insurance for judges of economic courts uzbekistan 19_09_14
TRANSCRIPT
Суғурта бу парашют, ўз фурсатида унга эга бўлмасангиз, кейин кеч
бўладиСмильян Мори
Суғурта шартомасидан келиб чиқадиган низоларни кўриш суд амалиёти
:
ю.ф.н. Абдуллаева Н.Н.
Абдуллаева Нафиса Нигматуллаевна – ю.ф.н., «Бизнес ҳуқуқи» кафедра мудири, Олий Бизнес Мактаби
Жаҳон иқтисодиёти ва дипломатияси университетининг «Халқаро ҳуқуқ» факультетини тамомлади
2005 йилда Ince&Co (Буюк Британия) компаниясида Ўзбекистон суғурта қонунчилиги бўйича эксперт бўлиб суғурта соҳасида иш фаолиятини бошлади
2006 йилда суғурта, қайта суғурталамоқ, суд баҳслари, банкротлик, ликвидация, юкларни ташиш, банк операциялари, лизинг битмларини кузатмоқ масалаларига
ихтисослашган «LEX MARK ADVOKAT» адвокатлик бюросининг директори
2008 йилда «Транспрот воситалари эгаларининг фуқаролик жавобгарлиги» ва «Иш берувчининг фуқаролик жавобгарлигини суғуртаси» қонун лойиҳаларини ишлаб
чиқишда иштирок этди
2014 йилда СТ МЧЖ «GROSS INSURANCE» компаниясининг директор муовини бўлиб тайингланди
…Информация о лекторе
3
Режа
1. Суғурта турларини таснифлаш;2. Мол-мулкни суғурта қилишни ҳуқуқий тартибга солишнинг асосий қоидалари;3. Суброгация принципи.4. Жавобгарликни суғурта қилиш шартномаси.
4
Статистика маълумотлар бўйича хўжалик судларида кўриладиган ишлардан атига 75 таси суғуртага тегишли. Бу хамма кўрадиган ишларни 0,2 % ташкил этади.
Суғурта фаолиятини тартибга солувчи қонунчилик асослари:
1) Конституция нормалари;
2) Узбекистон Республикаси Фукаролик кодексининг 914-961 – моддалари;
3) Ўзбекистон Республикаси “Суғурта фаолияти тўғрисида”ги Қонуни (5 апрель 2002 йилда кабул
килинган);
4) Ўзбекистон Республикаси «Иш берувчининг фуқаролик. жавобгарлигини мажбурий суғурта
қилиш тўғрисида»ги Қонун (06 апрель 2009 йил № 3 РУ-210).
5) Ўзбекистон Республикаси “Транспрот воситалари эгаларининг фуқаролик жавобгарлигини
мажбурий суғурта қилиш тўғрисида”ги Қонуни (21 апрель 2008 йил №ЗРУ-155).
к.ю.н. Абдуллаева Н.Н.
6
Мулкий суғурта турлари
Мол-мулк суғуртаси
Фуқаролик жавобгарликни суғурта қилиш
Шартнома бўйича жавобгарликни суғурта қилиш
Тадбиркорлик хавфини Суғурта қилиш
Ўзбекистон Республикасининг суғурта фаолияти ҳақида қонун ҳужжатларида суғуртанинг икки тармоғи ҳамда ушбу
тармоқлар доирасида лицензияланадиган суғурта фаолиятининг 17 тури фарқланади.
•Ҳаёт ва аннуитетлар; никоҳ ва тўғилиш; ҳаётни узоқ муддатли суғурта қилиш; соғлиқни суғурта қилиш.
•Умумий суғурта тармоғи: бахтсиз ҳодисалардан эҳтиёт шарт суғурта қилиш; касалликдан эҳтиёт шарт суғурта ўилиш; ер ости транспорт воситаларини суғурта қилиш; ҳаракатланадиган темир йўл таркибини суғурта суғурта қилиш; авиация суғуртаси; денгиз суғуртаси; йўлдаги мол-мулкни суғурта қилиш; авиация суғуртаси, денгиз суғуртаси; йўлдаги молғмулкни суғурта қилиш; мол-мулкни оловдан ва табий офатлардан суғурта қилиш; мол-мулкни зарардан суғурта қилиш; денгиз суғуртаси доирасида жавобгарликни суғурта қилиш; умумий фуқаролик жавобгарлигини суғурта қилиш; кредитларни суғурта қилиш; бошқа молиявий таваккалчиликлардан суғурта қилиш; ҳуқуқий ҳимоя қилиш билан боғлиқ харажатларни суғурта қилиш.
к.ю.н. Абдуллаева Н.Н.
Тармоқга оид бўлмаган тасниф. Мажбурийлик даражасига қараб ихтиёрий ва мажбурий суғурта фарқланади.
к.ю.н. Абдуллаева Н.Н.
Мажбурий суғурта фуқароларнинг ижтимоий ва иқтисодий манфаатларини қонун билан ҳимоя қилиш мақсадида белгиланади. (Шихов А.К.)
к.ю.н. Абдуллаева Н.Н.
Возникновение и развитие страхования в Узбекистане описано в трудах Х.Собирова, К.Рашидова и др.
Мнение 1.В Узбекистане страхование возникло с экспансией России Средней Азии, когда были учреждены капиталистические монополистические филиалы и отделы. Они занимались страхованием государственных зданий, хлопковых и масло-заводов, транспортных предприятий от пожара и других непредвиденных обстоятельств.
Мнение 2.Отношение между страхователем и страховщиком в той или иной форме существовали едва ли не с самого возникновения Ислама.
Мнение 3.Легитимное закрепление страхование произошло в 1924 г., когда по решению правительства Узбекистана было образовано страховое управление. В сферу его деятельности входило страхование основных предприятий и собственности принадлежащей дехканским хозяйствам.
к.ю.н. Абдуллаева Н.Н.
к.ю.н. Абдуллаева Н.Н.
Суғурта деганда катта ва муҳим булган соха яъни аҳолига хизмат кўрсатишни назарда тутмимиз, ташкилотлар билан ишни назарда тутамиз
Энг кўп бузиладиган - самолетларни.
Кейин эса ер усти мулки, энг аввало нефть ва газ соҳасида.
Биринчидан, у ерда кўп портлашлар рўй беради, иккинчидан хамма нарсани суғурталашга одатланган ғарб сармоядорлари бу сохада кўпроқ
Яна озгина тарих ҳақида…1920 йилдан бошлаб- юк суғуртаси 1970 йилдан бошлаб- ёнғин, қурилиш монтаж хавфларидан суғурта қилиш ва бошқалар
Биринчи бўлиб нимани суғурталашади?
к.ю.н. Абдуллаева Н.Н.
Суброгация принципи• Суғуртага доир ҳуқуқий муносабатларда
суброгация принципининг қўлланилишимол-мулкни суғурта қилишнинг Муҳим хусусиятларидан биридир.ФҚ 957 – моддасига биноан, суғурта қилдирувчи (наф олувчи)нинг суғурта натижасида қопланган зарар учун жавобгаршахсдан талаб қилиш ҳуқуқи тўланган сумма доирасида суғуртаТовонини тўлаган суғурталовчигаЎтиши суброгация деб аталади.
Суғурта соҳасида жавобгарликнинг муқарарлиги ва зарарнинг тўлиқ қопланиши принципларини амалга оширишга хизмат қиладиган ҳуқуқий воситалардан бири.
Суброгация, моҳият эътибори билан, ҳуқуқнинг ўзга шахсга ўтқазилиши (цессия) демакдир.
Суброгация…
к.ю.н. Абдуллаева Н.Н.
“Агар мулкий суғурта шартномасида бошқача тартиб назарда тутилмаган бўлса”, деб бошланадиган ФК 957-
моддасининг биринчи қисми диспозитив норма ҳисобланади ва
тарафлар ўз битими билан суброгация имкониятини истисно қилишлари
мумкин.
к.ю.н. Абдуллаева Н.Н.
Суғурта шартномаси ва суғурта товони тўланганини тасдиқловчи ҳужжат суғурталовчида зарар
етказганлик учун жавобгар шахсга нисбатан даъво қилиш ҳуқуқи мавжудлигининг далили
ҳисобланади.
к.ю.н. Абдуллаева Н.Н.
19
Шартнома – суғуртага доир ҳуқуқий муносабатлар вужудга қилишининг асоси Суғурта шартномачи суғуртага доир моддий муносабатининг
ҳуқуқий шаклидир. Суғурта шартномаси икки тарафлама бўлади, бу иккала тарафда
ҳам қарши ҳуқуқ ва мажбуриятларнинг мавжудлини билан белгиланади.
Шартнома иккала тарафи мулкий манфаатларининг қаноатлантирилиши суғурта шартномасини тўловли шартнома деб ҳисоблаш ҳуқуқини беради.
Умумий қоидага кўра суғурта шартномаси реал шартнома деб ҳисобланилиши лозим.
20
Мол-мулк суғурта қиймати суғурта шартномасини тузиш пайтида тарафларнинг келишувига кўра аниқланади. Суғурта ходисаси содир бўлганда, суғурта товони суғурта қийматидан ортиқ бўлмаган миқдорда етказилган зарар қийматига мувофиқ холда тўланади.
“Автогазсервис” хусусий корхонаси
Хўжалик суди
“Ўзагросуғурта”ДАСК
10 698 994 сўм суғурта товони ундириш
1 033 298 сўм10 698 994 сўм суғурта товони ундириш
Суғурта қиймати
21
Суғурта қилдирувчи суғурта мукофоти тўлиқ тўламаганда, суғурталовчи суддан тўланмаган суғурта мукофотини ундириши
талаб қилишга эмас, балки суғурта ходисаси содир бўлганда мукофотининг тўланган қисмига мувофиқ холда тўлашга хақли
Кредитор “Капитал суғурта” ОАЖ хўжалик судига мурожаат қилиб, қарздор “Ўктам” хусусий корхонасидан 7 155 847 сўм ундириш тўғрисида суд буйруғи беришни сўраган.Иш ҳужжатларидан кўринишича, “Капитал суғурта” ОАЖ Бухоро вилоят филиали ва “Ўктам” хусусий корхонаси ўртасида 2010 йил 27 мартда транспорт воситалари эгаларининг фуқаролик жавобгарлигини суғурта қилиш шартномаси тузилган. Унга кўра, суғурталовчи (“Капитал суғурта” ОАЖ Бухоро вилоят филиали) суғурта қилдирувчи (“Ўктам” хусусий корхонаси)га тегишли автотранспорт воситалари (3 та) билан боғлиқ суғурта ҳодисаси содир бўлганда суғурта пулини тўлаш, суғурта қилдирувчи эса, ушбу автотранспорт воситалари учун суғурта мукофотини тўлаш мажбуриятини олган. Суғурта мукофотининг қиймати суғурта қийматининг 1 фоизини, яъни 11 500 000 сўмни ташкил қилган ва ушбу сумма шартномада белгиланган муддатларда бўлиб-бўлиб тўлаш назарда тутилган.Бироқ, қарздор шартнома шартларини тўлиқ бажармаган ва шартномада белгиланган муддатларда суғурта мукофотининг 7 155 847 сўм қисмини тўламаган. Қарздорнинг шартнома шартларини бажармаганлиги томонлар ўртасида тузилган солиштириш далолатномасида ўз аксини топган.Шу боис, кредитор хўжалик судига мурожаат қилиб, қарздордан шартномага асосан тўланмаган 7 155 847 сўмни ундириш тўғрисида суд буйруғи беришни сўраган.
