Inhoudsopgave

Woord van het bestuur 2

Belangrijke cijfers 4

Organisatie 6Wie zaten er in 2019 in het bestuur? 7Wat doen de bestuurscommissies? 10Welke organen heeft het fonds nog meer? 12

Verslag van het bestuur 14Communicatie 14Financieel beleid 16Beleggingen 22Risicobeheer 29Veranderingen in de regels 35Pensioenbeheer 37Goed pensioenfondsbestuur 38Intern toezicht 42Een blik op de toekomst 45Oordeel van het verantwoordingsorgaan 47Vaststelling van het bestuursverslag door het bestuur 52

Jaarrekening 53Balans per 31 december 2019 54Staat van baten en lasten over 2019 55Kasstroomoverzicht over 2019 57Algemene toelichting 58Toelichting op de balans 68Belangrijke gebeurtenissen na balansdatum 90Toelichting op de staat van baten en lasten 91Vaststelling van het jaarverslag door het bestuur 98

Overige gegevens 99Statutaire regeling voor de bestemming van het saldo van baten enlasten

100

Actuariële verklaring 101Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 103

Bijlage 112Nevenfuncties 112

Bpf Schoonmaak

2

Woord van het bestuurVoor u ligt het jaarverslag 2019 van het Bedrijfstakpensioenfonds voor het Schoonmaak- enGlazenwassersbedrijf. Hierin vertellen we hoe wij ons werk vorig jaar hebben gedaan.

Het belangrijkste doel van ons werk is het uitbetalen van pensioenen. Wij staan ervoor dat de schoonmakersen glazenwassers in Nederland een goed pensioen krijgen. Dat doen we door de premies zo goed mogelijkte beleggen. Zo verdienen we geld. En we besparen geld op post door u zoveel mogelijk via internet teinformeren. Dat scheelt heel veel brieven. Door het geld dat we hiermee besparen houden we meer overvoor uw pensioen. Ook in 2019 hebben weer heel veel mensen gezegd dat ze liever een e-mail dan postontvangen. Maar om echt een verschil te maken, hebben we nog meer e-mailadressen nodig.

In 2019 hadden we niet voldoende geld om in de toekomst alle pensioenen helemaal te kunnen betalen. Datkwam door de lage rente. De lage rente zorgt ervoor dat veel Nederlandse pensioenfondsen, en wij ook, nuveel geld moeten hebben om in de toekomst pensioen te kunnen betalen. De middelen die we beleggen ende premie die we vragen is daarom niet hoog genoeg. Wij hebben veel verdiend met onze beleggingen in2019. Maar dat was niet genoeg om daarmee de gestegen kosten van het levensonderhoud in 2019 tekunnen compenseren.

De kans dat we de pensioenen zouden moeten verlagen was erg groot. Daar maakten we ons zorgen over.Het bestuur heeft een brief gestuurd aan Minister Koolmees. Om aandacht te vragen voor de lastige positievan het fonds. De minister heeft in 2019 een uitzondering gemaakt voor alle fondsen. Een pensioenfondshoefde de pensioenen niet te verlagen als op 31 december 2019 de dekkingsgraad meer dan 90 procentwas. In de laatste maanden van 2019 was de dekkingsgraad van uw fonds wat gestegen. Eind 2019 was dedekkingsgraad 92,4 procent. Dit was hoog genoeg om niet te verlagen per 31 december 2019. Deuitzondering van de minister hadden we daarbij niet eens nodig. Maar het scheelde niet veel.

We weten al dat de kans dat we de pensioenen in 2021 wel moeten verlagen heel erg groot is. We hebbenonderzoek gedaan naar de manier waarop we beleggen, maar daar kunnen we weinig mee veranderen. Wekunnen er niet voor zorgen dat er vanaf volgend jaar altijd voldoende geld zal zijn om in de toekomst welpensioenen te kunnen betalen. Regelgeving verbiedt het fonds om meer beleggingsrisico te nemen. Dekeuzes die wij maken met de beleggingen moeten altijd zorgvuldig en verstandig zijn. Daar worden wij alspensioenfonds ook op gecontroleerd. Als we moeten verlagen, dan laten we het u heel snel weten.

Wij hebben in 2019 iedereen geïnformeerd over hoe het pensioenfonds er financieel voor staat en wat datvoor u betekent. Dat zullen we in 2020 blijven doen. Als u vragen heeft, stel ze. Pensioen is belangrijk, denker goed over na, daar kunnen we u bij helpen. Vragen kunt u stellen via onze Facebook-pagina op https://nl-nl.facebook.com/pensioenschoonmaak/ en onze website www.pensioenschoonmaak.nl.

Wij willen een woord van dank uitspreken aan onze oud bestuursleden. Elly Kwakkelstein, Esther von Weileren Bert van de Belt. Zij zijn in 2019 afgetreden.

3

Het bestuur.

Cathrin van der WerfRenate BosDaan MuusersHarm RoetenEvelyne SimonsRuud SprenkelsAnita JharapWalther Schapendonk-van HorneTarik Uçar

4

Belangrijke cijfers(bedragen in duizenden euro’s)

Hieronder ziet u de belangrijkste cijfers van BPF Schoonmaak. U ziet hoe het ging in 2019, maar ook hoehet ging in de jaren daarvoor.

2019 2018 2017 2016 2015

Aantal werkgevers en werknemers

Aantal aangesloten werkgevers in jaar 3.671 3.673 3.647 3.579 3.638Aantal aangesloten werkgevers einde jaar 3.395 3.474 3.347 3.317 3.323Aantal actieve deelnemers in jaar 153.162 154.492 153.424 146.836 137.837Aantal actieve deelnemers einde jaar 120.399 121.493 124.219 120.075 118.147Aantal gewezen deelnemers einde jaar 374.326 395.826 376.615 364.672 354.924

Aantal pensioengerechtigden (einde jaar)

Ouderdomspensioen 25.708 24.329 22.180 20.096 18.215Partnerpensioen 4.142 4.652 3.526 3.318 3.080Wezenpensioen 233 248 232 234 222Arbeidsongeschiktheidspensioen 461 499 529 565 609Prepensioen 0 0 0 0 1

Opbouwpercentage per dienstjaar

Ouderdomspensioen 1,576% 1,576% 1,701% 1,701% 1,701%

Premie (als percentage van de pensioengrondslag)

Ouderdomspensioen 20,10% 20,10% 20,10% 20,10% 20,10%Overgangsregeling 1,30% 1,30% 1,30% 1,30% 1,30%

Pensioenuitvoering (bedragen in duizenden euro's)

Feitelijke premie 231.098 215.351 200.673 200.845 188.980Zuivere kostendekkende premie 316.041 284.260 279.825 258.507 216.606Gedempte kostendekkende premie 227.865 204.495 189.903 195.790 169.710Uitkeringen en afkopen 66.184 61.680 58.401 52.179 48.858Pensioenuitvoeringskosten 17.358 15.932 16.222 17.223 15.657

5

2019 2018 2017 2016 2015

Beleggingen (bedragen in duizenden euro's)

Belegd vermogen 5.937.821 5.020.549 4.836.610 4.471.268 3.999.790Opbrengst beleggingen 768.953 37.185 204.519 366.611 -38.689Beleggingskosten 3.778 4.215 4.943 5.101 5.085Beleggingsrendement, incl. risicoafdekking 15,2% 0,7% 4,6% 9,2% -0,9%Beleggingsrendement benchmark 15,1% 0,5% 4,1% 6,9% 1,3%Z-score 0,18 0,13 0,3 0,29 0,18Performancetoets 1,76 1,88 1,93 1,77 1,83

Vermogen, verplichtingen en solvabiliteit (bedragen in duizenden euro's)

Pensioenvermogen 5.886.894 4.975.662 4.791.116 4.455.022 3.951.098Pensioenverplichtingen 6.372.340 5.145.411 4.794.825 4.685.017 4.061.801Stichtingskapitaal en reserves -381.615 -82.455 70.894 -168.969 -59.466Vereist eigen vermogen 1.035.721 890.367 878.843 829.511 737.473Reservetekort of overschot -1.521.167 -1.060.116 -882.552 -1.059.506 -848.176 Vervangende interest (RTS) verplichtingen 0,8% 1,5% 1,6% 1,5% 1,8%Duratie verplichtingen (in jaren) 24 23 23 24 25Aanwezige dekkingsgraad 92,4% 96,7% 99,9% 95,1% 97,3%Vereiste dekkingsgraad 116,3% 117,3% 118,3% 117,7% 118,2%Reële dekkingsgraad 74,1% 81,0% 79,5% 73,6% 80,0%Beleidsdekkingsgraad 92,8% 100,3% 99,1% 90,9% 100,1%

Aanpassing (opgebouwde) pensioenen

Toeslag actieven 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,00%Toeslag inactieven 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,00%

6

OrganisatieWat is BPF Schoonmaak?Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Schoonmaak- en Glazenwassersbedrijf(BPF Schoonmaak) bestaat sinds 4 januari 1968 en is gevestigd in Amsterdam. Het fonds is ingeschrevenbij de Kamer van Koophandel in Utrecht onder nummer 41177936.

Wat doet BPF Schoonmaak?Wij zorgen voor de pensioenopbouw van onze deelnemers en keren pensioen uit aan onzegepensioneerden.

Deelnemers zijn:

werknemers die pensioen opbouwen bij BPF Schoonmaak●

(ex-)werknemers die eerder pensioen opbouwden bij BPF Schoonmaak●

Bent u werknemer in de schoonmaaksector? Dan ben u automatisch aangesloten bij BPF Schoonmaak. Danbetalen u en uw werkgever premie voor uw pensioen. Wij beheren en beleggen dit geld en betalen er depensioenen van. Dat is niet alleen ouderdomspensioen. Als u komt te overlijden, krijgen uw partner enkinderen misschien pensioen van ons. Dat zijn het partnerpensioen en wezenpensioen. En kunt u niet meerwerken, omdat u arbeidsongeschikt bent? Dan bouwt u bij ons misschien pensioen op zonder premie tebetalen.

Organisaties die samenwerken in BPF SchoonmaakBPF Schoonmaak heeft een bestuur en een verantwoordingsorgaan. De mensen in het bestuur en hetverantwoordingsorgaan vertegenwoordigen de werkgevers, werknemers en gepensioneerden.

Zij komen uit de volgende organisaties:

namens de werkgevers: Ondernemersorganisatie Schoonmaak- en Bedrijfsdiensten (OSB)●

namens de werknemers: FNV en CNV Vakmensen●

namens de gepensioneerden: ANBO en FNV●

BestuursmodelHet bestuur bestaat uit tien mensen. Zij zijn verantwoordelijk voor het fonds. Zij nemen samen allebeslissingen. Het bestuur heeft drie uitvoerend bestuurders. Zij zorgen ervoor dat alle afspraken op de juistemanier worden uitgevoerd. Het bestuur heeft ook zeven niet-uitvoerend bestuurders. Deze bestuurderscontroleren wat het uitvoerend bestuur doet en besturen samen met de uitvoerend bestuurders het fonds.Eén van de niet-uitvoerend bestuurders is de onafhankelijke voorzitter. De andere zes bestuursleden zijnvertegenwoordigers van de werkgevers- en werknemersorganisaties waarmee het pensioenfondssamenwerkt. Twee bestuursleden vertegenwoordigen de deelnemers, drie de werkgevers en één degepensioneerden.

7

Wie zaten er in 2019 in het bestuur?

Bestuursleden worden benoemd voor vier jaar. Die periode kan het bestuur twee keer verlengen met vierjaar. Het is niet de bedoeling dat bestuursleden allemaal tegelijk aftreden.

Niet uitvoerend bestuur

Functie in bestuur Sinds Tot Namens GeboortejaarBert van deBelt *

Onafhankelijkvoorzitter 01-01-2016 01-01-2020 OSB, FNV en CNV

Vakmensen 1950

Renate Bos Bestuurslid 01-01-2019 01-01-2023 FNV,Pensioengerechtigden 1966

Daan Muusers Bestuurslid 01-09-2014 01-01-2023 FNV 1957Harm Roeten Bestuurslid 01-01-2013 01-01-2021 CNV Vakmensen 1961EvelyneSimons Bestuurslid 01-01-2013 01-01-2021 OSB 1973

RuudSprenkels Bestuurslid 01-01-2014 01-01-2022 OSB 1952

Esther vonWeiler ** Bestuurslid 01-01-2015 01-09-2019 OSB 1969

* De heer van de Belt trad af op 1 januari 2020. Het bestuur is in 2019 op zoek gegaan naar een nieuweonafhankelijk voorzitter. Er zijn verschillende gesprekken gevoerd met meerdere kandidaten. MevrouwCathrin van der Werf is per 1 januari 2020 benoemd als onafhankelijk voorzitter. Zij heeft zich in het vierdekwartaal van 2019 al ingewerkt.** Mevrouw Von Weiler heeft haar bestuursfunctie op eigen verzoek en in overleg met het bestuur op 1september 2019 beëindigd. De OSB heeft de heer Gerrie Westenbrink voorgedragen als haar opvolger. Hijis in 2020 aspirant bestuurder. Dat betekent dat hij een opleiding volgt om bestuurder te worden. En dat hijmeeloopt om ervaring op te doen.

Uitvoerend bestuur

Functie in bestuur Sinds Tot Namens Geboortejaar

Anita Jharap *** Uitvoerendbestuurslid 01-05-2019 01-05-2023 OSB, FNV en CNV

Vakmensen 1977

Elly Kwakkelstein****

Uitvoerendbestuurslid 23-11-2011 01-06-2019 OSB, FNV en CNV

Vakmensen 1953

WaltherSchapendonk -vanHorne

Uitvoerendbestuurslid 14-02-2017 01-01-2021 OSB, FNV en CNV

Vakmensen 1968

Tarik Uçar Uitvoerendbestuurslid 01-06-2019 01-06-2023 OSB, FNV en CNV

Vakmensen 1976

*** Mevrouw Jharap is de nieuwe uitvoerend bestuurder risicomanagement en sleutelfunctiehouderrisicobeheer.**** Mevrouw Kwakkelstein is op 1 juni 2019 afgetreden, omdat ze toen met pensioen ging. Op die datum iszij opgevolgd door de heer Uçar. Het bestuur was in 2019 al op zoek gegaan naar een geschikte uitvoerendbestuurder. Vanaf 1 mei 2019 heeft de heer Uçar zich ingewerkt.

8

SleutelfunctiehoudersOp 13 januari 2019 is de Europese pensioenfondsenrichtlijn aangepast (IORP II). De aanpassing heeft eenaantal gevolgen voor BPF Schoonmaak. Zo heeft BPF Schoonmaak vanaf 2019 drie nieuwe functies. Datzijn de actuariële functie, de risicobeheerfunctie en de interne auditfunctie. De personen die verantwoordelijkzijn voor deze functies noemen we sleutelfunctiehouders. Sleutelfunctiehouders worden benoemd door hetbestuur, na goedkeuring door de toezichthouder, De Nederlandsche bank (DNB).

De sleutelfunctiehouder voor de actuariële functie is ook de certificerend actuaris die betrokken is bij hetjaarverslag. De verantwoordelijkheid en het werk van de actuariële functie sluiten goed aan op die van decertificerend actuaris. Zij beoordeelt onder meer of de berekening door het fonds van de opgebouwdepremies om later pensioen te kunnen uitkeren betrouwbaar is.

Voor de risicobeheerfunctie heeft het bestuur een nieuwe uitvoerend bestuurder benoemd. Deze uitvoerendbestuurder is de risicomanager van het bestuur en de sleutelfunctiehouder risico. Zij beoordeelt of het fondsweet welke risico’s er zijn en of die goed worden beheerst.

Voor de interne auditfunctie heeft het bestuur een externe deskundige als sleutelfunctiehouder benoemd.BPF Schoonmaak laat veel werkzaamheden uitvoeren door andere organisaties. De interne-auditafdelingenvan deze organisaties onderzoeken of deze werkzaamheden goed zijn uitgevoerd. Deze afdelingenrapporteren de resultaten van deze onderzoeken aan de sleutelfunctiehouder interne audit.

Sleutelfunctiehouders

Sleutelfunctiehouder Sinds Tot GeboortejaarAnita Jharap Risicobeheer 01-05-2019 01-05-2023 1977Michel Kee Interne audit 01-07-2019 01-07-2023 1962Kristel Kusters Actuariële functie 01-07-2019 31-12-2020 1972

Het bestuur krijgt hulp van commissies. Dat zijn:

de Agendacommissie●

de commissie Vermogensbeheer●

de commissie Communicatie en Pensioenbeheer (waren eerst twee aparte commissies)●

de commissie Integraal Risicomanagement (IRM)●

Andere organen zijn:

het verantwoordingsorgaan●

de auditcommissie●

BPF Schoonmaak werkt samen met organisaties die allerlei werkzaamheden voor het fondsuitvoeren:

APG Rechtenbeheer N.V. voor de pensioenadministratie, -communicatie en bestuursondersteuning●

Achmea Investment Management (AIM) voor het vermogensbeheer, fiduciair beheer en●

beleggingsadministratieNorthern Trust Global Services Limited voor het bewaren van de beleggingen●

Compliance-i-Consultancy als compliance officer●

Lane Clark & Peacock Netherlands (LCP) als adviserend actuaris●

9

Mercer als certificerend actuaris en vanaf 1 januari 2019 als sleutelfunctiehouder van de actuariële functie●

EY Nederland als accountant voor de controle van het jaarwerk●

Op afbeelding 1 ziet u hoe de organisatie van BPF Schoonmaak in elkaar zit.

10

Wat doen de bestuurscommissies?

Commissie Communicatie en PensioenbeheerHet bestuur heeft in maart 2019 besloten om de commissie Communicatie en de commissie Pensioenbeheersamen te voegen tot één commissie. Veel onderwerpen hebben zowel met communicatie alspensioenbeheer te maken. Ook de nodige deskundigheid voor deze commissies ligt dicht bij elkaar. Ledenvan de commissie Communicatie waren ook lid van de commissie Pensioenbeheer. Daarom was het beterom ze samen te voegen.

Het fonds heeft een communicatiebeleid waarin staat hoe BPF Schoonmaak pensioenzaken het beste kanuitleggen. De commissie Communicatie en Pensioenbeheer besluit hoe de communicatie wordt uitgevoerd.Daarnaast adviseert de commissie het bestuur over nieuwe plannen voor de korte en de lange termijn. In hethoofdstuk Communicatie op pagina 14 leest u daar meer over.

Pensioenbeheer betekent dat de commissie in de gaten houdt of uw pensioen goed wordt vastgelegd. En ofhet goed wordt uitgekeerd. Ook adviseert de commissie het bestuur over nieuwe plannen, waarover noggeen beleid is vastgesteld. In het hoofdstuk Pensioenbeheer op pagina 37 leest u wat de commissie in 2019heeft gedaan.

Commissieleden:

Daan Muusers (voorzitter)●

Harm Roeten●

Esther von Weiler tot 01-09-2019●

Elly Kwakkelstein tot 01-06-2019 en Tarik Uçar vanaf 01-06-2019●

Evelyne Simons●

Commissie VermogensbeheerHet fonds heeft een beleggingsbeleid waarin staat hoe BPF Schoonmaak het geld het beste kan beleggen.De commissie Vermogensbeheer besluit binnen dit beleid hoe wordt belegd. De commissie adviseert hetbestuur over nieuwe onderwerpen en wijzigingen in het beleggingsbeleid. In het hoofdstuk Beleggingen oppagina 22 leest u wat de commissie Vermogensbeheer in 2019 heeft gedaan.

Commissieleden:

Walther Schapendonk-van Horne (voorzitter)●

Ruud Sprenkels●

Marion Verheul (extern beleggingsadviseur)●

Renate Bos (aspirant lid)●

11

Commissie IRMHet bestuur heeft een integraal risicobeleid waarin staat hoe BPF Schoonmaak de risico’s die het fondsbedreigen het beste kan beheersen. De commissie IRM kijkt of de andere commissies de risico’scontroleren, beoordelen en de beheersmaatregelen nemen. De commissie IRM beheert het beleidsplan IRMen ICT en zorgt dat het risicoregister met alle risico’s wordt bijgewerkt.

Commissieleden:

Evelyne Simons (voorzitter)●

Harm Roeten●

Daan Muusers●

Anita Jharap●

12

Welke organen heeft het fonds nog meer?

VerantwoordingsorgaanIn het verantwoordingsorgaan zitten vier vertegenwoordigers van de werknemers, één vertegenwoordigervan de gepensioneerden en één vertegenwoordiger van de werkgevers. Zij adviseren het bestuur. Hetbestuur vertelt aan het verantwoordingsorgaan wat het bestuur doet, hoe het dat doet en waarom. Hetverantwoordingsorgaan geeft hierover een mening. Het verantwoordingsorgaan gebruikt voor zijn meninghet jaarverslag, de jaarrekening, en andere informatie, zoals de verslagen van het intern toezicht. Dit leest uop pagina 47.

Verantwoordingsorgaan

Functie Sinds Tot Namens GeboortejaarLuc Aretz Voorzitter 01-01-2019 01-01-2023 OSB 1968Samir Amachraa * Lid 01-01-2016 01-01-2020 FNV 1970Marion Blok-Kok Lid 01-07-2014 01-07-2020 FNV 1952Hans van Schoor Lid 01-07-2014 01-07-2021 CNV Vakmensen 1949Trudy Schriemer Lid 01-07-2014 01-07-2021 ANBO 1948Herman Smeets ** Lid 01-07-2014 01-07-2019 FNV 1953

* Dhr. Amachraa is bereid tot 1 januari 2021 aan te blijven, tenzij zich al eerder een opvolger aandient.** Dhr. Smeets is bereid tot 1 juli 2020 aan te blijven, tenzij zich al eerder een opvolger aandient.

Het pensioenfonds stelt het verantwoordingsorgaan in de gelegenheid advies uit te brengen over:

het beleid over beloningen1.de vorm en inrichting van het intern toezicht2.het vaststellen en wijzigen van een interne klachten- en geschillenprocedure;3.het vaststellen en wijzigen van het communicatie- en voorlichtingsbeleid4.gehele of gedeeltelijke overdracht van de verplichtingen van het pensioenfonds of de overname van5.verplichtingen door het pensioenfondsliquidatie, fusie of splitsing van het pensioenfonds6.het sluiten, wijzigen of beëindigen van een uitvoeringsovereenkomst7.het omzetten van het pensioenfonds in een andere rechtsvorm, bedoeld in artikel 18 van Boek 2 van het8.Burgerlijk Wetboek, ende samenstelling van de feitelijke premie en de hoogte van de premiecomponenten.9.

AuditcommissieDe auditcommissie adviseert het niet-uitvoerend bestuur. Het niet-uitvoerend bestuur vraagt deauditcommissie de besluitvorming van bepaalde onderwerpen in de gaten te houden. De auditcommissiericht zich daarbij vooral op het risicomanagement, het beleggingsbeleid en de financiële informatie. Deauditcommissie volgt hoe het bestuursverslag en de jaarrekening gemaakt worden. Beide vormen hetjaarverslag waar u nu in leest.

Zoals gezegd trad op 13 januari 2019 de aangepaste Europese pensioenfondsenrichtlijn (IORP II) inwerking. De aanpassing had een aantal gevolgen voor BPF Schoonmaak. Zo heeft BPF Schoonmaak vanaf2019 drie nieuwe functies. Dat zijn de actuariële functie, de risicobeheerfunctie en de interne auditfunctie.Deze deskundigen en het niet uitvoerend bestuur hebben samen voldoende kennis en ervaring. Het advies

13

van de auditcommissie is niet meer nodig. De toezichthouder van het fonds, De Nederlandsche Bank (DNB),heeft toestemming gegeven om de auditcommissie op te heffen.

De auditcommissie heeft tot 1 juli 2019 haar werk afgemaakt.

Commissieleden:

Ivo Frielink (voorzitter) ●

Greetje Lubbi ●

Caroline Wisselink ●

14

Verslag van het bestuur

Communicatie

BPF Schoonmaak ziet het als zijn taak om onze deelnemers en gepensioneerden op een zo begrijpelijke enmakkelijk mogelijke manier te bereiken. Daarbij verplaatsen we ons met het taalgebruik en de inzet vanmiddelen altijd in onze doelgroep.

Wij vinden het belangrijk om zo helder, makkelijk, kort en bondig als mogelijk te communiceren. Dat past bijde drie dingen die we graag zijn, namelijk praktisch, inlevend en begrijpelijk. Dat zijn de drie kernwaardenvan het fonds. Hieronder beschrijven we welke activiteiten we in 2019 hebben gedaan.

AnimatiefilmpjesIn 2019 hebben we twee animatiefilmpjes gemaakt. Wij maken filmpjes omdat we weten dat dat een goedemanier is om lastige onderwerpen duidelijker te maken voor iedereen. Wij maakten een filmpje waarin wehebben verteld dat de kans op verlagen van de pensioenen groot was, hoe dat komt en wat dat zoubetekenen voor de deelnemers. U kunt dit filmpje zien op de website van BPF Schoonmaak of ga directnaar: https://www.pensioenschoonmaak.nl/over-ons/nieuws/nieuwsoverzicht/er-is-kans-dat-wij-uw-pensioen-moeten-verlagen.aspx

Deze film hebben wij in verschillende talen laten ondertitelen.

Wij vinden het belangrijk dat we deelnemers die voor hun pensioen staan nog beter informeren. We wetendat mensen meer hulp willen bij de keuzes die ze kunnen maken. Daarom hebben we ook voor dezedeelnemers een filmpje gemaakt. Dit filmpje staat ook op onze websitehttps://www.youtube.com/watch?v=dv3ia5z8w8Y

MagazineIeder jaar geven wij twee magazines uit. De laatste jaren is het magazine alleen nog online te lezen zodatwe meer geld overhouden voor uw pensioen. In 2019 hebben we geprobeerd het magazine te verbeteren.Wij maakten Hallo Pensioen. Een verbeterde versie van het oude magazine, de Pensioenkrant. Het doel wasom meer mensen te bereiken en te zorgen dat we het nieuws en belangrijke zaken aantrekkelijk kondenaanbieden. We maakten gebruik van veel beeldmateriaal en animaties. Het nieuwe magazine heeft deverwachtingen niet waargemaakt. Daarom gaan we in 2020 op zoek naar andere manieren om zo goedmogelijk met de deelnemers te communiceren.

Post en informatie via mailOm de kosten zo laag mogelijk te houden is het belangrijk dat het pensioenfonds zo veel mogelijk via e-mailcommuniceert. Daar hebben we e-mailadressen van de deelnemers voor nodig. Gelukkig hebben al heelveel mensen hun e-mailadres aan ons doorgegeven, maar nog niet allemaal. In 2020 blijven wij deelnemersvragen om hun e-mailadres door te geven. U kunt dat ook nu al doen. Ga naarhttps://mijn.pensioenschoonmaak.nl/uw-gegevens#uw-profiel-target en geef daar direct uw e-mailadres door.Let op: bij www.mijn.pensioenschoonmaak.nl moet u inloggen met uw DigiD. Aanvragen daarvan kan via:https://www.digid.nl/digid-aanvragen-activeren.

Gemak voor werkgeversWerkgevers in de schoonmaak moesten tot voor kort werken met verschillende websites van het fonds. De

15

website administratienetschoonmaak.nl kwam per 1 oktober 2019 te vervallen. De inhoud is verplaatst naarde website: pensioenschoonmaak.nl/werkgever. Zo werd er één loket gemaakt waar alle informatie voor dewerkgever te vinden is.

FacebookOok in 2019 is het gebruik van Facebook flink toegenomen. Aan het einde van het jaar hadden we 5000volgers. Maar niet alleen het aantal volgers is belangrijk. Het is ook belangrijk hoe actief mensen op deFacebookpagina van het fonds zijn. En de schoonmakers zijn zeer actief. Het is een levendigegemeenschap.

In 2020 gaan we dit doen

We blijven deelnemers duidelijk en eerlijk informeren over de financiële situatie van het fonds.●

We blijven onze communicatie verbeteren.●

We gaan samen met een aantal werkgevers onderzoeken hoe we meer schoonmakers kunnen bereiken.●

E-mailadressen werven via alle bestaande middelen.●

We blijven gebruik maken van beeldmateriaal, video en animatie filmpjes om boodschappen zo duidelijk●

mogelijk uit te leggen.

16

Financieel beleid

Financiële situatie in 20192019 was voor de beleggingen een goed jaar voor BPF Schoonmaak. De waarde van de beleggingen steegvan 5,0 miljard euro naar 5,9 miljard euro. Dat is een stijging van ongeveer 18 procent. Dit kwam door eenbeleggingsrendement van 15,2 procent en de inleg van pensioenpremies. Maar de rente is nog steeds erglaag, waardoor we nog steeds niet genoeg geld hebben om nu en later de pensioenen volledig te kunnenbetalen.

Geld voor uitbetalen pensioenenWij moeten geld uitbetalen aan iedereen die nu met pensioen is. En reserveren voor iedereen die straks metpensioen gaat. BPF Schoonmaak moet ervoor zorgen dat er voldoende geld is om al die pensioenen tekunnen betalen. Het bedrag dat we daarvoor nodig hebben, dat noemen we de pensioenverplichting. Eind2019 hadden we hiervoor 6,4 miljard euro nodig.

DekkingsgraadPensioenfondsen moeten voldoende geld hebben om alle pensioenen te kunnen betalen. Dat meten we metde dekkingsgraad. Als de dekkingsgraad 100 procent is, is er precies genoeg geld om alle pensioenen nu enin de toekomst uit te betalen. Maar de dekkingsgraad moet hoger zijn dan die 100 procent. Want het fondsmoet ook reserves hebben. Deze reserves zijn nodig voor als het minder gaat. De reserves noemen we hetvermogen. De hoogte van de dekkingsgraad hangt af van:

hoeveel geld het fonds bezit (het vermogen). Eind 2019 hadden we 5,9 miljard euro.●

hoeveel pensioen het fonds nu én later moet betalen (de pensioenverplichtingen): dat is 6,4 miljard euro.●

BeleidsdekkingsgraadDe beleidsdekkingsgraad is gelijk aan het gemiddelde van de dekkingsgraden van de afgelopen 12maanden. In 2019 daalde de beleidsdekkingsgraad van 100,3 procent naar 92,8 procent. Elk jaar stijgen deprijzen van producten. Om de koopkracht van uw pensioen mee te laten stijgen, te indexeren, moet debeleidsdekkingsgraad boven de 116,3 procent zijn. Met 92,8 procent zat die er duidelijk onder. Als we nietbinnen 10 jaar op 116,3 procent zitten, moeten we de pensioenen verlagen. Elk jaar rekenen we datopnieuw uit. In 2019 hoefden we de pensioenen gelukkig niet te verlagen.

Reële dekkingsgraadDe reële dekkingsgraad wordt ieder jaar gepubliceerd. In deze reële dekkingsgraad wordt rekeninggehouden met de verwachte stijging van de prijzen. Een reële dekkingsgraad van 100 procent betekent dateen pensioenfonds de pensioenverplichtingen kan betalen. En ook de pensioenen kan verhogen met deverwachte stijging van de prijzen zodat u hetzelfde kan blijven kopen met de gestegen prijzen. De reëledekkingsgraad eind 2019 was 74,1 procent.

Eigen vermogenHet is belangrijk dat we meer geld hebben dan we aan pensioenen moeten uitbetalen. Onze bezittingenmoeten dus groter zijn dan onze pensioenverplichtingen. Dan hebben we een positief eigen vermogen. Hoehoog moet dit eigen vermogen zijn? Dat is in de wet vastgelegd. De wet zegt dat we geld opzij moetenzetten om risico’s op te vangen. Hoeveel? Hiervoor heeft De Nederlandsche Bank een berekening bedacht.Met het eigen vermogen kunnen we de risico’s opvangen. In het hoofdstuk Risicobeheer leggen we meer uitover de risico’s.

Er staat in de Pensioenwet een vereist eigen vermogen en een minimaal vereist eigen vermogen.

17

Minimaal vereist eigen vermogenHet minimaal vereist eigen vermogen is 4,5 procent van de pensioenverplichtingen. Dat betekent dat we eenbeleidsdekkingsgraad nodig hebben van 104,5 procent of hoger. Eind 2019 was ons eigen vermogen lagerdan het minimaal vereist eigen vermogen.

Vereist eigen vermogenHet vereist eigen vermogen is het vermogen waarmee we het komende jaar bijna altijd alle risico’s kunnenopvangen. Dat wil zeggen: in 39 van de 40 gevallen. Eind december 2019 was dat 16,3 procent van depensioenverplichtingen. Dat betekent dat de beleidsdekkingsgraad 116,3 procent of hoger moet zijn. In 2019was ons eigen vermogen lager dan het vereist eigen vermogen.

TekortEind 2019 was ons eigen vermogen lager dan het vereist eigen vermogen maar ook lager dan het minimaalvereist eigen vermogen. Omdat het eigen vermogen lager is dan het minimaal vereist eigen vermogen is ersprake van een tekort ten opzichte van het vereist eigen vermogen.

ReservesHet fonds heeft drie reserves:

Om beleggingsrisico’s op te vangen1.Om andere risico’s op te vangen, zoals in de uitvoering en verzekeringen2.Om het opbouwpercentage te handhaven. Dat is nodig als de premie onvoldoende is in de toekomst3.

De eerste twee reserves vormen samen het eigen vermogen. Is het eigen vermogen hoger dan het vereisteigen vermogen? Dan heeft het fonds een vrije reserve. In 2019 was het eigen vermogen lager. Datbetekent dat de vrije reserve negatief is.

De derde reserve hoort niet bij het eigen vermogen. Deze reserve gebruiken we om te zorgen dat we hetopbouwpercentage niet hoeven te verlagen. De reserve wordt gevuld als de kosten voor de opbouw lagerzijn dan we aan premie ontvangen. En de reserve wordt gebruikt als de kosten voor de opbouw hoger zijndan we aan premie ontvangen. Deze reserve noemen we het premiedepot. Ook wordt deze reserve gebruiktals we de pensioenen moeten verlagen.

Op afbeelding 2 ziet u de dekkingsgraad (DG) van BPF Schoonmaak in 2019, zie daarvoor de blauwekolommen. Ook ziet u de beleidsdekkingsgraad (BDG), het minimaal vereiste vermogen en het vereistevermogen.

18

Afbeelding 2 Dekkingsgraad (DG) in 2019

In tabel 1 ziet u waardoor de dekkingsgraad steeg of daalde.

Tabel 1 Invloed van factoren op de verandering van de dekkingsgraad over 2019

Dekkingsgraad

Stand per 31 december 2018 96,7%Premie -0,6%Uitkeringen 0,0%Indexering 0,0%Renteverandering -16,0%Overrendement 12,7%Wijziging actuariële grondslagen -0,4%Overig 0,0%

Stand per 31 december 2019 92,4%

19

Waardoor daalde de dekkingsgraad in 2019?De rente is belangrijk. Het pensioenfonds rekent daarmee uit wat we nodig hebben om alle pensioenen te●

kunnen betalen. Onze pensioenverplichtingen stijgen als de rente daalt en dalen als de rente stijgt. Als derente daalt, moeten wij dus meer geld hebben om alle pensioenen, nu en later, te betalen. De gemiddelderente daalde in 2019 van 1,5 procent naar 0,8 procent. Hierdoor is het bedrag dat we moesten reserverenvoor pensioenen veel hoger geworden. Dit zorgde voor een daling van de dekkingsgraad met 16,0 procent.De waarde van onze beleggingen steeg met 15,7 procent. Maar de rente veranderde ook. En het fonds●

heeft maatregelen getroffen om zich tegen een rentedaling te beschermen. Als we de kosten van dezebescherming meerekenen, is de waarde van onze beleggingen in 2019 gestegen met 15,2 procent. Ditzorgde voor een stijging van de dekkingsgraad van 12,7 procent.Door de lage rente zijn de kosten van pensioeninkoop hoger dan waarmee vooraf rekening is gehouden bij●

de bepaling van de premie voor de pensioeninkoop. Hierdoor daalde de dekkingsgraad met 0,6 procent.In de pensioenverplichting wordt rekening gehouden met de toekomstige kosten voor het uitbetalen van de●

pensioenen. Deze kosten zijn omhoog gegaan. Door de stijging van de toekomstige kosten daalt dedekkingsgraad met 0,2 procent. Daarnaast zijn de kosten voor toekomstige arbeidsongeschikten ooktoegenomen. Hierdoor daalde de dekkingsgraad ook met 0,2 procent.

Geen indexatieAls het bestuur de pensioenen verhoogt dan doet het pensioenfonds dat om de pensioenen mee te latengroeien met de stijging van de prijzen. Dit heet indexatie. Zodat u met uw pensioen evenveel kunt blijvenkopen. BPF Schoonmaak verhoogt de pensioenen alleen als het pensioenfonds genoeg geld heeft. Iederjaar bekijkt het bestuur of dat kan. Hier heeft het bestuur regels voor afgesproken.

Eind juni 2019 was de beleidsdekkingsgraad te laag om te indexeren. Hiervoor had de beleidsdekkingsgraadeind juni 2019 namelijk minimaal 116,4 procent moeten zijn. Op 30 juni 2019 was de beleidsdekkingsgraad98,1 procent. Dat betekent dat we te weinig geld hebben om te indexeren.

De regels die wij hebben om te indexeren zijn:

Beleidsdekkingsgraad < 116,4 procent: geen indexatie●

Beleidsdekkingsgraad groter dan 116,4 procent en kleiner dan 123,3 procent (TBI-grens): gedeeltelijke●

indexatieBeleidsdekkingsgraad > 123,3 procent (TBI-grens): volledige indexatie●

De grenzen golden per 30 juni 2019.TBI betekent Toekomst Bestendige Indexatie. De TBI-grens is de dekkingsgraad waarboven we depensioenen volledig mogen indexeren. Eind juni 2019 was de TBI-grens 123,3 procent en eind juni 2018125,4 procent.

HaalbaarheidstoetsHet bestuur van een pensioenfonds bedenkt hoe het de financiën het beste kan regelen. Dat noemen we definanciële opzet. Ook moet het bestuur inschatten of het fonds verwacht de pensioenuitkeringen en deindexatie te kunnen betalen in de toekomst. Dit is het verwachte pensioenresultaat. Sinds 2015 moet iederfonds laten zien of het financiële beleid en het verwachte pensioenresultaat passen bij het risico dat hetfonds neemt. Dit noemen we de haalbaarheidstoets.

HerstelplanDe beleidsdekkingsgraad van BPF Schoonmaak was op 31 december 2015 lager dan het vereiste eigenvermogen. In de wet is vastgelegd dat alle pensioenfondsen met een tekort een plan moeten maken omervoor te zorgen dat de dekkingsgraad weer hoog genoeg wordt. Dat is het herstelplan. Het fonds heeft

20

daarom een herstelplan ingediend bij De Nederlandsche Bank. In het herstelplan geeft het fonds aan hoehet gaat zorgen voor voldoende eigen vermogen. De Nederlandsche Bank heeft dit plan goedgekeurd.

BPF Schoonmaak had ook eind 2019 niet voldoende eigen vermogen. Daarom dient het fonds in het eerstekwartaal van 2020 een aangepast herstelplan in. Het fonds heeft gebruikgemaakt van een hersteltermijn vantien jaar. Uit het herstelplan volgt dat het fonds binnen tien jaar kan zorgen voor voldoende eigen vermogen.

Verval hele kleine pensioenenIn de wet is bepaald dat pensioenfondsen hele kleine pensioenen niet hoeven uit te keren aangepensioneerden. Hele kleine pensioenen zijn pensioenuitkeringen van 2 euro of lager per jaar. Dit betekenteen pensioenuitkering van minder dan 17 eurocent per maand. De pensioenverplichting die hoort bij dezehele kleine pensioenen bedroeg in 2019 376 duizend euro. Het bestuur heeft besloten om dit bedrag tegebruiken om de dekkingsgraad te verhogen.

Premies in 2019In het jaar 2019 was de premie 20,1 procent van de pensioengrondslag. Dit noemen we de feitelijke premie.De pensioengrondslag is het deel van het salaris waarover u pensioen opbouwt. U als werknemer betaalt10,3 procent premie. Het overige deel betaalt uw werkgever.

De werkgever betaalde in 2019 ook 1,3 procent premie voor een regeling voor werknemers die geboren zijnvóór 1956. Dit is de overgangsregeling. Hun pensioenen werden door wettelijke maatregelen in 2006 lager.De overgangsregeling vult op de pensioendatum hun pensioen aan. De huidige 1,3 procent is naarverwachting voldoende om deze overgangsregeling te betalen. De overgangsregeling eindigt in 2020.

Kostendekkende premieDe kosten van pensioen kunnen op verschillende manieren worden berekend:

Eén manier is om de kosten te berekenen met de rentetermijnstructuur (RTS). Dit noemen we de zuivere●

kostendekkende premie.Een andere manier is om uit te gaan van het verwacht reëel rendement. Deze manier probeert om●

jaarlijkse schommelingen bij de vaststelling van de premie te voorkomen. Bij de bepaling van dit rendementwordt rekening gehouden met een hoger verwacht rendement dan de RTS. Dit rendement wordt verlaagdmet de verwachte waardevermindering doordat producten duurder worden (inflatie). Het verwacht reëelrendement voor het pensioen 2019 is gemiddeld 2,30 procent. De berekende premie noemen we degedempte kostendekkende premie.

De premies staan in tabel 2.

Tabel 2 Berekende premiesBedragen in duizenden euro's

2019 2018Zuivere kostendekkende premie 316.041 284.260Feitelijke premie 231.098 215.351Gedempte kostendekkende premie 227.865 204.495

De feitelijke premie is 3.233 hoger dan de gedempte kostendekkende premie. Deze 3.233 wordt toegevoegdaan het premiedepot.

21

Hoe de feitelijke premie is samengesteld laten we zien in tabel 3.

Tabel 3 Samenstelling feitelijke premieBedragen in duizenden euro's

2019 2018Werknemersgedeelte 118.423 110.354Werkgeversgedeelte 112.675 104.997

231.098 215.351

De tabellen hieronder laten zien hoe de zuivere kostendekkende premie en de gedempte kostendekkendepremie zijn samengesteld:

Tabel 4 Samenstelling zuivere kostendekkende premieBedragen in duizenden euro's

2019 2018Kosten pensioenopbouw 255.762 227.864Pensioenuitvoeringskosten 17.358 15.933Mutatie dekking voor excassokosten in Technische voorzieningen -1.326 -1.236Solvabiliteitsopslag 44.247 41.699

316.041 284.260

Tabel 5 Samenstelling gedempte kostendekkende premieBedragen in duizenden euro's

2019 2018Kosten pensioenopbouw 211.833 189.798Pensioenuitvoeringskosten 17.358 15.933Mutatie dekking voor excassokosten in Technische voorzieningen -1.326 -1.236

227.865 204.495

22

Beleggingen

BPF Schoonmaak belegt het pensioengeld. Dit doen wij zodat u meer pensioen opbouwt. Een groot deel vanuw pensioen moeten we nog verdienen. We schatten dat uw pensioen voor twee derde bestaat uitbeleggingsrendement en voor een derde uit ingelegde premie. In ons beleggingsbeleid staat hoe wij omgaanmet beleggingen. Het is belangrijk dat onze beleggingen een goed rendement opleveren. Maar het is ookbelangrijk dat we niet te veel risico nemen.

Beleggingen nuIn tabel 6 staat onze beleggingsportefeuille. Daar zitten alle beleggingen van het fonds in. Wij beleggen inaandelen, in beleggingen waar we een vaste rente voor krijgen, in vastgoed en in liquide middelen. Metliquide middelen bedoelen we het geld en de waarde van beleggingen die we heel snel te gelde kunnenmaken als dat nodig is.

We beleggen in Europese staatsobligaties voor het afdekken van het renterisico. Daarnaast beleggen we omextra rendement te behalen. Dat doen we in hypotheken, obligaties van opkomende landen en obligatiesmet een hoger risico. Maar we doen eerst goed onderzoek of dit wel verantwoord is. We beleggen daarnaastook in vastgoedfondsen. Beleggen in aandelen doen we verantwoord. Op een manier die wij belangrijkvinden voor mens en milieu. Het afgelopen jaar hebben we extra aandacht besteed aan de klimaatrisico’s.En, we beleggen passief. We proberen niet om op een slimme manier nog meer resultaat te behalen. Ook isdit een aanzienlijk goedkopere manier om te beleggen.

We beleggen niet meer in ingewikkelde zaken als infrastructuur en private equity. We verkopen de laatstebeleggingen in deze twee onderdelen als we er een goede prijs voor kunnen krijgen.

Ontwikkeling van de beleggingenIn tabel 6 ziet u de waarde van de beleggingen aan het einde van 2019. Ook ziet u hoe we het vermogenhebben verdeeld over de verschillende soorten beleggingen. Deze verdeling is anders dan de verdeling diein onze jaarrekening staat (pagina 68). Daar staan bijvoorbeeld de liquide middelen niet bij de beleggingen.Met liquide middelen bedoelen we het geld en de waarde van beleggingen die we heel snel te gelde kunnenmaken als dat nodig is.

23

Tabel 6 De beleggingsportefeuille van het fonds Bedragen in duizenden euro's

2019 2018

Matching Bedrag Percentage Normportefeuille Bedrag PercentageStaatsobligaties en renteswaps 2.320.485 39,15% 39,50% 2.060.639 41,05%

Return Aandelen 1.628.066 27,47% 26,00% 1.261.592 25,13%Vastrentende waarden 1.475.492 24,90% 25,00% 1.246.386 24,83%Alternatieve beleggingen 20.860 0,35% 0,00% 25.120 0,50%Vastgoed 449.790 7,59% 9,00% 401.219 7,99%Liquide middelen 32.274 0,54% 0,50% 24.828 0,50%Totaal 5.926.967 100,00% 100,00% 5.019.784 100,00%

Valuta-afdekking 12.569 1.795

Totaal met valuta-afdekking 5.939.536 5.021.579

Toelichting op de resultaten van de beleggingen

Beleggingsresultaten over 2019Het rendement van het pensioenfonds over 2019 was 15,2 procent. In tabel 7 ziet u hoe het in 2019 gingmet onze beleggingen. Wij vergelijken ons resultaat met het resultaat van de markt. Dat noemen we eenbenchmark. De rendementen van de benchmark ziet u ook in de tabel. Van deze rendementen hebben wede kosten voor het vermogensbeheer nog niet helemaal afgetrokken.

Tabel 7 Beleggingsresultaten van het fonds over 2019

Rendementvan het

fonds

Rendementvan de

benchmark

Totaal Matching 14,8% 14,8%Staatsobligaties en renteswaps 14,8% 14,8%

Totaal Return 17,0% 16,9%Aandelen 28,7% 28,2%Vastrentende waarden 8,8% 8,7%Alternatieve beleggingen 2,3% 10,2%Vastgoed 9,4% 9,6%Liquide middelen -0,5% -0,4%

Totaal portefeuille 16,1% 16,0%

Totaal met valuta-afdekking 15,2% 15,1%

24

Wij maken onderscheid tussen twee portefeuilles. Er is een portefeuille die bedoeld is om depensioenverplichtingen te beschermen tegen een rentedaling. En er is een portefeuille die bedoeld is voorhet rendement. De eerste portefeuille noemen we de matching portefeuille. De tweede portefeuille noemenwe de return portefeuille.

Resultaat op de matching portefeuilleOm de pensioenen te kunnen betalen, moeten we een bepaald geldbedrag hebben. Dit zijn depensioenverplichtingen. Als de rente lager wordt, worden de pensioenverplichtingen hoger. We moeten danmeer geld hebben.

We proberen de beleggingen evenveel te laten veranderen als de pensioenverplichtingen. Zo lopen weminder risico. Het fonds dekt het renterisico voor een deel af. We hebben besloten om van het renterisico 40procent af te dekken. In 2019 daalde de marktrente van 1,4 procent naar 0,6 procent.

Omdat de rente in 2019 is gedaald, is het rendement op deze portefeuille positief. Dat willen we ook, wantdoor deze daling van de rente is het bedrag dat we moeten hebben om pensioenen te kunnen uitkeren ooktoegenomen. De matching portefeuille heeft een rendement gehaald van 14,8 procent.

Resultaat op de return portefeuilleVoor de return portefeuille was 2019 ook een zeer goed jaar. Het beleggingsresultaat is 17,0 procent. Bijnaalle beleggingen in deze portefeuille deden het goed. Alleen bij het beleggen van de liquiditeiten maakten weeen negatief resultaat.

Resultaat op aandelen2019 was een goed jaar voor aandelen. Het ging in het begin van het jaar nog niet heel goed. In de laatstemaanden van het jaar waren de problemen tussen China en de Verenigde Staten opgelost. Mensen durfdenweer meer te kiezen voor beleggingen met een hoger risico. Daardoor werden de aandelen veel meerwaard. De aandelen behaalden een rendement van 28,7 procent. Daarmee deden we het beter dan debenchmark.

Resultaat op beleggingen met vaste renteWij beleggen het geld niet alleen in aandelen, maar bijvoorbeeld ook in vastrentende waarden. Op het gelddat wij uitlenen aan bedrijven en aan overheden ontvangen wij een vast bedrag aan rente. Dezebeleggingen worden minder waard als de rente stijgt en meer als de rente daalt. Voor deze beleggingen isde rente in 2019 gedaald. Het resultaat is 8,8 procent.

Resultaat op alternatieve beleggingenWij hebben twee soorten alternatieve beleggingen: private equity en infrastructuur. Private equity zijninvesteringen in ondernemingen buiten de aandelenbeurzen om. Beleggingen in infrastructuur zijnbeleggingen in wegen, bruggen, havens, spoorwegen en vliegvelden. De alternatieve beleggingenbehaalden in totaal een rendement van 2,3 procent. Dit was slechter dan het resultaat van de benchmark,dat was 10,2 procent.

Dat ons resultaat lager is dan het resultaat van de benchmark komt omdat we er voor gekozen hebben omde bestaande portefeuilles af te bouwen. De beleggingen die we nu nog over hebben kunnen we niet echtmeer vergelijken met de beleggingen in de benchmark. We houden ze totdat ze aflopen. We verkopen zeeerder als we er een goede prijs voor kunnen krijgen.

25

Resultaat op vastgoedBij vastgoed moet u denken aan woningen en winkelpanden. Het ging in 2019 goed met het vastgoed inNederland. De vastgoedbeleggingen van het pensioenfonds bestaan uitbeleggingen in directe vastgoedfondsen. Ons rendement was in 2019 9,4 procent.

ValutarisicoHet pensioenfonds belegt in gebieden met verschillende munteenheden. Schommelende wisselkoersenkunnen geld kosten. Zo schommelden in 2019 de Amerikaanse dollar, het Britse pond, de Japanse yen ende Zwitserse frank. Dat risico noemen we valutarisico en dekken wij voor een deel af.

Het afdekken van valuta was in 2019 niet zo nuttig. In 2019 heeft dit 0,7 procent van het rendement gekost.

Z-scoreSchoonmaak- en glazenwassersbedrijven zijn verplicht aangesloten bij BPF Schoonmaak. Maar zij kunnenvrijstelling krijgen als onze beleggingen niet genoeg opleveren. Ieder jaar meten wij het resultaat. Dat heetde Z-score. Met de Z-scores over een paar jaar achter elkaar bepalen we of het rendement goed genoeg isgeweest. Dit behaalde rendement van BPF Schoonmaak wordt vergeleken met een benchmark rendement.Dit heet de performancetoets.

De Z-score over 2019 was 0,18●

De performancetoets over 2015 tot en met 2019 was 1,76●

De grens waarmee ons resultaat wordt vergeleken is nul. Daar zitten we dus ruim boven. De beleggingenleveren genoeg op. Dat betekent dat bedrijven geen vrijstelling kunnen krijgen.

Verantwoord beleggenBPF Schoonmaak vindt arbeidsrechten van werknemers en mensenrechten belangrijk. En het milieu enklimaat ook.

Verantwoord beleggen doen we op de volgende manierenWij vinden het heel belangrijk dat bedrijven waarin wij beleggen goed met hun werknemers omgaan. En datzij zich houden aan de mensenrechten. Alle werknemers hebben er recht op dat ze goed worden behandeld,zoals dat ook geldt voor u. In 2017 zijn wij met ons nieuwe maatschappelijk verantwoorde beleggingsbeleidbegonnen. Dit hebben we in 2018 verder opgepakt. Ook hebben we het IMVB convenant medeondertekend. Dit convenant betekent dat we samen met de overheid, vakbonden en maatschappelijkeorganisaties aan de slag gaan om misstanden te voorkomen en aan de kaak te stellen. In 2019 is hardgewerkt aan het instrumentarium dat pensioenfondsen helpt bij de implementatie van de afspraken in hetconvenant. Zo hebben we met bedrijven gesproken over misstanden. In 2020 onderzoeken we hoe we ditinstrumentarium binnen ons fonds verder kunnen inzetten.

We beleggen niet in bedrijven die kernwapens, chemische wapens, biologische wapens, antipersoonsmijnenof clusterbommen maken. Eind 2019 waren daarom 65 bedrijven uitgesloten. En ook niet in bedrijven diearbeidsnormen overtreden, mensenrechten schenden, het milieu vervuilen of corrupt zijn. Van dergelijkebedrijven waren eind 2019 21 uitgesloten. We beleggen niet in leningen van landen die volgens deVerenigde Naties veel verkeerd doen: Iran, Noord-Korea, Soedan, Syrië, Somalië, Oezbekistan enZimbabwe. Ook beleggen wij niet in obligaties uit Myanmar (Birma). Alle uitsluitingen volgen uit onsuitsluitingsbeleid.

Voordat we beleggingen echt uitsluiten, doen we wel ons best om bedrijven op betere gedachten te brengen.Wij laten onze stem dan horen bij bedrijven die onze normen overtreden. In 2019 hebben we op 1.406

26

aandeelhoudersvergaderingen gestemd. En we gaan met ze praten als we het niet eens zijn met wat zedoen. In 2019 hebben we met 83 bedrijven gesproken over 96 misstanden, waarvan 57 over mensenrechtenen 39 over arbeidsnormen. Als ze hun beleid niet aanpassen, gaan we na 2 jaar praten deze bedrijvenalsnog uitsluiten.

In 2019 hebben we veel gesproken over hoe we klimaat- en andere milieurisico’s in onze beleggingenkunnen beperken. In 2020 gaan we deze risico’s eerst meten voordat we actie ondernemen.

Kosten van vermogensbeheerHet beleggen van de premie van werknemers en werkgevers is belangrijk. Daar besteden we veel tijd enaandacht aan en daarvoor werken we samen met veel partijen. Dit kost veel geld. In 2019 waren de kostenvan het beleggen ruim 9,8 miljoen euro. Een deel van deze kosten zien we in onze staat van baten en lastenop pagina 93 van dit jaarverslag. In 2019 was dit een bedrag van 3,8 miljoen euro. Maar we maken ookkosten doordat we beleggen in beleggingsfondsen en omdat we onze portefeuille van tijd tot tijd aanpassen.Deze kosten zien we niet terug in onze boeken maar ze verlagen wel de beleggingsopbrengst.

De totale kosten van ruim 9,8 miljoen euro of 0,175 procent van het totaal vermogen zijn in vergelijking metvorig jaar verder gedaald. We hebben ons best gedaan om de kosten zo laag mogelijk te houden. In 2019 iseen deel van de portefeuille aangepast waardoor we weer lagere kosten hebben behaald. Maar ook omdatwe denken dat de nieuwe manier van beleggen ons op lange termijn een beter resultaat biedt.

Vroeger probeerden we het jaar op jaar beter te doen dan onze benchmark. De benchmark is het rendementvan de markt waarin we willen beleggen. Het proberen om het 'beter' te doen dan de markt noemen weactief beleggen. Al enkele jaren proberen we juist te beleggen op een simpele manier. Ons doel is dat weieder jaar het rendement van de benchmark behalen. Dit noemen we passief beheer. Dit heeft ook minderrisico. De kosten die we maken passen bij onze keuzes. We vinden onze kosten wel hoog maar als we datvergelijken met andere pensioenfondsen dan is 0,175 procent lager dan gemiddeld. Dat komt door onzekeuze om veel passief te beleggen en dat komt ook doordat we proberen de portefeuille zo weinig mogelijkaan te passen. Aanpassen leidt tot kosten. Dat noemen we transactiekosten. De transactiekosten zijn nietaltijd duidelijk te zien. Daarom hebben de pensioenfondsen met elkaar afgesproken om in dat geval dekosten te schatten.

27

In de tabel 8 ziet u onze kosten.

Tabel 8 Kosten vermogensbeheer 2019Bedragen in duizenden euro's

Gemiddeldbelegd

vermogen Beheerkosten

Performancegerelateerde

kosten Transactiekosten TotaalKosten 2019(percentage)

Kosten 2018(percentage)

Vastrentendewaarden 3.647.232 3.440 - 829 4.269 0,12% 0,23%

Aandelen 1.465.121 566 - 209 775 0,05% 0,04%Vastgoed 420.176 2.017 - 170 2.187 0,52% 0,64%Alternatievebeleggingen 22.461 369 57 - 426 1,90% 8,89%

Overigebeleggingen*

39.505 155 - 2 157 0,40% 0,14%

Derivaten 66.978 675 - 103 778 1,16% 0,01%Kostenfiduciarbeheer

1.056 - - 1.056 0,02% 0,03%

Kostenbewaarloon 235 - - 235 0,00% 0,01%

Overigekosten ** - - - - 0,00%

Totaal 5.661.473 8.513 57 1.313 9.883 0,17% 0,27%

*Liquide middelen** kosten roodstand (met negatieve rente dus een opbrengst)

We doen veel moeite om onze kosten laag te houden. In 2019 waren de kosten 0,175 procent van het totaalvermogen. In 2018 was dit 0,27 procent en in 2017 was dit nog 0,29 procent. Tussen 2017 en nu zijn dekosten dus 40 procent lager geworden. In het afgelopen jaar was dit ongeveer 3,5 miljoen euro. Dit bedragbetalen we niet meer aan de partijen die ons helpen maar kunnen we gebruiken voor het betalen vanpensioenen.

In 2019 is het te beleggen bedrag door de ontvangen premie gegroeid met 204,5 miljoen euro. In 2019 is hetbelegde bedrag gegroeid met 195,5 miljoen euro door het rendement dat we hebben behaald op debeleggingen. De beheerkosten, dat zijn de kosten die wij moeten betalen voor werk van de partijen waar wemee samenwerken, worden hierdoor hoger. Dat het totale bedrag aan kosten lager is komt door de keuzevoor passief beleggen. Dit is goedkoper en doordat we passief beleggen hoeven we minder vaak tehandelen. Dat zien we terug in lagere kosten.

In 2019 zien we twee bijzondere kosten die we willen uitleggen:

1. Performance gerelateerde kostenWij betalen niet graag extra geld aan partijen omdat ze het beter doen dan de markt. Dit noemen weperformance gerelateerde kosten. In het verleden hebben we dit wel gedaan. Op onze alternatievebeleggingen is er een partij die tot en met 2019 voldoende voor ons heeft verdiend om een extra vergoedingte krijgen. Daarom hebben we toch een bedrag van 57 duizend euro betaald.

28

2. Kosten bewaarloonDe kosten voor bewaarloon zijn lager dan vorig jaar. Dit is omdat we hier nu alleen de kosten van onze eigenbewaarbank hebben opgenomen. De kosten van bewaring van de beleggingsfondsen zijn onder debeheerkosten opgenomen. Dit doen we omdat de toezichthouder dat zo wil.

29

Risicobeheer

Ambitie, doelstellingen en risicobereidheidWij voeren de pensioenregeling van sociale partners uit, waarin een vaste premie (tot en met 2020) isafgesproken. Vanuit die vaste premie streven wij naar een stabiele opbouw van pensioen. BPF Schoonmaakwil dat het pensioen van alle deelnemers meestijgt met de prijzen. Maar we vinden het ook erg belangrijk datde pensioenen niet verlaagd hoeven te worden.

Om dit te realiseren moeten wij beleggen. De beleggingen worden gespreid om risico’s te verminderen. Maarer is altijd een kans dat we de pensioenen moeten verlagen. We verlagen de pensioenen alleen wanneer hetniet anders kan. We vinden het belangrijk dat een verlaging beperkt blijft.

Korte termijn risicohoudingHet fonds neemt bepaalde risico’s om uw premies meer waard te laten worden. Deze risicohouding komt totuitdrukking in de samenstelling van de beleggingen. Het korte termijn risico komt tot uitdrukking in hetVereist Eigen Vermogen (VEV). Dat geeft aan hoeveel extra geld we moeten hebben om tegenvallers opkorte termijn te kunnen opvangen. Aan het eind van 2019 is het VEV vastgesteld op 16,3 procent.

Lange termijn risicohoudingElk jaar kijken we ook ver vooruit, wel 60 jaar. Dat doen we met de haalbaarheidstoets. Dan gaan we na hoede financiële situatie van het pensioenfonds er uit ziet bij verschillende economische toekomstscenario’s. Debelangrijkste uitkomst in de haalbaarheidstoets is het pensioenresultaat. Dat zegt veel over het behoud vanuw koopkracht. Een pensioenresultaat van 100 procent betekent dat het pensioenfonds de pensioenen kanlaten meestijgen met de prijzen. Wij hebben vastgesteld dat het verwachte pensioenresultaat ten minste 62procent moet zijn. Dit betekent dat we moeten accepteren dat we de pensioenen lang niet altijd kunnen latenmeestijgen met de prijzen. En dat het ook nodig kan zijn dat we de pensioenen moeten verlagen.

Integraal risicobeheer, inschatten van risico’s en beheersmaatregelenKennis van de risico’s en de maatregelen die we hebben genomen om die risico’s te beheersen helpt ons bijhet bereiken van onze doelen. Daarvoor hebben wij binnen het fonds het integrale risicomanagement (IRM)ingericht.

Het uitvoerend bestuur en de bestuurscommissies (Communicatie & Pensioenbeheer , Vermogensbeheer enIRM) letten de hele tijd op onze risico’s en de maatregelen om die te beheersen. Daarvan houden we eenrisicoregister bij, dat hebben we ingedeeld naar:

Missie, visie●

Besturen (Governance, Integriteit en belangenverstrengeling)●

Communiceren●

Beleggen●

Premie & Handhaving●

Uitbesteden en ICT●

Wet en regelgeving●

Van veel risico’s hebben we ingeschat hoe groot de kans is dat het zich voordoet en wat de gevolgenkunnen zijn als het zich voordoet. We hebben ook gekeken of we het risico wel goed genoeg onder controlehebben. En wanneer dat niet zo was, hebben we extra maatregelen genomen. En als het nodig is, passenwe bestaande maatregelen aan of nemen we nieuwe maatregelen.

30

Onze commissie IRM coördineert de risicobeheeractiviteiten en beheert alle risico’s waar het fonds op moetletten. De commissie zorgt ervoor dat we op een goede manier omgaan met de risico’s en toetst of decommissies hier goed op letten. Hoe we dat doen beschrijven we in het beleidsplan IRM.

Wat waren onze belangrijkste risico’s in 2019?Balansrisico: Dekkingsgraad, renterisico en kans op verlagen van de pensioenenDe rente is al lange tijd laag. Daarom heeft het pensioenfonds te maken met lage dekkingsgraden. Wanneerde dekkingsgraad te laag wordt, dan moeten wij de pensioenen verlagen. Ook in 2019 hebben wij voor hetpensioenfonds een herstelplan opgesteld. Daaruit bleek dat we de pensioenen niet hoefden te verlagen.Maar dat scheelde niet veel.

De rente waarmee we de waarde van onze pensioenverplichtingen moeten berekenen is in 2019 weer flinkgedaald. De rente waar je mee moeten rekenen daalde van 1,47 procent naar 0,81 procent. Hierdoor werdde waarde van onze pensioenverplichtingen hoger. Dit was in 2019 de belangrijkste oorzaak van de dalingvan de dekkingsgraad van het fonds. Ondanks het hoge rendement van 15,2 procent op onze beleggingen,daalde de dekkingsgraad in 2019 van 96,7 procent naar 92,4 procent. Deze dekkingsgraad is nog net hooggenoeg zodat we de pensioenen per 1 januari 2020 niet hoeven te verlagen. De beleidsdekkingsgraad (dit ishet gemiddelde van de dekkingsgraden van de afgelopen 12 maanden) daalde van 100,3 procent naar 92,8procent. Een forse daling en ver beneden de vereiste dekkingsgraad van 116,3 procent.

Kans op verlagen pensioenen vanwege de Minimaal Vereiste DekkingsGraad (MVDG)De dekkingsgraad van het pensioenfonds is in 2015 tot onder de MVDG van 104,6 procent gedaald (eind2019 bedroeg de MVDG 104,5 procent). Onze beleidsdekkingsgraad staat per 31-12-2019 op 92,8 procent.En is daarmee fors lager dan de MVDG. De Pensioenwet stelt dat onze dekkingsgraad aan het eind van2020 weer op of boven de MVDG moet liggen. In het pensioenakkoord is echter afgesproken dat deze grensvan ruim 104 procent wordt verlaagd naar 100 procent. Op basis van de gemaakte afspraken uit hetPensioenakkoord moet de beleidsdekkingsgraad van ons pensioenfonds aan het eind van 2020 dus 100procent of hoger zijn. En wanneer dat niet het geval is, dan zullen de pensioenen moeten worden verlaagd.

De impact van de belangrijkste risico’s op de financiële positieVoor het pensioenfonds is het marktrisico heel belangrijk: hoe gaat het verder met de rente en hetrendement op zakelijke waarden (zoals aandelen en vastgoed). Dit risico beheersen we zo goed mogelijkdoor de manier waarop we het strategisch beleggingsbeleid hebben ingericht. We hebben de beleggingenverdeeld over een Matchingportefeuille en een Returnportefeuille.

MatchingportefeuilleOns grootste risico is het renterisico. Wij beleggen om nu en straks alle pensioenen te kunnen betalen. Omte berekenen hoeveel geld we nu moeten hebben om straks alle pensioenen te kunnen betalen, gebruikenwe een voorgeschreven rente. Hoe lager die rente is, hoe meer geld wij nu moeten hebben om later allepensioenen te kunnen uitbetalen. Als de rente naar beneden gaat dan daalt de dekkingsgraad ook. Enwanneer de dekkingsgraad te laag wordt, dan moeten wij de pensioenen gaan verlagen. De rente staat nu alenige jaren heel laag, maar het kan nog lager.

Om het effect van dat risico op de dekkingsgraad kleiner te maken, dekken we ruim 40 procent van hetrenterisico af in de matchingportefeuille. Dat doen we zoveel mogelijk met veilige staatsobligaties. Maar wehebben daarvoor ook andere financiële producten (swaps) nodig.

We dekken dus een deel van het renterisico af. Maar het staat dus nog voor bijna 60 procent open,waardoor de rente toch nog veel invloed heeft op de dekkingsgraad. Helemaal afdekken kan ook niet, wantdan bereiken we niet onze beleggingsdoelen.

31

ReturnportefeuilleDe beleggingen in de returnportefeuille (bedrijfsobligaties, aandelen, vastgoed) hebben als doel omrendement te krijgen. Hiermee moet eerst de dekkingsgraad van het fonds herstellen, om daarna depensioenen weer te kunnen laten meestijgen met de prijzen. Deze beleggingen zullen naar verwachtingrendement opleveren. Maar het risico bestaat natuurlijk ook dat het een tijdje slecht kan gaan met dezebeleggingen.

GevoeligheidsanalyseMet de analyse hieronder laten we zien wat de dekkingsgraad wordt bij veranderingen in de rente enveranderingen in de waarde van de returnportefeuille. De beginsituatie (92,4 procent) is de dekkingsgraadper 31 december 2019.

Rood: de pensioenen moeten worden verlaagd●

Oranje: de pensioenen kunnen niet worden verhoogd●

Lichtgroen: de pensioenen kunnen gedeeltelijk worden verhoogd●

Donkergroen: de pensioenen kunnen volledig meestijgen met de prijzen●

De tabel laat zien dat het fonds de pensioenen op dit moment niet kan verhogen. De dekkingsgraad moetdaarvoor eerst herstellen tot de Vereiste Dekkingsgraad van 116,3 procent. En aan de andere kant laat hetzien dat de kans groot is dat we de pensioenen zullen moeten verlagen. Dat moet wanneer dedekkingsgraad onder de 100 procent uitkomt.

Het verzekeringstechnische risicoNaast het marktrisico is voor het pensioenfonds het verzekeringstechnische risico van belang. Hetverzekeringstechnische risico heeft te maken met de levensverwachting en arbeidsongeschiktheid.

LevensverwachtingHet is een risico voor het pensioenfonds als deelnemers langer leven dan verwacht. Het pensioenfonds moetdan het pensioen langer uitkeren. Het is ook een risico voor het pensioenfonds als meer partner- enwezenpensioen moet worden uitbetaald dan verwacht.

Om deze beide risico’s te verkleinen doet het pensioenfonds elke twee jaar onderzoek naar delevensverwachting van de deelnemers van het fonds en hun partners. In september 2020 worden nieuwe

32

landelijke levensverwachtingen bekend gemaakt. In diezelfde periode staat ook een nieuw onderzoekgepland bij het eigen pensioenfonds.

ArbeidsongeschiktheidHet belangrijkste verzekeringstechnische risico bij arbeidsongeschiktheid heeft te maken met het volgende:bij arbeidsongeschiktheid hoeven deelnemers en werkgevers geen pensioenpremie meer te betalen, maargaat de pensioenopbouw wel door. Het is een risico voor het pensioenfonds als dit vaker gebeurt danverwacht.

Om dit risico te verkleinen doet het pensioenfonds elke drie jaar onderzoek naar hoeveel deelnemers naarverwachting arbeidsongeschikt worden. In 2020 gaat het pensioenfonds dit onderzoeken. Ook gaat hetfonds onderzoek doen naar de verwachting hoeveel arbeidsongeschikten weer arbeidsgeschikt worden.

PremieElk jaar onderzoeken we of de premie voldoende is bij de nieuwste cijfers van de levensverwachting enarbeidsongeschiktheid. Als dit niet voldoende is, dan wordt de pensioenopbouw verlaagd of de premieverhoogd.

Overige risico'sHet liquiditeitsrisico is het risico dat het geld van het pensioenfonds vast zit in de beleggingen. En dat wedan niet op tijd uitkeringen en andere betalingen kunnen doen. Dit risico is klein. Dat komt omdat depensioenpremie die we ontvangen veel meer is dan de pensioenen die we nu moeten betalen. Wat we elkemaand overhouden, is nodig voor de pensioenen die we later moeten betalen. Maar we zorgen ook dat onzebeleggingen voor het grootste deel heel goed verkoopbaar zijn. We hebben als regel dat zeker 80 procentvan de beleggingen goed verkoopbaar moet zijn. Daarnaast zorgen we er voor dat we zo weinig mogelijkmet derivaten hoeven te werken. Daar moet je namelijk veel geld voor opzij zetten. We zorgen dat er steedsgenoeg geld beschikbaar is om alles te kunnen betalen, ook als we te maken krijgen met een crisis.

Er is concentratierisico als het pensioenfonds veel belegt in één soort belegging zoals in een aandeel vaneen bedrijf. Dat doen we niet. We beleggen over de hele wereld in heel veel bedrijven. Daarom is dit risicoheel klein.

Bij operationeel risico is het risico op fouten in de administratie van de pensioenen en de beleggingen vanhet pensioenfonds het belangrijkst. Onze beleggers en administrateurs doen hierom veel controles zoalsautomatische, met de hand en kijken met meerdere collega’s naar hun werk. Daarnaast kijken defondsbestuurders ook extra goed of de uitvoerders hun werk goed doen. Daarom is dit risico bijna nul. Hetoperationele risico is heel breed. Het is bijvoorbeeld ook het risico op uitbraak van een ziekte, oorlog of grotepolitieke onrust (omgevingsrisico’s). Als dit gebeurt, proberen wij zoveel mogelijk de nadelige gevolgen voorde deelnemers klein te houden. Verder is operationeel risico ook computerproblemen (it-risico), diefstal,fraude (integriteitsrisico) en andere overtredingen van de wet (juridisch risico).

Wij proberen risico’s zoveel mogelijk te voorkomen en hebben een risicoregister waarmee we alle controlesen beheersmaatregelen goed bewaken.

Speerpuntrisico’s 2019Wij hebben vorig jaar een aantal speerpuntrisico’s op onze agenda gezet, waarvan we vinden dat dezebelangrijk zijn.

Dat was in de eerste plaats de financiële positie van het fonds. De kans op een verlaging van de pensioenenis groot. En, de omvang van de verlaging is groot. Wij moeten ons daarop voorbereiden. En onze

33

deelnemer, u, moet zich ook kunnen voorbereiden. We hopen dat het niet nodig zal zijn om de pensioenente verlagen maar de kans op een verlaging is groot.

Wij hebben in 2019 onderzocht wat de verschillende scenario’s zijn. Wij hebben onze deelnemersgeïnformeerd over de mogelijke verlaging. Dit is gebeurd met nieuwsbrieven, via de website en Facebook. Inde laatste maand van het jaar is de rente (en de dekkingsgraad) weer iets gestegen, waardoor we depensioenen per 1 januari 2020 niet hoefden te verlagen.

Het tweede speerpunt was het ICT beleid en de datakwaliteit. Werkgevers en deelnemers in onze bedrijfstakdoen hun pensioenzaken steeds meer via het internet. Dat willen wij ook graag, omdat het helpt onze kostenzo laag mogelijk te houden. We moeten als pensioenfonds wel zorgen dat er goed wordt omgegaan met degegevens van onze deelnemers.

In 2019 heeft het bestuur gecontroleerd of de manier waarop met onze gegevens wordt omgegaan voldoetaan de eisen. Wij hebben vastgesteld dat onze uitvoerders op alle belangrijke onderdelen hun ICT op ordehebben en een goed niveau van beveiliging hebben. Wij hebben geleerd dat we ons toezicht op ICT endata-kwaliteit verder kunnen uitbreiden en dat het belangrijk is altijd op de hoogte te blijven van allebelangrijke ICT-ontwikkelingen.

Verder was de samenstelling en de werking van het bestuur een aandachtspunt. In 2019 zijn verschillendenieuwe bestuurders benoemd, omdat bestuursleden zijn vertrokken en omdat er nieuwe functies zijnontstaan door nieuwe wettelijke regels. Deze wisselingen zijn in 2019 op tijd ingevoerd. Er is voorrisicomanagement een eigen bestuurder gekomen, die de risico’s extra in de gaten zal houden. Omdat ernieuwe regels voor pensioenfondsen zijn, heeft het bestuur, opnieuw gekeken naar de commissies, hunrollen en wie er in de commissie zit.

Tenslotte hebben we in 2019 gekeken naar de risicobeheersmaatregelen. De afgelopen jaren hebben wijveel risicoanalyses uitgevoerd, ook in 2019. We hebben speciaal gekeken of we extra beheersmaatregelennodig hadden en deze ook toegevoegd als dat nodig was. Met de nieuwe inrichting met 3 nieuwesleutelfuncties zijn stappen gezet om de risico’s nog beter te beheersen.

Speerpuntrisico’s 2020De belangrijkste risico’s waar we in 2020 extra aandacht aan willen geven zijn:

1. ICT, datakwaliteit en privacyDoor steeds snellere, nieuwe ontwikkelingen op ICT gebied, Cyber criminaliteit en om data naar de cloud tebrengen, blijft ICT, datakwaliteit en privacy als risico hoog op onze agenda staan. De acties die in 2019 zijngestart lopen door in 2020.

2. Toekomstige inrichting en uitbestedingOmdat er veel nieuwe regels voor pensioenfondsen aankomen, zoals de uitwerking van hetpensioenakkoord en de ontwikkeling van de kosten van het pensioenfonds, zullen wij in 2020 onderzoekenof onze organisatie hierop goed is voorbereid en ingericht.

3. Toekomstige financiële positieWe hebben al langere tijd te maken met een lage rente en daardoor een lage dekkingsgraad. De lage renteleidt er ook toe dat het erg duur is om voor pensioen te sparen. Daarom is het de vraag of depensioenregeling in de huidige vorm, vanuit evenwichtige belangenafweging, verantwoord kan wordenvoortgezet. Met evenwichtige belangenafweging bedoelen we dat het fonds naar de belangen van allegroepen deelnemers kijkt: de actieven, de slapers en de gepensioneerden.

34

4. Maatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid: Klimaat en milieuWe hebben in onze beleggingen te maken met risico’s die met klimaatverandering en het gebruik vannatuurlijke hulpbronnen te maken. We hebben ook te maken met het minder waard worden van inkomstenals gevolg van veranderingen in (onder andere) milieu wetgeving.

5. Integriteit en belangenverstrengelingIntegriteit vinden wij altijd belangrijk. Omdat er de afgelopen paar jaar veel nieuwe bestuurders zijngekomen, willen wij in 2020 extra aandacht besteden aan dit risico, onze risicoanalyses enbeheersmaatregelen op dit gebied. Zijn bestuurders integer? Gaan zij goed met de middelen van hetpensioenfonds om? Daar gaan we goed op letten.

Corona uitbraakWij volgen steeds de ontwikkelingen rond de Corona uitbraak en wat dit betekent voor het fonds. We lettengoed op de risico’s die te maken hebben met de rente en de waarde van de beleggingen (rente- enmarktrisico), op het verzekeringstechnisch risico (de levensverwachting van onze deelnemers) en hetoperationeel risico (we zorgen dat onze processen door kunnen gaan). In het hoofdstuk Een blik op detoekomst geven we een uitgebreide toelichting hoe we met deze risico’s omgaan. Samen met APG enAchmea AIM hebben we de noodzakelijke maatregelen genomen waardoor onze processen door kunnengaan.

35

Veranderingen in de regels

BPF Schoonmaak heeft allerlei regels die gelden voor het pensioen. Deze regels staan in statuten enreglementen.

Pensioenregelingen De pensioenleeftijd bij BPF Schoonmaak was 67 jaar. De pensioenleeftijd is de leeftijd waarop u pensioenvan BPF Schoonmaak krijgt. Met ingang van 1 januari 2020 blijft de pensioenleeftijd bij BPF Schoonmaak 67jaar.

Het opbouwpercentage voor het ouderdomspensioen was bij BPF Schoonmaak per 1 januari 2019 1,576procent, net als in 2018. Dit komt door de fiscale regels. Het ouderdomspensioen, partnerpensioen en hetwezenpensioen blijven per 1 januari 2020 hetzelfde.

Anw-hiaatcompensatie eindigt nu ook bij gezamenlijke huishoudingWat is Anw-hiaat compensatie? Als u overlijdt kunnen uw partner en/of kinderen recht hebben op eenwettelijke uitkering van de overheid. Dat is geregeld via de Algemene nabestaandenwet (Anw). Ontvangt uwpartner nog geen AOW? En ontvangt uw partner geen of maar een gedeeltelijke Anw-uitkering van deoverheid? Dan vult BPF Schoonmaak het nabestaandenpensioen in sommige situaties aan. We noemen dateen Anw-hiaatcompensatie. De Anw-hiaatcompensatie stopte voor 1 januari 2019 als uw partner met eennieuwe partner ging samenwonen of trouwen. Per 1 januari 2019 stopt de Anw-hiaatcompensatie ook als uwpartner samen met iemand een huishouding voert. Als uw partner dus met één of meerdere personen gaatsamenwonen zonder een samenlevingscontract. Dit geldt niet als de persoon of personen met wie uwpartner gaat samenwonen jonger is of zijn dan 18 jaar of de vader en/of moeder van uw partner is.

PensioenakkoordDe overheid, werkgevers en werknemers hebben in juni 2019 nieuwe afspraken gemaakt. De afsprakengaan over de AOW-leeftijd en over het pensioen van pensioenfondsen.De AOW-leeftijd is de leeftijd waarop u pensioen van de overheid (AOW-uitkering) krijgt. De AOW-leeftijdwas in 2019 66 jaar en 4 maanden. Door het pensioenakkoord stijgt de AOW-leeftijd vanaf 2020 minder sneldan volgens de oude regels. De AOW-leeftijd blijft in 2020 en 2021 gelijk: 66 jaar en 4 maanden. Daarna,tussen 2022 en 2024, zal de AOW-leeftijd geleidelijk stijgen naar 67 jaar. Vanaf dat moment stijgt de AOW-leeftijd mee met de levensverwachting in Nederland. Máár: minder snel dan nu.

Nieuwe regels over de AOW-leeftijdDe regering heeft in 2019 vooruitlopend op de uitwerking van de afspraken van het pensioenakkoord deAOW-leeftijden van 2020 tot 2025 al opgenomen in de wet.Het bestuur heeft daarom het volgende besluit genomen. Deelnemers bij BPF Schoonmaak met eenlopende ouderdomspensioenuitkering die tot de AOW-leeftijd hoger is dan daarna, krijgen een keuze. Zijkunnen hun hogere uitkering laten stoppen op hun nieuwe AOW-leeftijd in plaats van op hun AOW-leeftijdzoals die gold vóór het pensioenakkoord. Het fonds zal deze deelnemers per e-mail of brief op de hoogtestellen van de keuze die zij kunnen maken. Maken zij geen keuze? Dan blijft het zoals het nu is.

Het bestuur heeft besloten dat een lopende premievrije deelneming of een Anw-hiaatcompensatie eindigt opde nieuwe AOW-leeftijd. Dus eerder dan bij ingang kon worden verwacht. Voor belanghebbenden dievolgens het pensioenreglement als eindleeftijd 65 jaar hebben, blijft dit zo. Wel gaat het bestuur nogonderzoeken of het niet makkelijker is als ook voor hen als eindleeftijd de nieuwe AOW-leeftijd gaat gelden.

36

Nieuwe regels voor kleine en hele kleine pensioenenEen klein pensioen is een ouderdomspensioen dat bij uitdiensttreding van een deelnemer lager is dan dewettelijke afkoopgrens. In 2019 bedroeg de wettelijke afkoopgrens 484,09 euro. Bij afkoop krijgt eendeelnemer een klein pensioen in één keer volledig uitbetaald. In 2018 zijn de regels in de Pensioenwet overafkoop gewijzigd. Door deze wijziging mag BPF Schoonmaak een klein pensioen bij uitdiensttreding nietmeer afkopen. Dat mag nog wel als de deelnemer vóór 2018 al uit dienst was getreden.

In plaats van het afkopen mag BPF Schoonmaak een klein pensioen bij uitdiensttreding overdragen naar denieuwe pensioenuitvoerder van de deelnemer. Dat mag ook als de deelnemer al vóór 2018 uit dienst isgetreden. BPF Schoonmaak gaat oude en nieuwe kleine pensioenen overdragen. Dat heeft het bestuurbesloten.

Een heel klein pensioen is een ouderdomspensioen dat bij uitdiensttreding lager is dan 2 euro. Vanaf 1januari 2019 vervalt bij uitdiensttreding een heel klein pensioen. Dat staat in de wet. Een pensioenfondshoeft een heel klein pensioen dan niet meer in de administratie te houden. Een pensioenfonds mag een heelklein pensioen ook laten vervallen als de deelnemer al vóór 1 januari 2019 uit dienst is getreden. BPFSchoonmaak laat ook die oude heel kleine pensioenen vervallen.

Nieuwe regels door wijziging Europese pensioenfondsenrichtlijn (IORP II)Per 13 januari 2019 is de Europese pensioenfondsenrichtlijn aangepast. De aanpassing had een aantalgevolgen voor BPF Schoonmaak. Zo moest BPF Schoonmaak vanaf 2019 bijvoorbeeld een drietalsleutelfuncties instellen (risicobeheerfunctie, interne auditfunctie en actuariële functie). In 2019 heeft hetbestuur bepaald welke personen een sleutelfunctie kunnen vervullen.

Verder moet BPF Schoonmaak in het vervolg ook na uitdiensttreding van een deelnemer een jaarlijkspensioenoverzicht (UPO) opstellen. Tot 1 januari 2019 hoefde dat na uitdiensttreding van een deelnemermaar eens in de vijf jaar.

Nieuwe regels voor het indienen van een klachtPer 12 december 2019 kan een belanghebbende een klacht niet meer mondeling indienen. Dat kan alleennog per e-mail of per brief. In de e-mail of brief moet staan dat de belanghebbende een klacht heeft en waarde klacht over gaat. Hierdoor is voor iedereen duidelijk wanneer het een klacht is en wordt er voorkomen dateen klacht ten onrechte niet wordt aangemerkt als klacht.

Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG)BPF Schoonmaak verwerkt de gegevens van personen (bijvoorbeeld deelnemers, nabestaanden,contactpersonen) in de administratie. BPF Schoonmaak beschermt hun persoonlijke gegevens. Daarmeevoorkomen we dat anderen deze gegevens in handen krijgen en verkeerd gaan gebruiken. Het fonds houdtzich daarbij aan de wet- en regelgeving. Vooral de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) envanaf 2020 de AVG-Gedragslijn van de Pensioenfederatie. Dat is de koepelvereniging waarvan bijna allepensioenfondsen lid zijn. In 2020 zal het fonds nagaan of de processen ook volgens deze regels werken.

37

Pensioenbeheer

Pensioenen beheren kost geld. BPF Schoonmaak vindt het belangrijk dat de hoogte van deze kostenpassen bij de missie, visie en strategie van het fonds.BPF Schoonmaak heeft veel deelnemers. Wij willen de administratie zo goed mogelijk uitvoeren.Vermogensbeheer en pensioenbeheer worden gedaan door organisaties buiten het fonds. Cao-partijen enhet bestuur willen dat de kosten hiervoor zo laag mogelijk zijn. Door kosten te besparen wordt de financiëlepositie van het fonds een klein beetje beter.

Afspraken over de kostenBPF Schoonmaak heeft het pensioenbeheer uitbesteed aan APG Rechtenbeheer. We hebben in eenmeerjarenplan aangegeven wat bij het pensioenbeheer nog goedkoper kan. In dit plan staan afspraken oververanderingen die APG gaat doorvoeren in 2017, 2018 en 2019. Ook staat erin wat het fonds anders moetdoen voor deze veranderingen. Bij de veranderingen is het belangrijk dat de kwaliteit behouden blijft. Nieuwedigitale technologie, systemen en internet maken het mogelijk om met minder kosten de doelen te bereiken.

Bij de besparing heeft het fonds de ambitie alles digitaal met deelnemers en werkgevers te regelen. Wehouden er rekening mee als deelnemers dat niet willen of kunnen. Van deze ambitie is ongeveer 40 procentgerealiseerd. Dat komt omdat we nog niet van alle deelnemers en pensioengerechtigden de e-mailadressenof mobiele telefoonnummers hebben. Op mijn.pensioenschoonmaak.nl kan een deelnemer zijn verzoekendigitaal indienen. In 2019 kunnen we het aanvragen van pensioen digitaal verwerken. We verwachten dat dedigitale verwerking de komende jaren zal toenemen. We wilden dat de kosten voor pensioenbeheer doorAPG in 2019 zouden uitkomen op 82 euro per deelnemer (exclusief btw), als we uitgaan van 141.000actieve deelnemers en gepensioneerden. In 2019 komen we bij 150.482 actieve deelnemers engepensioneerden uit op 86 euro per deelnemer (exclusief btw).

Gegevensaanlevering en premie-incassoBPF Schoonmaak voert looncontroles uit door de loonstaten van werkgevers te vergelijken met de leveringvan pensioengegevens. In 2019 doen we dat automatisch. De gegevens krijgen we nu van het UWV. Zokunnen we bijna alle werkgevers controleren. De gegevens van hun werknemers kunnen we zo sneller goedin onze systemen krijgen.

KostenOver 2019 waren de kosten voor de pensioenadministratie 17,4 miljoen euro. In 2018 was dat 15,9 miljoeneuro. In dit bedrag zitten ook de algemene kosten die niet speciaal horen bij pensioenbeheer. Bijvoorbeeldde kosten van het bestuur en de adviserend actuaris.

Op 31 december 2019 beheerde BPF Schoonmaak het pensioen van 150.482 mensen. Dat zijn actievedeelnemers en pensioengerechtigden. Mensen met een vroegpensioen en arbeidsongeschiktheidspensioentellen mee bij de deelnemers. De kosten per deelnemer waren 115 euro (in 2018 was dat 106 euro). Deuitvoeringskosten waren ongeveer 7 procent van de premie (in 2018 was dat ook 7 procent).

Wat gaan we de volgende jaren doen?We willen in 2020 van deelnemers en gepensioneerden meer e-mailadressen en mobiele telefoonnummersontvangen. Daarbij onderzoeken we of dat via de werkgever kan. Het doel is dat meer deelnemers engepensioneerden gegevens zelf gaan wijzigen op mijn.pensioenschoonmaak.nl. Het gebruik van internet ene-mail maakt het persoonlijk contact makkelijker.

38

Goed pensioenfondsbestuur

Code PensioenfondsenIn de Code Pensioenfondsen staat wat een pensioenfonds moet doen om goed te functioneren. Eind 2018 iser een vernieuwde Code Pensioenfondsen vastgesteld. De statuten zijn aangepast om te voldoen aan denieuwe Code. De aanpassing gaat over de wijziging van benoeming van leden van hetverantwoordingsorgaan en het opnemen van een extra ontslagbepaling voor leden van hetverantwoordingsorgaan.

Afwijking van de Code PensioenfondsenEen pensioenfonds mag afwijken van deze Code. Als het bestuur kiest om af te wijken van de Code danmoet het dit uitleggen in het jaarverslag. Wat doet BPF Schoonmaak anders? Het fonds voldoet nu nog nietaan de diversiteitsvoorwaarde dat in het bestuur én in het verantwoordingsorgaan ten minste één lid jongeris dan 40 jaar.

Verantwoording naleving Code PensioenfondsenVolgens de Code moeten pensioenfondsen verantwoording afleggen over de normen 5, 31, 33, 47, 58, 62,64 en 65. BPF Schoonmaak doet dat in dit jaarverslag. Daarmee geven we opvolging aan het advies van demonitoringcommissie Code Pensioenfondsen.

Hieronder volgt deze verantwoording.

Norm 5Het bestuur legt verantwoording af over het beleid dat hij voert, de gerealiseerde uitkomsten van dit beleiden de beleidskeuzes die hij eventueel voor de toekomst maakt. Het bestuur weegt daarbij de verschillendebelangen af van de groepen die bij het pensioenfonds betrokken zijn. Ook geeft het bestuur inzicht in derisico’s van de belanghebbenden op korte en lange termijn, gerelateerd aan het overeengekomenambitieniveau.

Voldoet het fonds aan de norm? Ja

Toelichting: Het bestuur legt in dit bestuursverslag verantwoording af over het gevoerde beleid, over dedaarmee gerealiseerde uitkomsten en over beleidskeuzes voor de toekomst.

Norm 31De samenstelling van fondsorganen is wat betreft geschiktheid, complementariteit, diversiteit, afspiegelingvan belanghebbenden en continuïteit, in beleid vastgelegd. Zowel bij de aanvang van een termijn entussentijds bij de zelfevaluatie vindt een check plaats.

Voldoet het fonds aan de norm? Ja

Toelichting: Om aan deze norm te voldoen heeft het fonds de opvolgingsprocedure voor het bestuuraangescherpt. Ruim 1 jaar voordat een bestuurslid het bestuur verlaat wordt een profiel opgesteld en met devoordragende partij gedeeld. Zaken zoals geschiktheid, complementariteit, diversiteit naar leeftijd, geslachten vanaf 2020 achtergrond worden daarin meegenomen. Het bestuur wil elk jaar bekijken of individuelebestuursleden goed functioneren. Hij wil ook elk jaar bekijken of het hele bestuur goed functioneert.

Dan staat het bestuur er onder ander bij stil of bestuursleden behoefte hebben aan een opleiding en zorgthet bestuur voor een opleidingsplan. Een herbenoeming van een bestuurslid vindt pas plaats na een toets

39

aan de strategie en een positief verlopen evaluatie.

Norm 33In het bestuur en in het Verantwoordingsorgaan zit er tenminste één vrouw en één man. Er zitten zowelmensen van boven als van onder de 40 jaar in. Het bestuur stelt een stappenplan op om diversiteit in hetbestuur te bevorderen.

Voldoet het fonds aan de norm? Nog niet met betrekking tot leeftijd

Toelichting: Eind 2019 waren er 4 vrouwelijke bestuursleden en 6 mannelijke bestuursleden. Geen van debestuurders was jonger dan 40 jaar. Er zijn 2 bestuurders met een leeftijd van 43 jaar. Die zijn sinds 2019aan het fonds verbonden. In het verantwoordingsorgaan was er ook geen lid jonger dan 40 jaar.Het bestuur wil bijdragen aan de verjonging van de pensioenfondssector. Dat doet hij door een jonge traineede kans te geven om kennis te nemen van de werkzaamheden van het bestuur. Daarmee kan zo’n jongereeen beeld krijgt van wat het besturen van een pensioenfonds inhoudt. Het bestuur vindt het belangrijk datbestuur en verantwoordingsorgaan een goede afspiegeling van de maatschappij zijn. Nederland is eenmulticultureel land en juist in onze sector werken veel mensen met een niet Nederlandse achtergrond. Hetbestuur vindt dat deze diversiteit ook in het organen van het fonds zichtbaar moet zijn. Het bestuur zal dituitgangspunt in 2020 in zijn officiële documenten vastleggen. Bij het vervullen van vacatures wil het fondskandidaten aantrekken die voldoende in het profiel passen. Dat ze voldoende geschikt zijn. Een eis metbetrekking tot diversiteit mag niet leiden tot het niet kunnen vervullen van een vacature in het bestuur.

Norm 47Het intern toezicht betrekt deze Code bij de uitoefening van zijn taak.

Voldoet het fonds aan de norm? Ja

Toelichting: Dat gebeurt. In dit jaarverslag leggen we hier verantwoording over af.

Norm 58Het bestuur geeft publiekelijk inzicht in missie, visie en strategie.

Voldoet het fonds aan de norm? Ja

Toelichting: Zie de paragraaf Missie, visie, strategie, hieronder.

Norm 62Het bestuur legt zijn overwegingen omtrent verantwoord beleggen vast en zorgt ervoor dat deze beschikbaarzijn voor belanghebbenden.

Voldoet het fonds aan de norm? Ja

Toelichting: Op pagina 25 leest u onze overwegingen.

Norm 64Het bestuur rapporteert in het jaarverslag over de naleving van de interne gedragscode (zoals bedoeld in denormen 15 en 16 van de Code Pensioenfondsen) en de Code Pensioenfondsen, net als over de evaluatievan het functioneren van het bestuur.

Voldoet het fonds aan de norm? Ja

40

Toelichting: Bestuursleden en leden van het verantwoordingsorgaan ondertekenen bij hun benoeming deinterne gedragscode van het fonds. De gedragscode is gebaseerd op het model dat de Pensioenfederatieheeft opgesteld. Jaarlijks rapporteren de afzonderlijke bestuursleden over hun persoonlijke naleving vandeze gedragscode in het afgelopen jaar. Daarna rapporteert de Compliance Officer deze reacties aan hethele bestuur.

Over de naleving van de Code wordt in de paragraaf over Afwijking van de Code Pensioenfondsengerapporteerd, hierboven.

In 2019 was er een collectieve evaluatie van het functioneren van het niet uitvoerend bestuur. Daar isbegonnen met het opzetten van een intern toezichtplan. Eind 2018 en begin 2019 hebben erevaluatiegesprekken met individuele bestuursleden plaatsgevonden.

Norm 65Het bestuur zorgt voor een adequate klachten- en geschillenprocedure die voor belanghebbendeneenvoudig toegankelijk is. In het jaarverslag rapporteert het bestuur over de afhandeling van klachten en deveranderingen in regelingen of processen die daaruit voortvloeien.

Voldoet het fonds aan de norm? Ja

Toelichting: De (gewezen) deelnemer, pensioengerechtigde of (gewezen) partner die ontevreden is over dedienstverlening van het fonds of die het niet eens is met een besluit van het bestuur van het fonds, kandaarover schriftelijk of per e-mail een klacht indienen bij het bestuur van het fonds.

Als strikte toepassing van het pensioenreglement naar het oordeel van het fonds tot een onredelijke uitkomstleidt, dan kan het fonds afwijken van het pensioenreglement.Indien betrokkene het niet eens is met de beslissing van het bestuur op de klacht kan hij/zij zich richten totde Ombudsman Pensioenen.

In 2019 is er één klacht van een werkgever binnen gekomen. Deze had betrekking op de incasso overdrachtvan een opgelegde factuur.Er zijn 83 klachten van deelnemers ontvangen. Deze hadden vooral betrekking op

geautomatiseerde processen en systemen, zoals het niet kunnen uitbetalen op een spaarrekening of een1.onjuiste betaalspecificatie.menselijke, niet geautomatiseerde processen, zoals het niet tijdig ontvangen van de pensioenuitkering of2.het niet tijdig reageren op eerdere verzoeken.regelgeving en beleid die door de wet, het bestuur en de organisatie is vastgesteld. Bijvoorbeeld het niet3.eens zijn met het afkoopbeleid van het fonds.

Missie, visie en strategieVolgens de Code Pensioenfondsen bepaalt ieder pensioenfonds een missie, visie en strategie. De missievan BPF Schoonmaak benoemt het bestaansrecht van het fonds: Het fonds streeft naar een goed pensioenvoor alle schoonmakers en glazenwassers. Een goed pensioen is een pensioen dat zijn waarde behoudt. Depremie die we innen beleggen we. Het rendement is nodig om te zorgen voor een goed pensioen.

De visie benoemt de kernwaarden en voornaamste doelstellingen van het fonds: We kennen onze sector, envoelen ons daarbij betrokken. Daar hoort ook bij dat we de pensioenregeling betaalbaar moeten houden. Datis in het belang van iedereen. Om pensioen te kunnen betalen, moeten we risico’s nemen met de betaaldepremie. De risico’s houden in dat het pensioen in waarde kan dalen. Het pensioenfonds probeert te

41

voorkomen dat het pensioen moet worden verlaagd.

We zijn praktisch, efficiënt en resultaatgericht. We willen alles goed kunnen uitleggen aan onze deelnemers.

De strategie beschrijft hoe en met welke middelen de visie wordt nagestreefd. Onze strategie is dat wij geldbeleggen om een passend rendement te halen. En dat we op tijd de pensioenen aan u uitbetalen. De risico’sdie hierbij horen proberen we zo goed mogelijk te beheersen. En we houden ons natuurlijk aan de wet. Wijwillen ook niet te veel geld uitgeven aan alle organisaties die ons hierbij helpen. Daarom letten wij goed opde kosten. En letten wij goed op of de uitvoerders een goede ICT omgeving hebben die alles veilig en stabielkan uitvoeren.

Wij vinden het belangrijk dat we alles goed aan u kunnen uitleggen. We weten dat pensioen bij de meestemensen vragen oproept. Daarbij proberen we ons altijd te verplaatsen in onze deelnemers. We willen datalle deelnemers kennis hebben van hun pensioen. Alle deelnemers moeten ons kunnen bereiken. Wevinden de betrokkenheid hierbij van werkgevers van belang, omdat zij vaak het eerste aanspreekpunt zijn.

Bijzondere gebeurtenissenIn 2019 zijn er geen bijzondere dingen gebeurd die wij volgens de Pensioenwet moeten noemen:

De toezichthouders DNB (De Nederlandsche Bank) en AFM (Autoriteit Financiële markten) hebben geen●

dwangsommen en boetes opgelegd.Er is geen toezichthouder door DNB aangewezen (zoals bedoeld in artikel 171 Pensioenwet).●

DNB en AFM hebben geen bewindvoerder aangesteld (zoals bedoeld in artikel 173 van de Pensioenwet).●

Er heeft zich geen situatie voorgedaan waarin wij toestemming moesten vragen aan DNB en AFM (zoals●

bedoeld in artikel 172 van de Pensioenwet).

42

Intern toezicht

Het bestuur bestaat uit twee geledingen: drie uitvoerend bestuurders en zeven niet uitvoerend bestuurders.De niet uitvoerend bestuurders zijn de onafhankelijke voorzitter en zes vertegenwoordigers van werknemers,werkgevers of gepensioneerden. Zij bepalen samen met het uitvoerend bestuur het beleid en houdentoezicht op de algemene gang van zaken in het pensioenfonds.

Verder kijken ze of de belangen van de deelnemers, pensioengerechtigden en andere belanghebbendengoed worden bewaakt. Dit heet evenwichtige belangenafweging. En kijken ze of het bestuur de risico’s voorhet fonds goed beheerst. Denk bijvoorbeeld aan aandelen die in waarde zakken. Als het nodig is, kan hetniet uitvoerend bestuur het uitvoerend bestuur helpen met adviezen. Tenslotte ziet het niet uitvoerendbestuur erop toe dat het uitvoerend bestuur zijn werk goed uitvoert.

Het niet uitvoerend bestuur ziet er op toe dat het bestuur:

Vertrouwen waarmaakt: het bestuur wil het fonds zo goed mogelijk besturen, het geld van de deelnemerszo goed mogelijk beleggen en de risico’s zo goed mogelijk beheersen.Verantwoordelijkheid neemt: het bestuur wil de pensioenregeling zo goed mogelijk uitvoeren.Integer handelt en transparantie bevordert: het bestuur wil zo eerlijk mogelijk handelen.Kwaliteit nastreeft: het bestuur wil de beste kwaliteit voor de deelnemers, werkgevers, en anderestakeholders door deskundige mensen voor het fonds te laten werken.Zorgvuldig benoemt: het fonds wil de beste bestuurders en dat die worden geselecteerd op deskundigheid,geschiktheid.Gepast beloont: het fonds wil dat bestuurders gepast worden beloond.Goed toezicht houdt op de kwaliteit van alle werkzaamheden.

Het toezicht van het niet uitvoerend bestuur op het uitvoerend bestuur gebeurt allereerst in deAgendacommissie. In deze commissie bespreken de drie uitvoerend bestuurders met drie niet uitvoerendbestuurders wat zij hebben gedaan en wat hun plannen zijn. Er vindt ook toezicht in de voorbereidendecommissies plaats. Daar worden onderwerpen voorafgaand aan bespreking in het bestuur voorbereid. Ookdaar zitten uitvoerend en niet uitvoerend bestuurders in. En natuurlijk in de vergaderingen van het bestuur.Daar worden de adviezen en besluiten van de voorbereidende commissies besproken. Per onderwerp zijn erniet uitvoerend bestuurders die hierop toezicht houden. Deze zijn geen lid van de voorbereidendecommissies. Zo wordt voorkomen dat de slager zijn eigen vlees keurt.

Het gehele bestuur praat in alle openheid over alle onderwerpen die langs komen. Ieder bestuurslid kan zijnof haar mening geven. Op die manier worden alle belangen besproken en worden de beste beslissingenvoor alle belanghebbenden genomen. Voordat de bestuursvergadering plaatsvindt, overleggen de nietuitvoerend bestuurders met elkaar. Daar wordt de bestuursvergadering voorbereid en besproken of hetproces goed is doorlopen en de voorgestelde besluiten goed voorbereid zijn.

Tot juni 2019 werd het niet-uitvoerend bestuur bij het intern toezicht door de auditcommissie geholpen. Ditwas een commissie met drie onafhankelijke deskundigen van buiten het fonds. Zij hielpen onder andere methet beheersen van de risico’s en met het beleggingsbeleid.

Maar vanaf 13 januari 2019 is er nieuwe wetgeving (IORP II). Daarmee zijn de beoordeling en de beheersingvan risico’s en audits nog onafhankelijker ingericht. Het bestuur was daarom verplicht om in 2019 enkeledeskundigen aan te nemen. Dat is gebeurd. Deze deskundigen vervangen samen met het niet uitvoerendbestuur de auditcommissie. De toezichthouder van het fonds, De Nederlandsche Bank (DNB), heeft

43

toestemming voor deze vervanging gegeven. DNB heeft in een brief laten weten dat het niet uitvoerendbestuur voldoende kennis en ervaring heeft over:

het beheersen van de risico’s1.het beleggingsbeleid, en2.het verschaffen van financiële informatie3.

OnderwerpenIn 2019 zijn in het niet uitvoerend bestuur de volgende onderwerpen besproken. Deze onderwerpen zijn ookin het overleg met het bestuur langs gekomen.

Handboek Intern Toezicht en Intern toezicht kalenderHet bestuur heeft een Handboek Intern Toezicht opgesteld. Daar is afgesproken dat het niet uitvoerendbestuur één keer per jaar een studiedag houdt en stil staat bij:

de besturing van het fonds1.het beleid van het bestuur2.de cultuur en het gedrag binnen het fonds3.of de algemene gang van zaken beheerst en integer was4.of de risicobeheersing passend is en de belangenafweging evenwichtig, en5.een zelfevaluatie van het niet uitvoerend bestuur6.

Het niet uitvoerend bestuur heeft vastgesteld dat het de rol van intern toezichthouder kan versterken en dezemeer zichtbaar en aantoonbaar wil maken. Dat voornemen zal in 2020 opgepakt worden.

Ook heeft bestuur de volgende thema’s besproken:

draagt de nieuwe functie Interne Audit (voortkomend uit de richtlijn IORP II) bij aan het intern toezicht1.binnen dit bestuurheeft de auditcommissie bijgedragen aan het intern toezicht binnen dit bestuur?2.werving, selectie en benoeming van nieuwe uitvoerend bestuurders en nieuwe onafhankelijke voorzitter3.collectieve evaluatie van het niet uitvoerend bestuur4.collectieve evaluatie van het bestuur5.bepalen of het fonds wel of niet doorgaat met een trainee6.

Op 8 mei 2019 en 21 november 2019 heeft het niet uitvoerend bestuur in studiedagen over het interntoezicht gesproken. Daar is vooral over de taken van het niet-uitvoerend bestuur en een nieuw toezichtplangesproken. In 2020 is het nieuwe toezichtplan ontwikkeld.

Verder zijn besproken

Financiële risico’sElk fonds kent risico’s die kunnen veroorzaken dat het fonds geld verliest. Denk aan de Brexit of ruzie tussenAmerika en China. Wat het fonds dan kan doen, is beschreven in een plan. Dat plan zegt welke maatregelenhet fonds moet nemen om de negatieve gevolgen te beheersen. Het is belangrijk dat het niet uitvoerendbestuur kijkt of deze maatregelen werken. En of er nieuwe risico’s bij komen.

Mogelijke kortingEigenlijk is het vermogen nu te klein om alle pensioenen volledig te kunnen betalen. Het fonds vindt hetbelangrijk dat wordt onderzocht hoe hoog de kans op verlagen van pensioen is. En of we verlaging kunnen

44

voorkomen door het geld anders te beleggen. Maar anders beleggen kan niet voorkomen dat de kans opkortingen groot blijft. Dat komt vooral door de lage rente.Het is heel belangrijk dat het fonds voldoende geld heeft om de pensioenen te betalen. Er moet op tijd metde deelnemers worden gesproken als er misschien verlaagd moet worden. Deelnemers moeten weten watze kunnen verwachten van het fonds. Het fonds heeft een animatie over korten gemaakt. Die is op dewebsite en Facebook pagina van het fonds geplaatst.

PremieDaarnaast moet de premie worden verhoogd als de pensioenregeling gelijk moet blijven. Het bestuur heeftdeze boodschap aan de vakbonden en werkgevers verteld. Die moeten hierover afspraken maken in de cao.Zij hebben afgesproken dat de premie in 2021 omhoog gaat.

Opvolging in bestuurHet is belangrijk dat het pensioenfonds goede bestuurders heeft. Dat de mensen goed met elkaar samenwerken, de taken goed verdelen en dat ze eerlijk zijn. En dat er goede opvolgers zijn als iemand weggaat. In2019 is er een nieuwe uitvoerend bestuurder bij gekomen die zich alleen met risico’s bezig houdt. Deoverheid maakte dat verplicht. Daarnaast komen er functionarissen bij die het bestuur controleren op deonderwerpen Audit (financiële controle) en Actuarieel (risico’s berekenen).

ICTHet is belangrijk dat er met goede ICT-systemen wordt gewerkt. Als computers uitvallen, is het belangrijk datde pensioenen nog steeds worden betaald. En dat het administratiesysteem van de pensioenen blijftwerken. Ook als de overheid de pensioenleeftijd wil veranderen, moet het fonds goed zijn voorbereid.Daarom moet het fonds voor goed personeel zorgen dat snapt hoe alles werkt. Veel ICT gebeurt op afstand,in de cloud. Het bestuur vindt het belangrijk dat dit goed wordt beveiligd. De software van depensioenadministratie is naar een ander bedrijf gegaan. Het bestuur heeft vragen over de toekomstigeontwikkelingen van deze software. In 2020 wordt dit verder bekeken.

Maatschappelijk verantwoord beleggenHet pensioenfondsbestuur kijkt ook of de beleggingen duurzaam zijn. Dat er geen geld naar bedrijven gaatdie wapens maken of slecht met hun personeel omgaan. Of slecht zijn voor het klimaat. We vinden hetbelangrijk dat uw geld goed en eerlijk wordt belegd.

In 2019 heeft het niet uitvoerend bestuur vier keer afzonderlijk vergaderd over de doelen, taken en resultatenvan het intern toezicht.

45

Een blik op de toekomst

Verlaging van opgebouwd pensioenIn 2019 heeft het bestuur van BPF Schoonmaak een brief gestuurd aan de Minister van Sociale Zaken enWerkgelegenheid (SZW). Daarin staat dat het bestuur zich zorgen maakt over een betaalbaar pensioen voorschoonmakers en glazenwassers. Misschien moeten we de pensioenen verlagen. Het bestuur heeft hierovermet de minister gesproken.

Eind 2019 was onze dekkingsgraad 92,4 procent. Een verlaging van onze pensioenen was nu nog nietnodig.

Voor 2020 is het anders. Volgens de regels moeten we eind 2020 weer een dekkingsgraad van ongeveer104,5 procent hebben. Bij een lagere dekkingsgraad moeten we de pensioenen verlagen. Ook nu zijn erweer bijzondere omstandigheden. Dus misschien komt de minister weer met een uitzondering. Maar daarkunnen we nog niet op rekenen.

De Corona uitbraak zorgt voor dalende aandelenkoersen en verder dalende rente. De dekkingsgraad isbegin 2020 verder gedaald. Half maart 2020 was de dekkingsgraad nog ongeveer 80 procent.

Bij een dekkingsgraad van 80 procent hebben wij maar 80 cent voor elke euro die wij uitbetalen. Om tezorgen dat er voldoende geld overblijft als de jongeren met pensioen gaan, kan dit niet te lang doorgaan.Rente en aandelenkoersen kunnen dalen en stijgen. Maar of dat laatste gaat gebeuren en wanneer is nietbekend. In maart 2021 gaan we besluiten over het verlagen van de pensioenen. Daarvoor moeten we dedekkingsgraad van eind 2020 weten.

Betaalbaar houden van de pensioenregelingDoor de lage rente hebben we meer premie nodig om pensioen op te bouwen. Wij overleggen met socialepartners voor aanpassing van de pensioenregeling per 1 januari 2021 om het pensioen betaalbaar tehouden.

In 2021 wordt de rente waar pensioenfondsen mee moeten rekenen aangepast. Voor pensioen dat overmeer dan 20 jaar wordt uitbetaald wordt de rente lager. Hierdoor zal de dekkingsgraad in 2021 dalen. Ookhierdoor wordt opbouwen van pensioen duurder.

De pensioensector is met het Ministerie van SZW en werkgevers- en werknemersorganisaties bezig met eennieuwe manier van pensioen opbouwen. Dit is de uitwerking van het pensioenakkoord uit 2019. De overheidwil de regels voor de nieuwe manier op 1 januari 2022 af hebben. Daarna gaat het bestuur met socialepartners aan de slag om de pensioenregeling aan te passen.

Corona uitbraakDe Corona uitbraak heeft een grote impact op de maatschappij, onze sector en op ons pensioenfonds.Mensen die dat kunnen werken vanuit huis. Het gevolg is dat veel van de opdrachten van deschoonmaakbedrijven verdwijnen. Dat betekent dat deze bedrijven het moeilijk hebben om depensioenpremies aan het pensioenfonds te betalen. Om de bedrijven die pensioenpremies aan ons betalente helpen, heeft het bestuur van het fonds besloten dat ze 30 dagen later hun pensioenpremie kunnenbetalen. Omdat het verschil tussen de maandelijkse premie-inkomsten en de maandelijksepensioenbetalingen erg groot is, levert dat op korte termijn geen risico op. We denken dat het fonds depensioenen kan betalen uit de premies die we maandelijks ontvangen.

46

Ook het bestuur van het fonds en de mensen bij de bedrijven die het fonds bij de dienstverleningondersteunen, werken vanuit huis. Samen met deze uitvoerders, APG en Achmea IM, hebben wemaatregelen genomen, zodat onze belangrijke processen zoals het betalen van pensioen en het ontvangenvan premie en het beleggen van ons geld doorgaan. Vanaf half maart 2020 doen de mensen dezeprocessen bijna allemaal vanaf thuis. Het bestuur heeft een crisisteam ingesteld dat gedurende de Coronauitbraak toezicht houdt op de uitvoering van de dienstverlening en besluiten voorbereidt wanneer dat nodigis. Op dit moment hebben de uitvoerders alle noodzakelijke acties genomen om de dienstverlening gewoonte kunnen uitvoeren.

Onze beleggingsportefeuille wordt hard geraakt. Niet alleen de waarde van de beleggingen maar ook desamenstelling. Elk jaar besluiten we hoe de samenstelling van de portefeuille moet zijn. We passen deportefeuille daarna aan. Dit doen we altijd op 1 april. Dat proces noemen we herbalanceren. Dat was in 2020niet mogelijk. Het was niet mogelijk om staatsobligaties en andere beleggingen te verkopen. Hierdoorkonden we ook geen aandelen kopen. Het bestuur heeft besloten om de herbalancering uit te stellen van 1april naar 1 mei. En om in de tussentijd te kijken of er mogelijkheden zijn om bepaalde onderdelen van deportefeuille aan te passen.

47

Oordeel van het verantwoordingsorgaan

Het verantwoordingsorgaan geeft in dit verslag zijn oordeel over het functioneren van het bestuur in 2019.Het verantwoordingsorgaan mag volgens de wet over bepaalde voorstellen van het bestuur adviezenuitbrengen. Ook mag het verantwoordingsorgaan volgens de wet een oordeel geven over het uitgevoerdebeleid door het bestuur in het afgelopen jaar en de keuzes van het bestuur voor de toekomst.

AlgemeenHet verantwoordingsorgaan heeft deze werkzaamheden in vijf vergaderingen uitgevoerd. Bij dezevergaderingen waren de onafhankelijk voorzitter van het bestuur en andere bestuursleden aanwezig. Zijhebben een toelichting gegeven op de onderwerpen waarover het verantwoordingsorgaan advies heeftgegeven en over de beleidsonderwerpen. Ook heeft het verantwoordingsorgaan het jaarverslag met deactuaris, accountant en onafhankelijk voorzitter van het bestuur besproken.

De leden van het verantwoordingsorgaan blijven werken aan hun pensioenkennis door het volgen vanstudiedagen, bijeenkomsten van de Pensioenfederatie en opleidingen. Ook heeft het verantwoordingsorgaanonder leiding van een adviseur gekeken hoe hij functioneert (een zelfevaluatie, in april 2019). Het resultaathiervan is dat de individuele leden van het verantwoordingsorgaan zich focussen op de verschillendeaandachtsgebieden van het onderwerp pensioen. Zo kunnen we nog beter de onderwerpen waarover hetverantwoordingsorgaan moet adviseren beoordelen. En nog beter het oordeel over het gevoerde beleid doorhet bestuur in het afgelopen jaar opschrijven. Om hiermee ervaring op te doen was er in september 2019nog een studiedag. Daar zijn de taken en bevoegdheden van het verantwoordingsorgaan besproken en watdit in de praktijk betekent.

AdviezenHet bestuur heeft het verantwoordingsorgaan zeven adviesaanvragen voorgelegd. Hieronder volgen deadviezen die het verantwoordingsorgaan heeft uitgebracht.

1. Invulling IORP IIDe invulling van de nieuwe Europese pensioenfondsenrichtlijn IORP II is door het bestuur toegelicht. Net alsde afstemming daarover met De Nederlandse Bank. Het verantwoordingsorgaan kan zich vinden in degekozen invulling. De manier waarop de verschillende onderdelen worden ingevuld, worden door het bestuuren de bestuurscommissies nu en in de toekomst beoordeeld.

2. Wijziging reglement verantwoordingsorgaan (a) en wijziging statuten fonds (b)a) Het verantwoordingsorgaan heeft een positief advies gegeven om het reglement van hetverantwoordingsorgaan te wijzigen. Er is een extra reden voor ontslag van leden van hetverantwoordingsorgaan in opgenomen. De pensioenfondsen en de Stichting van de Arbeid hebben dit metzijn allen afgesproken in de Pensioenfederatie en vastgelegd in norm 39 van Code Pensioenfondsen 2018.

b) Het verantwoordingsorgaan adviseert positief over de wijziging van de statuten van het fonds. Eenbelangrijke wijziging is dat de onafhankelijk voorzitter stemrecht heeft gekregen.

3. Premievaststelling en kortenHet premiedepot wordt zoals afgesproken gebruikt voor de versterking van de premiedekkingsgraad.Daarmee is de premie 2020 bepaald. Omdat dit wordt uitgevoerd volgens de afspraken heeft dit draagvlakbij het verantwoordingsorgaan. Het verantwoordingsorgaan adviseert het bestuur voor 2021 nieuweafspraken over premie en pensioenopbouw met vakbonden en werkgevers te maken. Het doel moet zijn depremiedekkingsgraad verder omhoog te krijgen.

48

Korten: er zijn verschillende scenario’s door het bestuur uitgelegd. De eerstvolgende datum waar wemisschien moeten korten is 1 januari 2021.

4. Regeling vergoedingen leden verantwoordingsorgaanHet verantwoordingsorgaan heeft een negatief advies gegeven over het voorstel voor een nieuwevergoedingsregeling. Het verantwoordingsorgaan zag liever dat de bestaande regeling zou blijven bestaan.Het bestuur heeft dit advies overgenomen.

5. KlachtenregelingHet verantwoordingsorgaan heeft een positief advies gegeven over aanpassing van de klachtenregeling. Inhet vervolg worden klachten over een besluit van het pensioenfonds en klachten over de dienstverlening vanhet pensioenfonds in rapporten verwerkt. Daarmee worden klachten van deelnemers en werkgeverszichtbaar gemaakt.

6. Communicatiejaarplan 2020Het verantwoordingsorgaan heeft een positief advies gegeven over het communicatiejaarplan 2020. Hetverantwoordingsorgaan heeft benadrukt dat alle deelnemers moeten worden geïnformeerd, ook deelnemersdie digitaal niet of minder goed bereikbaar zijn. En deelnemers die de Nederlandse taal niet of minder goedspreken.

7. Grondslagen voor de premie 2020Het verantwoordingsorgaan heeft een positief advies gegeven over het voorstel om de actuariëlegrondslagen waarop de premie is gebaseerd te volgen. Denk dan onder andere aan de opslagpremievrijstelling, partnerfrequenties, leeftijdsverschil man – vrouw, opslag ANW-compensatie en actuelearbeidsongeschiktheidskansen en revalidatiekansen.

OordeelHet verantwoordingsorgaan moet een oordeel geven over het handelen van het bestuur in 2019, het doorhet bestuur uitgevoerde beleid in 2019 en de beleidskeuzes voor de toekomst. Dit oordeel wordt hieronderuitgelegd.

Beleidsthema’s en speerpuntrisico’s 2019 (pagina 30-31 jaarverslag 2018)Het bestuur heeft deze punten in 2019 verder geanalyseerd, besproken en actie op ondernomen.En heeft de punten in de vergaderingen van het verantwoordingsorgaan besproken. Ook heeft het bestuurde status in het jaarverslag 2019 vastgelegd. Deze status is ook besproken met het verantwoordingsorgaan.

Hieronder een korte toelichting per beleidsthema en speerpuntrisico zoals het verantwoordingsorgaan zebekijkt.

Beleidsthema’s 2019

1. De gevolgen van de financiële positie van het fonds. We willen ons en onze deelnemers goedvoorbereiden op een verlaging van de pensioenen.Uiteraard is dit onderwerp vaak besproken en zijn diverse scenario’s met het verantwoordingsorgaangedeeld. De eerstvolgende datum waar we misschien moeten korten is 1 januari 2021. Het fonds heefthierover gecommuniceerd via een animatiefilm en nieuwsberichten op de website van het fonds.

49

2. Het invoeren van de nieuwe Europese regels voor pensioenfondsen, zoals het opzetten en uitvoeren vaneen Eigen Risico Beoordeling en het aanpassen van onze communicatie.De invulling van IORP II door het bestuur en de afstemming met De Nederlandse Bank is toegelicht. Demanier waarop de verschillende onderdelen worden ingevuld, worden door het bestuur en debestuurscommissies nu en in de toekomst beoordeeld.

Het bestuur heeft dit in diverse vergaderingen van het verantwoordingsorgaan uitgelegd. Ook zijn derapportages van de sleutelfunctiehouders Actuarieel, Risicobeheer en Interne Audit met hetverantwoordingsorgaan gedeeld. Deze sleutelfunctiehouders doen een extra controle of het bestuur zich welaan de regels houdt.Ook is het bestuur gestart met de voorbereidingen van een ERB (eigen risico beoordeling) die in 2020 wordtuitgevoerd. Het bestuur heeft het verantwoordingsorgaan nog niet gesproken over de manier waarop hetbestuur over de ERB wil communiceren.

3. Maatschappelijk verantwoord beleggen.We gaan nu kijken naar de risico’s voor ons pensioenfonds als het gaat om de aanpak van deklimaatverandering. Dit onderwerp is besproken op de studiedag van het bestuur en het verantwoordingsorgaan in juni 2019. Diestudiedag werd geleid door het bestuurslid met het aandachtsgebied beleggen en externe adviseurs. Destudiedag was bedoeld om de gedachten vormen. Besluiten volgen later.

Speerpuntrisico’s 2019

ICT en Data-governance en – kwaliteit.1.De kwartaalrapportages vormen het bewijs van de voortgang van dit speerpuntrisico. Hetverantwoordingsorgaan heeft het bestuur gevraagd om deze kwartaalrapportages in de toekomst in devergaderingen van het verantwoordingsorgaan toe te lichten.Bestuur/Governance: Samenstelling en werking van bestuur.2.Het bestuur heeft dit onderwerp in verschillende vergaderingen van het verantwoordingsorgaanbesproken. Het ging onder andere over bestuurswisselingen, uitbreidingen van het bestuur, de nieuwesleutelfunctiehouders en de verduidelijking van de rol van de intern toezichthouders.IRM (Integraal Risico Management): Beheersmaatregelen.3.De kwartaalrapportages vormen het bewijs van de voortgang van dit speerpuntrisico. Hetverantwoordingsorgaan heeft het bestuur gevraagd om deze kwartaalrapportages in de toekomst in devergaderingen van het verantwoordingsorgaan toe te lichten.

Opvolging van het bestuur van de aanbevelingen van het verantwoordingsorgaan, vermeld in het Oordeel2018 (pagina 40 jaarverslag 2018)Het verantwoordingsorgaan heeft in 2018 verschillende adviezen gegeven. Hieronder wordt bekeken wat hetbestuur met deze adviezen heeft gedaan.

Communicatie met deelnemer: De manier waarop rekening wordt gehouden met het bereiken van de1.deelnemers.Dit is een terugkerend onderwerp. Ook in ons advies over het communicatiejaarplan 2020 heeft hetverantwoordingsorgaan benadrukt dat alle deelnemers moeten worden geïnformeerd. Ook deelnemersdie digitaal niet of minder goed bereikbaar zijn. En deelnemers die de Nederlandse taal niet of mindergoed spreken.De status van de mogelijke korting en de wijze waarop deelnemers hierover worden geïnformeerd.2.Dit is voldoende besproken in de vergaderingen van het verantwoordingsorgaan.Kostenbeheersing: Het verantwoordingsorgaan vraagt zich af of het fonds niet efficiënter kan werken,3.

50

zonder dat de kwaliteit van de dienstverlening aan de deelnemers achteruit gaat.Hierover heeft het bestuur het verantwoordingsorgaan niet geïnformeerd.Premie en pensioenopbouw in de toekomst.4.De pensioenopbouw voor 2020 vindt plaats zoals de werkgevers en de vakbonden het hebbenafgesproken.Het verantwoordingsorgaan adviseert het bestuur voor 2021 nieuwe afspraken over premie en opbouwmet vakbonden en werkgevers te maken. Het doel moet zijn de premiedekkingsgraad verder omhoog tekrijgen.

Beleidskeuzes voor de toekomstHet niet uitvoerend bestuur heeft een toezichtplan met focusonderwerpen en focus thema’s 2020 opgesteld.Dit toezichtplan is gedeeld met het verantwoordingsorgaan (april 2020). Het verantwoordingsorgaan is heteens met de gekozen invulling.

Naleving van de Code PensioenfondsenIn het jaarverslag heeft het bestuur aangegeven op welke manier de Code Pensioenfondsen is gevolgd. Hetverantwoordingsorgaan vindt dit voldoende.

Aanbeveling verantwoordingsorgaan gedurende 2019Het verantwoordingsorgaan heeft in december 2019 aanbevolen om uitruil van ouderdomspensioen enpartner- en wezenpensioen standaard aan te zetten bij beëindiging van pensioenopbouw bij BPFSchoonmaak. Zo kan worden voorkomen dat de partners en wezen van overleden oud deelnemers geenpartner- en wezenpensioen ontvangen. Deze aanbeveling komt voort uit gesprekken met (oud) deelnemers.

Het bestuur heeft aangegeven deze aanbeveling verder te onderzoeken en zal in 2020 met een standpuntkomen.

Overige aanbeveling verantwoordingsorgaanHet verantwoordingsorgaan vindt de ingeslagen weg van het bestuur om het verantwoordingsorgaan alvroeg te informeren over onderwerpen die belangrijk zijn voor het verantwoordingsorgaan positief. Hetverantwoordingsorgaan wil graag dat het bestuur hiermee doorgaat.

AfsluitendHet verantwoordingsorgaan geeft zijn oordeel vanuit de taak die hij volgens de statuten heeft. Daarbij gaathet verantwoordingsorgaan uit van informatie die het verantwoordingsorgaan van het bestuur, de accountanten de certificerend actuaris heeft ontvangen. Het verantwoordingsorgaan geeft een positief oordeel over hetjaarverslag 2019 en het gevoerde beleid in 2019.

51

Reactie van het bestuurHet bestuur wil de leden van het verantwoordingsorgaan hartelijk danken voor de constructievesamenwerking, betrokken houding en kwalitatieve en kritische inbreng in 2019. De inspanningen van hetverantwoordingsorgaan om vanuit de deelnemers en gepensioneerden de spiegel voor te houden om overhet vrij technische onderwerp pensioenen zo toegankelijk mogelijk te communiceren wordt zeergewaardeerd.

Het bestuur neemt de aanbevelingen van het verantwoordingsorgaan uiteraard ter harte, met dien verstandedat het bestuur de Eigen Risico Beoordeling volgens planning in 2021 zal uitvoeren. Wij rekenen opvoortzetting van de goede samenwerking en zullen ons blijven inspannen om samen de pensioenen van deschoonmakers en glazenwassers in Nederland op een goede en uitlegbare manier te regelen.

52

Vaststelling van het bestuursverslag door het bestuur

Het bestuur van Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Schoonmaak- en Glazenwassersbedrijf heefthet bestuursverslag 2019 op 3 juni 2020 in Amsterdam vastgesteld.

Cathrin van der WerfRenate BosDaan MuusersHarm RoetenEvelyne SimonsRuud SprenkelsAnita JharapWalther Schapendonk-van HorneTarik Uçar

53

JaarrekeningToelichting op de jaarrekening

Deze jaarrekening is zorgvuldig samengesteld. BPF Schoonmaak probeert in de communicatie bovendien zohelder mogelijk te zijn en moeilijke woorden te vermijden. In de jaarrekening komen echter veel termen enomschrijvingen voor die we volgens de wet en verslaggevingsregels moeten gebruiken. We kunnen diedaarom vaak niet eenvoudiger beschrijven. Wel leggen we zoveel mogelijk begrippen uit.

54

Balans per 31 december 2019

(Na bestemming van het saldo van baten en lasten, bedragen in duizenden euro's)

31-12-2019 31-12-2018

Activa

Beleggingen voor risico pensioenfonds (1) 6.053.031 5.092.281Vorderingen en overlopende activa (2) 48.188 48.330Overige activa (3) 22.189 19.058

6.123.408 5.159.669

Passiva

Stichtingskapitaal en reserves (4) -381.615 -82.455Technische voorzieningen (5) 6.372.340 5.145.411Overige schulden en overlopende passiva (6) - Derivaten 115.210 71.732- Overige schulden en overlopende passiva 17.473 24.981

6.123.408 5.159.669

De cijfers tussen haakjes verwijzen naar de uitleg in de algemene toelichting op pagina 58 en verder.

55

Staat van baten en lasten over 2019

(Bedragen in duizenden euro's)

2019 2018

Baten

Premiebijdragen voor risico pensioenfonds (7) 256.101 239.361Beleggingsresultaten voor risico pensioenfonds (8) 763.024 33.358Overige baten (9) 2.248 1.671

1.021.373 274.390

Lasten

Pensioenuitkeringen (10) 66.184 61.680Pensioenuitvoeringskosten (11) 17.358 15.932Mutatie voorziening pensioenverplichtingen voor risicopensioenfonds

(12)

Pensioenopbouw 251.435 223.923 Rentetoevoegingen -11.965 -12.336 Onttrekking voor pensioenuitkeringen -66.276 -61.817 Toevoeging voor pensioenuitvoeringskosten 3.002 2.704 Wijziging marktrente 1.017.990 263.137 Wijziging overige actuariële uitgangspunten 22.861 -80.002 Wijziging door overdracht van rechten -8.839 2.322 Inkoop VPL-aanspraken 21.315 20.296 Wijzigingen door kanssystemen en overige -2.594 -7.641 1.226.929 350.586Saldo overdracht van rechten (13) 9.169 -2.154Overige lasten (14) 893 1.695

1.320.533 427.739

Saldo staat van baten en lasten -299.160 -153.349

De cijfers tussen haakjes verwijzen naar de uitleg in de algemene toelichting op pagina 58 en verder.

56

Bestemming van het saldo van baten en lasten(Bedragen in duizenden euro's)

2019 2018Beleidsreserve -461.051 -177.564Bestemmingsreserve beleggingen 145.354 11.524Bestemmingsreserve premiedepot 16.537 12.691

Saldo van baten en lasten -299.160 -153.349

57

Kasstroomoverzicht over 2019

(Bedragen in duizenden euro's)

2019 2018

Kasstroom uit pensioenactiviteiten

Ontvangen premies 228.863 215.377Ontvangen premies overgangsregeling 15.016 14.015Ontvangen waardeoverdrachten 7.164 11.696Betaalde pensioenuitkeringen -65.949 -61.576Betaalde waardeoverdrachten -14.874 -10.532Betaalde pensioenuitvoeringskosten -17.234 -15.804Ontvangen overige baten 2.241 1.649

Totaal kasstroom uit pensioenactiviteiten 155.227 154.825

Kasstroom uit beleggingsactiviteiten

Verkopen en aflossingen van beleggingen 9.517.534 7.199.279Ontvangen directe beleggingsopbrengsten 93.418 103.846Aankopen beleggingen -9.813.493 -7.509.093Mutatie onderpand in geld 54.223 59.215Betaalde kosten van vermogensbeheer -3.778 -4.215

Totaal kasstroom uit beleggingsactiviteiten -152.096 -150.968

Mutatie liquide middelen 3.131 3.857

Stand liquide middelen per 1 januari 19.058 15.201

Stand liquide middelen per 31 december 22.189 19.058

58

Algemene toelichting

(Bedragen in duizenden euro's, tenzij anders aangegeven)

InleidingStichting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Schoonmaak- en Glazenwassersbedrijf (hierna BPFSchoonmaak) is gevestigd in Amsterdam. BPF Schoonmaak regelt de pensioenen voor werknemers en oud-werknemers in de schoonmaak- en glazenwassersbranche. Alle werkgevers in deze bedrijfstak moeten zichbij het fonds aansluiten. BPF Schoonmaak betaalt uitkeringen bij ouderdom, overlijden enarbeidsongeschiktheid. BPF Schoonmaak staat ingeschreven in het handelsregister van de Kamer vanKoophandel onder nummer 41177936.

OvereenstemmingsverklaringDe jaarrekening van BPF Schoonmaak voldoet aan de eisen die in de Pensioenwet en in Titel 9 Boek 2 vanhet Burgerlijk Wetboek staan. Ook heeft BPF Schoonmaak rekening gehouden met de Richtlijnen voor deJaarverslaggeving. Het bestuur heeft de jaarrekening op 3 juni 2020 vastgesteld.

SchattingswijzigingenIn 2019 hebben we onderzocht hoeveel we in de toekomst aan pensioenen moeten betalen. Ook hebben weonderzocht welke kosten daar bij horen. Na dit grondslagenonderzoek hebben we besloten om enkeleschattingen aan te passen. Het gaat om de volgende drie schattingswijzigingen:

Voorziening premievrijstelling/IBNRDe premie voor premievrijstelling is in 2019 verhoogd van 1,8% naar 2,5% van depensioengrondslagsom. Ook wordt deze voorziening nu gewaardeerd op de rentetermijnstructuur van eind2019. Door deze wijzigingen zijn de verplichtingen 11.982 hoger.

Excasso-opslagDe excasso-opslag is in 2019 verhoogd van 2,0% naar 2,2%. Hierdoor zijn de verplichtingen 12.350 hoger.

PartnerfrequentiesDe partnerfrequenties zijn in 2019 gewijzigd. Hierdoor zijn de verplichtingen 1.471 lager.

JaarrekeningDe jaarrekening geeft een jaarlijks overzicht van de financiële situatie van het fonds. De balans is hetoverzicht van alle bezittingen of vorderingen en alle schulden of verplichtingen op 31 december. De staatvan baten en lasten is een overzicht van opbrengsten (inkomsten) en kosten (uitgaven) in het boekjaar. Enhet kasstroomoverzicht laat zien hoeveel geld er binnenkwam en hoeveel geld er uit ging. BPF Schoonmaakmaakt de jaarrekening elk jaar volgens vastgestelde (basis)regels. Al deze regels samen vormen het stelselvan de jaarrekening. Deze algemene toelichting beschrijft de regels van BPF Schoonmaak.

Het bestuur gaat er van uit dat het fonds niet binnenkort ophoudt te bestaan. Daarom is de jaarrekeningopgesteld volgens de zogenaamde continuïteitsveronderstelling.

59

Grondslagen voor de waarderingIn het stelsel van de jaarrekening staan ook regels om te bepalen wat de waarde van de bezittingen enschulden is. Dit zijn de grondslagen voor de waardering.

AlgemeenBPF Schoonmaak waardeert beleggingen en pensioenverplichtingen op reële waarde. Dat is hetzelfde alsde marktwaarde. Soms lukt het niet om de reële waarde van een belegging goed vast te stellen. Danberekent het fonds de waarde op een andere manier. Deze rekenmethode heet de geamortiseerde kostprijs.

Alle andere activa (dat zijn bezittingen of vorderingen) en passiva (dat zijn schulden of verplichtingen)waardeert het fonds op nominale waarde. Behalve als specifieke grondslagen bepalen dat het anders moet.De nominale waarde is de waarde die de activa of passiva vanaf het begin hebben. Toch komt dezenominale boekwaarde in de buurt van de reële waarde. Want deze vorderingen en schulden hebbenallemaal een korte looptijd.

Schattingen en veronderstellingenOm een jaarrekening te maken moet het bestuur oordelen vormen, veronderstellingen doen en schattingenmaken. Deze oordelen, veronderstellingen en schattingen bepalen hoe het fonds grondslagen gebruikt. Ookhebben ze invloed op de waarde van activa en verplichtingen en baten en lasten in de jaarrekening. Hetbestuur baseert de schattingen en veronderstellingen op ervaring en op andere betrouwbare factoren.Samen vormen de oordelen, veronderstellingen en schattingen de basis voor de boekwaarde van activa enverplichtingen. Deze waarde kunt u niet zomaar uit andere bronnen afleiden.

Het bestuur beoordeelt de schattingen en veronderstellingen vaak. Als het nodig is, verandert het bestuur deschattingen. Heeft de verandering alleen gevolgen voor de periode waarin de schatting wordt herzien? Danwordt de nieuwe schatting alleen opgenomen in die verslagperiode. Heeft de verandering gevolgen voor deverslagperiode én voor de toekomst? Dan wordt de nieuwe schatting opgenomen in de periode vanverandering én in toekomstige perioden. In de toelichting bij de jaarrekening vindt u, waar nodig, meer uitlegover de oordelen, schattingen en veronderstellingen.

Opname van een actief, verplichting, bate of lastEen actief (dit is een bezitting) staat op de balans wanneer het waarschijnlijk is dat het fonds er in detoekomst economisch voordeel van heeft. Maar alleen als het fonds de waarde van dat voordeelbetrouwbaar kan vaststellen. Een verplichting (dit is bijvoorbeeld een pensioen dat het fonds nu of in detoekomst moet uitkeren) staat op de balans als het waarschijnlijk is dat de verplichting leidt tot een uitstroomvan geld. Maar alleen als het fonds de omvang van dat bedrag betrouwbaar kan vaststellen.

Baten (inkomsten) staan in de staat van baten en lasten wanneer het vermogen vergroot is door eenvermeerdering van een actief of een vermindering van een verplichting. Maar alleen als het fonds de omvangbetrouwbaar kan vaststellen. Lasten (uitgaven) staan in de staat van baten en lasten wanneer het vermogenis verkleind door een vermindering van een actief of een vermeerdering van een verplichting. Maar alleen alshet fonds de omvang betrouwbaar kan vaststellen.

Een transactie kan ertoe leiden dat (bijna) alle toekomstige economische voordelen en (bijna) alle risico’svan een actief of een verplichting naar een ander overgaan. Dan neemt het fonds het actief of de verplichtingniet meer in de balans op.

60

Het fonds verwerkt transacties op handelsdatum (dit is het moment waarop het fonds de afspraak met deander maakt) en niet op afwikkelingsdatum (dit is het moment waarop de afspraak uitgevoerd wordt,bijvoorbeeld betaald wordt). Daarom kan er een post 'nog af te wikkelen transacties' zijn. Deze post kan eenactief of een passief zijn.

Saldering van een actief en een verplichtingSalderen betekent verrekenen. Een financieel actief en een financiële verplichting kunnen we gesaldeerd inde balans opnemen. Een voorbeeld van een financieel actief is een vordering of een saldo op eenbankrekening. Een ‘gewoon’ actief is bijvoorbeeld een voorraad of een huis. Salderen mag alleen als hetvolgens de wet of het contract is toegestaan en de betaling en de ontvangst op hetzelfde momentafgewikkeld worden. Ook moeten we het voornemen hebben om dit zo te doen. Als er rentebaten enrentelasten horen bij de gesaldeerde posten, salderen we deze ook.

Transacties, vorderingen en schulden in vreemde valutaEen transactie is een zakelijke overeenkomst. Het gaat om aan- of verkoop van goederen, geld ofbeleggingen. Het fonds belegt in gebieden met verschillende muntsoorten. Daarom zijn er ook transacties inandere muntsoorten dan de euro. Dat zijn transacties in vreemde valuta. Vonden deze transacties in deverslagperiode plaats? Dan staan ze in de jaarrekening tegen de koers op het moment van de transactie (detransactiedatum). Monetaire activa (bezittingen in geld) en passiva (schulden in geld) in vreemde valutarekent het fonds om naar de euro tegen de koers op balansdatum. De koersverschillen die hieruitvoortkomen nemen we op als bate of als last bij Beleggingsresultaten voor risico pensioenfonds in de staatvan baten en lasten.

1 Beleggingen voor risico pensioenfonds AlgemeenVolgens de Pensioenwet moeten we beleggingen waarderen op reële waarde. Vorderingen en schulden uit beleggingen die bij een bepaalde beleggingscategorie horen, nemen we alsbeleggingsdebiteuren en -crediteuren op in die beleggingscategorie. Dit doen we ook voor liquide middelen(geld op bankrekeningen) die bij een beleggingscategorie horen.

VastgoedbeleggingenBeursgenoteerde vastgoedfondsen waardeert BPF Schoonmaak tegen de reële waarde: de beurskoers opde balansdatum. Niet-beursgenoteerde beleggingen in vastgoedfondsen waarderen we ook tegen de reëlewaarde. Eerst stellen we de waarde van de beleggingen in het vastgoedfonds vast. De waarde wordtbepaald door onafhankelijke taxateurs. Deze waarde wordt gecontroleerd door een accountant. Daarnabepalen we wat ons aandeel in het vastgoedfonds is. Ons aandeel in die waarde staat op de balans. Somswijken de waarderingsgrondslagen van vastgoedfondsen af van de waarderingsgrondslagen van het fonds.Dan passen we de waardering als het kan aan de waarderingsgrondslagen van BPF Schoonmaak aan.

AandelenBeursgenoteerde aandelen en participaties in beursgenoteerde beleggingsinstellingen waardeert BPFSchoonmaak op reële waarde. Deze waarde is de beursnotering op de balansdatum. De reële waarde vanniet-beursgenoteerde participaties in aandelenfondsen is gelijk aan de laatst bekende intrinsieke waarde

61

(marktwaarde). Dit is ons aandeel in het zichtbare eigen vermogen op de balans van die aandelenfondsen.

Private equity-beleggingen waarderen we op marktwaarde, oftewel op de intrinsieke waarde. Private equityzijn investeringen in ondernemingen buiten de aandelenbeurzen om. Deze intrinsieke waarde halen we uitde laatste rapportages van de fondsmanagers en de fonds-van-fonds-managers. Dit zijn de managers vande fondsen waarin we beleggen.

We passen deze waarde aan voor nog te ontvangen en nog te betalen bedragen in de periode tot debalansdatum. Ook houden we rekening met eventuele belangrijke financiële gevolgen van gebeurtenissenna ontvangst van de rapportages.

Vastrentende waardenBeursgenoteerde vastrentende waarden en participaties in beursgenoteerde beleggingsinstellingenwaardeert BPF Schoonmaak op marktwaarde. De marktwaarde is de beurskoers op de balansdatum, mettoevoeging van rente.

Covered fondsen zijn fondsen waarvan de bezittingen gedekt worden door onderpand. BPF Schoonmaakwaardeert deze fondsen ook op marktwaarde.

Leningen waarderen we op reële waarde. Deze waarde bepalen we door de toekomstige kasstromen (rente,aflossingen en verwachte boeterente bij vervroegde aflossingen) contant te maken op basis van degeldende marktrente. Hierin nemen we een opslag voor debiteurenrisico en liquiditeitsrisico mee.

Contant maken (of de contante waarde berekenen) van een toekomstige kasstroom betekent dat we zijnwaarde op de balansdatum bepalen. Dit doen we door rekening te houden met verwachte rentepercentagesin de toekomst. Dit is de periode tussen de balansdatum en het moment van de kasstroom (ontvangst ofbetaling).

Deposito’s en vorderingen op banken waarderen we op nominale waarde.

DerivatenDerivaten is een verzamelnaam voor financiële contracten. Voorbeelden zijn opties, futures en swaps.Derivaten waardeert BPF Schoonmaak op reële waarde (de marktwaarde) van het contract. Voorbeursgenoteerde contracten is dit de beurskoers op de balansdatum. De waardering van niet-beursgenoteerde contracten baseren we op beschikbare marktinformatie. Deze informatie gebruiken wedaarna in waarderingsmodellen. Schuldposities in derivaten staan onder de overige schulden.

Overige beleggingenGeldmarktbeleggingen waardeert BPF Schoonmaak op reële waarde, oftewel de contante waarde van detoekomstige kasstromen (rente en aflossing). Posities in rekening-courantsaldi waarderen we op nominalewaarde.

Niet-beursgenoteerde belangen in infrastructuurbeleggingen (bijvoorbeeld wegen) waardeert BPFSchoonmaak op ons aandeel in de reële waarde van de onderliggende beleggingen. Hierbij nemen we ookde overige onderliggende activa en onderliggende verplichtingen mee die daar bij horen.

62

2 Vorderingen en overlopende activaWanneer we verwachten dat vorderingen oninbaar zijn (dus niet betaald worden), maken we hiervoor eenvoorziening. Dat betekent dat we een bedrag opzij zetten op de balans. Voor gelijksoortige posten metgelijksoortige risico's maken we één schatting van verliezen en risico's op balansdatum.

Overlopende activa zijn bijvoorbeeld vooruitbetaalde kosten. Vorderingen en overlopende activa die horenbij beleggingen, staan onder de beleggingen.

3 Overige activaOnder overige activa vallen bijvoorbeeld de banktegoeden die meteen opeisbaar zijn (dit noemen we liquidemiddelen). Dat betekent dat we er gebruik van kunnen maken wanneer we dat willen. Deze tegoeden zijnanders dan tegoeden uit beleggingstransacties. Liquide middelen die horen bij beleggingstransacties staanonder de beleggingen.

4 Stichtingskapitaal en reserves AlgemeenStichtingskapitaal en reserves zijn het bedrag dat overblijft als alle actiefposten en schuldposten in de balanszijn opgenomen. Ook de technische voorzieningen horen bij de schuldposten.

BeleidsreserveDe beleidsreserve is gelijk aan de totale reserve, maar dan zonder de bestemmingsreserve beleggingen ende bestemmingsreserve premiedepot.

Bestemmingsreserve beleggingenDe bestemmingsreserve beleggingen is een buffer voor het opvangen van koersdalingen van beleggingenen andere risico's waarvoor we een buffer moeten aanhouden. De standaardtoets van De NederlandscheBank (DNB) bepaalt hoe groot deze buffer moet zijn. U leest hier meer over in de paragraafSolvabiliteitsrisico in het hoofdstuk Risicobeheer en derivaten.

Bestemmingsreserve premiedepotDe bestemmingsreserve premiedepot is een buffer die gebruikt kan worden voor het verhogen van hetopbouwpercentage als de feitelijke premie in verhouding tot de kostendekkende premie leidt tot eenverlaging van het opbouwpercentage in 2020 of latere jaren. Ook kan de bestemmingsreserve wordengebruikt om de premiedekkingsgraad te verhogen.

Deze bestemmingsreserve bestaat uit de positieve verschillen tussen de feitelijke premies en de gedemptekostendekkende premies. De stand van de bestemmingsreserve per begin van het boekjaar wordt verhoogdmet het beleggingsrendement over het boekjaar. Als deze bestemmingsreserve op een bepaald moment nietvoor dat doel gebruikt kan worden dan houden we de reserve voor andere jaren aan. Het premiedepot moetvolgens aanwijzingen van DNB worden gebruikt vóórdat een eventuele verlaging van depensioenaanspraken mag worden doorgevoerd.

63

5 Technische voorzieningen Voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfondsDe voorziening voor pensioenverplichtingen waardeert BPF Schoonmaak op marktwaarde. Hiervoor kiezenwe de beste inschatting van toekomstige pensioenuitkeringen die nodig zijn voor de onvoorwaardelijkepensioenverplichtingen op de balansdatum. Daarna maken we deze inschatting van de waarde contant. Datbetekent dat we uitrekenen hoeveel geld we nu moeten hebben om straks aan de verplichtingen te kunnenvoldoen. Onvoorwaardelijke pensioenverplichtingen zijn de nominale aanspraken die deelnemers hebbenopgebouwd en de onvoorwaardelijke (indexatie)toezeggingen die het fonds heeft gedaan op of voor 31december. De contante waarde bepalen we met de nominale rentetermijnstructuur.

De berekening van de voorziening pensioenverplichtingen baseren we op:

het pensioenreglement dat geldt op de balansdatum;●

de aanspraken die over de afgelopen deelnemersjaren zijn verworven;●

actuariële uitgangspunten.●

De post voorziening pensioenverplichtingen bestaat uit de volgende onderdelen: voorziening basisregeling,voorziening arbeidsongeschiktheidspensioen (AOP) en voorziening premievrijstelling/IBNR.

Voorziening basisregeling1.

Dit zijn alle verplichtingen uit de basisregeling met betrekking tot het ouderdomspensioen/partnerpensioen.

Voorziening AOP2.

De voorziening arbeidsongeschiktheidspensioen is een voorziening voor ingeganearbeidsongeschiktheidspensioenen.

Voorziening premievrijstelling/IBNR3.

BPF Schoonmaak houdt bij de berekening van de voorziening pensioenverplichtingen rekening metpremievrije pensioenopbouw bij arbeidsongeschiktheid. Hiervoor baseren we ons op de contante waardevan de toekomstige opbouw waarvoor vrijstelling bestaat.

De voorziening IBNR is voor zieke deelnemers waarvan we verwachten dat ze arbeidsongeschikt worden.De voorziening IBNR is een reservering voor de verwachte premievrije pensioenopbouw bijarbeidsongeschiktheid voor de komende twee jaren. De voorziening IBNR is aan het eind van het boekjaarongeveer twee keer de verwachte schadelast voor premievrije pensioenopbouw gebaseerd op derentetermijnstructuur per einde boekjaar.

Actuariële uitgangspuntenVoor de voorziening pensioenverplichtingen hebben we ook actuariële uitgangspunten. Dat zijnuitgangspunten die de actuaris gebruikt, zoals overlevingskansen (inschatting van de levensverwachting) enpartnerfrequenties (inschatting van hoeveel deelnemers een partner hebben). BPF Schoonmaakgebruikt daarvoor alleen grondslagen die de toezichthouder goed vindt. De toezichthouder is DNB. Wehouden ook rekening met de voorspelbare trend in overlevingskansen.

64

We maken de berekeningen volgens deze actuariële grondslagen en veronderstellingen (geldend op 31december 2019):

Rekenrente: deze baseren we op de rentetermijnstructuur (verwachte rente in de toekomst) die DNB●

maandelijks publiceert. Eind 2019 was de rente gemiddeld 0,81 procent (eind 2018: 1,47 procent). Devoorziening pensioenverplichtingen is op basis van deze rente gelijk aan de voorzieningpensioenverplichtingen volgens de rentetermijnstructuur.Overlevingstafels: wij gebruiken de Prognosetafel AG2018 voor de gehele Nederlandse bevolking. Door de●

prognosetafel te gebruiken houden we rekening met de ontwikkeling van de verwachte sterfte. Wepassen de sterftekansen van de Prognosetafel AG2018 aan. Dit hangt onder andere af van leeftijd engeslacht. De sterfte binnen ons fonds wijkt namelijk af van de sterfte van de hele Nederlandse bevolking.Deze aanpassing noemen we de ervaringssterfte.De technische voorzieningen voor nabestaandenpensioenen die nog niet zijn ingegaan berekenen we met●

een partnerfrequentie. Vanaf 67 jaar gaan we uit van de werkelijke burgerlijke staat. Het partnerpensioenberekenen we volgens het uitgangspunt:

- de partner van een verzekerde man is 3 jaar jonger, - de partner van een verzekerde vrouw is 3 jaar ouder,

Voor het wezenpensioen gebruiken we een opslag die gelijk is aan 0,5 procent (2018: 0,5 procent) van het●

niet ingegane partnerpensioen.Over de voorziening voor pensioenverplichtingen rekenen we een kostenopslag van 2,2 procent (2018: 2,0●

procent). Deze opslag is bestemd voor toekomstige administratie- en excassokosten. Excassokosten zijnde kosten die we maken om de pensioenuitkeringen te betalen.Om de voorziening voor toekomstige pensioenopbouw van arbeidsongeschikte deelnemers te bepalen●

gaan we uit van een kans van 10,0 procent dat iemand die arbeidsongeschikt is weer arbeidsgeschiktwordt.Voor ouderdomspensioen dat nog niet is ingegaan omdat de deelnemer onvindbaar is of niet reageert●

wordt de volgende staffel voor het vormen van een voorziening aangehouden: van pensioenleeftijd tot 70jaar: 100 procent van de voorziening, vanaf 70 jaar per jaar 10 procent minder, zodat op leeftijd 79 geenvoorziening meer resteert. Voor nabestaandenpensioen dat nog niet is ingegaan nemen we geenvoorziening op, als de deelnemer onvindbaar is of niet reageert.

Het bestuur besluit ieder jaar of het de opgebouwde pensioenaanspraken indexeert. Indexatie is hetzelfdeals toeslag verlenen. Het betekent dat uw pensioen dan meegroeit met de inflatie. Zodat u met uw pensioenevenveel kunt blijven kopen. Alle indexatiebesluiten die op de balansdatum bestaan, nemen we mee in deberekening. Soms wordt na balansdatum voldaan aan van tevoren bepaalde voorwaarden voor indexatie.Dan nemen we ook indexatiebesluiten na balansdatum mee. BPF Schoonmaak houdt geen rekening mettoekomstige salarisontwikkelingen.

Om indexatie te verlenen moet het fonds genoeg geld hebben. Het bestuur streeft ernaar jaarlijks eenindexatie te verlenen die maximaal gelijk is aan de stijging van het CBS-indexcijfer (CPI), alle huishoudens,afgeleid. Met 'afgeleid' wordt bedoeld dat belasting- en accijnseffecten geen invloed hebben op de index.

65

6 Overige schulden en overlopende passiva Schuld overgangsregeling (VPL)Het fonds voert namens cao-partijen de overgangsregeling uit. Deze regeling is bedoeld voor een apartegroep deelnemers. Dit zijn de deelnemers die zijn geboren in 1948 tot en met 1955 én steeds werknemer inde schoonmaaksector zijn gebleven sinds 31 december 2006. BPF Schoonmaak koopt voor deze groepextra ouderdomspensioen in over het verleden. De voor de overgangsregeling ontvangen premies wordenstrikt gescheiden van de premie voor de pensioenregeling in de jaarrekening bijgehouden. De ontvangenpremies laten we als vooruit ontvangen bedragen zien. Daarvoor nemen we een Schuld overgangsregelingop.

De Schuld overgangsregeling groeit door betaalde VPL-premies over het boekjaar en debeleggingsopbrengsten (zonder de opbrengsten uit de rentederivaten). De schuld neemt af door de inkoopvan het extra ouderdomspensioen bij het fonds. We baseren de inkoop op de rentetermijnstructuur(verwachte rente in de toekomst), die we verhogen met de solvabiliteitsopslag (solvabiliteit is het vermogendat het fonds op langere termijn moet hebben om aan de verplichtingen te kunnen voldoen).

Grondslagen voor resultaatbepaling AlgemeenBaten en lasten rekenen we toe aan het boekjaar waarop deze betrekking hebben. Dewaarderingsgrondslagen voor de beleggingen en de voorziening pensioenverplichtingen bepalen voor eengroot deel de posten in de staat van baten en lasten. We verantwoorden gerealiseerde én niet-gerealiseerdebaten en lasten in het resultaat.

7 Premiebijdragen voor risico pensioenfondsPremiebijdragen zijn bedragen voor de in het verslagjaar verzekerde pensioenen die werkgevers enwerknemers aan ons betaalden of nog moeten betalen. Onder deze post worden ook de aan de deelnemerstoegekende VPL-rechten opgenomen.

8 Beleggingsresultaten voor risico pensioenfonds Directe beleggingsopbrengstenDirecte beleggingsopbrengsten zijn rentebaten en -lasten, dividenden (dit zijn inkomsten uit aandelen),huuropbrengsten en vergelijkbare opbrengsten. Dividend verantwoorden we op het moment van betaalbaarstellen. Rentebaten en huuropbrengsten worden toegerekend aan de periode waar ze betrekking op hebben.

Indirecte beleggingsopbrengstenIndirecte beleggingsopbrengsten zijn de gerealiseerde en niet-gerealiseerde waardeveranderingen envalutaresultaten. Alle waardeveranderingen van beleggingen, inclusief valutakoersverschillen, staan alsindirecte beleggingsopbrengsten in de staat van baten en lasten.

Aankoopkosten verwerken we in de reële waarde van de beleggingen. Verkoopkosten verantwoorden we alsonderdeel van de gerealiseerde waardeveranderingen.

66

Kosten van vermogensbeheerKosten van vermogensbeheer bestaan vooral uit vergoedingen voor het beheer en bewaarloon. Dit zijnalleen de kosten die door het fonds zelf betaald worden. De kosten die via beleggingsfondsen in rekeningworden gebracht worden verrekend.

9 Overige batenDe overige baten rekenen we toe aan de periode waarop ze betrekking hebben.

10 PensioenuitkeringenDe pensioenuitkeringen zijn de aan deelnemers uitgekeerde bedragen, inclusief de afkopen. Afkopen is hetin één keer uitbetalen van kleine pensioenen. De pensioenuitkeringen rekenen we toe aan het verslagjaarwaarin ze thuishoren.

11 PensioenuitvoeringskostenDit zijn de kosten die het fonds maakt om de pensioenregeling te kunnen uitvoeren, bijvoorbeeldadministratiekosten. De pensioenuitvoeringskosten rekenen we toe aan de periode waarop ze betrekkinghebben.

12 Mutatie voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds PensioenopbouwDit is de contante waarde van de pensioenaanspraken die in het boekjaar zijn opgebouwd. De kostenpensioenopbouw bestaan uit de kosten voor inkoop van ouderdomspensioen, de éénjarige risicokoopsomvoor overlijdensrisicodekking en de éénjarige risicokoopsom voor premievrijstelling bijarbeidsongeschiktheid. De overlijdensrisicodekking dekt het risico voor het nabestaandenpensioen, hetwezenpensioen en de ANW-hiaatcompensatie.

RentetoevoegingDe rentetoevoeging aan de voorziening pensioenverplichtingen is gelijk aan de éénjaarsrente uit de DNB-rentetermijnstructuur op 1 januari 2019.

Onttrekking voor pensioenuitkeringenVerwachte pensioenuitkeringen berekenen we vooraf actuarieel. Dit nemen we op in de voorzieningpensioenverplichtingen. Het bedrag dat we gebruiken voor de financiering van de pensioenen in deverslagperiode gaat van de voorziening af.

Mutatie voor pensioenuitvoeringskostenToekomstige pensioenuitvoeringskosten (met name excassokosten) berekenen we vooraf actuarieel ennemen we op in de voorziening pensioenverplichtingen. Het bedrag dat we gebruiken voor de financieringvan de kosten in de verslagperiode gaat van de voorziening af.

67

Wijziging marktrenteIeder jaar berekenen we per 31 december de marktwaarde van de voorziening pensioenverplichtingen opbasis van de actuele rentetermijnstructuur. Het verschil tussen deze berekening en de berekening op basisvan de rentetermijnstructuur van 31 december van vorig jaar laten we hier zien.

Wijziging door overdracht van rechtenHier laten we de waardeverandering zien van de technische voorzieningen doordat deelnemers hunaanspraken overdragen van een ander pensioenfonds naar BPF Schoonmaak of van BPF Schoonmaaknaar een ander pensioenfonds.

Inkoop VPL-aansprakenHier laten we de toename van de technische voorziening door inkoop van voorwaardelijk pensioen zien.

Wijziging door kanssystemen en overigeHier laten we de resultaten zien die zijn ontstaan door afwijkingen ten opzichte van de veronderstellingen diegemaakt zijn, zoals langleven, kortleven en arbeidsongeschiktheid. Ook laten we hier de resultaten vanoverige mutaties zien.

Wijziging overige actuariële uitgangspuntenHet bestuur beoordeelt de actuariële grondslagen en/of berekeningsmethoden regelmatig. Het bestuur kande grondslagen en methoden aanpassen om de reële waarde van de pensioenverplichtingen goed teberekenen. Dit doen we op basis van interne en externe actuariële deskundigheid.

13 Saldo overdracht van rechtenDe post saldo overdracht van rechten is het saldo van overgenomen en overgedragenpensioenverplichtingen.

14 Overige lastenDe overige lasten rekenen we toe aan de periode waarop ze betrekking hebben.

Grondslagen kasstroomoverzichtHet kasstroomoverzicht stelt BPF Schoonmaak op volgens de directe methode. Bij deze methode halen wede kasstromen uit de staat van baten en lasten. We corrigeren de kasstromen voor de wijziging van debijbehorende balansposities. We laten kasstromen uit pensioenactiviteiten (bijvoorbeeld betaalde uitkeringenen ontvangen premies) en kasstromen uit beleggingsactiviteiten (bijvoorbeeld ontvangen en betaalde renteop beleggingen) apart zien.

68

Toelichting op de balans

(Bedragen in duizenden euro's, tenzij anders aangegeven)

1 Beleggingen voor risico pensioenfonds Overzicht totale waarde per beleggingscategorie

Eind 2019vastgoed-

beleggingen aandelenvastrentende

waarden derivatenoverige

beleggingen totaalBelegde waarden inbeleggingscategorie 468.345 1.592.497 3.670.038 119.130 136.340 5.986.350

Beleggingsdebiteuren 6.072 2.962 36.488 7.588 - 53.110Liquide middelen 1 - - 812 12.959 13.772Beleggingscrediteuren -79 - - -122 - -201

Stand per 31 december2019 474.339 1.595.459 3.706.526 127.408 149.299 6.053.031

Eind 2018vastgoed-

beleggingen aandelenvastrentende

waarden derivatenoverige

beleggingen totaalBelegde waarden inbeleggingscategorie 409.283 1.242.171 3.146.805 59.336 173.569 5.031.164

Beleggingsdebiteuren 8.296 2.927 37.466 4.658 - 53.347Liquide middelen 132 - - 1.109 7.346 8.587Beleggingscrediteuren -111 - -706 - - -817

Stand per 31 december2018 417.600 1.245.098 3.183.565 65.103 180.915 5.092.281

Derivaten met een negatieve waarde staan als schuld op de creditzijde van de balans. In 2019 was denegatieve waarde van de derivaten 115.210 (2018: 71.732).

BPF Schoonmaak belegt niet actief in premiebijdragende instellingen.

We hebben, net als in 2018, geen beleggingen uitgeleend.

69

Verloopoverzicht van belegde waarden per beleggingscategorie

2019vastgoed-

beleggingen aandelenvastrentende

waarden derivatenoverige

beleggingen totaalStand per 1 januari 2019 409.283 1.242.171 3.146.805 59.336 173.569 5.031.164Aankopen/verstrekkingen 140.142 96.823 1.180.104 7.486.471 855.730 9.759.270Verkopen/aflossingen -118.000 -67.857 -950.090 -7.488.356 -893.231 -9.517.534Waardeontwikkeling 36.920 321.360 293.219 18.201 272 669.972

468.345 1.592.497 3.670.038 75.652 136.340 5.942.872Mutatie derivaten passiva - - - 43.478 - 43.478

Stand per 31 december2019 468.345 1.592.497 3.670.038 119.130 136.340 5.986.350

2018vastgoed-

beleggingen aandelenvastrentende

waarden derivatenoverige

beleggingen totaalStand per 1 januari 2018 336.247 1.268.301 3.025.312 65.271 95.909 4.791.040Aankopen/verstrekkingen 58.180 106.662 809.190 5.901.746 574.100 7.449.878Verkopen/aflossingen -21.085 -36.393 -717.226 -5.926.425 -498.150 -7.199.279Waardeontwikkeling 35.941 -96.399 29.529 -49.340 1.710 -78.559

409.283 1.242.171 3.146.805 -8.748 173.569 4.963.080Mutatie derivaten passiva - - - 68.084 - 68.084

Stand per 31 december2018 409.283 1.242.171 3.146.805 59.336 173.569 5.031.164

70

Reële waarde Schattingen en oordelenDe beleggingen van het fonds hebben we bijna allemaal gewaardeerd tegen reële waarde op debalansdatum.

Voor de meeste beleggingen van het fonds kunnen we marktprijzen gebruiken. Bij directe genoteerdemarktprijzen wordt de waarde door een beurs bepaald. Bij afgeleide marktnoteringen wordt er via eenbeleggingsfonds belegd en hebben de beleggingen in dat fonds een waarde die door een beurs bepaald is.In deze groep zitten verder beleggingen waarbij de reële waarde bepaald wordt met markt- enbeursinformatie (bijvoorbeeld valutakoersen) en informatie van onafhankelijke partijen. Voor sommigebeleggingen zijn er geen marktnoteringen. Dan gebruiken we waarderingsmodellen en –technieken.

De tabel toont het verschil tussen marktnoteringen en waarderingsmodellen en -technieken:

genoteerde

marktprijzenonafhankelijke

taxatiescontante

waardeberekeningintrinsieke

waardeandere

methode totaal

Waarde per 31 december 2019

Vastgoedbeleggingen 24.466 - - 443.879 - 468.345Aandelen 1.298.780 - - 293.717 - 1.592.497Vastrentendewaarden 2.740.882 - - 929.156 - 3.670.038

Derivaten - - 119.130 - - 119.130Overige beleggingen - - - 136.340 - 136.340

4.064.128 - 119.130 1.803.092 - 5.986.350

genoteerde

marktprijzenonafhankelijke

taxatiescontante

waardeberekeningintrinsieke

waardeandere

methode totaal

Waarde per 31 december 2018

Vastgoedbeleggingen 16.142 - - 393.141 - 409.283Aandelen 1.015.933 - - 226.238 - 1.242.171Vastrentendewaarden 2.360.121 - - 786.684 - 3.146.805

Derivaten - - 59.336 - - 59.336Overige beleggingen - - - 173.569 - 173.569

3.392.196 - 59.336 1.579.632 - 5.031.164

Schattingen van de reële waarde zijn een momentopname. We baseren ze op de marktomstandigheden ende beschikbare informatie over het financiële instrument. De schattingen zijn subjectief, ze bevattenonzekerheden en een oordeelsvorming (bijvoorbeeld rentestand, beweeglijkheid van de koers (volatiliteit) ofschatting van kasstromen).

71

Belegde waarden in vastgoedbeleggingen

31-12-2019 31-12-2018Vastgoed in fondsen 468.345 409.283

Stand per 31 december 468.345 409.283

Belegde waarden in aandelen

31-12-2019 31-12-2018Aandelen in eigen portefeuille (beursgenoteerd) 1.298.780 1.015.933Aandelen in beleggingsfondsen 288.340 219.373Private equity (niet beursgenoteerd) 5.377 6.865

Stand per 31 december 1.592.497 1.242.171

Belegde waarden in vastrentende waarden

31-12-2019 31-12-2018Staatsobligaties 2.331.603 1.997.971Obligatiebeleggingsfondsen 680.939 552.775Bedrijfsobligaties 323.528 270.152Hypotheken 248.217 233.910Covered fondsen 85.751 91.997

Stand per 31 december 3.670.038 3.146.805

Belegde waarden in derivaten (met een positieve waarde)

31-12-2019 31-12-2018Rentederivaten 110.038 57.727Valutaderivaten 9.092 1.609

Stand per 31 december 119.130 59.336

72

Belegde waarden in overige beleggingen

31-12-2019 31-12-2018Geldmarktfondsen 120.738 155.434Infrastructuur 15.602 18.135

Stand per 31 december 136.340 173.569

2 Vorderingen en overlopende activa Specificatie vorderingen en overlopende activa

31-12-2019 31-12-2018Vorderingen op werkgevers 47.861 46.549Te vorderen waardeoverdrachten 230 990Te vorderen administratiekosten 72 685Terug te vorderen uitkeringen 25 106

Stand per 31 december 48.188 48.330

Alle vorderingen hebben een resterende looptijd die korter is dan één jaar.

Specificatie vorderingen op werkgevers

31-12-2019 31-12-2018Nog te ontvangen gefactureerde premie 27.079 28.173Voorziening dubieuze debiteuren -2.970 -2.633 24.109 25.540

Nog te factureren premie 23.752 21.009

Stand per 31 december 47.861 46.549

In 2019 voegden we een bedrag van 923 toe aan de voorziening (2018: 1.892). We schreven een bedragvan 586 aan premies over voorgaande jaren als oninbaar af (2018: 3.605).

73

3 Overige activa

31-12-2019 31-12-2018Liquide middelen 22.189 19.058

Stand per 31 december 22.189 19.058

Liquide middelen zijn tegoeden op bankrekeningen die direct of op korte termijn vrij beschikbaar zijn. BPFSchoonmaak heeft bij ING Bank nv een kredietfaciliteit van 2.000. Hiervan wordt eind 2019 geen gebruikgemaakt. We maken dus geen gebruik van mogelijkheden om geld voor korte tijd te lenen.

4 Stichtingskapitaal en reserves Mutatieoverzicht eigen vermogen

2019

Stand per1 januari

2019

Uitbestemming

saldo vanbaten en

lasten

Stand per31

december2019

Beleidsreserve -1.060.116 -461.051 -1.521.167Bestemmingsreserve beleggingen 890.367 145.354 1.035.721Bestemmingsreserve premiedepot 87.294 16.537 103.831

Totaal -82.455 -299.160 -381.615

Volgens het besluit van het bestuur in de vergadering van 27 mei 2020 is het negatieve saldo van baten enlasten over 2019 van 299.160 euro verwerkt in de reserves.

2018

Standper 1

januari2018

Uitbestemming

saldo vanbaten en

lasten

Stand per31

december2018

Beleidsreserve -882.552 -177.564 -1.060.116Bestemmingsreserve beleggingen 878.843 11.524 890.367Bestemmingsreserve premiedepot 74.603 12.691 87.294

Totaal 70.894 -153.349 -82.455

74

Solvabiliteit

31-12-2019 31-12-2018Aanwezig vermogen (exclusief bestemmingsreservepremiedepot) 5.886.894 92,4% 4.975.662 96,7%

Af: technische voorziening 6.372.340 100,0% 5.145.411 100,0%Eigen vermogen -485.446 -7,6% -169.749 -3,3%

Af: vereist eigen vermogen 1.035.721 16,3% 890.367 17,3%Vrij vermogen -1.521.167 -23,9% -1.060.116 -20,6%

Minimaal vereist eigen vermogen 286.755 4,5% 236.689 4,6%Dekkingsgraad 92,4% 96,7%

Voor het bepalen van het vereist eigen vermogen gebruiken we het standaardmodel. Wij vinden dat deuitgangspunten van het standaardmodel goed aansluiten bij het risicoprofiel dat BPF Schoonmaak heeft.

DekkingsgraadDe dekkingsgraad berekenen we door:

Aanwezig vermogen----------------------------------------- x 100%

Technische voorzieningen

Het aanwezig vermogen in deze berekening bestaat uit alle bezittingen verminderd met de overige schuldenen de bestemmingsreserve premiedepot.

BeleidsdekkingsgraadDe beleidsdekkingsgraad is het gemiddelde van de dekkingsgraden van de afgelopen twaalf maanden. Per31 december 2019 was de beleidsdekkingsgraad 92,8 procent. Eind 2018 was dit 100,3 procent.

De minimaal vereiste dekkingsgraad is 104,5 procent (2018: 104,6 procent) en de vereiste dekkingsgraad is116,3 procent (2018: 117,3 procent). Met een beleidsdekkingsgraad van 92,8 procent heeft het fonds duseen tekort ten opzichte van de minimaal vereiste dekkingsgraad.

HerstelplanIn 2015 hebben we een herstelplan opgesteld volgens de regels van het nieuwe FTK. Dit herstelplan isgoedgekeurd door toezichthouder DNB.

De belangrijkste maatregelen uit het herstelplan zijn;

Het toekennen van lagere of geen toeslagen ●

Het aanpassen van de premie ●

Het korten van aanspraken.●

75

Elk jaar moet er een geactualiseerd herstelplan worden opgesteld. In 2019 is het herstelplan dan ookgeactualiseerd. Volgens dit herstelplan zou de beleidsdekkingsgraad van BPF Schoonmaak eind 2019 gelijkzijn aan 98,4 procent. Omdat de beleidsdekkingsgraad eind 2019 92,8 procent is lopen we achter op hetherstelplan. De beleidsdekkingsgraad is per 31 december 2019 lager dan de minimaal vereistedekkingsgraad.

Per 31 december 2015, 31 december 2016, 31 december 2017 en 31 december 2018 was dit eveneens hetgeval, maar per 31 december 2014 nog niet. Als de financiële positie niet verbetert, is 31 december 2020daarom het eerst mogelijke jaareinde dat de beleidsdekkingsgraad vijf jaar aaneengesloten lager kan zijndan de minimaal vereiste dekkingsgraad. Als dat gebeurt moet het fonds een onvoorwaardelijke kortingdoorvoeren.

We hebben op 31 maart 2020 een nieuw herstelplan 2020 opgesteld. Dit herstelplan komt in de plaats vanhet herstelplan dat we in 2019 hebben opgesteld. Uit het nieuwe herstelplan blijkt dat het nog niet nodig isom extra maatregelen te nemen. De ontwikkelingen die er zijn geweest nadat we het herstelplan hebbeningediend, staan in de paragraaf Belangrijke gebeurtenissen naar balansdatum.

5 Technische voorzieningen Specificatie voorziening pensioenverplichtingen voor risico fonds naar regeling

31-12-2019 31-12-2018Basisregeling 6.163.171 4.991.947Voorziening AOP 10.305 10.947Voorziening premievrijstelling/IBNR 198.864 142.517

Stand per 31 december 6.372.340 5.145.411

76

Mutatieoverzicht voorziening pensioenverplichtingen

2019 2018Stand per 1 januari 5.145.411 4.794.825Pensioenopbouw 251.435 223.923 Rentetoevoegingen -11.965 -12.336 Onttrekking voor pensioenuitkeringen -66.276 -61.817 Toevoeging voor pensioenuitvoeringskosten 3.002 2.704 Wijziging marktrente 1.017.990 263.137 Wijziging overige actuariële uitgangspunten 22.861 -80.002 Wijziging door overdracht van rechten -8.839 2.322 Inkoop VPL-aanspraken 21.315 20.296 Wijzigingen door kanssystemen en overige -2.594 -7.641 1.226.929 350.586

Stand per 31 december 6.372.340 5.145.411

Meer uitleg over de verschillende posten vindt u in de toelichting op de staat van baten en lasten (zie pagina95).

Specificatie voorziening pensioenverplichtingen naar categorieën deelnemers

31-12-2019 31-12-2018

aantal bedrag aantal bedragActieve deelnemers 120.399 3.024.936 121.493 2.460.207Gewezen deelnemers 374.326 2.092.623 395.826 1.646.224Pensioengerechtigden 30.083 912.890 29.229 787.566Overige deelnemers 205.816 151.257Netto pensioenverplichtingen 6.236.265 5.045.254

Opslag voor toekomstige kosten uitvoeringpensioenregeling 136.075 100.157

Stand per 31 december 6.372.340 5.145.411

De voorziening pensioenverplichtingen heeft een langlopend karakter.

Het bedrag voor overige deelnemers betreft de voorziening voor premievrijstelling en arbeidsongeschiktheid.

77

6 Overige schulden en overlopende passiva Specificatie overige schulden en overlopende passiva

31-12-2019 31-12-2018Derivaten met een negatieve waarde 115.210 71.732Schuld overgangsregeling 13.623 21.495Belastingen en premies sociale verzekeringen 1.406 1.318Waardeoverdrachten 699 -Uitkeringen 152 86Overige schulden 1.593 2.082

Stand per 31 december 132.683 96.713

Alle schulden behalve Derivaten met een negatieve waarde en de Schuld overgangsregeling hebben eenresterende looptijd die korter is dan één jaar. De overige schulden bestaan vooral uit kosten die we nogmoeten betalen.

De valutaderivaten met een negatieve waarde hebben een looptijd van korter dan een jaar. Dit betrof in 2019een bedrag van 1.224 (2018: 9.759).

Ook de rentederivaten met een negatieve waarde hebben een looptijd van korter dan een jaar. In 2019bedroeg dit 548 (2018: 0). In 2018 had een bedrag van 890 een looptijd van langer dan een jaar, maar korterdan vijf jaar. Een bedrag van 1.868 had toen een looptijd langer dan vijf jaar.Het ontvangen onderpand in geld op derivaten heeft een looptijd van korter dan een jaar.

De Schuld overgangsregeling heeft een looptijd tot eind 2020. Dat betekent dat we in 2020 de laatste VPL-rechten inkopen.

Specificatie derivaten met een negatieve waarde

31-12-2019 31-12-2018Valutaderivaten 1.224 9.759Rentederivaten 548 2.758Ontvangen onderpand in geld op derivaten 113.438 59.215

Stand per 31 december 115.210 71.732

78

Schuld overgangsregeling (VPL)

Het verloop van deze post is als volgt:

2019 2018Stand per 1 januari 21.495 32.097Premie VPL betaald door werkgevers 14.980 13.796 Rendement 2.151 -388 Onttrekking (inclusief solvabiliteitsopslag) -25.003 -24.010 -7.872 -10.602

Stand per 31 december 13.623 21.495

79

Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen(Bedragen in duizenden euro's)

Ontvangen en verstrekte zekerheden en garantiesDit heeft betrekking op de onderpanden die ontvangen zijn voor derivaten. Zie de toelichting op pagina 89.

Contractuele verplichtingenBPF Schoonmaak besteedt de administratieve uitvoering uit aan APG Rechtenbeheer N.V. Het fonds heeftmet APG een overeenkomst voor onbepaalde tijd afgesloten, met een opzegtermijn van één jaar. De totaleverplichting voor 2020 bedraagt ongeveer 15.000 euro.

Voor de beleggingen heeft BPF Schoonmaak overeenkomsten voor onbepaalde tijd afgesloten metmeerdere vermogensbeheerders. Deze contracten zijn op korte termijn opzegbaar. De totale verplichtingvoor 2020 is ongeveer 3.000 euro (schatting op basis van 2019).

Investerings- en stortingsverplichtingenVooruitlopend op verwachte inkomende kasstromen heeft het fonds op de balansdatum investerings- enstortingsverplichtingen.

31-12-2019 31-12-2018Vastgoed 8.071 51.315Private equity 2.383 2.562Infrastructuur 675 1.728

11.129 55.605

We verwachten dat we deze verplichtingen in het volgende boekjaar bijna helemaal afwikkelen.BPF Schoonmaak kiest er voor om geen nieuwe investeringen in private equity te doen. De bestaandeportefeuilles worden afgebouwd, maar de lopende verplichtingen moeten we wel nakomen. We verkopen debeleggingen in private equity als we er een goede prijs voor kunnen krijgen.

80

Risicobeheer en derivatenBPF Schoonmaak belegt ook indirect. Dat betekent dat we meedoen in beleggingspools en -instellingen, diegespecialiseerd zijn in bepaalde beleggingen. Dat heet participeren in een beleggingsfonds. Om te kijkennaar de risico's die het fonds loopt kijken we naar de beleggingen in de pools. Dit heet ook wel dedoorkijkbenadering. De tabellen in deze paragraaf zijn opgesteld op basis van de doorkijkbenadering enwijken daarom af van de tabellen in de balans en de toelichting op de balans.

SolvabiliteitsrisicoHet beheer en de financiering van de pensioenverplichtingen brengen risico’s met zich mee. De belangrijkstedoelstelling van het fonds is het nakomen van de pensioentoezeggingen. Daarvoor streeft het fonds naargenoeg solvabiliteit ten opzichte van de marktwaarde van de pensioenverplichtingen. De solvabiliteit is deverhouding tussen de pensioenverplichtingen en het eigen vermogen op de balans. Als de solvabiliteit hogeris, kan het pensioenfonds beter aan zijn verplichtingen voldoen.

Het grootste risico voor het fonds is het solvabiliteitsrisico. Als de solvabiliteit lager dan nul is, dan heeft hetfonds niet genoeg geld om de pensioenuitkeringen in de toekomst te betalen. Er zijn algemene normen enspecifieke normen (opgelegd door de toezichthouder) om de solvabiliteit te bepalen. Als de solvabiliteit zichnegatief ontwikkelt, bestaat het risico dat het fonds de premie moet verhogen (voor de werkgevers en dedeelnemers). Ook is er dan geen ruimte voor een eventuele indexatie van opgebouwde pensioenrechten. Inhet uiterste geval moet het fonds verworven pensioenaanspraken en pensioenrechten verminderen.

BPF Schoonmaak berekent de gewenste solvabiliteit volgens het standaardmodel van DNB. Hierbij wordtnaar verschillende risico’s gekeken. Per risico wordt er een buffer aangehouden. De gewenste solvabiliteitwordt het vereist vermogen genoemd. De benodigde buffers worden vastgesteld op basis van de door hetbestuur gewenste beleggingsmix in het komende jaar (strategische mix). Om risico’s af te dekken heeft hetfonds derivatencontracten afgesloten. Bij het bepalen van de vereiste buffers is hiermee rekening gehouden.

81

De tabel toont het tekort op FTK-grondslagen:

31-12-2019 31-12-2018Voorziening pensioenverplichtingen (FTK-waardering) 6.372.340 5.145.411Vereiste buffers: S1 Renterisico 214.192 274.735 S2 Risico zakelijke waarden 674.932 548.531 S3 Valutarisico 200.193 152.752 S4 Grondstoffenrisico - - S5 Kredietrisico 308.258 233.070 S6 Verzekeringstechnisch risico 244.296 197.735 S7 Liquiditeitsrisico - - S8 Concentratierisico - - S9 Operationeel risico - - S10 Actief beheer - - Diversificatie-effect -606.150 -516.456 Totaal S (vereiste buffers) 1.035.721 890.367

Vereist vermogen (art. 132 Pensioenwet) 7.408.061 6.035.778Aanwezig vermogen (totaal activa-schulden-bestemmingsreserve premiedepot) 5.886.894 4.975.662

Tekort -1.521.167 -1.060.116

Beleid en risicobeheerHet bestuur heeft beleid om risico’s te beheersen:

beleggingsbeleid;●

premiebeleid;●

toeslagbeleid.●

Het bestuur baseert het beleid op uitvoerige analyses van te verwachten ontwikkelingen van deverplichtingen en de financiële markten.

Het bestuur onderzoekt elk jaar hoe de verplichtingen en de financiële markten zich gaan ontwikkelen, enpast het beleid daarop aan. Dit komt terug in de beleggingsrichtlijnen die het bestuur ieder jaar vaststelt.Deze beleggingsrichtlijnen zijn de basis voor het beleggingsbeleid. De richtlijnen geven normen en limietenaan waarbinnen de uitvoering van het beleggingsbeleid moet gebeuren. Ze zijn gericht op het beheersenvan de volgende belangrijkste (beleggings)risico’s. Wij gebruiken derivaten om deze risico’s te beperken.

Marktrisico (S1-S4)Marktrisico is de kans op winst of verlies door een verandering van marktfactoren. Marktfactoren zijnbijvoorbeeld marktprijzen van aandelen, vastgoed en private equity (prijsrisico), maar ook valutakoersen(valutarisico) of rentes (renterisico).

82

De beleggingsdoelstellingen bepalen de beleggingsstrategie van het fonds. Door iedere dag debeleidskaders en richtlijnen voor de beleggingen te volgen probeert het fonds het marktrisico te beheersen.De complete marktposities worden iedere maand gerapporteerd aan het bestuur.

Renterisico (S1)Het renterisico is het risico van de wijziging van de waarden van de vastrentende waarden en depensioenverplichtingen door veranderingen in de marktrente. De rentegevoeligheid meten we met de‘duratie’. Dat is het gewogen gemiddelde van de looptijden van een verzameling vastrentende waarden. Deduratie geeft aan hoeveel procent de marktwaarde van een belegging of verplichting verandert als derentecurve verschuift. Een hoge duratie betekent dat een beleggingsportefeuille erg gevoelig is voorveranderingen in de rente.

31-12-2019 31-12-2018

1%

rentedalingWaarde

balanspost1%

rentestijging DuratieWaarde

balanspost DuratieDuratie van devastrentende waarden 4.223.795 3.670.038 3.222.008 13,2 3.146.805 12,5

Duratie van debeleggingsportefeuille (naderivaten)

6.628.514 5.984.578 5.466.257 9,9 5.018.647 9,3

Duratie van depensioenverplichtingen 8.145.480 6.372.340 5.077.943 23,6 5.145.411 23,0

Op de balansdatum is de gemiddelde looptijd (duratie) van de beleggingen veel korter dan de gemiddeldelooptijd van de verplichtingen. Dit heet een ‘duratie mismatch’. Bij een rentestijging zal de waarde van debeleggingen minder snel dalen dan de waarde van de verplichtingen (bij toepassing van de actuelemarktrentestructuur). Daardoor stijgt de dekkingsgraad. Bij een rentedaling stijgt de waarde van beleggingenminder snel dan de waarde van de verplichtingen. Daardoor daalt de dekkingsgraad.

BPF Schoonmaak probeert de duratie mismatch te verkleinen. Bijvoorbeeld door kortlopende obligaties tevervangen door langlopende obligaties. Het fonds doet dit ook door renteswaps te gebruiken. Zo’nrenteswap zorgt wel voor andere risico’s. Zoals het tegenpartijrisico en het liquiditeitsrisico. Hoe het fondsmet deze risico’s omgaat staat op pagina 85 en pagina 87.

De tabel toont de samenstelling van de vastrentende waarden naar resterende looptijd:

31-12-2019 31-12-2018Resterende looptijd < 1 jaar 182.713 5% 211.037 7%Resterende looptijd > 1 jaar < 5 jaar 505.179 14% 372.617 12%Resterende looptijd > 5 jaar 2.982.146 81% 2.563.151 81%

3.670.038 100% 3.146.805 100%

Risico zakelijke waarden (S2)Prijsrisico is een verandering van waarde door de ontwikkeling van marktprijzen. Verschillende factorenhebben invloed op die ontwikkeling: bijvoorbeeld een individuele belegging, de uitgevende instelling of

83

algemene factoren. BPF Schoonmaak waardeert alle beleggingen tegen reële waarde. Veranderingen vanwaarde verwerken we direct in het beleggingsresultaat. Daardoor zijn wijzigingen in marktomstandighedendirect zichtbaar. Het fonds vangt het prijsrisico op door beleggingen te spreiden.

Deze tabel geeft de verdeling van het belegd vermogen in vastgoed naar sectoren weer:

31-12-2019 31-12-2018Woningfondsen 330.732 71% 275.746 67%Winkelfondsen 113.093 24% 117.024 29%Kantorenfondsen 54 0% 371 0%Participaties in overige vastgoedfondsen 24.466 5% 16.142 4%

468.345 100% 409.283 100%

Bijna al het vastgoed (95 procent) is belegd binnen Europa. In 2018 was dat 97 procent.

Deze tabel toont de verdeling van de aandelenportefeuille naar sectoren:

31-12-2019 31-12-2018Overige dienstverlening 595.715 37% 450.862 36%Nijverheid en industrie 328.321 21% 263.452 21%Handel 304.066 19% 232.691 19%Financiële instellingen 278.839 18% 222.619 18%Beleggingsinstellingen 1.453 0% 1.987 0%Diversen 84.103 5% 70.560 6%

1.592.497 100% 1.242.171 100%

In deze tabel ziet u hoe de aandelenportefeuille verdeeld is over regio’s:

31-12-2019 31-12-2018Ontwikkelde markten: Noord-Amerika 866.028 54% 659.667 53%Europa 289.508 18% 235.892 19%Pacific 167.000 11% 140.168 11%Totaal ontwikkelde markten 1.322.536 83% 1.035.727 83%

Opkomende markten 269.961 17% 206.444 17%

1.592.497 100% 1.242.171 100%

84

De tabel toont de verdeling van de vastrentende waarden naar sectoren:

31-12-2019 31-12-2018Buitenlandse overheidsinstellingen 2.244.270 61% 1.886.264 60%Nederlandse overheidsinstellingen 443.484 12% 391.863 12%Financiële instellingen 511.236 14% 465.003 15%Industrie 273.741 8% 211.046 7%Andere instellingen 197.307 5% 192.629 6%

3.670.038 100% 3.146.805 100%

In deze tabel ziet u de verdeling van vastrentende waarden naar regio:

31-12-2019 31-12-2018Ontwikkelde markten 3.315.093 90% 2.887.903 92%Opkomende markten 354.945 10% 258.902 8%

3.670.038 100% 3.146.805 100%

BPF Schoonmaak belegt vooral in ontwikkelde markten, zoals Nederland, Duitsland en de Verenigde Staten.We beleggen ook in de regio’s Latijns-Amerika en Rusland. Dit zijn de opkomende markten.

Valutarisico (S3)Het fonds verkleint het valutarisico door valutatermijncontracten. Bij een aantal beleggingsfondsen wordtbinnen het beleggingsfonds de vreemde-valutapositie volledig afgedekt. Daardoor loopt het fonds voor diebeleggingen geen valutarisico. Deze beleggingen behandelen we als eurobeleggingen.

Een deel van de beleggingsportefeuille beleggen we buiten de euro in vreemde valuta. Eind 2019 is dat 30,9procent (2018: 28,2 procent). Van de belangrijkste valuta (Amerikaanse dollar, Britse pond en Japanse yen)wil het fonds 75 procent van de posities afdekken. Eind 2019 is 74,6 procent van de posities in deze drievaluta afgedekt (2018: 81,4 procent). Valuta-afdekking (en de aanpassing daarop) doen we aan het beginvan een kwartaal en niet tijdens een kwartaal.

Het fonds dekt het valutarisico van aandelenbeleggingen en obligaties in lokale valuta in opkomendemarkten niet af omdat dit meer kost dan dat het oplevert. Ook wordt het valutarisico van beleggingen inPrivate equity niet afgedekt omdat hier maar weinig in belegd wordt.

Na afdekking heeft het fonds nog een valutarisico op 15,7 procent (2018: 13,0 procent) van de totalebeleggingsportefeuille.

85

31-12-2019 31-12-2018

Voor

valutaderivaten Valutaderivatenpercentageafgedekt

Nettopositie navalutaderivaten

Nettopositie navalutaderivaten

Euro 4.095.095 913.405 5.008.500 4.366.146Amerikaanse dollar 1.031.119 -766.297 74% 264.822 145.649Britse pond 73.887 -57.712 78% 16.175 13.238Japanse yen 108.695 -81.528 75% 27.167 16.594Overige 621.156 621.156 478.922

5.929.952 7.868 5.937.820 5.020.549

In onderstaande tabel ziet u de (gemiddelde) koers van de belangrijkste vreemde valuta:

31-12-2019gemiddeld

2019 31-12-2018gemiddeld

2018Amerikaanse dollar 1,123 1,130 1,143 1,172Britse pond 0,847 0,870 0,898 0,893Japanse yen 121,988 123,700 125,421 130,345

Grondstoffenrisico (S4)Grondstoffenrisico is het risico van waardedalingen van de grondstofprijzen. BPF Schoonmaak belegt niet ingrondstoffen. Het fonds loopt hier dus geen risico.

Kredietrisico (S5)Kredietrisico is het risico dat het fonds financiële verliezen heeft door bijvoorbeeld een faillissement oftegenpartijen die niet kunnen betalen, terwijl het fonds wel vorderingen heeft. Voorbeelden zijn partijen dieobligatieleningen uitgeven, banken waar we deposito’s plaatsen of marktpartijen waarmee we over thecounter (OTC)-derivatenposities aangaan. Met beursgenoteerde derivaten lopen we bijna geen kredietrisico.

Dit risico verkleinen we door op totaalniveau limieten te stellen aan tegenpartijen. We kunnen bijhypothecaire geldleningen vragen om extra zekerheden (zoals onderpand). Ook kunnen we voorzichtigeverstrekkingsnormen opleggen bij hypothecaire geldleningen.

Onder kredietrisico valt ook het ‘settlementrisico’. Dit is het risico dat partijen, waarmee het fonds transactiesis aangegaan, hun tegenprestatie niet meer kunnen verrichten. Daardoor lijdt het fonds financiëleverliezen. Om het settlementrisico af te dekken belegt BPF Schoonmaak alleen in markten met eenbetrouwbaar systeem voor de afhandeling van transacties. Voordat we in nieuwe markten beleggen, doenwe hier onderzoek naar. Niet-beursgenoteerde beleggingen, vooral OTC-derivaten, doen we alleen metpartijen die ISDA/CSA-overeenkomsten hebben. Dat betekent dat posities van het fonds goed wordenafgedekt door onderpand.

86

In het overzicht ziet u de kredietwaardigheid van debiteuren van de vastrentende portefeuille:

31-12-2019 31-12-2018AAA 1.686.559 46% 1.492.926 47%AA+ 29.202 1% 32.449 1%AA 980.707 27% 839.840 27%AA- 53.062 1% 25.185 1%A+ 47.948 1% 37.194 1%A 66.464 2% 44.708 1%A- 85.649 2% 63.499 2%BBB+ 84.993 2% 61.653 2%BBB 128.954 4% 80.658 3%BBB- 51.286 1% 64.402 2%Lager dan BBB- 388.066 11% 335.110 11%Geen rating 67.148 2% 69.181 2%

3.670.038 100% 3.146.805 100%

De kredietwaardigheid bepalen we op basis van een gemiddelde van de beoordelingen vankredietbeoordelaars Standard & Poor’s, Moody’s en Fitch.

De regel ‘Geen rating’ bevat vooral leningen.

Verzekeringstechnische risico's (actuariële risico's) (S6) LanglevenrisicoLanglevenrisico is het risico dat deelnemers langer blijven leven dan verwacht. Bij het bepalen van devoorziening pensioenverplichtingen gaat het fonds uit van een gemiddelde levensverwachting. Alsdeelnemers langer leven dan verwacht is er onvoldoende pensioenvermogen opgebouwd voor de uitkeringvan de pensioenverplichtingen in de toekomst. BPF Schoonmaak gebruikt de Prognosetafel AG2018. Desterftekansen hebben we aangepast, omdat de sterfte van alle deelnemers en pensioengerechtigden binnenhet fonds afwijkt van de sterfte van de gehele Nederlandse bevolking. Dit is de zogenoemdeervaringssterfte.

OverlijdensrisicoWanneer een deelnemer overlijdt, moet het fonds mogelijk een nabestaandenpensioen toekennen. Dit heethet overlijdensrisico. Om dit risico te dekken houden we hiermee rekening in de premie.

ArbeidsongeschiktheidsrisicoWanneer een deelnemer arbeidsongeschikt wordt, hoeft hij voor het arbeidsongeschikte gedeelte geenpensioenpremie meer te betalen aan het fonds. De pensioenopbouw wordt dan voor dat deel voortgezet. Hij

87

heeft mogelijk ook nog recht op arbeidsongeschiktheidspensioen. Dit is het arbeidsongeschiktheidsrisico.Hiervoor moeten we voorzieningen treffen en brengen we een risicopremie in rekening. Het verschil tussende risicopremie en de werkelijke kosten verwerken we in het resultaat. De actuariële uitgangspunten voor derisicopremie herzien we regelmatig.

Het beleid van BPF Schoonmaak is om het overlijdens- en arbeidsongeschiktheidsrisico niet teherverzekeren.

IndexatierisicoHet bestuur van het fonds streeft ernaar het pensioen te indexeren. Dit kan alleen als het fonds genoeg geldheeft. Dat hangt af van de ontwikkelingen in inflatie, bevolkingsopbouw, de rente en het rendement. Wehouden hierbij rekening met de strategische beleggingsmix 2019. De indexatietoezegging is voorwaardelijk.

Het indexatiebeleid vindt u op pagina 19.

Liquiditeitsrisico (S7)Liquiditeitsrisico is het risico dat we beleggingen niet op tijd en/of niet tegen een aanvaardbare prijs kunnenomzetten in liquide middelen. Liquide middelen zijn de geldmiddelen waarover we onmiddellijk kunnenbeschikken. Mogelijk kan het fonds hierdoor op korte termijn niet aan zijn verplichtingen voldoen. Liquiditeitsrisico is een kortetermijnrisico. De andere risico’s zijn vooral langeretermijnrisico’s (solvabiliteit).

Het liquiditeitsrisico beheersen we door voldoende ruimte te nemen voor liquiditeitsposities in hetstrategische en tactische beleggingsbeleid. Ook houden we rekening met de directe beleggingsopbrengstenen met andere inkomsten, zoals premies. BPF Schoonmaak heeft genoeg obligaties die direct zonderwaardeverlies kunnen worden omgezet in geldmiddelen. Zo kunnen we een eventuele onvoorziene uitstroomvan geldmiddelen financieren.

Concentratierisico (S8)Concentratierisico’s kunnen optreden als activa en passiva niet goed gespreid zijn over regio’s, economischesectoren of tegenpartijen. Wij beheersen dit risico doordat we er op letten dat binnen elke soort beleggingenniet te veel dezelfde beleggingen zijn. Elke maand kijken we in de risicorapportage of dit nog steeds klopt.Voor de staatsobligaties van Nederland, Frankrijk en Duitsland accepteren we het als daar grote posten zijn.

Grote posten kunnen een concentratierisico vormen. Eerst moeten we bepalen welke posten groot zijn.Daarvoor tellen we per beleggingscategorie alle instrumenten met dezelfde debiteur op. Elke post die meerdan 5 procent van de totale beleggingsportefeuille of de beleggingscategorie is, is een grote post.

88

Dit zijn de grote posten op 31 december 2019:

31-12-2019 31-12-2018Staatsobligaties Duitsland 1.114.074 968.426Staatsobligaties Frankrijk 673.867 561.430Staatsobligaties Nederland 434.211 385.229

Operationeel risico (S9)Het fonds loopt operationeel risico als:

transacties niet goed worden afgewikkeld;●

gegevens niet goed worden verwerkt;●

informatie verloren gaat;●

er fraude wordt gepleegd.●

Het fonds probeert deze risico’s onder controle te houden door hoge kwaliteitseisen aan deuitvoeringsorganisaties te stellen. Het bestuur controleert regelmatig of de uitvoeringsorganisaties zichhouden aan deze kwaliteitseisen.

Actief beheer (S10)Het actief beheerrisico is het risico dat ontstaat als afwijkende posities in aandelen worden ingenomen tenopzichte van de strategische portefeuille. BPF Schoonmaak maakt weinig gebruik van actief beheer.Hierdoor hoeft het fonds geen buffer voor actief beheer aan te houden.

Specifieke financiële instrumenten (derivaten)Voor de uitvoering van het beleggingsbeleid gebruikt BPF Schoonmaak ook financiële derivaten. Financiëlederivaten zijn beleggingsinstrumenten waarvan de waarde gebaseerd is op de waarde van een ander goed.Het andere goed heet ook wel de onderliggende waarde. Het fonds gebruikt derivaten alleen als dit passendis binnen het algemene beleggingsbeleid. Het bestuur stelt grenzen (limieten) vast. Het risicoprofiel (inclusiefde economische effecten van derivaten) en de samenstelling van de portefeuille moeten binnen dezegrenzen blijven.

BPF Schoonmaak gebruikt derivaten vooral om het valutarisico en het renterisico af te dekken. Een van debelangrijkste risico’s bij derivaten is het kredietrisico. Dit is het risico dat tegenpartijen niet aan hunbetalingsverplichtingen kunnen voldoen. We verkleinen dit risico door alleen transacties aan te gaan metbetrouwbare partijen. Ook werken we zoveel mogelijk met onderpand.

Het fonds gebruikt de volgende financiële derivaten:

Futures●

Dit zijn standaard beursgenoteerde instrumenten waarmee het fonds snel posities kan wijzigen.Valutatermijncontracten●

Dit zijn contracten die het fonds met individuele banken afsluit. De partijen spreken af om valuta teverkopen en andere valuta aan te kopen. De prijs en de datum zijn van tevoren vastgesteld. Metvalutatermijncontracten kunnen we valutarisico’s afdekken.Renteswaps●

89

Dit zijn contracten met individuele banken. De partijen spreken af om rentebetalingen over een nominalehoofdsom uit te wisselen. Met swaps kan het fonds de rentegevoeligheid van de portefeuille beïnvloeden.

De tabel geeft inzicht in de posities van de renteswaps:

Contractomvangontvangst vaste

rente

Contractomvangbetaling vaste

rente

Reëlewaarde

activa

Reëlewaardepassiva

Stand 31 december 2019 293.250 -120.000 110.038 548Stand 31 december 2018 253.250 -120.000 57.727 2.758

Bij de renteswaps wordt een rente met een vast percentage geruild met een rente met een variabelpercentage. Het fonds sluit swapcontracten af waarbij een vaste rente ontvangen wordt en een variabelerente betaald wordt (linkerkolom Contractomvang in de tabel). Het fonds sluit ook swapcontracten af waarbijeen vaste rente betaald wordt en een variabele rente ontvangen wordt (rechterkolom Contractomvang in detabel).

Op sommige derivaten ontvangen of betalen we tijdelijk onderpand. Dit is een zekerheid voor de waarde vande derivaten. Per eind 2019 hadden we 113.438 (2018: 59.215) ontvangen aan onderpand in geld. Hierstond een nettowaarde van de swaps van 109.490 positief tegenover (2018: 54.969 positief). Ook haddenwe eind 2019 onderpand in stukken ontvangen voor 8.342 (2018: 7.793 aan stukken uitgeleend).

De tabel geeft inzicht in de posities van de valutatermijncontracten en futures:

Type contract Contractomvang

Reëlewaarde

activa

Reëlewaardepassiva

Stand per 31 december 2019

Valutatermijncontracten 906.529 9.092 1.224Futures 34.205 - -

Stand per 31 december 2018

Valutatermijncontracten 756.290 1.609 9.759Futures 41.405 - -

SysteemrisicoSysteemrisico is het risico dat het wereldwijde financiële systeem (de internationale markten) niet langergoed werkt. Hierdoor zijn beleggingen van het fonds niet langer te verkopen en verliezen ze zelfs (tijdelijk)hun waarde. Dit risico kan het fonds niet beheersen.

Verbonden partijenEr zijn veel mensen die direct te maken hebben met het fonds, zoals bestuursleden en leden van hetverantwoordingsorgaan. Wij noemen deze mensen verbonden partijen. Alle transacties met deze verbondenpartijen gebeuren onder normale marktomstandigheden.

90

Belangrijke gebeurtenissen na balansdatum

De Corona uitbraak heeft een grote impact op de maatschappij, onze sector en op ons pensioenfonds.Mensen die dat kunnen werken vanuit huis. Het gevolg is dat veel van de opdrachten van deschoonmaakbedrijven verdwijnen. Dat betekent dat deze bedrijven het moeilijk hebben om depensioenpremies aan het pensioenfonds te betalen.

Ook het bestuur van het fonds en de mensen bij de bedrijven die het fonds bij de dienstverleningondersteunen, werken vanuit huis. Samen met deze uitvoerders, APG en Achmea IM, hebben wemaatregelen genomen, zodat onze belangrijke processen zoals het betalen van pensioen en het ontvangenvan premie en het beleggen van ons geld doorgaan. Vanaf half maart 2020 doen de mensen dezeprocessen bijna allemaal vanaf thuis.

Het bestuur heeft een crisisteam opgesteld dat gedurende de Corona uitbraak toezicht houdt op deuitvoering van de dienstverlening en besluiten voorbereidt wanneer dat nodig is. Op dit moment hebben deuitvoerders alle noodzakelijke acties genomen om de dienstverlening gewoon te kunnen uitvoeren.

Om de bedrijven die pensioenpremies aan ons betalen te helpen, heeft het bestuur van het fonds beslotendat ze 30 dagen later hun pensioenpremie kunnen betalen. Omdat het verschil tussen de maandelijksepremie-inkomsten en de maandelijkse pensioenbetalingen erg groot is, levert dat op korte termijn geen risicoop. We denken dat het fonds de pensioenen kan betalen uit de premies die we maandelijks ontvangen.

De financiële markten bewegen dagelijks sterk. De beleggingen zijn sinds de start van de uitbraak enormgedaald en er is weinig zicht op een langdurig herstel; ook de rente is gedaald. De dekkingsgraad is hierdoorverder gedaald. Ook kan het zijn dat werkgevers minder premie kunnen betalen en dat we daarom mindergeld binnen krijgen. En door de Corona uitbraak kan het zijn dat er meer deelnemers van ons fonds sterven;hierdoor kan het zijn dat we meer pensioen gaan betalen aan nabestaanden, of juist minder als diedeelnemers geen nabestaanden hebben. Als de situatie zich niet herstelt, kan dat begin 2021 tot groteaanpassing van de pensioenen leiden. In maart 2021 gaan we besluiten of we de pensioenen moetenverlagen. Daarvoor moeten we de dekkingsgraad van eind 2020 weten.

Onze beleggingsportefeuille wordt hard geraakt. Niet alleen de waarde van de beleggingen maar ook desamenstelling. Elk jaar besluiten we hoe de samenstelling van de portefeuille moet zijn. We passen deportefeuille daarna aan. Dit doen we altijd op 1 april. Dat proces noemen we herbalanceren. Dat was dit jaarniet mogelijk. Het was niet mogelijk om staatsobligaties en andere beleggingen te verkopen. Hierdoorkonden we ook geen aandelen kopen. Het bestuur heeft besloten om de herbalancering uit te stellen van 1april naar 1 mei. En om in de tussentijd te kijken of er mogelijkheden zijn om bepaalde onderdelen van deportefeuille aan te passen.

91

Toelichting op de staat van baten en lasten

(Bedragen in duizenden euro's, tenzij anders aangegeven)

7 Premiebijdragen voor risico pensioenfonds

2019 2018Werknemersgedeelte 118.423 110.354Werkgeversgedeelte 112.675 104.997 231.098 215.351

Ingekochte VPL-aanspraken (inclusief solvabiliteitsopslag) 25.003 24.010

256.101 239.361

De premiebijdrage van werkgevers en werknemers is 20,1 procent (2018: 20,1 procent) van depensioengrondslag. Daarnaast betalen werkgevers nog 1,3 procent (2018: 1,3 procent) premie voor deovergangsregeling. Deze premie wordt niet als premiebijdrage voor risico pensioenfonds gepresenteerd.

De ontvangen gelden voor de overgangsregeling worden opgenomen onder Overige schulden enoverlopende passiva als Schuld overgangsregeling. De aan de deelnemers toegekende VPL-rechten wordenals bedrag op de Schuld overgangsregeling in mindering gebracht en als premiebaten opgenomen.

Volgens artikel 130 van de Pensioenwet moeten pensioenfondsen drie soorten premies in de jaarrekeningopnemen:

zuivere kostendekkende premie;●

gedempte kostendekkende premie;●

feitelijke premie.●

De omvang van deze premies is als volgt:

2019 2018Zuivere kostendekkende premie 316.041 284.260Feitelijke premie 231.098 215.351Gedempte kostendekkende premie 227.865 204.495

De zuivere kostendekkende premie is gebaseerd op de marktrente (nominale rentetermijnstructuur van 1januari 2019 gepubliceerd door DNB). De zuivere kostendekkende premie is de minimale premie die hetfonds nodig heeft om de pensioenregeling uit te voeren. De zuivere kostendekkende premie kan sterkschommelen, door uitschieters in rente en rendement. Daarom stelt een fonds ook een stabielere gedemptekostendekkende premie vast. Het bestuur heeft de gedempte kostendekkende premie vastgesteld op basisvan een verwacht reëel rendement van 2,30 procent (2018: 2,39 procent).

Voor inkoop van pensioen is een premie benodigd. Deze premie is gelijk aan de gedempte kostendekkendepremie. Door de deelnemers word een feitelijke premie betaald. Het verschil tussen de feitelijke premie en

92

de gedempte kostendekkende premie is aan het premiedepot toegevoegd.

Het fonds past geen premiekortingen en/of premieopslagen toe.

De premie over het boekjaar is als bate verantwoord.

De tabellen hieronder laten zien hoe de zuivere kostendekkende premie en de gedempte kostendekkendepremie zijn samengesteld:

Zuivere kostendekkende premie

2019 2018Kosten pensioenopbouw 255.762 227.864Pensioenuitvoeringskosten 17.358 15.933Mutatie dekking voor excassokosten in Technische voorzieningen -1.326 -1.236Solvabiliteitsopslag 44.247 41.699

316.041 284.260

Gedempte kostendekkende premie

2019 2018Kosten pensioenopbouw 211.833 189.798Pensioenuitvoeringskosten 17.358 15.933Mutatie dekking voor excassokosten in Technische voorzieningen -1.326 -1.236

227.865 204.495

93

8 Beleggingsresultaten voor risico pensioenfonds De beleggingsresultaten voor risico pensioenfonds over 2019 zijn:

Directe

beleggingsopbrengstenIndirecte

beleggingsopbrengstenKosten

vermogensbeheerTotaal2019

Vastgoedbeleggingen 7.034 36.596 -103 43.527Aandelen 32.103 321.684 -786 353.001Vastrentende waarden 55.457 293.219 -1.883 346.793Derivaten 6.704 18.201 -888 24.017Overige beleggingen 365 271 -118 518 101.663 669.971 -3.778 767.856

Valutakoersverschillen - -2.681 - -2.681

101.663 667.290 -3.778 765.175

Onttrekking rendementaan Schuldovergangsregeling

-2.151

763.024

De beleggingsresultaten voor risico pensioenfonds over 2018 zijn:

Directe

beleggingsopbrengstenIndirecte

beleggingsopbrengstenKosten

vermogensbeheerTotaal2018

Vastgoedbeleggingen 10.968 35.942 -100 46.810Aandelen 31.137 -96.399 -810 -66.072Vastrentende waarden 58.147 29.528 -2.278 85.397Derivaten 6.093 -49.027 -848 -43.782Overige beleggingen 105 1.713 -179 1.639 106.450 -78.243 -4.215 23.992

Valutakoersverschillen - 8.978 - 8.978

106.450 -69.265 -4.215 32.970

Toevoeging rendementaan Schuldovergangsregeling

388

33.358

De kosten van vermogensbeheer bedragen 3.778 (2018: 4.215). Deze kosten bestaan vooral uitvergoedingen voor het beheer en bewaarloon.

Transactiekosten (aan- en verkoopkosten) zijn gesaldeerd met de beleggingsopbrengsten. Detransactiekosten voor de directe beleggingen (die door BPF Schoonmaak zelf worden betaald) zijn 639

94

(2018: 1.288). Deze transactiekosten zijn onderdeel van de totale transactiekosten van 1.313 (2018: 3.584)die we in het uitgebreide kostenoverzicht in het bestuursverslag laten zien. In dat totaal zijn ook schattingenopgenomen. 9 Overige baten

2019 2018Rente 1.064 801Overige baten 1.184 870

2.248 1.671

10 Pensioenuitkeringen

2019 2018Ouderdomspensioen 47.800 43.783Partnerpensioen 7.798 7.550Arbeidsongeschiktheidspensioen 1.417 1.347Wezenpensioen 294 295Overig 3 7Afkopen 8.872 8.698

66.184 61.680

Afkopen is het in één keer uitbetalen van kleine pensioenen. Dat doen we als pensioenen lager zijn dan dewettelijke afkoopgrens van 484 euro per jaar (2018: 474 euro per jaar). In 2018 kochten we ook kleinepensioenen van gewezen deelnemers af. Dit waren pensioenen lager dan 114 euro per jaar. Sinds 2019vallen deze onder de Wet waardeoverdracht klein pensioen. Deze kleine pensioenen worden vanaf 2019overgedragen aan de nieuwe pensioenuitvoerder.

11 Pensioenuitvoeringskosten

2019 2018Administratiekosten 15.636 14.333Bestuurskosten 691 614Contributies en bijdragen 613 582Controle- en advieskosten (exclusief accountantskosten) 330 292Accountantskosten 64 78Overig 24 33

17.358 15.932

95

Aantal personeelsledenHet fonds heeft net als vorig boekjaar niemand in dienst. BPF Schoonmaak besteedt de pensioenuitvoeringvolledig uit aan APG Rechtenbeheer N.V.

BestuurskostenBestuurskosten zijn de vergoedingen voor het werk dat hoort bij de bestuurs- en commissievergaderingen.De vergoedingen bestaan uit:

2019 2018Kosten uitvoerend bestuurders 353 268Beloning niet uitvoerend bestuurders 226 229Kosten auditcommissie 23 54Vacatiegelden verantwoordingsorgaan 35 39Opleidingskosten 34 15Reis- en verblijfkosten 20 9

691 614

AccountantskostenDe accountantskosten kunnen we onderverdelen in:

2019 2018Controle van de jaarrekening 56 78Andere controleopdrachten 8 -Fiscale advisering - -Andere niet-controleopdrachten - -

64 78

12 Mutatie voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds RentetoevoegingDe pensioenverplichtingen zijn verlaagd met een negatieve rente van 0,235 procent (2018: 0,260 procentnegatief), dat is -11.965 euro (2018: -12.336 euro). Het rentepercentage is afgeleid van de eenjaarsrente uitde rentetermijnstructuur aan het begin van het boekjaar. DNB publiceert deze rentetermijnstructuur.

Wijziging marktrenteDoor de wijziging van de rentetermijnstructuur is de voorziening 1.017.990 euro gestegen (2018: 263.137).

96

Overige wijzigingen in de voorziening pensioenverplichtingen

2019 2018

Wijzigingen door kanssystemen en overige

Sterfte -5.638 -5.864Arbeidsongeschiktheid 6.650 3.801Mutaties -3.606 -5.578Totaal wijzigingen door kansystemen en overige -2.594 -7.641

Wijzigingen overige actuariële uitgangspunten 22.861 -80.002

Totaal overige wijzigingen 20.267 -87.643

De wijziging overige actuariële uitgangspunten in 2019 bestond onder andere uit de wijziging van deexcasso-opslag van 2,0 procent naar 2,2 procent van de voorziening pensioenverplichtingen. Hierdoor steegde voorziening met 12.350.

De IBNR-reserve wijzigde doordat in 2019 is besloten om de premie voor premievrijstelling bijarbeidsongeschiktheid te verhogen van 1,8 procent naar 2,5 procent van de pensioengrondslagsom. Ook dewaardering van de voorziening op de rentetermijnstructuur van eind 2019 zorgde voor een hogere IBNR-reserve. In totaal steeg de IBNR-reserve met 11.982.

Door de wijziging van de partnerfrequenties daalde de voorziening met 1.471.

In totaal steeg de voorziening in 2019 door de veranderingen in de actuariële grondslagen met 20.267.

De wijziging overige actuariële uitgangspunten in 2018 bestond onder andere uit het gebruik van een andereprognosetafel. Doordat we per eind 2018 Prognosetafel AG2018 gebruiken in plaats van PrognosetafelAG2016 daalde de voorziening met 92.462.

In 2018 is verder besloten om de premie voor premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid per 1 januari 2019te verhogen van 1,2% van de pensioengrondslagsom naar 1,8% van de pensioengrondslagsom. Dit leiddetot een verhoging van de IBNR-reserve. Deze toename bedroeg 12.460.

In totaal daalde de voorziening in 2018 door de veranderingen in actuariële grondslagen met 80.002.

Wijzigingen door overdracht van rechten

2019 2018Toekenning 7.802 12.807Onttrekking -16.641 -10.485

-8.839 2.322

97

13 Saldo overdracht van rechten

2019 2018Inkomende waardeoverdrachten -6.404 -12.686Uitgaande waardeoverdrachten 15.573 10.532

9.169 -2.154

Nieuwe deelnemers hebben vaak al pensioen opgebouwd bij een ander pensioenfonds. Ze kunnen ditpensioen meenemen. Ook kunnen ex-deelnemers het pensioen dat ze bij ons hebben opgebouwdmeenemen naar een ander pensioenfonds. Dit heet waardeoverdracht. Bij een inkomendewaardeoverdracht krijgen we geld: we ontvangen de contante waarde van premievrije pensioenaanspraken,die deelnemers tot de ontslagdatum bij het pensioenfonds of de pensioenverzekeraar van de vorigewerkgever hebben opgebouwd. Met de ontvangen koopsommen kopen we pensioenaanspraken in. Bij eenuitgaande waardeoverdracht gaat er geld uit: de contante waarde van premievrije pensioenaanspraken diedeelnemers tot de ontslagdatum hebben opgebouwd maken we over aan het pensioenfonds of depensioenverzekeraar van de nieuwe werkgever.

In de Pensioenwet staat dat deelnemers geen nieuwe waardeoverdrachten meer mogen doen als dedekkingsgraad van het fonds lager is dan 100 procent. Sinds eind januari 2019 is onze dekkingsgraad lagerdan 100 procent.

Sinds 2019 worden kleine pensioenen van gewezen deelnemers niet meer afgekocht. Het gaat hier ompensioenen lager dan 114 euro per jaar. Deze pensioenen vallen nu onder de Wet waardeoverdracht kleinpensioen. Daarom worden ze overgedragen aan de nieuwe pensioenuitvoerder. 14 Overige lasten

2019 2018Dotatie voorziening dubieuze debiteuren 887 1.673Overige lasten 6 22

893 1.695

BelastingenBPF Schoonmaak hoeft geen vennootschapsbelasting te betalen.

98

Vaststelling van het jaarverslag door het bestuur

Het bestuur van Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Schoonmaak- en Glazenwassersbedrijf heefthet jaarverslag 2019 op 3 juni 2020 in Amsterdam vastgesteld en ondertekend.

Cathrin van der WerfRenate BosDaan MuusersHarm RoetenEvelyne SimonsRuud SprenkelsAnita JharapWalther Schapendonk-van HorneTarik Uçar

99

Overige gegevens

100

Statutaire regeling voor de bestemming van het saldo van baten enlasten

De statuten van het fonds zeggen niets over de bestemming van het saldo van baten en lasten.

101

Actuariële verklaring

OpdrachtDoor Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Schoonmaak- en Glazenwassersbedrijf te Utrecht is aanMercer (Nederland) B.V. de opdracht verleend tot het afgeven van een actuariële verklaring als bedoeld inde Pensioenwet over het boekjaar 2019.

OnafhankelijkheidAls waarmerkend actuaris ben ik onafhankelijk van Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor hetSchoonmaak- en Glazenwassersbedrijf, zoals vereist conform artikel 148 van de Pensioenwet. Ik verrichtgeen andere werkzaamheden voor het pensioenfonds, anders dan de werkzaamheden uit hoofde van deactuariële functie. Omdat Mercer (Nederland) B.V. beschikt over een door de toezichthouder goedgekeurdegedragscode, is het toegestaan dat andere actuarissen en deskundigen aangesloten bij Mercer (Nederland)B.V. wel andere werkzaamheden verrichten voor het pensioenfonds.

GegevensDe gegevens waarop mijn onderzoek is gebaseerd, zijn verstrekt door en tot stand gekomen onder deverantwoordelijkheid van het bestuur van het pensioenfonds. Voor de toetsing van de technischevoorzieningen en voor de beoordeling van de vermogenspositie heb ik mij gebaseerd op de financiëlegegevens die ten grondslag liggen aan de jaarrekening.

Afstemming accountantOp basis van de door mij en de accountant gehanteerde Handreiking heeft afstemming plaatsgevonden overde werkzaamheden en de verwachtingen bij de controle van het boekjaar. Voor de toetsing van detechnische voorzieningen en voor de beoordeling van de vermogenspositie als geheel heb ik de materialiteitbepaald op € 12,7 miljoen. Met de accountant ben ik overeengekomen om geconstateerde afwijkingenboven €1,25 miljoen te rapporteren. Deze afspraken zijn vastgelegd en de uitkomsten van mijn bevindingenzijn met de accountant besproken.

Ik heb voorts gebruik gemaakt van de door de accountant in het kader van de jaarrekeningcontroleonderzochte basisgegevens. De accountant van het pensioenfonds heeft mij geïnformeerd over zijnbevindingen ten aanzien van de betrouwbaarheid (materiële juistheid en volledigheid) van de basisgegevensen de overige uitgangspunten die voor mijn oordeel van belang zijn.

WerkzaamhedenTer uitvoering van de opdracht heb ik, conform mijn wettelijke verantwoordelijkheid zoals beschreven inartikel 147 van de Pensioenwet, onderzocht of is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van dePensioenwet. De door het pensioenfonds verstrekte basisgegevens zijn zodanig dat ik die gegevens alsuitgangspunt van de door mij beoordeelde berekeningen heb aanvaard.

Als onderdeel van de werkzaamheden voor de opdracht heb ik onder meer onderzocht of:

de technische voorzieningen, het minimaal vereist eigen vermogen en het vereist eigen vermogen●

toereikend zijn vastgesteld;de kostendekkende premie voldoet aan de gestelde wettelijke vereisten;●

het beleggingsbeleid in overeenstemming is met de prudent-person regel.●

102

Voorts heb ik mij een oordeel gevormd over de vermogenspositie van het pensioenfonds. Daarbij heb ik mijgebaseerd op de tot en met balansdatum aangegane verplichtingen en de op dat moment aanwezigemiddelen en is mede het financieel beleid van het pensioenfonds in aanmerking genomen.Mijn onderzoek heb ik zodanig uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat deresultaten geen onjuistheden van materieel belang bevatten.

De beschreven werkzaamheden en de uitvoering daarvan zijn in overeenstemming met de binnen hetKoninklijk Actuarieel Genootschap geldende normen en gebruiken, en vormen naar mijn mening eendeugdelijke grondslag voor mijn oordeel.

OordeelDe technische voorzieningen zijn, overeenkomstig de beschreven berekeningsregels en uitgangspunten, alsgeheel bezien, toereikend vastgesteld. Het eigen vermogen van het pensioenfonds is op de balansdatumlager dan het wettelijk minimaal vereist eigen vermogen.

Met inachtneming van het voorafgaande heb ik mij ervan overtuigd dat is voldaan aan de artikelen 126 tot enmet 140 van de Pensioenwet, met uitzondering van de artikelen 131, 132 en 133 waaraan niet wordtvoldaan omdat er sprake is van een negatief eigen vermogen.

De beleidsdekkingsgraad van het pensioenfonds op balansdatum is lager dan de dekkingsgraad bij hetminimaal vereist eigen vermogen. Deze situatie bestaat voor vijf achtereenvolgende jaareinden. Indien debeleidsdekkingsgraad en de feitelijke dekkingsgraad eind 2020 beide lager zijn dan het niveau van dedekkingsgraad bij het minimaal vereist eigen vermogen, zal per 31 december 2020 bij ongewijzigde wet- enregelgeving gekort moeten worden.

Mijn oordeel over de vermogenspositie van Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Schoonmaak- enGlazenwassersbedrijf is gebaseerd op de tot en met balansdatum aangegane verplichtingen en de op datmoment aanwezige middelen. De vermogenspositie is naar mijn mening slecht, omdat het aanwezig eigenvermogen lager is dan het minimaal vereist eigen vermogen. In het kader van dit oordeel wijs ik op deontwikkelingen na balansdatum als gevolg van de Coronacrisis, zoals die door het pensioenfonds in hetjaarverslag zijn toegelicht.

Amstelveen, 3 juni 2020

Drs. K. Kusters-van Meurs AAG

verbonden aan Mercer (Nederland) B.V.

103

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

Aan: het bestuur van Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Schoonmaak- en Glazenwassersbedrijf

Verklaring over de in het jaarverslag opgenomen jaarrekening 2019

Ons oordeelWij hebben de jaarrekening 2019 van Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Schoonmaak- enGlazenwassersbedrijf te Amsterdam gecontroleerd.

Naar ons oordeel geeft de in dit jaarverslag opgenomen jaarrekening een getrouw beeld van de grootte ende samenstelling van het vermogen van Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Schoonmaak- enGlazenwassersbedrijf op 31 december 2019 en van het resultaat over 2019, in overeenstemming met Titel 9Boek 2 BW.

De jaarrekening bestaat uit:

de balans per 31 december 2019;●

de staat van baten en lasten over 2019;●

de toelichting met een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere●

toelichtingen.

De basis voor ons oordeelWij hebben onze controle uitgevoerd volgens het Nederlands recht, waaronder ook de Nederlandsecontrolestandaarden vallen. Onze verantwoordelijkheden op grond hiervan zijn beschreven in de sectieOnze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening.

Wij zijn onafhankelijk van Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Schoonmaak- enGlazenwassersbedrijf (hierna: de stichting) zoals vereist in de Wet toezicht accountantsorganisaties (Wta),de Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assurance-opdrachten (ViO) en andere voorde opdracht relevante onafhankelijkheidsregels in Nederland. Verder hebben wij voldaan aan deVerordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA).

Wij vinden dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor onsoordeel.

Materialiteit

104

Wij houden ook rekening met afwijkingen en/of mogelijke afwijkingen die naar onze mening voor degebruikers van de jaarrekening om kwalitatieve redenen materieel zijn.

Wij zijn met het bestuur overeengekomen dat wij aan het bestuur tijdens onze controle geconstateerdeafwijkingen boven de € 1,25 miljoen rapporteren alsmede kleinere afwijkingen die naar onze mening omkwalitatieve redenen relevant zijn.

Reikwijdte van de controleStichting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Schoonmaak- en Glazenwassersbedrijf kent een aantalactiviteiten, welke grotendeels zijn uitbesteed aan externe serviceorganisaties. De financiële informatie vanhet geheel van deze activiteiten is opgenomen in de jaarrekening van de stichting.

De controle heeft zich met name gericht op de significante activiteiten:

vermogensbeheer;●

pensioenbeheer;●

actuariaat;●

financiële administratie;●

bestuur en toezicht.●

Wij hebben gebruikgemaakt van andere accountants bij de controle van de activiteiten inzakevermogensbeheer, pensioenbeheer, actuariaat en financiële administratie en de daaruit voortkomendefinanciële informatie die is gebruikt voor het opmaken van de jaarrekening. Gegeven onzeeindverantwoordelijkheid voor het oordeel hebben wij de aard en omvang bepaald van de uit te voerenwerkzaamheden, rekening houdend met omvang en risicoprofiel van deze activiteiten, en deze vastgelegd ininstructies. Daarnaast hebben wij een kwaliteitsreview uitgevoerd van de uitgevoerde werkzaamheden en deuitkomsten daarvan.

Door bovengenoemde werkzaamheden bij de significante activiteiten, gecombineerd met zelfstandigverrichte werkzaamheden, hebben wij voldoende en geschikte controle-informatie met betrekking tot definanciële informatie van het geheel verkregen om een oordeel te geven over de jaarrekening.

De kernpunten van onze controleIn de kernpunten van onze controle beschrijven wij zaken die naar ons professionele oordeel het meestbelangrijk waren tijdens onze controle van de jaarrekening. De kernpunten van onze controle hebben wij methet bestuur gecommuniceerd, maar vormen geen volledige weergave van alles wat is besproken.

Wij hebben onze controlewerkzaamheden met betrekking tot deze kernpunten bepaald in het kader van dejaarrekeningcontrole als geheel. Onze bevindingen ten aanzien van de individuele kernpunten moeten in datkader worden bezien en niet als afzonderlijke oordelen over deze kernpunten.

105

106

107

108

Benadrukking van de gevolgen van de Corona-uitbraak voor het pensioenfondsDe ontwikkelingen rondom het Corona (Covid-19) virus hebben grote invloed op de gezondheid van mensenen onze samenleving en daarbij ook op de operationele en financiële prestaties van organisaties en debeoordeling van de mogelijkheid om de continuïteit te handhaven. De jaarrekening en onzecontroleverklaring daarbij zijn gebaseerd op de condities op het moment dat deze zijn opgemaakt. Desituatie verandert van dag tot dag.

Ook Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Schoonmaak- en Glazenwassersbedrijf heeft te maken metde gevolgen zoals uiteen zijn gezet in het bestuursverslag in ‘Een blik op de toekomst’ en in de toelichting opde jaarrekening onder ‘Belangrijke gebeurtenissen na balansdatum’. Wij vestigen de aandacht op dezeuiteenzettingen. Ons oordeel is niet aangepast als gevolg van deze aangelegenheid.

109

Verklaring over de in het jaarverslag opgenomen andere informatieNaast de jaarrekening en onze controleverklaring daarbij, omvat het jaarverslag andere informatie, diebestaat uit:

het verslag bestuur, inclusief het woord van het bestuur●

de overige gegevens●

de andere informatie, bestaande uit de belangrijke cijfers, organisatie, oordeel van het●

verantwoordingsorgaan en de bijlage.

Op grond van onderstaande werkzaamheden zijn wij van mening dat de andere informatie:

met de jaarrekening verenigbaar is en geen materiële afwijkingen bevat●

alle informatie bevat die op grond van Titel 9 Boek 2 BW is vereist●

Wij hebben de andere informatie gelezen en hebben op basis van onze kennis en ons begrip, verkregenvanuit de jaarrekeningcontrole of anderszins, overwogen of de andere informatie materiële afwijkingenbevat. Met onze werkzaamheden hebben wij voldaan aan de vereisten in Titel 9 Boek 2 BW en deNederlandse Standaard 720. Deze werkzaamheden hebben niet dezelfde diepgang als onzecontrolewerkzaamheden bij de jaarrekening.

Het bestuur is verantwoordelijk voor het opstellen van de andere informatie, waaronder het verslag van hetbestuur en de overige gegevens in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.

Beschrijving van verantwoordelijkheden voor de jaarrekening

Verantwoordelijkheden van het bestuur voor de jaarrekeningHet bestuur is verantwoordelijk voor het opmaken en getrouw weergeven van de jaarrekening inovereenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. In dit kader is het bestuur verantwoordelijk voor een zodanigeinterne beheersing die het bestuur noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk temaken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fouten of fraude.

Bij het opmaken van de jaarrekening moet het bestuur afwegen of de stichting in staat is om haarwerkzaamheden in continuïteit voort te zetten. Op grond van genoemd verslaggevingsstelsel moet hetbestuur de jaarrekening opmaken op basis van de continuïteitsveronderstelling, tenzij het bestuur hetvoornemen heeft om de stichting te liquideren of de activiteiten te beëindigen of als beëindiging het enigerealistische alternatief is. Het bestuur moet gebeurtenissen en omstandigheden waardoor gerede twijfel zoukunnen bestaan of de stichting haar activiteiten in continuïteit kan voortzetten, toelichten in de jaarrekening.

Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekeningOnze verantwoordelijkheid is het zodanig plannen en uitvoeren van een controleopdracht dat wij daarmeevoldoende en geschikte controle-informatie verkrijgen voor het door ons af te geven oordeel.

Onze controle is uitgevoerd met een hoge mate maar geen absolute mate van zekerheid waardoor hetmogelijk is dat wij tijdens onze controle niet alle materiële fouten en fraude ontdekken.

110

Afwijkingen kunnen ontstaan als gevolg van fraude of fouten en zijn materieel indien redelijkerwijs kanworden verwacht dat deze, afzonderlijk of gezamenlijk, van invloed kunnen zijn op de economischebeslissingen die gebruikers op basis van deze jaarrekening nemen. De materialiteit beïnvloedt de aard,timing en omvang van onze controlewerkzaamheden en de evaluatie van het effect van onderkendeafwijkingen op ons oordeel.

Wij hebben deze accountantscontrole professioneel-kritisch uitgevoerd en hebben waar relevantprofessionele oordeelsvorming toegepast in overeenstemming met de Nederlandse controlestandaarden,ethische voorschriften en de onafhankelijkheidseisen. Onze controle bestond onder andere uit:

het identificeren en inschatten van de risico’s dat de jaarrekening afwijkingen van materieel belang bevat●

als gevolg van fouten of fraude, het in reactie op deze risico’s bepalen en uitvoeren vancontrolewerkzaamheden en het verkrijgen van controle-informatie die voldoende en geschikt is als basisvoor ons oordeel. Bij fraude is het risico dat een afwijking van materieel belang niet ontdekt wordt groterdan bij fouten. Bij fraude kan sprake zijn van samenspanning, valsheid in geschrifte, het opzettelijk nalatentransacties vast te leggen, het opzettelijk verkeerd voorstellen van zaken of het doorbreken van de internebeheersing;het verkrijgen van inzicht in de interne beheersing die relevant is voor de controle met als doel●

controlewerkzaamheden te selecteren die passend zijn in de omstandigheden. Deze werkzaamhedenhebben niet als doel om een oordeel uit te spreken over de effectiviteit van de interne beheersing van destichting;het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en het●

evalueren van de redelijkheid van schattingen door het bestuur en de toelichtingen die daarover in dejaarrekening staan;het vaststellen dat de door het bestuur gehanteerde continuïteitsveronderstelling aanvaardbaar is. Tevens●

het op basis van de verkregen controle-informatie vaststellen of er gebeurtenissen en omstandigheden zijnwaardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de stichting haar activiteiten in continuïteit kan voortzetten.Als wij concluderen dat er een onzekerheid van materieel belang bestaat, zijn wij verplicht om aandacht inonze controleverklaring te vestigen op de relevante gerelateerde toelichtingen in de jaarrekening. Als detoelichtingen inadequaat zijn, moeten wij onze verklaring aanpassen. Onze conclusies zijn gebaseerd opde controle-informatie die verkregen is tot de datum van onze controleverklaring. Toekomstigegebeurtenissen of omstandigheden kunnen er echter toe leiden dat de stichting haar continuïteit niet langerkan handhaven;het evalueren van de presentatie, structuur en inhoud van de jaarrekening en de daarin opgenomen●

toelichtingen;het evalueren of de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de onderliggende transacties en●

gebeurtenissen.

Gegeven onze eindverantwoordelijkheid voor het oordeel zijn wij verantwoordelijk voor de aansturing van,het toezicht op en de uitvoering van de controle van de jaarrekening als geheel. In dit kader hebben wij deaard en omvang bepaald van de uit te voeren werkzaamheden voor de verschillende activiteiten van hetpensioenfonds. Bepalend hierbij zijn de omvang en/of het risicoprofiel van de activiteiten. Op grond hiervanhebben wij de activiteiten geselecteerd waarbij een controle of beoordeling van de volledige financiëleinformatie of specifieke posten noodzakelijk was.

Wij communiceren met het bestuur onder andere over de geplande reikwijdte en timing van de controle enover de significante bevindingen die uit onze controle naar voren zijn gekomen, waaronder eventuelesignificante tekortkomingen in de interne beheersing.

111

Wij bepalen de kernpunten van onze controle van de jaarrekening op basis van alle zaken die wij met hetbestuur hebben besproken. Wij beschrijven deze kernpunten in onze controleverklaring, tenzij dit isverboden door wet- of regelgeving of in buitengewoon zeldzame omstandigheden wanneer het nietvermelden in het belang van het maatschappelijk verkeer is.

Den Haag, 3 juni 2020

Ernst & Young Accountants LLP

w.g. drs. J. Slager RA

112

Bijlage

Nevenfuncties

Functie in bestuur Nevenfuncties

Cathrin van der Werf Onafhankelijkvoorzitter Voorzitter Raad van Toezicht BPF VLEP

directeur Van der Werf-de Koning Beheer BV

Renate Bos Niet-uitvoerendbestuurslid Bestuurder/Teamleider FNV

Voorzitter Stichting RAS

Daan Muusers Niet-uitvoerendbestuurslid Bestuurslid BPF Levensmiddelen

Bestuurslid, werknemersvoorzitter BPF AVH Bestuurslid BPF VLEP Lid Raad van Toezicht Stichting Mantelzorg en Dementie DGA DHM Beheer B.V.

Harm Roeten Niet-uitvoerendbestuurslid Bestuurslid Bpf PHJ

Bestuurslid Pensioenfonds Kappers Bestuurslid BPFV

Evelyne Simons Niet-uitvoerendbestuurslid Bestuurslid Pensioenfederatie

Bestuurslid ben bij BPF detailhandel (1-1-2020)

Organisatie-adviesbureau Bestuur en advies collectievepensioenregelingen (1-1-2020)

Ruud Sprenkels Niet-uitvoerendbestuurslid

Directeur/partner van Sprenkels en Verschuren tevensaandeelhouder VHAG (moedermaatschappij van S&V)

Anita Jharap Uitvoerend bestuurslid Lid commissie IRM en privacy officer PensioenfondsWonen

Bestuurslid Pensioenfonds DNB voorzitter VVE Lutmastraat TolstraatWalther Schapendonk-van Horne Uitvoerend bestuurslid Secretaris beleggingsadviescommissie PNB

Lid beleggingsadviescommissie PF Rockwool Lid/Voorzitter beleggingsadviescommissie BPF Vlakglas Bestuurslid Stichting POB DGA W.L.M. Schapendonk B.V.Tarik Uçar Uitvoerend bestuurslid Bestuurslid Stichting Derdengelden APG Bestuurslid Vereniging voor Pensioenrecht

Opdracht voor VCP (Vakcentrale voor Professionals)(tijdelijk tot medio 2020)