informaziun e prevenziun d internet per geniturs matg 2012 umberto camathias
TRANSCRIPT
INFORMAZIUN E PREVENZIUND’ INTERNET PER GENITURS
MATG 2012
Umberto Camathias
CUNTEGN
• Historia ed avegnir• Avantatgs e disavantatgs• Prighels generals• Survetschs e pusseivladats• Damondas
HISTORIA ED AVEGNIR
WEB 1.0
1990 - 2000 Read-only content and static HTML websitesMaschinas d’ encurir: yahoo, google, portals: ebay, amazon, shopspaucas/semplas bancas da datas
PUBLICAR LEGER
Redactur Internet Surfers
WEB 2.0
2000 - 2010 User-generated content and social networkBlogs, flickr, youtube, twitter, facebook, wikis, plazzas da marcau, RSS
PUBLICAR LEGER / SCRIVER
Redactur
Surfers
Internet
2010 - 2020 Semantic webCavazzins (MetaData)
WEB 3.0
WEB 4.0
2020 - 2030 ????Inteligenta logica Intelligents agents
FINAMIRAS PER IGL AVEGNIR
• Megliers resultats da tscherca• Far uorden cun igl internet–Aschuntar cavazzins (MetaData)–Crear relaziuns denter las caussas
AVANTATGS E DISAVANTATGS
AVANTATGS
• Anonim• Independents dil temps• S’ informar / emprender• Consumar (videos, musica, maletgs…)• Cumprar en / vender• Communicar global, mobilisar• Cumadeivel
DISAVANTATGS
• Qualitad dallas informaziuns ei munglusa• Cuorta veta dallas informaziuns• Bia miarda• Cugliuns, segirtad, virus, hackers• Las informaziuns ein accessiblas sin igl entir mund• Cuosts• Negina influenza sin informaziuns• Igl internet emblida nuot!
AVANTATGS PER AFFONS
• Patertgar/flair tecnicTelevisiun, maschina da lavar, tichets per il tren, telefonins …
• S’ informar sez, nua encurir informaziuns• Fuorma da giug
DISAVANTATGS PER AFFONS
• Medems prighels sco per ils carschiCugliuns, segirtad, virus, hackers
• Neginas limitas / restricziun(pornografia, violenza, bumbas)
• Prighel da regl• Identificaziun cun cumminonza maunca• Sbagls cun informaziuns san restar per veta
duronta• Ortografia pitescha
TRENDS E STATISTICAS
TRENDS
• Il diember pren tier• Telefonins, IPad, WII,
televisiun, computers…(Access cun telefonins ha vargau ils computers)
PRIGHELS GENERALS
VIRUS ED AUTERS
PRIGHELS - APPLICAZIUNS
Consequenza
• Virus• Trojaners• Viarms
• Piarder datas sin il computer / telefonin
• Rimnar adressas dad e-mail• Cuosts
PRIGHELS - APPLICAZIUNS
Responsabels
Mesiras
• E-Mails cun aschuntas (attachement)• Installaziuns ord il browser• Programs gratuits (Share-/Freeware)• Files da nunenconuschents /
conscolarAs• DCs/DVDs, USB-Sticks, HDs
• Arcunar, arcanuar, arcunar• Buca arver files en e-mails che vegnan
da nunenconuschents ni che paran curios
• Sch’ ins ei buca segirs, schar star ei!• Program dad Anti-Virus, actualisar
SPAM & PHISHING
PRIGHEL - SPAM
Mesiras
• Posta nungiavischada che sa bloccar il program da e-mail
• E-mails da reclama, nunenconuschents• Maldiever da mia adressa dad e-mail
• Buca publicar l’ adressa dad e-mailZuppentar ( info[at]abc.com )
• Buca dar rispostas sin e-mails da spam• Ev. 2 adressas (privat, community)• BCC enstagl CC• Activar Spam-Filter
PRIGHEL - PHISHING
Mesiras
• PHISHING = Ir a pesca suenter plaids clav• Retscheiver logins e plaids clav
• Phishing (WWW/Mails)Typosquatting
• PS: Informaziuns sensiblas/persunalas vegnan mai dumandas da bancas, shops, casas d’ aucziun per e-mail! Ignorar tals messadis!
• El mender cass telefonar e dumandar suenter
SHOPS / PAGAMENTS
PRIGHELS – SHOPS / PAGAMENTS
Mesiras
• Pagaments nungiavischai
• En general:Sche buca serius, schar star ei(Online Banking egl exteriur???)
• Buca publicar nr. da banca etc.• Lingias segiras (WLAN?? Encryption)• https://
DATAS PERSUNALAS
PRIGHEL – DATAS PERSUNALAS
Consequenzas
• Publicar informaziuns persunalas (texts, maletgs, videos etc.)
• Mulest (nr. da telefon, e-mails)mobbing
• Maldiever en miu num e-mail etc.
• Cartas da credit• Crear profils ord quellas informaziuns• Reclama individuala
PRIGHEL – SEGIRTAD DA DATAS
Mesiras • Publicar aschi paucas informaziuns sco pusseivel
• Controllas sur dallas atgnas informaziuns egl internet (encurir igl agen num p.e.x. en google)
• Nicknames anonymsBien: figuras da comics, Asterix, SpidermanSchliet: Mäuschen95, Virgin90, GeilerMax, SexyGirl, KleineBiene(Pedofils)
• Duvrar cun ils affons logins/e-mails etc. da fantasia
• Gmail, Hotmail• Phishing
PLAIDS CLAV / LOGINS
PRIGHELS – PLAIDS CLAV
Tuna bein mo……
• Buca tradir il plaid clav ad enzatgi• Duvrar plaids clavs cumplex
min. 8 segns, cefras, segns spezials:
Iabbg@7031I’m a big big girl @7031
Ighn3Mk!Ich gehe heute noch 3 Melonen kaufen!
• Midar quels da temps en temps• Duvrar differents plaids clav
PRIGHELS – LOGINS
Mesiras
• Sempels plaids clavsMaldiever dils accounts
• Negin logout
• Stimar segirtad e lu decider tgei far!• Automatisar il pass• Adatg tier «Hotspots» publics
PRIGHELS PER AFFONS
SEXUALITAD / VIOLENZA
INFOS - SEXUALITAD
Mesiras
• S’ informar ella pupertad• Cartas da credit
• Accumpignar, sensibilisar• Uppps umens/dunnas bluttas….
PRIGHEL - SEXUALITAD
Mesiras
• Buobs: 50% bunas informaziuns entras pornos, muossan quei ch’ ins less veser…. tutMattatschas: 10% pornos, rest forums, cudischs
• Violenza• Tarmetter maletgs per SMS (Sexting)
• Accumpignar, sensibilisar• Buca publicar maletgs che savessan
esser erotics (vacanzas sper la mar, pedofils) (vala era per ils geniturs!)
• Beratungsstellen bei sexueller Gewalt: Chur +41 81 257 31 50
PORNOGRAFIA CUN AFFONS
Mesiras
• Illegal
• Buca publicar maletgs che savessan esser erotics (vacanzas sper la mar, pedofils) (vala era per ils geniturs!)
PRIGHEL - VIOLENZA
Mesiras
• Uiara• KKK, sectas• Violenza• Maltractar
• Accumpignar, sensibilisar• Software (Net-Nanny)• Hardware (Router, Firewall)
PROBLEMATICA
Staatsexamen
PROBLEMATICA
StaatsexamenStaat—sex—amen
VIOLENZA
Jugendschutz in Österreich
«Die Jugendschutzgesetze der Bundesländer verbieten das Anbieten, Vorführen und Weitergeben von Medien, Gegenständen und Dienstleistungen, wenn diese Aggression und Gewalt fördern, Menschen wegen ihrer Rasse, Religion, Herkunft, Behinderung oder ihres Geschlechts oder sexuellen Orientierung diskriminieren oder die Sexualität in einer die Menschenwürde missachtenden Weise dargestellt wird.»Elternratgeber_Sexualitaet_und_Internet.pdf
• Stizzar cuntegns entras geniturs!
CYBER-MOBBING
CYBER-MOBBING• Anonims• Fotografias, texts, videos, maletgs
SURVETSCHS E PUSSEIVLADATS
CHAT
Prighels
Survetschs
• Chat = Plauderei• Discuorer en temps real in cun
l’ auter (analog SMS)• Il bia basegna ei in login
• Anonimitad (negin num, vegliadetgna, liug, e-mail, nr. da telefon, fotografias)
• Buca far giu cun enzatgi ch’ ins ha aunc mai viu senza informar ils geniturs
• Grooming• Liung temps• Scriver senza patertga
(observaders, ortografia)• Dar adatg, ins sa mai tgei ch’ ils visavi fan cun tias
informaziuns
• MSN, Yahoo, ICQ• Skype (video, audio, text)• WhatsUp (mobile)
BLOG• Blog ni Web-LOGbuch• Diari perpeten
PUBLICAR LEGER
Redactur Internet Surfers
TWITTER.COM• Blog en temps real• Twitter = Gezwitscher
Tweet = Update• Analog SMS per gruppa d’
interessents• 140 segns• Persequitaders retscheivan in tweet
(update) dil stan actual
PUBLICAR
Redactur Internet Persequitaders
TWEET
TWITTER.COM• Lady Gaga @ladygaga
Tonight was magical Singapore. Hot sweaty dance hall. I had such an amazing show, thank you for all your love! Xoxo kisses and #gagahugs
• http://twitter.com/#!/ladygaga
FLICKR.COM
Remarcas
• Raquintar dalla veta cun maletgs• Crear galerias da maletgs e publicar
ellas egl internet
• Mo lubiu da publicar agens maletgs• Sa esser ina buna basa per pedofils
MALETGS
• Buca publicar maletgs che s’audan buca ad insIn maletg sauda a quel che ha fatg el
• Buca publicar maletgs che savessan esser penibels
YOUTUBE.COM• Publicar videos
• Tuttas activitas (history) vegnan arcunadas tier il login
• Propostas cun logica
FILE-SHARING
Legalitad
• Scomi da files / giugs / videos etc. egl internet
• Cun agid da programs
• Legalitad buca clara• En general: Scumandau• Scumandau da barschar files per auters• (Torrents / Rapidshare)• Buca emblidar, la polizia ei era egl
internet
Internet Casa
TSCHERCA DA PARTENARIS
Remarcas
• Encurir in niev partenari
• Adatg da cugliuns• Scolars: Nr. da telefon 090X
caschunan aults cuosts• ScolarAs: Adatg da contacts cun
auters ev. prender cun enzatgi l’ emprema gada (pedofils)
• Igl emprem date en locals enconuschents / publics
• Buca publicar informaziuns persunalas (adressas, nr. da telefon…)
REITS SOZIALAS
REITS SOZIALAS
Positiv
Negativ
• Tgirar ils contacts• Novs contacts• Presentar sesez, uniuns, interess• Retscheiver e dar confermas
«Gefällt mir»
• Dar informaziuns privatas ei caussa individuala
• Mes maletgs, videos etc. san vegnir duvrai/manipulai dad auters
• Cybermobbing• Anonims, violenza
FACEBOOK / NETLOG
Tgei san ins far…
Problems
• Cumbinaziun da tutChat, blog, Flickr, Youtube…
• Actual, tgei marscha nua• Concerts, anniversaris
• Memia biars vesan quei ch’ ins scriva• Tgei schabegia cun datas persunalas• Negina influenza• Biaras persunas – bia prighels
FACEBOOK - 2 EXEMPELS
Like-It Button
Fotografias
• Relaziun tier enzatgei…. sch’ ins less ni buca
• Maletgs cun coordinatas da GPS
Gronds sbagls • Profils (contact) aviarts per il public e per google
• Scriver cura ch’ ins ei vilaus• Publicar informaziuns che buca tuts
dessan veser• Adatg: Amitgs vesan tgei ch’ ins fa igl
entir di e cura ch’ ins ha scret tgei… era duront il temps da lavur!
HUMOR NI REALITAD?
FACEBOOK PROFILS
Tgei ei aschi prigulus?Nua ei il problem?
INFRASTRUCTURA
INFRASTRUCTURA
Varianta A Varianta B
INFRASTRUCTURA
1 Server• Aults prezis per infrastructura• Pliras applicaziuns sin il medem
server (bancas da datas, files, backup …)
• 1 caussa, sequential• + Sempel d’ administrar• - Grond risico (interrupziuns)
Cloud-Architecture• Favoreivels prezis• Reparter funcziunalitads sin pliras
maschinas• Parallel, pli sperts (Peta- / Exabytes)• + Pli gronda segirtad (interrupziuns)• - Pli cumplicau
• tgi fa exact tgei• tgei schabegia tier in sbagl
BANCAS DA DATAS
BANCAS DA DATAS
Model classic
Aschuntar ina nr da telefon per Peter?
Num Prenum Vegliadetgna
Müller Peter 55
Müller Maria 50
Müller Eric 22
… …
BANCAS DA DATAS
Novas structuras
Prenum: PeterNum: Müller
Vegliadetgna: 55Tel: 081 xxx xx xx
Prenum: MariaNum: Müller
Vegliadetgna: 50
Prenum: EricNum: Müller
Vegliadetgna: 22Hobbies: Skis
BANCAS DA DATAS
Crear relaziuns denter ils objects
Peter…
Maria…
Eric…
Relaziun: babRelaziun: fegl
Maridau: 20.10.1980
BANCAS DA DATAS
Traversar
Eric
Relziun: fegl
Peter
Pizzeria 3Nr. post.:
7031
Pizzeria 2Nr. post.:
7000
Pizzeria 1Nr. post.:
8000
1
2
BANCAS DA DATAS
Eric
Relaziun: amitg
Novitad …
Novitad2
Novitad 1
Video / Maletg
Peter
PeterPeterAmitgs
Gruppa Skis
Relaziun: plai a mi
1
2
3
4
REGL
REGL
Esser dependents munta, ch’ ins vegn cun atgnas forzas buca da desister dad ina caussa
SIGNALS DA REGL
Piarder la controllaIgl affon sa buca reduzir il temps vid il computer, era sch’ el ei cunszients dallas consequenzas.
Dapli tempsIgl affon augmenta adina dapli il temps vid il computer/telefonin
Sintoms da dischintoxicaziun (Entzugserscheinungen)Igl affon sa buca sedistanziar dil computer / telefonin
Augment da conflictsFamiglia, amitgs, scola, plaz da lavur
REGL - PUSSEIVLADATS
Agid professiunal
Autras pusseivladats?
KNIGGE
KNIGGE PER IGL INTERNET
• Emprem patertgar, lu smaccar/cliccar• Igl internet emblida nuot• Quei ch’ ei buca lubiu ella veta reala, ei era
buca lubiu egl internet• Seigies mai segirs da quei che stat scret• Ir precaut entuorn cun informaziuns persunalas• Sch’ ins ei buca segirs, schar star ei• Buca offender enzatgi
KNIGGE PER GENITURS ED AFFONS• Scuvierer communablamein igl internet• Definar reglas (temps, cuntegn, datas persunalas) ch’ igl affon
accepta era• Segirtad per il computer (Anti-Virus, Firewall…, Software-Updates)• Tematisar datas persunalas ed il risico da dar vinavon quellas• Amicezias online (discuorer avon cun ils geniturs)• Analisar la qualitad dad informaziuns• Quei ch’ ins astga far ella veta reala, astgan ins era far egl internet.
Quei ch’ ei scumandau ella veta reala, ei era scumandau egl internet.
• Buca esser memia critics cun ils affons, persuenter accumpignar els bein
INFORMAZIUNS
WWW• www.saferinternet.at• www.handywissen.at• www.safersurfing.ch
DAMONDAS?
FIN - ENGRAZIEL FETG