inleiding - senwes.co.za · naamlik om by te dra tot voedselveiligheid op ‘n volhoubare basis, te...
TRANSCRIPT
INLEIDING
2 Inleiding en bestek van verslag
3 Finansiële hoogtepunte
SENWES-PROFIEL 4 Wat ons doen, ons visie
en waardes
5 Senwes as belegging
7 Ons besigheidsmodel
Produk- en diensaanbod
8 Groepstruktuur en bedryfsoorsig
KORPORATIEWE BEHEER12 Voorsittersverslag
15 Ontmoet ons direksie
18 Verkorte korporatiewe beheerverslag
STRATEGIESE BENADERING TOT WAARDESKEPPING22 Verslag van die Besturende Direkteur
32 Opdatering van strategie
34 Welvaartskepping en -verdeling
BETROKKENHEID VANBELANGHEBBENDES36 Ons belanghebbendes
39 Korporatiewe sosiale belegging
40 Die Senwes-span
44 Skep ‘n etiese omgewing
FINANSIËLE OORSIG46 Senwes Groep vyfjaar- oorsig
47 Finansiële en bedryfs- verhoudings
51 Gekonsolideerde staat van fi nansiële posisie
52 Gekonsolideerde staat van omvattende inkomste
53 Gekonsolideerde staat van verandering in ekwiteit
54 Gekonsolideerde staat van kontantvloeie
55 Segmentinligting
3 Inleiding en bestek van verslag
4 Wat ons doen, visie, waardes
7 Besigheidsmodel
7 Produk- en diensaanbod
8 Groepstruktuur en bedryfsoorsig
12 Verslag van die Besturende Direkteur
22 Senwes beleggingsaak
24 Opdatering van strategie
26 Finansiële hoogtepunte
27 Senwes Groep vyfjaar- oorsig
28 Welvaartskepping en -verdeling
30 Ontmoet ons direksie
33 Verkorte korporatiewe beheerverslag
36 Volhoubaarheidsfi losofi e
36 Wesenlike volhoubaarheids- aspekte
Betrokkenheid van belanghebbendes
Besigheidsuitbreiding enrisikodiversifi kasie
Verbeterde fi nansiële prestasie
Fokus meer op die kliënt
Effektiewe beheer, risikobestuur en nakoming van wetgewing
Effektiewe talentbestuur deur te voldoen aan onswerknemerwaarde-aanbod
Die bou van 'n aanpasbareorganisasie
Bydrae tot sosiale transformasie en ontwikkeling
Skep 'n bemagtigende, veiligeen gesonde omgewing
Produkveiligheid
Verminder omgewingsimpak
61 Erkenning en toekennings
62 Korporatiewe inligting en kontakbesonderhede
2
Senwes Volhoubaarheidsverslag 2013 – Kweek waardevolle vennootskappe 3
Inleiding en bestekvan verslagDie volhoubaarheidsverslag bevat wesenlike inligting met be-
trekking tot die Senwes Groep se aktiwiteite vir die jaar geëin-
dig 30 April 2013. Die verslag openbaar nie detail inligting
van die afsonderlike afdelings, gesamentlike ondernemings en
fi liale nie, maar wel van die Senwes Groep as geheel.
Die volhoubaarheidsverslag is opgestel in terme van die G3-
riglyne soos neergelê deur die Global Reporting Initiative (GRI)
en is belyn met King III geïntegreerde verslagdoeningsriglyne,
terwyl breëbasis swart ekonomiese bemagtigingsprestasie be-
lyn is met die beste praktykkode van die Departement van
Handel en Nywerheid.
Gebalanseerde en verantwoordelike verslagdoening aan be-
langhebbendes is vir ons van kritiese belang. Ons is toegewyd
tot ‘n progressiewe ontwikkelingsbenadering in terme van
vol houbaarheidsverslagdoening. Hierdie verslag fokus op be-
langrike ontwikkelinge gedurende die jaar, wat verband hou
met die bestuur van wesenlike volhoubaarheidsprioriteite en
-aspekte, vordering gemaak en inisiatiewe wat geïmplemen-
teer is om uitdagings te oorkom.
Die Direksie is verantwoordelik vir die aanbieding van volhou-
baarheidsinligting, rapportering oor die betrokkenheid van
be lang hebbendes, die keuse van toepaslike verslagdoenings-
kriteria en –riglyne. In dié verband erken die Direksie sy ver -
antwoordelikheid om die integriteit van die volhoubaarheids-
verslag te verseker deur die toepassing van die GRI-riglyne. Die
Direksie het die verslag derhalwe deeglik oorweeg en is van
mening dat dit alle wesenlike aspekte, die volhoubaarheids-
prestasie van die organisasie en die impak daarvan redeliker-
wys aanspreek.
Die geïntegreerde verslag, wat in gedrukte en elektroniese
vorm beskikbaar is, is ‘n verkorte weergawe van die volledige
fi nansiële-, volhoubaarheids- en beheerverslae, wat aanvul-
lend is tot die geïntegreerde verslag en op die internet beskik-
baar is by http://senwes.co/IR13. Ons het vir die eerste keer
vanjaar slegs die verkorte fi nansiële jaarstate in gedrukte vorm
beskikbaar gestel. Die fi nansiële jaarstate is ooreenkomstig
met “International Financial Reporting Standards” (IFRS) op-
gestel. Die volledige stel gekonsolideerde fi nansiële jaarstate,
insluitend die direkteursverslae, komiteeverslae, aantekeninge
tot die fi nansiële state en rekeningkundige beleid is aanlyn
beskikbaar.
Die besluit om slegs ‘n verkorte geïntegreerde verslag te pu-
bliseer en te druk en om gemelde verslae apart aanlyn te publi-
seer, is hoofsaaklik uit ‘n koste-oogpunt gemotiveer, sowel as
die behoefte om die omgewingsimpak, met verwysing na die
verbruik van papier, te verminder.
4
VisieOm ‘n geadmireerde agri-besigheid te wees.
WaardesIntegriteit | Besigheidsoriëntasie | Innovasie | Lojaliteit |
Aanspreeklikheid | Self-motivering
OmsetMark-
kapitalisasie Totale Bates
Aantal Personeellede Netto Wins
Bydrae tot Sosiale
Ontwikkeling
2 124
R4,0 miljard
R307 miljoen R2,5 miljoen
R13,9 miljard R1,9 miljard
KERNFEITE• Senwes ontplooi 2 124 personeel,
meestal op die platteland.• Primêre bedrywighede fokus op
sentraal Suid-Afrika, die Suid- en Noord-Kaap, sowel as internasio-naal in die SAOG-streek.
Wat ons doenSenwes is ‘n toonaangewende geïntegreerde landboudienstebesigheid geposi-
sioneer in die graanwaardeketting tussen die plaashek en die verwerker.
Produksie-insette en kapitaalgoedere word verskaf aan hoofsaaklik die graan-
produsent, waarna toegang tot die mark vir die klant se oeste bewerkstellig
word. Ons fi nansierings- en logistieke dienste verskaf fi nansiële en landbou-
kundige dienste wat waarde toevoeg vir kliënte. Sake word hoofsaaklik in die
Vrystaat, Noordwes, Gauteng, Suid-Kaap en Noord-Kaap bedryf, asook interna-
sionaal in die SAOG-streek.
Die Groep het ‘n geïntegreerde model wat die behaling van sy primêre doel,
naamlik om by te dra tot voedselveiligheid op ‘n volhoubare basis, te fasiliteer.
As inisieerder van nuwe denke en vennootskappe, word gepoog om aan die
voorpunt van internasionalisering en diversifi kasie van sy besigheidsmodel te
staan. Senwes neem ook deel aan die internasionale verhandeling van koring,
geelmielies en oliesade deur ‘n strategiese vennootskap met die internasionale
agri-besigheid en voedselmaatskappy, Bunge.
Senwes Volhoubaarheidsverslag 2013 – Kweek waardevolle vennootskappe 5
KERNFEITE• Senwes beskik oor 4,6 miljoen ton
silokapasiteit in die SAOG-streek.• Senwes personeel aanvaar
eienaarskap van die besigheid en aanspreeklikheid teenoor belang-hebbendes.
Senwes as belegging GROOTSTE SILOKAPASITEIT IN AFRIKA
Senwes beskik oor 4,6 miljoen ton silokapasiteit in die SAOG-streek waaruit sy klante bedien word.
VENNOOTSKAPPE MET SLEUTELVERSKAFFERS Kernvennootskappe word gevorm met verskaffers van meganisasie, landbou-insette en fi nansiële dienste ten einde
die voorkeurkanaal vir die verspreiding van goedere en dienste binne landbou te wees.
KLANTEVERHOUDINGE VAN UITNEMENDHEID Senwes ontplooi bewese menslike kapitaal, logistieke oplossings, infrastruktuur en bedryfskapitaal ten einde die
klant, maar ook die afnemer van produkte, met uitnemendheid te diens.
VAARDIGHEDE BINNE LANDBOU Bevoegde en vaardige personeel met ondervinding, industrieleiers, mense met integriteit, gebalanseerde waardesis-
teme en suksesvolle prestasiegeskiedenis vorm die basis van ons menslike kapitaal en is verbind tot die Maatskappy
se fi nansiële, sosiale en omgewingsdoelwitte. Senwes personeel aanvaar gesamentlike en afsonderlike eienaarskap
van die besigheid en aanspreeklikheid teenoor belanghebbendes.
STRATEGIES GEFOKUS Senwes fokus sy strategie op landbou en aanverwante bedrywe wat ‘n belangrike deel uitmaak van die ontplooiing
van sy 2020 strategie.
6
KERNFEITE• Senwes bied 103 jaar se ondervin-
ding in die landboubedryf.• Senwes is nou ook teenwoordig in
3 Afrika-lande.
Die resultate ‘n Gesonde en konstante opbrengs
op kapitaal
Bo-gemiddelde dividendopbrengste
Sterk genereerder van kontant met ‘n gebalanseerde ratverhouding
‘n Gebalanseerde klantebasis onder-steun deur ‘n gesonde markaandeel
‘n Visioenêre landboumaatskappy strategies gerat vir groei.
Mosambiek
Malawi
Zambië
ekekekekkkkkkkkkk
Malawww
Mosambiek
Malawi
Zambië
Geografi ese voetspoor
Met 103 jaar se ondervinding het
Senwes Beperk ‘n bepalende rol in
die vorming van die landbouland-
skap gespeel. Ons bedryf hoofsaaklik
besigheid in sentraal Suid-Afrika –
Noordwes, Vrystaat, Gauteng, Noord-
Kaap en Suid-Kaap provinsies – terwyl
ons groter-wordende voetspoor inter-
nasionaal uitbrei na Malawi, Zambië
en Mosambiek by wyse van interna-
sionale gesamentlike ondernemings.
Senwes en sy geaffi lieerdes se besigheidsbasis
Senwes Volhoubaarheidsverslag 2013 – Kweek waardevolle vennootskappe 7
KERNFEITE• Ons volg 'n geïntegreerde
besigheids model in die graanwaarde ketting.
• Vennootskappe binne die graanwaardeketting sal integrasie ontsluit.
Ons besigheidsmodel
Ons span bestaan uit 2 124 permanente werknemers wat by-
dra tot die Groep se vermoë om ‘n netto wins van R307 mil-
joen te genereer. Die huidige batebasis van Senwes beloop
R4 miljard en die markkapitalisasie beloop R1,9 miljard. Sen-
wes is ‘n publieke maatskappy en die aandele verhandel op
‘n oor-die-toonbank (OTC) platform.
Senwes is verbind tot transformasie in terme van swart
ekonomiese bemagtiging en is tans ‘n vlak 8 bydraer. Ons
erken dat daar ruimte vir verbetering is en sal toegewyd bly
tot verdere verbetering in die verband.
Ons glo dat volhoubare landbou in Suid-Afrika en die res van
Afrika haalbaar is deur vennootskappe met sleutel-rolspelers.
Dit sal risiko’s verlaag en geleenthede ontsluit wat volhoubare
waarde vir alle belanghebbendes sal skep.
Samestelling
Finansiële dienste
Senwes Credit
Graanopbergingen -bemarking
VersekeringUnivision
Produsent Graan-afnemers
GrainovationLogistiek
Senwes Village Senwes Grainlink
Insetmiddeleen meganisasie
Produk- en diensaanbodInsetverskaffi ng Finansiële en tegniese dienste Marktoegangsdienste
Handelstakke
• Produksie-insette
• Tuinboutoerusting
• Hardeware
• Buitelewe en kampering
Meganisasie
• Heelgoedere
• Onderdele en werkwinkels
• Presisieboerdery
Produksiefi nansiering
Graanfi nansiering
Batefi nansiering
Landbou-tegniese dienste
• Landboudienste
• Grondkundige dienste
• Landbou-ekonomie
• GIS-dienste
Versekering
• Oesversekering
• Lewensversekering
• Korttermynversekering
• Makelaarsdienste
Graanopberging en
graanhantering
Graanverhandeling: plaaslik en
internasionaal
Logistiek
Elektroniese silosertifi kaatver-
handeling
Verhandeling oor grense
8
KERNFEITE
Groepstruktuur enbedryfsoorsig
Senwes Finansiële Dienste
Struktuur
SENWES CREDIT (B)
Produksiekrediet, maandrekeninge en spesiale
rekeninge wat bestuur word vanaf hoofkantoor
Afnemers en meuldeurfi nansiering bestuur vanaf
hoofkantoor
SENWES BATEFINANSIERING (B)
Verbande en huurkope wat bestuur word in
samewerking met ‘n batefi nansieringsvennoot
LANDBOUKUNDIGE EN TEGNIESE DIENSTE (B)
7 kantore wat landboukundige en tegniese dienste
lewer
UNIVISION GROEP (GO) (50%)
Kort- en langtermynversekering, kredietlewens-
versekering, oesversekering, korporatiewe versekering
en makelaarsdienste
Ons besigheid en handelsmerke Finansiering van landbou-insetmiddele.
Finansiering van vaste- en roerende bates vir boerdery-
doeleindes.
Finansiering van graan wat verhandel word deur ‘n ver-
skeidenheid van produkte.
Lewering van landbou- en tegniese dienste.
Verskaffi ng van verskeie doelgemaakte versekerings-
produkte aan produsente, kliënte en die
algemene publiek.
Lewering van makelaars- en administratiewe dienste.
Ons posisionering Finansieringskakel tussen die landbouprodusent en die
ander besigheidsaktiwiteite van Senwes.
Finansieringskakel tussen die graanafnemer en Senwes
Grainlink.
Adviseer die produsent met betrekking tot produksie-
praktyke en totale insetbeplanning.
Ons strategiese doelwitte Die beskikbaarheid van effektiewe en doelgemaakte fi -
nansieringsprodukte om die produsent en graanafnemer
in staat te stel om hul besigheid optimaal te bestuur tot
voordeel van alle belanghebbendes.
Om waardetoegevoegde versekeringsprodukte en diens-
te aan die kernaktiwiteite van Senwes te lewer en om
die besigheid op verskeie vlakke te ondersteun.
Bydrae tot normale bedryfswins
16,9%
Interpretasie: (B) = Bedryfsafdeling, (F) Filiaal, (G) Geas-
sosieerde of (GO) Gesamentlike onderneming
Geografi ese teenwoordigheidword deur ‘n ver-
nste.
versekerings-
e
tiewe dienste.
Geografi eseteenwoordigheid
Univision
Senwes Credit HK
• Senwes Credit het sy produkreeks uitgebou en die batefi nansierings-kontrak is heronderhandel.
• Univision Groep se bedieningsgebied het uitge brei met die vorming van die gesamentlike onderneming met NWK.
Senwes Volhoubaarheidsverslag 2013 – Kweek waardevolle vennootskappe 9
KERNFEITE
Senwes Village
Struktuur
HANDELSTAKKE (B) 29 handelstakke
Dieregesondheid, besproeiing, DIY, staal en om-heining, veevoere, tuinbou, wapens en ammunisie,
buiteleweprodukte 5 brandstofstasies
5 geriefswinkels
INSETVERSKAFFING (B) Direkte produkte
Saad, kunsmis, brandstof, plaagmiddels Grasland Ondernemings (Edms) Bpk (GO) (50%)
Landboukalkmyn in Noordwes provinsie Oos-Transvaal Kalkverskaffers (Edms) Bpk (F)
(99%)
MEGANISASIE (B) John Deere Agentskap
Heelgoedere vanaf 23 takkeOnderdele vanaf 28 takke14 meganisasiewerkswinkels
Presisieboerdery
JD Implemente (Edms) Bpk (GO) (50%)50% vennootskap in ‘n John Deere agentskap in die Suid-Kaap – vanaf 5 takke
Ons besigheid Verskaffi ng van insetmiddele aan die landboupro-
dusent.
Verskaffi ng van meganisasie- en instandhoudingsdiens-
te aan die landbouprodusent, wat
verband hou met landboutoerusting.
Verskaffi ng van ‘n verskeidenheid
hardeware en geriefsprodukte aan
die algemene publiek.
Ons posisionering Ontplooiing van infrastruktuur, bemarkingstrukture en
produkreekse ten einde aan die klant se produksie-inset-
en meganisasiebehoeftes te voldoen.
Ons strategiese doelwit Om die rol van voorkeurverskaffer aan die landboupro-
dusent van al sy insetprodukte en meganisasiebehoeftes
met uitnemendheid te vervul.
Geografi ese teenwoordigheid
Bydrae tot normale bedryfswins
40,7%
Interpretasie: (B) = Bedryfsafdeling,
(F) Filiaal, (G) Geassosieerde of
(GO) Gesamentlike ondernemingSlegs handelstakke
JDI
Geïntegreerde takke
• Die volhoubaarheid van die besig-heidseenhede sal verhoog met die Afgri-transaksie.
• Village het sy markaandeel vir meganisasie sowel as kleinhandel verhoog gedurende 2012/13.
serve
Handelsmerke
10
Senwes Grainlink
Struktuur
SILOBEDRYF (B)
68 graansilokomplekse
3 deursetstrukture
Silo Certs (Edms) Bpk (G) (42.5%)
Graan Silo Industrie (Edms) Bpk (G) (26%)
GRAANVERKRYGING (B)
22 graanverkrygingskantore
LOGISTIEK: GRAINOVATION (EDMS) BPK (GO) (50%)
Eienaar van 25 vloottoepassings
Makelaarsdienste
GRAANVERHANDELING (B)
2 verhandelingskantore
3 makelaars
Senwes Graanmakelaars (Edms) Bpk (F) (100%)
Bunge Senwes (Edms) Bpk (GO) (50%)
Senwes Mauritius Ltd (F) (100%)
Bunge Senwes International Ltd (GO) (50%)
(die houermaatskappy van):Senwes Grainlink Zambia Ltd (100%)Senwes Grainlink de Mocambique LDA (75%)
Senwes Grainlink East Africa Ltd (Kenya) (100%) SENWES LTD (MALAWI) (100%)
KERNFEITE• Senwes Grainlink het sy vermoë
uitgebrei na internasionale handel via sy vennoot Bunge Senwes.
• Die Afrika-besighede is afverkoop aan Bunge Senwes.
Groepstruktuur en bedryfsoorsig (vervolg)
Ons besigheid en handelsmerke
Verskaffi ng van marktoegang vir die graanprodusent.
Verkryging en verhandeling van graan.
Hantering en opberging van graan.
Logistieke dienste vir die
verkryging en verspreiding van graan.
Internasionale bemarking.
Ons posisionering Logistiek, hantering, opberging, verkryging, verskansing
en bemarking – geposisioneer tussen die plaashek en die
graanafnemer.
Ons strategiese doelwit ‘n Geïntegreerde oplossing vir die produsent en
graanafnemer om marktoegang en prysoplossings te
verbeter.
Bydrae tot normale bedryfswins
42,4%
Internasionale verhandelingskantoorBemarkings- en verhandelingskantoreHantering en opberging
Interpretasie: (B) = Bedryfsafdeling, (F) Filiaal, (G) Geas-
sosieerde of (GO) Gesamentlike onderneming
Geografi ese teenwoordigheid
Mosambiek
Malawi
Zambië
Senwes Volhoubaarheidsverslag 2013 – Kweek waardevolle vennootskappe 11
12
‘N Goeie operasionele resultaat, tesame met die
afsluiting van ‘n aantal strategiese transaksies,
het Senwes goed op dreef geplaas vir die be-
haling van sy 2020 strategiese en fi nansiële doelwitte. Die
volhoubaarheid van die Groep word grootliks bepaal deur die
vermoë om waarde te skep vir die klant en aandeelhouers.
Internasionale mededinging het fel toegeneem in die Suid-
Afrikaanse mark en die sneller van strukturele veranderings in
verskeie fasette is reeds getrek. Die landboubesigheidsland-
skap is besig om ingrypend en permanent te verander.
Vandag se kliënt vereis kreatiewe besigheidsoplossings en
pasgemaakte produkte wat waarde bied. Blote teenwoor-
digheid in produk, diens en infrastruktuur het ‘n alledaagse
kommoditeit geword en is nie meer volhoubaar nie. Senwes
en sy personeel verstaan dat ons slegs relevant sal wees teen
2020 indien ons daardie gaping kan toemaak.
Die verslag poog om ‘n geïntegreerde, holistiese en deur-
sigtige oorsig te verskaf van Senwes se strategiese, fi nansiële
en operasionele prestasie, sowel as ons deelname aan aspek-
te wat verband hou met die omgewing, die gemeen skap en
korporatiewe beheer.
Makro-impakteDie een-uit-30-jaar-buitengewone-droogte in die VSA het
die VSA-geelmie lieprys na nuwe rekordvlakke geneem. Dit,
sowel as die verswakking in die rand/dollar-wisselkoers,
het deurgespoel na die Suid-Afrikaanse mielieprys en die
2011/12 produk sieseisoen is gekenmerk aan verhoogde
landbou-omsette, goeie boerderymarges en gevolglike
buitengewone goeie netto boerdery-inkomste.
Die fi nansiële jaar geëindig 30 April 2013
het ‘n goeie balans tussen opera sionele
prestasie en die suksesvolle beha ling
van ‘n aantal strategiese doelwitte ge-
de monstreer.
KERNFEITE• Vandag se klant vereis kreatiewe be-
sigheidsoplossings en pasgemaakte produkte wat waarde bied.
• Arbeidsonrus het gelei tot verdere meganisasie; die gemiddelde kW-trekkeraankope het toegeneem.
Produsente se verhoogde besteebare inkomste het vernu-
wing en vervanging van kapitaalgoedere gestimuleer, terwyl
dit verder ook gelei het tot ‘n abnormale vraag na land-
bougrond. Rekordgrondpryse en huurtariewe is behaal en
boerderybalansstate het die buitengewone styging in grond-
waardes gekruissubsidieer.
Stakings in die mynbou, logistiek en landbou het egter ‘n
negatiewe impak op die arbeidsklimaat in Suid-Afrika ge-
had en graanprodusente het hierdie risiko aangespreek deur
verder te meganiseer. Die gemiddelde kW-trekkeraankope
het verhoog van 100.2 kW per eenheid na 122.8 kW per
eenheid.
Gunstige pryse gedurende die jaar onder oorsig het daartoe
gelei dat produsente hul graan vinnig verkoop het, teenoor
meer beheerste aktiwiteite wanneer pryse op laer vlakke
verkeer. Produsente kon gevolglik hul verpligtinge vinniger
nakom en het hul skuld afgelos selfs voor die seisoen tot ‘n
einde gekom het.
Die geleentheid wat produsente gehad het om graan teen
goeie pryse te verkoop het ook daartoe gelei dat van die ko-
mende seisoen se insetmiddele vooruit aangekoop kon word.
Die relatiewe hoë vlakke van landbou-infl asie het gelei tot
verhoogde omsette in terme van direkte en kleinhandelsland-
bou-insette.
Die droogte het veroorsaak dat nuweseisoengraan vinniger
gelewer is. Dit beteken egter ook dat ‘n gedeelte van die
nuwe seisoen se graan reeds ontvang is en dat dit, gepaard
met verlaagde volumes weens die droogte, kan lei tot ‘n uit-
dagende 2013/14 vir die graanopbergingsbedryf.
Finansiële prestasieDie Groep het vanjaar ‘n omset van R13,9 miljard gegenereer
en ‘n netto wins na belasting van R307 miljoen afgelewer.
Hierdie syfers verteenwoordig ‘n 16,9% toename in omset
teenoor die vorige jaar en ‘n 15,8% styging in netto wins
vanaf 2012. Dit is nie net ‘n goeie refl eksie van die Groep se
prestasie nie, maar meet ook die relatiewe prestasie binne
die sektor.
Senwes Volhoubaarheidsverslag 2013 – Kweek waardevolle vennootskappe 13
Die volgende is enkele sleutel fi nansiële verhoudings:
15,7% groei in verdienste per aandeel, vanaf 146 sent per
aandeel verlede jaar;
Wesensverdienste verteenwoordig 14,8% groei, vanaf
132,8 sent na 152,4 sent per aandeel;
Opbrengs op openingsekwiteit van 22,3%;
Netto batewaarde groei met 128 sent per aandeel, nadat
dividende van 41 sent per aandeel betaal is;
Dividendopbrengs van 6,8% op openingsmarkprys, wat
61 sent per aandeel verteenwoordig;
Kapitaalgroei van 15,5% vanaf R9,00 per aandeel ope-
ningsmarkprys na R10,40 per aandeel sluitingsmarkprys; en
Totale aandeelhouersopbrengs (kapitaalgroei + dividende)
van R360 miljoen is vir aandeelhouers gegenereer.
Daar was in die jaar onder oorsig verdere herinvestering in be-
dryfskapitaal wat heelwat kontant vereis het. Nuwe kapitaal is
geallokeer aan in- en uitvoertransaksies; ‘n verdere belegging
in die debiteureboek het die insetkanaal bemagtig om ‘n ge-
balanseerde en uitgebreide aanbod aan die klante te maak en
groter graanposisies is ingeneem weens die vroeë oes en hoër
graanpryse.
In terme van solvabiliteit en likiditeit kon Senwes daarin slaag
om ‘n eiekapitaalverhouding van 40% te handhaaf. Die maat-
skappy het gedurende die jaar sy tienjaar-fasiliteit van R650
miljoen opgeneem teen gunstige koerse en voorwaardes en ‘n
onbenutte korttermynfasiliteit van R632 miljoen verseker vol-
doende likiditeit vir groeigeleenthede, sowel as vir onverwagte
gebeure.
Senwes beskik oor R137 miljoen se onbenutte kommoditeitsfi -
nansiering en onbeswaarde bates van R1 438 miljoen is tot sy
beskikking vir verdere fi nansiering.
‘n Volwaardige projekkantoor is gevestig vir die implemente-
ring van die groei-inisiatiewe en effektiwiteit en produktiwiteit
is verder verhoog deur die vestiging van ‘n Sentrum van Uitne-
mendheid en verdere investering in IT-stelsels vir veral die opti-
malisering van bedryfsprosesse.
Senwes het ook, gegewe die lae prysverdienste, ‘n aandele-
terugkoopprogram afgekondig op 13 Desember 2012. Goeie
vordering is gemaak en ‘n onafhanklike buitefasiliteerder is ge-
taak om die program af te handel.
14
Operasionele prestasie
Senwes Credit- onder leiding van Gerrit van Zyl
Senwes Credit het ‘n goeie jaar beleef. ‘n Tweede agtereen-
volgende droogtejaar kon nie die momentum breek nie en
slegs ‘n marginale voorsiening is geskep. Daar is ‘n spesifi eke
kliënteprofi el oor die jare opgebou en die kliëntebasis onder-
skei hulself in moeilike tye.
Die debiteureboek het met 11,3% jaar-op-jaar gegroei wat,
gemeet teen ‘n gemiddelde infl asiekoers van 5,7%, dui op
markaandeelgroei sowel as groei in die spanderingsvermoë
van die bestaande kliëntebasis. Die boek het vanjaar die R2
miljard-merk oorskry en die divisie se markaandeel het met
6,3% gegroei.
Hierdie divisie het ‘n netto wins van R65 miljoen gerefl ekteer,
wat 15,6% van totale wins vanuit operasionele aktiwi teite
verteenwoordig.
Finansiële Dienste Verandering2013R’m
2012R’m
2011R’m
Credit
Gemiddelde krediet toegestaan 14% 1 511 1 325 1 157
% agterstallig op 30 April 0,5% 3,3% 3,8% 4,7%
Netto wins na fi nansieringskoste 18% 65 55 50
Opbrengs op kapitaal aangewend - 8% 8% 8%
Univision Groep
Netto wins na fi nansieringskoste 29% 9 7 4
Opbrengs op kapitaal aangewend 24% 75% 51% 31%
Senwes Grainlink- onder leiding van Pieter Esterhuysen
Senwes Grainlink het goeie resultate behaal, te midde van
‘n baie uitdagende jaar. Die resultate van Grainlink se silobe-
sigheid was beter as die vorige jaar, ten spyte van buitenge-
wone lae oordragvoorraad en die lae koringaanplantings.
Voorraadbestuur was knap en diensvlakke is verhoog om
produsente- en die graankopersmarkaandeel te vergroot.
‘n Verdere diversifi kasie van die saadbesigheid het plaasge-
vind in die vorm van die uitbreiding van die aanleg na die
kleinverpakkingsmark.
Verslag van die Besturende Direkteur (vervolg)
Absa het Senwes gedurende 2012/13 onverwags herprys en
dit het gelei tot verlaagde kredietmarges, aangesien die volle
verhoging nie na die kliënt deurgegee kon word nie.
‘n Felle aanslag deur kleinhandelsfi nansiers en bankiers het
verdere druk op die kredietmarge geplaas, maar ten spyte
hiervan het Senwes Credit die oorgrote gedeelte van sy kliën-
tebasis suksesvol behou.
Senwes het verskeie ondersoeke geloods en alternatiewe be-
fondsingsvoorstelle is tans in oorweging, in ‘n poging om die
volhoubaarheid van die kredietbesigheid te verseker. Vir die
komende jaar sal die divisie op die fi nalisering van ‘n effek-
tiewe befondsingvoorstel fokus en sal ook dienooreenkoms-
tig die posisionering in die markplek en integrasie met die
departemente oorweeg.
Univision het sy samesmelting met NWK Versekering sukses-
vol afgehandel en goeie operasionele en kulturele ooreen-
komste het die verwagte resultate afgelewer.
KERNFEITE• Die debiteureboek het met 11,3%
jaar-op-jaar gegroei en het die R2 miljard-merk oorskry.
• Die gesamentlike onderneming met Bunge het aktief deelgeneem aan die koringmark en 30% van die Wes-Kaapse koring opgekoop.
Die Graanbemarkingsafdeling het gesukkel om marges
binne ‘n moeilike markomgewing te handhaaf, maar het met
kreatiewe fi nansiële instrumente agterstallige operasionele
winste goedgemaak sonder dat noemenswaardige risiko’s
geneem moes word.
Die gesamentlike onderneming met Bunge het aktief
deelgeneem aan die koringmark en 30% van die Wes-
Kaapse koring opgekoop, terwyl heelwat in- en uitvoere
ook gefasiliteer is. ‘n Besending graaninvoere het egter
skeefgeloop wat gelei het tot ‘n groot prysregstelling met
groter balansstaatbenutting. ‘n 50% belang in die Afrika-
besighed is aan Bunge verkoop en R13 miljoen wins het
Senwes Volhoubaarheidsverslag 2013 – Kweek waardevolle vennootskappe 15
Die Mededingingstribunaal het op 15 Mei 2013, na jaar-
einde, die skikkingsooreenkoms tussen Senwes en die
Mededingingskommissie bekragtig. Die terme van die skik-
king vervat die beginsel van verskillende opbergingstarief-
opsies soos deur Senwes aanvaar in 2010, sowel as gelyke
toegang daartoe.
Die partye het ook ooreengekom dat die Senwes Graanbe-
markingsbesigheid, bestaande uit Senwes se klantebasis en
klandisiewaarde ten opsigte van witmielies, sonneblom en
diverse kommoditeite, in ‘n aparte entiteit gevestig sal word,
waarvan Senwes die alleenaandeelhouer sal wees.
Verandering2013R’m
2012R’m
2011R’m
Gemiddelde kapitaal vereis 19% 1 471 1 238 1 453
Netto wins na fi nansieringskoste (3%) 177 183 252
Opbrengs op kapitaal aangewend 6% 31% 25% 27%
Silodeurset (tonne) (7%) 2 525 052 2 718 781 2 776 519
Die silobesigheid sal voortgaan as ‘n afdeling van Senwes,
terwyl die verhandeling van geelmielies en koring steeds deel
sal vorm van die Bunge Senwes gesamentlike onderneming.
Daar word voorsien dat die wysigings teen 31 Januarie 2014
geïmplementeer sal word.
Daar word toenemend mededinging in die sektor beleef.
Dít, gepaard met lae oordragvoorrade en die impak van die
droogte, bied wesenlike uitdagings vir Senwes Grainlink in
die komende periode en die besigheidseenheid sal getoets
word aan kreatiwiteit en leierskap ten einde die uitdagings
die hoof te bied.
gevolglik gerealiseer. Dit is verreken teen ‘n waardedaling
van R15 miljoen as gevolg van die ineenstorting van die
Malawiese wisselkoers.
Grainovation, die gesamentlike onderneming met Imperial
Logistics, het ‘n moeilike jaar beleef en die stakings in die ver-
voerbedryf het veroorsaak dat die belegging met laer wins te
as die vorige jaar afgesluit het.
Senwes Grainlink se R177 miljoen netto wins het 42,3%
van die totale wins vanuit operasionele aktiwiteite verteen-
woordig.
16
Senwes Village- onder leiding van Frans du Plessis
2012/13 was ‘n rekordjaar vir Senwes Village. Met die verbin-
tenis van ‘n uitstekende span individue wat volle eienaarskap
van die besigheid geneem het, kon hierdie handelspilaar die
hoogste wins in die geskiedenis van die maatskappy behaal.
Senwes Village het daarin geslaag om sy markaandeel te
handhaaf en verder uit te brei te midde van aggressiewe toe-
trede en aktiwiteite deur mededingers.
Die meganisasiebesigheidsmodel is vernuwe en suksesvol
uitgerol ten einde dienslewering te verhoog in ‘n omgewing
wat toenemend tegnologies gevorderd raak. Die kapasiteit
van nuwe vakleerlinge is bewese uitgebrei ten einde die
tegniese ondersteuning in ons werkswinkels te belyn met
die klant se verwagtinge en die prinsipaal se vereistes. Mo-
biele werkstasies is in gebruik geneem, wat die staantyd
Verslag van die Besturende Direkteur (vervolg)
van ‘n heelwerktuigeenheid wesenlik ingekort het.
Daar is die afgelope twee jaar baie klem geplaas op die
verbetering van klantediens. Senwes Village doen jaarliks
navorsing wat in ‘n klantediensindeks vervat word. Alhoewel
daar nog harde werk voorlê om by tevredenheidsvlakke van
90% uit te kom, was die verbetering gedurende die afgelope
twee jaar bemoedigend.
Die sentralisering van die aankoopfunksie het uitstekende
resultate gelewer op die divisie se balansstaat en die wins-
gewendheid en produktiwiteit van die kleinhandelsbesig heid
het verder verhoog.
Senwes Village het gedurende 2012/13 ‘n netto wins van
R170 miljoen afgelewer, wat 40,7% van totale wins vanuit
operasionele aktiwiteite verteenwoordig.
Die nuwe gesamentlike onderneming tussen die kleinhan-
delsbesighede van Senwes en Afgri is op 12 April 2013 deur
die Mededingingstribunaal goedgekeur en skep ‘n nuwe
platform waar die risiko’s wat die makro-omgewingsfaktore
Verandering2013R’m
2012R’m
2011R’m
Omsette (insluitend direkte besigheid) 18% 4 197 3 555 2 824
Bruto wins 19% 417 351 274
Bedryfswins na fi nansieringskoste 46,5% 170 116 65
Terugskryf van waardedaling (in eiendomsbates) - - 53 -
Totale wins - 170 169 65
Koste-tot-inkomsteverhouding 7% 58% 65% 72%
Opbrengs op kapitaal aangewend (39%) 43% 82% 36%
bring, met nuwe innovasie oorbrug kan word, terwyl die
groter platform van kritiese massa geleenthede bied om
die mark meer kompeterend te bedien. Die transaksie
word effektief geïmplementeer vanaf 1 Junie 2013.
Senwes Volhoubaarheidsverslag 2013 – Kweek waardevolle vennootskappe 17
Korporatiewe Dienste- onder leiding van Joe Maswanganyi
Die afgelope jaar is gekenmerk deur stewige belegging in die
opleiding van personeel. Senwes direksie en bestuur het ruim
bestee om die leierskap van die maatskappy op te lei en aan
die voorpunt van die nuutste wêreldtendense te hou. Daar is
altesaam R7,3 miljoen aan opleiding in die groep spandeer,
wat 4,8 opleidingsdae per personeellid en 2,2% van totale
vergoeding verteenwoordig. Die Senwes Akademie het 48
sertifi kate en diplomas vir geregistreerde leerlingskappe en
vakleerlingskappe in die jaar onder oorsig toegeken, ter-
wyl 26 leerders erkenning ontvang het vir die suksesvolle
voltooiing van bestuursopleidingsprogramme aan verskeie
besigheidskole.
Die Senwes Akademie het in 2012 erkenning vanaf die Agri-
Seta ontvang vir die Senwes graduandi-program, terwyl Sen-
wes leerders ook in twee kategorieë aangewys is as beste
leerders.
Die graduandi-program het vanjaar 12 persone inge sluit,
waarvan 67% uit die aangewese SEB-groepe is. Die gradu-
andi-program speel ‘n suksesvolle rol om belowende talent
vanuit voorheen benadeelde groepe in die maat skappy op
te neem.
Die etiekprogram is tydens 2012 verfyn, korporatiewe be-
heerstrukture is gevestig en die program is tans onder imple-
mentering.
Onbetroubare dienslewering deur munisipaliteite is tans ‘n
KERNFEITE• Daar is die afgelope twee jaar baie
klem geplaas op die verbetering van klantediens.
• Daar is altesaam R7,3 miljoen aan opleiding in die groep spandeer,wat 4,8 opleidingsdae per personeellid en 2,2% van totale vergoeding verteenwoordig.
beduidende risiko vir Senwes, maar aksies om hierdie risiko
te verskans is reeds in proses. Die volatiele en onvoorspelbare
arbeidsverhoudingeomgewing sal deeglik gemonitor word
ten einde positiewe verhoudinge te handhaaf. Die koste van
regulatoriese voldoening sal ‘n uitdaging in die komende jaar
bied.
StrategieDie 2020-strategie is eenvoudig: konsolideer, herorganiseer,
integreer in graanwaardekettings en internasionaliseer. Dit
spreek tot ons visie: “Om ‘n geadmireerde landboubesig heid
te wees wat waarde skep vir al sy belanghebbendes”.
Die industrie is klein, mededingers is uiters fl uks en be-
sigheidsmodelle is goed geposisioneer. Daar is egter waarde
wat in die middel verlore gaan en Senwes vorm graag ven-
nootskappe wat hierdie waarde kan ontsluit en ‘n wen-wen-
geleentheid vir die betrokke partye bied. Konsolidasie is reeds
‘n realiteit en die landskap van landbou sal waarskynlik in
groter handelsblokke groepeer ten einde te poog om kon-
sentrasie- en ander bedryfsrisiko’s te ontsnap.
Senwes kies sy vennote versigtig en poog om slegs volhou-
bare vennootskappe te vorm wat die toets van die tyd sal
deurstaan.
Die 2020-strategie is geslyp deur die verlede te ontleed en
toekomstige waarskynlikhede te analiseer. Landbou van die
toekoms sal beslis nie wees wat dit vandag is nie, maar die
besigheid van môre is reeds gesetel in die denke en ontwerpe
van vandag.
18
Verslag van die Besturende Direkteur (vervolg)
KERNFEITE• Die nuwe gesamentlike onderne-
ming tussen die kleinhandels-besighede van Senwes en Afgri is op 12 April 2013 deur die Mededing ingstribunaal goedgekeur.
• Die 2020-strategie is eenvoudig: konsolideer, herorganiseer,
integreer in graanwaardekettings en internasionaliseer.
’n Oorsig oor die gesamentlike besighede
GRAINOVATION (MET IMPERIAL): Stakings in die logistieke sektor het negatief ingewerk
op Grainovation se bedrywighede en alhoewel die vorige jaar se resultate nie geëwenaar kon
word nie, het die besigheid steeds goed presteer.
SENWES BATEFINANSIERING (MET WESBANK): Hierdie besigheid se winsbydrae was we-
senlik en toon gesonde groei. Weens die goeie prestasie kon die winsdeling heronderhandel
word en Senwes se bydrae hieruit het met 26,9% jaar-op-jaar gegroei.
GRASLAND ONDERNEMINGS (MET NWK): Gunstige graanpryse het besteding aan land-
boukalk gestimuleer en Grasland kon sy kapasiteit op sy vlagskipmyn verdubbel. Verdere
uitbrei dings en/of verkrygings word in die vooruitsig gestel.
BUNGE SENWES (MET BUNGE): Die Bunge Senwes gesamentlike internasionale graan-
verhandelingsbesigheid is in sy tweede bestaansjaar. Dit het aanvanklik goeie markaandeel
gewen, maar benodig verdere margeverbetering. 288 523 ton graan is ingevoer, terwyl 211
340 ton uitgevoer is. Senwes Grainlink het 50% van sy Afrika-besigheid aan Bunge verkoop,
wat sodoende die SAOG-streeksverhandelingsdoelwit nastreef.
JD IMPLEMENTE (MET TOMLINSON-FAMILIE): Hierdie gesamentlike besigheid is vanjaar
twee jaar oud en het bo alle verwagtinge presteer. Uitbreiding in terme van produkreeks en
geografi e word tans verder ondersoek.
UNIVISION GROEP (MET NWK): Die samesmelting tussen Senwes en NWK se versekerings-
besighede is op 1 Mei 2012 geïmplementeer en die verwagte sinergieë is ontsluit. Die be-
sigheid presteer bo verwagting goed.
GESAMENTLIKE KLEINHANDELBESIGHEID (MET AFGRI): Die samesmelting van Senwes
Village met Afgri Kleinhandel in ‘n nuwe onderneming beloof om die landboukleinhandel
hoogs kompeterend te struktureer. Dit sal kritiese massa en margevoordele meebring en sal
diversifi kasie van handelsmerke, klante, kommoditeite en geografi e bewerkstellig. Die trans-
aksie is op 1 Junie 2013 geïmplementeer.
Gesofi stikeerde projek- en risikobestuursprosesse is in plek om die uitdagings en risiko’s wat met snelle groei
gepaard gaan, te bestuur.
Die onderbou van die maatskappy is in die jaar weereens gevestig in ‘n kultuur van dissipline, innovasie, beheer
en kontrole. Strukture word deurentyd gedaag en die proses van deurlopende verbetering deur middel van
die Sentrum van Uitnemendheid lewer baie goeie en innoverende resultate wat volhoubaarheid aanmoedig.
Senwes Volhoubaarheidsverslag 2013 – Kweek waardevolle vennootskappe 19
20
Vooruitskouing‘n Tweede agtereenvolgende droogtejaar is op die kaarte,
wat geweldige stremming op die produsent se kontantvloei
kan plaas. Lae reënval in die najaar van die 2012/13-produk-
sieseisoen het gelei tot lae mielieopbrengste wat, gepaard
met vroeë lewerings van nuweseisoengraan, waarskynlik we-
senlik negatief kan inwerk op die inkomste uit die graanop-
bergingsbesigheid in die 2013/14 fi nansiële jaar.
2013/14 het dus die potensiaal om ‘n moeilike graanjaar
te wees, wat die bedryf sal toets in terme van kostebestuur
en -besparing. Die graanopbergingsbedryf – veral die maat-
skappye wat belê in alternatiewe bergingstrukture – mag
toenemende druk ervaar, wat weer fundamentele herstruk-
turing van die mark kan aanmoedig. Senwes Grainlink se
besigheid kan moontlik voordeel trek uit die uittrede van al-
ternatiewe bergingsrolspelers, veral in die medium tot lang
termyn.
Mieliekommoditeitspryse gaan waarskynlik onder druk ge-
plaas word weens die lae internasionale mieliepryse wat mag
vorm vanweë die potensiële hoë aanplantings in die VSA, sou
hulle ‘n normale opbrengsjaar beleef. Hierdie verskynsel sal
internasionale pryse waarskynlik afwaarts dwing. Produsente
se boerderyinkomste kan negatief geaffekteer word weens
laer pryse, sowel as verlaagde opbrengste wat waarskynlik al-
gemeen gaan voorkom in die sentrale en westelike gedeeltes
van Suid-Afrika.
Hierdie potensiële verlaging in bestedingsvermoë en meer
konserwatiewe spanderingspatrone behoort kapitaalbeste-
ding in te perk en die meganisasie-bullopie tot ‘n einde te
bring.
Die Suid-Afrikaanse mark het die afgelope tyd ‘n stormloop
van internasionale graanhandelshuise beleef, wat marges tot
verdere volwassenheid gedryf het. Beide plaaslike en interna-
sionale rolspelers sal die druk hieruit beleef in die komende
jaar, wat toekomstige deelname in die mark mag bepaal.
Die oneffektiewe proses om sojabeenmeel in te voer skep ‘n
plaaslike geleentheid wat Senwes ernstig saam met vennote
met toepaslike kundigheid sal ondersoek.
Eerskomende seisoen se aanplantings mag onder druk wees
weens ‘n tekort aan ondervog. Dit, tesame met ingekorte
Verslag van die Besturende Direkteur (vervolg)
kredietreëlings, kan produsente onder druk plaas in terme
van hul aanplantingsbesluite.
Daar word verwag dat die uitrol van die Senwes-Afgri klein-
handelsbesigheid sal lei tot die verbetering van beide groepe
se risikoprofi el en die bestuur van die nuwe onderneming sal
fokus op die implementering van optimale bedryfspraktyke.
Die konsolidasie-oogmerke sal waarskynlik vanjaar verder
geneem word en groter groeperinge sal waarskynlik begin
vorm. Senwes sal poog om strategies te posisioneer ten einde
waarde vir die groep, sy vennote en die sektor te skep.
Die 2012 PwC Agribusiness Insights-verslag dui aan dat daar
‘n kosteknyptang in die landbou ontstaan het. Alle aandui-
dings is dat dit sal voortduur, veral weens die verwagte klei-
ner oes.
Die versekeringsbesigheid sal in die komende jaar poog om
sy diens en produk verder uit te brei ten einde sy oogmerke
van ‘n ten volle geïntegreerde fi nansiële dienstemaatskappy
na te jaag.
Inligtingstegnologie sal verder geoptimaliseer word ge-
durende die komende jaar – veral in Senwes Grainlink. Ons
verwag ook ‘n IT-uitbreiding by klante – spesifi ek in die pre-
sisieboerderysegment.
Verklaring van vooruitskatting
Sekere verklarings wat in hierdie verslag gemaak word, is nie
op historiese feite gebaseer nie en hou verband met analises
en ander inligting wat gegrond is op die voorspelling van toe-
komstige resultate wat nog nie bepaal kan word nie en wat
verband hou met, onder andere, nuwe besigheidsvolumes,
opbrengs op belegging (insluitend wisselkoersfl uktuasies)
en aktuariële veronderstellings. Hierdie verklarings kan ook
verband hou met ons toekomsvooruitsigte, ontwikkelings en
besigheidstrategieë.
Dit is vooruitskouingsverklarings, soos gedefi nieer in die
“United States Private Securities Litigation Reform Act of
1995”. Woorde, soos “glo”, “verwag”, “waarskynlik”,
“moontlik”, “voorspel”, “beoog”, “strewe”, “sal”, “be-
plan”, “kan”, “mag”, “poog”, “projekteer” en soortgelyke
KERNFEITE• Die Suid-Afrikaanse mark het die
afgelope tyd ‘n stormloop van inter-nasionale graanhandelshuise beleef, wat marges tot verdere volwassen-heid gedryf het.
• 2013/14 het die potensiaal om ‘n moeilike graanjaar te wees, wat die bedryf sal toets in terme van kostebestuur en -besparing.
Senwes Volhoubaarheidsverslag 2013 – Kweek waardevolle vennootskappe 21
uitdrukkings het ten doel om sodanige vooruitskouingsver-
klarings te identifi seer, maar is nie eksklusief die wyse waar-
op sodanige verklarings geïdentifi seer word nie. Vooruit-
skouingsverklarings behels inherente risiko’s en onsekerhede
en sou een of meer van hierdie risiko’s realiseer, of indien
onderliggende veronderstellings korrek blyk te wees, kan
werklike resultate wesenlik van die verwagte resultate verskil.
Vooruitskouingsverklarings is slegs van toepassing vanaf die
datum waarop dit gemaak word en Senwes aanvaar geen
verpligting om enige verklaring aan te pas of op te dateer
weens nuwe inligting, toekomstige gebeure of enige ander
rede nie.
BedankingsVanjaar se prestasie op fi nansiële en nie-fi nansiële vlak kan
op geen terrein deur enkelinge toegeëien word nie; dit is die
resultaat van spanne wat op alle vlakke eienaarskap, sorg en
passie demonstreer. Dit is ‘n voorreg om saam aan ‘n droom
te bou en te ervaar hoe die Groep waarde vir sy belangheb-
bendes toevoeg.
Japie Grobler tree vanjaar uit as voorsitter en direkteur na
13 jaar diens. Namens die Direksie en Uitvoerende Komitee
bedank ek graag vir Japie vir die verskil wat hy gemaak het.
Hy was saam met Senwes deur die maer jare, deur die her-
skikking van die maatskappy se portefeulje, die terugbou
van aandeelhouerswaarde, behaling van rekordwinste en die
ontwikkeling van die 2020-strategie.
Dit is verder vir ons baie belangrik om die bydraes van ons
KERNFEITE• Dit is belangrik om die bydraes van
gesamentlike ondernemingsvennote te erken.
• Die konsolidasie-oogmerke sal waarskynlik vanjaar verder ge-neem word en groter groeperinge sal waarskynlik begin vorm.
gesamentlike ondernemingsvennote te erken. Ons spreek
dus ons dank uit teenoor Afgri, NWK, Bunge, Wesbank, Im-
perial en JD Implemente; ons sien uit daarna om ons gedeel-
de belange verder uit te brei.
Die bydraes van Senwes se Direksie, Uitvoerende Komitee,
sowel as bestuur op alle vlakke van die onderneming was
vanjaar onmisbaar – ek waardeer elkeen se bydrae opreg.
Leierskap is nie slegs beperk tot bestuur nie. Dit maak my
opgewonde om te sien hoe elke personeellid – spanlid –
eienaarskap op sy of haar terrein aanvaar. Senwes is ‘n
dinamiese werksplek waar ek in elke afdeling korporatiewe
gedrag en innovasie opmerk en waar hoë pres terende self-
gerigte spanne leiding neem om Senwes nader aan sy visie
te neem. Dit is vir my ‘n voorreg om deel van hierdie span
te wees.
Alle eer aan ons Skepper vir Sy genade.
____________________
Francois Strydom
BESTURENDE DIREKTEUR
Klerksdorp
25 Junie 2013
22
Senwes beleggingsaak
Groei vir die jaar
Wesensverdienste per aandeel 14,8%
Netto batewaarde 16,9%
Aandeelprys 15,5%
Opbrengs vir die jaar
Opbrengs op gemiddelde ekwiteit 20,7%
Totale aandeelhouersopbrengs: 22,3%
• Dividendopbrengs 6,8%
• Kapitaalappresiasie 15,5%
Opbrengs op totale bates (EBIT) 12,7%
BEDRYFSONDERVINDING
Na meer as ‘n eeu het ons ondervinding en korporatiewe geheue opgebou ten einde die aanslae binne
die landboubedryf te trotseer.
REPUTASIE WAT VERBAND HOU MET PRESTASIE
Senwes het ‘n gesonde fi nansiële prestasierekord en het die volgende bereik:
Ons het beter presteer oor die afgelope vyf jaar as die JSE Voedselsektor, met goeie opbrengste op
ekwiteit en totale bates tesame met hoër dividendopbrengste.
Bedryfs-
ondervindingToegewyde
personeel
Beleggingsaak
Reputasie wat verband
hou met prestasie
Infrastruktuur en bedryfs-kapasiteit
Strategiesevennootskappe
Groei-vooruitsigte
Strategiese fokus
Leierskaps-kwaliteit
Senwes Volhoubaarheidsverslag 2013 – Kweek waardevolle vennootskappe 23
INFRASTRUKTUUR EN BEDRYFSKAPASITEIT
Senwes het die grootste silokapasiteit in die SAOG - 4,6 miljoen ton om klante regdeur die streek te diens.
Senwes beskik ook oor die nodige menslike kapitaal, logistieke oplossings, infrastruktuur en bedryfskapi-
taal om uitmuntende diens aan al sy klante te lewer.
Op jaareinde het Senwes Village oor 28 handelstakke en meganisasiepersele, sowel as 5 brandstofstasies
beskik.
STRATEGIESE VENNOOTSKAPPE
Ons het sleutel strategiese vennootskappe met verskaffers van meganisasie, landbou-insetprodukte,
verhandeling van graan en fi nansiële dienste, wat ons in staat stel om die voorkeur verspreidingskanaal vir
goedere en dienste in die landboubedryf te wees.
GROEIVOORUITSIGTE
Die behoefte aan voedselproduksie verhoog deurlopend weens die groei in bevolking en veranderende
eetgewoontes, wat verhoogde verbruik van proteïen in ontwikkelende gemeenskappe en gevolglike groei-
geleenthede vir agri-besighede tot gevolg het.
STRATEGIESE FOKUS
Senwes is strategies gefokus op die afl ewering van sy 2020 strategie. Senwes het sy vermoë om te groei
in vorige jare gedemonstreer en ons strategie is gemik op die behaling van ‘n R1 miljard wins na belasting
in 2020. Ons groep het ‘n duidelike visie en het die kundigheid wat benodig word vir die uitvoering van
hierdie strategie.
LEIERSKAP
Senwes is trots op sy hoogs bekwame leierskapskorps, op beide beheer- en bestuursvlak, wat die kun-
digheid het om die strategie vir groei en volhoubare waardeskepping te formuleer en uit te voer.
Ons uitvoerende bestuur het gesamentlike bestuursondervinding van 93 jaar en bedryfsondervinding van
149 jaar. Ons het ‘n standvastige span met ‘n gemiddelde ampstermyn van 13,6 jaar en ‘n gemiddelde
personeelomset van 3,6% oor die afgelope vyf jaar.
TOEGEWYDE PERSONEEL
Ons het toegewyde en lojale personeel wat eienaarskap neem en die waardes van die organisasie uitleef.
SENWES VYF-JAAR GEMIDDELDE PRESTASIE VERGELEKE MET DIE JSE VOEDSELSEKTOR:
DIVIDENDPOPBRENGS PRYSVERDIENSTE-VERHOUDING
11,0%
4,1%
TOTALE AANDEELHOUERS-
OPBRENGS
27,1%
20,2%
6,2
15,2
JSE VoedselsektorSenwes
24
Opdatering van strategie
KERNFEITE• Konsolidasie, reorganisasie asook
integrasie van die graanwaardeket-ting is strategiese prioriteite.
• Ons strewe na 'n ten volle geÏnte-greerde agri-besigheid.
Die Senwes 2020 strategie is in 2010 geloods en het ‘n gesonde strategiese ba-
sis verskaf vir groei en volhoubaarheid. Die uiteindelike doelwit van hier-
die strategie is om ‘n ten volle geïntegreerde agri-besigheid te word en om ‘n
belangrike rolspeler in die globale voedselwaardeketting te wees. Ons strategiese
doelwit is derhalwe om volhoubare waarde vir alle belanghebbendes te skep en
ons strategiese visie behels dat ons ‘n agri-besigheid wil word wat deur al ons
belanghebbendes geadmireer word. Die mikpunt is dus om ‘n voorkeurbelegging,
-vennoot, -werkgewer, -verskaffer en -burger te word.
Integriteit
Besigheids-
oriëntasie
Innovasie
Self-motivering
Aanspreekl ik-
heid
Lojaliteit
Klantefokus en ver-
houdingsbestuur
Leierskap, talent,
kultuur en waardes
IT, besigheidsintel-
ligensie en innovasie
Bedryfseffektiwiteit
en risikobestuur
Konsolidasie
Samesmeltings
en verkrygings
Gesamentlike
ondernemings
Strategiese
alliansies
Gemiddelde opbrengs hoër as die
verlangde geweegde gemiddelde
koste van kapitaal (WACC).
Jaarlikse groei van 10% ten
opsigte van verdienste voor rente,
belasting, waardevermindering
en amortisasie (EBITDA).
Netto wins na belasting (NPAT)
jaarlikse groei van 16%.
Eiekapitaalverhouding tussen
35% en 45%.
Waardes Prestasie-areas
Kern-drywers
Finansiëledoelwitte
Senwes Volhoubaarheidsverslag 2013 – Kweek waardevolle vennootskappe 25
2020 Beleggingstruktuur
KERNFEITE• Die 2020 beleggingstruktuur sluit
die volgende pilare in: landbou-diens te, geïntegreerde voedselbe-drywe, hulpbronne en beleggings.
• Ons maak doelgerigte vordering met die behaling van ons 2020- doelwitte.
SENWESGROEP
Landbou-dienste
Logistiek
Finansiële Dienste
GeïntegreerdeVoedselbedrywe Hulpbronne Beleggings
Vordering
KONSOLIDASIE VAN DIE LANDBOUDIENSTESEKTOR
Verkryging van 50% aandeelhouding in JD Implemente, geleë in Swellendam, Wes-Kaap.
Grainovation gesamentlike onderneming met Imperial.
Gesamentlike batefi nansieringsonderneming met Wesbank.
Gesamentlike versekeringsonderneming tussen Senwes fi liaal Univision, en die versekeringsbesigheid van NWK.
Gesamentlike onderneming tussen die Senwes en Afgri kleinhandelsbesighede – effektiewe datum 1 Junie 2013.
UITBREIDING IN AFRIKA
Malawi
Zambië
Mosambiek
INTERNASIONALE GESAMENTLIKE ONDERNEMING
Bunge Senwes gesamentlike onderneming.
Ondersoek na die vestiging van ‘n oliepersaanleg met Bunge.
Herstrukturering van Afrika besighede om Bunge in te sluit.
26
Finansiële hoogtepunte
Beleggerswaarde (Kapitaalgroei en dividende)
2013 2012
Totale aandeel-houersopbrengs 22,3% -5,9%
Na 'n daling in die aandeelprys die vorige jaar het totale aandeelhouers-opbrengs in 2013 teen 'n gesonde koers gegroei.
Finansiële prestasie
2013 2012
Inkomste (R’m) 13 886 11 875
Inkomste het met 17% toegeneem en word hoofsaaklik toegeskryf aan 'n styging in die verkope van heelgoedere en hoër graanpryse.
Netto wins na belasting (R’m)
307
265
Die Groep se wins het met 16% ge-groei. Die insetkanaal het 'n buitenge-wone goeie jaar beleef.
Wesensverdienste per aandeel (sent)
152,4
132,8
Wesensverdienste het in 2013 met 15% gestyg. Die styging in wesensver-dienste verhoog volhoubaarheid vir die belegger.
Opbrengs op openingsekwiteit 22,3% 21,5%
Opbrengs op ekwiteit (ROE) het ver-hoog tot 22,3%. ROE is in die boonste kwartiel van landboubesighede.
17%
16%
15%
0,8%
28%
Risikoprofi el
2013 2012
Eie kapitaal aangewend 40% 41%
Die eiekapitaalverhouding verkeer binne die kapitaalhandhawingsriglyne van tussen 35% en 45%.
Rentedekking(keer) 5,3 5,4
Die rentedekking is steeds op die vlakke van die vorige jaar, wat dui op volge-houe, effektiewe balansstaatbestuur. Die minimum gestelde vlak vir rentedek-king is 3.
1%
2%
DIVIDEND BETAAL EN HERINVESTERING
DIVIDEND
HERINVESTEER
Die groeistrategie van Senwes vereis volgehoue herinvestering.
267,0
74,0
179,0
126,0
2013 2012
R'M
Senwes Volhoubaarheidsverslag 2013 – Kweek waardevolle vennootskappe 27
Senwes Groep vyfjaar-oorsig
2013R’m
2012R’m
2011R’m
2010R’m
2009R ‘m
STAAT VAN FINANSIËLE POSISIE *
Bates Nie-bedryfsbates 822 696 548 508 433Bedryfsbates 3 199 2 676 2 558 2 288 2 070
Totale bates 4 021 3 372 3 106 2 796 2 503
Ekwiteit en aanspreeklikhede Kapitaal en reserwes 1 583 1 368 1 230 1 059 1 126Nie-beherende belang 10 8 - - -Ekwiteit 1 593 1 376 1 230 1 059 1 126Nie-bedryfslaste 1 009 457 446 436 432Bedryfslaste 1 419 1 539 1 430 1 301 945
Totale ekwiteit en aanspreeklikhede 4 021 3 372 3 106 2 796 2 503Rentedraende laste ingesluit in bedryfslaste en nie-bedryfslaste 1 782 1 440 1 399 1 196 717
INKOMSTESTAAT
Inkomste Finansiële Dienste - Senwes Credit & Univision Groep 139 168 156 166 182Insetverskaffi ng – Senwes Village 2 871 2 259 1 770 1 943 2 208Marktoegang – Senwes Grainlink 12 209 10 659 5 567 6 895 8 723Diverse bedrywe - - 46 27 27Normale bedryfsaktiwiteite 15 219 13 086 7 539 9 031 11 140Korporatiewe inkomste 35 11 11 8 17Totale Inkomste 15 254 13 097 7 550 9 039 11 157Beëindigende bedrywe om oorgedra te word na
gesamentlike onderneming (1 368) (1 222) - - -
Inkomste uit voortgesette bedrywe 13 886 11 875 7 550 9 039 11 157
Wins* Finansiële Dienste – Senwes Credit & Univision Group 129 62 54 62 72Insetverskaffi ng – Senwes Village 170 169 65 96 138Marktoegang – Senwes Grainlink 177 183 252 236 349Diverse bedrywe - - - 2 -Normale bedryfsaktiwiteite 476 414 371 396 559Korporatiewe koste (69) (54) (56) (66) (37)Beleggingsinkomste - 2 4 2 4
Wins voor belasting 407 362 319 332 526Belasting (100) (97) (100) (123) (158)
Wins vir die jaar 307 265 219 209 368
Nie-beherende belang 2 1 - - 1Finansieringskoste hierbo ingesluit (104) (92) (115) (85) (126)
KONTANTVLOEISTAAT *
Kontant uit bedrywe gegenereer 490 441 547 516 744Totale fi nansieringskoste, belasting en dividende betaal (295) (307) (250) (469) (357)
Finansieringskoste betaal (104) (89) (113) (79) (126)Belasting betaal (117) (92) (92) (110) (148)Dividende betaal (74) (126) (45) (280) (83)Verandering in bedryfskapitaal (544) (88) (290) 52 (386)Ander bedryfsinkomste - 2 1 2 4
Netto kontantvloei (gebruik deur)/uit bedryfsaktiwiteite (349) 48 8 101 5Netto kontant geïnvesteer deur beleggingsaktiwiteite (148) (133) (31) (46) (55)Netto kontant gegenereer deur fi nansieringsaktiwiteite 531 102 - - -
Netto toename/(afname) in kontant en kontantekwivalente 34 17 (23) 55 (50)
* Ingesluit beëindigende en voortgesette bedrywe
28
Staat van toegevoegde waardevir die jaar geëindig 30 April
GROEP
Aantekeninge
2013 R ‘ m
2012 R ‘ m
Inkomste 13 886 11 875 Betaal aan verskaffers vir goedere en dienste (12 851) (10 932) Waarde toegevoeg 1 035 943 Inkomste vanuit beleggingsaktiwiteite - 2 WELVAART GESKEP 1 035 100% 945
Verdeel soos volg: Werknemers en direkteure 476 41,2% 437 42,0% Salarisse, lone en ander voordele 1 400 34,6% 391 37,6% Aansporingskema 76 6,6% 46 4,4%
Owerhede 2 114 9,9% 111 10,7%
Finansiers 104 9,0% 92 8,8%
Aandeelhouers 341 29,5% 305 29,3% Dividende en distribusie aan gewone aandeelhouers 74 6,4% 126 12,1% Voorsiening vir vervanging van bates 34 2,9% 40 3,8% Behoue surplus 4 233 20,2% 139 13,4%Welvaart verdeel uit inkomste 1 035 89,5% 945 90,8%Welvaart verdeel uit ander bronneOwerhede 3 121 10,5% 96 9,2%
TOTALE WELVAART VERDEEL 1 156 100% 1 041 100%
Aantekeninge
1. Werknemerbydraes van R 4 miljoen (2012 - R 4 miljoen) met betrekking tot sentrale versekeringsfondse is nie hierby ingesluit nie, aangesien dit verreken word in die bedrag betaal aan owerhede (aantekening 2).
2. Sentrale en plaaslike regering: SA normale belasting - huidige jaar 111 73 (Toename)/Afname in uitgestelde belastingbate (9) 13 Sekondêre belasting op maatskappye - 12 Kapitaalwinsbelasting 2 - Vorige jaar aanpassing (4) - Vaardigheidsontwikkelingsheffi ng 3 3 Belasting betaal aan plaaslike owerhede 7 6 Sentrale versekeringsfondse 4 4 Spandering aan owerhede 114 111
3. Ander belasting bestaan uit: BTW 39 26 LBS 80 70 Terughoubelasting op dividende 2 - Spandering aan owerhede 121 96
Totale spandering aan owerhede 235 207
4. Behoue surplus bestaan uit: Groepwins na belasting 307 265 Dividende (74) (126) Behoue surplus 233 139
Welvaartskepping en -verdeling
Senwes Volhoubaarheidsverslag 2013 – Kweek waardevolle vennootskappe 29
WerknemersAandeelhouers Owerhede Finansiers
29,5%29,3%
41,2% 42,0%
20,3% 19,9%9,0% 8,8%
2013 2012
VERDELING VAN WELVAART
30
Ontmoet ons direksie
JE (Japie) Grobler (61)VOORSITTER
Direkteur sedert April 1997
Kwalifi kasies: B.Juris LLB
Lidmaatskap van direksiekomitees:
Nominasie (Voorsitter), ex offi cio-toegang tot alle komitees
Ander toepaslike direkteurskappe:
Senwesbel Bpk, Agri Securitas (Voorsitter)
Mnr Grobler boer sedert 1977 in die Bothaville-distrik en het
uitgebreide blootstelling aan landbou en besigheid. Hy het
op verskeie komitees in georganiseerde landbou gedien as
lid en voorsitter op plaaslike, provinsiale en nasionale vlak,
onder andere as ondervoorsitter van die Vrystaat Landbou-
unie, voorsitter van NAMPO, voorsitter van die SALU Nasio-
nale Besigheidskamer en as president van Agri SA.
F (Francois) Strydom (53)BESTURENDE DIREKTEUR
Aangestel in 2010
Kwalifi kasies: B.Sc Agric(Hons)(Veekunde)
Lidmaatskap van direksiekomitees:
Risiko en Volhoubaarheid
Ander toepaslike direkteurskappe:
Direkteur van verskeie maatskappye in die Senwes Groep en
ander verwante besighede.
Mnr Strydom is op 6 Augustus 2010 in dié posisie aangestel.
Voor dit het hy die pos van Direkteur: Bedryf sedert 2002
beklee. Hy het in 2001 by Senwes aangesluit en is as
Besturende Direkteur gesekondeer na die voormalige Kolosus
Beherend. Hy het sy loopbaan begin as Veekundige by Afgri
(voo rheen OTK) en is bevorder tot die pos van Direkteur:
Graan by Afgri oor ‘n periode van 13 jaar.
Japie Grobler Danie MinnaarFrancois Strydom Zarina Bassa
JDM (Danie) Minnaar (48)ONDERVOORSITTER
Direkteur sedert September 1999
Kwalifi kasies: B.Com
Lidmaatskap van direksiekomitees:
Vergoeding (Voorsitter), Oudit, Nominasie, Belegging en
Sosiale en Etiese
Ander toepaslike direkteurskappe:
Senwesbel Bpk (Voorsitter)
Mnr Minnaar boer sedert 1988 in die Kroonstad-distrik en
is vir baie jare reeds deel van die landbousektor. Hy is ‘n
voormalige voorsitter van die Vrystaat Landbou-unie Jong-
boerkomitee en was ook betrokke by die implementering en
bevordering van graanbemarking op Safex.
ZBM (Zarina) Bassa (49)
Direkteur sedert Junie 2011
Kwalifi kasies: B.Com(Rek), Hoër Diploma (Rekening-
kunde), GR(SA)
Lidmaatskap van direksiekomitees:
Oudit, Sosiale en Etiese
Ander direkteurskappe:
Finansiële Dienste Raad, Vodacom Bpk, Yebo Yethu Bpk,
Kumba Iron Ore Bpk, Lewis Groep Bpk, Sun International Bpk,
Woolworths Financial Services Bpk, Oceana Bpk, Universiteit
van Stellenbosch
Me Bassa het uitgebreide ervaring as vorige uitvoerende
direkteur van Absa en vennoot by Ernst & Young. Sy is hui dig
die uitvoerende voorsitter van Songhai Capital, ‘n beleggings-
maatskappy met swart meerderheidseienaarskap en -beheer.
Senwes Volhoubaarheidsverslag 2013 – Kweek waardevolle vennootskappe 31
SF (Steve) Booysen (51)
Direkteur sedert Oktober 2010
Kwalifi kasies: D.Com(Rek), GR(SA)
Lidmaatskap van direksiekomitees:
Oudit (Voorsitter), Belegging (Voorsitter), Sosiale en Etiese
Ander direkteurskappe:
Effi cient Groep Bpk, Steinhoff Bpk, Clover Industries Bpk,
Vukile Properties Bpk
Dr Booysen was die Hoof Uitvoerende Beampte van Absa Bpk
vir baie jare.
JBH (James) Botha (43)
Direkteur sedert Oktober 2009
Kwalifi kasies: BLC.LLB en Dip(Belasting)
Lidmaatskap van direksiekomitees:
Vergoeding, Nominasie, Oudit, Sosiale en Etiese
Mnr Botha het as kommersiële en korporatiewe prokureur
gepraktiseer vir 15 jaar voordat hy die korporatiewe wêreld
betree het. Hy is tans ‘n senior regsadviseur by die Noordwes
Universiteit se Institusionele Kantoor.
AJ (Dries) Kruger (61)
Direkteur sedert Oktober 2007
Kwalifi kasies: B.Compt(Hons), GR(SA)
Lidmaatskap van direksiekomitees:
Sosiale en Etiese (Voorsitter) en Oudit
Ander toepaslike direkteurskappe:
Senwesbel Bpk
Mnr Kruger is ‘n geregistreerde ouditeur en rekenmeester,
wat sedert 1976 in Kroonstad praktiseer. Hy was ‘n trustee
van die Vrystaat Munisipale Pensioenfonds en ook van die
pensioenfonds van die Gereformeerde Kerke van SA.
CF (Corné) Kruger (40)FINANSIËLE DIREKTEUR
Aangestel in 2010
Kwalifi kasies: B.Com(Hons), GR(SA)
Lidmaatskap van direksiekomitees:
Risiko en Volhoubaarheid
Ander toepaslike direkteurskappe:
Direkteur van verskeie maatskappye in die Senwes Groep en
ander verwante besighede.
Mnr Kruger is as Finansiële Direkteur aangestel op 26 Au-
gustus 2010. Hy het in 1999 by Senwes aangesluit en ver-
skeie posisies beklee alvorens hy aangestel is as Finansiële
Direkteur. Hy het sy loopbaan by PWC as ouditeur begin.
James BothaSteve Booysen Dries Kruger Corné Kruger
32
NDP (Nico) Liebenberg (43)
Direkteur sedert Augustus 2008
Kwalifi kasies: B.Com(Hons), M. Volhoubare Landbou
Lidmaatskap van direksiekomitees:
Risiko en Volhoubaarheid (Voorsitter) en Vergoeding
Ander toepaslike direkteurskappe:
Senwesbel Bpk
Mnr Liebenberg boer sedert 1991 in die Bothaville-distrik. Hy
het ‘n gediversifi seerde boerderybedryf gevestig en is, inter
alia, een van die wesenlike verskaffers van groente aan ‘n
bekende kleinhandelsgroep.
JJ (Jaco) Minnaar (37)
Direkteur sedert Augustus 2011
Kwalifi kasies: B.Ing(Landbou)
Lidmaatskap van direksiekomitees:
Risiko en Volhoubaarheid en Vergoeding
Ander toepaslike direkteurskappe:
Senwesbel Bpk
Mnr Minnaar is al sedert 2000 betrokke by verskeie georgani-
seerde landboubestuurstrukture. Hy het vanaf 2004 tot 2011
op die uitvoerende komitee van Vrystaat Landbou gedien en
vir die afgelope vier jaar is hy ook deel van Graan Suid-Afrika
se bestuurspan. Hy is ook 'n lid van onderskeidelik die oudit-
komitee en die uitvoerende komitee van Graan Suid-Afrika.
WH (Thabo) van Zyl (39)
Direkteur sedert Augustus 2012
Kwalifi kasies: B.Sc Agric(Landbou-ekonomie)
Lidmaatskap van direksiekomitees:
Risiko en Volhoubaarheid
Ander toepaslike direkteurskappe:
Senwesbel Bpk
Thabo matrikuleer in 1992 aan die Hoërskool Sandveld op
Wesselsbron waar hy sy skoolloopbaan afsluit as onderhoof-
seun. Daarna verwerf hy sy BSc Agric-graad in Landbou-eko-
nomie aan die Universiteit van Pretoria in 1997. Thabo dien
op die direksie van Bothaville Milling sedert 2001. Hy is ook
Voorsitter van die Losdorings-studiegroep.
EM (Elmarie) Joynt (43)MAATSKAPPYSEKRETARIS
Aangestel in 2002
Kwalifi kasies: B.Com(Regte), LLB, FCIS, FCIBM, Prokureur
en Notaris van die Hoër Hof
Me Joynt het haar loopbaan as ekonoom by die Registrateur
van Koöperasies begin, waarna sy as kommersiële prokureur
gepraktiseer het. Sy het ook die pos van groep maatskap-
pysekretaris en regsadviseur by verskeie ondernemings in die
landbou- en fi nansiële sektor beklee, voordat sy in 2002 by
Senwes aangesluit het.
Jaco MinnaarNico Liebenberg Thabo van Zyl Elmarie Joynt
Ontmoet ons direksie (vervolg)
Senwes Volhoubaarheidsverslag 2013 – Kweek waardevolle vennootskappe 33
Verkorte korporatiewe beheerverslag
KERNFEITE• Die Direksie is verbind tot King III
beste praktyke.• Japie Grobler se leierskap oor die
afgelope 13 jaar verdien erken-ning.
Korporatiewe beheer en praktykeDie Direksie laat homself lei deur die korporatiewe beste
praktyke soos vervat in die King Verslae wat handel met
Korporatiewe Beheer (King II & III). Hierdie gesonde begin-
sels word deurlopend in ag geneem in alle besluitneming
en die implementering daarvan. Die volledige Korporatiewe
Beheerverslag is vervat op Senwes se webtuiste en Senwes
voldoen in wese, met uitsondering van enkele aspekte hierin
vermeld, aan dié beginsels.
Kortliks word die volgende rakende die materiële korpora-
tiewe beheer en beste beheerpraktyke gerapporteer:
Die DireksieGedurende die jaar het die Direksie weer sy eie rol in die stra-
tegiese rigtinggewing vir die Senwes Groep krities beoordeel
en het as sulks bevestig dat die Direksie steeds sal fokus op
die wesenlike aspekte wat die volgehoue lewensvatbaarheid
en groei van die Maatskappy kan bevorder. Die Direksie is der-
halwe deurlopend strategies gefokus binne 'n risikobestuurs-
fi losofi e en -benadering.
Die Direksie het oor tyd sy eie rol asook dié van sy direkte
belanghebbendes uitgedors en is die verantwoordelikhede en
funksionering van die Direksie vervat in die direksiehandves.
Die DirekteureDie strewe om die Maatskappy ingevolge goeie korpora-
tiewe beheerpraktyke te bestuur, geld steeds. Alhoewel die
Direksie, wat bestaan uit 11 direkteure, nie bestaan uit 'n
meerderheid onafhanklike nie-uitvoerende direkteure nie, is
die mening dat dit juis die aandeelhouersverteenwoordigers
op die Raad is wat in 'n uitstekende posisie is om die Maat-
skappy tot sy uitsluitlike voordeel in die toekoms te rig. In
hierdie opsig word daar tans nie voldoen aan die beginsel
van 'n meerderheid onafhanklikheid nie, maar Senwesbel
Beperk, die beherende aandeelhouer met 'n 59,6% belang
in die Maatskappy, is 'n sterk drywer van die lewensvatbaar-
heid van die Maatskappy, maar ook van die langtermyn-
voortbestaan van die produsent binne 'n bedryf wat uiters
mededingend is en wat moet deelneem aan 'n vrye wêreld-
markekonomie.
Deurdat daar sterk onafhanklike nie-uitvoerende direkteure
op die Direksie aangestel is saam met die balans van 'n sterk
uitvoerende span, word verseker dat geen individu onbe-
hoorlike invloed op die Direksie se besluitnemingsproses kan
uitoefen nie.
Direkteure word genomineer deur aandeelhouers en daar is
voorsiening vir rotasie en ampstermyne op ‘n deursigtige ba-
sis. Prestasie van die Direksie, direkteure en strukture word
gereeld krities beoordeel en getoets. Skriftelike mandate en
magte is deur die Direksie in plek gestel ingevolge waarvan
sekere magte slegs vir die Direksie gereserveer is.
Die Direksie neem erns met die sake van die Maatskappy en
die bywoning van alle vergaderings is baie goed. Persoon-
like belange van direkteure word gemonitor, gerapporteer en
aandeelverhandeling geskied binne 'n self-aanvaarde regu-
lering van geslote en oop verhandelingstye.
Die rol en funksie van die VoorsitterDie Voorsitter is 'n nie-uitvoerende direkteur wat jaarliks deur
die Direksie aangewys word. Die rolle van die Voorsitter en
Besturende Direkteur is geskei. Die Voorsitter word onder-
steun deur die Ondervoorsitter.
Japie Grobler, Senwes se Voorsitter van die afgelope 13 jaar,
het gedurende die jaar onder oorsig sy uittrede as Voorsitter
en Direkteur aangekondig. Sy leierskap gedurende hierdie
tydperk van herstel (2003), waardeskepping (2004-2007) en
groei was onontbeerlik en hy verdien erkenning vir sy sterk
leierskap en rigtinggewing aan die Direksie en Bestuur.
Die rol en funksie van die Besturende Direkteur en Uitvoerende KomiteeDie Maatskappy se daaglikse korporatiewe- en bestuurs-
funksie word deur die Besturende Direkteur hanteer.
Die taak van die Besturende Direkteur is om die strategieë en
beleide, soos goedgekeur deur die Direksie, uit te voer, die
besigheid te bedryf asook alle opdragte van die Direksie uit te
voer. Die Besturende Direkteur word deur 'n bestuur span van
10 lede ondersteun wat saam die Uitvoerende Komitee vorm.
34
KERNFEITE• Die direksiekomitees is getaak om
gerusstelling te verskaf aan die Direksie met betrekking tot verskeie fasette.
• Die Sosiale en Etiese Komitee sal ook na die volhoubaarheidsas-pekte omsien.
KomiteesFunksies en mandateDie Direksie het ‘n aantal komitees gestig om effektiewe
besluitneming te fasiliteer en om die Direksie by te staan in
die uitvoering van sy pligte en magte. Die komitees funk-
sioneer op ‘n deursigtige basis en rapporteer gereeld aan
die Direksie. Die magte en uitvoering van die verantwoorde-
likhede van elke komitee word gereël deur formeel geskrewe
mandate, wat jaarliks deur die Direksie goedgekeur word.
Die huidige direksiekomitees is soos volg:
Ouditkomitee;
Vergoedingskomitee;
Risiko- en Volhoubaarheidskomitee;
Sosiale en Etiese Komitee;
Nominasiekomitee; en
Beleggingskomitee
Volledige rapportering vanaf die Direksiekomitees is beskik-
baar in die Korporatiewe Beheerverslag op die Senwes web-
tuiste.
MaatskappysekretarisDie Direksie word in die nakoming van sy voortgesette ver -
antwoordelikhede en verpligtinge deur die Maatskappyse-
kretaris bygestaan. Nuut aangestelde direkteure gaan deur ’n
toepaslike induksieproses, aangebied deur die Maatskappy-
sekretaris, wat verskeie elemente bevat.
Soos deur die Maatskappywet vereis, hou die Maatskap-
pysekretaris oorsigtelik toesig oor wetgewende nakoming
regdeur die Groep. Die toepaslike strukture in die verband is
gevestig, soos verduidelik onder die opskrif “nakoming van
wetgewing”.
Toegang tot inligting
Die Maatskappy voldoen aan die Wet op Toegang tot In-
ligting, 2000 en ‘n handleiding in die verband is beskikbaar
op die Maatskappy se webblad.
Lede het ook toegang tot die aandeleregister, notules van
ledevergaderings en inligting oor verskeie maatskappysake.
Enige navrae kan aan die Maatskappysekretaris as Hoof In-
ligtingsbeampte gerig word.
Risiko- en volhoubaarheids-aspekte op direksievlak
Die volhoubaarheid van die Maatskappy oor die lang termyn
bly die belangrikste aspek en die Direksie het derhalwe ‘n
langtermyn strategiese siening daaroor. Die strategie bestaan
uit verskeie pilare, wat sal verseker dat die Maatskappy groei
en volhoubaar sal wees en relevant sal bly in ‘n uiters dina-
miese en hoogs kompeterende, ingeligte, globale besigheids-
omgewing.
Terwyl hierdie doelwitte nagestreef word, werk die Direksie
en Bestuur saam binne die grense van ‘n gedissiplineerde en
spesifi eke interne beheeromgewing, IT-beheerraamwerk en
nakomingstruktuur, wat verseker dat die Direksie die Maat-
skappy as lopende saak kan laat voortbestaan.
Senwes Volhoubaarheidsverslag 2013 – Kweek waardevolle vennootskappe 35
KERNFEITE• Senwes was suksesvol met die
Treacle appèlsaak.• Die Algemene Jaarvergadering sal
op 23 Augustus 2013 om 11:00 plaasvind.
Nakoming van wetgewingDie Direksie neem totale verantwoordelikheid vir die nako-
ming van alle toepaslike wetgewing en regulatoriese ver-
eistes. Dit word gerapporteer via die interne Nakomings-
komitee en dan na die Risiko- en Volhoubaarheidskomitee
sowel as die Ouditkomitee. Gefokusde aandag word aan
nakomingaspekte gegee, regdeur die Maatskappy.
Die sewejaarlange klagte van 'n oortreding van 'n artikel
van die Mededingingswet, wat na 'n uitgerekte regsproses
eventueel ook in die Grondwethof gevoer is en hangende
was by die Mededingingskommissie, is gedurende die jaar
onder oorsig geskik. Die skikking is deur die Mededingings-
tribunaal bekragtig en behels 'n herstrukturering van die
graanbesigheid.
IT-beheerDie Direksie verseker die aktiewe bestuur van die IT-beheer-
raamwerk deur ‘n span IT-bestuurslede en spesialiste as ‘n
integrale deel van die risikobestuursraamwerk wat rap-
porteer aan onder andere die IT-Stuurkomitee. Die stra tegie
en prestasie van Senwes is belyn met en afhanklik van hier-
die ten volle ingeburgerde en geïntegreerde strukture en
stelsels. Uitgebreide besigheids- en IT-rampherstelprosesse is
reeds gevestig. Die eksterne ouditeure fokus jaarliks op die
IT-omgewing as deel van die jaareindoudit.
Lopende saakDie Direksie het die feite en aannames wat as basis gebruik
is ten einde te bepaal of die besigheid vir die nuwe fi nan-
siële jaar sal voortbestaan as ‘n lopende saak, oorweeg en
geboekstaaf.
BeleggerverhoudingsSenwes voorsien en onderhou ook ‘n onafhanklike en ak-
tiewe oor-die-toonbank aandeelverhandelingsmeganisme
(“OTC–meganisme”). Aandeelverhandeling geskied elektro-
nies in terme van die toepaslike wetgewende maatreëls.
Die markprys van die Senwes aandeel word dus deur verhan-
deling op die OTC-meganisme bepaal, wat ook ‘n gesonde
prysbepalingsmeganisme verskaf.
Aandeelhouers het elektroniese toegang tot inligting raken-
de hul aandele en kan steeds hul stemreg elektronies via die
internetplatform uitoefen.
Aandeelhouersinligting en-aangeleenthedeTreacle, ‘n minderheidsaandeelhouer in Senwes, het ge-
durende Junie 2010 ‘n aansoek op Senwesbel en Senwes
(as eerste en tweede respondente) beteken. In die gemelde
aansoek is beweer dat die historiese verkryging van aandele
in Senwes deur Senwesbel ongeldig was, omdat twee artikels
van die vorige Maatskappywet oortree is. Dit sou van Sen-
wesbel vereis word om die aandeleverkryging tersyde te stel
en die aandele aan die oorspronklike aandeelhouers terug te
besorg. Terselfdertyd sou Senwes die aandeleregister moes
regstel indien die aansoek sou slaag. Senwesbel en Senwes
het die aansoek teengestaan en aangevoer dat dit sonder
meriete was.
Gedurende die jaar onder oorsig is dié dispuut afgehandel
deurdat die Hoër Hof van Appèl Treacle se aansoek met koste
afgewys het op 28 Maart 2013.
Aandeelhouersdagboek
Finansiële jaareinde 30 April 2013
Afkondiging van resultate in media 27 Junie 2013
Indiening van volmagte 21 Augustus 2013 teen 11:00
Algemene Jaarvergadering 23 Augustus 2013 om 11:00
Verwys na www.senwes.co.za vir die volledige Korporatiewe Beheerverslag en aandeel-houersverspreiding.
36
Volhoubaarheidsfi losofi e
Ons glo dat dit van kritiese belang vir ons organ-
isasie is om ‘n volhoubare kultuur, struktuur en
prosesse vir die bestuur van volhoubaarheid te hê.
Sleutelindikatore en wesenlike volhoubaarheidsaspekte en –
risiko’s word deurlopend gemonitor. Dit is vir ons belangrik
om op hoogte te bly van plaaslike en internasionale wesenlike
regulatoriese en tegniese ontwikkelinge op die gebied van
volhoubaarheid en dat die bestuur van volhoubaarheid in
Senwes aan die minimum vereistes soos gestel deur King III
moet voldoen, en in lyn is met die riglyne van die Global Re-
porting Initiative (GRI).
Senwes defi nieer volhoubaarheid soos volg:
Volhoubaarheid verwys na die verantwoordelike, effektiewe
en etiese wyse waarop huidige generasies alle soorte hulp-
bronne gebruik om aan hul eie behoeftes te voldoen en
hul doelwitte en strewes te bereik; en om daardeur op die
sosio-ekonomiese en ekologiese omgewing te impakteer op
‘n wyse wat nie ’n kompromie aangaan nie, maar wat die
vermoë van toekomstige generasies verbeter om aan hul eie
behoeftes te voldoen en hul eie doelwitte, strewes en poten-
siaal te bereik. (Aangepas uit “The Brundtland Commission”
se 1987 defi nisie).
Ons verstaan dat al Senwes se spanlede, insluitend die Di-
reksie en Uitvoerende Komitee, slegs rentmeesters van die
organisasie is en dat die verantwoordelikheid vir bedryfsvol-
houbaarheid aan hulle opgedra is, sodat hulle die besigheid
aan toekomstige generasies kan opdra in ‘n beter toestand as
wat dit was toe ons dit van vorige generasies ontvang het, en
dat die omgewing waarin die Maatskappy besigheid bedryf,
ook volhoubaar sal wees.
Ons benadering tot volhoubaarheidsbestuur fokus groot-
liks op twee kritiese waardedrywers: verlaging van risiko en
die optimalisering van geleenthede, sodat ons volhoubare
waardeskepping kan verhoog. Hierdie benadering neem
die realiteit in ag dat volhoubaarheidsontwikkelingsaspek-
te nie staties is nie maar dat dit dinamies ontwikkel en dat
dit derhalwe deurlopende innovering en ‘n hoë vlak van
organisatoriese aanpasbaarheid vereis.
Ons volhoubaarheidstrewe is dus op die volgende gefokus:
Verlaging van risiko
Ontginning van geleenthede
Beskerming van bestaande besigheid en inkomste
Die vind van nuwe besigheid en inkomstestrome
Wesenlike volhoubaarheidsaspekteDie lys hieronder beklemtoon ons wesenlike volhoubaarheidsaspekte. Hierdie aspekte is geïdentifiseer deur opnames wat gedoen
is onder klante, verskaffers en werknemers, sowel as deur risikobestuursprosesse, strategiese oorsigte, bedryfsoorsigprosesse
en konsultasies met belanghebbendes.
Skep waarde vir
belanghebben des
Besigheidsuitbreiding
Risikodiversifi kasie
Verbetering van fi nansiele
prestasie
Skerper fokus op die klant
Verskaf effektiewe beheer,
risikobestuur en nakoming van
wetgewing
Verbetering van ons
besigheidsintelligensie
Word meer innoverend
Verseker integriteit van inligting
EKONOMIES SOSIAAL
Verbeter betrokkenheid van
belanghebbendes
Lewer af op ons werknemer-
waarde-proposisie.
Werwing, ontwikkeling en ef-
fektiewe aanwending van talent
Bou 'n aanpasbare organisasie
Skep 'n veilige en gesonde
omgewing
Dra by tot sosiale transformasie
Skep 'n etiese kultuur
Effektiewe talentbestuur
Dra by tot sosiale ontwikkeling
Verseker produkveiligheid
Verminder omgewingsimpak
Verminder verbruik van hulp-
bronne
Verseker betroubaarheid van
hulpbronvoorsiening
OMGEWING
Senwes Volhoubaarheidsverslag 2013 – Kweek waardevolle vennootskappe 37
Betrokkenheid van belanghebbendes
Aandeelhouer/Belegger Doelwit: Om ‘n voorkeurbelegging te wees
Strategiese belangrikheid Redes vir betrokkenheid Tipe betrokkenheid
Ons aandeelhouers plaas hul vertroue in ons maatskappy en verskaf die kapitaal wat benodig word vir groei en volhoubaarheid.
• Ten einde ingelig te wees van hul verwag-tinge, bekommernisse, persepsies en terugvoering.
• Om betroubare en tydige inligting te verskaf.
• Om spoedig op navrae en probleme te reageer.
• Om ons strategie en vordering te rapporteer.
• Om hulle in te lig oor belangrike ontwik-kelinge en wesenlike verandering in die besigheid.
• Inligtingsvergaderings
• Jaarverslae
• Algemene jaarvergadering
• Persverklarings
• Gepubliseerde verslae
• Voorleggings
• Persoonlike besprekings
Klant/Kliënt Doelwit: Om ‘n voorkeurverskaffer te wees
Strategiese belangrikheid Redes vir betrokkenheid Tipe betrokkenheid
Ons klante is ons lewensbloed en ons ken en verstaan hulle, sowel as die feit dat hulle dit moontlik maak vir ons om inkomste te genereer en volhoubare groei te verseker.
Die graanaankoper verskaf ‘n mark vir ons produk en is krities in die sluiting van graantransaksies.
• Ten einde ingelig te wees van hul ver-wagtinge, bekommernisse, persepsies en terugvoering.
• Om betroubare inligting oor produkte en dienste te verskaf.
• Om kritiese markinligting te verskaf.
• Om tydig en effektief op hul probleme, klagtes en navrae te reageer.
• Om hulle in te lig oor belangrike ontwik-kelinge en wesenlike veranderinge in die mark en besigheid.
• Sleutelrekeningbestuurders
• Senwes Landboudienste
• Plaasbesoeke
• Persoonlike kontak by besigheidseenhede
• Jaarlikse klanttevreden-heidsopname
• SMS-kennisgewings
• Webtuiste en sosiale media
• e-Nuusbrief (eScenario)
• Tydskrif vir klante (Senwes Scenario)
• Uitstallings
• Boeredae
• Demonstrasiedae
• Reklamemateriaal
Verskaffer Doelwit: Om ‘n voorkeurverspreidingskanaal te wees
Strategiese belangrikheid Redes vir betrokkenheid Tipe betrokkenheid
Ons verskaffers is van kritiese belang om ons in staat te stel om ons waarde-aanbod af te lewer. Ons verskaffers is ons vennote en die bron van die kwaliteit produkte wat ons verkoop.
• Om ‘n begrip te kweek vir die strategieë en doelwitte van ons verskaffers.
• Om ‘n verspreidingstrategie te bespreek.
• Om inligting met betrekking tot klante en bekommernisse met betrekking tot die mark te deel.
• Om terugvoer te verskaf met betrekking tot strategie, produkte en dienste.
• Om kommunikasie te voer oor enige be-langrike aspekte wat verband hou met ons verhouding.
• Verskaffersvergaderings en terreinbesoeke.
• Verskaffersforums
• Konferensies
• Elektroniese interaksie
• Persoonlike kontak/besprekings
• Verskaffersfunksie
Ons verhouding met belanghebbendes is een van Senwes se
strate giese prioritei te en vorm die kern van ons visie. Ons
poog deurlopend om die betrokkenheid van belangheb-
bendes ‘n integrale deel te maak van die wyse waarop ons
besig heid bedryf.
Ons benadering tot die betrokkenheid van belanghebbendes
is gebaseer op die beginsels van wederkerigheid en deursig-
tigheid. Deur belanghebbendes te betrek, poog ons om ‘n
beter begrip te kweek vir hul behoeftes, bekommernisse,
verwagtinge en persepsies.
Ons soek deurlopend innoverende wyses waarop ons die ef-
fektiwiteit van ons betrokkenheid by alle belanghebbendes
kan verbeter. Senwes gebruik verskeie kommunikasie-
metodes om belanghebbendes via hul voorkeur kommuni-
kasiemediums te bereik.
38
Strategiese vennote Doelwit: Om ‘n voorkeurvennoot te wees
Strategiese belangrikheid Redes vir betrokkenheid Tipe betrokkenheid
Die vennote in ons gesamentlike ondernemings ondersteun ons uit-breiding en waardeskepping en deel terselfdertyd in die risiko’s en voordele van besigheidsvoering met ons. Ons is derhalwe verbind tot dieselfde hoë standaarde en bedryfsuitnemendheid.
• Ten einde ingelig te wees van hul ver-wagtinge, bekommernisse, persepsies en terugvoering.
• Om betroubare en tydige inligting te verskaf.
• Om ons strategie en vordering te rapporteer.
• Om hulle in te lig van belangrike ontwik-kelinge en wesenlike veranderinge in die besigheid.
• Om ‘n begrip te kweek vir die vennoot se strategie en doelwitte.
• Om strategie te bespreek.
• Om inligting met betrekking tot klante en bekommernisse met betrekking tot die mark te deel.
• Om enige pertinente aspekte met betrek-king tot ons verhouding te kommunikeer.
• Vergaderings en perseelbesoeke.
• Persoonlike en elektroniese interaksie
• Strategiese ontwikkeling
• Kapitale deelname
• Integrasie en optimalise-ringsaksies
• Risiko- en nakomings-oplossings.
Werknemers Doelwit: Om ‘n voorkeurwerkgewer te wees
Strategiese belangrikheid Redes vir betrokkenheid Tipe betrokkenheid
Ons werknemers is die fondasie waar op ons organisasie gebou is. Ons respekteer en heg waarde aan die vaardigheid en ondervinding van ons spanlede en erken die bydrae van elke individu.
• Om insette te verkry en inligting te voorsien met betrekking tot die strategiese rigting en vordering.
• Om inligting te verskaf oor die volhoubaar-heidsprestasie van die maatskappy.
• Om insette te verkry en opgedateerde inligting te verskaf oor etiek, kultuur, die werknemerwaardeproposisie en werks-omgewing.
• Om insette te verkry oor innovasie en organisasieontwikkeling.
• Om inligting te verskaf oor belangrike
ontwikkelinge in die bedryf, organisasie,
beleidsverandering en gebeurtenisse.
• Afdelingsvergaderings
• Bestuursinligtingsverga-
derings
• Interne gedrukte nuusbrief
• Interne e-Nuusbrief
• Besprekingsforum en
artikels op die Senwes
Intranet
• Prestasiedoelwitstelling en
terugvoersessies
• Werknemerprestasiefunksie
• Werknemeropnames
Gemeenskap Doelwit: Om ‘n voorkeur sosiale vennoot te wees
Strategiese belangrikheid Redes vir betrokkenheid Tipe betrokkenheid
Ons gemeenskappe voorsien nie net ‘n mark vir ons produkte en dienste nie, maar ons werkenemers vorm deel van hierdie gemeenskappe. Dit is der-halwe van kritiese belang vir ons om op ‘n verantwoordelike en volhoubare wyse binne hierdie gemeenskappe op te tree waar ons werknemers, klante en hul gesinne woon en om by te dra tot hulle ontwikkeling.
• Om inligting te versamel oor hul behoeftes, verwagtinge en persepsies.
• Om ontwikkelingsinisiatiewe te bespreek en ‘n strategie ten opsigte daarvan te bepaal.
• Om inligting te versamel en terugvoering te verskaf oor projekte.
• Om opgedateerde inligting te verskaf oor die maatskappy se volhoubaarheidspresta-sie.
• Sosiale gemeenskaps-inisiatiewe
• Studie-/fokusgroepe
• Opnames
Regering en reguleerders Doelwit: Om ‘n voorkeur korporatiewe burger te wees
Strategiese belangrikheid Redes vir betrokkenheid Tipe betrokkenheid
Ons regering en reguleerders verskaf die raamwerk waarbinne ons besigheid bedryf. Goeie verhoudings met hierdie partye is van kritiese belang vir die uitbreiding en voortgesette bestaan van die Senwes Groep.
• Om regulatoriese opgawes in te dien.
• Om inligting te verskaf wat beleidsformule-ring sal vergemaklik.
• Om insette te verskaf met betrekking tot beleidsformuleringsprosesse.
• Om advies te verleen oor bedryfsake.
• Betrokkenheid deur bedryf-strukture
• Direkte vergaderings
• Verleen insette tot beleidsvoorstelle
Senwes Volhoubaarheidsverslag 2013 – Kweek waardevolle vennootskappe 39
Besigheidsuitbreiding en risikodiversifi kasie
DOELWITOm inkomste te verhoog deur verhoogde markaandeel en
gesamentlike ondernemings in die huidige bedieningsgebied,
samesmeltings, verkrygings en gesamentlike ondernemings in
nuwe markte regdeur die waardeketting, in lyn met ons 2020
visie, sowel as om die inkomstebronne te diversifi seer ten
einde konsentrasierisiko oor die lang termyn te verlaag.
HOEKOM IS DIT ‘N PRIORITEIT?Om die risiko van afhanklikheid van weerpatrone en die
markkonsentrasierisiko te verlaag en om inkomstebronne
oor die medium tot langer termyn te diversifi seer. Dit sal ook
bydra tot die versterking en integrasie van die graanwaarde-
ketting en sal bydra tot die versekering van volhoubare fi nan-
siële prestasie.
SLEUTELPRESTASIEAREAS
Verskil2012/13
R'm2011/12
R'm
Omset 16.9% 13,886 11,875
Wins/(verlies) Samesmeltings, verkrygings en gesamentlike ondernemings 40.0% 7 5
Verbeterde fi nansiële prestasieDOELWITOm die winslyn te maksimaliseer deur effektiewe kostebe-
stuur, balansstaatbestuur en die belyning van kapitaal met
die strategiese doelwitte van die besigheid.
HOEKOM IS DIT ‘N PRIORITEIT?Ten einde volhoubaar te wees oor die lang termyn is dit
noodsaaklik om fi nansiële prestasie te behaal, te meet en te
vergelyk teenoor sleutel finansiële indikatore.
SLEUTELPRESTASIEAREAS
Verskil 2012/13 2011/12
Opbrengs op bates % (0.8) 12.7% 13.5%
Opbrengs op openingsekwiteit % 0.8 22.3% 21.5%
Geweegde gemiddelde koste van kapitaal (WACC) % (0.6) 8.4% 7.8%
Netto wins na belasting (werklik) R’m 42 307 265
Netto wins na belasting (strategie) R’m 48 307 259
% behaal % (2.3) 100.0% 102.3%
Toename in netto wins na belasting as persentasie % (5.1) 15.9% 21.0%
Fokus meer op die kliënt
DOELWITOm uitnemende en veilige produkte en dienste aan ons
kliënte te lewer en om hulle te behou deur hul verwagtinge
op ‘n deurlopende basis te oortref.
HOEKOM IS DIT ‘N PRIORITEIT?Ons kliënte is ‘n integrale deel van ons sukses. Ons besef
dat ons nie volhoubaar kan wees sonder hulle nie. As gevolg
hiervan is dit belangrik om kliëntsentiment te peil en terug-
voer vanaf hulle te ontvang, sodat ons dienslewering kan
verbeter.
SLEUTELPRESTASIEAREAS Klantetevredenheid
Produkveiligheid
KLANTTEVREDENHEIDSenwes Village, die kleinhandelspilaar van ons besigheid,
onderneem jaarlikse klanttevredenheidsopnames ten einde
‘n klanttevredenheidsindeks te bepaal, waarteen vordering
gemeet word. Die doelwit vir elke afdeling binne die departe-
ment is ‘n 90% tevredenheidsvlak. Die mees onlangse syfers
refl ekteer ‘n gemiddeld van 84.5%.
Senwes Credit het ‘n baie nou verbintenis met Senwes kliënte.
Sleutelrekeningbestuurders word dikwels baie gasvry ontvang
in die huise van produsente. Senwes Credit onderneem for-
mele kliëntenavorsing elke drie jaar.
Senwes Grainlink Graanbemarking gebruik nie formele
klante diens- en -tevredenheidsinstrumente nie; hulle verkies
om deel te neem aan klanteforums en bied inligtingsessies
aan in ongeveer 20 dorpe, waar inligting gedeel word en
terugvoering van klante verkry word.
Senwes Landboudienste verskaf tegniese landboukundige
advies en dienste aan produsente en interne Senwes
afdelings. Hulle meet diensvlakke van interne klante op
‘n deurlopende basis en doen formele navorsing op ‘n ad
hoc-basis. Die mees onlangse eksterne navorsing is in 2012
gedoen en het ‘n gemiddeld van 92% opgelewer.
PRODUKVEILIGHEID Senwes voldoen aan al die standaarde van die Hazard
Analysis and Critical Control Points (HACCP) en verseker
dat alle graan op ‘n veilige en higiëniese wyse hanteer
word.
Rekenskap word gegee van graan wat ontvang word met
betrekking tot agrochemiese neerslag.
Roetinetoetsing van gekontamineerde boorgatwater vind
plaas.
40
Effektiewe beheer, risikobestuur en nakoming van wetgewing
DOELWITOm hoë standaarde ten opsigte van korporatiewe beheer in
lyn met die King III-riglyne daar te stel, sowel as effektiewe
risikobestuur en nakoming van alle wetgewing te verseker.
HOEKOM IS DIT ‘N PRIORITEIT?Vir ‘n maatskappy om volhoubaar te wees, is dit noodsaa-
klik dat die direkteure hulself daartoe moet verbind om die
hoogste standaarde van korporatiewe beheer te handhaaf,
wat ook fundamenteel belangrik is in die uitvoering van hul
verantwoordelikhede as direkteure om leierskap, rigting en
beheer te verskaf.SLEUTELPRESTASIEAREAS
Direksiekomitees Alle direksiekomitees soos vereis in terme van die nuwe Maatskappywet en/
of aanbeveel in King III is in die lewe geroep en funksioneel.
Strategiese rigting Die Direksie hersien die strategie van die Maatskappy jaarliks en het die stra-
tegiese rigting tydens die laaste strategiese sessie van die Direksie bevestig.
Leierskap Direksieontwikkeling vind deurlopend plaas.
Leierskapopvolging en ontwikkelingsplanne en vordering daarteen word
deurlopend gemeet.
Risiko- en nakomingsbestuur Risiko- en nakomingsbestuur is in bestuurspraktyke geïntegreer en word
deur die Risiko- en Volhoubaarheidskomitee gemonitor.
‘n Proses van belyning van organisasiewye risiko- en volhoubaarheidsbestuur,
wat op beide risiko en geleenthede fokus, word ondersoek en strukture sal
herbelyn word om effektiewe implementering te fasiliteer.
Volhoubaarheid en etiek ‘n Sosiale en Etiese Komitee is gestig soos bepaal deur die nuwe Maatskap-
pywet. Die komitee is funksioneel en verskaf oorsig oor die implementering
van die etiese plan, sosiale-, omgewings- en belanghebbendebestuur.
Korporatiewe aanspreeklikheid Die direksie het ‘n geïntegreerde verslagdoeningsbenadering aanvaar en
verseker dat alle fi nansiële, volhoubaarheids- en bedryfsrapportering belyn is
met die regulatoriese vereistes en aanbevole beste praktyke.
Senwes risikobestuurDie Senwes Risikokomitee is verantwoordelik vir die evalue-
ring van die risikoprofi el van die Groep. Divisionele bestuur-
ders het risikoverteenwoordigers wat met die fi nansiële
bestuurders van die afdelings saamwerk in die oorweging,
evaluering, monitering en rapportering van risiko in hul ver-
antwoordelikheidsareas. Die Groep se risikobestuurder ver-
samel hierdie data en verskaf intelligensie wat gebruik kan
word vir bestuursbesluitnemingsdoeleindes en die vermin-
dering van geïdentifi seerde risiko’s.
Senwes hou ‘n risikoregister, wat die totale risiko van toe-
passing op die Groep aandui. Die Senwes Risikokomitee
herkwantifi seer verskeie risikofaktore van tyd tot tyd, ten
einde op datum te bly en te verseker dat die korrekte besluit
op die regte tyd met die regte inligting geneem kan word.
Die risikoregister word van tyd tot tyd gesuiwer ten einde
irrelevante risiko’s te verwyder en die verhoging van onef-
fektiwiteit wat tot die verkeerde toewysing van hulpbronne
kan lei, te voorkom.
Die Senwes risikolandskap groepeer alle risiko’s in die onder-
skeie risikokategorieë en dui beweging aan vanaf een me-
tingsperiode tot die volgende. Die wete dat Senwes bloot-
gestel is op enige gegewe tyd is ‘n belangrike aspek wanneer
besluit word hoe ‘n risiko bestuur moet word.
Gedurende die laaste kwartaal van die jaar onder oorsig was
die hoofrisikodrywer die waarskynlikheid van die negatiewe
effek van die droogte op die inkomste van die Groep. Die
totale fi nansiële, besigheids-, omgewings- en fi lialerisiko
word deurlopend opgedateer ten einde bestuursbesluite te
vergemaklik.
Klimaat is ‘n baie werklike risiko vir ons besigheid weens ons
klante se afhanklikheid van stabiele weerpatrone. As gevolg
hiervan het ons die risiko wat verband hou met die dreigende
droogte in terme van blootstelling, waarskynlikheid en waar-
skynlike impak, sowel as die impak van katastrofi ese veran-
derings in klimaat op ons primêre divisies, gekwantifi seer.
Senwes is bewus van en sensitief vir klimaatsverandering.
Ons poog om ons omgewingsimpak te beperk en te vermind-
er (verwys na bl. 59 in hierdie verslag vir inligting rakende
ons omgewingsimpak) en ons voldoen aan alle toepaslike
wetgewing ten einde gepaardgaande risiko’s te verminder.
Senwes Volhoubaarheidsverslag 2013 – Kweek waardevolle vennootskappe 41
RISIKOBESTUURSBENADERING Die aanvaarding van ‘n risikobestuursraamwerk wat
risiko’s op ‘n geïntegreerde en holistiese wyse aanspreek;
Integriteit en betroubaarheid van die fi nansiële en be-
dryfsinligting wat intern en vir openbare verslagdoening
gebruik word;
Beveiliging en instandhouding van bates;
Beveiliging van inligting en belangrike stelsels;
Bespeuring en vermindering van potensiële verlies,
aanspreeklikheid, bedrog en wesenlike wanvoorstelling;
Nakoming van toepaslike wetgewing, regulasies en
beleide;
Effektiewe en doelmatige bedryfsaktiwiteite;
TOP 10 SENWES RISIKO’S
2012/13 2011/12
Nie-nakoming van wetgewing
Abnormale midsomerdroogte
Munisipale dienste en gepaardgaande verliese
Verlies van markaandeel/toegang tot graan
Kredietrisiko weens die politieke transformasie van
landbougrond
Nie-afdwinging van sekuriteite
Verhoogde loonrekening as gevolg van eksterne arbeid-
saktivisme
Verlore geleenthede weens reputasieskade
Gelyke indiensname
Optrede na aanleiding van foutiewe advies met betrek-
king tot samesmeltings en verkrygings
Nie-nakoming van wetgewing
Verlore geleenthede weens reputasieskade
Verlies van markaandeel/toegang tot graan
Munisipale dienste en gepaardgaande verliese
Abnormale midsomerdroogte
Volhoubaarheid van Grainlink besigheidsmodel
Verlies van besigheid weens tekort aan besigheidsbe-
magtigers
Operasionele bestuur van silo’s
Integriteit/georganiseerde misdaad
Kredietrisiko weens die politieke transformasie van
landbougrond
Effektiewe talentbestuur deur te voldoen aan ons werknemerwaardeaanbod
DOELWITOm te verseker dat die Maatskappy die regte talent op die
regte plek, die regte tyd en teen die regte prys sal hê, wat
eties optree te alle tye, sowel as ‘n kultuur wat die effek-
tiewe navolging van ons strategiese doelwitte fasiliteer en
terselfdertyd ons mense in staat stel om hulle volle potensiaal
te bereik.
HOEKOM IS DIT ‘N PRIORITEIT?Die kwaliteit en toewyding van ons mense is sleutelfaktore
in die sukses van ons besigheid. Ons glo dat ‘n gesonde, be-
trokke, goed opgeleide en gemotiveerde werksmag, met ‘n
passie vir wat hulle elke dag doen, ‘n belangrike kompete-
rende voordeel is.
Die toewysing van toepaslike verantwoordelikheid en
aanspreeklikheid;
Uitgebreide risiko-evaluering, meting en rapportering; en
Onafhanklike oorsig deur ‘n risikokomitee.
RISIKOBESTUURSMETODOLOGIE Risiko-identifi kasie
Risiko-analise
Evaluering
Risikohantering
Monitering en oorsig.
SLEUTELPRESTASIEAREAS
Werknemerstatistiek 2012/13 2011/12 Beweging
Totale aantal werknemers Aantal 2 124 2 170 (2,1%)
Totale werknemervergoeding R’m 456 437 4,3%
Werknemeromset % 14,2 13,2 1,0%
Inkomste per werknemer R’m 7,2 6,0 20,0%
Bedryfswins per werknemer R’000 237 206 15,2%
Ongeskiktheidsbeseringskoers (DIFR) Koers 1,60 1,96 (18,4%)
42
Werknemerwaardeproposisie (WWP)
Erkenning van prestasie en markver-
wante beloning
Bemagtigende,veilige en
gesondewerksomge-
wing
Uitstekendemaatskappyom voor te werk
Uitdagendewerk met groei-geleenthede
‘n Volhoubaarheidsopname is in 2012 onder ons belang-
hebbendes gedoen en ‘n aantal WWP-aspekte is onder ons
Die volhoubaarheidsdoelwitte en -inisiatiewe wat verband
hou met organisasiekultuur en werknemers, word deur ons
werknemerwaardeproposisie gedryf. Laasgenoemde bestaan
uit vier wesenlike pilare, naamlik: ‘n uitstekende maatskappy
om voor te werk; ‘n uitdagende werk met groeigeleenthede;
‘n bemagtigende, veilige en gesonde werksomgewing; en
erkenning van prestasie en markverwante beloning. Die
verbintenis met ons werknemers draai rondom hierdie vier
hoekstene.
TALENTONTWIKKELINGSTATISTIEK
Talentontwikkelingsindikatore 2012/13 2011/12 Beweging
Aantal man-dae gebruik vir opleiding Aantal 9 477 7 149 32,6%
Aantal opleidingsdae per werknemer Aantal 4,8 3,5 37,1%
Direkte opleidingskoste bestee R'm 7,3 4,5 62,2%
% van opleidingsbelegging op VBI's* bestee % 31 42 (26,2%)
Sertifi kate en diplomas toegeken vir geregistreerde leerlingskappe Aantal 48 35 37,1%
Opleidingskoste as % van salariskoste % 2,2 1,3 0,9%
*Voorheenbenadeelde individue
Die verskaffi ng van uitdagende poste en geleenthede vir groei en ontwikkeling.As deel van die herbelyning en integrasie van die talent-
bestuur strategie, het ons die talentontwikkelingsprogramme
vaartbelyn gemaak sodat dit kan voldoen aan die ver-
wagtinge van die werknemerwaardeaanbod, naamlik om
uitdagende poste en ontwikkelingsgeleenthede te bied.
Die Groep is daartoe verbind om in hulpbronne te belê vir die
opleiding en vaardigheidsontwikkeling van werknemers en
erken dat groter klem geplaas moet word op die ontwikke-
ling van kandidate uit voorheen benadeelde groepe ten
einde die behaling van BBSEB-doelwitte te ondersteun.
In ons strewe om ‘n maatskappy te word wat deur al sy be-
langhebbendes geadmireer word, word ons aksies gedryf
deur die erkenning van die strategiese belangrikheid van
mensontwikkelingstrategieë en prosesse wat daarop gemik
is om talent aan te trek, te behou en te ontwikkel ten einde
strategiese doelwitte te bereik.
werknemers getoets. Die algehele telling behaal was 70%.
Ons erken dat daar nog baie ruimte vir verbetering is.
Senwes Volhoubaarheidsverslag 2013 – Kweek waardevolle vennootskappe 43
Alle kritiese poste is geëvalueer en beskryf. ‘n Kultuur is
geskep waarbinne talentontwikkelingsplanne vir alle werkne-
mers geformuleer word en by die prestasiebestuurstelsel
geïntegreer word. Leerlingskappe, versnelde ontwikkeling
en bestuursontwikkelingsprogramme word geïmplemen-
teer in samewerking met top nasionale en internasionale
besigheidskole.
Die beskikbaarstelling van talentontwikkelingsprogramme
is ‘n krities belangrike bemagtigingstrategie in die navol-
ging van transformasiedoelwitte. 41% van die totale direkte
opleidingsbelegging is op swart werknemers bestee.
‘n Veeltalige kultuur word ontwikkel waarbinne mense be-
magtig word om te kommunikeer in ‘n taal waarin hulle
gemaklik is. Kursusse in die mees algemeen gebruikte tale,
soos Afrikaans, Engels, Tswana en Sotho word aangebied vir
personeel wat daarin belangstel om ‘n ander taal te leer.
DIE SENWES AKADEMIEDie Senwes Akademie is verantwoordelik vir die beplan-
ning en afl ewering van opleiding en ontwikkeling regdeur
die Groep, sowel as die instandhouding van ondersteu-
ningstelsels ten einde rekord te hou van alle opleiding. As
‘n geakkrediteerde opleidingsverskaffer is die Senwes Akade-
mie gestig om werksverwante kwalifi kasies te bied. Senwes
het sedertdien voortgegaan om tyd en hulpbronne te belê
ten einde nuwe vaardighede te ontwikkel en erkenning te
gee vir bevoegdheid deur nasionale kwalifi kasies aan leerders
toe te ken, met groter klem op die ontwikkelig van kandidate
uit voorheen benadeelde groepe. Die behaling van SEB-doel-
witte word sodoende op ‘n progressiewe wyse ondersteun.
As geakkrediteerde opleidingsverskaffer is die Senwes Aka-
demie gestig om werksverwante kwalifi kasies te bied, wat
begin het met die implementering van leerlingskappe in die
graan- en landboukundige handelsbedrywe in 2006.
Tot op datum het die akademie 126 sertifi kate en 38 nasio-
nale diplomas toegeken.
LEERLINGSKAPPROGRAMME
Tipe leerlingskappe
18.1 Leerlingskappe 18.2 Leerlingskappe
Hierdie leerlingskappe is vir mense wat reeds in diens van
‘n organisasie is en wat ingeskryf word vir ‘n NQF-erkende
kwalifi kasie.
Hierdie tipe leerlingskap verwys na die inskrywing en opleiding
van werklose persone in ‘n NQF-studierigting, met die oog
daarop om hulle in diens te neem of bloot om ‘n geleentheid
vir hulle te skep om ‘n vaardigheid aan te leer en hul kanse op
indiensneming te verbeter, sonder enige voorneme om hulle
by die opleidingsmaatskappy in diens te neem.
Leerlingskapprogramme bly ‘n hoëvlak vaardigheidsontwik-
kelingsprioriteit in Senwes. Artikel 18.1 leerlingskappe vir
leerders wat reeds in diens is, is suksesvol geïmplementeer en
gefasiliteer binne Senwes oor die afgelope vyf jaar, naamlik
in graanhantering en die agri-handelsbedryf.
Die Senwes Akademie het sy eerste graderingseremonie in Mei
2009 gehou. Sedertdien is nuwe programme elke jaar byge-
voeg en in 2012/2013 het Senwes die eerste groep werklose
leerders, vanuit gemeenskappe waarin ons besig heid bedryf,
ingeskryf vir ‘n NQF-vlak 2 Agri-Handelsproses sekursus, met
die voorneme om suksesvolle leerders permanent in diens te
neem na sertifi sering.
Meer as 80 leerders het toekennings ontvang tydens die
vierd e gradeplegtigheid van die Senwes Akademie, gehou in
2013. Dit demonstreer ons toewyding tot die opleiding en
ontwikkeling van ons mense, sowel as die erkenning wat ons
gee vir hul prestasies.
GEÏNTEGREERDE TALENTONTWIKKELINGSTRATEGIEOns geïntegreerde vaardigheidsontwikkelingsraamwerk stel
riglyne vir proporsionele, dog gebalanseerde, belegging in
verskeie vaardigheidsontwikkelingskategorieë op alle vlakke
van die organisasie. Die raamwerk stel duidelike riglyne vir
werknemers om die volledige spektrum opleiding te bekom,
wat strek vanaf tegniese, werkspesifi eke vaardighede, sonder
om die behoefte aan persoonlike groei, mensvaardighede en
leierskapontwikkeling na te laat – veral vir werknemers uit
voorheen benadeelde groepe.
WERKNEMER STUDIEBEURSSKEMAOns studiebeursprogram vir werknemers stel voornemende
leerders in staat om te registreer vir akademiese studie op ba-
sis van ‘n studiebeurs, mits dit deel vorm van hul persoonlike
ontwikkelingsplan en aangebied word by ‘n geakkrediteerde,
hoog aangeskrewe instansie. Aansoeke ter waarde van R341
770 is gedurende die jaar goedgekeur.
LEIERSKAPONTWIKKELING‘n Leierskapmodel wat leierskapontwikkeling op verskeie
vlakke ondersteun, is aanvaar en wissel van versnelde leier-
skapontwikkeling op toesighouers- en graduandi-vlak tot die
ontwikkeling van personeel op senior bestuursvlak.
Ons werk nou saam met vooraanstaande besigheidskole en
privaat opleidingsverskaffers om leierskap en bestuursont-
wikkelingsbehoeftes aan te spreek, wat wissel vanaf toesig-
houersvlak tot leiers op taktiese en strategiese vlak. ‘n Groep
van 26 leerders het hul programme suksesvol voltooi en het
toekennings ontvang tydens die vierde gradeplegtigheid.
44
Bestuursontwikkeling is gerig op groeps- en divisionele
bestuur. Programme word plaaslik en internasionaal aange-
bied, wat ten doel het om senior bestuur toe te rus met ‘n
wêreldperspektief en gevorderde benadering tot die hante-
ring van ‘n komplekse en snel-veranderende wêreld.
Die middel- en senior bestuursprogramme is gerig op die
verskaffi ng van besigheidsbestuursvaardighede op verskeie
bestuursvlakke.
GRADUANDI-PROGRAMDie graduandi-program is in 2010 geloods en het ontwikkel
tot een van die mees betroubare en effektiewe toegangsvlak
werwingstrategieë in Senwes. Gegradueerdes word gewerf,
opgelei en aangestel op ‘n jaarlikse basis.
Die sukses van Senwes se besigheid is afhanklik van die
ontwikkeling van jong, talentvolle individue, wat die bestuur-
ders van die toekoms moet word. In die lig daarvan het ons
38 gegradueerdes oor die afgelope drie jaar gewerf, om deel
te neem aan ‘n eenjaarprogram vir gegradueerdes.
Dit is ‘n gestruktureerde ontwikkelingsprogram vir persone
met ‘n universiteitsgraad, wat ten doel het om die persone
vir die werksomgewing voor te berei. Die program duur ‘n
jaar en gegradueerdes word opgelei en ontvang praktiese
ondervinding.
Die doelwit is om ‘n leerlingskappyplyn te skep deur die wer-
wing en ontwikkeling van gegradueerdes, wat belyn is met
die Maatskappy se toekomstige talentbehoeftes. Minstens
80% van die gegradueerdes wat die program voltooi het, is
in die organisasie opgeneem in terme van die program.
OPVOLGBEPLANNINGSenwes verseker dat werknemers gewerf en ontwikkel word
ten einde ‘n kritiese rol in die Maatskappy te vervul. ‘n Talent-
bestuurstelsel is ontwikkel om inligting met betrekking tot
opvolgbeplanning en talent in die Maatskappy te monitor,
te analiseer en te berg. Talentforums is per afdeling gevestig,
waar die risiko van behoud van personeel in kritiese poste,
sowel as mitigerende aksies, geïdentifi seer is. Spesifi eke loop -
baanontwikkelingsplanne vir talentvolle werknemers word
ook opgestel vir geselekteerde individue.
Persoonlike ontwikkelingsplanne is gestruktureer vir werkne-
mers wat geïdentifi seer is vir opvolging, ten einde die ontwik-
keling van die opvolger se vaardighede, kennis en vermoë
te verseker en om hul voor te berei vir bevordering na meer
uitdagende posisies in die Maatskappy. Dit dra daartoe by om
werknemers gemotiveerd en betrokke te hou wanneer hulle
hul loopbaanbeplanning kan sien en kan vergelyk teen hul
persoonlike groei en ontwikkeling in die Maatskappy.
PRESTASIEBESTUUR‘n Kultuur van kommunikasie tussen werknemer en bestuur-
der met betrekking tot prestasiedoelwitstelling en deur-
lopende evaluering is krities belangrik vir die volhoubare
prestasie, kompeterendheid en groei van Senwes.
Prestasiebestuur word gebruik vir die bestuur van prestasie,
persoonlike ontwikkelingsbeplanning en aansporingsbestuur.
Die stelsel word deurlopend hersien ten einde te verseker
dat doelwitstelling effektief is en eenvormig toegepas word
regdeur die Groep, sowel as om die subjektiwiteitsvlak in die
evaluering van prestasie te verlaag.
Die doel van prestasieontwikkeling is om die uitsette van elke
werknemer te optimaliseer in terme van kwaliteit en kwanti-
teit en daardeur te verseker dat doelwitte deurlopend behaal
word op ‘n effektiewe wyse en dat die individu se organisa-
toriese prestasie verbeter word.
Die Senwes prestasiebestuurstelsel gebruik ‘n geweegde ge-
balanseerde telkaartbenadering en maak voorsiening vir ten
minste twee kontaksessies per jaar. Die stelsel volg presta-
sie en bied werknemers die geleentheid om kontak te hê
met hul toesighouers. Die prestasiepuntetoekenning word
gebruik in die formulering van ontwikkelingsplanne en die
bere kening van prestasiebonusse.
OPLEIDING EN MENTORSKAPOpleiding en mentorskap word in die organisasie gebruik om
die toepassing van opleiding in die werksplek te verbeter, vir
persoonlike ontwikkeling en loopbaanbevordering, sowel as
om die verlangde leierskapsgedrag te vestig.
Interne opleiers en mentors word aangewys vir persone op
die program vir gegradueerdes, werknemers in bestuurs-
poste en werknemers wat nie in bestuursposte is nie.
Werknemers: erkenning en beloningDie Senwes Groep gee erkenning aan personeel op alle
vlakke. Uitsonderlike presteerders wat alle verwagtinge
oortref het en wat gedrag toon wat belyn is met Senwes
se waardes, word deur eweknieë en bestuursdeelname geï-
dentifi seer.
Die Groep gee erkenning vir uitsonderlike prestasie in die vol-
gende kategorieë.
Finansiële prestasie;
Besigheidsprestasie;
Uitstekende klantediens;
Volhoubaarheid;
Entrepreneurskap;
Uitnemende spanwerk;
Uitstaande diens deur die Groep; en
Besturende Direkteurstoekenning.
Bogenoemde word ondersteun deur ‘n aantal divisionele
toekennings, wat belyn is met die besigheid van die divisie en
die korporatiewe ondersteuningsfunksies.
Senwes Volhoubaarheidsverslag 2013 – Kweek waardevolle vennootskappe 45
Die besigheidsafdelings het deurlopende programme in
terme waarvan erkenning gegee word aan die beste pres-
teerders. ‘n Groep-toekenningsfunksie word een maal per
jaar gehou, waar prestasietoekennings oorhandig word aan
individue en spanne wat uitmuntend presteer het gedurende
die jaar. Die toekenningskategorieë word bepaal volgens
Senwes se strategiese doelwitte.
Die minimumloon wat deur Senwes betaal word is hoër as die
gemiddelde minimum wat in die graanbedryf betaal word.
Senwes het ‘n prestasiegebaseerde korttermynaansporing-
skema waarvoor alle permanente personeel kwalifi seer, met
die uitsondering van werknemers wat kommissie verdien of
aan enige ander korttermynaansporingskema deelneem.
VERGOEDINGSFILOSOFIE EN -BELEID
Ons vergoedingsfi losofi e en -benadering is onderworpe aan
die Maatskappywet 71 van 2008 en die King III Kode vir Kor-
poratiewe Beheerriglyne vir Vergoeding.
Die vergoedingsfi losofi e en -beleid van die Groep het nie we-
senlik verander sedert die vorige algemene jaarvergadering
nie. Sekere veranderinge is egter aangebring om die bestuur
van veranderlike vergoeding te verbeter in terme van kwali-
fi sering vir korttermyninsentiefpersentasies en belyning van
deelname in winsdeling.
Die vergoedingsfi losofi e en -strategie ondersteun die Groep-
strategie en is ‘n noodsaaklike komponent van die werkne-
merwaardeproposisie.
Die Vergoedingskomitee ontvang gereeld opgedateerde in-
ligting van Bestuur en eksterne adviseurs met betrekking tot
deurlopende ontwikkelinge in die regulatoriese omgewing
en beste praktyke ten einde te verseker dat hulle in staat sal
wees om effektief te reageer en om ingeligte, tydige en toe-
paslike beleidsbesluite te neem.
Senwes volg ‘n totale vergoedingsfi losofi ebenadering. Die
Groep se fi losofi e is om te betaal vir prestasie en moedig dus
volhoubare langtermynprestasie aan wat deurlopend belyn
is met die strategiese rigting, insluitend die kort- en langter-
myndoelwitte van die besigheid.
Die doelwit van vergoeding is om talent aan te trek, te be-
hou, te motiveer en te vergoed vir volhoubare kort- en lang-
termynprestasie, ten einde die Groep se besigheids-, stra-
tegiese- en volhoubare langtermyndoelwitte te bereik.
RIGTINGGEWENDE BEGINSELS Vergoeding moet regverdig, kompeterend en bekostig-
baar wees.
Vergoeding en voordele is nie beperk tot fi siese betaling
nie, maar sluit alles in rondom die totale werksondervin-
ding wat ‘n werknemer se toewyding en bydrae tot die
besigheidswaarde affekteer.
Vergoeding is beide vergelykingsgedrewe en intern ge-
drewe deur te fokus op die strategiese en besigheids-
behoeftes van die besigheid, sowel as op veranderende
eksterne en besigheidsdinamika.
Verseker sensitiwiteit en objektiwiteit in die bepaling,
hersiening, toepassing, monitering en goedkeuring van
vergoedingsvlakke deur te versker dat die vergoeding van
werknemers regverdig, markverwant en kompeterend is,
nadat die nodige vergelykings gedoen is.
Verseker dat die vergoedingsvlakke altyd ooreenstem met
prestasie.
Vergoeding vorm deel van die totale werksondervin ding
en moet verseker dat ‘n beduidende persentasie van
die potensiële maksimum vergoeding bepaal word deur
beide korttermyn- en langtermynprestasie, met inagne-
ming van verwante risiko’s.
Verskaf moontlikhede sodat totale vergoeding minstens in
die boonste kwartiel van die mark en vergelykbare groe-
pe kan wees indien uitsonderlike prestasie behaal word,
terwyl die gewaarborgde elemente vergelyk moet word
met toepaslike mediaanvlakke, relatief tot strategiese en
besigheidsdoelwitte en vergelykbaar met die toepaslike
arbeidsmark.
Verseker dat insentiewe betaal word uit verhoging van
ondernemingswaarde en dat sodanige insentiewe belyn
is met aandeelhouerswaarde.
Doelwitte is hoofsaaklik gekoppel aan meetbare dry-
wers en is belyn met die strategie, die boekprestasie en
aandeelprestasie van die Maatskappy.
Alhoewel vergoeding in totaliteit beskou word, word
‘n duidelike onderskeid getref tussen die onderskeie
komponente van die vergoedingsamestelling, naamlik
gewaarborgde vergoeding, prestasievergoeding (kom-
missie, kort- en langtermyninsentiewe) en ander spesiale
bonusse (indiensneming, skeiding en retensie).
STRATEGIESE VERGOEDINGSDOELWITTE Om die regte talent aan te trek en te behou, met inagne-
ming van die bekostigbaarheid daarvan vir Senwes.
Om ‘n hoëprestasiekultuur te skep en die waardes van die
organisasie te ondersteun.
Om ‘n beleid van versigtige risikoneming te bevorder en
te verseker.
Om resultaatgeöriënteerde gedrag te motiveer.
Om langtermynfokus en volhoubare prestasie aan te
moedig.
46
Om individuele, span- en korporatiewe prestasie te beloon.
Om gedrag aan te moedig wat belyn is met die kultuur en
doelwitte van die Groep.
VERGOEDINGSBELEID Die Groep se vergoedingsfi losofi e vervat fi nansiële en nie-
finansiële elemente.
Die vergoedingsbeleid is ten volle geïntegreer met ander
bestuursprosesse, soos prestasiebestuur, talentbestuur,
opvolgbeplanning en die Groep se oorhoofse menslike
hulpbronbeleide.
Alle werknemers word vergoed op ‘n totale-koste-vir-die-
maatskappybasis (TCTC).
Ten einde mark- en eksterne gelykheid te verseker, word
die vergoeding vir alle toepaslike poste op ‘n jaarlikse
basis vergelyk met die markmediaan van strategies
geselekteerde maatskappye van vergelykende grootte,
relevante geografiese gebiede, besigheidskategorieë en
relevante markte.
Individuele vergoeding word redelikerwys geposisioneer
teenoor die markmediaan van die pos, met inagneming
van vermoë, ondervinding, prestasie, skaarsheid van die
vaardigheid en ander pertinente markdrywers.
Ten einde interne gelykheid te verseker, moet alle
werknemers regverdig en konsekwent vergoed word
volgens die rol wat hulle speel, individuele waarde
en geraamde potensiaal, met inagneming van die
besigheidseenheid en individuele prestasie.
Premies vir pertinente markdoelwitte moet binne breë
vergoedingsriglyne geakkommodeer word.
BELEIDSBESTEKDie beleid is ‘n goedgekeurde direksiebenadering tot ver-
goedingsbestuur binne Senwes. Dit is van toepassing op die
volgende:
Die Uitvoerende Komitee (UK) is fi naal verantwoordelik vir
die implementering van die beleid en is verantwoordelik
vir die nakoming van relevante regulasies en beleide. Die
UK is aanspreeklik teenoor die Direksie via die Vergoe-
dingskomitee in die verband.
Die Vergoedingskomitee oefen namens die Direksie oorsig-
telike beheer uit oor die vergoedingsbeleid en -praktyke.
Die Vergoedingskomitee het die reg om eksterne kundi-
ges te konsulteer en onafhanklike advies te bekom ten
einde te verseker dat die beleid belyn is met regulatoriese
vereistes, markkompeterendheid en beste praktyke.
Die beleid sluit gesamentlike ondernemings en entiteite
waarin Senwes ‘n minderheidsbelegging het, uit.
Die vergoedingsbeleid vorm deel van en word ondersteun
deur ander besigheidsbeleide en prosedures.
Dit is ‘n komponent van die Senwes menslike hulpbron-
beleide.
VERGOEDINGSTRUKTUURVergoeding bestaan fundamenteel uit fi nansiële en nie-fi nan-
siële komponente:
Die nie-fi nansiële element bestaan uit ‘n reeks geleent-
hede en voordele wat verband hou met die daarstel van
‘n totale werksondervinding vir alle werknemers, terwyl
dit steeds belyn met die werknemerwaardeproposisie.
Die fi nansiële element het drie komponente en is ont-
werp om kort- en langtermyninsentiewe te balanseer.
Hierdie komponente word opgemaak uit gewaarborgde
vergoeding, korttermyninsentiewe vir alle werknemers
en langtermyninsentiewe vir sekere geïdentifi seerde
sleutelpersoneel en geselekteerde wesenlike risikonemers
en werknemers wat waarde toevoeg. Die laaste twee ele-
mente het ten doel om die belange van bestuur en die
uitvoerende direkteure te belyn met die strategiese doel-
witte en belange van die aandeelhouers.
0 25 50 75 100
125
SKAAL
Gewaarborgdevergoeding
Langtermyn-insentief
0 25 50 75 100
125
0 25 50 75 100
125
0 25 50 75 100
125
Strategiese uitstaande presteerders
Uitstaande presteerders
Presteerders
Normale werknemers
Teikenbonus Winsdeling
Korttermyninsentief
DIE DIAGRAM HIERONDER DEMONSTREER ONS VERGOEDINGSFILOSOFIE:
Die Groep posisioneer homself op die 50ste persentiel in terme van markgebaseerde vergoeding (gewaarborg). Dit word
gekomplimenteer deur ‘n korttermyn-insentiefskema wat die volgende voordele bied:
Dit skep buigsaamheid aangesien totale beloning verge-
lyk kan word in terme van totale koste.
Dit maak voorsiening vir ‘n laer vergoedingsbasis en ver-
skaf dus ‘n wyse waarop koste verminder kan word in
swak ekonomiese toestande. Dit maak ook voorsiening
vir goeie vergoedingsvlakke wanneer prestasie dit toelaat.
Senwes Volhoubaarheidsverslag 2013 – Kweek waardevolle vennootskappe 47
Dit fokus op veranderlike vergoeding en belyn dus maat-
skappyprestasie, individuele prestasie en aandeelhouers-
verwagting.
GEWAARBORGDE VERGOEDING Gewaarborgde vergoeding sluit in basiese salaris en
voordele vir alle permanente werknemers, sowel as kom-
missie vir verkoops- en bemarkingspersoneel. Gewaar-
borgde vergoeding is op ‘n totale-koste-vir-die-maat-
skappybasis.
Sekere minimum statutêre aftrekkings en bydraes tot
pensioen, voorsorg- en mediese fondse word hieruit be-
taal.
Dit staan individue vry om hul eie mediese fonds te kies,
binne ‘n portefeulje van goedgekeurde mediese skemas.
Ten einde toepaslike kompeterendheid ten opsigte van
vergoeding te handhaaf, relatief tot die arbeidsmark, word
gewaarborgde vergoeding jaarliks hersien en verhogings
word toegestaan op ‘n voorafbepaalde datum elke jaar.
Jaarlikse verhoging van gewaarborgde vergoeding is
markverwant en neem die prestasie van die Groep, be-
sigheidseenheid en individu in ag.
Verhogings vir sekere nie-bestuursposte wat onder die
bedingingsraadooreenkoms val, word op hierdie forum
onderhandel en is hoofsaaklik gerig op lewenskoste en/
of infl asieverwante aanpassings.
Die Vergoedingskomitee keur die mandate goed wat
verleen word vir die jaarlikse gewaarborgde vergoedings-
hersieningsoefening.
Die dienskontrakte van uitvoerende direkteure is nie belyn
met dié van werknemers nie en word deur die Vergoe-
dingskomitee namens die Direksie goedgekeur.
Aanpassings op die gewaarborgde vergoeding van uit-
voe rende direkteure word deur die Direksie goedgekeur,
op aanbeveling van die Vergoedingskomitee.
KORTTERMYNPRESTASIE-INSENTIEWE Die Groep gebruik korttermynprestasie-insentiewe (KTI)
om gedrag te belyn met belangrike strategiese en be-
sigheidsdoelwitte. Die mikpunt is hoofsaaklik om die be-
haling van korttermyndoelwitte en fi nansiële prestasie te
bevorder.
Aansporingskemas is gebaseer op die behaling van kor-
poratiewe prestasiedoelwitte, divisionele en individuele
doelwitte en volg die beginsel dat strategie en die behal-
ing daarvan die fokus van die werknemer bepaal en dat
doelwitte gestel word op dié vlakke waar werknemers ‘n
invloed het.
Die betaling van korttermyninsentiewe is belyn met
prestasiemeting, wat impliseer dat werknemers aanspo-
ringsbonusse sal ontvang, relatief en proporsioneel tot hul
prestasievlak, gemeet teen gestelde doelwitte.
Die korttermyninsentiefskema het twee komponen-
te, naam lik ‘n doelwitbonus en, wanneer toepaslik,
winsde ling.
Ander prestasiegebaseerde vergoeding soos kommis-
sieskemas is betaalbaar, gebaseer op ooreengekome
prestasiedoelwitte. Hierdie insentiewe is gewoonlik op ‘n
maandelikse basis betaalbaar, afhangend van die presta-
sievlak.
Werknemers wat aan ‘n kommissieskema of ander presta-
siegebaseerde skemas deelneem, kwalifi seer nie vir deel-
name aan die KTI-skema nie.
Die skema het ‘n winsdelingsplafon wat ooreenstem met
die doelwitbonus.
Teikenbonusse is verbind tot 'n werknemer se gewaar-
borgde vergoeding.
Die berekening van KTI-betalings, sowel as nakoming van
die regulasies van die skema, word deur beide interne en
eksterne ouditeure geverifi eer, wat die nodige versekering
aan die Vergoedingskomitee gee in die verband.
KTI-betalings word op aanbeveling van die Vergoedings-
komitee deur die Direksie goedgekeur.
Die Direksie het die nodige diskresie om die plafon op te
hef indien dit nodig geag word.
LANGTERMYNPRESTASIE-INSENTIEWEDie doel van die langtermynprestasie-insentiefskema (LTI) is
die behoud van geselekteerde sleutelwerknemers en om hul
langtermynbelange te belyn met dié van die aandeelhouers.
Alle LTI-reël word jaarliks hersien.
Alle LTI-reël word deur die Direksie goedgekeur, op aan-
beveling van die Vergoedingskomitee.
All deelnemers aan die LTI-skema word deur die Vergoe-
dingskomitee goedgekeur, op aanbeveling van die Bestu-
rende Direkteur.
Die Besturende Direkteur maak jaarliks aanbevelings aan
die Vergoedingskomitee met betrekking tot toekennings
in terme van die LTI-skema.
19 senior bestuurslede het aan die langtermyninsentief-
skema deelgeneem gedurende die fi nansiële jaar onder
oorsig.
SPESIALE BONUSSE Spesiale bonusse word in uitsonderlike gevalle betaal
en sluit indiensnemingsbonusse, retensiebonusse en
uitdiens tredingsbonusse in.
Alle spesiale bonusse aan uitvoerende direkteure word
deur die Vergoedingskomitee goedgekeur en deur die
Direksie geratifi seer.
Alle spesiale bonusse aan geselekteerde sleutelpersoneel
en werknemers met skaars vaardighede word deur die
Besturende Direkteur goedgekeur en op ‘n jaarlikse basis
deur die Vergoedingskomitee geratifi seer.
48
DIE ORGANISASIE SE AFTREEPLANNE
Dit is verpligtend vir alle permanente werknemers om aan
‘n aftreeplan te behoort. Werknemers tussen posgrade
(TASK) 1 tot 11 kan die keuse uitoefen om by die Graan In-
dustrie Voorsorgfonds of die Sanlam Sambreelfonds aan te
sluit, terwyl werknemers op posgraad 12 en hoër aan die
Samlam Sambreel Pensioenfonds behoort. Senwes vergoed
sy werknemers op ‘n totale-koste-van-indiensnemingsbasis
en derhalwe dra beide die werknemer en die Maatskappy by
tot die aftreeplanne.
Die Graan Industrie Voorsorgfonds verskaf ‘n standaard opsie
vir die belegging van die lede se fondse in ‘n geselekteerde
lewenstadiumprogram. Die totale bates van die fonds het op
31 Desember 2012 R40 miljoen beloop. Die Sanlam Sambreel
Pensioenfonds is ook ‘n gedefi nieerde bydraeplan, wat bestuur
word deur professionele trustees en die fonds is, in terme van
sy reëls, daartoe verbind om voldoende aftreevoordele te bied.
Die pensioenfonds laat werknemers toe om óf ‘n spesifieke
beleggingsopsie te kies óf om twee platforms te verskaf waar
werknemers hul eie beleggingstrategie kan kies. Die totale
bates in die fonds, wat aan Senwes werknemers behoort, het
R597 miljoen beloop soos op 31 Desember 2012.
Die bou van ‘n aanpasbare organisasie
DOELWITDie doelwit is om te verseker dat ons strukture, mense en
hulpbronne aanpasbaar en bekwaam is, nie net om effektief
te reageer op die veranderende omgewing nie, maar ook om
innoverend te wees en ons eie toekoms te ontwerp.
HOEKOM IS DIT ‘N PRIORITEIT?Geen organisasie bedryf besigheid in ‘n vakuum nie; elke
besluit en elke aksie word beïnvloed deur ‘n wye reeks
magte, beide intern en ekstern tot die besigheid. Suksesvolle
besighede is dié besighede wat in staat is om vinnig aan te
pas en om die magte wat hul prestasie sal verbeter, effektief
te benut. Hulle moet ook in staat wees om terselfdertyd hul
reaksie op prestasiebeperkende magte te optimaliseer.
STRATEGIESE ONTWIKKELINGE Die implementering van die Sentrum van Uitnemendheid
is goed op dreef.
Die herstrukturering van korporatiewe funksies om voor-
deel te trek uit sinergieë, is in proses.
Die belyning van korporatiewe funksies om strategiese
gedeelde dienste aan gesamentlike ondernemings te le-
wer, is ook op koers.
Werknemerprofi elGESLAG- EN RASSEVERSPREIDING BINNE DIE ORGANISASIE
Beroepsvlak Vroulik Manlik
Swar
t
Kle
url
ing
Ind
iër
Wit
Swar
t
Kle
url
ing
Ind
iër
Wit
Topbestuur 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 100%
Senior bestuur 7% 0% 0% 7% 0% 0% 0% 86%
Middelbestuur 1% 0% 0% 16% 2% 3% 0% 78%
Junior bestuur en spesialiste 2% 1% 0% 19% 5% 3% 1% 69%
Geskoolde werknemers 8% 11% 0% 25% 31% 5% 0% 20%
Ongeskoolde werknemers 8% 3% 0% 1% 83% 4% 0% 1%
OUDERDOMSVERSPREIDING OOR VERSKEIE VLAKKE VAN DIE ORGANISASIE
Ouderdomsgroep
Beroepsvlak Onder 30 30 - 50 Oor 50
Topbestuur 0% 50% 50%
Senior bestuur 0% 50% 50%
Middelbestuur 1% 55% 44%
Junior bestuur en spesialiste 10% 63% 27%
Geskoolde werknemers 25% 56% 19%
Ongeskoolde werknemers 18% 61% 21%
Senwes Volhoubaarheidsverslag 2013 – Kweek waardevolle vennootskappe 49
Verbeterde besigheidsintelligensieeffektiewe vooruitskouing en toekomsscenario-analises.
Dit sal nie alleen die organisasie in staat stel om te reageer
nie, maar ook om dienooreenkomstig te antisipeer en te
innoveer. Innovasie wat nie goed deurdink is nie kan egter
meer skadelik wees as geen innovasie.
STRATEGIESE ONTWIKKELINGE Voorsiening van besigheidsintelligensie op ‘n maandelikse
basis.
Uitbreiding van dekking van besigheidsintelligensie na
kontinentale en internasionale besighede in die landbou-
en landboubesigheidsbedryf.
Verbeterde data-analise.
INLIGTINGSTEGNOLOGIE AS DRYFKRAG AGTER INNOVASIE EN BESIGHEIDSINTELLIGENSIE
Senwes Inligtingstegnologie (IT) verskaf inligting en kom-
munikasietegnologieoplossings (IKT) en -dienste aan die
Senwes Groep. Senwes gebruik SAP as sentrale onder-
nemingshulpbronbeplannings- (OHB) oplossing en maak
gebruik van ‘n kombinasie van volledig geïntegreerde
derdepartyoplossings en sagteware wat intern ontwikkel
is. Die afdeling se belangrikse implementeringsvennote
sluit ‘n aantal groot multi-nasionale verskaffers in, soos
SAP, Microsoft en Dell.
Hul doelwit is om die voorkeurverskaffer van IKT-oplos-
sings en dienste aan Senwes te wees wat interne klante
(insluitend vennote in gesamentlike ondernemings), by-
staan om besigheidsgeleenthede deur IT-oplossings te
maksimaliseer.
Hulle tree op as strategiese vennote van die Groep se be-
sigheidseenhede deur te voldoen aan hul spesifi eke be-
sigheidsbehoeftes. Senwes IT-Dienste doen deurlopend
navorsing oor relevante IKT-tenologieë wat besigheidsak-
sies kan verbeter. Loods-IKT-programme word getoets in
samewerking met besigheidseenhede ten einde te verse-
ker dat die regte oplossings vir die besigheid geïmplemen-
teer word.
Die wêreld raak toenemend deur stelsels gekoppel. Die
onderskeie Senwes besigheidseenhede raak toenemend
afhanklik van inligtingstegnologie vir die dag-tot-dag
bedryf van besigheid. Die internet en aanlyndienste is
toeganklik op ‘n 24/7-basis; mense en besighede kan op
‘n intydse basis met mekaar kommunikeer. Die intydse
koppeling van stelsels herdefi nieer verhoudings tussen
individue, verbruikers en ondernemings. Dit skep nuwe
geleenthede, maar ook nuwe uitdagings en risiko’s in
terme van kubermisdaad, sekuriteit, toegang tot inligting
en die vloei van persoonlike inligting.
Dit beteken dat die sekuriteit van IT-inligting, risikobestuur
en beheer (insluitend belyning met die King III IT-begin-
sels) sleutelfokusareas vir Senwes IT-Dienste is. In die lig
hiervan is bestepraktykmetodologie geïmplementeer vir
doeleindes van stelsels en ondersteuning via die inligtings-
tegnologie-infrastruktuurbiblioteek (ITIB) diensraamwerk
(wat gebruik word om IKT-toepassings, dienste en tegno-
logie te bestuur), die COBIT-model vir IT-beheer en Prince
2 vir die afl ewering van sleutelprojekte. Daarbenewens
word rampherstelplanne op ‘n gereelde basis opgedateer
en getoets.
Hierdie omvattende benadering verseker dat Senwes IT-
Dienste voldoen aan die besigheidsbehoeftes soos uiteen-
gesit in die onderskeie diensvlakooreenkomste.
DOELWITOm ons kennis en begrip van die bedryf, mark en klant te
verbeter, ten einde die Maatskappy strategies te posisioneer
om effektief en tydig te reageer op omgewingsveranderinge,
sowel as om die proses van innovasie in die organisasie te
ondersteun in terme van besigheidsmodel, produkte, dienste
en prosesse.
HOEKOM IS DIT ‘N PRIORITEIT?In ‘n volatiele omgewing gekenmerk deur onsekerheid is dit
fundamenteel belangrik vir die organisasie om effektief te
kan analiseer en intelligensie te hê wat ons sal ondersteun
in die verkryging van ‘n beter begrip van die besigheid en
die omgewing. Dit moet terselfdertyd inligting verskaf vir
50
Bydrae tot sosiale transformasie en ontwikkeling
DoelwitOm effektiewe strategieë te hê wat bydra tot sosiale
transformasie en ontwikkeling, sowel as die integrasie van
sosiale volhoubaarheid by die daaglikse aktiwiteite van
Senwes.
Hoekom is Dit ‘n prioriteit?Volhoubaarheid en transformasie, belyn met die verande
rende omgewing, is integraal tot langtermynsukses en dra
by tot die volhoubaarheid van ‘n sosiale, ekonomiese en
natuur like omgewing, wat ‘n voorvereiste is vir die volhou
bare ontwikkeling van die besigheid.
sleutelprestasieareas
2012/13 2011/12 Verskil
Breëbasis swart ekonomiese
bemagtiging (BBseB)
BBSEBtelkaart vlak 8 BBSEBtelkaart vlak 6 Verlaging van twee vlakke,
hoofsaaklik weens die uit
trede van Royal Bafokeng.
korporatiewe sosiale
belegging en borgskappe
R2.5 miljoen is aan KSB
bestee.
R2.5 miljoen is aan KSB
bestee.
ondernemingsontwikkeling R10.5 miljoen is aan
ondernemingsontwikke ling
bestee, insluitend produk
sielenings aan ontwik
kelende produsente.
R30 miljoen is aan onder
nemingsontwikkeling
be stee, insluitend produk
sielenings aan ontwik
kelende produsente.
’n Afname omdat
minder produk sielenings
toegestaan is.
strategiese ontwikkeling Hersiening van die ontwikkelende produsenteprogram om langtermynvolhoubaarheid te verseker.
Breëbasis swart ekonomiese bemagtiginggeneriese lanDBousektor
gewig 2012/13 2011/12 Verskil
eienaarskap 20 18.67 (18.67)
Bestuursbeheer 10 1.69 2.32 (0.63)
gelyke geleenthede 10
Vaardigheidsontwikkeling 20 5.37 4.93 0.44
Voorkeurverkryging 20 12.31 5.73 6.58
ondernemingsontwikkeling 10 10.00 15.00 (5.00)
sosio-ekonomiese ontwikkeling 10 3.65 3.50 0.15
totaal 100 33.02 50.15 17.13
Betekenisvolle vordering is gemaak in terme van voorkeurver
kryging weens die verbetering van ons stelsels om verskaffer
status te monitor, sowel as ‘n doelgerigte poging om saam
met verskaffers te werk om betrokkenheid by transformasie
te verbeter. Die gewenste vordering met betrekking tot beide
ras en geslagstransformasie is nog nie gemaak nie en min
vordering in die verband het gerealiseer. Die belangrikste uit
dagings was skaarsheid van vaardighede, buitensporige wer
wingskoste, toenemende verstedeliking en retensie.
Ons strategie in die hantering van hierdie uitdagings is ge
fokus op veldtogte om die aantreklikheid van loopbane
in die landbou te bemark, verhoogde gebruik van sosiale
netwerke en tegnologie vir die werwing van talent, vennoot
skappe met opleidingsinstansies, befondsing van studente in
skaars vaardigheidsvelde, verhoogde belegging in werkne
merontwikkeling, deurlopende verbetering van betrokken
heid van werknemers en die versekering dat ons vergoeding
altyd markverwant en kompeterend is.
Senwes Volhoubaarheidsverslag 2013 – Kweek waardevolle vennootskappe 51
Ondernemingsontwikkelingontwikkeling Van opkomenDe BoereSenwes staan opkomende boere by met tegniese onder
steuning, produksiefinansiering en opleiding ten einde te
verseker dat die bewerkbare grond in ons bedieningsge
bied produktief is en dat opkomende boere winsgewende
boerderybesighede kan bedryf deur die toepassing van die
beste boerderypraktyke.
Senwes het tot op datum vir die huidige finansiële jaar vier
opkomende boere bygestaan, wat in totaal 605 hektaar
mielies geplant het. Die oes vorder goed. Die bystand was by
wyse van produksiefinansiering, tegniese ondersteuning en
fasilitering van oesversekering. Totale produksiekrediet ver
leen beloop R1,8 miljoen.
Senwes is aktief betrokke by ‘n opleidingsprojek wat die
opleiding en ontwikkeling van ontwikkelende boere ten doel
het, sowel as die verskaffing van praktiese mentorskap en
opleiding in verskeie landbou en boerderydissiplines.
Senwes bied ‘n opleidingskursus in boerderybestuur om
boere by te staan in die aanleer van basiese boerderyvaar
dighede en om die beste boerderypraktyke toe te pas, soos
byvoorbeeld:
Boerderybesigheidsbestuur
Finansiële bestuur en administrasie
Personeelbestuur
Algemene bestuursbeginsels
Effektiewe gebruik van elektrisiteit op plase
Mens en prosesvaardighede
Lewendehaweboerdery in praktyk
JongBoer toekomsfokusDagDie Senwes Jongboer Toekomsfokusdag is ‘n konferensie vir
jongboere van die Vrystaat en Noordwes waar jong boere –
die toekoms van SuidAfrikaanse landbou – blootgestel word
aan verskeie landbouverwante dissiplines.
Die doel daarvan is om jong mense aan te moedig om
boerdery as loopbaan te kies en om hulle te bemagtig om
die uitdagings van kommersiële boerdery te hanteer. Sowat
240 jong boere het die 2012 konferensie bygewoon. Die
tema van hierdie jaar se konferensie was op presisieboerdery
gefokus en ‘n verskeidenheid demonstrasies is gehou.
entrepreneursprogramDie Senwes Entrepreneurskompetisie is gerig op laer en
hoërskoolleerders in die Senwes gebied. ‘n Totaal van 86
hoërskool en 216 laerskoolleerders het aan die kompetisie
deelgeneem. Die doel van die kompetisie is om entrepreneur
skap onder jong mense te stimuleer en aan te moedig, sodat
hulle ‘n bydrae kan maak tot die oplossing van ons land se
werkloosheidsuitdagings.
Sedert die ontstaan van die kompetisie het ses leerders, wat
in die verlede die kompetisie gewen het, beurse ontvang
wat hul opleidingsfooie by tersiêre instansies gedek het. Die
kompetisie word in venootskap met die Universiteit van die
Vrystaat bedryf.
Korporatiewe sosiale belegging (KSB)Ons KSBstrategie plaas fokus op toekomsgerigte, geïnte
greerde en strategiese intervensie, gebaseer op ‘n deeglik
nagevorste begrip van huidige en verwagte toekomstige
probleme en die beraming van langtermynoplossings ten
einde die doelwitte van die onderskeie inisiatiewe te bereik.
ons ksi-Doelwitte Ons strewe daarna om innoverende, baanbrekersinisi
atiewe en praktiese oplossings te vind vir gemeenskaps
probleme en –behoeftes.
Ons strewe daarna om met gemeenskappe op grondvlak
saam te werk.
Ons wil gemeenskapsintervensies wat lewensvatbaar is en
‘n wyer, breër en volhoubare impak oor die lang termyn
het, ondersteun.
Ons wil graag die hulpbronne, potensiaal en geleenthede
binne gemeenskappe ontplooi ten einde te verseker dat
hulle eienaarskap en verantwoordelikheid vir hul eie
ontwikkeling kan aanvaar.
Ons wil ons steun en geleenthede aan ons werknemers
bied wat sal bydra tot die welstand en ontwikkeling
van die gemeenskappe waarin hulle woon en waar ons
besigheid bedryf.
Ons strewe daarna om op ‘n raadplegende wyse
binne vennootskappe met die gemeenskap, nie
regeringsorganisasies en ander besighede te werk.
Ons is toegewyd tot al ons werknemers, die gemeenskappe
waarin ons besigheid bedryf en tot die volhoubare ont
wik keling van ons land en al sy mense. Ons het ‘n bedui
dende impak op die volgende gebied gemaak deur ons
betrokkenheid en belegging in die gemeenskap via verskeie
vennootskappe en in samewerking met sosiale vennote:
Sport
Onderwys
Entrepreneurskap en werkverskaffing
Gesondheid en welsyn.
52
lewenslesse Deur sport en ontspanning
senwes spinnersSenwes Spinners, ‘n plattelandse ontwikkelingsprogram
wat in 2007 begin is, het ‘n verandering meegebring in die
lewens van jong seuns wat in die Noordwes en Vrystaat
woon. Die program is ‘n trotse Senwes inisiatief en het be
gin as ‘n uitreikprogram gerig op jong plaaskinders om hul
krieketvaardighede te ontwikkel en om hulle lewenslesse
deur middel van dié waardige spel te leer. Die program
word in samewerking met Noordwes Krieket bedryf.
Die program het reeds 780 leerders aan die spel
bekendgestel en hulle voorsien van kwaliteit opleiding,
afrigting en toerusting. Ons program is ook uitgebrei
na die onderwysers wat opgelei word as afrigters en
skeidsregters, en sodanig bemagtig word met die nodige
vaardighede ten einde ‘n volhoubare program en die
oordrag van vaardighede te verseker.
Uitstaande presteerders word geïdentifiseer en die
geleentheid gebied om uitstekende akademiese en
krieketskole by te woon en hulle sodanig in staat te
stel om krieket op ‘n hoër vlak te speel, sonder om hul
skoolwerk af te skeep. Twee leerders wat aan die program
deelgeneem het, het in 2011 en 2012 respektiewelik
gematrikuleer. Daar is tans vier leerders wat deelneem
aan die hoërskoolprogram.
plattelanDse skole atletiekprogram Die Plattelandse Skole Atletiekprogram betrek 500 atlete
van 13 plattelandse skole in die Vrystaat wat aan ‘n jaar
likse kompetisie deelneem. Die program reik uit na sowat
1 200 leerders.
onDerwys
Senwes glo in belegging in die jeug en in onderwys. Sen
wes bied derhalwe beurse aan verdienstelike studente in
ons primêre bedieningsgebied – die Vrystaat en Noordwes
provinsies. Ons werf studente deur konsultasie met die uni
versiteite in ons gebied en die entrepreneurskompetisie dien
ook as ‘n werwingspyplyn. Vyf beurse is toegeken deur die
Senwes entrepreneurskompetisie en ‘n verdere beurs aan ‘n
belowende student wat in ‘n landbourigting aan die Univer
siteit van die Vrystaat studeer. Ons kondig met trots aan dat
drie studente hul studies aan die einde van die 2012 akade
miese jaar voltooi het.
leerlingskappe Vir werklose persone‘n Leerlingskap kan ‘n hoogs effektiewe wyse wees vir die be
haling van ‘n NQFkwalifikasie, terwyl die betrokke leerders
voltyds werk en ondervinding opdoen in hul gekose studie
rigtings. Hierdie leerlingskappe word bedryf in samewerking
met die AgriSETA, wat toelaes gee vir die leerlingskappro
gramme.
‘n Kateogorie van 18.2 leerlingskappe verwys na die inskry
wing en opleiding van werklose persone in ‘n studierigting
waarin ‘n erkende NQFkwalifikasie verwerf kan word, met
die oog daarop om hulle óf in diens te neem óf om die
geleentheid vir hulle te skep om ‘n vaardigheid aan te leer
en sodoende hul kanse op indiensneming te verbeter, sonder
enige voorneme om hulle by die opleidingsmaatskappy in
diens te neem.
Weens die relatiewe skaarsheid van werknemers in die plat
telandse gebied, waar die meeste Senwes Village takwinkels
besigheid bedryf, en die hoë werkloosheidsvlak, het ons die
leerlingskapprojek uitgebrei om ook werklose leerders in Ag
riHandelsprosesse NQF 2 in te sluit gedurende die 2011/12
finansiële jaar. Deur hierdie inisiatief werf ons leerders met
ontwikkelingspotensiaal vanuit plattelandse gebiede op ‘n
vastetermyndienskontrak vir die duur van die leerlingskap. Na
suksesvolle afhandeling van die teoretiese en praktiese eksa
men, word leerders oorweeg vir permanente indiensneming.
‘n Totaal van 22 leerders is by die leerlingskapprogram inge
skakel sedert 2011/12.
Senwes Volhoubaarheidsverslag 2013 – Kweek waardevolle vennootskappe 53
TECHNO GIRLS-PROJEKSenwes is sedert 2010 betrokke by UWESO Consulting en
die Provinsiale Departement van Onderwys se Techno Girls-
projek. Die doel van die program is om meisies uit platte-
landese gebied in gestruktureerde skaduposte te plaas vir vyf
dae, onder leiding van vroulike mentors, ten einde hulle bloot
te stel aan die werksomgewing en hulle sodoende te help
om ingeligte loopbaankeuses te maak. Die program fokus op
loopbane in die wiskunde-, wetenskap- en tegnologievelde.
Die projek het oor die afgelope drie jaar reeds 12 meisies
geakkommodeer. Daar is reeds suksesverhale van jong mei-
sies wat aan die werksomgewing blootgestel is deur Senwes.
FET-ONDERSTEUNINGSenwes neem saam met die ETDP SETA deel aan ‘n projek
in terme waarvan Vuselela FET Kolleges die geleentheid aan
geselekteerde lektore wil gee om praktiese ondervinding op
te doen in die werksomgewing. Die staat het FET kolleges
geoormerk as ‘n voertuig vir versnelde vaardigheidsontwik-
keling van ongeskoolde jong mense in die land. FET kolleges
het egter ‘n reputasie van swak opleiding weens swak ge-
kwalifi seerde of onervare lektore. In terme van die ooreen-
koms sal vyf lektore in diens van die kollege tyd by Senwes
spandeer (wanneer hulle nie klas gee nie) met die doel om
praktiese blootstelling en ondervinding op te doen in spe-
sifi eke dissiplines soos fi nansies, besigheid, bemarking en
menslike hulpbronne.
In terme van ‘n soortgelyke projek is Vuselela FET Kollege-
studente die geleentheid gegun om Senwes se kantore en
besigheidseenhede te besoek ten einde blootgestel te word
aan die besigheidsomgewing. Die leerders is blootgestel aan
die aktiwiteite binne die Menslike Hulpbronneafdeling en het
‘n toer onderneem deur die hoofkantoor en handelstakke,
waar hulle vlugtig blootgestel is aan departemente wat rele-
vant is tot hul studierigtings.
Senwes neem deel aan sosiale ontwikkeling deur KSB- en
borgskapprogramme. Die Maatskappy se sosiale ontwikke-
lingsinisiatiewe is gerig op plattelandse gebiede en belang-
hebbendes in Senwes se geografi es bedieningsgebied.
GEMEENSKAPSPROGRAMME
KINDERHUISE
In vorige jare het Senwes gasheer gespeel vir ‘n Kerspartytjie
vir kinderhuise in die Klerksdorp omgewing, in samewerking
met ander besigheidsvennote. In 2012 het ons besluit om die
geld wat geoormerk word vir die Kerspartytjie te skenk vir
hoogs noodsaaklike skoolboeke en -uniforms. ‘n Bedrag van
R60 000 is vir dié doel geskenk.
PLAAS- EN LANDELIKE VEILIGHEIDSenwes, in vennootskap met OFM, Engen en Agri SA, samel
fondse in vir Agri Securitas tydens die jaarlikse Prestige Sport-
aand en ‘n spesiale gholfdag. Die doel van hierdie inisiatiewe
is om Agri Securitas by te staan met hul pogings om sekuriteit
te verskaf vir landelike gebiede in Suid-Afrika. ‘n Bedrag van
meer as R200 000 is tydens hierdie geleenthede ingesamel.
BRANDRAMPFONDS Senwes werk saam met sy klante en verskaffers om pro-
dusente by te staan wat verliese gely het gedurende die
vernietigende veldbrande in die Noord-Kaap en Vrystaat in
2012/13. Die onvermoeide pogings van Senwes en ‘n paar
boere het tot gevolg gehad dat voer en ‘n bedrag geld aan
Agri Noord-Kaap en Vrystaat Landbou geskenk kon word vir
verspreiding onder geaffekteerde lede.
SENWES VILLAGE FROM GREENS TO DREAMS-PROJEKSenwes staan geselekteerde nasionale gemeenskaps- en wel-
synsorganisasies by met fondsinsameling om die fi nansiële
druk op hulle te verlig. Gedurende die afgelope jaar het elf
organisasies voordeel getrek uit die Senwes Village Greens to
Dreams-fondsinsamelingsprojek.
SENWES SOMERPRODUKSIEREKENING R1M-KOMPETISIEAs deel van die Senwes R1 miljoen-kompetisie mag die fi -
naliste ‘n gemeenskapsprojek van hul keuse, wat betrokke is
in areas wat belyn met die Senwes KSB-strategie en -beleid,
nomineer. Die organisasie ontvang dan ‘n skenking op basis
van die behoeftes van die projek. Daar word van die pro-
dusent verwag om op sy beurt persoonlik betrokke te raak
by die projek vir minstens die duur van die befondsing. Dit
moedig deelname in gemeenskapsonwikkeling deur pro-
dusente aan.
‘n Bedrag van R550 000 is aan sestien NGO’s geskenk in die
vorm van kontant of dienste.
54
LANDBOUKONFERENSIEBORGSKAPPE
Senwes het 6 nasionale konferensies, 9 provinsiale kongresse en 170 distriks- en plaaslike boereverenigings of landbouver-
wante instansies geborg, wat deur verskeie landbouorganisasies bygewoon is.
Die volgende organisasies het borgskappe ontvang:
Nasionaal Provinsiaal Agri-besigheid
Agri SA
Graan SA
Nasionale Meulenaarskamer
Graanhanteringsorganisasie
AMT Agri-Vooruitskouing
Agri Securitas
Vrystaat Landbou-unie
Agri Noordwes
Agri Noord-Kaap
Vrystaat Landbou-unie Jongboere
Agri Noordwes Jongboere
Vrystaat Vrouelandbou-unie
Agri Noordwes Vrouelandbou-unie
Rooivleisprodusenteorga-
nisasie (Noordwes)
Hebron Koringdag
Skep ‘n bemagtigende, veilige en gesonde omgewingDie prosesse en programme wat gerig is op die verskaffi ng
van ‘n bemagtigende omgewing het ten doel om ‘n onder-
steunende, veilige en gesonde werksomgewing te skep,
waar mense aangemoedig en ondersteun word deur hul
bestuurder en kollegas om hul werksdoelwitte te behaal en
hul volle potensiaal te realiseer. Sodanige intervensies skep ‘n
kultuur van diversiteit, respek en veilige werkspraktyke.
Werknemerbetrokkenheid‘n Intranet-blog is geskep wat gebruik word om kommuni-
kasie met werknemers te fasiliteer oor enige inisiatiewe of
sake waaroor die werknemer bekommerd mag wees. Die
blog word ook gebruik vir bestuur om inligting te bekom oor
werknemerpersepsies en -opinies en om terugvoering en in-
sette te kry.
‘n Een-bladsy strategiese dokument is ontwerp en op die
intranet geplaas om verwysings te vergemaklik en om toe-
gang tot strategie te kry en begrip daarvoor by werknemers
te verbeter.
‘n Etiese kultuurSenwes is verbind tot die bedryf van besigheid op ‘n etiese
wyse en strewe daarna om etiese gedrag in al ons handelinge
te bevorder. Die Senwes etiese kode is ‘n hoëvlak dokument
wat Senwes se verbintenis tot die bedryf van besigheid op
‘n wyse wat regtens en eties aanvaarbaar is, verwoord vir
die kennisname van elke direkteur en werknemer. Dit verskaf
klaarheid oor die waardes, standaarde en riglyne wat elkeen
moet navolg in sy hantering van interne en eksterne belang-
hebbendes.
In die verband het Senwes ‘n beleid van zero-verdraagsaam-
heid van onetiese optrede, ongeag die omvang of impak van
die onetiese optrede op die besigheid.
Zero-verdraagsaamheid beteken dat onetiese optrede nie
geïgnoreer kan word nie en derhalwe moet alle ge rap por-
teerde of geïdentifi seerde beweerde onetiese optrede formeel
ondersoek word en die toepaslike regstellende of dissiplinêre
aksie geneem word.
Alle sake wat uitdruklik in die kode, in relevante amptelike
Senwes beleide, riglyne of formele kommunikasie gedek
word, word geag duidelike etiese besigheidspraktyke daar
te stel en is gerig op die bevordering van ‘n etiese kultuur
en die ontmoediging van onetiese gedrag. Daar word van
bestuurders deur die bank verwag om dit maklik te maak vir
werknemers om openlik en vrylik te kommunikeer oor etiese
aspekte.
Dit word van alle werknemers en direkteure verwag om hulle
formeel te verbind tot die Maatskappy se waardes en etiese
gedrag en om alle insidente van onetiese gedrag te rap-
porteer, ten einde te verseker dat die tweeledige strategie
van die bevordering van etiese gedrag en die bestryding van
onetiese gedrag, suksesvol geïmplementeer word.
Alle gerapporteerde insidente word ondersoek en indien
voldoende inligting verskaf kan word, sal toepaslike regstel-
lende aksie geneem word. Anonimiteit word gewaarborg vir
enige persoon wat onetiese gedrag rapporteer.
Die fokus oor die afgelope jaar was op die vestiging van ‘n
gesonde en stewige fondasie vir die bestuur van etiek en die
implementering van etiese programme, sodat ‘n volhoubare
etiese kultuur gevestig kan word. In dié verband is die vol-
gende bereik:
Daar word van alle werknemers op intreevlak verwag om te
weet wat die relevansie van die etiese kodes in hul area van
verantwoordelikheid is en dit te verstaan. Hulle moet hulself
ook jaarliks skriftelik verbind tot die nakoming van hierdie
kodes in hul besluitneming en optrede en om hul verbintenis
tot die Maatskappy se waardes en etiese gedrag te demon-
streer.
Senwes Volhoubaarheidsverslag 2013 – Kweek waardevolle vennootskappe 55
DIE VOLGENDE INISIATIEWE IS GERIG OP DIE BEWUSMAKING VAN DIE SENWES ETIESE KODE:
‘n Hersiene en gebruiksvriendelike etiese beleid is
goedgekeur.
‘n Etiese beampte is aangewys wat werknemers van
die nodige leiding, ondersteuning en advies met be-
trekking tot etiese aspekte sal voorsien.
Alle lede van die Uitvoerende Komitee het ‘n verbin-
tenis tot die kodes onderteken ten einde die regte kli-
maat op topbestuursvlak te skep.
‘n Proses is in plek om te verseker dat alle werknemers
die verbintenis tot die etiese kode onderteken.
Daar word beplan om ‘n bewusmakings- en opleidings-
program deur die loop van die jaar uit te rol.
‘n Veldtog sal weer geloods word om bewusmaking te
skep van die etiese blitslyn (hotline).
Alle sake wat uitdruklik in die kode, in relevante amptelike
Senwes beleide, riglyne of formele kommunikasie gedek
word, word geag duidelike etiese besigheidspraktyke daar
te stel en is gerig op die bevordering van ‘n etiese kultuur
en die ontmoediging van onetiese gedrag.
SENWES ETIESE KODE
Ons is ‘n verantwoordelike en aanspreeklike kor-
poratiewe burger, verbind tot die bestuur van ‘n
volhoubare besigheid met inagneming van ons
be langhebbendes, die omgewing en die gemeen-
skap.
Ons behandel al ons belanghebbendes met re-
spek, sensitiwiteit en waardigheid, onder alle om-
standighede.
Ons strewe daarna om te voldoen aan alle rele-
vante wetlike en regulatoriese vereistes as ‘n mini-
mum standaard.
Ons tree op met integriteit en professionalisme
in al ons besigheidsaktiwiteite, ons verwerp alle
vorme van oneerlikheid en verdra geen bedrieg-
like optrede soos diefstal, omkopery, korrupsie,
bedrog of wanvoorstelling nie.
Ons onderskryf effektiewe korporate beheerprak-
tyke in lyn met nasionale en internasionale riglyne.
Ons vermy en verklaar enige konfl ik van belange.
Ons verseker dat alle inligting aan al ons belang-
hebbendes tydig, akkuraat en gebalanseerd is en
geen wanvoorstelling bevat of misleidend is nie.
Ons sal op ‘n regverdige wyse meeding en die regte
van ons mededingers tot regverdige mededing ing
respekteer.
Ons eer behoorlik gemagtigde ooreenkomste wat
deur Senwes aangegaan is.
Ons respekteer menseregte en menswaardigheid
en diskrimineer nie op basis van ras, geslag, geloof
of geslagoriëntasie nie.
Ons bedryf ons persoonlike sake op ‘n eerbare en
verantwoordelike wyse, met inagneming van die
beskerming van Senwes se reputasie te alle tye.
Ons sal alle gevalle van wangedrag ondersoek en
rapporteer, ongeag wie daarby betrokke is.
Ons sal die privaatheid en vertroulikheid van
gevalle van wangedrag wat vermoed word of
waargeneem is beskerm en sal die werknemer
wat sodanige gevalle rapporteer, teen viktimise-
ring beskerm.
Gesondheid en veiligheidDie bestuur van korporatiewe risiko’s is van die uiterste belang
vir Senwes. Een van die sleutelrisiko-areas is die veiligheid en
gesondheid van die Maatskappy se werknemers, kontrak-
teurs en lede van die publiek wat deur maatskappyaktiwiteite
geaffekteer kan word.
DIE SENWES VEILIGHEID- EN GESONDHEIDSTRATE-GIE RUS OP DIE VOLGENDE VIER BENE:
SHEQ-STRUKTURE BY SENWESSenwes het ‘n veiligheids- en gesondheidsbeleidsraamwerk
en goedgekeurde wetlike aanstellingstruktuur waarbinne
ver antwoordelike werknemers aangestel word en veiligheids-
komitees in die lewe geroep word. Elke bedryf, insluitend
hoofkantoor, het ‘n funksionele veiligheids- en gesondheids-
komitee wat bestaan uit SHE-verteenwoordigers en bestuurs-
verteenwoordigers.
Alle komitees vergader op ‘n gereelde basis, soos vereis word
in terme van die beleid. Veiligheids- en gesondheidsake word
bespreek, sowel as beseringsinsidente, hoe dit ondersoek is
en, meer belangrik, aanbevole regstellende aksies om herha-
lings daarvan te voorkom.
OPLEIDING VAN EN VOORLIGTING AAN WERKNEMERS MET BETREKKING TOT VEILIGHEID EN GESONDHEIDWerknemers word opgelei in veiligheids- en gesondheidsake,
bemagtig om die regte veiligheids- en gesondheidsbesluite
in hul werksomgewing te neem, toegerus met die nodige
veiligheids- en gesondheidsklere en -toerusting en die reëls
word dienooreenkomstig afgedwing. Versuim om aan
veiligheids- en gesondheidsreëls en -wetgewing te voldoen
het dissiplinêre optrede tot gevolg.
BemagtigendeOmgewing
Toepassing
SHEQ GeïntegreerdeStrategie
Bemagtiging
Opleiding
56
BESERINGSKOERSDaar was ‘n verlaging in die koers ten opsigte van beserings aan diens. Beduidende vordering is ook gemaak ten opsigte van
die verlaging van die DIFR (ongeskiktheidsbeseringsfrekwensiekoers) na die gestelde doelwit van 1. Die DIFR vir die jaar 2012
was 1.60 vergeleke met 1.96 die vorige jaar. Daar is ook vordering gemaak ten opsigte van die verlaging van die aantal bese-
rings aan diens.
Indikatore 2012/13 2011/2012 Verskil
Korporatiewe man-ure gewerk 4 634 728 4 696 509 (61 781)
Afdeling 24 ongeskiktheidsbeserings 12 8 4
Ongeskiktheidsbeserings 25 38 (13)
Man-dae verloor weens beserings 469 6 537 (6 068)
DIFR 1.60 1.96 (0.36)
Nie-ongeskiktheidsbeserings (NDI) 33 31 2
Gehoorverlies - - -
* Minder ernstige (noodhulpvlak) beserings is nie ingesluit by die berekening van die koers ten opsigte van verlore dae / ongeskiktheidsfrekwen-siekoers (DIFR) nie, maar word intern gerapporteer met die oog op deurlopende verbetering.
ALGEMENE ASPEKTE MET BETREKKING TOT ONAFHANKLIKE KONTRAKTEURSSenwes bestuur kontrakteursveiligheid en -gesondheid uit ‘n
klantoogpunt in terme van artikel 37(2) van die Wet op Be-
dryfsgesondheid en -veiligheid, maar die onafhanklike kon-
trakteur bly verantwoordelik vir sy/haar beserings/sterftes en
die bestuur van bedryfsiektes as ‘n werknemer met ‘n goeie
naam by die vergoedingskommissaris in terme van die Wet
op Bedryfsgesondheid en -veiligheid en konstruksieregula-
sies. Senwes hou nie rekord van die afwesigheidskoerse van
onafhanklike kontrakteurs nie.
RISIKOBEHEER EN -VOORKOMINGSPROGRAMMERisiko-evaluering is die eerste vlak van die bedryfsgesond-
heidsmodel en dek die identifi sering, evaluering en aanbev-
ole beheermaatreëls vir geïdentifi seerde gevare en risiko’s.
Die Senwes SHEQ-eenheid pas die volgende program toe om
risiko te voorkom en te verlaag:
Risiko-evaluering
Wetlike nakoming en SHE-stelseloudits
Opdatering van belangrike risikoregisters
Die “Stop, vat-vyf”-beginsel
‘n HIV/VIGS-plan
Praatjies en gesprekke met betrekking tot terugvoering
uit ons voorstelkissie
Analise van werksveiligheid
HACCP-riglyne
As deel van ons bedryfsgesondheidsmodel het Senwes ook
‘n stelsel van mediese ondersoeke voor indiensneming, pe-
riodiek en voor diensverlating geïmplementeer. Dit sluit ver-
dere diagnostiese behandelings deur gekontrakteerde be-
dryfsgesondheidspesialiste in.
GERAASVOORKOMINGSPROGRAMOns het ‘n geraasvookomingsprogram geïmplementeer wat
die volgende behels:
Meting van bron van geraas deur goedgekeurde geraasin-
speksie-owerheid.
Afbakening en sonering van geraasareas en die beperking
van ongemagtigde persone om sodanige geraasareas te
betree sonder die dra van toepaslike gehoorbeskermers.
Onderwerp werknemers wat blootgestel is aan geraas-
perke van 85 desibels of hoër aan mediese toesig en
perio dieke gehoortoetse (tweejaarliks).
Voorsien werknemers wat in geraasareas werk van toe-
paslike gehoorbeskermers.
2011/2012 2012/2013 DIFR
812
1.96
38
25
1.60
Ongeskiktheidsbeserings 2012/2013
Seksie 24 ongeskiktheidsbeserings 2011/2012
Aantal ongeskiktheidsbeserings Ongeskiktheidsbeseringsfrekwensiekoerssoos op April 2013
Senwes Volhoubaarheidsverslag 2013 – Kweek waardevolle vennootskappe 57
PERSOONLIKE MONITERINGSTOERUSTING BY SILO’SSenwes Grainlink is besig met die uitrol van vier toestelle per
silo wat suurstof, metaangas, koolstofdioksied, ensovoorts,
monitor. Persoonlike monitering word nie net gebruik vir
toetsing wanneer ‘n persoon in ‘n silobuis werk nie, maar
ook in die algemene werksomgewing binne ‘n silokompleks,
en meer spesifi ek in die tonnels onder die silo. Alle moontlike
prosedures ter voorkoming van insidente na die beste van
ons vermoë is in plek vir die interim.
VEILIGHEID MET BETREKKING TOT DIE SKOON- EN LEEGMAAK VAN SILOBUISEVeiligheidstoerusting wat gebruik word tydens die skoon- en
leegmaak van silobuise word tans geëvalueer. Verskeie soorte
toerusting is ondersoek en daar is besluit om ‘n vertikale le-
wenslynstelsel te toets. Die toerusting word tans by Schuttes-
draai Silo getoets om te bepaal of dit prakties en uitvoerbaar is.
Welstand van werknemersSenwes bedryf ‘n welstandsprogram in terme waarvan
ondersteuning en voorligting aan werknemers verskaf word
met betrekking tot ‘n wye reeks aspekte, wat insluit stres-
bestuur, fi nansiële sake, depressie en ander psigosomatiese
siektes. Die program is tans nie toerei kend nie en word deur
die gesondheids- en veiligheidsafdeling hersien met die oog
daarop dat die program die belangrikste gesondheidsrisiko’s
waarmee die organisasie gekonfronteer word, effektief moet
kan aanspreek.
WerknemerverhoudingeSenwes onderskryf en voldoen aan die beginsels van die In-
ternasionale Arbeidsorganisasie (ILO)-konvensies met betrek-
king tot regte in die werksplek. In terme van hierdie konven-
sies word die volgende nagekom en beskerm.
ILO-KONVENSIES MET BETREKKING TOT REGTE IN DIE WERKSPLEK
Vakbondverteenwoordiging
Senwes is ‘n lid van die Graanbedingingsraad en erken drie vakbonde, naamlik Solidariteit, FAWU en NUFBWSAW.
‘n Totaal van 27% van permanente werknemers is by ‘n vakbond geaffi lieer en 31% hiervan is by ‘n vakbond geaffi lieer wat
verteenwoordig word in kollektiewe bedingingsprosesse.
Daar was geen gerapporteerde insidente van diskriminasie gedurende die jaar onder oorsig nie.
Daar was geen insident van kinderarbeid gedurende die jaar onder oorsig nie.
Daar was geen insident van gedwonge arbeid gedurende die jaar onder oorsig nie.
Werknemers vanaf posgraad 1 tot 11 val onder die beskerming van die Graanbedingingsraad. 73% van die perma nente
werksmag is by hierdie kategorie ingesluit.
Ge- affi lieerdes
27%
Nie-geaffi lieerdes73%
VAKBOND-GEAFFILIEERDE WERKNEMERS SOOS OP 30 APRIL 2013
Vryheid vanassosiasie
Elimineringvan gedwonge
arbeid
Afskaffi ngvan
diskriminasie
Afskaffi ng van
kinderarbeid
UITSKAKELING VAN DISKRIMINASIEDie Senwes Groep kondoneer geen vorm van diskrimine-
rende gedrag nie, ongeag of dit ten opsigte van ras, geslag,
seksuele oriëntasie, teistering, geloof of oortuiging is. In die
geval van enige sodanige insident word dissiplinêre aksie ge-
neem met die oog op die regstelling daarvan.
Dit staan werknemers vry om probleemaspekte na die tafel
te bring deur middel van die grieweprosedure, sonder enige
vrees vir viktimisering. Daar was geen gerapporteerde insi-
dent van diskriminasie gedurende die jaar onder oorsig nie.
58
UITSKAKELING VAN GEDWONGE ARBEIDSenwes voldoen aan alle arbeidswetgewing en verseker dat
geen gedwonge arbeidspraktyke plaasvind nie. Daar was
geen insident van gedwonge arbeid gedurende die jaar nie.
AFSKAFFING VAN KINDERARBEIDAlhoewel wetgewing voorsiening maak vir kinderarbeid
vanaf die ouderdom van 16, neem ons geen persooon onder
die ouderdom van 18 jaar in diens nie. Die gebruik van
kinders met ‘n minimum ouderdom van 16 jaar word egter
toegelaat vir take soos voorraadtelling. Daar was geen insi-
dent van kinderarbeid gedurende die jaar onder oorsig nie.
OORSIG OOR ANDER ARBEIDSBELEIDE WAT VERBAND HOU MET VOLHOUBAARHEID
TRADISIONELE REGTEDie Maatskappy strewe daarna om die tradisionele regte
en praktyke van werknemers te verstaan en poog om dit
te akkommodeer waar prakties moontlik.
DISSIPLINÊRE PROSEDURESAlle formele dissiplinêre prosesse word nagegaan om
nakoming van die beleid en prosedures sowel as regver-
digheid en konsekwentheid te verseker. Gereelde kur-
susse word aangebied om opleiding aan werknemers te
verskaf met betrekking tot arbeidsverwante aspekte, wat
praktiese oorwegings voortspruitend uit juris prudence en
ontwikkeling insluit.
VOORDELE NIE VAN TOEPASSING OP TYDELIKE WERKERSTydelike en kontrakwerknemers geniet nie dieselfde
voordele as permanente personeel nie. Uitsluitings behels
pensioen- of voorsorgfondse en groepskemas, soos be-
grafnisskemas en sterftevoordele. Tydelike werknemers
word hoofsaaklik gewerf tydens spesifi eke landbousei-
soene en is nie noodwendig beskikbaar of nodig vir die
toekoms nie. Seisoenale werknemers word egter gedek in
terme van statutêre voordele soos werkloosheidsverseke-
ring en veiligheid en gesondheid.
PLAASLIKE WERWINGOns is bewus van die voortdurende druk en kompetisie
in die mark vir gekwalifi seerde en talentvolle personeel.
Ons strewe daarna om bekwame mense te werf en te be-
hou ten einde waarde tot die Maatskappy te voeg en ons
oorweeg deurlopend innoverende wyses om ons menslike
hulpbronne te ontwikkel.
Senwes verstaan dat sy werknemers daarna streef om hul
loopbane te bevorder en ons poog om nie slegs mense te
werf en te ontwikkel vir spesifi eke poste nie, maar ook
vir loopbaangeleenthede en die nodige bekwaamhede.
Hierdie kandidate word op ‘n jaarlikse basis gewerf, veral
vanuit die landelike gebiede.
MINIMUMLOONDie minimumloon wat aan Senwes werknemers betaal
word is hoër as die gemiddelde minimumloon wat deur
lede van die Graanbedingingsraad betaal word.
Produkveiligheid
Die veiligheid van graan as kernproduk en die hantering
daarvan word deurlopend deur Senwes geëvalueer aan
die hand van die Hazard Critical Control Point (HACCP) en
kwaliteitbestuurstelsel. Daarbenewens word deurlopende
risiko-evaluering van hanteringsprosesse gedoen ten einde
gesondheids- en veiligheidsrisiko’s te identifi seer en to-
epaslike kontroles ter voorkoming, verlaging of eliminering
van sodanige risiko’s aan te beveel.
Ons bevestig die belangrikheid van die toepassing van
higiënepraktyke ten einde:
Voedsel te verskaf wat veilig en geskik is vir menslike
verbruik;
Te verseker dat duidelike en maklik verstaanbare inligting
aan die klant verskaf word deur middel van etikettering
en ander toepaslike maniere;
Graan teen kontaminering en patogene te beskerm deur
die korrekte wyse van opberging en hantering; en
Vertroue te handhaaf in voedsel wat internasionaal
verhandel word.
Senwes toets die kwaliteit van graan en bereide voedsel ten
einde veilige verbruik te verseker. Navorsing en ontwikkeling
word gedoen in die strewe na deurlopende verbetering. Dit
word in ons laboratorium gedoen, waar verskeie veiligheids-
en gesondheidsparameters soos die klamheid van graan,
graanhantering en bakteriologiese tellings in bereide voedsel
bepaal word.
Senwes is HACCP-gesertifiseer deur die Perishable Products
Export Control Board (PPECB), by wyse van ‘n eksterne evalu-
ering van die veiligheid van ons produkte en voedselhante-
ringsprosesse.
‘n Goedgekeurde prosedure is in plek vir die dekontami-
nasie van die aluminium houers wat ons gebruik, sodat dit
hergebruik kan word. Die houers word weer aangewend
na dekontaminasie daarvan vir die berging en vervoer van
graanmonsters vanaf bedryfspunte na die laboratorium vir
ontleding, terwyl papier, plastiek en karton aan kontrakteurs
verkoop word vir herwinningsdoeleindes.
Afgesien van graanopberging en behandeling van graan
in silo’s, hanteer Senwes ook bereide en verpakte voed-
Senwes Volhoubaarheidsverslag 2013 – Kweek waardevolle vennootskappe 59
selprodukte. Ooreenkomstig die bepalings van die Wet op
Voedingsmiddels, Skoonheidsmiddels en Ontsmettingsmid-
dels en Regulasies (R918), word voedselmonsters elke ses
maande by ons voedselbereidingspersele geneem vir bakteri-
ologiese ontledings- en kwaliteitsdoeleindes. Watermonsters
(afl oopwater) word elke ses maande by ons silo’s geneem om
sekere aspekte, soos pH-vlakke, ensovoorts, te bepaal.
Verpakte voedsel word nagegaan tydens deurlopende risiko-
bepalingsoefeninge vir aspekte soos vervaldatums, blikkies
wat uitbult, bedorwe voedsel en ontoereikende berging wat
tot kruisbesmetting kan lei. Dit het deurlopende verbetering
van die vervoer, berging en bereiding van voedsel ten doel.
Voedsel met vervaldatums wat reeds bereik is, word van die
rakke verwyder en rekord word daarvan gehou vir verseke-
ringsdoeleindes en vir doeleindes van behoorlike vernietiging.
Ons voedelselbereidingsareas voldoen aan R918-vereistes
en bedryf besigheid onder ‘n aanvaarbaarheidsertifi kaat
uitgereik deur die Gesondheidsdepartement. Geen geval
van voedselvergiftiging of klagtes in die verband is al ooit
ontvang nie. Alle chemikalieë wat vir verkoopsdoeleindes
op rakke gehou word, word gerugsteun deur Wesenlike
Veiligheidsinligtingsdokumentasie wat deel vorm van die
veilige bedryfsprosedures. Klagtes oor die veiligheid van
ons produkte is derhalwe minimaal. Detail statistiek in die
verband is nie beskikbaar nie, maar rekord sal in die toekoms
daarvan gehou en in die verslag geïnkorporeer word.
AGROCHEMIESE NEERSLAG OP GELEWERDE KOMMODITEITEIn terme van hierdie proses word van produsente verwag
om ‘n chemiese verklaring te verskaf by elke silo waar hy sy
oes wil berg, voor lewering by sodanige silo. Die chemiese
verklaring deur die produsent maak ook nou voorsiening vir
die P-nommer in gevalle waar ‘n professionele maatskappy
betrokke is by agrochemiese bespuitingstoedienings. Dit is ‘n
eenmalige vereiste en die silo moet verklarings op rekord hou
en ‘n naamlys opstel vir vinnige verwysing.
Die produsent moet by wyse van die verklaring bevestig dat
hy/sy ingelig is aangaande die regsaspekte met betrekking
tot agrochemiese toedienings en dit word herbevestig op
elke leweringsnota wat die besending vergesel.
Ten einde te monitor of agrochemiese toedienings binne wet-
like perke is, word oeskwaliteitsmonsters na die laboratorium
gestuur vir toetsing van, onder andere, organofosfate op ‘n
lukrake basis, deur gebruik te maak van die NeogeQuicktest
Kit. Gemelde agrochemiese middels is dié wat die meeste
gebruik word.
WATERANALISEPersele wat geneig is tot probleme met gekontamineerde
boorgatwater word gereeld getoets. Roetinetoetsing van wa-
ter is belangrik vir voedselveiligheid en voedselhigiëne-akkre-
ditasie soos per die HACCP-oudit. E.coli en totale coliform
bakterieë is die twee faktore wat registrasie as voedselbe-
sigheidsoperateur (FBO) al dan nie, bepaal.
SANS-analises is in die verlede gedoen ten einde ‘n kwali-
teitsriglyn te stel vir silo’s. Toetsing word nou slegs beperk tot
mikrobiologiese komponente. Silo’s wat van munisipale water
gebruik maak word nie aanspreeklik gehou vir nie-nakoming
nie en dit sal ook nie hul FBO-status in gevaar stel nie.
Formele HACCP-oudits word op ‘n driejaarlikse basis uitge-
voer.
Vermindering van omgewingsimpak
DOELWITOm die negatiewe impak van ons bedrywighede op die
omgewing aktief te verlaag en by te dra tot inisiatiewe wat
die bewaring van die natuur ondersteun.
HOEKOM IS DIT ‘N PRIORITEIT?Ons afhanklikheid van die natuurlike omgewing en die ver-
moë daarvan om natuurlike hulpbronne te genereer is van
kritiese belang vir die sukses van die organisasie. Indien ons
nie daarin kan slaag om die natuurlike kapasiteit van die
omgewing te bewaar nie, kan dit katastrofi ese gevolge hê,
sowel as ‘n gebrek aan toegang tot natuurlike hulpbronne,
wat ‘n voorvereiste vir produksie is.
SLEUTELPRESTASIEAREAS
Indikatore 2012/13 2011/12 Verskil
Waterverbruik (kl) 72 793 70 941 1 852
Kragverbruik (kWh) 20 680 713 23 442 757 (2 762 044)
Papierverbruik (kg) 22 896 22 042 854
Brandstofverbruik (liters) 951 442 857 371 94 071
Kilometers gereis * 11 201 371 10 830 325 371 046
* Sluit afstand in deur vlootvoertuie gereis en afstande afgelê gedurende amptelike besigheidsreise van personeel op die Maatskappy se mo-torskemas.
Die tabel dui die indikatore aan wat ons gekies het om ons
omgewingsprestasie te meet en word op ‘n deurlopende ba-
sis gemonitor. Ons doelwit is om ons energieverbruik met
10% en waterverbruik met 5% te verminder teen die jaar
2020. Ons totale verbruik is marginaal laer op ‘n jaar-tot-
jaarbasis.
60
Die lewering van akkurate verbruiksrekords is ‘n uitdaging,
aangesien ons op munisipale meterlesings staatmaak, wat
tot op datum in sekere gevalle onbetroubaar was.
Senwes het ‘n projek geïnisieer deur sy Sentrum van Uitne-
mendheid om alternatiewe en betroubare verbruiksmonite-
ringstegnologie te verskaf wat akkurate en intydse data kan
verskaf. Die doelwit is om die munisipale moniteringsmega-
nisme aan te vul, spesifi ek in die silo- en handelstaknetwerke.
Statistiek vir gemelde netwerke is nie beskikbaar gestel nie
weens die onbetroubaarheid daarvan.
DIE SENWES OMGEWINGSBESTUURSTRATEGIE IS OP DIE VOLGENDE FOKUSAREAS GEBASSEER:
Energiedoeltreffendheid Programme is in plek gestel om energieverbruik in die besigheid te verlaag en om ‘n kultuur
van effektiwiteit te kweek. Sekere besparings het gerealiseer, maar die gestelde doelwitte is
nog nie behaal nie (sien besonderhede hieronder).
Waterdoeltreffendheid Die hergebruik van reënwater, kondensasie van ons lugreëlingstelsel en ondergrondse water
word tans gebruik vir besproeiingsdoeleindes by ons hoofkantoor, sowel as ‘n rugsteunstel-
sel vir noodsituasies.
Vermindering van afval ‘n Afvalverminderingsprogram is in plek, wat tans hoofsaaklik op papierverbruik en -ver-
morsing fokus en wat mense aanmoedig om tegnologie tot ‘n groter mate te gebruik en
minder te steun op gedrukte dokumente en fi siese reise.
Alternatiewe hulpbronne Die gebruik van alternatiewe energie, veral sonenergie, by ons besigheidseenhede word
tans ondersoek.
Senwes het verskeie stappe geneem om sy omgewingsimpak
te verminder en het daarin geslaag om water met sorg te
gebruik, veral vir sanitasiedoeleindes. Senwes kommunikeer
deurlopend met personeel in ‘n poging om begrip te kweek
vir hul impak op die omgewing en vir die belangrikheid van
‘n verlaging in energie- en waterverbruik.
Energie-effektiewe beligting word gebruik en planne is in
plek om te verseker dat hoë-energiestelsels uitgefaseer word
deur ‘n kombinasie van ontwerp-, onderhoud- en vervang-
ingstrategieë.
Ondersoeke is geloods en planne word beraam om bespa-
rings in die verbruik van energie teweeg te bring deur middel
van die volgende enegiebestuurstelsels:
Sensors wat die teenwoordigheid van mense bespeur en
ligte afskakel in kantore;
Sensors wat beweging bespeur en ligte verdof in laever-
keergebiede soos gange;
Ligsensors en demping van ligte in gebiede met voldoen-
de natuurlike lig gedurende die dag;
Vervanging van huidige ligtoebehore met energie-effek-
tiewe ligtoebehore;
Gebruik van energie-effektiewe geboue;
Effektiewe monitering van reisroetes ten einde reisfre-
kwensie te verminder en verhoogde gebruik van tegnolo-
gie vir kommunikasiedoeleindes;
Verkryging en gebruik van voertuie met lae CO2 uitlating;
Gebruik van energie-effektiewe beligting is geïmplemen-
teer en planne is in plek om te verseker dat hoë-ener-
giestelsels uitgefaseer word deur ‘n kombinasie van ont-
werp-, onderhouds- en vervangingstrategieë.
Ons omgewingstrategie vir die konstruksie van nuwe geboue
of die opgradering van bestaande geboue is om groen (vol-
houbaarheids-) geboue te bevorder en die beginsels ten op-
sigte daarvan toe te pas.
Senwes Volhoubaarheidsverslag 2013 – Kweek waardevolle vennootskappe 61
PMR Provinsiale ToekenningsProvinsie Kategorie Toekenning
Vry
staa
t
Landbou (graanhantering) Diamant
Verskaffers van landboutoerusting en -produkte Diamant
Agentskappe vir trekkers en landbou-implemente Diamant
Maatskappye/Instansies wat die meeste doen vir Swart Ekonomiese Bemagtiging (SEB) Silwer
Maatskappye/Instansies wat hoë agting geniet as goeie korporatiewe burgers, gebaseer
op hul korporatiewe verantwoordelikheidsinisiatiewe en -beleggings oor die afgelope 12
maande.
Goud
Maatskappye/Instansies wat die meeste doen ten opsigte van werkskepping Diamant
No
ord
wes
Landbou (graanhantering) Diamant
Verskaffers van landboutoerusting en -produkte Diamant
Agentskappe vir trekkers en landbou-implemente Diamant
Maatskappye/Instansies wat die meeste doen om produksie en vervaardiging van plaaslike
goedere en produkte te verhoog en te bevorder
Diamant
Maatskappye/Instansies wat uitsonderlike bestuurs- en korporatiewe beheerkwaliteite
demonstreer.
Diamant
Sed
iben
gD
istr
ik
Verskaffer van landboutoerusting en -produkte Goud
Agentskappe vir trekkers en landbou-implemente Diamant
NOORDWES KRIEKET (SENWES SPINNERS)
Ontwikkelingsprojek van die Jaar-toekenning
PSG Goue Toekenning
Jeug- en Ontwikkelingstoekenning
Ontwikkelingsborg van die Jaar-toekenning
AGRISETA TOEKENNINGSSenwes Beperk het die AgriSETA Vaardigheidsontwikkelingsprogram: Leier Werknemertoekenning ontvang vir sy bydrae deur
die Senwes Graduandi-program.
Webblad: www.senwes.co.za
Mobi: m.senwes.co.za
Facebook: www.facebook.com/senwes
Twitter: www.twitter.com/senwes
YouTube: www.youtube.com/senwesTV
Digitale platforms
62
gri content indexStandard disclosures part 1: Profile disclosures
1 - Strategy and analysisProfile disclosure disclosure
level of rePorting location of disclosure (or direct answer)
1.1 Statement from the most senior decision-maker of
the organisation.
Fully Sustainability Report p. 12-21.
1.2 Description of key impacts, risks, and opportunities. Fully Sustainability Report p. 14-17 (opportunities), p. 36 (material sustainability matters/impacts), p. 40-41 (risk), p. 57 (rights at work).
2 - Organisational profileProfile disclosure disclosure
level of rePorting location of disclosure (or direct answer)
2.1 Name of the organisation. Fully Senwes Limited
2.2 Primary brands, products, and/or services. Fully Sustainability Report p. 8-10.
2.3 Operational structure of the organisation, including main divisions, operating companies, subsidiaries, and joint ventures.
Fully Sustainability Report p. 8-10.
2.4 Location of organisation’s headquarters. Fully Klerksdorp, South Africa
2.5 Number of countries where the organisation oper-ates, and names of countries with either major operations or that are specifically relevant to the sustainability issues covered in the report.
Fully Sustainability Report p. 4, 6.
2.6 Nature of ownership and legal form. Fully Corporate Governance Report, p. 12. Senwes is a public company.
2.7 Markets served (including geographic breakdown, sectors served, and types of customers/beneficiaries).
Fully Sustainability Report p. 7-10.
2.8 Scale of the reporting organisation. Fully Sustainability Report p. 4, 7, 22-23, 27.
2.9 Significant changes during the reporting period regarding size, structure, or ownership.
Fully Annual Financial Statements p. 20-23 (investments), 32-34 (discontinued operations). Sustainability Report p.50 (decrease in black owner-ship).
2.10 Awards received in the reporting period. Fully Sustainability Report p. 61.
3 - Report parametersProfile disclosure disclosure
level of rePorting location of disclosure (or direct answer)
3.1 Reporting period for information provided. Fully Sustainability Report p. 3.
3.2 Date of most recent previous report. Fully The previous sustainability report was published in July 2012.
3.3 Reporting cycle (annual, biennial, etc.). Fully Annually
3.4 Contact point for questions regarding the report or its contents.
Fully Sustainability Report p. 69 (back cover).
3.5 Process for defining report content. Fully Sustainability Report p. 3, 36-37. Senwes uses stakeholder surveying, risk, strategy and operational reviews, as well as consultative stakehold-er engagements to identify topics. These topics are prioritised using an impact vs. risk/opportunity matrix. The Risk and Sustainability Committee validates these material issues.
3.6 Boundary of the report (e.g., countries, divisions, subsidiaries, leased facilities, joint ventures, suppli-ers).
Fully Sustainability Report p. 3, 8-10 (divisions), 18 (joint ventures).
Senwes Sustainability Report 2013 – Growing valuable partnerships 63
3 - Report parameters (continued)Profile disclosure disclosure
level of rePorting location of disclosure (or direct answer)
3.7 State any specific limitations on the scope or boundary of the report.
Fully Sustainability Report p. 3.
3.8 Basis for reporting on joint ventures, subsidiaries, leased facilities, outsourced operations, and other entities that can significantly affect comparability from period to period and/or between organisations.
Fully Annual Financial Statements p. 56-57.
3.9 Data measurement techniques and the bases of calculations, including assumptions and techniques underlying estimations applied to the compila-tion of the Indicators and other information in the report. Explain any decisions not to apply, or to substantially diverge from, the GRI Indicator Protocols.
Fully Senwes annual reports use proprietary and public information to make calculations and estimations. Financial assumptions are based on the Group’s accounting policy (Annual Financial Statements p. 55-64), which is based on IFRS. Broad based black economic empowerment metrics are aligned with the Department of Trade and Indus-try’s code of best practice.
3.10 Explanation of the effect of any re-statements of information provided in earlier reports, and the reasons for such re-statement (e.g.,mergers/ac-quisitions, change of base years/periods, nature of business, measurement methods).
Fully No restatements were made.
3.11 Significant changes from previous reporting periods in the scope, boundary, or measurement methods applied in the report.
Fully There were no material changes in the scope, bound-ary, or measurement methods.
3.12 Table identifying the location of the Standard Dis-closures in the report.
Fully Sustainability Report p. 62.
3.13 Policy and current practice with regard to seeking external assurance for the report.
Fully External assurance is only sought with regards to the Annual Financial Statements. Other reports are not subjected to external assurance.
4 - Governance, commitments and engagementsProfile disclosure disclosure
level of rePorting location of disclosure (or direct answer)
4.1 Governance structure of the organisation, including committees under the highest governance body re-sponsible for specific tasks, such as setting strategy or organisational oversight.
Fully Corporate Governance Report, p. 2, 6-11.
4.2 Indicate whether the Chair of the highest gover-nance body is also an executive officer.
Fully The Chairman is a non-executive director who is ap-pointed by the Board on an annual basis.
4.3 For organisations that have a unitary board struc-ture, state the number of members of the highest governance body that are independent and/or non-executive members.
Fully Senwes has a unitary board of directors. Corporate Governance Report p. 2 (the directors).
4.4 Mechanisms for shareholders and employees to provide recommendations or direction to the high-est governance body.
Fully Corporate Governance Report p. 3 (shareholders). Sustainability Report p. 37-38 (stakeholder engage-ment), 57 (employee relations).
4.5 Linkage between compensation for members of the highest governance body, senior managers, and executives (including departure arrangements), and the organisation’s performance (including social and environmental performance).
Fully Sustainability Report p. 46-47.
4.6 Processes in place for the highest governance body to ensure conflicts of interest are avoided.
Fully Corporate Governance Report p. 4-5.
4.7 Process for determining the qualifications and ex-
pertise of the members of the highest governance
body for guiding the organisation’s strategy on
economic, environmental, and social topics.
Fully Corporate Governance Report p. 2, 4, 9.
64
4 - Governance, commitments and engagements (continued)
Profile disclosure disclosure
level of rePorting location of disclosure (or direct answer)
4.8 Internally developed statements of mission or values, codes of conduct, and principles relevant to economic, environmental, and social performance and the status of their implementation.
Fully Sustainability Report p. 4, 54-60.
4.9 Procedures of the highest governance body for overseeing the organisation’s identification and management of economic, environmental, and social performance, including relevant risks and opportunities, and adherence or compliance with internationally agreed standards, codes of conduct, and principles.
Fully Corporate Governance Report p. 6-11. Best corporate governance practices according to King III are followed. IFRS is followed in terms of financial reporting. Sustainability performance is assessed annually.
4.10 Processes for evaluating the highest governance body’s own performance, particularly with respect to economic, environmental, and social perfor-mance.
Fully Corporate Governance Report p. 4.
4.11 Explanation of whether and how the precautionary approach or principle is addressed by the organisa-tion.
Fully Sustainability Report p. 40-41.
4.12 Externally developed economic, environmental, and social charters, principles, or other initiatives to which the organisation subscribes or endorses.
Fully Senwes subscribes to the King III guidelines for good corporate governance, the ILO conventions on rights at work, HACCP principles w.r.t. grain handling, the Occupational Health and Safety Act, as well as all other relevant legislation.
4.13 Memberships in associations (such as industry as-sociations) and/or national/international advocacy organisations in which the organisation: * Has positions in governance bodies; * Participates in projects or committees; * Provides substantive funding beyond routine membership dues; or * Views membership as strategic.
Fully Senwes is a member of the Grain Bargaining Council and is strategically involved with national agricultural organisations such as Grain SA and Agri SA. Senwes is also very involved with local farmers’ associations and sponsors a variety of events (Sustainability Report p. 54).
4.14 List of stakeholder groups engaged by the organ-isation.
Fully Sustainability Report p. 37-38.
4.15 Basis for identification and selection of stakehold-ers with whom to engage.
Fully Senwes identifies stakeholders by consulting internally and externally and selects stakeholders to engage with according to strategic influence, benefit to Sen-wes, and inherent responsibility to engage.
4.16 Approaches to stakeholder engagement, including frequency of engagement by type and by stake-holder group.
Partially Sustainability Report p. 37-38.
4.17 Key topics and concerns that have been raised through stakeholder engagement, and how the organisation has responded to those key topics and concerns, including through its reporting.
Fully Senwes conducts various customer satisfaction surveys which identifies areas in need of improvement and management drives the on-going improvement of these areas. Senwes Grainlink silos are subjected to HACCP audits, which serves as a gap analysis that prompts corrective measures.
gri content index(continued)
Senwes Sustainability Report 2013 – Growing valuable partnerships 65
Standard disclosures part 2: Performance indicatorsEconomic
Profile disclosure disclosure
level of rePorting location of disclosure (or direct answer)
economic performance
EC1 Direct economic value generated and distributed, including revenues, operating costs, employee compensation, donations and other community investments, retained earnings, and payments to capital providers and governments.
Fully Sustainability Report p. 27-28, 50.
EC2 Financial implications and other risks and opportu-nities for the organisation’s activities due to climate change.
Partially Sustainability Report p. 40.
EC3 Coverage of the organisation’s defined benefit plan obligations.
Fully Sustainability Report p. 48. Senwes employees’ retirement funds’ liabilities are fully covered.
EC4 Significant financial assistance received from government.
Fully Senwes receives no significant assistance from gov-ernment.
Market presence
EC5 Range of ratios of standard entry level wage compared to local minimum wage at significant locations of operation.
Partially Sustainability Report p. 58
EC7 Procedures for local hiring and proportion of senior management hired from the local community at significant locations of operation.
Fully Sustainability Report p. 58. Senior management and specialist positions are pri-marily recruited for on a national basis, or promoted from within the structures of the Group.
indirect economic impacts
EC9 Understanding and describing significant indirect economic impacts, including the extent of impacts.
Partially Sustainability Report p. 28.
EnvironmentalProfile disclosure disclosure
level of rePorting location of disclosure (or direct answer)
energy
EN3 Direct energy consumption by primary energy source.
Fully Sustainability Report p. 59. Although Senwes does not currently make use of alternative energy sources, we are investigating the adoption of such initiatives.
EN5 Energy saved due to conservation and efficiency improvements.
Fully Sustainability Report p. 59.
EN6 Initiatives to provide energy-efficient or renewable energy based products and services, and reduc-tions in energy requirements as a result of these initiatives.
Fully Sustainability Report p. 60.
water
EN8 Total water withdrawal by source. Partially Sustainability Report p. 59.
EN10 Percentage and total volume of water recycled and reused.
Fully The recycling of rain water, condensation from our air-conditioning system and underground water is currently being used for irrigation purposes at Head Office, as well as a backup system in emergency situations. We do not measure the volume.
66
Environmental (continued)
Profile disclosure disclosure
level of rePorting location of disclosure (or direct answer)
compliance
EN28 Monetary value of significant fines and total num-
ber of non-monetary sanctions for non-compliance
with environmental laws and regulations.
Fully No significant fines or sanctions have been brought
against Senwes due to non-compliance with environ-
mental laws and regulations.
Social: Labour practices and decent workProfile disclosure disclosure
level of rePorting location of disclosure (or direct answer)
employment
LA1 Total workforce by employment type, employment contract, and region.
Fully Sustainability Report p. 41, 48. Operations and staff are primarily deployed in central South Africa. Temporary and seasonal staff make up approximately 7% of the work force.
LA3 Benefits provided to full-time employees that are not provided to temporary or part-time employees, by major operations.
Fully Sustainability Report p. 58.
labour/management relations
LA4 Percentage of employees covered by collective bargaining agreements.
Fully Sustainability Report p. 57.
occupational health and safety
LA6 Percentage of total workforce represented in formal joint management-worker health and safety committees that help monitor and advise on oc-cupational health and safety programs.
Fully Sustainability Report p. 55.
LA7 Rates of injury, occupational diseases, lost days, and absenteeism, and number of work-related fatalities by region.
Fully Sustainability Report p. 56.
LA8 Education, training, counseling, prevention, and risk-control programs in place to assist workforce members, their families, or community members regarding serious diseases.
Fully Sustainability Report p. 56-57.
training and education
LA10 Average hours of training per year per employee by employee category.
Fully Sustainability Report p. 42.
LA11 Programs for skills management and lifelong learning that support the continued employability of employees and assist them in managing career endings.
Partially Sustainability Report p. 43-44.
LA12 Percentage of employees receiving regular perfor-mance and career development reviews.
Fully Sustainability Report p. 44 (100% of permanent employees participate in the Senwes Performance Development System).
diversity and equal opportunity
LA13 Composition of governance bodies and breakdown of employees per category according to gender, age group, minority group membership, and other indicators of diversity.
Fully Sustainability Report p. 48.
gri content index(continued)
Senwes Sustainability Report 2013 – Growing valuable partnerships 67
Social: Human rightsProfile disclosure disclosure
level of rePorting location of disclosure (or direct answer)
non-discrimination
HR4 Total number of incidents of discrimination and actions taken.
Fully Sustainability Report p. 57.
freedom of association and collective bargaining
HR5 Operations identified in which the right to exercise freedom of association and collective bargaining may be at significant risk, and actions taken to sup-port these rights.
Fully Sustainability Report p. 57.
child labour
HR6 Operations identified as having significant risk for incidents of child labour, and measures taken to contribute to the elimination of child labour.
Fully Sustainability Report p. 58.
forced and compulsory labour
HR7 Operations identified as having significant risk for incidents of forced or compulsory labour, and measures to contribute to the elimination of forced or compulsory labour.
Partially Sustainability Report p. 58.
indigenous rights
HR9 Total number of incidents of violations involving rights of indigenous people and actions taken.
Fully Sustainability Report p. 58.
Social: SocietyProfile disclosure disclosure
level of rePorting location of disclosure (or direct answer)
anti-competitive behavior
SO7 Total number of legal actions for anti-competitive behavior, anti-trust, and monopoly practices and their outcomes.
Fully Sustainability Report p. 15 (Competition Tribunal case: different storage tariffs), 35 (Supreme Court of Appeal: Treacle).
compliance
SO8 Monetary value of significant fines and total num-ber of non-monetary sanctions for non-compliance with laws and regulations.
Fully No significant fines or sanctions were brought to Senwes in the year under review.
Social: Product responsibilityProfile disclosure disclosure
level of rePorting location of disclosure (or direct answer)
customer health and safety
PR2 Total number of incidents of non-compliance with regulations and voluntary codes concerning health and safety impacts of products and services during their life cycle, by type of outcomes.
Fully There have been no incidents of non-compliance with regulations and voluntary codes concerning health and safety impacts of products and services.
Product and service labelling
PR3 Type of product and service information required by procedures, and percentage of significant products and services subject to such information require-ments.
Fully Sustainability Report p. 58-59 (product safety).
PR4 Total number of incidents of non-compliance with regulations and voluntary codes concerning prod-uct and service information and labeling, by type of outcomes.
Fully There have been no incidents of non-compliance with regulations and voluntary codes concerning product and service information and labeling.
PR5 Practices related to customer satisfaction, including results of surveys measuring customer satisfaction.
Fully Sustainability Report p. 39.
68
Social: Product responsibility (continued)
Profile disclosure disclosure
level of rePorting location of disclosure (or direct answer)
Marketing communications
PR6 Programs for adherence to laws, standards, and voluntary codes related to marketing communi-cations, including advertising, promotion, and sponsorship.
Fully Senwes marketing communication adheres to guide-lines provided by the Consumer Protection Act 68 of 2008 and relevant employees have been provided with training to gain an understanding of the con-tents of the Act in order to apply these guidelines on an on-going basis in their activities.
PR7 Total number of incidents of non-compliance with regulations and voluntary codes concerning marketing communications, including advertising, promotion, and sponsorship by type of outcomes.
Fully There have been no substantiated incidents of non-compliance with regulations concerning marketing communications.
customer privacy
PR8 Total number of substantiated complaints regard-ing breaches of customer privacy and losses of customer data.
Fully There have been no substantiated complaints re-garding breaches of customer privacy and losses of customer data.
compliance
PR9 Monetary value of significant fines for non-com-pliance with laws and regulations concerning the provision and use of products and services.
Fully No significant fines were brought against Senwes in the year under review.
gri content index(continued)
62
NAVRAE MET BETREKKING TOT DIE VERSLAGJoe Maswanganyi
(Hoofbestuurder: Korporatiewe Dienste)
Telefoon: (018) 464-7725
E-pos: [email protected]
Senwes BpkRegistrasienommer: 1997/005336/06
PosadresPosbus 31, Klerksdorp, 2570
Geregistreerde kantoor Charel de Klerkstraat 1
Klerksdorp
2571
Telefoon: (018) 464-7800
Faks: (018) 464-2228
E-pos: [email protected]
Etiek-hulplyn080-464-7800
Beleggerverhoudinge Aandag: Die Maatskappysekretaris
Senwes Bpk
Posbus 31
Klerksdorp
2570
Telefoon: (018) 464-7104
Faks: (018) 464-7121
OuditeureErnst & Young Ing.
Posbus 2322
Johannesburg
2000
Finansieringsvennote Absa
Standard Bank
Rand Merchant Bank
Land Bank