informatie en politiek: informatie, data en macht in de 21ste eeuw
TRANSCRIPT
![Page 1: Informatie en politiek: informatie, data en macht in de 21ste eeuw](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081604/58cefb5b1a28abab738b5a37/html5/thumbnails/1.jpg)
informatie en politiek:informatie, data en macht in de
21e eeuw
Vogin IP-dag9 maart 2017
Frank Huysmans
Bibliotheekwetenschap | University of Amsterdam
WareKennis | Den Haag
![Page 2: Informatie en politiek: informatie, data en macht in de 21ste eeuw](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081604/58cefb5b1a28abab738b5a37/html5/thumbnails/2.jpg)
2
informatie is politiek
![Page 3: Informatie en politiek: informatie, data en macht in de 21ste eeuw](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081604/58cefb5b1a28abab738b5a37/html5/thumbnails/3.jpg)
3
informatie is politiek
![Page 4: Informatie en politiek: informatie, data en macht in de 21ste eeuw](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081604/58cefb5b1a28abab738b5a37/html5/thumbnails/4.jpg)
4
informatie is politiek
![Page 5: Informatie en politiek: informatie, data en macht in de 21ste eeuw](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081604/58cefb5b1a28abab738b5a37/html5/thumbnails/5.jpg)
5
informatie is politiek
![Page 6: Informatie en politiek: informatie, data en macht in de 21ste eeuw](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081604/58cefb5b1a28abab738b5a37/html5/thumbnails/6.jpg)
6
informatie is politiek
7 maart 2017
![Page 7: Informatie en politiek: informatie, data en macht in de 21ste eeuw](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081604/58cefb5b1a28abab738b5a37/html5/thumbnails/7.jpg)
7
informatie is politiek
juli 2010
![Page 8: Informatie en politiek: informatie, data en macht in de 21ste eeuw](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081604/58cefb5b1a28abab738b5a37/html5/thumbnails/8.jpg)
8
informatie is politiekgrote woorden (cyberwar, infobattle, Krieg ohne Blut) leiden af van ’kleinere’ vormen van machtsuitoefening via informatie
informatiepolitiek is veel alledaagser, wijdverspreider en (dus) fundamenteler dan alleen conflicten tussen staten
wel komt het op veel grotere schaal voor dan voor het internettijdperk
![Page 9: Informatie en politiek: informatie, data en macht in de 21ste eeuw](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081604/58cefb5b1a28abab738b5a37/html5/thumbnails/9.jpg)
9
informatie is politiekpolitiek verdeling van macht en hulpbronnenmacht leidt tot menselijk handelen
1.instrumentele macht fysiek geweld, wapengekletter
2.structurele macht regels, wetten, instituties3.symbolische macht ideeën, woorden, beelden
4.informationele macht informationele basis 1,2 en 3(Braman, 2006)
![Page 10: Informatie en politiek: informatie, data en macht in de 21ste eeuw](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081604/58cefb5b1a28abab738b5a37/html5/thumbnails/10.jpg)
10
informationele basisvoorbeelden (Braman 2006)
1.instrumentele macht ‘slimme’ bommen2.structurele macht auteursrecht, DRM3.symbolische macht individual targeting
(banners)
4.informationele macht ‘profiling’ (verzekeringen)
![Page 11: Informatie en politiek: informatie, data en macht in de 21ste eeuw](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081604/58cefb5b1a28abab738b5a37/html5/thumbnails/11.jpg)
11
spreken en zwijgenkern:wat eenmaal open is, kan niet meer worden gesloten
partijen kunnen belang hebben bij openbaren óf juist bij geheim houden
sociale strijd over spreken en zwijgen
![Page 12: Informatie en politiek: informatie, data en macht in de 21ste eeuw](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081604/58cefb5b1a28abab738b5a37/html5/thumbnails/12.jpg)
12
strijd om informationele macht
individu
overheidmarkt
![Page 13: Informatie en politiek: informatie, data en macht in de 21ste eeuw](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081604/58cefb5b1a28abab738b5a37/html5/thumbnails/13.jpg)
13
strijd om informationele macht
![Page 14: Informatie en politiek: informatie, data en macht in de 21ste eeuw](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081604/58cefb5b1a28abab738b5a37/html5/thumbnails/14.jpg)
14
strijd om informationele macht
![Page 15: Informatie en politiek: informatie, data en macht in de 21ste eeuw](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081604/58cefb5b1a28abab738b5a37/html5/thumbnails/15.jpg)
15
strijd om informationele macht
individu
overheidmarkt
![Page 16: Informatie en politiek: informatie, data en macht in de 21ste eeuw](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081604/58cefb5b1a28abab738b5a37/html5/thumbnails/16.jpg)
16
Recente politieke ‘strijd’Massaobservatie door
veiligheidsdiensten
Netneutraliteit
Recht om vergeten te worden
Modernisering auteursrecht (EU)
![Page 17: Informatie en politiek: informatie, data en macht in de 21ste eeuw](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081604/58cefb5b1a28abab738b5a37/html5/thumbnails/17.jpg)
17
informatie is politiekInformatie-asymmetrie (Akerlof 1970)
Ene partij beschikt over informatie, andere partij niet
‘markt’ voor tweedehands auto’s:prijs komt moeilijk (of niet) tot stand
![Page 18: Informatie en politiek: informatie, data en macht in de 21ste eeuw](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081604/58cefb5b1a28abab738b5a37/html5/thumbnails/18.jpg)
18
asymmetrie: informatie en macht
Analyse: vragen
• wie kan macht uitoefenen?• wie beschikt over de informatie?• welke partijen hebben belang bij
spreken of juist zwijgen van degene die informatie bezit?
![Page 19: Informatie en politiek: informatie, data en macht in de 21ste eeuw](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081604/58cefb5b1a28abab738b5a37/html5/thumbnails/19.jpg)
19
niveaus in de samenlevingSociale systemen (Luhmann, 1984)
• individu (bewustzijn/psyche)
• interacties (ontmoeting)• organisaties (lidmaatschap)• samenleving (al het sociale
omvattend)
![Page 20: Informatie en politiek: informatie, data en macht in de 21ste eeuw](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081604/58cefb5b1a28abab738b5a37/html5/thumbnails/20.jpg)
20
informatie is politiek
samenlevingorganisatieinteractieindividu
![Page 21: Informatie en politiek: informatie, data en macht in de 21ste eeuw](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081604/58cefb5b1a28abab738b5a37/html5/thumbnails/21.jpg)
21
voorbeelden• wie heeft macht?• wie heeft informatie? • wie heeft/hebben belang bij ’spreken/zwijgen’?
(openbaren/niet openbaren)
niveau: interactie | organisatie | samenleving spelers: individu | overheid | markt
- uitlenen e-books door openbare bibliotheken- onthullingen massaobservatie (Snowden/CIA)- connecties team-Trump met Rusland/Poetin
![Page 22: Informatie en politiek: informatie, data en macht in de 21ste eeuw](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081604/58cefb5b1a28abab738b5a37/html5/thumbnails/22.jpg)
22
macht over spreken en zwijgen
chanteren
overredenbekennen/ontkennen
hackenonder embargo
verstrekken
plagiëren
lekken
klokkenluiden
anonimiserengijzelen (rechtbank!)
WOBben
verbannen
vermoorden
censureren
martelenarresterenpatenteren/octrooieren
versleutelen/ontsleutelen
bespioneren
onthullen
lobbyen
![Page 23: Informatie en politiek: informatie, data en macht in de 21ste eeuw](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081604/58cefb5b1a28abab738b5a37/html5/thumbnails/23.jpg)
23
waarom gebeurt dit allemaal?Door openbaren of geheimhouden verschuift de machtsbalans
• informatie-asymmetrie: degene die informatie bezit en niet deelt, heeft voordeel
• verandert asymmetrie in symmetrie, dan gelijk speelveld (economie)
• overheden hebben macht om spreken/zwijgen te reguleren
![Page 24: Informatie en politiek: informatie, data en macht in de 21ste eeuw](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081604/58cefb5b1a28abab738b5a37/html5/thumbnails/24.jpg)
24
balansindivid
u
overheidmarkt
![Page 25: Informatie en politiek: informatie, data en macht in de 21ste eeuw](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081604/58cefb5b1a28abab738b5a37/html5/thumbnails/25.jpg)
25
balansWat kan/moet overheid doen?
• instrumenteel: handhaving, opsporing, vervolging
• structurele macht: wetten en regels vaststellen (voor individuen, de markt en zichzelf)
• symbolische macht: transparantie, terughoudendheid
![Page 26: Informatie en politiek: informatie, data en macht in de 21ste eeuw](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081604/58cefb5b1a28abab738b5a37/html5/thumbnails/26.jpg)
26
balans
![Page 27: Informatie en politiek: informatie, data en macht in de 21ste eeuw](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022081604/58cefb5b1a28abab738b5a37/html5/thumbnails/27.jpg)
27
balansWat kunnen informatieprofessionals doen?