Integracja Systemów Informatycznych

Modelowanie procesów biznesowych za pomocą BPMN

Zanim zaczniemy cokolwiek integrować

Pojęcia podstawowe• Notacja to określony zestaw symboli oraz zasad

ich użycia, służący wizualizacji przebiegu procesu i związanych z nim elementów.

• Modelowanie procesów biznesowych to transformacja wiedzy o funkcjonowaniu wybranego przedsiębiorstwa w modele odwzorowujące procesy w nim realizowane za pomocą wybranej notacji.

Nosowski A., Modelowanie procesów - wyzwania, zasady, pułapki

Czym jest proces?• Proces to ustrukturyzowane i mierzalne działania zaprojektowane do

produkcji określonego produktu dla szczególnego klienta lub rynku [Davenport].

• Proces to ciąg powiązanych ze sobą działań, prowadzących do przekształcenia wszelkich nakładów w produkt pracy [Managenelli, Klein].

• Proces to łańcuch działań zmierzających do wytworzenia wartości odpowiadających wymaganiom klientów [MülIer, Rupper].

• Proces jest sekwencją czynności wykonywanych w celu otrzymania określonego efektu finalnego [Armisted, Rowland].

• Proces to powiązana grupa zadań, których wspólny rezultat stanowi wartość dla klienta [Hammer].

Dwa najważniejsze pytania

• Co?

• Po co?

Cele modelowania procesów

• Walidacja - ustalenia zgodności modelu z rzeczywistością

• Weryfikacja - ustalenie poprawności modelu

• Czy w przepływie pracy mogą wystąpić zakleszczenia? • Czy działa poprawnie w konkretnych przypadkach? Jak

obsługiwane są sytuacje wyjątkowe?• Czy dla wszystkich przypadków wystąpienia procesów

zostaną zakończone? • Czy jest możliwa zmiana kolejności wykonywania zadań? • Jakie są obszary uprawnień i odpowiedzialności?

Cele modelowania procesów

• Analiza wydajności ilościowego ustalenia jakości • Jak wiele wystąpień procesu można zrealizować w jednostce

czasu?

• Jaki jest średni czas wykonania wystąpienia procesu?

• Ile zasobów jest potrzebnych do wykonania procesu?

• Implementacja - budowa systemu informatycznego, który będzie realizował, zarządzał i monitorował przebieg procesów

• Identyfikacja możliwej automatyzacji

Identyfikacja procesów

• Identyfikacja procesów może być realizowana za pomocą dwóch podejść:

• Top-down

• Bottom-up

Identyfikacja bottom-up• Podejście bottom-up umożliwia bardziej

szczegółową identyfikację czynności w procesie oraz kosztów ich realizacji.

• Wymaga większego zaangażowania zasobów w analizę procesów, zwiększa czas i koszty analizy.

• Analiza procesów od szczegółu do ogółu w mniejszym stopniu angażuje kadrę kierowniczą w modelowanie procesów.

Identyfikacja top-down• Podejście top-down koncentruje się w większym stopniu

na samych procesach, a nie na czynnościach w realizowanych w procesie.

• W rezultacie na etapie analizy nie jest możliwe dokładne oszacowanie kosztów procesów. Podejście to odznacza się mniejszym zaangażowaniem zasobów.

• Zaangażowanie kadry zarządzającej jest większe niż w przypadku analizy bottom-up. Skutkuje to pełniejszym powiązaniem analizy procesów ze strategią przedsiębiorstwa

Zasady tworzenia modeli procesów

• Każdy proces ma swój początek i koniec – wyodrębnienie procesu i ustalenie jego granic

• W każdym procesie jest przetwarzany (wytwarzany) jeden obiekt – przedmiot procesu

• Dla każdego procesu powinien zostać określony jego właściciel – osoba odpowiedzialna za proces

• Działania nie tworzące wartości powinny być z procesu eliminowane

Różne notacje• Business Process Model and Notation (BPMN)

• Business Process Execution Language (BPEL)

• Yet Another Workflow Language (YAWL)

• Architecture of Integrated Information Systems (ARIS)

• Web Services Choreography Description Language (WS-CDL)

• XML Process Definition Language (XPDL)

• Java Process Definition Language (JBPM)

Różne notacje • Event-driven process chain (EPC)

• UML

• diagram aktywności

• diagram sekwencji

• diagram przypadków użycia

• Własne oznaczenia

UML - diagram aktywnościnazwa

aktywnościAktywność czynność wykonywana w danym momencie

przejście sterowaniaprzejście obiektu

romb rozdzielający (if-else)

sztabka synchronizująca (fork, join)

aktywność początkowa aktywność końcowa

PrzykładPodanie danych

uwierzytelniajacych

Weryfikacja danych

Odmowa dostępu

Pobieranie danychy

Rejestracja zdarzenia

Wprowadzenie ekspertyzy do systemu

zapisanie ekspertyzy

rejestracja zdarzenia

wylogowanie

BPMN

• Business Process Modeling Notation

• Graficzne narzędzie dedykowane do modelowania procesów biznesowych.

• Standard BPMN został opracowany przez Business Process Management Initiative (BPMI), która w połączyła się z Object Management Group (OMG)

BPMN - krótko i na temat

• Pierwsza wersja w 2004

• Aktualną wersją jest 2.0.2 (styczeń 2014)

• Jednoznaczna notacja skoncentrowana na definiowaniu procesów i komunikatów wymienianych w trakcie ich działania

BPMN vs UML• Jeden diagram

• BPMN jest dedykowany do budowania modeli procesów biznesowych

• BPMN pozwala lepiej uwidocznić logikę procesu biznesowego

• UML jest dedykowany do obiektowego modelowania systemów informatycznych

Fragment procesu obsługi wniosku kredytowego

Podstawowe elementyElementy aktywne procesów • Zdarzenia • Działania

Przepływy • Bramki • Przepływ pracy • Przepływ komunikatu • Powiązanie/asocjacja

Wykonawcy zadań • Jednostki organizacyjne

(pule) • Jednostki składowe

(tory)

Artefakty• Dane • Grupy • Adnotacje

CO?

JAK?

KTO?

CZYM?

BPMN - podstawowe symbole

Zdarzenia

początek

zdarzenie pośrednie

koniec

Zdarzenia szczegółowelink

kompensacja

anulowanie

wiadomość

wyjątek

licznik czasu

reguła

Różne zdarzenia początkowe

Zdarzenia pośrednie

Działania

Podprocesy

Typy podprocesów

• podproces z wewnętrzną pętlą • wiele-wystąpień podprocesu • podproces typu ad-hoc • podproces kompensacyjny•

Podstawowe działania• service – zadanie realizowane jako usługa systemu

• receive – oczekiwanie na komunikat

• send – wysłanie komunikatu

• user – zadanie wykonywane przez człowieka

• manual – zadanie wykonywane ręcznie

• script – zadanie zautomatyzowane

• reference – odwołanie do już zdefiniowanych zadań

Zdarzenie krawędziowe• Oznaczają bezpośrednie następstwo w wyniku

pewnego działania

• Mogą być rozumiane jako wyzwalacze lub wyjątki

Transakcje

• Działania oznaczone podwójna linią

• Wykorzystują kompensację

Bramki

• Bramki (ang. gateways) w notacji BPMN służą do prezentowania logiki przepływów w procesach biznesowych.

• Bramki przekładając je na języki programowania są wyrażeniami sterującymi

BramkiXOR (oparty o dane)

XOR (oparty o zdarzenia)

OR

bramka złożona

rozgałęzienie (AND)

Bramka wykluczająca• Bramka wykluczająca jest operatorem

umożliwiającym wybór tylko jednej z wielu ścieżek.

• W przełożeniu na operatory logiczne bramka wykluczająca reprezentuje operator XOR

Bramka wykluczająca• W notacji BPMN bramka symbolizuje wyłącznie

rozgałęzienie, natomiast wyrażenia warunkowe określone są na wyjściach z bramki.

Bramka niewykluczająca

• Bramka niewykluczająca stosowana jeśli możliwe jest jednoczesne wybranie kilku ścieżek rozgałęzienia

• Uruchamiana jest każda ścieżka dla której warunek jest prawdziwy.

Bramka niewykluczająca

Bramka równoległa• Stosowana gdy należy zrównoleglić czynności

realizowane w procesie.

• Nie oznacza to, że czynności będą realizowane jednocześnie równoległość w BPMN należy traktować jako niezależność.

• Bramkę równoległą stosuje się do synchronizacji niezależnych fragmentów procesu.

Bramka równoległa

Bramka zdarzeniowa

Bramka złożona

Pule i tory• Pula w notacji BMPN reprezentuje uczestników

procesu.

• Między uczestnikami (pulami) nigdy nie ma przepływów sekwencji — mogą występować przepływy komunikatów.

Fragment procesu obsługi wniosku kredytowego

Pule i tory• Pule mogą być podzielone na tory w celu

uszczegółowienia uczestników procesu i wskazania które czynności są realizowane przez którego uczestnika

Elementy dodatkowe

Obiekty danych

Choreografia

• Dotychczas prezentowane modele procesów opisywały jakie czynności wykonują uczestnicy procesu biznesowego.

• Choreografia natomiast opisuje tylko interakcje zachodzące między uczestnikami

Choreografia Business Process BPMN 2.0 Business Process View

«Poo

l» A

«Poo

l» B

Wysłaniezamówienia

Zamówienie

Odebraniezamówienia

Choreography BPMN 2.0 Choreography View

Przekazanie zamówienia

A

B

Zamówienie Business Process BPMN 2.0 Business Process View

«Poo

l» A

«Poo

l» B

Wysłaniezamówienia

Zamówienie

Odebraniezamówienia

Choreography BPMN 2.0 Choreography View

Przekazanie zamówienia

A

B

Zamówienie

Choreografia Business Process BPMN 2.0 Business Process View

«Poo

l» A

«Poo

l» B

Wysłaniezamówienia

Zamówienie

Odebraniezamówienia

Wysłaniepotwierdzenia

Potwierdzenie

Odebraniepotwierdzenia

Choreography BPMN 2.0 Choreography View

Przekazanie zamówienia

A

B

Zamówienie

Potwierdzenie zamówienia

Co dalej?

Pytania?