy w celach rozrywkowych.

Mniejsze znaczenie dla respondentów ma tworzenie prezentacji, wskazane przez

jedną trzecią badanych (35,2% kobiet i 31,5% mężczyzn), następnie kontrola pracy

urządzeń (np. produkcyjnych) – 24,6% (21,3% kobiet i 28% mężczyzn) oraz kontrola

pracy pracowników – 20,2% (17,8% kobiet i 22,5% mężczyzn). Niewielu

respondentów (13,7%, w tym 10,4% kobiet i 17% mężczyzn) wykorzystuje

komputer do tworzenia grafiki i animacji. Podobnie niewielka grupa

ankietowanych 10,5% (5,9% kobiet i 15% mężczyzn) zadeklarowała, że za pomocą

komputera tworzy oprogramowanie. 8,7% pytanych (9,9% kobiet i 7,5% mężczyzn)

wskazało na inne niż wyżej wymienione cele do jakich wykorzystuje komputer

w swojej pracy (zob. wykres 19).


52

W małych i średnich przedsiębiorstwach komputer najczęściej był

wykorzystywany do uzupełniania baz danych, odpowiednio 84,4% i 75,8%.

W 71,3% mikroprzedsiębiorstw, komputer najczęściej użytkowano do tworzenia

ofert handlowych. Wśród badanych firm można zaobserwować zależność, w której

wraz z wielkością firmy wzrasta wykorzystywanie komputera do tworzenia

opracowań i raportów (mikro– 50,4%, małe 56,8%, średnie 72,7%), jak i tworzenia

prezentacji (mikro– 27%, małe 33,7%, średnie 52%). Odwrotna zależność

występuje w przypadku użytkowania komputera do celów nie związanych z pracą,

czyli rozrywki (mikro– 40,9%, małe 22,1%, średnie 11,7%) (zob. wykres 20).

73,4%

65,9%

56,2%

33,3%

30,9%

24,6%

20,2%

13,7%

10,5%

8,7%

77,7%

60,4%

56,9%

35,2%

24,3%

21,3%

17,8%

10,4%

5,9%

9,9%

69,0%

71,5%

55,5%

31,5%

37,5%

28,0%

22,5%

17,0%

15,0%

7,5%

Uzupełnianie bazy danych

Tworzenie ofert handlowych

Tworzenie opracowań, raportów


Rozrywka

Kontrola pracy urządzeń

Kontrola pracy pracowników

Tworzenie grafiki, animacji

Tworzenie oprogramowania

Inne

Wykres 19. Cele do jakich wykorzystywany jest komputer w pracy z podziałem na płeć

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni

Pro

jekt wsp

ółfin

anso

wan

y przez U

nię Eu

rop

ejską ze środ

ków

Euro

pejskiego

Fun

du

szu Sp

ołeczn

ego

53

68,7%

75,8%

84,4%

71,3%

62,1%

54,6%

50,4%

56,8%

72,7%

27,0%

33,7%

52,0%

40,9%

22,1%

11,7%

24,4% 22,1%

28,6%

21,3% 19,0% 18,2%

16,5%

8,4% 11,7% 10,4%

7,4%

14,3%

8,3% 9,5% 9,1%


Wykres 20. Cele do jakich wykorzystywany jest komputer w pracy z podziałem na wielkość firmy

Uzupełnianie bazy danych Tworzenie ofert handlowych Tworzenie opracowań, raportów Tworzenie prezentacji

Rozrywka Kontrola pracy urządzeń Kontrola pracy pracowników Tworzenie grafiki, animacji

Tworzenie oprogramowania Inne


54

Pro

jekt wsp

ółfin

anso

wan

y przez U

nię Eu

rop

ejską ze środ

ków

Euro

pejskiego

Fun

du

szu Sp

ołeczn

ego

Najczęściej używanym przez respondentów oprogramowaniem były edytory

tekstu 86,3% (86,1% kobiet i 86,3% mężczyzn) oraz arkusze kalkulacyjne 70,4%

(69,8% kobiet i 71% mężczyzn). Rzadziej wykorzystywanymi aplikacjami były

programy do analizy danych (31,8%). Również przy tych wskazaniach

nie odnotowano różnic pomiędzy kobietami i mężczyznami (32,2% i 31,5%).

Pracownicy korzystający z programów dedykowanych stanowili prawię połowę

ankietowanych (49,5%). Jednakże w tym przypadku zostało zaobserwowane

największe zróżnicowanie ze względu na płeć, wynoszące aż 13,9%.

W najmniejszym stopniu (9,7%) wykorzystywane było oprogramowanie

dla programistów (5,5% kobiet i 14% mężczyzn) (zob. wykres 21).

86,3%

70,4%

49,5%

33,8%

31,8%

29,4%

24,4%

9,7%

0,8%

86,1%

69,8%

42,6%

35,6%

32,2%

33,2%

18,8%

5,5%

0,5%

86,5%

71,0%

56,5%

32,0%

31,5%

25,5%

30,0%

14,0%

1,0%

Edytory tekstu

Arkusze kalkulacyjne

Programy dedykowane

Programy do tworzenia prezentacji

Programy do analizy danych

Programy finansowo-kadrowe

Programy graficzne

Programy dla programistów

Inne

Wykres 21. Używane oprogramowanie z podziałem na płeć

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni


55

Najczęściej używanym oprogramowaniem w badanych MMSP były edytory

tekstu (86,1% mikro-, 84,2% małe, 89,6% średnie przedsiębiorstwa). Natomiast

użytkowanie arkuszy kalkulacyjnych zwiększało się wraz ze wzrostem wielkości firm

(65,2% mikro-, 70,5% małe, 85,7% średnie przedsiębiorstwa). Podobną tendencję

zaobserwowano w przypadku programów dedykowanych, programów

przeznaczonych do tworzenia prezentacji oraz analizy danych. Odwrotną zależność

można zaobserwować w zakresie używania programów finansowo-kadrowych

(32,6% mikro-, 27,4% małe, 22,1% średnie przedsiębiorstwa) oraz programów

graficznych (28,7% mikro-, 20% małe, 16,9% średnie przedsiębiorstwa).

Jednocześnie najwięcej programów dedykowanych wykorzystywanych było wśród

średnich przedsiębiorstw (72,7%) (zob. wykres 22).

W kontekście celów wykorzystywania Internetu w pracy ankietowani

najczęściej wskazywali: komunikację i kontakty zawodowe (88,1%, w tym 87,6%

kobiet i 88,5% mężczyzn) oraz zdobywanie informacji niezbędnych

do wykonywania pracy (87,3%, w tym 87,1% kobiet i 87,5% mężczyzn). W tych

dziedzinach nie występowały różnice pomiędzy wskazaniami kobiet i mężczyzn.

Na czwartym miejscu badani wymienili podnoszenie swojej wiedzy i umiejętności

(72,6%). Można tutaj zaobserwować nieznaczną różnicę między kobietami (71,8%)

i mężczyznami (73,5%). W równym stopniu ankietowani wykorzystują Internet do

zdobywania informacji niezbędnych do wykonywania pracy i dokonywania

zakupów na rzecz firmy, odsetek badanych stanowi 50,8%. Odpowiednio

za pośrednictwem Internetu 48% kobiet i 53,5% mężczyzn zdobywa informacje

związane z pracą, natomiast 46% kobiet i 55,5% mężczyzn dokonuje zakupów

na rzecz firmy. W najmniejszym stopniu Internet wykorzystywany jest w pracy

do: zakupów i sprzedaży dóbr lub usług dla potrzeb osobistych (29,4%, w tym

25,3% kobiet i 33,5% mężczyzn), załatwiania spraw urzędowych (32,5%, w tym

35,6% kobiet i 29,5% mężczyzn). Wśród badanych jedynie 6% nie korzysta

z Internetu, odpowiednio 6,9% kobiet i 5% mężczyzn (zob. wykres 23).

Pro

jekt wsp

ółfin

anso

wan

y przez U

nię Eu

rop

ejską ze środ

ków

Euro

pejskiego

Fun

du

szu Sp

ołeczn

ego

56

86,1% 84,2%

89,6%

65,2%

70,5%

85,7%

43,9% 44,2%

72,7%

29,1%

35,8%

45,5%

29,1%

34,7% 36,4%

32,6%

27,4%

22,1%

28,7%

20,0% 16,9%

10,4% 7,4%

10,4%

0,4% 2,1%

0,0%


Wykres 22. Używane oprogramowanie z podziałem na wielkość firmy

Edytory tekstu Arkusze kalkulacyjne Programy dedykowane

Programy do tworzenia prezentacji Programy do analizy danych Programy finansowo-kadrowe

Programy graficzne Programy dla programistów Inne

Pro

jekt wsp

ółfin

anso

wan

y przez U

nię Eu

rop

ejską ze środ

ków

Euro

pejskiego

Fun

du

szu Sp

ołeczn

ego

57

88,1%

87,3%

72,6%

50,8%

50,8%

49,3%

46,5%

41,5%

40,6%

36,3%

34,1%

32,6%

29,4%

0,5%

6,0%

87,6%

87,1%

71,8%

48,0%

46,0%

47,0%

41,6%

39,6%

32,2%

29,2%

28,7%

35,6%

25,3%

0,0%

6,9%

88,5%

87,5%

73,5%

53,5%

55,5%

51,5%

51,5%

43,5%

49,0%

43,5%

39,5%

29,5%

33,5%

1,0%

5,0%

Komunikacja i kontakty zawodowe

Zdobywanie informacji niezbędnych do wykonywania pracy

Podnoszenie swojej wiedzy i umiejętności (edukacja)

Zdobywanie informacji nie związanych bezpośrednio z pracą

Dokonywanie zakupów na rzecz firmy

Korzystanie z usług bankowo-finansowych

Promocja i reklama

Komunikacja i kontakty towarzyskie, np. z rodziną

Sprzedaż produktów firmowych

Ściąganie plików i programów

Rozrywka i multimedia

Załatwianie spraw urzędowych

Zakupy i/lub sprzedaż dóbr/usług dla potrzeb osobistych

Inne


Wykres 23. Cele wykorzystywania Internetu w pracy z podziałem na płeć

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni


58

Analizując cele użytkowania Internetu z podziałem na wielkość

przedsiębiorstwa wynika, że najczęściej jest on wykorzystywany do: komunikacji

i kontaktów zawodowych (90,4% mikro-, 86,3% małe, 83,1% średnie), podnoszenia

swojej wiedzy i umiejętności (edukacji) (87,8% mikro-, 85,3% małe, 88,3% średnie)

oraz promocji i reklamy (53,9% mikro-, 51,6% małe, 40,3% średnie). Następnie

można zauważyć linie trendu, w których wraz ze wzrostem firmy zmniejsza

się procentowy udział wykorzystania Internetu do: zdobywania informacji

nie związanych bezpośrednio z pracą (53,9% mikro-, 51,6% małe, 40,3% średnie),

komunikacji i kontaktów towarzyskich, np. z rodziną (47,8 % mikro-, 36,8% małe,

28,6% średnie), ściągania plików i programów (43% mikro-, 28,4% małe,

26% średnie) oraz sprzedaży produktów firmowych (47% mikro-, 35,8% małe,

27,3% średnie). Jednocześnie największe różnice miedzy pracownikami mikro-

i średnich przedsiębiorstw w wykorzystywaniu Internetu widać w obszarze:

promocja i reklama – różnica 31,8%, rozrywka i multimedia – różnica 28,%

oraz sprzedaż produktów firmowych – różnica 19,7% (zob. wykres 24).


59

90,4%

86,3%

83,1%

47,8%

36,8%

28,6%

87,8%

85,3%

88,3%

53,9%

51,6%

40,3%

43,9%

25,3%

15,6%

43,0%

28,4%

26,0%

73,0%

67,4%

77,9%

58,3%

41,1%

40,3%

47,0%

35,8%

27,3%

37,8%

17,9%

18,2%

57,8%

35,8%

26,0%

58,3%

36,8%

37,7%

36,1%

29,5%

26,0%

5,0%

7,1%

6,0%

0,9%

0,0%

0,0%

Mikro

Małe

Średnie

Wykres 24. Cele wykorzystywania Internetu w pracy z podziałem na wielkość firmy

Komunikacja i kontakty zawodowe Zdobywanie informacji niezbędnych do wykonywania pracy

Podnoszenie swojej wiedzy i umiejętności (edukacja) Zdobywanie informacji nie związanych bezpośrednio z pracą

Dokonywanie zakupów na rzecz firmy Korzystanie z usług bankowo-finansowych

Promocja i reklama Komunikacja i kontakty towarzyskie, np. z rodziną

Sprzedaż produktów firmowych Ściąganie plików i programów

Rozrywka i multimedia Załatwianie spraw urzędowych

Zakupy i/lub sprzedaż dóbr/usług dla potrzeb osobistych Inne



60

Następnie ankietowanym zostało zadane pytanie z jakich programów

i aplikacji korzystają w Internecie. Najczęściej wymieniane były: wyszukiwarka

internetowa - 91,8% (90,6% kobiet i 93% mężczyzn), poczta e-mail – 90,3%

(89,1% kobiet i 91,5% mężczyzn) oraz portale internetowe – 70,7% (70,8% kobiet

i 70,5% mężczyzn). Najrzadziej wskazywano: blogi – 9,2% (6,9% kobiet

i 11,5% mężczyzn), programy do wymiany plików – 10% (7,4% kobiet i 12,5%

średnich) oraz wideokonferencje – 12,7% (9,9% kobiet i 15,5% mężczyzn).

Największe różnice pomiędzy kobietami a mężczyznami można zaobserwować

w wykorzystywaniu serwisów aukcyjnych – różnica 14,8%, użytkowaniu

dedykowanych aplikacji i oprogramowania specjalistycznego – różnica 14,3%

oraz korzystaniu ze sklepów internetowych – różnica 12,4% (zob. wykres 25).

W przypadku podziału ze względu na wielkość przedsiębiorstwa nie została

zaobserwowana znacząca różnica pomiędzy wskazaniami pracowników

w korzystaniu z: wyszukiwarki internetowej (93% mikro-, 91,6% małych

i 88,3% średnich przedsiębiorstw), poczty e-mail (90,9% mikro-, 89,5% małych

i 89,6% średnich przedsiębiorstw), encyklopedii internetowych i słowników

(54,4% mikro-, 52,6% małych, 52% średnich). Jednocześnie można zauważyć

wyraźnie rysującą się linię trendu charakteryzującą się zależnością pomiędzy

zwiększaniem się przedsiębiorstwa, a zmniejszaniem wykorzystywania

następujących aplikacji internetowych: porównywarek cen (45,2% mikro-,

26,3% małe, 20,8% średnie), serwisów aukcyjnych (43,5% mikro-, 26,3% małe,

15,6% średnie), sklepów internetowych (59,6% mikro-, 44,2% małe, 29,9% średnie)

oraz programów do wymiany plików (P2P) (12,6% mikro-, 9,5% małe, 2,6% średnie)

(zob. wykres 26).


61

91,8%

90,3%

70,7%

53,5%

50,3%

48,8%

48,0%

41,3%

36,1%

35,8%

34,1%

32,6%

29,9%

29,6%

21,9%

19,9%

15,7%

12,7%

10,0%

9,2%

90,6%

89,1%

70,8%

55,9%

44,1%

46,5%

45,5%

36,1%

29,2%

28,7%

26,7%

32,7%

24,3%

28,2%

24,3%

21,8%

19,8%

9,9%

7,4%

6,9%

93,0%

91,5%

70,5%

51,0%

56,5%

51,0%

50,5%

46,5%

43,0%

43,0%

41,5%

32,5%

35,5%

31,0%

19,5%

18,0%

11,5%

15,5%

12,5%

11,5%

Wyszukiwarka internetowa np. Google

Poczta e-mail

Portale i serwisy informacyjne

Encyklopedie internetowe, słowniki

Sklepy internetowe

Komunikatory internetowe (np. Gadu-Gadu)

Bankowość elektroniczna

Gazety i czasopisma internetowe

Porównywarki cen

Dedykowane aplikacje, programy specjalistyczne

Serwisy aukcyjne

Serwisy społecznościowe

Fora dyskusyjne, czaty

Kursy, szkolenia, prezentacje on-line

Usługi elektroniczne administracji publicznej

Kursy lub szkolenia przez Internet (e-learning)

Aplikacje urzędowe (np. Płatnik, SODiR)

Widekonferencje

Programy do wymiany plików (P2P)

Blog

Wykres 25. Programy i aplikacje wykorzystywane w Internecie z podziałem na płeć

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni


62

93,0%

91,6%

88,3%

90,9%

89,5%

89,6%

70,4%

67,4%

75,3%

54,4%

52,6%

52,0%

59,6%

44,2%

29,9%

52,6%

48,4%

37,7%

57,0%

36,8%

35,1%

39,6%

40,0%

48,1%

45,2%

26,3%

20,8%

35,2%

27,4%

48,1%

43,5%

26,3%

15,6%

36,5%

32,6%

20,8%

37,4%

17,9%

22,1%

28,3%

29,5%

33,8%

23,0%

23,2%

16,9%

17,0%

20,0%

28,6%

16,5%

15,8%

13,0%

11,3%

14,7%

14,3%

12,6%

9,5%

2,6%

11,3%

7,4%

5,2%

Mikro

Małe

Średnie

Wykres 26. Programy i aplikacje wykorzystywane w Internecie z podziałem na wielkość przedsiębiorstwa

Wyszukiwarka internetowa np. Google Poczta e-mail

Portale i serwisy informacyjne Encyklopedie internetowe, słowniki

Sklepy internetowe Komunikatory internetowe (np. Gadu-Gadu)

Bankowość elektroniczna Gazety i czasopisma internetowe

Porównywarki cen Dedykowane aplikacje, programy specjalistyczne

Serwisy aukcyjne Serwisy społecznościowe

Fora dyskusyjne, czaty Kursy, szkolenia, prezentacje on-line

Usługi elektroniczne administracji publicznej Kursy lub szkolenia przez Internet (e-learning)

Aplikacje urzędowe (np. Płatnik, SODiR) Widekonferencje

Programy do wymiany plików (P2P) Blog


63

2.4 Częstotliwość korzystania z komputera i Internetu

Ta część badania miała na celu sprawdzenie z jaką częstotliwością

pracownicy śląskich MMSP korzystają z komputera i Internetu. Najwięcej pytanych

– 26,1% (31,2% kobiet i 21% mężczyzn) oszacowało, iż czas jaki zajmuje im praca

na komputerze wynosi prawie 100% czasu pracy. Mniej niż 40% czasu pracy

z użyciem sprzętu komputerowego wykonuje 15,4% ankietowanych (12,4% kobiet

i 18,5% mężczyzn) (zob. wykres 27).

Prawie cały czas pracy, wykorzystywany na wykonywanie zadań z użyciem

sprzętu komputerowego, został wskazany przez 23,1% reprezentantów

mikroprzedsiębiorstw, 24,2% małych i 37,7% średnich firm. W przypadku

1,3% rozmówców mikroprzedsiębiorstw i średnich firm, komputer wykorzystuje

się w stopniu minimalnym (zob. wykres 28).

26,1%

12,2%

12,2%

11,7%

11,2%

11,2%

5,0%

4,7%

4,7%

1,0%

31,2%

14,4%

11,4%

12,4%

11,8%

6,4%

3,4%

5,0%

3,0%

1,0%

21,0%

10,0%

13,0%

11,0%

10,5%

16,0%

6,5%

4,5%

6,5%

1,0%

91-100%

81-90%

71-80%

51-60%

61-70%

41-50%

11-20%

21-30%

31-40%

0-10%

Wykres 27. % czasu pracy poświęcanego na pracę na komputerze z podziałem na płeć

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni


64

Najwięcej ankietowanych (16,2%, w tym 19,8% kobiet i 12,5% mężczyzn),

wskazało iż korzystanie z Internetu zajmuje im około 30% czasu pracy. Natomiast

20% czasu pracy z użyciem Internetu zadeklarowało 14,4% badanych (11,9% kobiet

i 17% mężczyzn). 6% badanych (6,9% kobiet i 5% mężczyzn) w ogóle w swojej pracy

nie wykonuje czynności wymagających korzystania z Internetu (zob. wykres 29).

W tym przypadku odsetek badanych, którzy w swojej pracy nie użytkują Internetu,

dokładnie pokrywa się z wynikami zilustrowanymi na wykresie 23.

23,1%

24,2%

37,6%

13,0%

16,9%

3,9%

11,3%

14,7%

11,7%

13,0%

9,5%

10,4%

14,4%

6,3%

7,8%

11,7%

10,5%

10,4%

4,4%

4,2%

7,8%

4,8%

4,2%

5,2%

3,0%

9,5%

3,9%

1,3%

0,0%

1,3%

Mikro

Małe

Średnie

Wykres 28. % czasu pracy poświęcanego na pracę na komputerze z podziałem na wielkość firmy

91-100% 81-90% 71-80% 51-60% 61-70%

41-50% 11-20% 21-30% 31-40% 0-10%


65

W mikroprzedsiębiorstwach najwięcej ankietowanych (16,5%) wskazało,

iż około jedna czwarta czasu pracy jest przeznaczana przez nich na wykonywanie

zadań wymagających dostępu do Internetu. W małych firmach, odsetek badanych,

którzy najczęściej użytkują w pracy Internet – około jedną piątą czasu pracy –

wyniósł 19%. Natomiast 22,1% uczestników badania, reprezentujących średnie

przedsiębiorstwa wskazało, iż czas poświęcany na pracę w Internecie wynosi mniej

niż jedna dziesiąta czasu pracy. Porównywalny odsetek badanych (5,2% w mikro-,

7,4% w małych, 6,5% w średnich przedsiębiorstwach) stwierdził, że w swojej pracy

nie korzysta z Internetu w ogóle (zob. wykres 30).

16,2%

14,4%

11,0%

10,4%

10,4%

10,0%

7,5%

6,0%

5,7%

2,5%

5,9%

19,8%

11,9%

10,9%

8,9%

12,9%

9,9%

5,9%

5,5%

5,5%

2,0%

6,8%

12,5%

17,0%

11,0%

12,0%

8,0%

10,0%

9,0%

6,5%

6,0%

3,0%

5,0%

21-30%

11-20%

41-50%

1-10%

31-40%

91-100%

61-70%

51-60%

81-90%

71-80%

Nie korzystam

Wykres 29. % czasu pracy poświęcanego na pracę w Internecie z podziałem na płeć

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni


66

Następnie badani zostali poproszeni o określenie częstotliwości użytkowania

poszczególnych aplikacji internetowych. Obsługa służbowej poczty elektronicznej

kilka razy dziennie, została wskazana przez 82,5% rozmówców (79,7% kobiet

i 85,5% mężczyzn). 7% badanych (8,9% kobiet i 5% mężczyzn) odpowiedziało,

iż nie wykorzystuje w swojej pracy służbowego e-maila (zob. wykres 31).

83,1% ankietowanych reprezentujących średnie przedsiębiorstwa, najczęściej

obsługiwało firmową pocztę elektroniczną. Podobny wynik wystąpił w przypadku

rozmówców pracujących w mikro i małych firmach (odpowiednio 82,7%, i 82,1%).

Praktycznie w równym stopniu nie jest ona użytkowana przez pracowników mikro-

(6,5%), małych (7,4%) i średnich przedsiębiorstw (7,8%) (zob. wykres 32).

16,5%

14,7%

16,9%

10,4%

19,0%

20,8%

13,0%

10,5%

5,2%

6,5%

10,5%

22,1%

10,4%

13,7%

6,5%

10,9%

7,4%

10,4%

7,8%

9,5%

3,9%

7,0%

5,3%

3,9%

8,7%

0,0%

3,9%

3,5%

2,1%

0,0%

5,3%

7,3%

6,4%

Mikro

Małe

Średnie

Wykres 30. % czasu pracy poświęcanego na pracę w Internecie z podziałem na wielkość firmy

21-30% 11-20% 41-50% 1-10%

31-40% 91-100% 61-70% 51-60%

81-90% 71-80% Nie korzystam


67

Sprawdzanie prywatnej poczty e-mail z częstotliwością do kilku razy

dziennie zostało wskazane przez 27,4% badanych (18,8% kobiet i 36% mężczyzn).

Takiej czynności w czasie swojej pracy w ogóle nie wykonywało

82,5%

8,2%

1,7%

0,3%

0,3%

7,0%

79,7%

8,4%

2,5%

0,0%

0,5%

8,9%

85,5%

8,0%

1,0%

0,5%

0,0%

5,0%

Kilka razy dziennie

Raz dziennie

Kilka razy w tygodniu

Kilka razy w miesiącu

Kilka razy w roku

Nie korzystam

Wykres 31. Częstotliwość sprawdzania/wysyłania służbowej poczty e-mail z podziałem na płeć

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni

82,7% 82,1% 83,1%

9,1% 7,3% 6,5% 1,3% 2,1% 2,6% 0,0% 1,1% 0,0% 0,4% 0,0% 0,0%

6,5% 7,4% 7,8%


Wykres 32. Częstotliwość sprawdzania/wysyłania służbowej poczty e-mail z podziałem na wielkość firmy

Kilka razy dziennie Raz dziennie Kilka razy w tygodniu

Kilka razy w miesiącu Kilka razy w roku Nie korzystam


68

33,5% ankietowanych (39,6% kobiet i 27,5% mężczyzn) (zob. wykres 33).

Najczęściej prywatną pocztę elektroniczną sprawdzali pracownicy

mikroprzedsiębiorstw (32,7%), natomiast nie użytkowało jej w ogóle 39%

badanych reprezentujących średnie firmy (zob. wykres 34).

27,4%

19,4%

10,0%

4,5%

5,2%

33,5%

18,8%

18,3%

11,9%

5,0%

6,4%

39,6%

36,0%

20,5%

8,0%

4,0%

4,0%

27,5%

Kilka razy dziennie

Raz dziennie



Kilka razy w roku

Nie korzystam

Wykres 33. Częstotliwość sprawdzania/wysyłania prywatnej poczty e-mail z podziałem na płeć

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni

32,2%

26,3%

14,3%

21,7%

16,8% 15,6%

8,3% 11,6% 13,0%

3,0% 6,3% 6,5%

2,2%

7,4%

11,6%

32,6% 31,6%

39,0%


Wykres 34. Częstotliwość sprawdzania/wysyłania prywatnej poczty e-mail z podziałem na wielkość firmy




69

Większość uczestników badania – 33,8% (30,7% kobiet i 37% mężczyzn)

w swojej pracy w ogóle nie korzystało z możliwości wyszukiwania informacji

na stronach publicznych. Jednocześnie takie czynności były wykonywane kilka razy

dziennie przez 16,2% respondentów (15,8% kobiet i 16,5% mężczyzn) (zob. wykres

35). Najczęściej możliwość poszukiwania informacji na stronach publicznych

wykorzystywali pracownicy średnich przedsiębiorstw (16,8%), natomiast

nie użytkowało jej w ogóle 39% badanych reprezentujących małe firmy

(zob. wykres 36).

W zakresie odpowiedzi na pytanie o częstotliwość czynności służbowych

polegających na pobieraniu i wypełnianiu formularzy urzędowych,

16,2%

9,7%

13,9%

17,7%

8,7%

33,8%

15,8%

14,9%

13,9%

16,3%

8,4%

30,7%

16,5%

4,5%

14,0%

19,0%

9,0%

37,0%

Kilka razy dziennie

Raz dziennie



Kilka razy w roku

Nie korzystam

Wykres 35. Częstotliwość wyszukiwania informacji na stronach publicznych z podziałem na płeć

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni

16,1% 15,8% 16,8%

11,3% 10,5%

3,9%

13,9% 13,7% 14,3% 17,0% 16,8%

20,8%

10,4%

4,2%

9,1%

31,3%

39,0% 35,1%


Wykres 36. Częstotliwość wyszukiwania informacji na stronach publicznych z podziałem na wielkość firmy




70

2,7% ankietowanych (4% kobiet i 1,5% mężczyzn) wskazało, iż wykonuje taką pracę

kilka razy dziennie. 51,7% respondentów (50,5% kobiet i 53% mężczyzn) w ogóle

nie korzysta z takich rozwiązań (zob. wykres 37). Z takich możliwości korzystają

najczęściej (kilka razy dziennie) pracownicy mikro- i małych przedsiębiorstw

(3,5% i 3,2%). Natomiast brak użytkowania internetowych formularzy urzędowych

potwierdziło 45,7% mikro-, 59% małych i 61% pracowników średnich firm

(zob. wykres 38).

2,7%

3,0%

6,0%

15,7%

20,9%

51,7%

4,0%

3,5%

8,9%

16,3%

16,8%

50,5%

1,5%

2,5%

3,0%

15,0%

25,0%

53,0%

Kilka razy dziennie

Raz dziennie



Kilka razy w roku

Nie korzystam

Wykres 37. Częstotliwość pobierania i wypełniania formularzy urzędowych z podziałem na płeć

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni

3,5% 3,2% 0,0%

4,4% 2,1%

0,0%

6,1% 7,4% 3,9%

17,0% 14,7% 13,0%

23,5%

13,6%

22,1%

45,5%

59,0% 61,0%


Wykres 38. Częstotliwość pobierania i wypełniania formularzy urzędowych z podziałem na wielkość firmy




71

Ponad połowa respondentów – 55% (52% kobiet i 58% mężczyzn)

stwierdziła, iż kilka razy dziennie zajmują się w swojej pracy wyszukiwaniem

informacji koniecznych do jej wykonywania. Z możliwości wyszukiwania takich

informacji nie korzystało w ogóle 12,7% badanych (13,8% kobiet i 11,5% mężczyzn)

(zob. wykres 39). Informacji potrzebnych do wykonywania pracy, z częstotliwością

do kilku razy dziennie, poszukiwali najczęściej badani reprezentujący

mikroprzedsiębiorstwa (57,4%). Wraz z wielkością firmy odsetek uczestników

badania, szukających takich informacji malał, jednakże nadal był wysoki.

W przypadku małych przedsiębiorstw wynosił 53,7%, a w przypadku średnich firm

49,4% (zob. wykres 40).

55,0%

13,7%

13,4%

3,7%

1,5%

12,7%

52,0%

13,4%

15,4%

4,4%

1,0%

13,8%

58,0%

14,0%

11,5%

3,0%

2,0%

11,5%

Kilka razy dziennie

Raz dziennie



Kilka razy w roku

Nie korzystam

Wykres 39. Częstotliwość wyszukiwania informacji koniecznych do wykonywania pracy z podziałem na płeć

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni


72

Kilkukrotnie w ciągu dnia ankietowani (16,2%) wyszukiwali informacje

nie związane z wykonywaną pracą. W tej grupie było trzykrotnie więcej mężczyzn

(24%), niż kobiet (8,4%). Z możliwości poszukiwania takich informacji nie korzystało

w ogóle 42,3% respondentów (45,5% kobiet i 39% mężczyzn) (zob. wykres 41).

Najczęściej, do kilku razy dziennie, pracownicy mikroprzedsiębiorstw (20,9%)

wyszukiwali informacje nie związane z zakresem swoich obowiązków. W tym

wymiarze, wraz z wzrostem przedsiębiorstwa można zaobserwować tendencję

spadkową. W przypadku małych firm 12,6% ankietowanych potwierdziło

poszukiwanie takich informacji. W firmach średnich odsetek ten zmniejszył

się o połowę i wyniósł 6,5%. Wraz z wzrostem przedsiębiorstwa rósł procent

ankietowanych pracowników (36,5% mikro-, 42,2% małych, 59,7% średnich

przedsiębiorstw), którzy w swojej pracy w ogóle nie korzystali z możliwości

wyszukiwania danych nie związanych z pracą zawodową (zob. wykres 42).

57,4% 53,7%

49,4%

12,6% 12,6%

18,2% 13,5% 14,7%

11,7%

3,9% 1,1%

6,5%

1,3% 2,1% 1,3%

11,3%

15,8% 12,9%


Wykres 40. Częstotliwość wyszukiwania informacji koniecznych do wykonywania pracy z podziałem na wielkość firmy




73

Pytani o częstotliwość korzystania w czasie pracy z komunikatorów

internetowych, 32,8% respondentów (30,1% kobiet i 35,5% mężczyzn) stwierdziło,

że używają ich kilkukrotnie w ciągu dnia. 48% badanych (51,5% kobiet i 44,5%

mężczyzn) wskazało, iż z komunikatorów w pracy nie korzysta w ogóle (zob. wykres

43). Wraz ze wzrostem wielkości firmy spadała liczba respondentów (35,7% mikro-,

16,2%

13,7%

9,9%

12,7%

5,2%

42,3%

8,4%

12,9%

11,4%

14,9%

6,9%

45,5%

24,0%

14,5%

8,5%

10,5%

3,5%

39,0%

Kilka razy dziennie

Raz dziennie



Kilka razy w roku

Nie korzystam

Wykres 41. Częstotliwość wyszukiwania informacji nie związanych z pracą z podziałem na płeć

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni

20,9% 12,6%

6,5%

16,5% 10,5%

9,1% 11,7% 10,5%

3,9%

9,6%

16,8% 16,9%

4,8% 7,4%

3,9%

36,5%

42,2%

59,7%


Wykres 42. Częstotliwość wyszukiwania informacji nie związanych z pracą z podziałem na wielkość przedsiębiorstwa




74

31,6% małych, 26% średnich przedsiębiorstw) korzystających w swojej pracy

z komunikatorów kilkukrotnie w ciągu dnia (zob. wykres 44).

W zakresie częstotliwości korzystania w czasie pracy z czatów i forów

dyskusyjnych, najwięcej respondentów – 67,2% (77,7% kobiet i 56,5% mężczyzn)

wskazało, iż nie wykorzystuje Internetu do takich celów. Zaledwie

32,8%

9,5%

4,2%

2,5%

3,0%

48,0%

30,1%

10,4%

3,5%

2,0%

2,5%

51,5%

35,5%

8,5%

5,0%

3,0%

3,5%

44,5%

Kilka razy dziennie

Raz dziennie



Kilka razy w roku

Nie korzystam

Wykres 43. Częstotliwość korzystania z komunikatorów z podziałem na płeć

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni

35,7%

31,6%

26,0%

7,8% 10,5%

13,0%

6,5%

1,1% 1,3% 3,0% 2,1% 1,3% 2,2%

4,2% 3,9%

44,8%

50,5%

54,5%


Wykres 44. Częstotliwość korzystania z komunikatorów z podziałem na wielkość przedsiębiorstwa




75

3,5% ankietowanych (2% kobiet i 5% mężczyzn) używało w czasie pracy Internet

do prowadzenia dyskusji na czatach i forach dyskusyjnych (zob. wykres 45).

Odsetek pracowników mikroprzedsiębiorstw, którzy kilkukrotnie w ciągu dnia

wykorzystywali w tym celu Internet wynosił 4,8%, natomiast w małych firmach

odsetek ten wyniósł 3,2%. Żadna z osób zatrudnionych w średnim

przedsiębiorstwie nie korzystała z czatów lub forów dyskusyjnych kilkukrotnie

w ciągu dnia (zob. wykres 46).

Większość respondentów w zakresie swojej pracy nie korzystało

z możliwości telefonowania przez Internet (80,6%) oraz nie przeprowadzało

wideokonferencji (82,8%). W przypadku możliwości wykonywania telefonicznych

połączeń internetowych, jedynie 4,2% badanych wskazało, iż korzysta z niej kilka

razy dziennie. Odsetek badanych w zakresie korzystania z wideokonferencji

kilkukrotnie w ciągu dnia wyniósł 2,2% (zob. wykres 47).

3,5%

8,0%

7,9%

8,7%

4,7%

67,2%

2,0%

4,5%

5,9%

6,4%

3,5%

77,7%

5,0%

11,5%

10,0%

11,0%

6,0%

56,5%

Kilka razy dziennie

Raz dziennie



Kilka razy w roku

Nie korzystam

Wykres 45. Częstotliwość korzystania z czatów i forów dyskusyjnych z podziałem na płeć

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni


76

Rozmówcy zapytani o częstotliwość pobierania i instalowania programów,

w 6,2% (3% kobiet i 9,5% mężczyzn) przypadków odpowiedzieli, iż korzystają

z takiej możliwości kilka razy dziennie. Kilka razy w miesiącu tą umiejętność

wykorzystuje 19,7% badanych (18,8% kobiet i 20,5% mężczyzn).

44,5% uczestników badania takich funkcji nie używało w ogóle (53,5% kobiet

i 35,5% mężczyzn) (zob. wykres 48). Pracownicy małych przedsiębiorstw (8,4%)

pobierali i instalowali programy kilkukrotnie w ciągu dnia. Jednocześnie, z tą samą

częstotliwością, takie działania były wykonywane przez 7,4% pracowników

mikroprzedsiębiorstw. 3,9% respondentów z średnich firm zajmowało się

pobieraniem i instalowaniem programów raz dziennie (zob. wykres 49).

4,8% 3,2% 0,0%

9,1% 6,3% 6,5% 7,8% 8,4% 7,8% 10,4%

4,2% 9,1%

5,7% 2,1%

5,2%

62,2%

75,8% 71,4%


Wykres 46. Częstotliwość korzystania z czatów i forów dyskusyjnych z podziałem na wiekość przedsiębiorstwa



4,2%

2,8%

3,5%

4,7%

4,2%

80,6%

2,2%

1,3%

3,5%

2,5%

7,7%

82,8%

Kilka razy dziennie

Raz dziennie



Kilka razy w roku

Nie korzystam

Wykres 47. Częstotliwość telefonowania przez Internet oraz korzystania z wideokonferencji

Telefonowanie przez internet Wideokonferencje


77

Ponad połowa badanych (69,1%) kilkukrotnie w ciągu dnia, zajmowała

się przeglądaniem stron internetowych. W tej grupie znacznie mniej było kobiet

(62,8%), niż mężczyzn (75,5%). Równy wynik uzyskano dla 9,5% odpowiedzi

6,2%

4,5%

9,7%

19,7%

15,4%

44,5%

3,0%

1,0%

6,4%

18,8%

17,3%

53,5%

9,5%

8,0%

13,0%

20,5%

13,5%

35,5%

Kilka razy dziennie

Raz dziennie



Kilka razy w roku

Nie korzystam

Wykres 48. Częstotliwość pobierania i instalowania programów z podziałem na płeć

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni

7,4% 8,4%

0,0%

5,2% 3,2% 3,9%

10,0% 11,6%

6,5%

23,0%

12,6% 18,2%

15,7%

10,5%

20,8%

38,7%

53,7% 50,6%


Wykres 49. Częstotliwość pobierania i instalowania programów z podziałem na wielkość przedsiębiorstwa




78

ankietowanych, którzy w ogóle nie przeznaczają swojego czasu pracy

na przeglądanie stron www (zob. wykres 50).

Najwięcej ankietowanych (75,3%) przeglądających strony internetowe kilka

razy dziennie było wśród pracowników mikroprzedsiębiorstw. Wielkość firmy

w tym przypadku wpływa na spadek ilości pracowników (68,4% w małych

i 52% w średnich przedsiębiorstwach), którzy z tą częstotliwością używają

przeglądarek internetowych. 20,7% pracowników średnich firm podejmuje takie

działania raz dziennie. Jest to ponad dwukrotnie większy wynik w porównaniu

z ilością ankietowanych reprezentujących przedsiębiorstwa z przedziału mikro-

i małych przedsiębiorstw (odpowiednio 7,8% i 8,4%) (zob. wykres 51).

69,1%

10,4%

5,0%

5,0%

1,0%

9,5%

62,8%

14,9%

5,0%

7,4%

0,5%

9,4%

75,5%

6,0%

5,0%

2,5%

1,5%

9,5%

Kilka razy dziennie

Raz dziennie



Kilka razy w roku

Nie korzystam

Wykres 50. Częstotliwość przeglądania stron www z podziałem na płeć

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni


79

Dokształcanie w formie kursów lub szkoleń internetowych z częstotliwością

kilku razy w ciągu roku wskazało 15,2% ankietowanych (15,4% kobiet

i 15% mężczyzn). 5,2% respondentów (4% kobiet i 6,5% mężczyzn) korzystało

z kursów lub szkoleń internetowych kilkukrotnie w ciągu dnia. Rozmówców

nie korzystających ze szkoleń internetowych w ogóle odnotowano 58%

(60,9% kobiet i 55% mężczyzn) (zob. wykres 52). Z analizy danych wynika,

iż wielkość firmy miała wpływ na wzrost odsetka pracowników (12,2% w mikro-,

14,7% w małych i 18,2% w średnich przedsiębiorstwach), którzy korzystali z kursów

i szkoleń internetowych kilkukrotnie w ciągu miesiąca (zob. wykres 53).

75,3% 68,4%

52,0%

7,8% 8,4%

20,7%

5,2% 5,3% 3,9% 3,5%

7,4% 6,5%

0,4% 0,0% 3,9%

7,8% 10,5% 13,0%


Wykres 51. Częstotliwość przeglądania stron www z podziałem na wielkość przedsiębiorstwa



5,2%

2,5%

5,2%

13,9%

15,2%

58,0%

4,0%

2,5%

5,5%

11,7%

15,4%

60,9%

6,5%

2,5%

5,0%

16,0%

15,0%

55,0%

Kilka razy dziennie

Raz dziennie



Kilka razy w roku

Nie korzystam

Wykres 52. Częstotliwość korzystania z kursów lub szkoleń przez Internet z podziałem na płeć

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni


80

Z zakupów internetowych w swojej pracy nie korzystało w ogóle

48,3% ankietowanych (55,5% kobiet i 41% mężczyzn). Takie transakcje

z częstotliwością kilku razy w miesiącu były dokonywane przez 17,9% uczestników

badania (14,4% kobiet i 21,5% mężczyzn). Kilkukrotnie w ciągu dnia kupowanie

produktów i usług przez Internet zostało potwierdzone przez 7,2% respondentów

(6,4% kobiet i 8% mężczyzn) (zob. wykres 54).

4,4% 7,4%

5,2% 2,2% 3,2% 2,6%

5,2% 6,3% 3,9%

12,2% 14,7%

18,2% 17,4%

10,5% 14,3%

58,7% 57,9% 55,8%


Wykres 53. Częstotliwość korzystania z kursów lub szkoleń przez Internet z podziałem na wielkość przedsiębiorstwa



7,2%

3,2%

10,5%

17,9%

12,9%

48,3%

6,4%

2,4%

8,4%

14,4%

12,9%

55,5%

8,0%

4,0%

12,5%

21,5%

13,0%

41,0%

Kilka razy dziennie

Raz dziennie



Kilka razy w roku

Nie korzystam

Wykres 54. Częstotliwość kupowania produktów lub usług przez Internet (poza aukcjami) z podziałem na płeć

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni


81

Największy odsetek ankietowanych (11,3%) dokonujących zakupów

internetowych kilka razy dziennie, był wśród pracowników mikroprzedsiębiorstw.

Wielkość firmy w tym przypadku miała wpływ na spadek odsetka pracowników

(2,1% w małych i 1,3% w średnich przedsiębiorstwach), którzy z tą częstotliwością

dokonywali takich transakcji internetowych (zob. wykres 55).

Uczestnicy badania zapytani o częstotliwość udziału w aukcjach

internetowych, w 8,2% odpowiedzi wskazali, iż korzystają z takich aplikacji

kilkukrotnie w ciągu dnia. W grupie tej znalazło się ponad dwukrotnie mniej kobiet

(5%), niż mężczyzn (11,5%). 11,9% badanych (9,4% kobiet i 14,5% mężczyzn)

wskazało, iż uczestniczy w aukcjach internetowych kilka razy w roku

(zob. wykres 56).

Kilkukrotne w ciągu dnia uczestnictwo w aukcjach, wskazało

13% reprezentantów pracujących w mikroprzedsiębiorstwach (dla porównania

w małych firmach odsetek takich ankietowanych wyniósł 3,2%, natomiast

w firmach średnich nie było ich w ogóle) (zob. wykres 57).

11,3%

2,1% 1,3% 4,4% 3,2%

0,0%

8,7% 14,7%

10,4%

19,1% 15,8% 16,9% 13,9% 12,6% 10,4%

42,6%

51,6%

61,0%


Wykres 55. Częstotliwość kupowania produktów lub usług przez Internet (poza aukcjami) z podziałem na wielkość przedsiębiorstwa




82

17,4% respondentów wskazało, iż korzysta z internetowego konta

bankowego kilka razy dziennie. Taka odpowiedź została udzielona przez 14,4%

kobiet i 20,5% mężczyzn. Kilka razy w tygodniu internetowy rachunek bankowy

wykorzystywany był przez 17,4% ankietowanych (17,3% kobiet i 17,5% mężczyzn).

Natomiast w ogóle nie korzystało z takiego rozwiązania 42,5% uczestników badania

(43,6% kobiet i 41,5% mężczyzn). Jednocześnie należy zauważyć, iż nie wszyscy

ankietowani mieli umocowanie do korzystania z firmowego rachunku bankowego

(zob. wykres 58).

8,2%

3,5%

5,5%

9,2%

11,9%

61,7%

5,0%

3,5%

1,5%

7,9%

9,3%

72,8%

11,5%

3,5%

9,5%

10,5%

14,5%

50,5%

Kilka razy dziennie

Raz dziennie



Kilka razy w roku

Nie korzystam

Wykres 56. Częstotliwość uczestnictwa w aukcjach internetowych z podziałem na płeć

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni

13,0%

3,2% 0,0%

4,8% 3,2% 0,0%

5,2% 7,4% 3,9%

12,2%

5,4% 5,2% 11,8%

8,2%

16,9%

53,0%

72,6% 74,0%


Wykres 57. Częstotliwość uczestnictwa w aukcjach internetowych z podziałem na wielkość przedsiębiorstwa




83

Największy odsetek ankietowanych (26,5%), którzy korzystali z bankowości

elektronicznej kilka razy dziennie, był wśród pracowników mikroprzedsiębiorstw.

Wielkość firmy w tym przypadku miała wpływ na znaczny spadek ilości

pracowników (5,3% w małych i 5,2% w średnich przedsiębiorstwach), którzy

z tą częstotliwością korzystali z bankowości internetowej (zob. wykres 59).

17,4%

12,4%

17,4%

7,5%

2,7%

42,6%

14,4%

12,9%

17,3%

7,8%

4,0%

43,6%

20,5%

12,0%

17,5%

7,0%

1,5%

41,5%

Kilka razy dziennie

Raz dziennie



Kilka razy w roku

Nie korzystam

Wykres 58. Częstotliwość korzystania z konta bankowego przez Internet z podziałem na płeć

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni

26,5%

5,3% 5,2%

14,8% 12,6%

5,2%

16,1%

11,6%

28,6%

5,2%

12,6%

7,8%

1,3% 3,2%

6,5%

36,1%

54,7%

46,8%


Wykres 59. Częstotliwość korzystania z konta bankowego przez Internet z podziałem na wielkość przedsiębiorstwa




84

Ostatnie pytanie w tym module dotyczyło częstotliwości używania przez

badanych określonych aplikacji komputerowych. Codzienne korzystanie z edytora

tekstu potwierdziło 63,6% ankietowanych, natomiast kilka razy w tygodniu 20,2%.

Jedynie 8,2% badanych używało edytorów tekstu sporadycznie, przy czym

8% nie korzystało z niego w ogóle. 49,7% badanych nie korzystało z programów

graficznych oraz programów do tworzenia prezentacji. Natomiast

65,7% pracowników używało w codziennej pracy oprogramowanie specjalistyczne

związane z działalnością firmy. Dla około 44% respondentów codziennie używanym

oprogramowaniem był arkusz kalkulacyjny oraz baza danych (zob. wykres 60).

Edytor tekstu w pracy codziennej wykorzystywany był przez 63,4% kobiet.

Inne aplikacje, które z dużą częstotliwością badane kobiety użytkowały codziennie

to: programy specjalistyczne związane z działalnością firmy (61,9%), bazy danych

(45,5%) oraz arkusze kalkulacyjne (42,6%). Jednocześnie można zauważyć, iż ponad

jedna czwarta ankietowanych kobiet nie korzystała z programów specjalistycznych

związanych z działalnością przedsiębiorstwa (zob. wykres 61).

63,6%

10,0%

5,5%

44,5%

44,0%

65,7%

20,2%

13,2%

10,5%

22,2%

16,4%

7,2%

8,2%

27,1%

34,3%

16,9%

18,2%

4,7%

8,0%

49,7%

49,7%

16,4%

21,4%

22,4%

Edytor tekstu

Program graficzny

Program do tworzenia prezentacji

Arkusz kalkulacyjny

Baza danych

Oprogramy specjalistyczne

Wykres 60. Częstotliwość korzystania z aplikacji komputerowych ogólnie

Codziennie Kilka razy w tygodniu Sporadycznie Nie korzystam


85

W przypadku mężczyzn jedna piąta z nich nie używała programów

specjalistycznych związanych z działalnością przedsiębiorstwa, a prawie 70%

wykorzystywało je codziennie. Edytory tekstów w codziennej pracy używane były

przez 64% ankietowanych, natomiast 21% wykorzystywało je kilka razy w tygodniu.

Na arkuszach kalkulacyjnych i bazach danych codziennie pracowało średnio

44,5% mężczyzn (zob. wykres 62).

Edytory tekstów, w codziennej pracy wykorzystywane z prawie tą samą

częstotliwością były przez pracowników mikro-, małych jak i średnich

przedsiębiorstw. Natomiast niewielką różnicę można zauważyć pomiędzy

wskazaniami zatrudnionych, które dotyczyły używania edytorów kilka razy

w tygodniu (22,6% mikro-, 20% małe, 13% średnie). Największy odsetek firm

63,4%

7,0%

5,5%

42,6%

45,5%

61,9%

19,3%

8,9%

11,4%

19,3%

17,8%

6,9%

9,4%

26,7%

29,2%

18,3%

18,8%

5,5%

7,9%

57,4%

53,9%

19,8%

17,9%

25,7%

Edytor tekstu

Program graficzny


Arkusz kalkulacyjny

Baza danych


Wykres 61. Częstotliwość korzystania z aplikacji komputerowych wśród kobiet


64,0%

13,0%

5,5%

46,5%

42,5%

69,5%

21,0%

17,5%

9,5%

25,0%

15,0%

7,5%

7,0%

27,5%

39,5%

15,5%

17,5%

4,0%

8,0%

42,0%

45,5%

13,0%

25,0%

19,0%

Edytor tekstu

Program graficzny


Arkusz kalkulacyjny

Baza danych


Wykres 62. Częstotliwość korzystania z aplikacji komputerowych wśród mężczyzn



86

w których pracownicy nie korzystali z programów graficznych został

zaobserwowany w segmencie małych przedsiębiorstw (56,8%), a najmniejszy

wśród średnich firm (44,2%). Wyraźną linię trendu można zaobserwować

w przypadku częstotliwości wykorzystywania w pracy arkuszy kalkulacyjnych.

Pracownicy z 59,2% mikro-, 70,6% małych i 84,4% średnich przedsiębiorstw używali

ich codziennie lub kilka razy w tygodniu. Mniej wyraźną zależność zaobserwowano

pomiędzy wielkością przedsiębiorstwa a częstotliwością korzystania przez

pracowników ze specjalnego oprogramowania związanego z działalnością firmy.

Było ono użytkowane codziennie lub kilka razy w tygodniu przez respondentów

z 70,8% mikro-, 73,6% małych i 77,9% średnich przedsiębiorstw (zob. wykresy: 63,

64, 65).

61,7%

11,3%

2,6%

37,0%

43,0%

65,6%

22,6%

17,8%

10,0%

22,2%

19,1%

5,2%

8,3%

22,2%

30,9%

20,8%

15,7%

4,4%

7,4%

48,7%

56,5%

20,0%

22,2%

24,8%

Edytor tekstu

Program graficzny


Arkusz kalkulacyjny

Baza danych


Wykres 63. Częstotliwość korzystania z aplikacji komputerowych wśród mikro-przedsiębiorstw


65,3%

6,3%

11,6%

48,4%

42,0%

61,0%

20,0%

5,3%

8,4%

22,2%

9,5%

12,6%

4,2%

31,6%

31,6%

14,7%

23,2%

5,3%

10,5%

56,8%

48,4%

14,7%

25,3%

21,1%

Edytor tekstu

Program graficzny


Arkusz kalkulacyjny

Baza danych


Wykres 64. Częstotliwość korzystania z aplikacji komputerowych wśród małych przedsiębiorstw



87

2.5 Potrzeby szkoleniowe i edukacyjne

Ta część ankiety miała na celu identyfikację potrzeb szkoleniowych wśród

pracowników śląskich MMSP. Aktualizacja wiedzy z obszaru obsługi sprzętu

komputerowego i Internetu jest bardzo ważnym czynnikiem zapobiegającym

wykluczeniu cyfrowemu ze względu na umiejętności z zakresu ICT. Sektor ICT jest

jednym z najszybciej rozwijających się, które mają duży wpływ na gospodarkę.

Nowoczesne technologie teleinformatyczne ułatwiają korzystanie z treści

cyfrowych oraz uelastyczniają procesy w organizacjach, a nieustanny rozwój

wymusza aktualizację wiedzy w zakresie ich wykorzystania. Z uzyskanych danych

wynika, iż w ciągu ostatnich dwóch lat 78,4% ankietowanych (78,7% kobiet

i 78% mężczyzn) podniosło swoje umiejętności korzystania z komputera

i Internetu (zob. wykres 66).

67,5%

10,4%

6,5%

62,3%

49,3%

71,4%

13,0%

9,1%

14,3%

22,1%

16,9%

6,5%

13,0%

36,3%

48,0%

7,8%

19,5%

5,2%

6,5%

44,2%

31,2%

7,8%

14,3%

16,9%

Edytor tekstu

Program graficzny


Arkusz kalkulacyjny

Baza danych


Wykres 65. Częstotliwość korzystania z aplikacji komputerowych wśród średnich przedsiębiorstw


78,4%

21,6%

78,7%

21,3%

78,0%

22,0%

Tak Nie

Wykres 66. Podnoszenie umiejętności korzystania z komputera i Internetu w ciągu ostatnich dwóch lat

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni


88

Wśród sposobów podwyższania swoich umiejętności cyfrowych, badani

najczęściej wskazywali na samokształcenie w trakcie wykonywania pracy. Takie

samodzielne podnoszenie umiejętności zostało potwierdzone przez

72,9% ankietowanych (71,8% kobiet i 74% mężczyzn). Przy pomocy

współpracowników, w tym przełożonych, wiedzę aktualizowało 47,8% uczestników

badania (49% kobiet i 46,5% mężczyzn). Prawie jedna trzecia pytanych – 31,6%

(37,1% kobiet i 26% mężczyzn) podnosiła swoje umiejętności z zakresu ICT

przy pomocy krewnych i znajomych. Za pomocą książek i płyt CD taką wiedzę

we własnym zakresie pogłębiało 28,9% respondentów (25,3% kobiet

i 32,5% mężczyzn). Zorganizowane kursy i szkolenia, jako sposób na podnoszenie

umiejętności korzystania z komputera i Internetu, cieszyły się wśród badanych

mniejszą popularnością, niż metody wskazane powyżej. Na uwagę zasługuje fakt,

iż doszkalanie umiejętności cyfrowych z własnej inicjatywy, które było

współfinansowanie ze środków Unii Europejskiej, zostało wskazane przez zaledwie

5,7% uczestników badania (8,4% kobiet i 3% mężczyzn) (zob. wykres 67).

Samodzielne podnoszenie umiejętności korzystania z komputera i Internetu

podczas wykonywania pracy zostało wskazane przez 76,1% respondentów

zatrudnionych w mikroprzedsiębiorstwach. Również duża liczba reprezentantów

małych i średnich firm wskazała na taki sposób dokształcania (odpowiednio 67,4%

i 70,1%). Pomoc współpracowników, w tym przełożonych, jako metoda

podnoszenia umiejętności komputerowych została wskazana przez połowę

ankietowanych pracujących w mikroprzedsiębiorstwach, 46,8% badanych

z średnich oraz 43,2% pytanych zatrudnionych w małych firmach. Podnoszenie

z własnej inicjatywy kwalifikacji komputerowych, współfinansowanych ze środków

Unii Europejskiej, najpopularniejsze było wśród ankietowanych reprezentujących

średnie przedsiębiorstwa (16,9%). Ponadto w średnich firmach wystąpił wysoki

odsetek badanych (13%), którzy jako sposób na podnoszenie umiejętności

cyfrowych, wskazali doszkalanie z własnej inicjatywny przy współfinansowaniu lub

Pro

jekt wsp

ółfin

anso

wan

y przez U

nię Eu

rop

ejską ze środ

ków

Euro

pejskiego

Fun

du

szu Sp

ołeczn

ego

89

72,9%

28,9%

47,8%

31,6%

9,7%

5,7%

9,7%

7,5%

1,0%

71,8%

25,3%

49,0%

37,1%

8,9%

8,4%

8,4%

6,4%

1,0%

74,0%

32,5%

46,5%

26,0%

10,5%

3,0%

11,0%

8,5%

1,0%

Samodzielnie podczas wykonywanej pracy

Samodzielnie z książek, CD

Przy pomocy współpracowników (w tym przełożonych)

Przy pomocy krewnych i znajomych

Kursy/szkolenia z inicjatywy pracodawcy, przez niego finansowane

Kursy/szkolenia z własnej inicjatywy współfinansowane ze środków UE

Kursy/szkolenia z własnej inicjatywy finansowane ze środków własnych

Kursy/szkolenia z własnej inicjatywy współfinansowane przez pracodawcę

Inne

Wykres 67. Sposób podnoszenia umiejętności komputerowych z podziałem na płeć

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni


90

finansowaniu przez pracodawcę. Z wyników ankiety wynika również,

iż dokształcanie zorganizowane w formie szkoleń i kursów najczęściej realizowane

było wśród badanych reprezentujących średnie przedsiębiorstwa (zob. wykres 68).

Respondenci zapytani o możliwość udziału w bezpłatnym szkoleniu

na temat wykorzystania komputera bądź Internetu w pracy zawodowej, w 62,4%

odpowiedzi (69,8% kobiet i 55% mężczyzn) potwierdzili chęć uczestnictwa w takiej

formie podnoszenia kwalifikacji cyfrowych. Ponad jedna trzecia badanych (37,6%)

76,1%

67,4%

70,1%

30,9%

24,2%

28,6%

50,0%

43,2%

46,8%

36,4%

7,8%

8,4%

16,9%

5,7%

5,3%

6,5%

10,0%

8,4%

10,4%

4,8%

9,5%

13,0%

1,3%

0,0%

1,3%

Mikro

Małe

Średnie

Wykres 68. Sposób podnoszenia umiejętności komputerowych z podziałem na wielkość przedsiębiorstwa

Samodzielnie podczas wykonywanej pracy

Samodzielnie z książek, CD

Przy pomocy współpracowników (w tym przełożonych)

Przy pomocy krewnych i znajomych

Kursy/szkolenia z inicjatywy pracodawcy, przez niego finansowane

Kursy/szkolenia z własnej inicjatywy współfinansowane ze środków UE

Kursy/szkolenia z własnej inicjatywy finansowane ze środków własnych

Kursy/szkolenia z własnej inicjatywy współfinansowane przez pracodawcę

Inne


91

nie była zainteresowana udziałem w bezpłatnym szkoleniu o takiej tematyce.

W tej grupie znalazło się 30,2% kobiet oraz 45% mężczyzn (zob. wykres 69).

Badani, którzy potwierdzili chęć uczestnictwa w bezpłatnym szkoleniu

z obszaru wykorzystania komputera bądź Internetu w pracy zawodowej, zostali

poproszeni o wybór konkretnej tematyki szkoleń. Ankietowani wskazywali

najczęściej na chęć podnoszenia własnych kwalifikacji z obsługi arkusza

kalkulacyjnego. Chętnych na udział w kursie o takiej tematyce było

33,8% respondentów (41,6% kobiet i 26% mężczyzn). Następnymi tematami

wskazywanymi przez osoby zainteresowane bezpłatnym kursem były grafika

komputerowa (32,3%, w tym 34,7% kobiet i 30% mężczyzn) i projektowanie stron

www (32,3%, w tym 33,2% kobiet i 31,5% mężczyzn). 28,1% respondentów

(29,7% kobiet i 26,5% mężczyzn) wyraziło zainteresowanie programami

wspierającymi rozwiązania handlowe. Ponadto uczestnicy badania, z grupy

zainteresowanej bezpłatnym doszkalaniem, również często wskazywali na kursy:

z najnowszych rozwiązań technicznych w branży ICT (26,6%, w tym 27,2% kobiet

i 26% mężczyzn), rozwiązań usprawniających komunikację z klientami (26,6%,

w tym 30,7% kobiet i 22,5% mężczyzn) oraz programami wspierającymi

zarządzanie czasem (25,1%, w tym 26,7% kobiet i 23,5% mężczyzn). Respondenci

najrzadziej wskazywali na szkolenia z obsługi bankowości elektronicznej (6,5%,

w tym 7,9% kobiet i 5% mężczyzn), a także korzystania z poczty elektronicznej

(6,7%, w tym 5,9% kobiet i 7,5% mężczyzn). Mniejszą popularnością cieszyły się

62,4%

37,6%

69,8%

30,2%

55,0%

45,0%

Tak Nie

Wykres 69. Chęć wzięcia udziału w bezpłatnym szkoleniu na temat wykorzystania komputera bądź Internetu w pracy zawodowej

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni


92

również tematy związane z ogólną obsługą Internetu oraz poszukiwaniem

informacji w Internecie (dla obu odpowiedzi uzyskano tożsame wyniki - 9,2%,

w tym 10,9% kobiet i 7,5% mężczyzn). Mniejsze zainteresowanie szkoleniami

dotyczącymi obsługi poczty elektronicznej, Internetu czy też ogólnej obsługi

komputera wynika z faktu, iż badani z tej grupy wykorzystują te aplikacje

codziennie w swojej pracy zawodowej. Częste użytkowanie tych narzędzi ma

wpływ na wysoki poziom umiejętności ich wykorzystania. W przypadku

umiejętności obsługi arkusza kalkulacyjnego, grafiki komputerowej, projektowania

stron www, można wysnuć twierdzenie odwrotne. Brak użytkowania w ogóle lub

bardzo rzadkie używanie tych aplikacji ma wpływ na niski poziom umiejętności ich

wykorzystania (zob. wykres 70).

Ankietowani reprezentujący mikroprzedsiębiorstwa, którzy wyrazili chęć

udziału w bezpłatnych szkoleniach związanych z podnoszeniem umiejętności

cyfrowych wykorzystywanych w pracy zawodowej, najchętniej uczestniczyliby

w kursach z grafiki komputerowej (34,4%), projektowania stron www (32,2%),

obsługi arkusza kalkulacyjnego (28,5%) oraz rozwiązań wspierających obsługę

handlową (27%). W tej grupie badanych najrzadziej wskazywaną tematyką była

obsługa poczty elektronicznej (3,9%), korzystanie z internetowych usług

bankowych (4,8%), szukanie informacji w Internecie (6,5%) oraz ogólna obsługa

Internetu (10%). Uczestnicy badania, pracujący w małych przedsiębiorstwach,

którzy byli zainteresowani bezpłatnymi szkoleniami z zakresu umiejętności ICT,

najchętniej podnieśliby swoje kompetencje z obsługi arkusza kalkulacyjnego

(42,1%), projektowania stron www (34,7%), tworzenia prezentacji (33,7%)

oraz rozwiązań programowych usprawniających komunikację z klientami (31,6%).

Najmniejszym powodzeniem wśród tej grupy respondentów cieszyły się kursy

o tematyce związanej z ogólną obsługą Internetu (8,4%), korzystaniem

z bankowości internetowej (9,5%), obsługą poczty elektronicznej (10,5%),

poszukiwaniem informacji w Internecie (12,6%) oraz załatwianiem spraw


93

urzędowych przez Internet (12,6%). Wśród ankietowanych pracujących w średnich

firmach najpopularniejsze okazały się szkolenia z obsługi arkusza kalkulacyjnego

(40,3%), rozwiązań programowych służących zarządzaniu czasem (37,7%),

najnowszych osiągnięć z zakresu ICT (35,1%) oraz rozwiązań służących zarządzaniu

personelem (33,8%). Jednocześnie ci sami respondenci wyrazili niskie

33,8%

32,3%

32,3%

28,1%

26,6%

26,6%

25,4%

25,1%

24,9%

23,4%

22,4%

16,7%

13,7%

12,9%

12,7%

9,2%

9,2%

6,7%

6,5%

41,6%

34,7%

33,2%

29,7%

27,2%

30,7%

32,7%

26,7%

28,2%

19,8%

22,3%

19,8%

14,4%

14,4%

15,4%

10,9%

10,9%

5,9%

7,9%

26,0%

30,0%

31,5%

26,5%

26,0%

22,5%

18,0%

23,5%

21,5%

27,0%

22,5%

13,5%

13,0%

11,5%

10,0%

7,5%

7,5%

7,5%

5,0%

Obsługa arkusza kalkulacyjnego

Grafika komputerowa

Projektowanie stron www

Rozwiązania służące obsłudze handlowej

Nowinki techniczne

Rozwiązania usprawniające komunikację z klientami


Rozwiązania służące zarządzaniu czasem

Korzystanie z baz danych

Tematyka bezpieczeństwa w sieci

Rozwiązania służące zarządzaniu personelem

Obsługa edytora tekstu

Rozwiączania służące zarządzaniem produkcją

Ogólna obsługa komputera

Załatwatwianie spraw urzżedowych przez Internet

Ogólna obsługa Internetu

Szukanie informacji w Internecie

Obsługa poczty elektronicznej

Korzystanie z usług bankowych przez Internet

Wykres 70. Wybór szkolenia z podziałem na płeć

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni


94

zainteresowanie dokształcaniem w zakresie ogólnej obsługi Internetu (7,8%),

internetowych usług bankowych (7,8%), obsługi poczty elektronicznej (10,4%)

oraz ogólnej obsługi komputera (11,7%) (zob. wykres 71).

28,3%

42,1%

40,3%

34,4%

29,5%

29,9%

32,2%

34,7%

29,9%

27,0%

29,5%

29,9%

23,9%

26,3%

35,1%

23,0%

31,6%

31,2%

20,0%

33,7%

31,2%

20,0%

27,4%

37,7%

21,7%

29,5%

28,6%

20,9%

26,3%

27,3%

17,8%

24,2%

33,8%

13,5%

22,1%

19,5%

11,7%

13,7%

19,5%

13,0%

13,7%

11,7%

12,6%

12,6%

13,0%

10,0%

8,4%

7,8%

6,5%

12,6%

13,0%

3,9%

10,5%

10,4%

4,8%

9,5%

7,8%

Mikro

Małe

Średnie

Wykres 71. Wybór szkolenia z podziełm na wielkość przedsiębiorstwa

Obsługa arkusza kalkulacyjnego Grafika komputerowa

Projektowanie stron www Rozwiązania służące obsłudze handlowej

Nowinki techniczne Rozwiązania usprawniające komunikację z klientami

Tworzenie prezentacji Rozwiązania służące zarządzaniu czasem

Korzystanie z baz danych Tematyka bezpieczeństwa w sieci

Rozwiązania służące zarządzaniu personelem Obsługa edytora tekstu

Rozwiączania służące zarządzaniem produkcją Ogólna obsługa komputera

Załatwatwianie spraw urzżedowych przez Internet Ogólna obsługa Internetu

Szukanie informacji w Internecie Obsługa poczty elektronicznej

Korzystanie z usług bankowych przez Internet


95

2.6 Bariery korzystania z komputera i/lub Internetu w pracy

Identyfikacja ograniczeń korzystania z komputera i Internetu wśród

ankietowanych jest ważnym elementem formułowania wniosków na temat

wykluczenia cyfrowego śląskich MMSP. Jednym z podstawowych czynników, który

blokuje dostęp do ICT jest brak wystarczających środków finansowych lub niechęć

ich wydatkowania z powodu trwającego kryzysu gospodarczego. Zwłaszcza

w sektorze MMSP wydatki na ten cel mogą nie być uważane za priorytetowe.

Ankietowani zapytani o bariery w korzystaniu z komputera w miejscu pracy,

w większości (58%) wskazali, iż takie nie występują. Odpowiedzi takiej udzieliło

56,9% kobiet oraz 59% mężczyzn. Dla 18,9% respondentów (20,8% kobiet

i 17% mężczyzn) istotnym ograniczeniem w korzystaniu ze sprzętu komputerowego

był brak odpowiedniej wiedzy lub umiejętności. Brak odpowiedniego

oprogramowania został wskazany przez 17,2% pytanych (13,4% kobiet

i 21% mężczyzn). W następnej kolejności wystąpił brak sprzętu o odpowiednich

parametrach bądź jakości (16,2%, w tym 16,8% kobiet i 15,5% mężczyzn) oraz brak

dostatecznej ilości sprzętu komputerowego w firmie (11,2%, w tym 8,4% kobiet

i 14% mężczyzn). Powyższe ograniczenia mogą wynikać zarówno z bariery

finansowej, jaka istnieje w organizacji oraz braku wystarczającej wiedzy z zakresu

wykorzystania i umiejętności ICT wśród pracodawców zatrudniających uczestników

badania. Najrzadziej wskazywaną barierą była niechęć do pracy na komputerze

(4,7%, w tym 4,5% kobiet i 5% mężczyzn) oraz ograniczenia zdrowotne (3,2%,

w tym 3,5% kobiet i 3% mężczyzn). Na uwagę zasługuje fakt, iż najwyraźniejsze

różnice w odpowiedziach kobiet i mężczyzn wystąpiły w przypadku braku

odpowiedniego oprogramowania oraz braku dostatecznej ilości sprzętu

komputerowego w firmie (zob. wykres 72).


96

Brak barier w korzystaniu z komputera w miejscu pracy najczęściej

wskazywany był przez ankietowanych zatrudnionych w małych przedsiębiorstwach

(65,3%). Wśród badanych z mikroprzedsiębiorstw oraz firm średnich, wynik ten

wyniósł odpowiednio 55,7% oraz 55,8% i można go uznać za identyczny. Brak

odpowiedniej wiedzy lub umiejętności jako ograniczenie w korzystaniu

z komputera najliczniej zostało oznaczone przez pracowników średnich

przedsiębiorstw (23,4%). Przy czym bariera ta została również wskazana przez

18,3% ankietowanych reprezentujących mikroprzedsiębiorstwa oraz 16,8%

badanych z firm małych. Ograniczenie związane z brakiem odpowiedniego

oprogramowania najczęściej wskazywane było przez respondentów średnich

przedsiębiorstw (20,8%), następnie przez pracowników mikroprzedsiębiorstw

(18,3%) oraz małych firm (11,6%). Jednocześnie niechęć do pracy na komputerze

16,2%

11,2%

17,2%

18,9%

3,2%

4,7%

58,0%

16,8%

8,4%

13,4%

20,8%

3,5%

4,5%

56,9%

15,5%

14,0%

21,0%

17,0%

3,0%

5,0%

59,0%

Brak sprzętu o odpowiednich parametrach

Brak dostatecznej ilości sprzętu komputerowego w firmie

Brak odpowiedniego oprogramowania

Brak odpowiedniej wiedzy lub umiejętności

Bariery zdrowotne

Niechęć do pracy na komputerze

Brak barier

Wykres 72. Bariery w korzystaniu z komputera w miejscu pracy z podziałem na płeć

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni


97

(2,6%) i bariery zdrowotne (2,6%) najrzadziej były wskazywane przez pracowników

średnich przedsiębiorstw. W mikroprzedsiębiorstwach oraz małych firmach wynik

ten wyniósł odpowiednio 5,7% i 3% oraz 4,2% i 4,2% (zob. wykres 73).

Ankietowani zapytani o ograniczenia w korzystaniu z Internetu w miejscu

pracy w 68,9% (odpowiednio 64,9% kobiet i 73% mężczyzn) wskazali,

że nie dostrzegają żadnych barier. 27% uczestników badania odnotowało w swojej

pracy ograniczenia w korzystaniu z Internetu (zob. wykres 74). W tej grupie

ankietowanych najczęściej wskazywanym problemem była szybkość łącza

internetowego (16,4%, w tym 18,8% kobiet i 14% mężczyzn) oraz zabezpieczenia

założone przez administratora firmowego Internetu (8,5%, w tym 8,9% kobiet

i 8% mężczyzn). Następnie badani wskazywali na problem ze znajomością języków

obcych (7%, w tym 9,9% kobiet i 4% mężczyzn) oraz stary sprzęt komputerowy

18,3%

9,5%

18,2%

9,1%

10,5%

18,2%

18,3%

11,6%

20,8%

18,3%

16,8%

23,4%

3,0%

4,2%

2,6%

5,7%

4,2%

2,6%

55,7%

65,3%

55,8%

Mikro

Małe

Średnie

Wykres 73. Bariery w korzystaniu z komputera w miejscu pracy z podziałem na wielkość przedsiębiorstwa

Brak sprzętu o odpowiednich parametrach

Brak dostatecznej ilości sprzętu komputerowego w firmie

Brak odpowiedniego oprogramowania

Brak odpowiedniej wiedzy lub umiejętności

Bariery zdrowotne

Niechęć do pracy na komputerze

Brak barier


98

(6,2%, w tym 5,9% kobiet i 6,5% mężczyzn). Znaczące różnice w odpowiedziach

kobiet i mężczyzn wystąpiły zatem w przypadku ograniczeń w korzystaniu

z Internetu, które były spowodowane szybkością łącza internetowego

oraz problemami ze znajomością języków obcych (zob. wykres 75).

Wśród badanych potwierdzających ograniczenia w korzystaniu z Internetu

w miejscu pracy szybkość łącza internetowego najczęściej była wskazywana przez

pracowników mikroprzedsiębiorstw (21,3%). W małych firmach ten problem został

stwierdzony przez 11,6% ankietowanych, natomiast w średnich przedsiębiorstwach

przez 7,8% respondentów. Ponadto w tej grupie ankietowanych reprezentanci

średnich firm (24,7%) najwyżej ocenili ograniczenie w dostępie do Internetu

31,1%

68,9%

35,1%

64,9%

27,0%

73,0%

Tak Nie

Wykres 74. Występowanie ograniczenia w korzystaniu z Internetu w pracy z podziałem na płeć

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni

6,2%

16,4%

8,5%

7,0%

5,9%

18,8%

8,9%

9,9%

6,5%

14,0%

8,0%

4,0%

Stary sprzęt komputerowy

Szybkość łącza internetowego

Zabezpieczenia założone przez administratora

Problem ze znajomością języków obcych

Wykres 75. Powody ograniczeń w korzystaniu z Internetu w pracy z podziałem na płeć

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni


99

wynikające z zabezpieczeń założonych przez administratora firmowej sieci

internetowej. W małych firmach ten problem wskazało 8,5% badanych, mających

w pracy ograniczenia w korzystaniu z Internetu, natomiast

w mikroprzedsiębiorstwach taką odpowiedź wybrało zaledwie 3% pytanych.

Porównując odpowiedzi ankietowanych w zakresie występujących problemów

związanych z korzystaniem z Internetu w miejscu pracy można zauważyć, iż wraz

z wzrostem firmy spada odsetek odpowiedzi wskazujących na problem dotyczący

szybkości używanego łącza internetowego, natomiast rośnie dotyczący

ograniczenia związanego z zabezpieczeniami założonymi przez administratora.

Tendencję spadkową, uzależnioną od wielkości firmy, widać również w przypadku

ograniczeń spowodowanych nieznajomością języków obcych – ankietowani

wskazali ten problem odpowiednio: 8,7% w mikroprzedsiębiorstwach, 6,3%

w małych i 2,6% w średnich firmach. Podobny spadek wystąpił w przypadku

ograniczeń wynikających z użytkowania starego sprzętu komputerowego, na które

respondenci wskazali odpowiednio: 7,8% w mikroprzedsiębiorstwach, 6,3%

w małych i 1,3% w średnich firmach (zob. wykres 76).

7,8%

6,3%

1,3%

21,3%

11,6%

7,8%

3,0%

8,4%

24,7%

8,7%

6,3%

2,6%

Mikro

Małe

Średnie

Wykres 76. Powody ograniczeń w korzystaniu z Internetu w pracy z podziałem na wielkość przedsiębiorstwa

Stary sprzęt komputerowy Szybkość łącza internetowego

Zabezpieczenia założone przez administratora Problem ze znajomością języków obcych


100

2.7 Wyniki testu kompetencji

Po zakończeniu ankiety respondenci zostali poproszeni o wypełnienie testu

kompetencji z zakresu znajomości ICT. Wzięło w nim udział 100% badanych, którzy

wcześniej odpowiadali na pytania sformułowane w ankiecie. Test był złożony

z trzech modułów, w których zadawano po siedem pytań, a ankietowani mieli

możliwość zaznaczenia jednej spośród czterech odpowiedzi. Pierwszy moduł

zawierał pytania dotyczące podstawowych umiejętności z zakresu użytkowania

komputera. W drugiej części znalazły się pytania dotyczące obsługi podstawowych

programów pakietu biurowego jakimi są: edytor tekstu oraz arkusz kalkulacyjny.

Ostatnia część zawierała grupę pytań związanych ze znajomością Internetu

i programów wykorzystywanych do jego obsługi. Do oceny testu zastosowano

następującą skalę: 0, 1 lub 2 poprawne odpowiedzi w module - ocena 2, 3 lub

4 poprawne odpowiedzi – ocena 3, 5 lub 6 poprawnych odpowiedzi – ocena 4,

udzielenie siedmiu poprawnych odpowiedzi dawało ocenę 5.

Wyniki ze wszystkich części testu z podziałem na płeć przedstawiono

na wykresach 77, 78 i 79. W każdym module najlepszą ocenę (ocena 5) uzyskali

mężczyźni: 61,5% - w module z podstawowego użytkowania komputera,

36,5% - w zakresie obsługi edytora tekstu i arkusza kalkulacyjnego, 59% - w części

dotyczącej obsługi Internetu. Kobiety swój najlepszy wynik uzyskały w pytaniach

dotyczących obsługi Internetu (48,5%). Zarówno kobiety (8,4%), jak i mężczyźni

(9%) uzyskali najsłabszą ocenę w zakresie umiejętności obsługi edytora tekstu

i arkusza kalkulacyjnego.

Analizując średnią ocen (zob. wykres 80) z całego testu można

zaobserwować, że ocenę 2 otrzymało zaledwie 5,5% ankietowanych (5,7% kobiet

i 5,3% mężczyzn). Natomiast ocenę 3 otrzymało 14,3% respondentów (16,7%

kobiet i 11,9% mężczyzn). Największa różnica pomiędzy kobietami a mężczyznami

wystąpiła w przypadku oceny 5 i wyniosła 18,3%. Z poniższych danych wynika,


101

iż ocenę 4 lub 5 otrzymało 80,2% respondentów. Uzyskany wynik można uznać

za bardzo dobry.

4,4%

16,5%

35,1%

44,0%

4,4%

22,3%

46,5%

26,8%

4,4%

10,6%

23,5%

61,5%

Ocena 2

Ocena 3

Ocena 4

Ocena 5

Wykres 77. Test kompetencji - podstawowe użytkowanie komputera z podziałem na płeć

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni

8,7%

17,4%

42,3%

31,6%

8,4%

19,8%

45,1%

26,7%

9,0%

15,0%

39,5%

36,5%

Ocena 2

Ocena 3

Ocena 4

Ocena 5

Wykres 78. Test kompetencji - posługiwanie się edytorem tekstu i arkuszem kalkulacyjnym z podziałem na płeć

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni

3,5%

9,0%

33,8%

53,7%

4,4%

8,0%

39,1%

48,5%

2,5%

10,0%

28,5%

59,0%

Ocena 2

Ocena 3

Ocena 4

Ocena 5

Wykres 79. Test kompetencji - obsługa Internetu z podziałem na płeć

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni


102

Analiza wyników testu z podziałem na wielkość przedsiębiorstwa ukazuje,

iż najlepiej (ocena 5) zaprezentowali się pracownicy średnich przedsiębiorstw:

54,5% - w zakresie podstawowego użytkowania komputera, 48% - w obsłudze

edytora tekstu i arkusza kalkulacyjnego, 70,1% - w zakresie użytkowania Internetu.

Najwyższy odsetek ankietowanych z oceną 2 w każdym module przypadł

na respondentów z małych przedsiębiorstw – odpowiednio: 6,5% - za podstawowe

użytkowanie komputera, 12,2% - z obsługi edytora tekstu i arkusza kalkulacyjnego,

4,4% - z używania Internetu. Można również zauważyć charakterystyczne linie

trendu dla ocen najwyższych uzyskanych przez badanych w poszczególnych

częściach testu. Mianowicie, wraz ze wzrostem przedsiębiorstwa zwiększa

się odsetek ankietowanych uzyskujących najlepsze noty.

5,5%

14,3%

37,1%

43,1%

5,7%

16,7%

43,6%

34,0%

5,3%

11,9%

30,5%

52,3%

Ocena 2

Ocena 3

Ocena 4

Ocena 5

Wykres 80. Średnia ocena z testu kompetencji z podziałem na płeć

Ogółem

Kobiety

Mężczyźni

6,5% 3,2%

0,0%

20,0%

9,4% 14,3%

33,1%

43,2%

31,2%

40,4% 44,2%

54,5%


Wykres 81. Test kompetencji - podstawowe użytkowanie komputera z podziałem na wielkość przedsiębiorstwa

Ocena 2 Ocena 3 Ocena 4 Ocena 5


103

Analizując średnie wyniki uzyskane przez respondentów z testu kompetencji

można wywnioskować, iż najwyższy poziom (ocena 5) znajomości obsługi

komputera zarówno w obszarach podstawowego jego użytkowania,

wykorzystywania edytorów tekstu i arkuszy kalkulacyjnych jak i obsługi Internetu,

zwiększa się wraz wiekiem ankietowanych do 36 roku życia. Co pozwala wyciągnąć

wniosek, że na zwiększenie umiejętność obsługi komputera wpływa doświadczenie

zawodowe. Uczestnicy badania mający 31 – 36 lat urodzili się w latach 1980 – 1975

i wkraczali w życie zawodowe w momencie powszechnej komputeryzacji.

Jednocześnie osoby po 37 rok życia w teście kompetencji zarówno w ocenach 4 i 5

wypadły znacząco słabiej od swoich młodszych kolegów (zob. wykres 84).

12,2% 5,3% 2,6%

20,4% 16,8%

9,1%

42,6% 43,2% 40,3%

24,8%

34,7%

48,0%


Wykres 82. Test kompetencji - posługiwanie się edytorem tekstu i arkuszem kalkulacyjnym z podziałem na wielkość przedsiębiorstwa


4,4% 2,1% 2,6% 10,4% 9,5%

3,9%

38,7% 30,5%

23,4%

46,5%

57,9%

70,1%


Wykres 83. Test kompetencji - obsługa Internetu z podziałem na wielkość przedsiębiorstwa



104

Zestawienie wyników testu kompetencji z wykształceniem respondentów

ukazało dużą zależność pomiędzy poziomem wykształcenia a uzyskiwanymi

ocenami. 88,2% badanych legitymujących się wykształceniem licencjackim lub

wyższym otrzymało w teście oceny dobre lub bardzo dobre. Natomiast osoby,

którym nie udało się ukończyć szkoły podstawowej, w żadnym z modułów testu nie

otrzymały oceny bardzo dobrej, a jedynie 22,2% z nich uzyskało średnią ocenę 4

(zob. wykres 85).

Kolejne wykresy przedstawiają zestawienia wyników ocen uzyskanych

w poszczególnych modułach przeprowadzonego testu kompetencji

z odpowiedziami udzielanymi przez ankietowanych w pierwszej części ankiety

dotyczącymi samooceny umiejętności korzystania z komputera. Kobiety, które

2,9%

2,9%

3,6%

13,0%

12,0%

11,1%

11,4%

13,7%

11,3%

17,0%

25,0%

18,5%

42,9%

39,4%

33,9%

33,3%

33,4%

40,7%

42,8%

44,0%

51,2%

36,7%

29,6%

29,7%

18 -25 lat

26 - 30 lat

31 - 36 lat

37 - 45 lat

46 - 55 lat

56 - 60 lat

Wykres 84. Średnia ocena z testu kompetencji z podziałem na wiek


33,4%

4,6%

9,2%

2,7%

44,4%

33,4%

19,6%

9,1%

22,2%

31,0%

39,3%

36,2%

31,0%

31,9%

52,0%

Niepełne podst. lub podst.

Zasadnicze zawodowe

Średnie lub policealne

Licencjat lub wyższe

Wykres 85. Średnia ocena z testu kompetencji z podziałem na wykształcenie



105

w ankiecie wskazały, iż potrafią obsługiwać edytor tekstu w stopniu średnim

w teście uzyskały w 58,4% noty dobre lub bardzo dobre. Natomiast mężczyźni

zaznaczający tą odpowiedz otrzymali w 66,7% ocenę 3. W przypadku własnej

oceny umiejętności na poziomie dobrym lub bardzo dobrym można zauważyć

nieznaczne zawyżenie samooceny kobiet w stosunku do samooceny mężczyzn.

78,3% kobiet oraz 85,9% mężczyzn udzielających tych odpowiedzi w teście

otrzymało ocenę 4 lub 5 (zob. wykresy 86 i 87).

W przypadku oceny umiejętności korzystania z Internetu żaden z badanych

nie wskazał, że jego umiejętności są w tym zakresie bardzo słabe lub słabe.

W odróżnieniu do poprzedniego zestawienia kobiety zaniżyły samoocenę zarówno

przy odpowiedziach średnio (60%) ocena 3 jak i dobrze lub bardzo dobrze (91,9%)

oceny 4 i 5. Jednakże należy zauważyć, że aż 61,8% mężczyzn oceniających swoje

14,2%

2,7%

28,4%

18,8%

100,0%

42,6%

48,3%

14,8%

30,2%

Bardzo słabo lub słabo

Średnio

Dobrze lub bardzo dobrze

Wykres 86. Samoocena umiejętności korzystania z edytora tekstu w stosunku do ocen otrzymanych w teście kompetencji wśród kobiet


16,6%

4,7%

66,7%

9,4%

50,0%

16,7%

40,5%

50,0%

45,4%

Bardzo słabo lub słabo

Średnio


Wykres 87. Samoocena umiejętności korzystania z edytora tekstu w stosunku do ocen otrzymanych w teściekompetencji wśród mężczyzn



106

umiejętności w ankiecie na dobre lub bardzo dobre otrzymało w teście ocenę 5

(zob. wykresy 88 i 89).

Na dwóch poniższych wykresach zostały przedstawione wybrane stanowiska

pracy oraz poziom umiejętności komputerowych osób na nich zatrudnionych.

Opisane stanowiska pracy były najczęściej zajmowanymi przez uczestników

badania. Wśród kobiet najlepszymi umiejętnościami obsługi komputera

charakteryzowały się respondentki zatrudnione na stanowisku Specjalista do spraw

ekonomicznych i zarządzania oraz Kierownik do spraw zarządzania (odpowiednio

91,4% i 86,7% kobiet uzyskało średnią ocenę z testu 4 lub 5). Natomiast

najmniejsze umiejętności posiadały ankietowane zatrudnione na stanowisku

Sprzedawca – tylko 58,2% kobiet wypełniło test na ocenę 4 lub 5 (zob. wykres 90).

Wśród mężczyzn najlepsze umiejętności w zakresie ICT potwierdzili panowie

pracujący jako Technik informatyk (98,1% zadało test na 4 lub 5). Słabszy wynik

o prawie 10% uzyskali pracownicy wyższej kadry zarządzającej (89,7%). Podobnie

jak w przypadku kobiet najniższa umiejętność obsługi komputera występuje

u Sprzedawców (72,3%) odpowiedzi na 4 lub 5 (zob. wykres 91).

20,0%

2,7%

20,0%

5,4%

60,0%

39,5% 52,4%

Średnio


Wykres 88. Samoocena umiejętności korzystania z Internetu w stosunku do ocen otrzymanych w teście kompetencji wśród kobiet


1,6%

100,0%

9,1% 27,5% 61,8%

Średnio


Wykres 89. Samoocena umiejętności korzystania z Internetu w stosunku do ocen otrzymanych w teście kompetencji wśród mężczyzn



107

8,6% 13,3%

21,4% 23,2% 28,7%

41,8%

91,4% 86,7%

78,6% 76,8% 71,3%

58,2%

Specjaliści do spraw

ekonomicznych i zarządzania

Kierownicy do spraw

zarządzania

Sekretarki, operatorzy urządzeń

Średni personel do spraw biznesu i

administracji

Pracownicy obsługi klienta

Sprzedawcy

Wykres 90. Profil wybranych stanowisk pod względem umiejętności korzystania z komputera wśród kobiet (na podstawie testu)

Ocena 2 lub 3 Ocena 4 lub 5

1,9% 10,3% 13,2% 13,6%

24,3% 27,7%

98,1% 89,7%

86,8% 86,4% 75,7% 72,3%

Technicy informatycy

Wyższa kadra zarządzająca

Specjaliści do spraw

ekonomicznych i zarządzania

Kierownicy do spraw

zarządzania

Pracownicy obsługi klienta

Sprzedawcy

Wykres 91. Profil wybranych stanowisk pod względem umiejętności korzystania z komputera wśród mężczyzn (na podstawie testu)

Ocena 2 lub 3 Ocena 4 lub 5


108

III. Podsumowanie

W ramach projektu pod tytułem „Internetometr – podział cyfrowy śląskich

MMSP” przeprowadzono pierwszy cykl badań analizując podział cyfrowy wśród

pracowników zatrudnionych w mikro-, małych i średnich przedsiębiorstwach

na terenie województwa śląskiego. Przeprowadzone badania miały na celu

poznanie różnic w zakresie społeczno – demograficznych cech pracowników

w obszarze posiadanych umiejętnościach cyfrowych. Występująca nierówność

cyfrowa w wymiarze gospodarczym wpływa na obniżenie konkurencyjności,

możliwości rozwoju, a przede wszystkim może mieć wpływ na wynik finansowy

przedsiębiorstw. W dobie wszechobecnej komputeryzacji i informatyzacji,

technologie ICT zyskały miano narzędzi biznesowych. Z roku na rok wzrasta

odsetek przedsiębiorstw wykorzystujących komputery w Polsce. W roku 2009

stanowiły one 93% ogółu przedsiębiorstw, a w 2010 r. – 97%. Od roku 2007

wskaźnik przedsiębiorstw mających dostęp do Internetu w skali całego kraju

wzrastał osiągając w 2010 roku poziom 96%10. Dostęp do technologii ICT w biznesie

umożliwia wykorzystanie cennego dobra jakim stała się informacja. Zgodnie

z danymi Głównego Urzędu Statystycznego11 w 2010 r. około 32% pracowników

śląskich przedsiębiorstw wykorzystywało w swojej pracy komputer z dostępem

do Internetu.

Z przeprowadzonych badań jakościowych wynika, iż wszyscy respondenci

mieli świadomość znaczenia sprzętu komputerowego i Internetu

w funkcjonowaniu przedsiębiorstw, w których byli zatrudnieni. Jednakże

nie posiadali oni wiedzy na temat wszystkich możliwych rozwiązań z zakresu ICT.

W tym miejscu należy wymienić brak zastosowań z obszaru e-handlu, czy też brak

10

GUS, Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat 2006-2010, Warszawa 2010; Przedsiębiorstwa wykorzystujące komputery według wielkości w latach 2007 – 2010 (wykres 2 i 5) www.stat.gov.pl 11

tamże - wykres 18


109

wyraźnie zdefiniowanej polityki bezpieczeństwa IT. Badani reprezentujący średnie

firmy posiadali większą wiedzę w porównaniu do respondentów mikro– i małych

przedsiębiorstw. Polityka firm w zakresie rozwiązań ICT została przez

respondentów zdefiniowana m.in. jako obecność w Internecie, czyli posiadanie

własnej strony internetowej. Dla wszystkich uczestników badania jej posiadanie

było standardem w zakresie działań marketingowych i nikt nie kwestionował

potrzeby istnienia w wirtualnym świecie. Prawie wszyscy badani potwierdzili

inwestycje w technologie ICT. Obecnie branża IT jest jedną z najlepiej rozwijających

się i brak modernizacji sprzętu komputerowego w MMSP może

je postawić na granicy wykluczenia cyfrowego. Niewątpliwie inwestycje w nowsze

technologie informatyczne związane są z nakładami finansowymi, a gorsza sytuacja

gospodarcza wpływa na ich spadek. Politykę firmy w zakresie zastosowanych

rozwiązań ICT badano również przez pryzmat bezpieczeństwa teleinformatycznego

organizacji. Ponad połowa respondentów nie dostrzegała zagrożeń związanych

z użytkowaniem sprzętu komputerowego i Internetu. Brak świadomości potrzeby

ochrony informacji może wynikać z niskiej świadomości kadry zarządzającej

w badanych MMSP co do zagrożeń jakie niesie za sobą wykorzystywanie rozwiązań

ICT. Oceniając wypowiedzi pracowników ze śląskich MMSP można uznać,

iż wykorzystanie sprzętu komputerowego i Internetu jest na poziomie właściwym,

jednakże występują obszary luk cyfrowych w zakresie poszczególnych rozwiązań

i możliwości. W średnich przedsiębiorstwach wiedza na temat technologii

informatycznych jest większa z uwagi na fakt zatrudniania specjalistów

z tej dziedziny. W tym wypadku podział cyfrowy sprowadza się do stopnia

wykorzystania najnowszych rozwiązań ICT, a nie do ich użytkowania w ogóle.

Badania jakościowe miały także na celu ocenę umiejętności korzystania

z komputera i Internetu pracowników oraz kandydatów do pracy śląskich MMSP.

Z analizy uzyskanych odpowiedzi wynika, iż podstawowa znajomość wykorzystania

technologii informatycznych jest normą zarówno wśród pracowników, jak


110

i kandydatów do pracy. Mając na myśli podstawową znajomość, należy rozumieć

standardową wiedzę na temat użytkowania aplikacji biurowych, umiejętności

poszukiwania informacji w Internecie, podstawowe dane dotyczące sprzętu

z obszaru ICT. Pogłębionej wiedzy informatycznej wymaga się na stanowiskach

specjalistycznych, definiowanych przez branżę przedsiębiorstwa, a także

na stanowiskach, które wchodzą w skład kadry zarządzającej. Ponadto odpowiedzi

respondentów wskazują, iż posiadane wykształcenie wpływa na stopień

znajomości rozwiązań ICT. Wniosek ten dotyczy zarówno pracowników, jak

i kandydatów do pracy. Przy czym podkreślano również, iż ludzie młodsi z wyższym

wykształceniem są lepiej przygotowani w zakresie posiadanych umiejętności

korzystania ze sprzętu komputerowego i Internetu. Pracownicy badanych MMSP

nie mają problemów z podstawową obsługą sprzętu informatycznego. Drobne

problemy wskazywano w przypadku specjalistycznych stanowisk pracy, gdzie

użytkowane były rozwiązania niestandardowe np. oprogramowanie dedykowane,

specjalistyczne narzędzia informatyczne. Jednym z najważniejszych wniosków, jaki

wynika z uzyskanych odpowiedzi jest fakt, iż nie występują różnice

w umiejętnościach cyfrowych między kobietami i mężczyznami. Natomiast takie

zróżnicowanie pojawia się w przypadku wieku pracowników. Zdaniem większości

respondentów ważnym elementem w zakresie umiejętności korzystania ze sprzętu

komputerowego i Internetu było podnoszenie tych umiejętności, stąd wniosek

iż świadoma edukacja w tym kierunku wpływa na poziom umiejętności cyfrowych.

Analiza danych ilościowych potwierdza informacje ogólne uzyskane

na etapie badań jakościowych. W zakresie umiejętności cyfrowych ankietowani

potwierdzili dobrą znajomość podstawowych rozwiązań z zakresu ICT. Uzyskane

wyniki pozwalają stwierdzić, iż pracownicy śląskich MMSP posiadają wyższe

umiejętności z zakresu wykorzystania Internetu, niż samego komputera

i podstawowych aplikacji biurowych. Praktycznie nie występują różnice

w samoocenie umiejętności obsługi sprzętu komputerowego i Internetu między


111

kobietami a mężczyznami. Drobne różnice pojawiają się na poziomie

zaawansowanych narzędzi informatycznych. Ponad połowa respondentów oceniła

swoje umiejętności cyfrowe jako odpowiednie w stosunku do wymagań

definiowanych przez stanowisko pracy na jakim są zatrudnieni. Ponadto uzyskane

wyniki pozwalają stwierdzić, iż pracownicy śląskich MMSP w niewielkim stopniu

wykorzystują rozwiązania z zakresu e-administracji oraz bankowości elektronicznej.

Niskie użytkowanie aplikacji internetowych takiego typu może wynikać z faktu,

iż w badanych MMSP niewielu pracowników miało dostęp do firmowego konta

bankowego oraz posiadało uprawnienia do obsługiwania formularzy urzędowych.

Wymienione powyżej aplikacje internetowe częściej wykorzystywane były przez

pracowników mikroprzedsiębiorstw.

Największy wpływ na umiejętności cyfrowe pracowników śląskich MMSP

miało częste użytkowanie danego typu oprogramowania. Ankietowani podnosili

umiejętności korzystania ze sprzętu komputerowego i Internetu poprzez

samokształcenie w trakcie wykonywania pracy. Z odpowiedzi uzyskanych na etapie

badania ilościowego wynika, iż pracownicy także pogłębiają wiedzę cyfrową

poprzez uczestnictwo w kursach i szkoleniach. Pracownicy zatrudnieni w średnich

przedsiębiorstwach, w porównaniu do firm mikro- i małych, najczęściej podnosili

kwalifikacje z zakresu rozwiązań ICT. Ankietowani wyrazili mniejsze

zainteresowanie poszerzaniem umiejętności internetowych w zakresie rozwiązań,

które znają lub których nie wykorzystują w ogóle.

W zakresie wykorzystania komputera i Internetu ponad połowa

ankietowanych uznała, iż nie dostrzega barier, które utrudniałyby

lub uniemożliwiały jego użytkowanie. Ankietowani, którzy zidentyfikowali takie

przeszkody, wskazywali na brak wiedzy, umiejętności, braki sprzętowe.

Z analizy wyników przeprowadzonego testu kompetencji wynika, iż wyższe

umiejętności cyfrowe posiadają mężczyźni. Lepsze oceny uzyskały również osoby

zatrudnione w średnich przedsiębiorstwach. Wraz ze wzrostem firmy, pracownicy


112

śląskich MMSP otrzymywali wyższe oceny. W zakresie zróżnicowania umiejętności

cyfrowych ze względu na wiek ankietowanych wynika, iż większe kompetencje

z zakresu rozwiązań ICT posiadają pracownicy w przedziale wiekowym

od 18 do 36 lat. Większą wiedzę cyfrową zaprezentowały również osoby z wyższym

wykształceniem.

Reasumując uzyskane dane można stwierdzić, iż w śląskich MMSP

nie występuje wykluczenie cyfrowe w płaszczyźnie technicznej. Wszystkie badane

przedsiębiorstwa dysponowały infrastrukturą informatyczną. Podział cyfrowy jest

zauważalny na etapie rozwiązań stosowanych w średnich przedsiębiorstwach

w porównaniu do możliwości wykorzystywanych w firmach mikro- i małych.

Na podział cyfrowy w wymiarze technicznym największy wpływ wywiera czynnik

finansowy.

Wykluczenie cyfrowe ze względu na wykorzystanie rozwiązań z obszaru ICT

przebiega na poziomie używania nowoczesnych narzędzi informatycznych.

W średnich przedsiębiorstwach częściej wykorzystywane były zaawansowane

oprogramowania dedykowane oraz programy specjalistyczne, zgodne z profilem

działalności firmy. Zaawansowane rozwiązania informatyczne usprawniają procesy

zachodzące w większej organizacji, a na ich użytkowanie również wywiera wpływ

czynnik finansowy. Nowoczesne rozwiązania informatyczne, zwłaszcza

te niestandardowe, z reguły wymagają większych nakładów finansowych.

W wymiarze wykorzystania zauważalne luki cyfrowe występują w obszarze

użytkowania aplikacji internetowych z zakresu bankowości elektronicznej,

e-administracji oraz e-handlu. Natomiast podstawowa obsługa Internetu (poczta

elektroniczna, wyszukiwarki i przeglądarki internetowe) w śląskich MMSP

występuje na poziomie zadowalającym.

Podział cyfrowy w wymiarze umiejętności pracowników i kandydatów

do pracy w śląskich MMSP przebiega w oparciu o kompetencje obsługi rozwiązań

ICT w zakresie podstawowym oraz bardziej zaawansowanym. Podstawowa


113

znajomość obsługi sprzętu komputerowego i Internetu jest postrzegane jako

norma, natomiast umiejętności wyższe pożądane są w przypadku specjalistycznych

stanowisk pracy lub wśród kadry zarządzającej. Umiejętności cyfrowe oceniane

były przez pryzmat wykształcenia, wieku oraz płci. Wśród kobiet i mężczyzn

nie występuje widoczne zróżnicowanie w posiadanych umiejętnościach cyfrowych.

Występują natomiast różnice ze względu na wiek i wykształcenie. Pracownicy,

czy też kandydaci do pracy z wyższym wykształceniem oraz osoby młode, posiadają

wyższe kompetencje w korzystaniu ze sprzętu komputerowego i Internetu.

Dokonana samoocena umiejętności ankietowanych pokrywa się z wynikami

uzyskanymi w ramach testu kompetencji cyfrowych.

Uzyskane wyniki potwierdzają, iż podział cyfrowy śląskich MMSP

w wymiarze technicznym nie występuje. Widoczne są luki cyfrowe w płaszczyźnie

wykorzystania rozwiązań z zakresu ICT oraz w sferze posiadanych umiejętności.

Wiedza z obszaru ICT oraz jej umiejętne wykorzystanie jest kluczem do rozwoju

przedsiębiorstw z sektora MMSP. Brak nakładów finansowych w nowoczesne

rozwiązania informatyczne pogłębia jednak podział cyfrowy. Zasadne są zatem

działania zmierzające do ograniczenia nierówności cyfrowej w wymiarze

wykorzystania oraz umiejętności poprzez systematyczne uzupełnianie wiedzy

informatycznej pracowników śląskich MMSP.

internetometr podział cyfrowy śląskich mmsp · raport z badań zęść i. projekt...

Documents