informazio askearen onurak eta erronkak
TRANSCRIPT
![Page 1: Informazio askearen onurak eta erronkak](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052301/559992de1a28ab44418b4832/html5/thumbnails/1.jpg)
INFORMAZIO ASKEAREN
ONURAK ETA ERRONKAK
Marko Txopitea, 2011/03/16
Dokumentazioari eta Informaziorako Sarbide Askeari buruzko IV. Jardunaldiak
EHU/UPV, Leioa
![Page 2: Informazio askearen onurak eta erronkak](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052301/559992de1a28ab44418b4832/html5/thumbnails/2.jpg)
Informazioaren digitalizazioa
![Page 3: Informazio askearen onurak eta erronkak](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052301/559992de1a28ab44418b4832/html5/thumbnails/3.jpg)
● Inprimatzeko (kopiak egiteko) gastua eta denbora
● Banatzeko gastua eta denbora
● Biltegi fisikoen beharra
● Ale gutxiko liburuak inprimatzea merezi ez izatea
● Liburu zahar edo arraroak aurkitzeko arazoak
● Katalogazioa eta bilaketa neketsua
● Edukia = Edukiontzia
Paperezko liburuen mugak
![Page 4: Informazio askearen onurak eta erronkak](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052301/559992de1a28ab44418b4832/html5/thumbnails/4.jpg)
Eduki digitalen abantailak
● Kopiak egiteko gastua eta denbora ia zero
● Banatzeko gastua eta denbora ia zero
● Biltegi fisikoen beharrik ez eta birtualak oso merkeak
● Ale gutxiko edukiak merezi du
● Katalogazioa eta bilaketa hobeagoa
● Edukia birtualak ≠ Eduki fisikoak
![Page 5: Informazio askearen onurak eta erronkak](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052301/559992de1a28ab44418b4832/html5/thumbnails/5.jpg)
● Euskarrien iraungitea
● Formatuen zaharkitzea
Eduki digitalen erronkak
![Page 6: Informazio askearen onurak eta erronkak](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052301/559992de1a28ab44418b4832/html5/thumbnails/6.jpg)
Formatuak
![Page 7: Informazio askearen onurak eta erronkak](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052301/559992de1a28ab44418b4832/html5/thumbnails/7.jpg)
● Kontsumorako amua
● Konpetentzia oztopatzeko tresna
● Etorkizunean edukia ezin erabiltzeko arriskua
Jabedun formatuen morrontza
![Page 8: Informazio askearen onurak eta erronkak](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052301/559992de1a28ab44418b4832/html5/thumbnails/8.jpg)
Estandarren onurak
![Page 9: Informazio askearen onurak eta erronkak](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052301/559992de1a28ab44418b4832/html5/thumbnails/9.jpg)
● Estandarrak dira
● Irekiak dira (OOXML kasua)
● Ez dute erabiltzailea ezertara lotzen
● Ez dute konpetentzia oztopatzen
● Etorkizunean erabilgarriak izateko aukera gehienak
Formatu irekien beharra
![Page 10: Informazio askearen onurak eta erronkak](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052301/559992de1a28ab44418b4832/html5/thumbnails/10.jpg)
Jabedunak vs. Irekiak
DOC, DOCX, RTFXLS, XLSX
PPT, PPS, PPTXPS
BMP, TGA, TIFFPSD (Photoshop)
QXP (QuarkXPress)PM (PageMaker)
WMA, WAV, MP3MPEG, DivX, AVI
ODT, SXWODS, SXCODP, SXIPDF
(GIF), PNG, JPGXCF (GIMP)
SLA (Scribus)
OGG, WebMOGM, XviD, Matroska
![Page 11: Informazio askearen onurak eta erronkak](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052301/559992de1a28ab44418b4832/html5/thumbnails/11.jpg)
DRM (Digital Rights Management)
● Edukiak kopiatzea eragozten du gailuen bitartez
● Non erabiltzen da: musikan, zineman, liburuetan
● Intimitate arazoak
● Kopia legalak egiterik ez dago
● Lizentzia berrien aurka doa
● Lanak berriz erosi beharra izateko arriskua
● Lanak ez dira inoiz jabetza publikora heltzen
● DRM guztiak apurtuak izan dira. Kopia analogikoa
![Page 12: Informazio askearen onurak eta erronkak](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052301/559992de1a28ab44418b4832/html5/thumbnails/12.jpg)
Gailuak
![Page 13: Informazio askearen onurak eta erronkak](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052301/559992de1a28ab44418b4832/html5/thumbnails/13.jpg)
Super-gailuak
● Ordularia
● Agenda
● Telefonoa
● Argazki kamera
● Irratia, Discman, MP3, MP4
● Sare sozialak, haunditutako errealitatea, ...
![Page 14: Informazio askearen onurak eta erronkak](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052301/559992de1a28ab44418b4832/html5/thumbnails/14.jpg)
Gailuen morrontza
Kindle iPhone iPad
![Page 15: Informazio askearen onurak eta erronkak](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052301/559992de1a28ab44418b4832/html5/thumbnails/15.jpg)
Lizentziak
![Page 16: Informazio askearen onurak eta erronkak](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052301/559992de1a28ab44418b4832/html5/thumbnails/16.jpg)
Copyleft
Debekatzea debekatuta“All rights reversed”
Creative Commons
Eskubide batzuk gordeta“Some rights reserved”
Anti-copyright
Niri jabetza intelektualak bost ajola
)S(
Jabetza publikoa
Ustiapen eskubiderik ez
Beretasuna (“suidad”)
Egilea lanaren gurasoa da,ez jabea
Copyright
Eskubide guztiak gordeta“All rights reserved”
![Page 17: Informazio askearen onurak eta erronkak](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052301/559992de1a28ab44418b4832/html5/thumbnails/17.jpg)
copyleft
copyright
creative commons
jabetza publikoa
![Page 18: Informazio askearen onurak eta erronkak](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052301/559992de1a28ab44418b4832/html5/thumbnails/18.jpg)
Ezinbesteko askatasuna
Hautazko baldintzak
Kopiatu
creativecommons.org
Aitortu (BY)
Ez komertziala (NC)Lan eratorririk gabe (ND)
Parketatu berdin (SA)
![Page 19: Informazio askearen onurak eta erronkak](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052301/559992de1a28ab44418b4832/html5/thumbnails/19.jpg)
![Page 20: Informazio askearen onurak eta erronkak](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052301/559992de1a28ab44418b4832/html5/thumbnails/20.jpg)
Gordailuak
![Page 21: Informazio askearen onurak eta erronkak](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052301/559992de1a28ab44418b4832/html5/thumbnails/21.jpg)
Erakundeen gordailuak
● Gure Gipuzkoa, Gipuzkoako Foru Aldundia
● Nafarroako Liburutegi Digitala
● Koldo Mitxelenako liburutegi digitala
● Fundación Sancho el Sabio liburutegi digitala
● Elizbarrutiko Artxibo Historikoa, Donostiako Gotzaindegia
● OpenData, Eusko Jaurlaritza
![Page 22: Informazio askearen onurak eta erronkak](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052301/559992de1a28ab44418b4832/html5/thumbnails/22.jpg)
Herritarren gordailuak
● Wikipedia (Commons)
● Klasikoen gordailua
● Argazkiak.org
● Indymedia Euskal Herria
● Ekinklik.org
● Azpitituluak.com
![Page 23: Informazio askearen onurak eta erronkak](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052301/559992de1a28ab44418b4832/html5/thumbnails/23.jpg)
Mundu mailako gordailuak
![Page 24: Informazio askearen onurak eta erronkak](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052301/559992de1a28ab44418b4832/html5/thumbnails/24.jpg)
![Page 25: Informazio askearen onurak eta erronkak](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052301/559992de1a28ab44418b4832/html5/thumbnails/25.jpg)
Partekatu vs. Jaitsi/Deskargatu
![Page 26: Informazio askearen onurak eta erronkak](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052301/559992de1a28ab44418b4832/html5/thumbnails/26.jpg)
Irabazasmorik gabe, legala da
![Page 27: Informazio askearen onurak eta erronkak](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052301/559992de1a28ab44418b4832/html5/thumbnails/27.jpg)
Herriaren gordailua
![Page 28: Informazio askearen onurak eta erronkak](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052301/559992de1a28ab44418b4832/html5/thumbnails/28.jpg)
Aurkezpen honetako argazki eta irudien jabetza beraien egileei dagozkie:
1, 28 orrialdeak: Marko Txopitea, cc0 (zerua)2. orrialdea: nSeika, cc by 2.0 (mahaia liburuz beteta)3. orrialdea: Loozrboy, cc by-sa 2.0 (liburuen orma)4. orrialdea: Patrick Hoesly, cc by 2.0 (zirkuitu elektronikoa)5. orrialdea: br1dotcom, cc by 2.0 (liburu zaharrak)6, 7, 8, 9, 10, 11 orrialdeak: tackacsi75, cc by 2.0 (giltzak)13. orrialdea: sleepyneko, cc by-sa 2.0 (liburuak besoetan)14. orrialdea: Horia Varlan, cc by 2.0 (liburu arrosa) 15, 16, 17, 18, 19 orrialdeak: Temari 09, cc by 2.0 (pergaminoa)20. orrialdea: Irargerich, cc by 2.0 (biltegia)21, 22, 23 orrialdeak: SarahInDisguise, cc by-sa 2.0 (baldak)24. orrialdea: Marko Txopitea, cc0 (p2p)25, 26. orrialdeak: Noah Sussman, cc by 2.0 (koloretako sarea)
Testuak eta diagramak, legeak ahalbidetzen duen neurrian,jabetza publikoan uzten dira.
Lan honen kopia non lortu: ikusimakusi.net (PDF, ODP)